Economische nota 2016 – 2019 Gemeente West Maas en

Datum: 1 mei 2016 Inhoud

Hoofdstuk 1 Voorwoord ………………………………………………………………………………………………………………………… 2

Hoofdstuk 2 Inleiding …….……………………………………………………………………………………………………………………… 3

Hoofdstuk 3 Terugblik ……….…………………………………………………………………………………………………………………. 4

Hoofdstuk 4 Regionale economie ……………………………………………………………………………………………………………… 6

Hoofdstuk 5 Economie in West Maas en Waal ………………………………………………………………………………………………. 7

Hoofdstuk 6 Waar zetten we op in? …………………………………………………………………………………………………………… 10

Hoofdstuk 7 Uitvoeringsprogramma 2016 – 2019 ..………………………………………………………………………………………… 12

1

Hoofdstuk 1 Voorwoord

Welke ontwikkelingen staan centraal voor de detailhandelsstructuren in onze gemeente. wensen gerealiseerd te krijgen. Denk aan komende jaren in West Maas en Waal. Deze lokale herijkte nota is de kapstok voor het ruimtelijke procedures of milieuregelgeving. uitvoeringsprogramma wat eveneens in dit Het laat ons weten waar we steken laten Economie is veel meer dan bedrijventerreinen, document is ingesloten. Het vallen, zodat we ze tijdig kunnen oplossen of detailhandel en arbeidsplaatsen. Het is de uitvoeringsprogramma is besproken met de de schade kunnen beperken. We vinden het motor van onze samenleving. Denk aan een ondernemers om meer draagvlak te genereren belangrijk dat een ondernemer kan blijven ondernemer die genoeg werk heeft om iemand en om informatie in te winnen. Weten wat er in ondernemen. aan te nemen, die zorgt er ook vaak voor dat het veld speelt, is belangrijk bij een goede een gezin weer perspectief krijgt en hierdoor uitvoering. Vooruitgangsoptimisme meer gaat besteden. Samengevat draaien de Hoe staat onze streek er over 10 of 20 jaar raderen allemaal de goede kant op. voor? Wie zal het zeggen? Ondernemers moeten zich sneller en vaker aanpassen aan De gemeente West Maas en Waal heeft een veranderende omstandigheden zoals lange traditie in de land- en tuinbouw, met veranderende wetgeving en daarnaast een grote groep ondernemers in het marktomstandigheden. Wij denken graag met midden en kleinbedrijf. Het midden en ondernemers mee in plannen en faciliteren kleinbedrijf richt zich in grote mate op bouw en waar mogelijk. In het contact met de gemeente ambachten en natuurlijk de detailhandel. Met draagt digitalisering er aan bij dat ondernemers de centrale ligging in Nederland en dichtbij veel meer dan nu hun zaken op elk gewenst belangrijke transportassen hebben onze moment en locatie kunnen regelen. Ook willen dorpen kansen rondom logistiek. Deze kansen we meer naar ondernemers toe dan op het worden vergroot door deelname aan de gemeentehuis achter ons bureau blijven zitten. Logistieke Hotspot Rivierenland en de Gelderse Corridor. De Maas en de Waal en de Er liggen kansen genoeg om uw bedrijf of dorpenstructuur in het polderlandschap zorgen Bedrijventerrein Veesteeg Oost in Boven-Leeuwen initiatief tot een (nog groter) succes te maken, voor veel werkgelegenheid in de aan u als ondernemer de taak om die te vrijetijdseconomie. Hetgeen een krachtige De rode loper pakken, aan de gemeente de taak om dat te impuls geeft aan onze economie. De rode loper uitrollen voor onze huidige en faciliteren! nieuwe ondernemers is mooi gezegd maar de Aanleiding daad bij het woord voegen is niet altijd even Dit beleidsstuk is een herijking van de vorige makkelijk. Wet- en regelgeving en gebrekkige S.A.M. (Sander) Bos Economische nota 2013 – 2015 en heeft als communicatie zorgen soms voor onnodig lange Wethouder Vrijetijdseconomie onderlegger een recent onderzoek over de procedures of voor onmogelijkheden om

2

Hoofdstuk 2 Inleiding Hierbij willen we terug naar de basis; onze Hierin wordt naar aanleiding van de West Maas en Waal is een veelzijdige ondernemers. We willen voor bestaande en speerpunten weergegeven wat er in de gemeente in het Land van Maas en Waal met nieuwe ondernemers een nóg aantrekkelijker afgelopen jaren is gerealiseerd. In deze nota veel ondernemerschap. De unieke en centrale vestigingsplaats zijn, waarin wij de rode loper willen we hier nog sterker op insteken. Naast ligging geeft kansen om de kwaliteit van het uitrollen, zodat ondernemers kunnen blijven het uitrollen van de rode loper willen we ondernemerschap te verbeteren maar ook te ondernemen! ondernemers zo goed mogelijk faciliteren. Ons vergroten. De rivieren de Maas en de Waal credo luidt dan ook: stimuleren om te ondernemen met of langs het Om dit te bereiken willen we de volgende ‘Faciliteren waar mogelijk zodat ondernemers water, voor zowel de vrijetijdseconomie als de doelstellingen behouden: kunnen blijven ondernemen’. logistiek. Deze kansen zijn er om te benutten! 1. Behoud en stimuleren werkgelegenheid Om te weten wat er in de praktijk speelt, gaan De afgelopen jaren hebben ondernemers het 2. Meer activiteiten t.b.v. verkoop van we met ondernemers en zwaar te verduren gehad. Een groot aantal bedrijventerreinen ondernemersverenigingen structureel in bedrijven heeft om een diversiteit aan redenen 3. Verbeteren vestigingsklimaat gesprek en met regelmaat op bedrijfsbezoek. zelfs het onderspit moeten delven. Het einde is 4. Vergroten aandeel vrijetijdseconomie Om draagvlak te generen voor deze nota is nog niet in zicht, bijvoorbeeld in de afstemming gezocht met de drie detailhandel waar grote ketens in 2015 failliet ondernemersverenigingen. Het nieuwe zijn verklaard (V&D; Perry Sport; uitvoeringsprogramma (hoofdstuk 7) is ook met Schoenenreus). De leegstand kan hierdoor deze drie ondernemersverenigingen afgestemd sterk toenemen in de (grote) steden. Het om samen de schouders eronder te zetten om sentiment media en de cijfers geven uiteindelijk de doelstellingen te behalen. momenteel aan dat de economie zich bevindt in een licht herstel. Voor sommige bedrijven 2.2 Vervolg geeft dit kracht om een volgende investering te Na vaststelling van de Economische nota 2016 doen. Het worden nog moeizame jaren maar – 2019 door het college van Burgemeester en de vooruitzichten zijn positief. Wethouders op dinsdag 19 april 2016, is de nota vrijgegeven om met ondernemers te 2.1 Doelstelling bespreken. Hiervoor is er op donderdag 21 Het doel van het herijken van de Economische Markt in Beneden-Leeuwen april jl. een presentie gegeven bij nota is om gemeentelijk economisch beleid tot ondernemersvereniging DOV en op 26 april en met 2019 te hebben, waarbij de economie Gemeente West Maas en Waal wil een een bijeenkomst georganiseerd op het de motor is voor onze samenleving. Die kan helpende hand reiken naar onze ondernemers gemeentehuis. De input is verwerkt en worden ingezet voor verbetering en door de rode loper uit te rollen. De afgelopen opnieuw in roulatie gebracht. De instandhouding van de leefbaarheid in onze jaren hebben we dan ook niet stil gezeten. In gemeenteraad zal zich tijdens het RTG van 24 dorpen. hoofdstuk 3 vindt een korte evaluatie plaats mei 2016 buigen over de Economische nota van de vorige Economische nota 2013 – 2015. 2016 – 2019 en deze in de raadsvergadering van 9 juni 2016 behandelen.

3

Hoofdstuk 3 Terugblik

Op 20 juni 2013 is de voorgaande beleidsnota Voor het bedrijventerrein Waterstraat e.o. in Economische zaken 2013 – 2015 vastgesteld Beneden-Leeuwen staat er nog € 10.000,= door de gemeenteraad van West Maas en gereserveerd om glasvezel aan te leggen. Waal met uitzondering van een nieuwe visie Deze activiteiten hebben tot een betere detailhandel (lokaal). Bij deze nota hoort een samenwerking geleid en is een uitvoeringsprogramma met hierin economische kwaliteitsverbetering voor de terreinen. activiteiten, die bijdragen aan de doelstellingen: ´behoud en stimuleren van de 3.3 Stimuleren en informeren bedrijven werkgelegenheid’, ‘verbeteren van het In de afgelopen jaren heeft de gemeente ondernemersklimaat’, ‘profileren van de deelgenomen aan het landelijke project bedrijfscontactfunctionaris’ en ‘het vergroten Bedrijventerrein Lageweg in IKSTARTSMART. Hierbij hebben wij 15 van het aandeel in Recreatie en Toerisme. In trajecten beschikbaar gesteld waarin dit hoofdstuk wordt een terugblik gegeven op 3.2 Verhoging kwaliteit bedrijventerreinen (door)startende ondernemers gecoacht kunnen de activiteiten, die hiervoor zijn uitgevoerd. In samenwerking met de bedrijven op de worden om hun doelen nog beter te bedrijventerreinen rondom de Veesteeg is er verwezenlijken. Via het twitteraccount van de 3.1 Optimaliseren verkoop bedrijventerrein een beheervereniging opgericht. De vereniging bedrijfscontactfunctionaris en o.a. het PRET Er is een marketingcampagne opgezet om de (Bedrijvenpark Veesteeg) is aangespreekpunt (Platform Recreatie en Toerisme) en het SEP bedrijventerreinen meer onder de aandacht te voor alle bedrijven op de bedrijventerreinen (Sociaal Economisch Platform), waar alle brengen. Hierbij is gebruik gemaakt van een Veesteeg, Veesteeg Oost en Veesteeg West. voorzitters van de ondernemersverenigingen promotiefilm die via een USB, social media en In samenwerking met de vereniging, politie, zijn aangesloten, worden bedrijven e-mail onder de aandacht wordt gebracht. Op brandweer, MKB Nederland en gemeente is er geïnformeerd over nieuwtjes, nieuw / gewijzigd het bedrijventerrein Veesteeg Oost blijven we in september 2015 een Keurmerk Veilig beleid, bijeenkomsten en ondanks de economische crisis structureel Ondernemen Bedrijventerreinen (KVO-B) subsidiemogelijkheden. Het SEP fungeert als kavels verkopen. In 2015 hebben we twee afgegeven. klankbordfunctie met ondernemers goed. kavels verkocht van in totaal 4.063 m². De Echter, qua interne en externe communicatie bedrijventerreinen in Dreumel en Maasbommel kan het nog een upgrade gebruiken. Het blijven hierbij achter. Momenteel wordt er met beleid voor internetwinkels is op 8 mei 2014 verschillende artikelen geadverteerd in het blad vastgesteld en inmiddels geïntegreerd in de IN2MAASENWAAL en grote verkoopborden bestemmingsplannen. voor de bedrijventerreinen zijn in ontwikkeling. Naast de bedrijventerreinen die de gemeente 3.4 Minimaliseren leegstand en upgraden in ontwikkeling heeft, zijn er ook twee detailhandel Mede dankzij een gemeentelijke investering Leegstand is in vergelijking tot andere dorpen bedrijventerreinen in ontwikkeling door derden. van € 30.000,= en inzet van de vereniging om Dit zijn de bedrijventerreinen Veesteeg West en steden minimaal aanwezig v.w.b. onze afnemers te genereren is er glasvezel detailhandel. Bij de leegstand die er is, gaat en De Krozenbogerd (woon en werklocatie), aangelegd op alle drie de bedrijventerreinen. allebei in Beneden-Leeuwen. het om structurele leegstand van panden in Beneden-Leeuwen waar wij als gemeente 4 geen eigenaar van zijn. Er zijn gesprekken grote lijnen bij het bedrijf speelt. Ook wordt er geweest met de eigenaren, maar het blijft gekeken wat we voor elkaar kunnen moeilijk om invulling te geven aan deze betekenen. Hiernaast legt de panden. In Boven-Leeuwen is er een pilot bedrijfscontactfunctionaris samen met de gestart voor een zelfvoorzienende markt naar wethouder Economische zaken aanleiding van het vertrek van de dagwinkel. bedrijfsbezoeken af om kennis te maken met Momenteel wordt het huidige marktbeleid bedrijven en te polsen wat er speelt bij herzien om ook zelfvoorzienende markten in ondernemers en hoe wij daar als gemeente op onze gemeente mogelijk te maken. in kunnen spelen. Ondernemersfondsen en KVO’s (Keurmerk Veilig Ondernemen) zijn 3.8 Stimuleren Recreatie en Toerisme 3.5 Samenwerking regio Rivierenland en twee punten waarop de De ambities en doelen voor de omliggende gemeenten bedrijfscontactfunctionaris ook is ingezet. De vrijetijdseconomie worden behandeld in de In de afgelopen jaren is de samenwerking met bedrijfscontactfunctionaris heeft ondersteuning visie en uitvoeringsprogramma regio Rivierenland intensiever geworden. Door gekregen voor de werkzaamheden en is actief vrijetijdseconomie 2015 – 2018. structuurveranderingen kost de nieuwe op Social Media. samenwerking ons meer tijd en inspanning dan In het economische uitvoeringsprogramma voorheen omdat de informatie en inzet van 3.7 Samenwerking tussen gemeente en wordt verwezen naar de oude visie Recreatie uren van onderaf moeten komen. Regio ondernemers en Toerisme 2012 – 2014. Deze activiteiten Rivierenland heeft een meer coördinerende rol Op verzoek van beide partijen is er structureel zijn uitgevoerd en geëvalueerd in de vorig jaar aangenomen en geen uitvoerende rol meer. overleg tussen de gemeente en de voorzitters vastgestelde visie Vrijetijdseconomie 2015 – Hiernaast wordt er op het gebied van van ondernemersverenigingen. Ook neemt de 2018. De uitvoering van de nieuwe visie vrijetijdseconomie veel samengewerkt met bedrijfscontactfunctionaris deel aan het Vrijetijdseconomie is in volle gang. en zodat het Land van Maas platform Ondernemend Maas en Waal (OMW) en Waal op de kaart kan worden gezet. Ook en de algemene ledenvergaderingen van de Het uitvoeringsprogramma van de visie vindt er structureel overleg plaats van het ondernemersverenigingen. Hiernaast hebben vrijetijdseconomie zet zich vooral in op vier bedrijfscontactfunctionarissen netwerk (regio de drie gemeenten (Druten, West Maas en lokale speerpunten: ). Waal en Wijchen) een bijdrage toegezegd richting Ondernemend Maas en Waal om de 1. Gebiedsmarketing; 3.6 Inzetten bedrijfscontactfunctionaris profilering van het Land van Maas en Waal op 2. Regionale Hotspot De Gouden Ham e.o. Samen met het college van Burgemeester en te zetten. Gemeenten zullen faciliteren waar 3. Ondernemen met rivieren; Wethouders gaat de bedrijfscontactfunctionaris mogelijk. Ook hebben projecten zoals 4. Uitbreiden infrastructuur. ongeveer één keer in de zes weken op ondernemersfonds en KVO bijgedragen aan de bedrijfsbezoek. Tijdens een bedrijfsbezoek verbetering van de samenwerking tussen maken we kennis met de interne gemeente en ondernemers. werkprocessen en willen we weten wat er in

5 Hoofdstuk 4 Regionale economie

West Maas en Waal is gelegen in Regio 1. Agribusiness: Onze tuinbouw wordt nóg Belangrijke projecten, stuurgroepen en Rivierenland, die behoort tot één van de vier meer toonaangevend in Europa werkgroepen op regionaal niveau waar we aan regio’s in en heeft een 2. Logistiek en Economie: Rivierenland in top deelnemen zijn: zogenaamde lokale functie. Dit betekent dat 3 van logistieke hotspots van Nederland - Logistieke Hotspot Rivierenland (LHR) we als gemeente gericht zijn op onze eigen 3. Recreatie en Toerisme: Wij bereiken een - Regionaal Programma Bedrijventerreinen ondernemers. Deze lokale functie geldt voor de jaarlijkse omzetgroei van 5% Rivierenland (RPB) detailhandel en bedrijventerreinen maar speelt - Regionale Hotspot De Gouden Ham e.o. ook bij uitbreidingsvragen van individuele - Stuurgroep Recreatie en Toerisme bedrijven. - Aanjaagteam - Regionaal Acquisitie Punt (RAP) Om als vestigingsplaats aantrekkelijk te blijven - Ambtelijk bijeenkomsten ter voorbereiding moeten we inspelen op landelijke trends zoals van de speerpuntenberaden vergrijzing, bereikbaarheid en beleving. Dit kan - Speerpuntenberaden en regiomiddagen. alleen door focus aan te brengen. In samenwerking met Regio Rivierenland is deze West Maas en Waal heeft het regionale focus gelegd door het opstellen van een ambitiedocument op 3 maart 2016 gewijzigd regionaal ambitiedocument. vastgesteld met de oproep om meer focus aan te brengen in de speerpunten. Voor ondernemers zijn er geen gemeentelijke Regio Rivierenland en regionale grenzen. Per ondernemer is de 4.2 Gelderse Corridor aard en schaal van haar werkgebied ook zeer Momenteel zijn Regio Rivierenland en de tien Parallel aan de uitwerking van het verschillend. gemeenten druk bezig met de uitwerking van ambitiedocument loopt de Gelderse Corridor. de ambities in de geformuleerde acht opgaven. Provincie Gelderland wil zich de komende tien 4.1 Regio Rivierenland Hierbij wordt nadrukkelijk de samenwerking jaren meer inzetten op de economie van de In de afgelopen maanden is het Regionaal gezocht met de partners, bestaande uit de 3 zes regio’s door hun kwaliteiten te versterken Ambitiedocument 2016 – 2020 Rivierenland O's (Ondernemers, Onderwijs/Onderzoek, en meer zichtbaar te maken aan de opgesteld door Regio Rivierenland en de tien Ondernemende burgers). Waar mogelijk wordt buitenwereld. Rivierenland en onze gemeente samenwerkende gemeenten. Hierin worden de gebruik gemaakt van de bestaande structuren behoren tot de Gelderse Corridor. Het doel is drie economische speerpunten, die eind 2014 die al actief zijn in de regio zoals Greenport om partijen en omwonenden optimaal te laten door de tien gemeenteraden zijn vastgesteld, Gelderland, Logistieke Hotspot Rivierenland, profiteren van de A15, de grote rivieren en de uitgewerkt, namelijk Agribusiness, Economie & Regionaal Bureau Toerisme, Uit®waarde en Betuweroute en via knooppunten profiteert de Logistiek en Recreatie & Toerisme. de buurgemeenten in het Land van Maas en lokale economie. Zo werken de partners nu Waal. aan plannen voor de Rail Terminal Gelderland Hiermee wordt per speerpunt een stip op de rond de gemeente . Ook wordt horizon gezet voor de drie Speerpunten om Juist ook deze organisaties kunnen een gekeken naar de kansen voor agrarische economische ontwikkeling in de regio tot stand belangrijke bijdrage leveren aan het halen van (tuinbouw)bedrijven. te brengen. De ambities zijn: onze ambities. 6 Hoofdstuk 5 Economie in West Maas en Waal

West Maas en Waal bestaat uit acht Voortbordurend op het positieve signaal vanuit Nijmegen en ’s-Hertogenbosch binnen een half karakteristieke dorpen (Alphen, Altforst, de werkgelegenheidscijfers blijkt uit tabel 1 dat uur te bereiken. Echter, het openbaar vervoer , Beneden-Leeuwen, Boven- er tussen 2014 en 2015 in West Maas en Waal is in mindere mate aanwezig in onze Leeuwen, Dreumel, Maasbommel en ) een algehele groei heeft plaatsgevonden. De gemeente. Vanaf de Waaldorpen is er een en heeft 18.570 inwoners (CBS, 2016). In de beroepsbevolking, het aantal bedrijven en het busverbinding voorhanden en voor zes van de aankomende jaren worden er volgens aantal banen zijn gestegen en daarnaast is de acht dorpen een buurtbus. Gezien provincie Gelderland geen grote veranderingen werkeloosheid gedaald. West Maas en Waal bereikbaarheid een steeds belangrijker punt verwacht in dit inwonersaantal. voldoet hierdoor in grote lijnen aan de wordt door de vergrijzing, zal hier in de werkgelegenheidsmeting van Lisa¹. Deze toekomst beter in moeten worden voorzien. 5.1 Werkgelegenheid positieve signalen werken door op onze Hierbij zal een betere bereikbaarheid ook een De ontwikkeling van het aantal banen in onze ondernemers. Investeringen worden weer positief effect hebben op de vrijetijdseconomie gemeente toont de (lokale) werkgelegenheid gedaan en nieuwe plannen worden ontwikkeld. in onze gemeente. aan. Uit het onderzoek PWE 2015 (Provinciale Werkgelegenheid Enquête) blijkt dat het aantal banen na een terugval in 2013 en 2014 weer lichtelijk aan het stijgen is. Dit is een positief signaal. Vooral in de sectoren Bouwnijverheid en Groothandel is de stijging goed te zien.

5.2 Bereikbaarheid West Maas en Waal ligt tussen drie grote kernen; , en Druten en wordt begrensd door twee rivieren; Maas en Waal. Op vier locaties kan gebruik worden gemaakt van veerponten om de rivier de Maas over te steken. Bij Wamel kan gebruik worden gemaakt van een voetveer om de rivier de PWE Gelderland 2015 Waal te trotseren. Door de centrale ligging in Nederland zijn grote steden zoals Tiel,

Veesteeg in Beneden-Leeuwen/Boven-Leeuwen

7 5.3 Detailhandel de recente centrumontwikkeling ruimte Om de huidige winkelgebieden in Beneden- Daar waar de dorpen aan de Maas geboden aan een concentratie met vooral Leeuwen en Dreumel aantrekkelijk te houden, (voornamelijk Appeltern en Maasbommel) het dagelijkse benodigde boodschappen. moeten deze winkelgebieden worden versterkt meest aantrekkelijk zijn voor de door in te spelen op landelijke trends zoals vrijetijdseconomie, zijn de dorpen aan de Op basis van de distributieve analyse kan er online verkoop, vergrijzing, superspecialisme Waalkant het meest aantrekkelijk voor worden geconcludeerd dat er beperkte en branchevervaging. Dit kan in de basis door detailhandel. De detailhandel in de gemeente ontwikkelruimte is voor detailhandel in onze het optimaliseren van de bereikbaarheid, is vooral gericht op de boodschappen in de gemeente. Dit betekent dat er geen grote parkeergelegenheid en toegankelijkheid van brede zin van het woord: de aanschaf van uitbreidingsmogelijkheden voor detailhandel het winkelgebied. Maar er moet ook worden dagelijkse en frequent benodigde niet- zullen ontstaan, nieuwe winkelmeters zijn ingezet op winkelconcentratie en het verhogen dagelijkse goederen. De seizoensgebonden beperkt en dienen grotendeels binnen de van de belevingswaarde van het winkelen. vrijetijdseconomie heeft ook een positieve bestaande winkelconcentraties opgevangen te Nieuwe concepten zoals shop-in-shop of invloed op de detailhandel in onze gemeente. worden. Dat wil echter niet zeggen dat andere hybride concepten zoals blurring daarmee de huidige situatie bevroren moet (=branchevervaging waarbij mengvormen De grootste concentratie van het winkelaanbod worden. Ondernemers moeten wel de ruimte ontstaan van detailhandel en horeca) dragen vindt plaats in Beneden-Leeuwen, verspreid krijgen om in te kunnen spelen op de bij aan de aantrekkelijkheid van het over twee winkelgebieden: het centrum en ontwikkelingen die de detailhandel raken en winkelgebied. Pas als blijkt dat een concept Heemstrade. Beneden-Leeuwen heeft hierdoor veranderen. Hierdoor zijn individuele niet in te passen is in één van de gebieden in een sterke aantrekkingskracht en een initiatieven wel mogelijk. Dit vraagt echter om Beneden-Leeuwen en Dreumel, kan worden verzorgingsfunctie voor de gehele gemeente. maatwerk, waarbij initiatieven en hun impact overwogen om vestiging op Heemstrade Het centrum betreft een lange winkelstraat op de bestaande detailhandelsstructuur in mogelijk te maken. Hierbij is een onderbouwing (grofweg loopt er een aaneengesloten beeld moet worden gebracht. Een van de Ladder van duurzame verstedelijking winkelfront van Cartouche tot aan de Lidl) met onderbouwing op basis van de Ladder van noodzakelijk. Om de aantrekkelijkheid en een Dorpsplein, waar een aantal keren per jaar duurzame verstedelijking is dan ook belevingswaarde van een winkelgebied te evenementen plaatsvinden. Het centrumgebied voorgeschreven. vergroten, kan er ook worden gedacht aan biedt een afwisselende mix met horeca en ondergeschikte horeca. andere voorzieningen door het aandeel van zelfstandige ondernemers en het aandeel van 5.4 Leegstand kleinschalige winkels. Heemstrade wordt Leegstand in de detailhandel is voornamelijk te gekenmerkt als aanvullend winkelgebied waar vinden in Beneden-Leeuwen door twee de nadruk ligt op functioneel shoppen en biedt structurele leegstaande panden. De overige ruimte voor grootschalige winkels. Gelet op de winkelpanden worden vaak na een maand afstand tussen de twee winkelgebieden is het weer gehuurd door een nieuwe huurder. In lastig om een ruimtelijke koppeling te maken. Dreumel gaat het grotendeels om aanvangs- Een functionele koppeling is wel mogelijk door en frictieleegstand. Om dit tegen te gaan grote winkels op Heemstrade toe te laten en zouden eigenaren en ondernemers kleinschaliger aanbod in het centrum. Hierdoor gezamenlijk een plan moeten bedenken om de ontstaat er een aantrekkende werking en geen leegstand in Dreumel te verminderen, zodat de concurrerende werking. In Dreumel wordt door aantrekkelijkheid en belevingswaarde in

8

Dreumel groter wordt. Als gemeente kunnen 5.6 Digitale bereikbaarheid – Glasvezel wij indien gewenst hier een faciliterende rol Een goede digitale infrastructuur is een must innemen. Leegstand in andere sectoren vindt om goed te communiceren vanuit huis, werk voornamelijk plaats door structurele leegstand en/of onderweg. Hiernaast zal het bijdragen van (grote) panden buiten het centrum zoals aan het vestigingsklimaat voor bedrijven, het het voormalige pand van De Kock van Gelder. stimuleren om langer thuis te blijven wonen Indien er initiatieven komen voor deze (i.v.m. ICT- en domoticatoepassingen) en structurele leegstaande panden, zullen wij als innovatie. Als gemeente kunnen we deze gemeente mee gaan denken in het zoeken facetten stimuleren voor onze inwoners, naar oplossingen en openstaan voor nieuwe bedrijven en bedrijventerreinen en tools concepten om zo invulling te geven aan deze verschaffen die hiervoor nodig zijn. panden.

5.5 De voorzieningen De voorzieningen in de kleine kernen lopen terug. Kleine supermarkten / dag winkels kunnen hun hoofd niet meer boven water houden of hebben geen opvolger. De gemeente kan hierin zoveel mogelijk informeren en faciliteren, maar financieel helpen is er niet bij. Om de voorzieningen op peil te houden kan worden gekeken naar In 2013 – 2014 zijn er in totaal 6.349 woningen alternatieven. Hierbij valt te denken aan een in onze gemeente aangesloten op glasvezel. zelfvoorzienende markt of andere Door een samenwerking met de lokale alternatieven. ondernemers ligt er op de bedrijventerreinen Veesteeg, Veesteeg West en Veesteeg Oost ook glasvezel. Echter, aansluiten op glasvezel of snel internet is niet op alle adressen in onze gemeente mogelijk. In samenwerking met regio Rivierenland proberen we op termijn minimaal alle enkel koper adressen (witte gebieden) aan te gaan sluiten. In West Maas en Waal gaat het ongeveer om 1.500 (enkel koper) adressen. Deze adressen liggen voornamelijk in het buitengebied.

Zandstraat in Beneden-Leeuwen

9 Hoofdstuk 6 Waar zetten we op in? 6.2 Bedrijventerreinen Om de motor van de samenleving draaiende te West Maas en Waal heeft drie gemeentelijke houden, gaan we terug naar de basis; onze bedrijventerreinen in de verkoop: Veesteeg ondernemers. Mensen en middelen kunnen we Oost in Boven-Leeuwen, Lageweg in Dreumel daar maar één keer voor inzetten. Als eerste en Kapelstraat in Maasbommel. Alle drie de speerpunt is daarom gekozen om nieuwe en bedrijventerreinen hebben een lokale functie gevestigde ondernemers waar mogelijk te met elk hun eigen karakter. Door meer in te faciliteren bij hun plannen, ideeën en wensen. zetten op marketing, promotie en acquisitie van Hierbij staat de rode loper gedachte centraal. de bedrijventerreinen, een hoge service te Ondernemers hebben ook ruimte nodig. Dit bieden door de rode loper uit te rollen, de kan bestaande ruimte zijn, maar ook nieuwe kwaliteit op de bedrijventerreinen te verhogen ruimte. Als het gaat om nieuwe ruimte, zijn er en een vast contactpersoon binnen de mogelijkheden op onze bedrijventerreinen. De gemeente te bieden, kan de verkoop van beschikbaarheid van de bedrijventerreinen is bedrijfskavels worden gecontinueerd en daarom het tweede speerpunt. Hierbij wordt wellicht worden vergroot ten opzichte van ingezet op de marketing van de Collegebezoek aan Van Dijk autoschade voorgaande jaren. bedrijventerreinen maar ook op de verbetering van de kwaliteit op deze bedrijventerreinen. 6.1 Faciliteren van ondernemers Om bestaande en nieuwe ondernemers te Een bruisende economie ontstaat niet zonder blijven binden en boeien moeten we het onze ondernemers. West Maas en Waal wil vestigingsklimaat in onze gemeente blijven onze ondernemers stimuleren en faciliteren verbeteren. Het verbeteren van het waar mogelijk door de rode loper uit te rollen. vestigingsklimaat in onze gemeente is niet op Hierbij valt te denken aan het faciliteren bij het de één of andere dag gerealiseerd, maar het is starten van een ondernemersfonds, het een continue proces. Hierdoor wordt het behalen van een Keurmerk Veilig 6.3 Verbeteren vestigingsklimaat verbeteren van ons vestigingsklimaat benoemd Ondernemen, bewegwijzering maar ook hulp Een bruisende economie en een ideale tot speerpunt nummer drie. Zoals eerder in bij moeilijke ondernemersvraagstukken. We vestigingsplaats in onze gemeente willen we deze nota benoemd, is de sector wachten niet alleen af totdat de ondernemer allemaal. De aankomende jaren wordt ingezet Vrijetijdseconomie erg belangrijk voor onze naar ons toekomt maar we gaan ook in op een doorstart van het verbeteren van het gemeente. Met name de Maaskant heeft veel gesprek met de ondernemers door met vestigingsklimaat in onze gemeente. We zetten ondernemers in de vrijetijdseconomie en regelmaat op bedrijfsbezoek te gaan, intensief niet alleen in op onze bedrijventerreinen maar daarmee inkomsten en banen. Hierdoor wordt contact te houden met de ook op onze winkelgebieden. Hierbij valt te vrijetijdseconomie benoemd als vierde en ondernemersverenigingen en door informatie denken aan een kwaliteitsverbetering, tevens laatste speerpunt. De uitvoering van het te delen. Ook platforms zoals het PRET terugdringen van de leegstand en het aanbod vierde speerpunt is vastgelegd in het (Platform Recreatie en Toerisme) en SEP van de winkelgebieden versterken. Bij deze uitvoeringsprogramma van de visie (Sociaal Economisch Platform) vormen een ambitie hoort ook het optimaliseren van Vrijetijdseconomie West Maas en Waal 2015 – steeds belangrijker klankbord voor nieuwe voorzieningen; denk hierbij aan het uitrollen 2018. ideeën en beleid. van breedband / glasvezel. 10 MKB-vriendelijkste gemeente Land van Maas en Waal (startend met ingezet op het laden van het merk Land van Uit het onderzoek MKB-vriendelijkste vrijetijdseconomie, bij succes uitbreiden naar Maas en Waal, het aanstellen van een gemeente (2015) is het signaal gekomen dat andere sectoren), aanstellen van een streekcoördinator en één gezamenlijke website we ondernemers beter moeten informeren over streekcoördinator, vergroten bekendheid waar toeristische informatie ontsloten kan o.a. gemeentelijke diensten; wat doen we en cultuurhistorie, De Gouden Ham e.o. centraal worden. De profilering zal in samenwerking wat kunnen we voor de ondernemers stellen als regionaal recreatieve hotspot, met beide RBT’s worden opgepakt zodat men betekenen? Ook moet de procedure van de bevorderen dag- en verblijfsrecreatie, meer te kan aansluiten bij lopende marketingprojecten vergunningverlening onder de loep worden ondernemen met rivieren (wetering, pontjes) en gebruik kan maken van de expertise van genomen om de doorstroom van het proces en het uitbreiden van een goede basis beide RBT’s. van vergunningverlening te verbeteren. infrastructuur (uitbreiden fietsbewegwijzering, wandel- en fietsnetwerk vergroten). Regionale en provinciale ambitie Om West Maas en Waal beter te kunnen Deze activiteiten zullen bijdragen aan het profileren, zetten we samen met Regio realiseren van onze recreatieve doelstellingen: Rivierenland in op het bevorderen van de meer overnachtingen, bestedingen, mogelijkheden om de logistieke functie in werkgelegenheid en een betere samenwerking Rivierenland en onze gemeente te vergroten. tussen ondernemers en gemeente. Hiervoor stellen wij uren beschikbaar en zetten deze in voor de Gelderse corridor en het realiseren van de regionale ambities op de drie speerpunten (Agribusiness, Economie & Logistiek en Recreatie en Toerisme).

6.4 Vrijetijdseconomie Op 11 juni 2015 is de visie Vrijetijdseconomie West Maas en Waal door de gemeenteraad vastgesteld. In de visie zijn de volgende vier lokale speerpunt vastgelegd: Recreatiegebied De Gouden Ham

1. Gebiedsmarketing; Profilering Land van Maas en Waal 2. Regionale Hotspot De Gouden Ham e.o. Een belangrijk onderdeel uit de visie 3. Ondernemen met rivieren; Vrijetijdseconomie is de profilering van het 4. Uitbreiden infrastructuur. Land van Maas en Waal. In samenwerking met de gemeenten Druten en Wijchen en In het uitvoeringsprogramma zijn deze Rabobank Maas en Waal heeft Ondernemend speerpunten uitgewerkt in acties en zijn Maas en Waal een stimuleringsbijdrage budgetten beschikbaar gesteld. De gekregen om de profilering van het Land van belangrijkste acties uit het Maas en Waal op te pakken. Hierbij zal worden uitvoeringsprogramma zijn: profilering van het 11

Hoofdstuk 7 Uitvoeringsprogramma 2016 – 2019

In dit uitvoeringsprogramma zijn alle vier de speerpunten benoemd en verder uitgewerkt met voorbeeldprojecten om onze doelstelling van deze visie te realiseren. Er is per speerpunt geen kostenraming toegevoegd, omdat er structureel maar € 9.000,= beschikbaar is voor Economie. Voor grotere projecten zoals glasvezel zal separaat een voorstel om financiële middelen aan de gemeenteraad moeten worden voorgelegd of andere budgetten uit de begroting moeten worden ingezet.

Speerpunt 1: Faciliteren van ondernemers Voorbeeldprojecten: Projectbeschrijving: Rode loper uitrollen Ons servicelevel verhogen door de rode loper uit te rollen voor bestaande en nieuwe ondernemers. ‘Faciliteren waar mogelijk zodat ondernemers kunnen blijven ondernemen’ en inzetten op digitalisering (volgens reeds ingezette koers ´Digitalisering en Dienstverlening´). Ondernemersfonds Ondernemersverenigingen willen freeriders tegen gaan, omdat zij onbetaald profiteren van de gezamenlijke activiteiten. Eén van de instrumenten is het oprichten van een ondernemersfonds. Voldoende draagvlak is één van de voorwaarden. Keurmerk Veilig Ondernemen Ondernemers kunnen zich verenigen en gezamenlijk een plan van aanpak opstellen om de veiligheid in een gebied (bedrijventerrein of winkelgebied) gestructureerd te verbeteren. Een instrument is het Keurmerk Veilig Ondernemen. De gemeente faciliteert hierin graag. Gezamenlijk initiatieven zoals bewegwijzering, beveiliging en dorpsconciërge juichen wij ook toe. Bedrijfsbezoeken De bedrijfscontactfunctionaris gaat samen met het college van Burgemeester en Wethouders ongeveer één keer in de zes weken op bedrijfsbezoek. Tijdens een bedrijfsbezoek maken we kennis met het bedrijf en wordt er gekeken wat we voor elkaar kunnen betekenen. Hiernaast legt de bedrijfscontactfunctionaris samen met de wethouder Economische zaken bedrijfsbezoeken af om te weten wat zich in het veld afspeelt. Intensief contact met (ondernemers)verenigingen Intensiever netwerken door bijwonen ledenvergaderingen, deelname platform Ondernemend Maas en Waal (OMW), PRET (Platform Recreatie en Toerisme) en SEP (Sociaal Economisch Platform) en minimaal twee keer per jaar vergaderen met belangengroepen: OMW, Horeca, bedrijvenpark Veesteeg, RBT Rivierenland enz. Actief informeren ondernemers Onderzoek naar een systeem om ondernemers met regelmaat te informeren door bijvoorbeeld een nieuwsbrief. Bewegwijzering Opstellen beleid voor (toeristische) bedrijven, bedrijventerreinen en publieke voorzieningen. Met de ondernemers(vereniging) onderzoeken om via bijvoorbeeld bebording een koppeling te maken tussen het centrum van Beneden-Leeuwen en Heemstrade. Faciliteren ondernemershuis Faciliteren bij het oprichten van een ondernemershuis waarin West Maas en Waalse ondernemers hun aandeel en inbreng hebben. SEP (Sociaal Economisch Platform) Het huidige SEP samen met de ondernemers upgraden zodat de Inhoud scherper en concreter wordt; Hierbij speelt de communicatie een grote rol.

12

Speerpunt 2: Bedrijventerreinen Voorbeeldprojecten: Projectbeschrijving: Uitvoering KVO Uitvoering van het plan van aanpak van het KVO-B. Verkoopborden vernieuwen bedrijventerreinen Op 14 april 2016 is het verkoopbord voor het bedrijventerrein Veesteeg Oost geplaatst. Hierna wordt er een verkoopbord voor het bedrijventerrein Lageweg ontworpen en geplaatst. Advertenties en folder Adverteren in sub lokale bladen en folder / flyer ontwikkelen (ook digitaal). Acquisitie Intensiever netwerken – lokaal en regionaal Meer bekendheid bedrijfscontactfunctionaris Communicatie rondom bedrijfscontactfunctionaris verbeteren o.a. via Twitter, website en flyer. Herstructurering bedrijventerreinen Onderzoek naar herstructurering van oude terreinen. Subsidiemogelijk bij draagvlak ondernemers.

Bedrijventerrein Kapelstraat in Maasbommel

Speerpunt 3: Verbeteren vestigingsklimaat Voorbeeldprojecten: Projectbeschrijving: Breedband uitrollen In samenwerking met regio Rivierenland inwoners en ondernemers aansluiten op een snellere internetverbinding. Hierbij wordt in eerste instantie ingezet op de enkel koper gebieden. Minimaliseren leegstand In gesprek gaan met vastgoedeigenaren en meedenken / faciliteren van plannen voor de invulling van (structureel) leegstaande panden. Faciliteren van plannen om invulling te geven aan leegstand in Dreumel. Versterken detailhandel (Beneden-Leeuwen en Faciliteren van plannen om de belevingswaarden in de winkelgebieden te vergroten. Dreumel) Inzetten op winkelconcentratie. Onderzoek naar mogelijkheden van RetailDeals. Meedenken in de mogelijkheden voor nieuwe concepten zoals shop-in-shop en blurring. Voorzieningenniveau op peil houden (alternatief Opstellen van een nieuw marktbeleid met hierin de mogelijkheid tot het organiseren van een marktvorm) zelfvoorzienende markt. Gelderse Corridor Samen met Regio Rivierenland het bevorderen van de mogelijkheden om de logistieke functie in Rivierenland en onze gemeente te vergroten (agenda 2030). Regionale ambitiedocument Regio Rivierenland Regionale ambities op de drie speerpunten (mee) realiseren.

13 Speerpunt 4: Vrijetijdseconomie Speerpunten visie vrijetijdseconomie WMW: Projectbeschrijving: Promotie van het Land van Maas en Waal De activiteiten van het speerpunt 4 Vrijetijdseconomie zijn uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma Regionale Hotspot De Gouden Ham e.o. van de visie Vrijetijdseconomie West Maas en Waal 2015 – 2018. Voor deze activiteiten zijn reeds Ondernemen met rivieren zijn financiële middelen gereserveerd. Uitbreiden infrastructuur

Jaarlijkse PinksterVaria in Altforst

14

Bijlagen

1. Concept rapport ´Naar een perspectiefrijke winkelstructuur in West Maas en Waal´.

2. Visie Vrijetijdseconomie West Maas en Waal 2015 – 2018.

3. Regionaal Ambitiedocument 2016 – 2020 Rivierenland.

15