Seren Hafren Papur Bro Dyffryn Hafren

Rhifyn 407 MEHEFIN 2020 60c Y Seren nesaf: Cyfraniadau: Mehefin 20 Papur Allan: Gorffennaf 1af

DIOLCH YN FAWR I’R HOLL WEITHWYR ALLWEDDOL ALLAN YN EIN CYMUNEDAU

Mae ein dyled i holl weithwyr allweddol allan yn ein cymunedau yn aruthrol. Maent yn gweithio ddydd a nos i gadw’r wlad i droi a’i phobl yn saff. Y nyrsys a’r meddygon yn GIG /NHS; y gweithwyr eraill o fewn yr ysbytai; y gofalwyr yn ein cartrefi gofal; y siopau a’r archfarchnadoedd a’i holl staff sydd yn gweithio yn ddygn i cadw nwyddau ar eu silffoedd; y gyrrwyr sy’n dosbarthu y nwyddau; y ffermwyr sydd yn gweithio i dyfu y llysiau ac edrych ar ôl eu hanifeiliaid; y plismyn sydd yn cadw trefn; y postmyn sydd yn dod a llythyron a pharseli i’n tai yn ddyddiol; y dynion sbwriel sydd eto yn casglu sbwriel yn wythnosol o’n carterfi; y gwleidyddion sydd yn gorfod gwneud penderfyniadau heriol ac anodd; ac i bawb ohonoch chi sydd yn cadw at reolau ynysu er mor anodd ydy hynny ar adegau. DIOLCH I BAWB

DIOLCH 2 Seren Hafren Mehefin 2020

Myfyrdod y Mis Gadewch i mi egluro. Rydyn Yn fwy na dim gadewch i ni ni wedi sylwi ers ddangos harddwch cariad blynyddoedd fod tri neu Crist, fel blodau hardd gan Y Parch. Edwin O. bedwar planhigyn yn yr ymhlith pobl. Fydd pethau Hughes ardd yn ddewr a gwydn ddim yr un fath, a bydd yn “Ystyriwch y lili, pa iawn. Mae eu hadau yn rhaid i ni sicrhau y bydd y fodd y maent yn tyfu: nid gallu disgyn i’r agen gulaf normal newydd yn well na’r ydynt yn llafurio nac yn bosibl, rhwng y llwybr a syl- hen normal. Daliwch ati a nyddu; ond rwy'n dweud faen y tŷ, er enghraifft, a daliwch i gadw’n ddiogel. wrthych, nid oedd gan hyd thyfu’n blanhigyn iach a yn oed Solomon yn ei holl chryf. Neu maen nhw’n byw Pos Mis Mai a’r ogoniant wisg i'w chymharu dros y Gaeaf mewn lle na atebion isod ag un o'r rhain. “(Luc 12:27) ddylen nhw fod, ac yn

Rwy’n ysgrifennu hyn o blodeuo’n hardd yn y 1. SCREWAS fed Gwanwyn. 2. BARRYILLMANN eiriau ar y 18 o Fai, a ninnau, am ein bod wedi Eleni roedd pedwar o blan- 3. GWNYRALLT higion;1. Marigold, 2. N’ad 4. LONGLAWN cyrraedd Oed yr Addewid, 5. GONNTYRE wedi hunan-ynysu yn ein fi’n angof, 3. Trwyn y llo 6. WELMABRI cartref ers dros wyth (antirrhinum/snap dragon) a 7. ACORN wythnos bellach. Ni fu 4. Blodyn Adda ac Efa/Cap 8. WESTRYFLEG hynny’n hawdd ar hyd yr Nos Nain(Columbine) wedi 9. RAGTIDDLE hunan-hadu mewn rhyw 10. WEBAIR amser, ond lle i gyfrIf ein 11. CHROMED bendithion sydd gennym. wely bach sgwar sydd 12. SOLLINDALE gennym wrth y drws ffrynt. 13. OLFORD Diolch am y tywydd hynod o Gan fod prynu planhigion i 14. ELINFYNWYDD braf yr ydym wedi ei lenwi’r gwely yn anodd gan 15. STOWPENDER fwynhau, a diolch ein bod 16. MALLDANNI na allwn fynd oddi yma, a yn byw mewn llecyn mor 17. ASHARPBEEF cwmnïau catalogau ddim yn hyfryd, yng Nghwm 18. FOANMAN sicrhau y gallant anfon 19. ERDYNWYDDE Pennant – “Cwm tecaf y planhigion i chi, dyma 20. LOCHPOTDONG cymoedd yw” fel y benderfynu gadael y dywedodd Eifion Wyn am planhigion yn y lle yr 1.CAERSWS Gwm Pennant arall, a diolch oeddent, ac, yn wir, maen 2 LLANBRYNMAIR am gymorth cymdogion. 3, Y TRALLWNG nhw wedi tyfu’n flodau Ydym, rydym yn byw yng 4. LLANWNOG hardd, ac yn ddigon o sioe. ngheg y cwm, a’r afon 5. TREGYNON Gall pob un ohonom 6. ABERMIWL Twymyn yn llifo ar waelod efelychu dewrder, 7. CARNO yr ardd, ac y mae hi’n ardd dyfalbarhad, gwytnwch a 8. TREFEGLWYS weddol fawr, a’r rhan fwyaf 9. TALERDDIG harddwch y planhigion hyn ohoni’n lawnt. 10. ABERIW ar ddiwedd y cyfnod dyrys 11. MOCHDRE Fydd ein gardd ni byth yn yma, pan gawn ni i gyd 12. LLANIDLOES un o’r gerddi perffaith ail-afael yn ein bywydau a 13.DOLFOR dechrau ymwneud â bywyd 14.FELIN NEWYDD hynny, gyda gwelyau 15.PENSTROWED blodau yn llawn o flodau yn ein cymunedau unwaith 16. LLANDINAM wedi eu gosod yn batrymau eto. Gadewch i ni fod yn 17. ABERHAFESB cytbwys, neu’n rhesi ddewr, gadewch i ni 18. MANAFON unionsyth. Na, rydyn ni’n ddyfalbarhau a bod yn gryf 19. Y DRENEWYDD 20. PONTDOLGOCH rhy faddeugar o’r hanner. yn ein ffydd a’n cred. 3 Seren Hafren Mehefin 2020

DYSGU CYMRAEG CERDD Y MIS MALDWYN

Rydym yn ffodus iawn bod DANT Y LLEW Iolo Williams wedi ein Pan ddaw’r Gwanwyn wedi’r helpu trwy greu cyfres o Gaeaf fideos byr am natur yn yr Pan ddaeth haul i doddi’r rhew LLONGYFARCHIADAU ardd ar gyfer ein dysgwyr. O mor dlws oedd euraidd ben- I GLWB EIDDEW Cewch eu gweld ar nau’r dudalen Wyneplyfr Dant y Llew. Newyddion da – mae "LearnWelsh Ceredigion,

Clwb Eiddew wedi ennill Powys a Carmarthenshire" Yn y cae dan draed y gwartheg safle cyntaf yn Ac y lawnt yn garped tew Eisteddfod y Dysgwyr Cafwyd sesiwn Zoom byw Ac yng ngardd y garddwr diog 2020 (Ceredigion, efo Iolo ar ddydd Gwener Dant y Llew. Powys a Sir Gar!) yng 15.5.20 lle ’roedd dysgwyr nghystadleuaeth Gwaith yn cael gofyn cwestiynau Ym Mis Mawrth ar hyd y cloddiau unigolyn neu Gr@p – iddo. Rydym yn ddiolchgar O bu’r blodau aur yn siew Blog fideo gan unigolyn iawn i Iolo am gytuno i A daw’r gwenyn i gusanu’r neu gr@p. wneud hyn oll. Dant y Llew.

Llongyfarchiadau i bawb Mae llawer o bethau eraill Ond ym Mis Mai ac ym Mehefin oedd yn “perfformio” yn ar ein tudalen wyneplyfr yn Daeth nôl hen lwydni’r rhew y fideo, a diolch mawr i cynnwys Zymraeg (gwersi I ddifetha’r aur betalau Paul am wneud y Zumba i gerddoriaeth Dant y Llew. fideo. Mae gen i Cymraeg) a Fiona Collins dystysgrif lyfli i’w (dysgwr y flwyddyn 2019) Ac yn awr fel rhyw hen ddynion d d a n g o s i c h i yn adrodd chwedlau Heb eu gwallt fu gynt yn dew gyd. Denice: cliriwch Cymraeg. Cadwch eich Moel a llwyd a llwm yw pennau’r silff arall! Mae’n debyg llygad ar agor am fwy o Dant y Llew bod y fideo ar gael i’w weithgareddau anffurfiol gan T Llew Jones gweld ar facebook. Ewch rhithiol i'ch difyrru ar lein. i www.facebook.com/groups/ clwbeiddew

Wel faint o eiriau wnaethoch gael allan o SIR DREFALDWYN

Tasg arall i chi mis hwn. Faint o eiriau allwch Diolch i’r Para- medics wneud allan o’r gair

CORONAFEIRWS

CADWCH YN SAFF. DEFNYDDIWCH Y WE A’R CYFRYNGAU CYMDEITHASOL 4 Seren Hafren Mehefin 2020

LLWYDDIANT SEREN DDIGIDOL A dyma’r e-bost fel y’i dderbyniais:

Diddorol iawn oedd cael e-bost oddi wrth @r o Annwyl Delma Cheltenham ar ôl y Seren diwethaf ymdddangos yn Mae fy ngwraig a fi wedi bod yn ffrindiau mawr ddigidol. Roedd ffrind iddo wedi derbyn y Seren drwy gyda Jenny Garrard hyd yn oed cyn iddi hi fynd i e-bost ac wedi danfon copi ymlaen iddo. Drefeca yn y saithdegau. Anfonodd Jenny inni

Seren Hafren ddigidol Ebrill. Darllennais ynddi Sut meddech chi fod g@r o Cheltenham a diddordeb na fydd y rhifynnau dilynol yn cludo llawer o yn “y pethau”, Sais wedi ei eni a’i fagu yn Lloegr am a newyddion achos y coronofeirws. Felly anfonaf wn i. atoch bedwar llun trenau y tynnwyd 'da fi ar

fy ffordd adref yn Cheltenham o'n gwyliau Wel, bu David Aldred yn astudio am ei radd mewn teuluol yn Y Abermo yn Awst 1966. Tynnwyd Hanes yng ngholeg Bangor ac fe ddysgodd Cymraeg dau ohonynt ar yr hen orsaf Moat Lane Junction tra’r oedd yno hanner can mlynedd yn ôl. Yna symud ond mae teitl y llall dim ond 'ger Caersws'. yn ôl i Loegr ac wedi cadw ei Gymraeg dros y Gobeithiaf bydd eich darllenwyr gwybod i'r dim blynyddoedd. lle ro'n i pan dynnais y lluniau. Dw i'n edrych Mae’n debyg ei fod yn dod yn ôl i Gymru i’r Bermo ar ymlaen at yr atebion! Diolch am eich cymorth. wyliau teuluol yn flynyddol. Cofion oddi wrth ddysgwr sy'n byw ger

Cheltenham (ac felly maddewch y Ar ei ffordd adref yn 1966 mae’n tynnu lluniau o’r trên. camgymeriadau os gwelwch yn dda!). A fedrwch chi ddyfalu ar ba ran o Lein y Cambrian y David tynnwyd y lluniau? Maent yn ardal y Seren.

Llun 2:

Llun 1: Llun 4: Llun 3: Nodir eu Lleoliad ar Dudalen 6

5 Seren Hafren Mehefin 2020

TRO TRWSTAN – FY Ymhen y rhawg, torrwyd ar glaerwen yn fy Llyfr YSGRIFBEN y distawrwydd myfyriol Ysgrifennu Hanes - rhif 18. gyda'r bonheddwr o athro Yn fachgen un ar ddeg oed Yn ystod yr ysbaid beichiog yn galw allan gydag ar fy niwrnod cyntaf yn hwnnw o lonyddwch Ysgol Ramadeg Bechgyn y awdurdod cwrtais, a disgwylgar a ddilynasai, Bala, sef hen ‘Ysgol Tŷ Tan awgrymai y dylem ni, heb smic o sŵn o unman y Domen’ - yr ysgol 'fawr' gywion dysg, un ac oll, (ddim hyd oed wichian bondigrybwyll, dyna'r lle ufuddhau iddo ar ein coediog unrhyw un o’r roeddwn i ymhlith deg ar hunion - allan o ryw desgiau hynafol o’m hugain o fechgyn diniwed barchedig ofn dychrynllyd hamgylch) y cwbl a eraill, yn ufudd gopïo oddi synhwyrwn i oedd troedio tuag ato fo yn ogystal â'r ar y bwrdd sialc ein gwers pwyllog pâr o esgidiau Hanes gyntaf un erioed sefydliad ysgolheigaidd yr oedolyn yn araf agosáu’n yno. oeddem ni i gyd y diwrnod union at leoliad fy nesg i; Pob un copa gwalltog hwnnw yn mynd trwy’r ac yna’n stopio’n stond, fel ohonom ni wrthi hi’n brysur broses o gael ein trylwyr pe'n gwbl fwriadol, reit wrth yn trosglwyddo’r cynnwys fabwysiadu i mewn iddo. fy ysgwydd chwith i. cyfareddol oddi ar y 'bwrdd du' ar wal flaen y dosbarth, Yna'n ddisymwth o sydyn, yn ddestlus i dudalen flaen "Nawr te, fechgyn - eich cwympodd cledr llaw lân ein llyfrau gwaith sylw, bob un; dodwch eich aeddfed ar gorun fy mhen i gyda’u haroglau papur ffres pen ar y ddesg am eiliad, fel crafanc eryr, bachodd a’u cloriau piws hyfryd. os gwelwch chi'n dda," coflaid o fysedd cryf am wallt fy nghopa a'm codi ebe'r deheuwr athrylithgar Roedd y bois i gyd fel gyda nerth braich craen petaem ni'n cael hwyl a safai'n wynebu'r dosbarth mewn chwarel, nes peri i eithriadol arni hi, mewn o ddisgyblion eiddgar, pob mi gael fy nghodi bron yn awyrgylch ddisgybledig a un ohonom ni yn ein llythrennol oddi ar sedd fy diogel o dawel - pob un â'i hiwnifformau smartiaf nesg un-darn derw. ysgrifbin inc newydd sbon erioed a gaed. danlli (yr anrheg "Ac mi wela i fod gennym ni ddisgwyliedig am basio'r Heb amau am chwinciad y gomedïwr yn y dosbarth lefn plýs, wrth gwrs) yn ei gallai fod unrhyw amwyster derbyn eleni, oes e?", law, yn benodol ar gyfer bloeddiodd yr athro'n wyllt yn y byd i'r hyn a olygid cyflawni'r union fath o gacwn i mewn i'm llygaid orchwyl pwysig â’r un oedd wrth 'pen', i lawr yr aeth fy ofnus, cyn gollwng ei afael dan ein sylw yn y wers mhen i ar ei union; hyd nes arnaf a gadael i mi hyfforddiannol neilltuol y bod fy nhalcen a blaen fy fownsio’n ôl i sedd dderw- cyfeiriaf ati hi yma. nhrwyn a'm gên i gyd yn galed fy nesg. "Neu a oes gorffwys yn ddestlus o fflat

ar ben y pentwr geiriau (eu hanner nhw'n gwbl ddieithr i mi) roeddwn i newydd eu Diolch Diolch i’r i’r Nyrsys cofnodi yn fy llawysgrifen Meddygon orau bosib ar linellau main

ysgafn-las y ddalen 6 Seren Hafren Mehefin 2020

(Parhad Tro Trwstan) holi ef ymhellach ar y SWYDDOGION angen i mi ddysgu rhywrai pwynt. Mae yna rai gwersi ohonoch chi, ogleddwyr y mae'n rhaid eu dysgu'n Cadeirydd: John Evans, cyntefig, bethau mor ostyngedig, bid siŵr; cyn Maesmawr, Caersws, SY17 5SB elfennol â bod angen DAU bwrw ymlaen wedi hynny 01686 688 369 neu 07875916304 ben arnoch chi yn yr Ysgol â'r gwaith gerbron - gydag Ramadeg hon." agwedd ryw ychydig bach Is-Gadeirydd: Nia Roberts, Gelli Aur, Sycamore fwy goleuedig ar y mater, Taranodd ymlaen: "Un Drive, Y Drenewydd. gobeithio. Onid dyna 01686 628234 pen i feddwl ag e'," ddiben ysgol, wedi’r cyfan. meddai, gan guro fy mhen Trysorydd: Haf Leonard, i â'i ddwrn ynghau. Serch hynny, er gwaethaf 8 Dolerw Park Drive, Y Drenewydd Yna, gan gydio yn fy y profiad anesmwyth SY16 2BA 01686 628197 fountain-pen ‘Parker hwnnw ymhlith y Ysgrifennydd: Nelian Richards, Jotter’ brith-wyrdd euraidd- dysgedigion Ger y Parc, Dolerw Park Drive, loyw i oddi ar fy nesg, â'i cydnabyddedig sydd Y Drenewydd SY16 2BA fys a’i fawd sialc-wyn, fe’i ohoni, 'ysgrifbin' fydd fy 01686 627410 [email protected] hysgwyddodd hi’n ngair Cymraeg dewisol i arddangosol, reit o flaen fy am yr hyn y bydd rhai Teipyddes: Janis Lewis, wyneb (oedd erbyn hyn yn deheuwyr Cymraeg eu 14 Poplar Road, Y Drenewydd binc, melyn a choch), fel hiaith yn mynnu cyfeirio ati SY16 2QG pe i gyfnerthu ei bwynt. hi fel 'pen'. Cyn atodi ei uchafbwynt Eurwyn Pierce Jones Prif Ddosbarthwr: Eirian Williams, Eirwynle, Carno 01686 420364 i’w ddoethinebu ar reswm

cyffredin: "... a phen arall i Trefnydd Hysbysebion: ysgrifennu'r meddyliau Haf Leonard a Delma Thomas hynny i lawr yn eich llyfrau (628 197) (688 538) gwaith! ... Nodwch, fachgen, mai hon yw eich Tanysgrifiadau drwy’r Post: Alwena Gentle, Manora, Ffordd ‘pen’ ysgrifennu!" Milford, Y Drenewydd SY16 2BD 01686 626044 Wn i ddim a oedd y Diolch [email protected] deheuwr o athro hwnnw yn i holl staff yr Trefnyddion Clwb y Seren: ysbytai y fan a'r lle yn rhyw Janis Lewis a Delma Thomas ledchwerthin wrtho ei hun (688 538) wrth ymdrin yn y fath fodd â chriw o blant mor ddi- Golygyddion: glem â nyni ym John Evans 01686 688369 mherfeddion gogledd [email protected] Cymru; ond chefais i ddim Marlis Jones awgrym o gwbl mai LLUNIAU’R TRENAU O 01686 688679 cellwair direidus a DUDALEN 4 [email protected] Delma Thomas ysgogodd y wers y Llun 1 a 2 Moat Lane 01686 688538 teimlodd ef y rheidrwydd Caersws [email protected] i'w chyflwyno i mi y Llun 3 a 4 Ger Caersws prynhawn trawmatig Tanysgrifiadau drwy’r post £17.00 hwnnw. A fentrais i erioed wedi hynny ychwaith, i'w 7 Seren Hafren Mehefin 2020

well gwneud hynny pan defnyddiwch bolystyrene CORNEL GARDDIO fo’r haul wedi gwanio. er mwyn cael draeniad 3. Ewch i chwilio am y effeithiol ac, wrth gwrs, ‘lladron’ ar y tomatos yn mae’r potiau yn ysgafnach gyson. Dydyn nhw’n i’w trafod. gwneud dim ond dwyn nerth y planhigyn.  Taenwch ddyrnaid o

4. Bydd letys, rhuddygl wrtaith dros fylbiau’r [radish], nionod mân a gwanwyn a’u cadw

thatws cynnar yn barod i’w yn y pridd nes i’r dail bwyta. wywo. Dyma’r haf wedi cyrraedd 5. Gosodwch y basgedi ac mi fydd y dydd hiraf a crog yn eu lle a llenwch  Chwynnwch yn ofalus throad y rhod yma’n fuan! eich potiau gyda blodau. rhwng ac o amgylch Ma e ’ r h o ll o l e u n i Ar ddiwrnod poeth, mae eich pys a ffa a’r ffa ychwanegol a’r gwres yn rhai yn eu dyfrio gyda dringo a gwnewch golygu bod planhigion yn chiwbiau rhew. hyn yng ngwres yr eu tymor tyfu ac mae 6. Torrwch y lawnt bob haul. Gallwch eu hynny’n amlwg ym mhob wythnos. dyfrio ar ddiwedd y cornel o’r ardd. Ond mae’r 7. Plannwch weddill y dydd. goleuni a’r gwres hefyd blodau blwyddol. wrth fodd y chwyn – felly 8. Defnyddiwch gansen os  Erbyn hyn fe all eich cadwch yr hof yn brysur. oes gennych blanhigyn planhigion tyner ifainc Gyda llaw, ni ddylid gwan a hirgoes. fynd allan i wres yr defnyddio’r hof ar y gwely 9. Gallwch docio llwyni haul, ond bydd angen nionod gan eu bod yn sydd wedi blodeuo yn y eu gwylio a’u dyfrhau gwreiddio’n agos i’r wyneb. gwanwyn. yn gyson nes iddynt Chwynnu gyda’r dwylo 10. Mae rhai garddwyr yn sefydlu. amdani felly ac os ydych gosod cysgod ar y tŷ chi am arbed eich cefn, gwydr rhag iddo orboethi  Mae’n bwysig iawn i rhowch glustog dan y binsio blaen dyfiant pengliniau! .• Cysgodwch eich tŷ llwyni fel fuchsia rhag g w y d r r h a g h a u l iddynt fynd yn hir- Tasgau crasboeth. Mae awyru yn goes; fe fydd mwy o 1. Hofio’n rheolaidd i bwysig - hynny yw, agor flodau wedyn. gadw’r chwyn dan neu gau’r ffenestri a’r drws reolaeth. fel bod angen. 2. Defnyddiwch dd@r yn ddarbodus. Mae un • Yn hytrach na gosod drochfa dda yn well na darnau o botiau pridd ar sawl un ysgafn ac mae’n waelod eich potiau 8 Seren Hafren Mehefin 2020

O’R EGLWYSI

Mae’r gwasanaethau i gyd wedi eu gohirio ar hyn o bryd. Gweddiwn i Dduw y daw pethau yn ôl yn normal yn o fuan. CADW EIN HARDALOEDD AWYR

AGORED YN DDIOGEL

Yn ystod y cyfnod hwn o gyfyngiadau symud, rydym yn dal yn ddigon ffodus i allu mwynhau mynediad diogel i'r awyr agored ar gyfer ein hymarfer corff dyddiol.

Mae'r tywydd cynnes a heulog diweddar wedi sbarduno’r gwanwyn, ac mae’r glaswellt yn tyfu’n gyflym. O ganlyniad, bydd y Cyngor yn dechrau torri gwair mewn mynwentydd, ar stadau tai ac ardaloedd Mae gwasanaeth ar Radio Cymru bob amwynder y sir yn fuan. Bydd hwn yn bore dydd Sul am hanner awr wedi deg y wasanaeth ar raddfa lai o'i gymharu â bore. Tiwniwch fewn. blynyddoedd blaenorol, ond bydd y gwaith Mae nifer o’r egwlysi yn paratoi yn sicrhau bod y rhan fwyaf o'n hardaloedd gwasanaethau ar lein hefyd. allanol yn cael eu cadw'n ddiogel ac yn Mae’r Parchedig Nia Wyn Morris yn ar- daclus fel bod preswylwyr yn gallu eu wain gwasanaeth ar lein bob mis am 10 defnyddio mewn ffordd gyfrifol. o’r gloch ar YouTube. Dywedodd y Cynghorydd Heulwen Hulme, Mae gan Eglwys Bresbyteraidd Cymru Aelod y Cabinet ar faterion yr Amgylchedd, “Gwasanaeth” ar y ffôn bob wythnos – “Mae staff y cyngor a fydd yn gwneud y yng Nghymraeg neu Saesneg. Ffoniwch gwaith torri gwair hyn wedi cael yr hyfforddi- 02920 101 564 ... sydd ar gael unrhyw ant a’r cyfarpar priodol i gadw eu hunain a’r amser. Rhywbeth tua ugain munud o cyhoedd yn ddiogel wrth iddynt wneud y hyd ydyw. gwaith.

“Hoffwn atgoffa preswylwyr i barchu’r rheo- lau o ran cadw pellter cymdeithasol pan fyddwch yn eu gweld nhw ac i roi’r lle sydd ei angen arnynt i wneud eu gwaith. Trwy weithio gyda’n gilydd gallwn sicrhau ein bod yn cadw ein mannau awyr agored yn daclus ac yn ddiogel i bawb eu mwynhau wrth id- dynt wneud eu hymarfer corff dyddiol. Diolch

i Dduw am ein cadw yn saff “Hoffwn ddiolch i’n holl staff am eu gwaith caled diflino yn ystod y cyfnod hwn ynghyd ag amynedd a chymorth ein preswylwyr, diolch yn fawr.”

9 Seren Hafren Mehefin 2020 TUDALEN Y PLANT

Ydych chi yn gallu enwi’r blodau gwyllt yma i gyd? Atebion ar Dudalen 15

1. 3. 2.

5. 6. 4.

.

8. 7. 9.

10. 11. 12.

10 Seren Hafren Mehefin 2020

BETH SY’N DIGWYDD I URDD GOBAITH CYMRU AR DROTHWY DATHLU CAN MLYNEDD O FODOLAETH?

aelwydydd yr Urdd yn yr CYNIGION I AIL – Arweiniodd Eisteddfod ysgolion ac yn y gymuned, yr STRWYTHURO ADRAN Y Genedlaethol yr Urdd ymweliadau â gwersylloedd MAES YR URDD Brycheiniog a Maesyfed 2018 yr Urdd, a theithiau tramor yr at gynnydd mawr yng Urdd i leoedd fel Disneyland Gweler isod lythyr oddi wrth y ngweithgaredd yr Urdd yn yr Paris, ac mae’r Cyngor wedi Cyng Myfanwy Alexander, ardal. Yn sgil yr Eisteddfod a cyfrannu’n hael tuag at y Deiliad Portffolio sy'n phenodi Swyddog Datblygu gweithgareddau hyn dros y gyfrifol am Ofal Cymdeithasol llawn amser yn yr ardal, blynyddoedd, ac wedi bod yn i Oedolion a'r Gymraeg ar y gwelwyd cynnydd o 50% yn cyd-weithio gyda’r Urdd i cynigion sydd wedi dod o’r aelodaeth yr Urdd (o 795 i gefnogi’r gweithgareddau Urdd i ail –strwythuro 1198 o aelodau) a thair gwaith pwysig hyn. Adran Y Maes o’r Urdd. y nifer o blant yn cymryd rhan

yn y gweithgareddau Mae’n bryder mawr i ni felly Parthed: Cynigion i Ail- chwaraeon, gan gynyddu o fod yr Urdd yn bwriadu cau strwythuro Adran Y Maes yr 368 yn 2015/16 i 1121 yn eu swyddfa yn Y Drenewydd Urdd 2018/19. Mae hyn yn dangos ar adeg mor dyngedfennol, gwerth a phwysigrwydd fydd yn golygu nad oes Ysgrifennaf yn sgil y cynigion presenoldeb yn lleol. Trwy swyddfa yn y canolbarth o sydd wedi’u rhoi gerbron gan gael Swyddog Datblygu yn gwbl – dim byd rhwng yr Urdd ar gyfer ail- gyfrifol am yr ardal, llwyddwyd Dinbych a Gwent, na rhwng strwythuro’r adran sy’n hefyd i gael cyswllt â Glan-llyn a Llangrannog. Mae gyfrifol am waith maes yr disgyblion yn 6 allan o 7 o hon yn ardal enfawr o Urdd o fewn y rhanbarthau, i ysgolion uwchradd yr ardal, ac Gymru, ac yn ardal sydd gynnig sylwadau Cyngor Sir ym mhob un o’r ysgolion angen cefnogaeth mudiadau Powys ar y cynigion hynny, cynradd. Mae 2098 o aelodau fel yr Urdd i sicrhau fod fydd yn cael effaith hefyd ym Maldwyn, a’r gweithgareddau cyfrwng uniongyrchol ar ddarpariaeth swyddogion yn gweithio gyda Cymraeg yn cael eu cynnal. yr Urdd yn Rhanbarth 43 ysgol gynradd a 6 ysgol

Maldwyn a Rhanbarth uwchradd. Bydd disgwyl i staff sy’n Brycheiniog a Maesyfed. gyfrifol am Bowys deithio o Mae cynlluniau i ddod â’r Ddinbych i gefnogi Mae’r Urdd yn fudiad pwysig Eisteddfod Genedlaethol yn ôl gweithgareddau ym iawn yma i ni ym Mhowys. i Sir Drefadwyn yn y Maldwyn, neu o ardal Castell Fel arfer ar yr adeg yma o’r blynyddoedd nesaf hefyd, ac -nedd Port Talbot i flwyddyn, bydd y sir yn ferw o mae disgwyl bwrlwm o weithgareddau mor bell i’r weithgaredd yn paratoi at yr weithgareddau wrth i ni baratoi gogledd â Rhaeadr a Eisteddfodau Cylch a Sir o at hynny, a llawer o Thref-y-clawdd, gan olygu y Lanfyllin i Ystradgynlais, ddiddordeb ychwanegol yng byddant yn eu ceir yn teithio gyda’r aelodau yn cystadlu ngweithgareddau’r mudiad yn ar hyd ffyrdd y sir yn hytrach mewn cystadlaethau llwyfan, sgil hynny. nag yn cefnogi’r dawns, celf a chrefft a nifer o gweithgareddau pwysig hyn, bethau eraill er mwyn Mae llawer mwy i a chael cyswllt gyda phobl cyrraedd yr Eisteddfod weithgareddau’r Urdd na dim ifanc y sir. Genedlaethol yn ystod ond yr Eisteddfod wrth gwrs, wythnos y Sulgwyn. gyda chystadlaethau chwaraeon, clybiau ac 11 Seren Hafren Maehefin 2020

Rwy’n pryderu’n fawr y bydd Cytunaf fod hyn yn bryder DULL hyn yn cael effaith andwyol mawr, ac felly rwy’n galw ar yr sylweddol ar allu’r Urdd i Urdd i ail-ystyried y cynnig, fel  Cynheswch y popty i gynnal gwasanaethau a bod darpariaeth deg a 190°C/375°F chyswllt ag aelodau yn y sir, chyfartal ar gael yng  Rhidyllwch y blawd, ac yn ei gwneud yn anodd nghanolbarth Cymru. A halen a phupur i ddysgl iawn i’r mudiad gynnal lefel y gofynnwn i chi ddod i drafod fawr gwasanaeth y mae eu gyda ni i edrych ar sut i  Y c h w a n e g w c h y perlysiau, winwns wedi haelodau ym Mhowys yn ei gynnal y ddarpariaeth bwysig torri’n fach, tatws, haeddu. Mae’r ddogfen yn hon yma ym Mhowys. mwstard a thua ¾ y cyfeirio at sicrhau fod caws a’u troi i mewn. darpariaeth gyson ar gael Yr eiddoch yn gywir,  Curwch yr @y a’i droi i ledled Cymru yn sgil y mewn ynghyd â digon o cynigion, ond gydag ardal Cyng. Myfanwy Alexander laeth i wneud toes mor eang i’w gwasanaethu, Aelod Portffolio ar faterion meddal. ni allaf weld sut y bydd modd Gofal Cymdeithasol Oedolion  Tyluno nes yn llyfn a’i cynnig yr un lefel o a’r Gymraeg siapio i gylch tua mod- wasanaeth a fydd yn cael ei fedd o drwch.  Rhowch ar dun crasu a’i gynnal mewn rhannau eraill farcio’n chwe darn, neu o Gymru heb bresenoldeb torrwch yn sgoniau bach yn y canolbarth. Y GEGIN gyda thorrwr plaen FACH  Taenellwch weddill y Ofnaf y gallai hyn gael caws drosto a’i grasu effaith ar weithgareddau ac am tua 35 munud nes i’r gefnogaeth i’r Urdd yn y wedi codi ac yn frown sir, a hynny pan fyddwn am golau. ysbrydoli’r trigolion i gefnogi’r gwaith o gynnal yr

Eisteddfod Genedlaethol yn y sir yn y dyfodol agos.

Cafodd cwestiwn ei holi i mi fel Aelod Portffolio’r Gymraeg y Cyngor ar y mater hwn gan un o aelodau

Cyngor Sir Powys yn BARA SAFRI ddiweddar, oedd yn gweld Gellir gwneud y rhain gyda hyn fel cam yn ôl i’r Urdd yn winwns o unrhyw fath, ond yr ardal ac na fydd yn ddull CYNHWYSION ymarferol o ddarparu os yn defnyddio wiwns coch gwasanaethau ar gyfer pobl 300g (6 owns) blawd codi neu Sbaeneg rhaid eu ifanc Powys. pinsiad o bapur cayenne torri’n fân a meddalu 1 llwy de o halen ychydig arnynt yn y badell 1 llwy de o berlysiau cymysg 1 llwy de o bowdr mwstard ffrio. 3-4 winwnsyn gwanwyn 200g (4owns) o gaws cryf wedi ei dorri’n giwbiau 1 wy mawr HYSBYSEBWCH

Diolch i 2 llwy fwrdd o laeth 1 daten (tua 6 owns) wedi gratio YN Y holl weithwyr gwirfoddol . SEREN

12 Seren Hafren Mehefin 2020

Cawsant eu magu ym Mhlas Dinam, ar MENYWOD gyrion pentref Llandinam. Eu tad, Edward DYLANWADOL Davies, oedd unig fab David Davies, ond roedd y pwysau o gadw trefn ar yr holl fusnesau yn dreth ar ei iechyd meddwl a GWENDOLINE A bu farw’n ifanc yn ddim ond pum deg MARGARET DAVIES chwech oed. Sefydlodd y merched yr Adran Gemeg ym Mhrifysgol Aberystwyth er cof amdano ym 1908 – saif yr adeilad ar y Buarth ac mae bellach yn gartref i’r Ysgol Gelf. Caiff paentiadau a cherfluniau enwog y chwiorydd eu disgrifio’n aml fel Casgliad Gregynog, ond fe ddechreuon nhw brynu celf ym 1908 pan oedden nhw’n dal i fyw ym Mhlas Dinam.

Prynodd y chwiorydd Neuadd Gregynog ar 31 Gorffennaf 1920. Eu bwriad

gwreiddiol oedd i greu canolfan grefftau ac CANMLWYDDIANT GREGYNOG gan RHIAN DAVIES ym 1922 gwnaethon nhw sefydlu Gwasg Gregynog a ddaeth yn un o’r gweisg Mae Gwendoline a Margaret Davies wedi fy preifat gorau gan gynhyrchu llyfrau ysbrydoli drwy gydol fy mywyd. Roedd fy argraffiad cyfyngedig o’r radd flaenaf. mam, Jayne Davies, yn creu cerddoriaeth Roedd y Wasg yn unigryw oherwydd bod yng Ngregynog a hithau’n fyfyriwr yn popeth yn cael ei wneud o dan yr un to: Aberystwyth yn ystod yr 1950au pan oedd dylunio, teipograffeg, darlunio, argraffu a Margaret yn dal i fyw yn y Neuadd. Yna, fe rhwymo. Ar ôl cynhyrchu 45 llyfr a dros wnaeth hi a fy nhad ymgartrefu yn Y 200 darn o ephemera, bu rhaid i’r Wasg Drenewydd, cwta pum milltir i ffwrdd, felly gau pan gafodd y staff gwrywaidd eu galw mae ein cysylltiad teuluol yn mynd yn ôl tua i wasanaethu yn yr Ail Ryfel Byd. Cafodd saith deg o flynyddoedd. ei ail-lansio ym 1978 a bu’n gweithredu fel elusen ers 2002 o’r un adeilad gwreiddiol Ganed Gwendoline Davies ym 1882 a’i yng Ngwrt Gregynog. chwaer Margaret (neu Daisy fel y’i gelwid hi) ym 1884. A hwythau’n wyresau i David Davies, Llandinam, y gŵr busnes craff a wnaeth ei ffortiwn gyda busnesau fel yr Ocean Coal Company, rheilffyrdd Canolbarth Cymru a’r Dociau yn y Barri, defnyddiodd y chwiorydd y cyfoeth a etifeddwyd ganddynt er budd nawddogaeth a dyngarwch.

Neuadd Gregynog

13 Seren Hafren Mehefin 2020

Mae’r ephemera a gynhyrchwyd gan y Hwngari Jelly d’Aranyi. Cafodd y gantores Wasg yn cynnwys y rhaglenni ar gyfer Leila Megane a’r cyfansoddwr Arwel cyngherddau Gwendoline a Margaret Hughes eu gwahodd i gymryd rhan yn nes Davies yn y Neuadd. Doedd ganddynt ymlaen yn yr 1930au. ddim llawer o ddiddordeb yn yr Ystafell Filiards fel ag yr oedd, ond gwelsant y Gyda dyfodiad yr Ail Ryfel Byd, potensial i’w newid i Ystafell Gerdd. marwolaeth Walford Davies ym 1941 a Gwendoline Davies ddeng mlynedd Cawsant gyngor proffesiynol ar y ffordd wedyn, ni chafwyd fawr o gerddoriaeth yn orau o wneud hynny a chomisiynwyd y Neuadd am gyfnod hir. Ond ar ôl penodi organ gan yr adeiladwr enwog Frederick Ian Parrott fel Athro Cerdd Gregynog yn Rothwell a luniwyd ac a osodwyd dan Aberystwyth ym 1950, dechreuodd ddod gyfarwyddiadau Henry Walford Davies. â’i fyfyrwyr draw i gynnal cyngherddau Mae perfformwyr a chynulleidfaoedd yn dal penwythnos ac yn ddiweddarach ail gyfres i ganmol yr acwsteg a’r profiad cartrefol o o Wyliau rhwng 1956 ac 1961. Yr 1950au greu a gwrando ar gerddoriaeth mewn oedd oes aur Adran Gerdd Aber gyda rhai gofod gyda lle i ddim ond 200 o bobl. o’r myfyrwyr yn mynd ymlaen i fod yn

ffigurau pwysig ym myd cerddoriaeth fel Bu’r chwiorydd yn gwahodd cerddorion byd David Harries, John Cynan Jones, A. J. -enwog i’r Neuadd, megis Edward Elgar, Heward Rees ac William Mathias. Ralph Vaughan Williams a Gustav Holst. Cafodd y gantores werin Dora Herbert- Jones ei phenodi’n ysgrifennydd i Wasg Gregynog ym 1924, a ffurfiwyd Côr Gregynog ym 1928 gyda’r aelodau’n bobl a oedd yn gweithio ar yr ystâd – dynion a oedd yn cynnal a chadw’r gerddi, merched a oedd yn rhwymo’r llyfrau yn y Wasg, ac athrawon ysgol lleol. Roedd Gwendoline, Margaret a Dora hefyd yn canu gyda’r Côr ac roedd Gŵyl Gregynog yn benllanw i’w gwaith.

Yr Ystafell Gerdd Sefydlwyd yr Ŵyl ym mis Mehefin 1933 ac Cafwyd rhai cyngherddau o bryd i’w gilydd erbyn heddiw, dyma’r ŵyl cerddoriaeth ar ôl i Gregynog gael ei drosglwyddo i glasurol hynaf sy’n bodoli yng Nghymru. Brifysgol Cymru ym 1963. Derbyniodd Roedd Adrian Boult a Walford Davies ill Osian Ellis Gymrodoriaeth i ymchwilio i’w dau yn arwain y Côr a’r cyfeilydd oedd lyfr The Story of the Harp in Wales ac i Charles Clements. Mae Llyfr Ymwelwyr ddiolch am y cyfle hwnnw, penderfynodd Gregynog yn frith o gerddorion nodedig a drefnu Gŵyl arbennig ym 1972, gyda wnaeth berfformio yn yr Ystafell Gerdd. pherfformiad gan Benjamin Britten a Peter Seren yr ŵyl gyntaf oedd y feiolinydd o Pears yn uchafbwynt. 14 Seren Hafren Mehefin 2020

(Parhad o Dudalen 13) I orffen, dyma ddyfyniad am Gregynog a ysgrifennwyd gan A. K. Holland yn y Y noson honno oedd y tro cyntaf i fi fynd i Liverpool Daily Post ym 1936 – y peth ddatganiad yng Ngregynog, mis ar ôl fy agosaf i adolygiad a gafodd y Gŵyliau mhen-blwydd yn un-ar-ddeg oed. cynnar: Ar ôl i’r tenor Anthony Rolfe Johnson Mae ymweld â Gregynog yn briodi Elisabeth Jones-Evans o’r ymdebygu i bererindod. Drenewydd a phrynu bwthyn yn Llanwnog, Yma, ymysg bryniau tawel sir atgyfodwyd y gyfres bresennol o Wyliau Drefaldwyn, yr hudoliaeth a’r Gregynog ym 1988. Byddai Tony yn llonyddwch, lle mae natur a chelf yn gwahodd cyd-gantorion fel Benjamin cystadlu am y gorau, ceir gŵyl Luxon, John Mark Ainsley a’r Bryn Terfel flynyddol o farddoniaeth a ifanc, ac roedd yr hyfforddwyr lleisiol o cherddoriaeth. America Diane Forlano a Barbara Yr ystâd odidog, y tŷ gyda’i Pearson hefyd yn cynnal gwersi meistr drysorau o baentiadau clasurol a poblogaidd a oedd yn denu myfyrwyr o modern, mae popeth yn naws y lle bedwar ban y byd. yn cyfrannu at y profiad prin hwnnw Dilynais Tony yn 2006 ac rwyf hefyd wedi o gariad at gelf. cael y fraint o gydweithio â rhai o Teg yw dweud bod gan Gregynog gerddorion mwyaf blaenllaw'r byd gan gymeriad unigryw ac mae’n gynnwys Jordi Savall a The Sixteen. I rhywbeth y byddai’n dda ei weld yn ddathlu canmlwyddiant Gregynog eleni, ac cael ei efelychu mewn llefydd eraill. wedi fy ysbrydoli fel erioed gan y chwiorydd Davies, roeddwn i wedi curadu tymor a oedd yn eu gosod yng nghyd- © Rhian Davies, 1 Mai 2020 destun noddwyr Cymreig gwych eraill y gorffennol, ond gwaetha'r modd, bu'n rhaid canslo'r rhaglen oherwydd yr

argyfwng coronafeirws.

Diolch am gerddoriaeth

Jordi Savall ac Andrew Lawrence-Kin 15 Seren Hafren Mehefin 2020

TRÊN YR YSBRYDION?

Chi'n cofio'r “Ghost Train” yn y Ffair 'slawer dydd? Wel, mae Trafnidiaeth Cymru yn atgoffa ni ohono bod dydd. Pan yr ydych yn byw wrth ymyl rheilffordd brysur, byddwch yn sylwi ar a trenau ac yn wir yn dibynnu arnynt i gadw'r amser. Mae trenau Rheilffordd Cambrian yn brydlon iawn o hyd. Ond yn rhyfedd iawn ers wythnosau bellach mae'r trenau yn wag! O leia mae'r trenau sy'n teithio yn oriau'r dydd yn wag. Efallai fod pobl yn teithio yn gynnar yn y bore neu yn hwyr y nos, Nid wyf allan i sylwi ar hynny!

CREULONDEB NATUR

Dyma hi, yr iâr ffesant yn eistedd ar tua naw @y o dan gysgod dail y Cennin Pedr. Edrychwyd ymlaen at Diolch ddechrau Mis Mai i weld y cywion bach. i yrrwyr trafnidiaeth Wel fe’i ganwyd ac yna yn sydyn maent i gyd wedi ei cyhoeddus lladd mae’n debyg gan y paeunod.

'Nature red in tooth and claw', beth bynnag yw'r Gym- Enwau’r Blodau ar raeg am hynny? Os oes genych unrhyw gynnig o gy- Dudalen y Plant fiethiad danfonwch atom. 1. Dant y Llew 2. Clychau’r Gog

3. Llygad y Dydd 4. Llygad Madfall 5. Meillionen 6. Cennin Pedr 7. Blodyn y Menyn 8. Lili Wen Fach 9. Bysedd y C@n 10. Fioled 11. Llygad Doli

12. Briallu

16 Seren Hafren Meheifin 2020

DIARHEBION Nid aur, popeth melyn. Oni heuir, ni fedir. Mis diwethaf cawsom gyfle i edrych ar Prynu cath mewn cwd. Ebychiadau. Wel tro yma Diarhebion sydd Rhed cachgi rhag ei gysgod. wedi dod i sylw. Synnwyr y fawd. Roedd diarhebion yn bethau mawr a Tynnu blew o drwyn rhywun. phoblogaidd pan oeddwn ni yn yr ysgol. Un pechod a lusg gant ar ei ôl. Ysgwn i ydyn nhw yn dysgu diarhebion i Yn araf deg yr a g@r ymhell. blant ysgol dyddiau hyn? Mae’n golled os nad ydynt. Nawr dyma’r dasg i chi. Allwch chi lenwi y bylchau yn y diarhebion isod? Beth ydy dihareb? Dywediad byr, poblogaidd yw dihareb, sy'n 1. Adar o’r _ _ _ _ _ a hedant i’r unlle. mynegi gwiredd yn seiliedig ar brofiad o fywyd cyffredin. Nid yw dihareb yn 2. _ _ _ ymhob brywes. ddyfyniad o eiriau un person, yn hytrach, mae'n tarddio o draddodiad llafar fel rheol, 3. Cyn dloted a ______eglwys. ac yn crynhoi doethineb canrifoedd. Mae gan bob iaith a diwylliant ei diarhebion 4. Dyfal Donc a dyrr y ______. unigryw ei hun er y ceir rhai diarhebion sy'n 'rhyngwladol' ac a geir mewn sawl iaith a 5. Eli i pob dolur yw ______. diwylliant. Mae'r wireb yn perthyn yn agos i'r ddihareb ond er bod diarhebion yn 6. Fel _ _ _ i gythraul. cynnwys elfen wirebol yn aml nid yw pob gwireb yn ddihareb. 7. Gwell aderyn mewn llaw na _ _ _ Dihareb ydy hen ddywediad doeth a mewn llwyn. ddefnyddir yn aml : yn y Geiriadur Mawr – Proverb. Byword 8. Heb ei _ _ _ heb ei eni. Gwireb ydy gwir amlwg, dywediad diarhebol ac yn Geiriadur Mawr - : Truism. 9. Mor ddi-ddal a ______y gwynt. Maxim. Gnome. 10. Nid yn y _ _ _ _ y mae canmol Dyma rai o ddiarhebion mwyaf diwrnod teg. adnabyddus. 11. Rhaid yw ______cyn cerdded. A fo ben, bid bont. Bach pob dyn a dybio ei hun yn fawr. 12. Taro'r hoelen ar ei _ _ _ . Cenedl heb iaith, cenedl heb galon. Chwefror garw; porchell marw. 13. Un wennol ni wna ______. Deuparth gwaith, ei ddechrau. Edrych yn llygad y geiniog. 14. Yr hen a @yr, a’r _ _ _ _ _ a dybia. Fel lladd nadredd. Ffawd ar ôl ffawd a wna ddyn yn dlawd. 15. Yr _ _ _ wedi mynd drwy'r siop. Gan bwyll y mae mynd ymhell. Hawdd cynnau tân ar hen aelwyd. I drwch y blewyn. (Atebion ar Dudalen 28) Lle crafa’r iâr y piga’r cyw. Mewn undeb y mae nerth. 17 Seren Hafren Mehefin 2020

Mae'r elusen yn adrodd Atebion Cwis Maldwyn cynnydd yn nifer yr achosion Mewn Emojis o drais domestig, yn ogystal Tudalen 33 Mis Mai â phobl ifanc sy’n wynebu digartrefedd, gyda sofa 1. Carreghwfa

Y BYD YN TROI’N GOCH surfers yn gadael cartrefi 2. Y Foel

GWYN A GWYRDD! ffrindiau a theulu oherwydd y 3. Carno mesurau llymach ar hyn o 4. Cegidfa Os wnaethoch bicio i bryd. 5. Sycharth mewn i’r cyfryngau Mae angen help ar Llamau i 6. Caersws cymdeithasol dydd Llun gefnogi'r bobl ifanc, y 7. Dolfor

Mai 4ydd, roedd yn menywod a'r plant sydd yn 8. Penegoes anodd osgoi fflyd o eu gofal yn ystod y cyfnod 9. Llanrhaeadr-Ym- bostiadau gan enwogion, hwn – gyda nifer heb Mochnant plant ysgol a phobl a fynediad i ardd na llefydd i 10. Four Crosses phlant o bob oed yn chwarae ac ymlacio. 11.Glantwymyn gwisgo lliwiau’r Urdd ar 12. Llansilin Ddiwrnod Coch Gwyn a Gall pobl rannu eu lluniau 13. Manafon

Gwyrdd yr Urdd. Bwriad y lliwgar ar y cyfryngau 14. Berriw diwrnod oedd codi arian ar c y m d e i t h a s o l d r w y 15. Penant Melangell gyfer Llamau, prif elusen ddefnyddio'r hashnod 16. Brithdir ddigartrefedd Cymru ar #UrddLlamau ac enwebu 5 17. Llanbrynmair gyfer pobl ifanc a merched person i wneud yr un peth. 18. Penfforddlas mewn sefyllfaoedd 19. Garthmyl bregus. Mae modd cyfrannu trwy 20. Llangadfan decstio URDD a’r cyfraniad Bu cefnogaeth anhygoel e.e. URDD5 i gyfrannu £5, at gan gynnwys Elin Fflur, y 70085. Mae tudalen newyddiadurwr Guto justgiving hefyd HYSBYSEBWCH Harri, Tudur Phillips ac https://www.justgiving.com/ Anni Llyn a'r teulu ac cochgwynagwyrdd. YN Y arweinydd cyngor SEReN Caerdydd, Huw Mae’r cyfanswm hyd yn hyn dros £11,000 Thomas. Gwnaeth y cerddor Yws Gwynedd hefyd gynnig ei gitâr wedi ei lliwio yn goch gwyn a gwyrdd gan ei blant i’r achos.

Mae gwaith Llamau, prif elusen ddigartrefedd Diolch Cymru ar gyfer pobl ifanc i’r dynion sy’n a menywod sy’n agored i casglu sbwriel niwed, yn bwysicach nag erioed. 18 Seren Hafren Mehefin 2020

DYSGU SEISNEG

Yn ddiweddar mi ddes ar draws hen lyfr dros ganrif yn ôl a oedd yn dysgu CRONFA ARGYFWNG Os ydych chi mewn sefyllfa Cymry sut i siarad Seisneg! MUDIAD MEITHRIN i helpu byddem yn Diddorol iawn oedd hefyd a gwerthfawrogi eich dyma ychydig o esiamplau Mae Mudiad Meithrin yn cefnogaeth drwy gyfrannu o’r llyfr o dan y teitl teimlo'n angerddol yngl~n i’r gronfa argyfwng. BRODDIADUR CYNANIADOL â rhoi cyfle i bob plentyn Gallwch gyfrannu drwy ein ifanc yng Nghymru i tudalen JustGiving Cyfarwyddyd i Gymmro chwarae, dysgu a thyfu yn arbennig: https:// ddysgu yr iaith Seisnig: y Gymraeg yn ein www.justgiving.com/ Ychwanegwyd gramadeg Cylchoedd Meithrin. campaign/ Seisnig yn Gymmraeg cefnogicylchoedd

Yn wyneb y sefyllfa Blodyn peraidd bresennol oherwydd y Mae hefyd modd cyfrannu A sweet flower pandemig Covid 19 mae drwy ddanfon siec at E swit fflowyr nifer fawr o'r Cylchoedd Mudiad Meithrin, wedi’i Meithrin wedi gorfod cau gyfeirio at ‘Cronfa dros dro. Argyfwng Cylchoedd Cwn prydferth Meithrin’ i’r cyfeiriad Beautiful dogs Biwtiffwl dogz Gan fod y Cylchoedd yn canlynol: ddibynnol ar ffioedd rhieni Canolfan Integredig i'w cynnal yn bennaf, Mudiad Meithrin Mae y llyfr yn ddefnyddiol rydym wedi agor Cronfa Boulevard de Saint-Brieuc The book is useful Argyfwng er mwyn gallu Aberystwyth Ddy bwc iz iwsffwl helpu i dalu costau staff, Ceredigion

rhent ac ati fel bo'r SY23 1PD Mae aur ac arian yn Cylchoedd Meithrin yn werthfawr gallu goroesi sgil-effeithiau Byddem yn ddiolchgar o Gold and silver is valuable y pandemig, gan felly unrhyw gyfraniad – bach Gôld and silf~r iz faliwb~l

barhau gyda’r gwaith o neu fawr. greu siaradwyr Cymraeg Ar ran plant bach Cymru: Hen ddyn bychan, dall newydd. DIOLCH yn FAWR. A little, blind old man

E lityl, bleind old man

Mae haearn yn drwm, arian yn drymach, aur yn drymaf Iron is heavy, silver is heavier, gold heaviest

Diolch Eiyrn iz hefi, silfer hefiyr i’r athrawon a gold hefiest gofalwyr plant Diddorol iawn! 19 Seren Hafren Mehefin 2020

1. Cysylltwch â ni, er mwyn inni wybod pryd rydych ar gael, a’r hyn byddech yn hoffi ei anfon atom 2. Byddwn yn cysylltu â Chartrefi Gofal Gogledd Powys i’ch paru gydag un o’r preswylwyr 3. Ar ôl cwblhau’r broses paru, gallwn ddechrau llythyru! LLYTHYRWYR - GALW AM Anfonwch ebost at [email protected] am fwy o fanylion. WIRFODDOLWYR - Oherwydd COVID 19, bydd gofyn i’r holl lythyrau a gweithiau celf fod PROSIECT PENPAL mewn fformat digidol.

Rhian Davies Mae Cyswllt Celf yn chwilio Swyddog Datblygu am wirfoddolwyr i Menter Iaith Maldwyn ysgrifennu llythyrau at unigolion sy’n byw yng Nghartrefi Gofal Gogledd Powys. Gyda’ch cymorth, eich agwedd bositif, ac ychydig o’ch amser, gallwn greu prosiect gwerth chweil. Bydd eich llythyrau’n diddanu’r preswylwyr yn lle poeni am yr hyn sy’n digwydd yn y wlad ar hyn o bryd. Dychmygwch eich bod yn creu cyfle i unigolion weld byd hollol wahanol am ychydig. Oes gennych chi neu rywun rydych yn ei adnabod ychydig o amser i’n helpu?

Rydym hefyd yn gofyn i blant a phobl ifanc greu gweithiau celf ar gyfer gweithwyr a phreswylwyr y cartrefi gofal. Rhywbeth lliwgar i addurno’r walia a chodi hwyliau. Mae llawer iawn o enfysau ar hyd a lled yr ardal - tybed pa destunau eraill sy’n addas i’w paentio i ddathlu llawenydd a Diolch lliwiau? Arhoswn yn eiddgar Diolch i’r postmyn am i weld eich holl syniadau! i’r waith diflino. gwirfoddolwyr 20 Seren Hafren Mehefin 2020

CAERSWS IAITH AR DAITH LLONGYFARCHIADAU Delma Thomas Preseli, Heol y Capel Ar ddechrau’r gyfres Llongyfarchiadau cynnes i Caersws deledu yma gwelwyd rhai Carl Lewis ar gael ei SY17 5ED o drigolion Caersws yn anrhydeddu gyda theitl 01686 688 538 croesawu Carol Hyfforddwr Cymunedol y [email protected] Vordeman i Blasdy Flwyddyn Canolbarth Gregynog pan oedd ar ei Cymru a roddwyd iddo AR Y MAP thaith drwy Gymru. gan Gymdeithas Clywsom Marlis Jones yn Bêl-droed Cymru a Bu Caersws “Ar y Map” eto yn holi cwestiwn diddorol McDonalds yn y Noson ddiweddar. iddi am un o’r paentiadau Gwobrau Rhanbarthol. Clywsom Geraint Lloyd ar ei oedd y chwiorydd Davies raglen gyda’r nos yn rhoi wedi casglu flynyddoedd Mae Carl ar hyn o bryd yn cliwiau i bobl ddyfalu i ba ardal yn ôl. hyfforddwr i Dîm Mer- yng Nghymru y fyddai’n ymweld Braf ydy gweld trigolion ched dan 15 Caersws, ar ddiwedd ei raglen. Wel i lleol ar y sgrîn fach. Tîm Bechgyn dan 13 oed Gaersws yr aeth i siarad gyda Mae mor bwysig gweld y Caersws, Hyfforddwr Delma Thomas. Cafwyd tipyn o hanes y pentref ganddi yn Canolbarth yn cael ei Merched Canolbarth cynnwys pwysigrwydd yr Orsaf gynrychioli ar ein cyfryn- Cymru a thîm dan 14 Reilffordd a geir ei defnyddio gau Academi Clwb Pêl-droed gan drigolion nid yn unig o Y Drenewydd. Gaersws ond mor bell ag CYDYMDEIMLAD ardal Rhaeadr ac hyd yn oed y Mae wedi bod yn cynnal diweddar Geraint Howells yn Mae ein cydymdeimlad yn sesiynau gr@p ar lein i dod o Bonterwyd i ddal y trên i ddidwyll gyda theulu Ann helpu’r ieuenctid i gadw’n fynd i’r T~ Cyffredin. Soniodd Davies gynt o Maesydre, ffit yn eu cartrefi dros yr hefyd fel y cyfarfu a un o oedd bellach wedi amser anodd hyn. actorion Eastenders a oedd yn ymgartrefu yn Llanidloes defnyddio y trên i deithio gar- tref o Lundain i’w gartref ym a fu farw yn ysbyty Da iawn Carl. Llongyfar- Mhantydwr. Ie Ian Beale sydd Llanidloes, dydd Mawrth, chiadau cynnes oddi wrth yn un o’r cymeriadau cyntaf i Ebrill 21. Gweddw y y Seren ymddangos yn yr Opera Sebon diweddar Emrys Davies a ac yn dal i fod yn aelod o’r cast. mam Ian a Tanya, mam

Y rheilffordd wrth gwrs wedi bod yng nghyfraith Trudy a yn bwysig i hanes Cymru hefyd Nain annwyl Matthew a gan fod Ceiriog wedi bod yn Sarah. Orsaf Feistr yma, ac fe Rydym yn meddwl soniodd am #yl Ceiriog a amdanoch yn eich colled gynhelir yn y pentref. Hefyd ar amser anodd iawn yn g@yl arall sef G@yl Rhufeinig eich bywydau. sydd yn boblogaidd iawn yn y pentref bob yn ail flwyddyn. Carl Lewis yn dathlu Mae rhaglen Geraint Lloyd yn gyda’r teulu hynod ddiddorol, yr unig brob-

lem efallai ei bod mor hwyr yn y dydd, yn cael ei darlledu rhwng Diolch deg a deuddeg o’r gloch gyda’r am ffrindiau nos.

21 Seren Hafren Mehefin 2020

DATHLU DIWRNOD VE YNG NGHAERSWS

Gan nad oedd dathliadau swyddogol yn medru cymryd lle eleni, bu nifer o drigolion yn dathlu yn eu ffyrdd eu hunain drwy fynd allan i’w gerddi ffrynt i gael picnic ac i fedru gweld a siarad gyda’i cymdogion. Dyma rhai lluniau o stâd Llys Rhufain yng Nghaersws.

Dathlu diwedd yr Ail Ryfel Byd yn Ewrop ar Mai 8fed yng Nghaersws 22 Seren Hafren Mehefin 2020

LLANIDLOES leol ar gyfer y digwyddiad Nid yw ein cefnogaeth i'r Cyn Bethan Lloyd Owen hwn, ond mae'r -filwyr ac aelodau yn ein Cysgod y Coed cyfyngiadau cyfredol yn cymuned wedi dod i ben. Penyborfa, Llanidloes golygu nad oeddem yn 01686 412242 gallu cyflawni'r nifer fawr Os oes unrhyw un yn gwybod o gynlluniau a oedd am unrhyw Gyn-filwyr neu DATHLU DIWEDD YR AIL gennym ac y byddem unrhyw aelodau eraill o'n RYFEL BYD YN EWROP... wedi hoffi eu gwireddu. cymuned sydd angen cefnogaeth, sgwrs, help Ar yr 8fed o Fai - Diwrnod Mae'r Adran Menywod Y mewn unrhyw ffordd yna VE cymerodd Cludwr Lleng Brydeinig, peidiwch ag oedi cyn cysylltu Baner Adran Menywod Y Llanidloes wedi gosod 23 â'n Swyddog Lles lleol Lleng Brydeinig, Llanidloes o Groesau Pabi gydag Barbara Woosnam. Mrs Trudy Davies ran yn yr enwau y rhai a gollodd eu Orymdaith Rithiol i Goffáu bywydau o Llanidloes a'r Arhoswch yn ddiogel ac yn Diwedd yr Ail Ryfel Byd yn pentrefi cyfagos o'r Gofeb iach bawb. Ewrop. Hon oedd 39ain Ryfel Leol, yng Ngardd y blwyddyn Mrs Davies fel Mileniwm, fel gweithred o Mrs P Thomas - Llywydd Cludwr ein baner a hoffai'r ddiolch am eu haberth Mrs A Morgan - Cadeirydd Merched i gyd ddiolch iddi eithaf. Mrs J Smout - Ysgrifennydd am ei Gwasanaeth gwych Galwch i’w gweld pan Mrs J Hipgrave - Trysorydd i'r Gangen. Mae'r fyddwch ar eich taith Mrs B Woosnam - Swyddog Orymdaith Rhithiol wedi gerdded ddyddiol. Lles cael sylw mewn nifer o'r cyfryngau ac fe'i Roedd Adran Menywod Y dangoswyd ar y “One Lleng Brydeinig, Show” ar BBC1. Gellir ei Llanidloes hefyd wedi weld ar YouTube hefyd. cynllunio gwasanaeth o ddiolch a choffadwriaeth Gostyngodd Mrs Davies yn Eglwys St Idloes gyda Faner y Lleng Brydeinig gorymdaith i fynd i Adran y Menywod Senotaff y Dref a’r Cylch. Llanidloes yn ei gardd am 11.00 y bore ynghyd â’i Roedd y Parch Alison mab Matthew a ostyngodd Gwalchmai i gynnal faner y Cadetiaid (ACF) gwasanaeth y Cofio. ochr yn ochr â hi. Mae Hoffem ddiolch iddi am Trudy Davies Matthew newydd ddod yn baratoi'r gwasanaeth ond hyfforddwr ar gyfer yr gwaetha'r modd ni gafodd Adran Cadetiaid y Fyddin ei gynnal. (ACF). Ymunodd llawer o aelodau’r Lleng Brydeinig Rydyn ni wedi gosod y a thrigolion y dref o’u dorch a oedd yn barod ar cartrefi eu hunain ar y gyfer y Seremoni dydd. Gwrogaeth.

Roedd yn rhyfedd peidio â bod wrth y Gofeb Rhyfel 23 Seren Hafren Mehefin 2020

Sir i barhau i gadw i ffwrdd o’r ardal, ond byddwn yn Y DRENEWYDD

croesawu ymwelwyr nôl pan Diolch i’r unigolion sy’n danfon fydd yn ddiogel gwneud newyddion o’r Drenewydd. Rydym yn dal i chwilio am berson hynny. i fod yang ngofal Colofn y dref

COFIWCH GADW EICH Dywedodd Arweinydd PELLTER – Cyngor Sir Powys, y LLONGYFARCHIADAU arhoswch bellter Alun Wyn Cynghorydd Rosemarie Jones i ffwrdd o’ch Harris: “Hoffwn atgoffa pawb Pwy ydy’r pâr ifanc isod? cydweithiwr. i gadw at ganllawiau Llywodraeth Cymru ar y Ydy chi yn eu hadnabod? Ydych chi’n llwyddo i gadw Coronafeirws gan gynnwys y eich pellter pan ewch chi rheolau cadw pellter allan? cymdeithasol. Nid yw bygythiad Covid 19 ar y sir Os ydych chi’n cael trafferth i wedi diflannu ac mae angen gofio’r rheol 2m dyma rai i ni barhau i ddiogelu ein pethau sy’n debyg: uchder hiechyd ac iechyd ein drws, hyd gwely, soffa, bath teuluoedd, ffrindiau a neu fwrdd syrffio. Neu os chymdogion.” yw’n haws, meddyliwch am selebs sy’n enwog am eu Mae’r cyngor cyfredol gan taldra, beth am John Cleese, Lywodraeth Cymru yn nodi: Peter Crouch neu Alun Wyn Arhoswch gartref

Jones. Cofiwch dylech fynd allan ar Gofynnir i drigolion Powys gyfer bwyd, rhesymau gadw ati i ddilyn canllawiau’r iechyd neu waith hanfodol coronafeirws a gyhoeddwyd yn unig am y tro cyntaf ar 24 Mawrth Arhoswch 2 metr (6 yng Nghymru wrth i nifer yr troedfedd) i ffwrdd o bobl eraill achosion o’r clefyd a Wel ie, David a Lilian gofnodwyd yn y sir godi. Golchwch eich dwylo yn syth Peate o’r Drenewydd ar ar ôl i chi gyrraedd gartref Mae hefyd yn bwysig peidio Gallwch ledaenu’r feirws hyd ddydd eu priodas trigain gwneud unrhyw deithiau yn oed os nad oes gennych mlynedd yn ôl tu allan i diangen a golchi eich symptomau Eglwys Sant Ioan yn dwylo’n rheolaidd. Lerpwl. Peidiwch â gadael eich Maent yn dathlu ei priodas Os ydych chi’n gadael y cartref os oes gennych chi Ddeimwnt ar y 18fed o cartref i wneud ymarfer corff, neu rywun ry’ch chi’n byw Fehefin. Er na fydd rhyw dylech wneud hyn yn agos gyda nhw naill ai: lawer o ddathlu torfol tymheredd uchel i’ch cartref a pheidio gwneud dymunwn yn dda i’r ddau peswch newydd, parhaus unrhyw weithgareddau tan eu dathliad mawr peryglus a allai gynyddu’r Ewch i wefan GIG Cymru os oes gennych symptomau nesaf. Mwynhewch y pwysau ar y gwasanaethau https://llyw.cymru/canllawiau-ar- diwrnod. brys. Dylech hefyd ystyried aros-gartref-chadw-draw-oddi-wrth- tirfeddianwyr a chadw bobl -eraill unrhyw gŵn dan reolaeth https://llyw.cymru/gadael-y-cartref-i bob amser. -wneud-ymarfer-corff-canllawiau https://naturalresources.wales/days Diolch

-out/the-countryside-codes/? am deulu Gofynnir i bobl o du allan i’r lang=cy

24 Seren Hafren Mehefin 2020

MERCHED Y WAWR

Mae Merched y Wawr yn Genedlaethol wedi gosod sialens i’w haelodau i greu blodau o bob lliw yn yr enfys i greu Blodau Gobaith. Roedd y sialens hyn wrth fodd rhai o aelodau Cangen Merched y Wawr Carno. Dyma luniau o rhai o’r gwaith a grëwyd. Dyma dri arall, gwaith Mary Lewis sydd hefyd yn Aelod o Merched y Wawr, Cangen Carno

Gwaith Eleri Williams

Meddai Eleri “Dwi wedi neud llun o flodau, rwyf wedi rhoi fioledau yn tyfu allan o’r gair “Gobaith”. Mae’r gair wedi ei wnio mewn croes bwyth, y fioledau wedi eu “applique”, a wedyn wedi mynd oddeutu’r ymyl mewn glas a melyn, lliwiau MyW

Gwaith Joan Phillips (Mwy o waith Joan ar y dudalen nesaf)

25 Seren Hafren Mehefin 2020

CARNO Diolch i’r unigolion sy’n danfon newyddion i ni o Garno

LLONGYFARCHIADAU

Llongyfarchiadau cynnes iawn i Joan Phillips sydd wedi ennill y wobr gyntaf am ddylunio cerdyn Nadolig ar gyfer Merched y Wawr. Bydd y Mudiad nawr yn printio rhain a‘i gwerthu cyn y Nadolig. Fel y gwelwch yn y llun isod mae’r cerdyn yn arbennig, ac yn haeddiannol iawn o gael ei dewis yn un o’r goreuon allan o holl aelodau Cymru gyfan. Mi roedd Joan i fod derbyn ei thystysgrif a’i gwobr yn yr #yl Haf a oedd i’w chynnal Y cerdyn a gafodd y wobr gyntaf - y ganol Mis Mai ond am resymau amlwg gorau yng Nghymru! gorfu’r #yl gael ei gohirio. Ond mae bellach wedi derbyn y wobr, ac fe welwn hi yn y llun yn dangos y cerdyn a’r dystysgrif. Gwaith llaw Joan Phillips yn creu blodau gobaith i gynllun Merched y Wawr

Joan Phillips gyda’i cherdyn a’i thystysgrif 26 Seren Hafren Mehefin 2020

JÔC FACH I GADW CHI’N HAPUS

Roedd g@r ifanc o Lanidloes wedi bod allan yn mwynhau ei hun un noson cyn yr ynysu yma ddechrau. Aeth am adref wedi yfed tamed bach yn ormod. “Beth yw’r siâp hyn sy arnat ti, yn dod adre yn hanner meddw?” meddai’i wraig. “O” atebodd “Rhedes i allan o arian”

Roedd dyn arall ma wedi priodi menyw ofnadwy o salw. Un diwrnod gofynnodd un o’i ffrindiau iddo “Sut yn y byd wnes di briodi menyw mor salw boi?” “Amser rhyfel oedd hi Jac, roedd popeth yn brin”.

Pam nad oedd y bacwn a’r @y yn siarad gyda’i gilydd? Roeddent wedi ffrio. 27 Seren Hafren Mehefin 2020

ATEBION MIS NESAF! 28 Seren Hafren Mehefin 2020

Byddai cynnydd bychan yn amser. Nid ydym am risgio ail nifer y rhai sy’n cael eu don o haint, byddai’r effaith ar heintio’n golygu colli ein trigolion a’r economi’n rhy . cannoedd o fywydau ar ddifrifol i’w ystyried,” draws y sir ac rwy’n annog ychwanegodd. ymwelwyr i aros i APÊL I AROS GARTREF ffwrdd. Bydd Powys yn dal i

fod yma pan fydd yn ddiogel CLWB Y SEREN Mae Cyngor Sir Powys i ddod”. . wedi cefnogi galwadau 1af Rhif 68

gan Lywodraeth Cymru i Mae’r llythyr agored a Iwan a Menna Jones

ymwelwyr aros i ffwrdd o gefnogwyd gan Arweinydd £20

Gymru tan codi’r Cymdeithas Llywodraeth 2il Rhif 17

cyfyngiadau cenedlaethol. Leol Cymru (WLGA), y Marian Wilson £15

Mewn llythyr agored a Cynghorydd Andrew

gyhoeddwyd gan Brif Morgan, Cadeirydd Bwrdd 3ydd Rhif 32 R.B.Knowles £10 Weinidog Cymru, Plismona Cymru a Chomisiynydd Heddlu a Mark Drakeford ac Throseddu Dyfed Powys, . uwch-swyddogion o Dafydd Llywelyn a Gymru cyn penwythnos Chadeirydd Gr@p Prif g@yl y banc, mae’n galw Swyddogion Cymru, y Prif ar bobl i aros gartref ac Gwnstabl Carl Foulkes, yn hefyd i beidio dod i galw ar bobl i aros gartref unrhyw ail-gartrefi yn y gan bwysleisio nad yw wlad. teithio i ail gartref yn daith hanfodol a’i fod yn drosedd. Ariennir yn rhannol gan Lywodraeth Cymru Dywedodd Arweinydd Cyngor Sir Powys, y “Rydym wedi ysgrifennu at Cynghorydd Rosemarie berchnogion cartrefi gwyliau yn y sir yn eu hatgoffa o’u Harris: “Rydym yn llwyr cyfrifoldebau ac yn eu ategu’r galw ar ymwelwyr i hannog i aros i ffwrdd am aros i ffwrdd tan ymlacio’r cyfyngiadau cened- laethol. Mae’r cyfraddau . Diolch heintio a nifer y am awyr marwolaethau yn y wlad ATEBION I’R iach wedi arafu, ond nid yw’r DIARHEBION perygl drosodd eto ac mae’n rhaid i ni fod yn 1.unlliw 2. bys Diolch i bawb sydd wyliadwrus. 3, llygoden 4. garreg wedi cyfrannu at y 5.amynedd 6. cath Seren mis yma. “Fe allai unrhyw gynnydd 7. dau 8. fai 9. cheiliog Mae wedi bod yn yn y gyfradd trosglwyddo 10.bore 11. cropian ddiddorol iawn i’w roi haint o ganlyniad i 12. phen 13. wanwyn at ei gilydd. 14. Ifanc 15. hwch anwybyddu’r mesurau Gobethiwn y bydd cadw pellter cymdeithasol pethau yn ôl i normal a’r cyfyngiadau symud cyn hir. gael effaith ysgubol ar ledaenu’r feirws. 29 Seren Hafren Mehefin 2020

TREFEGLWYS Y LLEW COCH Ar hyn o bryd, mae Margaret Jones addysg gynnar yn cael ei Maestrefgomer Cottage Ar ddiwedd mis Ebrill gynnig i blant 3 a 4 oed Trefeglwys ymddeolodd Bruce a ym ‘Mes Bach’ yn Ysgol 01686 430 474 Sylvia o dafarn y Llew Dyffryn Trannon – o 9.00 Coch yn y pentref. Gan tan 11.30 ddydd Llun-Iau. fod y dafarn wedi bod ar gau am dros fis, ni Ond trwy sefydlu’r Cylch GENEDIGAETH chafwyd cyfle i ddod Meithrin, bydd gofal ac ynghyd i ddiolch iddynt. addysg Gymraeg ar gael Llongyfarchiadau i Huw a yn llawn amser i blant Helen Jenkins, Tymawr ar Bydd colled fawr ar 2oed+ yn ardal ddod yn Daid a Nain unwaith eu hôl, am y bwyd Trefeglwys a Llanidloes eto. Ganwyd Ffion Olivia ar blasus bob amser ac am am y tro cyntaf erioed. Mai 5ed yn ysbyty Bronglais, eu cyf ran iad i'r Aberystwyth. Plentyn cyntaf i'w gymuned. Rydym yn Penodwyd Emma Baker- mab hynaf Thomas ac Emma falch eu bod yn dal i fyw Davies yn Arweinydd y ei bartner, maent yn byw yn yn yr ardal. Cylch Meithrin, ac Anna Llanidloes Foulkes yn Gynorthwy- ydd. Mae Emma’n dod yn DATHLU AGOR CYLCH MEITHRIN YN wreiddiol o Lidiart-y- waun, a bellach yn byw Er nad oedd modd i ddod NHREFEGLWYS yng Nghaersws gyda’i ynghyd i ddathlu diwrnod VE ar g@r a’u merch fach, Ffion. Ddydd Gwener G@yl y Banc Yng nghanol ansicrwydd Hi hefyd yw arweinydd Mai 8fed oherwydd y mawr y cyfnod presennol, ‘Mes Bach’. O Fallwyd y cyfyngiadau presennol da o beth yw gallu rhannu daw Anna’n wreiddiol, ac gwnaeth aelodau pwyllgor y newyddion da â darllen- mae hi hefyd wedi Neuadd Goffa ofalu fod y wyr Seren Hafren. Ym ymgartrefu yng gymuned yn cofio am yr mis Medi 2020, bydd Nghaersws erbyn hyn amgylchiad. Am 11 y bore Cylch Meithrin newydd gyda’i phartner a’r gostyngwyd baner y Ddraig sbon yn agor yn Nhre- merched, Enlli ac Elsi. Goch sydd yn chwifio gerllaw y feglwys – sef Cylch Meithrin Trannon. Bydd neuadd. Mae diddordeb mawr gofal ac addysg cyfrwng wedi bod yn y Cylch Cymraeg yn cael ei ddar- Trosglwyddwyd rhan o araith Meithrin eisoes, a’r llefydd paru yng Nghylch Meithrin Winston Churchill a chlywyd y yn llenwi’n gyflym, felly os Trannon i blant 2 i 4 oed caniad olaf ar yr utgorn dros yr hoffech chi fwy o bum niwrnod yr wythnos – uchelseinydd er mwyn i'r wybodaeth – neu os darpariaeth yr oedd galw pentrefwyr glywed diolch a hoffech chi gofrestru’ch chofio yr amgylchiad pwysig mawr amdani yn yr ardal. plentyn – cysylltwch â yma yn ein hanes. Lleoliad y Cylch Meithrin Lois Roberts neu Nia fydd Ysgol Dyffryn Chapman yn y Mudiad Diolch i Iwan a Roger am Trannon, a bydd ar agor Meithrin. (Gweler eu wneud y trefniadau. 11.30-17.30 o ddydd Llun manylion yn yr i ddydd Iau, a 9.00-17.30 hysbyseb ar y Dudalen

ar ddydd Gwener yn nesaf.) ystod tymor yr ysgol. 30 Seren Hafren Mehefin 2020

A WYDDOCH CHI? POS MIS MEHEFIN

Mae nifer o drefi a phentrefi yng Mae’r Siop Gornel Nghymru yn dechrau gyda’r gair w e d i b o d y n CAER boblogaidd iawn Wel, mae nifer hefyd yng gyda’r cyhoedd dros ngweddill Prydain. yr amser anodd yma Ydych chi yn gallu matsio yr yn ein gwlad. Mae enwau hyn gyda’r enwau nifer o bobl wedi Saesneg sydd ar waelod y peidio mynd i’r dudalen? archfarchnadoedd mawr yn ein trefi, ond CAERLOYW yn prynu eu papurau dyddiol, bara, llaeth a CAERLŶR nwyddau eraill yn y S i o p g o r n e l . CAERSALLOG

D y w e d o d d u n perchennog CAERWRANGON

“Y gymuned yw fy CAER nheulu a’i siop nhw ydy hon nid fy siop i” CAER-WYNT Wrth siarad gydag un o’r cwsmeriaid meddai CAERLIWELYDD hi, “Os nad ydy beth ydych yn chwilio CAERODOR amdano gydag e heddi fe fydd yn siwr o CAERFADDON wneud ei orau glas i gael y neges erbyn CAER-GAINT fory”. Emma Baker Davies Gwych ynte! Arweinydd y Cylch CAER-GRAWNT

A wyddoch chi fod CAERFUDDAI 2,923 o Siopau Cornel yng Nghymru. CAERHIRFRYN

CAER -WYSG

CAERLUDD

Bath, Lancashire, Cambridge, Carlisle, Chichester, London, Diolch Canterbury, Exeter, Gloucester, Anna Foulkes am ofalwyr Bristol, Salisbury, Worcester, plant Y Cynorthwy-ydd Leicester, Winchester, Chester

yn Y Cylch Atebion Mis nesaf Seren Hafren Mehefin 2020 31

Roeddynt yn mynd a’u “Rebecca amdani te” anifeiliaid i’w gwerthu i’r meddai Twm. “a mi mart lleol ar droed y wnawn alw ein hunain yn rhan fwyaf o’r amser ac ar Merched Beca, a fydd y ffyrdd roedd y g@yr dim syniad gan y plismyn cyfoethog yma wedi pwy ydyn ni”. adeiladu giatiau ac roedd A dyna sut y bu. Aed i rhaid talu i fynd lawr i’r Efailwen tuag at y drwyddynt. Rhain oedd y giat gyntaf. Tollbyrth ar draws y wlad. Yno, fe chwalwyd a llosgwyd y tollborth

gyntaf. Yn wir dim ond BECA Roedd Tomos Rees o dechrau ar y dasg oedd Mynachlogddu a nifer o’i hyn, ac fe fu Beca a’r Wrth deithio i lawr o gymdogion wedi cael Merched yn chwalu sawl Grymych tuag at digon ar hyn. Un noson tollborth ar ôl hyn a Llandysilio fe ewch drwy maent yn trefnu o dan doedd neb wedi amau bentref bach digon tawel arweiniad Twm Twm Carnabwth o gwbl. o’r enw Efailwen. Does Carnabwth, dyna fel y’i fawr iawn o dai yma ond adnabyddwyd yn yr ardal, EBYCHIADAU wrth ochr y ffordd fe gan mai yn Carnabwth welwch garreg fawr wedi ei roedd yn byw. Fe gofiwch i mi ofyn gosod. Mae’r garreg hon os oes unrhyw eby- wedi ei lleoli lle’r oedd hen Nid oeddynt am gael ei chiadau ychwnaegol dollborth flynyddoedd hadnabod, felly roeddech chi yn eu maith yn ôl. Ar wyneb y penderfynwyd gwisgo ddefnyddio. Wel garreg gwelir llun o dillad menywod. Roedd dyma rhai a dder- Merched Beca. Twm yn ddyn go fawr ei faint ac mi fyddai ffeindio byniwyd yn ystod y Yma un noson dillad i’w ffitio yn profi i mis aeth heibio. digwyddodd rhywbeth na fod yn anodd iawn. “Wel ellir byth ei anghofio. mae gwraig yn byw yn T~ Roedd rhan fwyaf o HIr yn enwog am ei maint “Bobol bech o’r Bala” ffermwyr yr ardal yn yn ardal Y Preseli” rhenti tir a’u ffermydd meddai un o’r cymdogion. “My’n jingys i” oddi wrth landlordiaid cyfoethog. “Nefoedd yr adar”

“Beth yn y Byd”

“Bobol Annwyl”

“Tan arni”

“Gwell hwyr na hwyrach”

Diolch i Bethan Lloyd Owen am y cyfraniad. 32 Seren Hafren Mehefin 2020

LLANIDLOES Cynhaliwyd ei angladd yn Collwyd hefyd Gwen Bethan Lloyd Owen Eglwys Croesoswallt ac fe’i Jerman, Jervis gynt, Cysgod y Coed roddwyd i orffwys ym oedd wedi cyrraedd ei Penyborfa, Llanidloes mynwent Dolhafren. chant oed yng nghynt yn 01686 412242 y flwyddyn. Un o deulu Anfonwn ein cydymdeimlad Jervis Llanidloes Y CORONAFEIRWS at deulu’r ddiweddar Dilys ydoedd. Coates, Maesydre, ond fu’n Cefnogodd ddig- Y mis diwethaf yma, tawel cartrefu yn Crossfield wyddiadau diwylliedig a iawn fu hi yma yn Llanidloes. House, Rhaeadr, am y cherddorol yr ardal ar Diolch i weithgareddau a ddwy flynedd ddiwethaf hyd ei hoes. Meddai ar chymwynasau drefnwyd bron. Roedd Dilys wedi bod lais canu cyfoethog a gan “Griw Coronofeirws” y yn aelod ffyddlon a bu’n cystadlu hyd yn bur dre ac am eu llafur a’r chefnogol o Gymdeithas ddiweddar yn gefnogaeth dderbyniodd y Gymraeg Llanidloes a’r Eisteddfodau’r ardal a trigolion sy’n gorfod Cylch ers ei ffurfio yn bu’n driw iawn i hunanynysu a’r henoed saithdegau’r ganrif Eisteddfod Flynyddol ganddynt. ddiwethaf a dymuniad Trefeglwys. pawb o’r aelodau COLLEDION presennol fyddai diolch iddi Cydymdeimlir a’u am ei theyrngarwch. brodyr, Eric a Grenville Bu nifer o angladdau Rhoddwyd i orffwys wedi Jervis, a'i chwaer yng cymeriadau o’r ardal fu’n driw Gwasanaeth ger y bedd ym nghyfraith Kate, a’i i draddodiadau a’r Ffordd mynwent Dolhafren a neiaint a’i nithoedd a’u Gymreig o fyw yn ystod yr gorffwysed mewn hedd. teuluoedd, ei chyfeillion wythnosau diwethaf. a’i chydnabod, a Cydymdeimlir hefyd efo chynhaliwyd ei hangladd Trist oedd clywed am Margaret Evitts, y Fan, ac fe’i rhoddwyd i farwolaeth y Parch David gollodd ei g@r Mike yn orffwys ym mynwent Francis, Cegidfa, ond un a sydyn yn yr Ysbyty Dolhafren ar Ebrill 28ain. fagwyd yn Llanidloes a’r Athrofaol yng Nghaerdydd. DATHLU DIWRNOD Fan, ac oedd wrth ei fodd yn Cydymdeimlir yn ddwys “V.E.” dod yn ôl i Lanidloes bob hefyd gyda ei fam cyfle posib. oedrannus a gyda’i blant Ni fu’n bosib i hyn ddig- sef Julien, Liam a Hannnah wydd ar y raddfa gym- Byddai wrth ei fodd yn a’u partneriaid, a’r @yr a’r deithasol a fwriadwyd chwarae’r organ, wyres Rhys a Megan. yn Llanidloes, ond ac ymhyfrydai ei fod aeth llawer ati i wneud wedi cael hyfforddiant a Bydd Margaret yn gefnogol hyn yn eu cartrefi. chyfle i ymarfer chwarae’r bob amser i weithgareddau Roedd Trudy, siop organ yn Heol China, ac wedi Cymreig yr ardal a Woosnam’s wedi gwisgo cael ei addysgu a derbyn gweithiodd Margaret a fel aelod o’r fyddin a llawer o gynghorion gan y Mike yn galed iawn fel gofalu fod pawb o’i staff diweddar Erfyl Evans. Cadeirydd y Pwyllgor Apêl i yn y siop wedi gwisgo fel sicrhau fod yr ardal hon cymeriadau o gyfnod yr Cydymdeimlir gyda’i wraig wedi codi’r nawdd ofynwyd Ail Ryfel Byd. Dorothy, a’i ferched, a phawb iddynt tuag at Eisteddfod (Parhad ar y dudalen o’i deulu a’i gydnabod. Maldwyn 2010. nesaf) Seren Hafren Mehefin 2020 33

Go dda wir. Aeth eraill ati Mae’r tÿ yma’n daclusach perthnasau, plant a phobl a i ddathlu’r achlysur gyda nag y fu ers blynyddoedd - sgwrsio wyneb yn wyneb a phicnic gartref oddi mewn dim olion bysedd ar y chydnabod; cymdeithasu, i’w tai, neu yn ei gerddi, waliau, ffenestri, sgrin y cyd-addoli a chael neu drwy addurno eu tai cyfrifiadur, yr i-pad a’r cwmniaeth teulu a ffrindiau. drwy osod baner mewn teledu, a’r bag colur heb ei Ond addasu fu’n rhaid a beth ffenest neu yn chwifio yn gyffwrdd a dim pwysau fyddaf yn gwneud i ddifyru fy eu gerddi. Roedd Mrs arnaf i guddio’r tun fferins hun gofynwch? Lora Pugh, Garden oddi wrth y bysedd bech Yn bendant mae gennyf Subarb, wedi sicrhau fod ddigonedd o waith clirio - “Celyn,” ei chartref a’r barus. Mae fy ‘sgidiau a fy gwrych oddi amgylch i’w nillad yn cael llonydd - neb dros ddeugain mlynedd o g a r d d , w e d i e i yn mynd i wisgo i fyny daflenni gwaith plant a amgylchynu’n chwaethus ynddynt - a’r llyfrau plant nodiadau ysgol i gael gwared gyda bunting o faneri ar y silff, ac nid blith ohonynt ond gan na fedraf bach Jac yr Undeb. Go draflith ar y llawr. fynd i’r ganolfan ail-gylchu ni dda chi Lora yn dangos y allaf eu torri’n fan felly rhaid Yn dal i allu eu gweld a’u ffordd i lawer o drigolion eu pentyrru yn bentyrrau “misdimanars” ar “Face iau y dre. uchel yn y garej sy’n codi Time” ond nid yw r’un fath gwrychyn y g@r gan nad yw a gallu rhoi cwtsh go iawn HEL MEDDYLIAU - ynte’n gallu mynd i’w waith!! “PROFIAD NAIN” iddynt a chael pawen lawen ganddynt. Yn Felly y ffordd amdani oedd Mae pethau wedi newid edrych ‘mlaen pan fydd yn llunio rhyw daflen amser yn aruthrol yn fy mywyd i rhaid i mi godi’n gynnar i’w ddigon hamddenol wedi dros nos yn sgil y gwarchod eto - eu bwydo, gofidio na fedraf fynd i Coronofeirws dieflig yma coginio efo nhw, chwarae ymweld â dwy ffrind annwyl fel ac y mae ym mywydau ffermio neu mynd ar drên, iawn i mi sy’n sâl ar hyn o pawb arall mi wn. Dyma fi chwarae pêl-droed, mynd bryd a does dim amdani ond yn wythfed wythnos y”cloi i’r parc chwarae, darllen gyrru llythyrau, negeseuon lawr”. storiau a’u cludo fan hyn a tecst neu ebost atynt a fan draw….. ond yn y gresynu na fedraf wneud Roeddwn yn dysgu hyd y cyfamaser rhaid bodloni ar mwy i’w cynorthwyo. Yn diwrnod olaf o’r ysgol ym nad felly y mae hi i fod! falch i ddweud fod Ann, un mis Mawrth cyn y “cloi ohonynt sef Ann Braichyfedw PROFIAD FEL MAM A lawr” ac yn gwarchod un erbyn hyn ond Ann Ty’n GWRAIG o fy wyresau a’r @yr caeau i mi yn ystod fy ddechrau’r wythnos Bûm yn ystyried o ddifrif nyddiau Ysgol, yn gwella’n ganlynol, ond wedi hynny raddol ac adre’n criwtio. doedd Nain ddim i fod ar beth sydd wedi bod yn wir gyfyl yr wyrion! "Mae pob golled i mi yn ystod y Y gweithgareddau eraill sy’n newid yn change”, medde cyfnod erchyll a gofidus mynd a fy mryd yw mynd am nhw ac mae hynny’n hyn yn hanes dynoliaeth dro unwaith y dydd ond hollol wir yn fy hanes i. a’r hyn gollais yn fawr yw erbyn yr wythnos hon gallaf Mae’n deimlad rhyfedd gweld fy meibion a’u fynd yn amlach diolch am dim ond y fi a’r g@r ar teuluoedd, fy chwaer a’i hynny, a mwynhau fy hobiau gyfyl y lle ‘cw. theulu, fy mrawd a’i deulu, o goginio, canu’r piano,……..

34 Seren Hafren Mehefin 2020

gwnio, garddio, darllen a mi geisio ei gwisgo dargan- disgrifiadau manwl a difyr darllen, siarad dros y ffôn fod ei bod yn rhy fach i mi am y gwestai amrywiol fu’n efo teulu a ffrindiau a gyrru ac mai Eleri fy chwaer fech aros ynddynt, am yr negeseuon tecst neu ebyst. a’i chafodd! adeiladau diddorol a Mi fydd y bil ffôn trwy’r to hynafol fu’n pasio heibio Ta waeth am fy straeon iddynt yn ogystal â sôn am ond ta waeth! personol, a nôl at y llyfr. a y cymeriadau diddorol dyma lun o’r clawr i chi gael gafodd y pleser o’u cwrdd Ond dyna roeddwn eisiau ei cip arno - ddweud wrthych mae un o’r tra ar ei thaith a rhai o’i llyfrau dw i wedi cael gwir chyfeillion ymunodd efo hi. fwynhad o’i ddarllen yn Byddai Delyth yn perfformio ystod yr amser anodd yma ar ei thelyn fechan gyda’r gwpl o wythnosau’n nôl nos mewn gwahanol fannau oedd “That will be Telyn” wedi’r cerdded yn ogystal â gan Delyth Jenkins. Mae’n rhoi perfformiadau byrfyfyr werth i chi ei ddarllen reit tra’n teithio i rai o’r cerddwyr siwr. Mi brynais y llyfr wedi eraill fyddai’n cwrdd gyda bod mewn noson drefnwyd nhw. gan berchnogion siop Cynhwysodd ffotograffiau lyfrau “Great Oak” Cyflwynodd Delyth ei llyfr dynnodd wrth deithio hefyd Llanidloes fis Awst diwethaf mewn modd unigryw; yn sy’n ychwanegu at y cofnod er mwyn i Delyth gael lansio hynaws, diffuant ac yn agos ysgrifenedig o’i thaith. Dys- a hybu ei llyfr. Gwaredais iawn at ei chynulleidfa. gais lawer am arfordir nad oedd ond pedwar o Ychwanegodd wrth gyfeirio Penfro wrth ddarllen y llyfr a bobl wedi troi i fyny i’r at wahanol rannau o’r phan fyddaf yn rhydd i de- noson ond roeddwn wrth fy testun drwy ganu’r alawon ithio eto yn y dyfodol byddaf modd fy mod i wedi mynd. bydd yn cyfeirio atynt yn y yn anelu i ddilyn taith Delyth Pam medde chi? llyfr, ar ei thelyn fach ar arfordir Penfro yn sicr. gludodd efo hi ar ei thaith Ond am y tro braf oedd cael Ni wyddwn pwy oedd Delyth yn ddyddiol, pa bynnag dihangfa i deithio mewn Jenkins ond gynted i mi dywydd! Mae’r llyfr wedi ei rhan arall o Gymru tra’n gael fy nghyflwyno iddi cyn ysgrifennu ar ffurf dyddiadur eistedd yn fy ngardd gefn iddi gyflwyno ei sgwrs mi o’i thaith ar arfordir Sir mewn tywydd hyfryd o gyn- weithiais allan yn syth pwy Benfro. nes ddechrau Mai. oedd hi sef Delyth Evans fel Mae’n cyfeirio’n annwyl at ei Sylweddolais o ddarllen y roeddwn i wedi ei chyfarfod theulu a’i Nain a’i thaid yn llyfr gymaint o fwyniant gall pan yn blentyn, a’i bod yn Gyfylche, Llanerfyl yn y llyfr un gael o lyfr taith a’r apêl perthyn i mi. ac yn ysgrifennu’n ddifyr am unigryw sydd o ddarllen llyfr Cofiwn yn lodes fech wahanol brofiadau a efo rhyw gysylltiad teuluol. byddwn yn cael dillad hyfryd throeon trwstan gafodd ar ei A dyna fi’n ôl at ba mor ar ei hôl. O ie, a chofio am y thaith. bwysig yw teulu yn ystod y gôt croen dafad anfonodd ei Mae’n nodi pwyntiau am y dyddiau yma. Pan Mam acw, ac roeddwn wedi tirwedd gwahanol bu’n ddarllenais y gerdd ddilynir mopio gyda hi, ond wedi i cerdded drostynt, ysgrifenwyd gan fy chwaer fech i bapur bro “Yr Ysgub” Seren Hafren Mehefin 2020 35 ymhyfrydais yn yr hyn mae Ebrill 2020 wedi ei fynegi. Mynegodd Cyfnod o encilio, o fyw’n llawer o’r meddyliau brofais hunanol, i a llawer arall yn ystod yr O fyfyrio a llonyddu, o wythnosau diwethaf yn siwr ymdawelu ac aros. gen i a chefais ei chaniatad Gwrando ar gân yr adar a i’w rhannu efo darllenwyr brefu’r ŵyn; “Seren Hafren.” Gobeithio Sylwi ar dyfiant y blodau a byddwch yn mwynhau’i AWR EFO IOLO theimlo darllen. Pelydrau’r haul. Nos Wener 15eg Mai, Amser i sgwrsio a mynegi A’r meddwl olaf yr hoffwn ei roedd tua trideg o cariad rannu efo chi yw ddysgwyr o Gymru, Yr O ail werthfawrogi “Arhoswch adref hyd bydd Alban, Lloegr ac hyd yn cyfeillgarwch hi’n ddiogel i chi allu mynd i oed Ffrainc, yn aros yn a thrysori teulu; grwydro a chadwch yn amyneddgar i ofyn i’r Caru o’r newydd y fro a’r saff.” naturiaethwr Iolo Williams, gymdogaeth cwestiynau am y byd A charu byw. Bethan Lloyd-Owen. natur. Achos rydan ni’n

Mai 12 dan gyfyngiadau, mi Ond yn gwmwl bygythiol blin gafodd y sesiwn ei gynnal Tu hwnt i belydrau disglair yr dros ‘Zoom’. haul, Dechreuodd diddordeb Mae’r feirws anweledig Iolo yn y byd natur pan HYSBYSEBWCH Sy’n gorfodi rhai, yr arwrol oedd o’n ifanc, dwedodd o, YN Y SEREN rai, ac ei daid oedd ei athro

I chwysu a llafurio anhygoel, yn dysgu Iolo Tudalen llawn £80 Dros eraill, am bopeth, gan gynnwys

I fentro’u bywydau yn sut i ddal pysgod efo ei Hanner tudalen £40 ddyddiol ddwylo. Doedd Iolo ddim

Dros eraill, yn dda yn yr ysgol a fasai Chwarter tudalen I ofalu a chysuro heb fo’n mynd ar y bws yn y £20 amddiffyn digonol bore, chwarae triawnt er Wythfed tudalen Dros eraill. mwyn chwilio am nythau £10 Yn ein byd bach braf adar ac yn y blaen, ac Mynnwn gofio ei fod yn braf wedyn mynd adre ar y bws Hysbyseb Bach £5 O’u herwydd nhw. yn y prynhawn!

Eleri Llwyd Dyma rhai o gwestiynau ac atebion Iolo:- C: Beth ydy eich hoff anifail chi? HYSBYSEBWCH Iolo:Ym Mhrydain, yr orca – mi welais un yn yr Alban YN Y ac roedd ei ffin dorsal 6 Diolch troedfedd yn uchel. Ac yn SEREN am atgofion y byd i gyd, y blaidd. Mi ddes i wyneb i wyneb efo 36 Seren Hafren Mehefin 2020

blaidd yng Nghanada a C: Dw i’n byw mewn fflat ym Dach chi wedi gweld roedd o’n wych! Mharis. Pa fath o blanhigion rhywbeth gwahanol eleni, bydd y gorau yn fy mlwch wedi clywed y gog am y tro C: Lle mae eich hoff lle yng ffenest? cyntaf erioed, neu gweld Nghymru? Iolo:Triwch lafant a theim . rhyw fath o adar dach chi Iolo: Mae’n anodd iawn Bydd y lafant yn denu ddim wedi gweld o’r blaen? dewis un, felly yn y gogledd, gwenyn hefyd. Mae dryw bach wedi Cwm Bychan yn y ailwampio hen nyth Rhinogydd, Llanwddyn yn y Ar hyn o bryd mae gynnon gwenoliaid ger ein garej canolbarth, ac yn y de, Bro ni deulu o sgwarnogod yn eleni, ac mae gan yr hen Gower. Mae’r daith o ein gardd a ro‘n i eisiau nyth to o fwswgl r@an ac yn Oxwich i Three Cliffs Bay yn gwybod sut i wybod y edrych yn gyfforddus iawn! wych, a dw i’n gorffen yn gwahaniaeth rhwng benyw Gobeithio bod pawb yn Mumbles efo hufen iâ ! a gwryw. Ond does dim cadw’n saff ac mewn iechyd gwahaniaeth felly mae’n da. C: Lle mae eich hoff lle yn anodd gwybod pwy ydy Sue Hyland Yr Alban? pwy. Fel arfer bydd y gwryw Iolo: Dw i’n mynd i’r Alban yn dilyn y benyw ac mi bob blwyddyn, mae’n anodd wneith hi focsio os dydy hi dewis ond dw i’n mynd i ddim yn barod i gyplu. ddweud Ynys Mull a Speyside. Darn o gyngor Iolo hefyd oedd trio cadw rhywle yn C: Sut dw i’n gallu denu eich gardd yn wyllt. Mae gwyfynod i’r ardd? gwenynen yn hoffi dant y Iolo: Dw i’n rhoi trap tu llew pan maen nhw’n allan bob penwythnos. blodeuo, mae nicos Y Sgwarnog Diffoddwch goleuadau a (goldfinches) yn hoff iawn phlannu planhigion efo o’r hadau a mae llindys arogl cryf fel gwyddfid. Mae (caterpillars) yn hoffi arogl yn gryfach yn y nos. danadl poethion.

C: Lle mae eich hoff le yn Roedd Iolo yn garedig iawn Bannau Brycheiniog? yn ystod y sesiwn, yn siarad Iolo: Dilyn yr Afon Twrch i yn glir ac yn araf, ac yn Lyn y Fan Fach. Dw i wedi esbonio pethau yn Saesneg gweld hebog tramor a ac yn Gymraeg achos chigfran yna. roedd ‘na ddysgwyr o bob Y Gwningen lefelau yna. C: Beth ydy’r 3 peth gorau yn eich gardd ar hyn o Felly diolch yn fawr Iolo am bryd? dreulio dros awr efo ni a Iolo: 1. y gwenynbryf diolch Debbie Gilbert, (beefly), 2. madfall ddŵr Dysgu Cymraeg Ceredigion balfog ( palmate newts) yn y Powys hefyd, am drefnu y pwll, 3. briallu Mair noson.

(cowslips). ****** ******* ****** Y nyth

Seren Hafren Mehefin 2020 37

Y DRENEWYDD DIWRNOD DATHLU ar eu lawnt eu hun. BUDDUGOLIAETH YN Pawb wedi addurno gyda

Diolch i’r unigolion sy’n danfon EWROB llenni coch. Y diwrnod newyddion o’r Drenewydd. Rydym yn dal i chwilio am berson cynt roeddem wedi i fod yang ngofal Colofn y dref Daeth cymdogion Dolerw archebu sglodion a Park Drive, Y Drenewydd physgod yn y siop sglo- MERCHED Y WAWR ynghyd i ddathlu diwrnod dion leol i fod yn barod

Buddugoliaeth yn Ewrop ar i’w gasglu amser te. Aeth Mae cangen Merched y ddydd Gwener yr 8fed o Fai. Haf Leonard lawr i nôl y Wawr Y Drenewydd wedi Mae’r cymdogion wedi sglodion ar ran pawb. derbyn 'Clod' yn y dechrau ers rhai wythnosau Bu wyth teulu cyfagos yn gystadleuaeth “Rhaglen ers ynysu a’r tywydd yn braf i ran o hyn. Pryd blasus Orau”. ddod allan am baned o goffi iawn, gwledd gyda Yn y llun gwelwn Diane ein yn y bore unwaith yr wythnos. glased bach o wîn neu hysgrifenyddes allan yn ei gwrw. gardd, yn dal y rhaglen a’r Pawb yn aros yn eu gardd eu dystysgrif wnaethant hun. Mae wedi rhoi cyfle i Gwnaethom fwynhau dderbyn. gymdogion newydd i gwrdd a cyfeillgarwch ein Da iawn wir! chael sgwrs. Mae hyn yn cymdogion er gorfod Tasech chi eisiau gweld yr uchafbwynt yr wythnos a cadw at y pellter enillwyr i gyd ewch at safle thorri ar yr unigrwydd yn y swyddogol. Mae we cartref. bodoliaeth y feirws Merched y Wawr O hyn daeth y syniad i gael ofnadwy yma, wedi dod a newyddion dathliad y Fuddugoliaeth yn chyfeillgarwch a Gŵyl Haf Rhithiol Ewrop. chymdogion at ei gilydd. Rhaglen Orau Daeth pob teulu a ford fach a Mae nifer o’r enillwyr fyddai wedi ymddangos yn yr #yl Haf wedi bod yn cael ei cyhoeddi ar rhaglen Pryn- hawn Da ar S4C hefyd.

Parti Stryd Dolerw Park Drive

Diolch Diane Norrell am Mwy o luniau ar y Ysgrifenyddes gymdogion dudalen nesaf Cangen Y Drenewydd

38 Seren Hafren Mehefin 2020

Adrian a Haf Leonard Rob a Debbie Luke, William a Jennie

Glyn a Mavis Jones Nelian Richards

Chris a Christine Hendry Adam a Yazmin Williamson, Ayla a Noah

Adrian a Wendy Hill Rob ac Alison Liscombe ac Elaine Coldbeek Seren Hafren Mehefin 2020 39

GEFEILLIO

Yn anffodus oherwydd y feirws bu'n rhaid gohirio y daith gerddorol i Les Herbiers a drefnwyd ar gyfer gwyliau Pasg eleni. Ond mae aelodau pwyllgorau Y Drenewydd a Les Herbiers wedi bod yn cyfarfod dros y we gan ddefnyddio sgyrsiau fidio. Maent wedi bod yn trafod a chymharu y sefyllfa yn y naill wlad ar llall.

DYMUNIADAU GORAU

Gwnaeth Adrian Leonard, Y Drenewydd ymddeol diwedd mis Ebrill ar ôl gweithio 36 mlynedd fel syrfëwr siartredig, yn Nh~ Ladywell, Y Drenewydd. Bu yn gweithio yn gyntaf i’r Bwrdd Datblygu Cymru Gwledig ac wedyn i Lywodraeth Cymru. Mae hunanynysu oherwydd y feirws yma wedi gohirio ei gynlluniau i deithio, ond ar yr ochr orau mae wedi gwneud yn fawr o’i amser i ddal i fyny gyda llawer o waith o amgylch y cartref a garddio. Mae ei ffrindiau yn dymuno hir oes a pob hapusrwydd iddo ef a Haf ar ei ymddeoliad. Mwynhewch y bennod nesaf yn eich bywyd. Adrian Leonard 40 Seren Hafren Mehefin 2020

LLANIDLOES

(Parhad)

Penderfynodd tair merch fusnes leol o'r dref y byddent yn ceisio dod â hwyl a thipyn bach o hapusrwydd i blant Llanidloes. Rhoddodd Victoria Chapman, Bex Jones, a Trudy Davies yr anrhegion i gyd i’r prosiect wnaethant drefnu. Gwisgodd Victoria fel deinosor ac aeth i ymweld â'r holl blant o amgylch Llanidloes a dosbarthu 170 o deganau. Hefyd fe wnaethant gasglu £170 i'w rannu rhwng cynllun 'Paned i’r gweithwyr Allweddol” yn Siop Woosnam a Davies a “Pantri Llani”. Mae’r holl weithwyr allweddol yn galw i mewn Siop Woosnam a Davies i gael diod poeth am ddim yn ystod y dydd - dim ond i fywiogi'r diwrnod hwnnw ac un ffordd o ddweud diolch. Mae Pantri Llani, sef banc Bwyd sydd wedi'i sefydlu gan gr@p Covid-19 sydd gyferbyn i Siop Woonams, yn yr hen swyddfa bost. Hoffent ddiolch i bawb a'u helpodd mewn unrhyw ffordd. Da iawn chi . Pawb yn tynnu at ei gilydd.

Y Merched yn paratoi i fynd ar eu taith Y Deinosor yn mynd amdani!

Croesi’r ffordd a’r troli yn llawn dop! Seren Hafren Mehefin 2020 41

Edrychwch ar wynebau’r plant—wrth eu boddau

COFFI / TE / DIOD POETH I’R HOLL WEITHWYR ALLWEDDOL

Fel ffordd o ddweud diolch i'r holl weithwyr allweddol sy'n gweithio ddi-dor ar hyn o bryd mewn amgylchiadau anodd iawn gellir mynd i Siop Woosnam’s i gael paned o goffi, te neu ddiod poeth am ddim. Mae'r rhain yn cynnwys - Gyrrwyr Dosbarthu , Gyrrwyr Bysiau, Dynion Bin, Gweithwyr Siop, Postmyn, yr Heddlu, y Gwasanaeth Tân ac Achub, Meddygon, Nyrsys, Parafeddygon, Gweithwyr Cymdeithasol, Gweithwyr Gofal, Staff rheng flaen eraill. “Os oes angen diod poeth arnoch yn ystod eich diwrnod gwaith ac rydym ar agor, yna galwch heibio, byddwn yn fwy na pharod i ddarparu diod poeth i A dyma hi, Trudy o Siop Woosnam yn chi” meddai Siop Woosnam barod i weini’r diod i’r gweithwyr. 42 Seren Hafren Mehefin 2020

PENFFFORDDLAS LLONGYFARCHIADAU LLYFR NEWYDD I Falmai Puw Davis DDATHLU’R TWF MEWN Craignant, Nantmel LD1 6EW Pleser yw llongyfarch Nic CEFNOGAETH I 01597 810 864 Humphreys Y Siop ar ANNIBYNIAETH! Ann Griffiths, Braichyfedw ddathlu penblwydd mawr. Penfforddlas. 01686 430 435 Bydd Nic yn 60 oed ar y Mae Gwasg y Lolfa’n trydydd ar hugain o Fai. paratoi cyfrol ddwyieithog i

drafod a dathlu’r twf mewn CYDYMDEIMLO Diolchwn iddo unwaith eto cefnogaeth i Annibyniaeth i

am fod yn golofn i'r pentre' Gymru. Bydd y gyfrol yn Bu farw Muriel Pink mam yn ystod Covid 19. cynnwys detholiad o Janet a mam yng nghyfraith Diolchwn fod swyddfa bost straeon gan unigolion sydd Arwel Grifiths, Nain Katie ac yn y pentre' ac amrywiaeth wedi tystio i’r twf yma ers Anabelle. Cydymdeimlwn o bopeth yn y siop. Mwynha Ewros 2016, sydd wedi a'r teulu yn eu colled. Bu dy benblwydd Nic. ymuno â’r ymgyrch yn sgil mam Janet yng nghartef refferendwm Brexit neu Crossfield Rhaeadr am Llongyfarchiadau i Betty wedi penderfynu yn gyfnod, meddyliwn am- Griffiths Dolbachog, ar ddod nyddiau’r Coronavirus mai danoch a'r merched yn eich yn hen nain unwaith eto. annibyniaeth i Gymru yw’r galar. Ganwyd merch fach, unig ffordd ymlaen.

Aderyn Joy, ar Fai 8fed i'w Meddai golygydd y gyfrol, GWELLHAD hwyr Tomos a'i bartner Mari Emlyn: “Byddai’n dda

Louise. Mae nhw'n byw yn cael straeon o bob cwr o Pryder i ni fel ardal oedd ymyl Abergele. Gymru yn nodi pam eich clywed am salwch a bod chi wedi dewis cefnogi gwendid amryw o ddeiliaid Braf cael newyddion da yng annibyniaeth i Gymru. yn yr ardal. Dymunwn yn nghanol llawer o dristwch. Beth oedd y sbardun i chi dda i Dei Esgairgoch Pugh Anfonwn ein dymuniadau gefnogi’r ymgyrch? Pam sydd wedi mynd i Ysbyty da i Rhian a'r teulu hefyd. bod angen annibyniaeth? Bronglais, meddyliwn hefyd Byddai’n dda hefyd pe am ei fab Emyr sy'n CYNGERDD Y 10 TENOR gallech anfon lluniau brwydro efo afiechyd. ohonoch chi a’ch teulu/ Anfonwn ein cofion at Ann Cawsom wledd unwaith eto ffrindiau i gyd-fynd â’ch Braichyfedw, ein gohebydd ar S4C o ail adrodd y profiad – yn yr Ewros yn lleol sy'n cryfhau yn araf cyngerdd safonol o Venue 2016, mewn cyfarfodydd deg. Cymru yn Llandudno. Allan canghennau Yes Cymru,

o'r deg prif denor sylwoch ar un o’r gorymdeithiau Dymuniadau gorau i chi'ch chi fod pedwar o Faldwyn? dros Annibyniaeth, o fewn tri ar yr adeg anodd yma. Aled Pentremawr, Robert a eich cymuned neu yn eich Cadwch yn saff a llwyr Rhodri, y ddau gefnder o cartref yn ystod y wellhad i chi i gyd. Lanfyllin a Robyn Lyn, lockdown.”

Aberhosan bellach. Cysylltwch gyda Mari Meddyliwn am bawb yn y Emlyn i gynnig eich lluniau cylch sydd yn hunan ynysu Llongyfarchion iddo ef a'i a’ch straeon: yn y cyfnod anodd yma. wraig Aneira ar eni merch [email protected] Diolch am yr haul a fach, cantores arall mae'n m. Dyddiad cau derbyn gobeithion am enfys wedi'r siwr. deunydd yw 1 Mehefin, glaw. 2020. Seren Hafren Mehefin 2020 43

CANOLFANNAU AILGYLCHU GWASTRAFF O’R CARTREF WEDI AIL AGOR

Bydd canolfannau ailgylchu a gwastraff o’r cartref ym Mhowys yn ailagor ar eu dyddiau agor arferol o ddydd Mawrth 26 Mai ar gyfer defnydd hanfodol yn unig.

Y ddau safle cyntaf i agor ddydd Mawrth fydd Aberhonddu a’r Drenewydd, gyda Llandrindod a’r Trallwng ddydd Mercher a Chwmtwrch Isaf ddydd Iau. Gellir gweld rhestr lawn o’r dyddiau agor a’r oriau arferol isod:

Dydd Dydd Dydd Dydd Dydd Dydd Dydd Llun Mawrth Mercher Iau Gwener Sadwrn Sul Aberhonddu Ar agor Ar agor Ar agor Ar gau Ar gau Ar agor Ar agor 9-5 9-5 9-5 10-4 10-4 Llandrindod Ar gau Ar gau Ar agor Ar agor Ar agor Ar agor Ar agor 9-5 9-5 9-5 10-4 10-4 Cwmtwrch Isaf Ar agor Ar gau Ar gau Ar agor Ar agor Ar agor Ar agor 9-5 9-5 9-5 10-4 10-4 Y Drenewydd Ar agor Ar agor Ar agor Ar gau Ar gau Ar agor Ar agor 9-5 9-5 9-5 10-4 10-4 Y Trallwng Ar gau Ar gau Ar agor Ar agor Ar agor Ar agor Ar agor 9-5 9-5 9-5 10-4 10-4

Bydd y defnydd hanfodol o'r Canolfannau Ailgylchu a Gwastraff o’r Cartref ar gyfer preswylwyr sydd wedi cronni gwastraff na ellir ei gasglu drwy'r gwasanaeth casglu arferol o ymyl y ffordd ac na ellir ei storio'n ddiogel gartref hyd nes bod y cyfyngiadau symudiadau wedi'u llacio. Bydd defnydd nad yw'n hanfodol yn rhoi eich hun, aelodau eraill o'r cyhoedd a'n staff mewn perygl o ledaenu'r feirws.

Bydd y newidiadau a'r cyfyngiadau canlynol mewn grym ar bob safle:

1. Os oes symptomau coronafeirws gennych chi, neu unrhyw un yn eich cartref, dylech ddilyn y canllawiau hunanynysu. Dylech ddilyn canllawiau’r llywodraeth a’r GIG, gan- hunanynysu ac aros gartref! Peidiwch ag ymweld â’r Ganolfan Ailgylchu a Gwastraff o’r Cartref. Dylid rhoi unrhyw wastraff personol, megis hancesi papur neu leiniau glanhau mewn bagiau dwbl a’u gadael am 72 awr cyn eu rhoi allan i’w casglu yn ein biniau olwynion neu sachau porffor.

2. Efallai y bydd gofyn i chi gyflwyno tystiolaeth o’ch cyfeiriad cyn mynd ar y safle gwnewch yn siŵr fod y dystiolaeth hon gennych chi a’ch bod yn ei dangos i aelod o staff pan y gofynnir i chi wneud hynny.

3. Dim ond ceir fydd yn cael caniatâd i fynd mewn i’r Canolfannau Ailgylchu. Yn y lle cyn- taf, ni fydd unrhyw drwyddedau masnach, na cherbydau a threlars masnachol yn cael eu caniatáu. Mae hyn hefyd yn helpu gyda rheoli’r galw, gorfodi rheolau pellter cym- deithasol a rheoli lefelau traffig. Bydd hyn yn cael ei adolygu’n barhaus a’i newid pan fydd hynny’n briodol.

4. Nifer cyfyngedig o geir fydd yn cael eu caniatáu ar y safleoedd ar unrhyw adeg – fe fydd hyn yn achosi oedi, felly byddwch yn barod i giwio’n amyneddgar yn eich car. Os oes gormod o bobl yn aros i gael mynediad at y safleoedd, efallai y gofynnir i chi ddychwelyd ar adeg dawelach i osgoi achosi ymyrraeth ar y briffordd a chymunedau lleol.

44 Seren Hafren Mehefin 2020

5. Bydd rheolau cadw pellter cymdeithasol llym ar waith ar bob adeg. Os caiff y rheolau hyn eu torri, neu os byddwch yn ymosodol tuag at staff, fe ofynnir i chi adael, ac efallai y bydd yr heddlu’n cael eu galw.

6. Lle bynnag y bo hynny’n bosibl, dim ond un unigolyn ddylai fod ym mhob cerbyd. Dim ond un unigolyn sy’n cael caniatâd i adael y cerbyd i ddadlwytho – mae hyn yn golygu

mai dim ond pethau y gellir eu cario gan un unigolyn y gallwch chi eu cludo yn y cer- byd. Ni all staff ar y safle helpu i ddadlwytho na chario eitemau dan unrhyw amgyl- chiadau.

7. Fe fydd cyfyngiad amser llym o 10 munud fesul car pan fyddwch ar y safle – ceisiwch wahanu gwastraff cyn cyrraedd i’ch helpu i gadw’r ymweliad yn fyr.

Meddyliwch yn ofalus cyn i chi benderfynu ymweld â’r Ganolfan Ailgylchu a Gwastraff o’r Cartref. Mae defnydd heb fod yn hanfodol yn eich gosod chi, aelodau eraill y cyhoedd a’n staff mewn perygl o ledaenu’r feirws.

G#YL DEWIN A DOTI DDIGIDOL

Newyddion da i ffrindiau bach Dewin a Doti! Mae Mudiad Meithrin yn falch iawn i gyhoeddi y bydd Gŵyl Dewin a Doti yn dychwelyd eto eleni, ond nid ar ei ffurf arferol yn teithio o gwmpas Cymru ond yn hytrach bydd yn cael ei chynnal dros ein platfformau digidol yn ystod wythnos gyntaf mis Mehefin (1-5 Mehefin 2020). 45 Seren Hafren Mehefin 2020

‘WYTHNOS CYMRAEG YN Y paratoi at fynd i’r Cylch maes o Blant wedi creu dros 450 o CARTREF’ MUDIAD law. Bydd hyn hefyd yn fideos byr ar-lein ers cyfnod y MEITHRIN cyfoethogi arlwy presennol pandemig. ‘Cymraeg i Blant’ sydd wedi ei Yn ystod cyfnod pandemig y anelu at rieni a gofalwyr wrth Mae modd gweld rhain ar Coronafeirws mae Mudiad iddynt gyflwyno’r Gymraeg i’w dudalennau Facebook lleol Meithrin am glustnodi wythnos plant”. Cymraeg i Blant ac mae gyntaf Mehefin fel ‘Wythnos detholiad ohonynt i’w gweld ar Cymraeg yn y Cartref’. Rydym yn Am 2.00 bnawn Llun, 1 Mehefin dudalen i rieni ar wefan y ymateb i rai pryderon na fydd bydd G@yl Dewin a Doti Ddigidol Mudiad Cymraeg@Adre. Bydd yr plant yn clywed yr iaith arferol a yn cael ei lansio dros ein holl sesiynau uchod i’w gweld ar glywir yn ystod sesiwn Cylch platfformau digidol yng blatfformau digidol y Mudiad Meithrin yn ystod cyfnod y nghwmni’r diddanwr Martyn (Facebook/MudiadMeithrin, pandemig, ac yn darparu Geraint. Bydd fideo fer yn cael ei trydar@MudiadMeithrin) yn cefnogaeth ymarferol i rieni di- dangos bob prynhawn am 2.00 ogystal ag ar adran newydd ar Gymraeg. ar y thema ‘Dewin, Doti a’r Het wefan y Mudiad – Hud’ o ddydd Llun i ddydd www.meithrin.cymru/ Bydd arlwy ‘Wythnos Cymraeg Gwener (1 - 5 Mehefin) a bydd cymraegadre/ yn y Cartref’ y Mudiad (1 - 5 llu o weithgareddau i blant yn Mehefin) yn cynnwys llu o cael eu rhoi ar dudalen weithgareddau hwyliog ac Facebook a chyfrif Trydar ymarferol i blant o dan 5 a’u Mudiad Meithrin pob dydd ar ôl y rheini yn y cartref. sioe.

Am 10.00 fore Llun, 1 Mehefin Meddai Iola Jones, Pennaeth bydd Clwb Cylch (#ClwbCylch) Cyfathrebu a Phartneriaethau yn cael ei lansio ar ein Mudiad Meithrin: llwyfannau digidol - sef sesiynau agored wedi eu seilio ar ‘Amser “Gan fod Gŵyl Dewin a Doti yn Cylch’ yn y Cylch Meithrin arferol rhan bwysig o galendr gydag arweinydd Cylch Meithrin digwyddiadau’r Cylchoedd profiadol yn eu cynnal ar-lein bob Meithrin roeddem yn awyddus i bore i gefnogi teuluoedd. Bydd y barhau i ddod ag arlwy’r Ŵyl i’r sesiynau 20 munud dyddiol plant a’u teuluoedd yn ystod y yma’n parhau i gael eu cynnal cyfnod anodd yma, felly bydd yr am rai wythnosau, a bydd thema Ŵyl yn cyrraedd eu cartrefi ar gwahanol i bob wythnos. ffurf fideos byr ar-lein a fydd yn cynnwys caneuon cyfarwydd a Meddai Dr Gwenllian Lansdown genir yn ein Cylchoedd Meithrin Davies, Prif Weithredwr Mudiad yng nghwmni Martyn Geraint a Meithrin: Dewin a Doti wrth gwrs!’ Diolch am “Nod ‘Clwb Cylch’ yw ceisio ail- Yn ogystal â’r uchod mae’r gymdogion greu peth o hwyl a chynnwrf Mudiad wedi sefydlu grŵp Cylch Meithrin ar gyfer plant sydd Facebook/MiriMeithrin sy’n naill ai’n colli allan ar gyfrwng i bobl gyfrannu ddarpariaeth ar y funud neu sy’n deunyddiau Cymraeg i blant ifanc, ac mae staff Cymraeg i 46 Seren Hafren Mehefin 2020

LLWYDDIANT LLEOL YN EISTEDDDFOD T YR URDD

Gwelwyd tair merch leol ar y teledu yn cystadlu yn Eisteddfod T yr Urdd yr wythnos diwethaf ac wedi cyrraedd y “llwyfan”. Llongyfarchiadau cynnes i’r tair ohonoch.

Layla Jones Martha Jones Carys Richards Ysgol Gynradd Llanidloes Ysgol Gynradd Trefaldwyn Ysgol Gynradd Trefaldwyn 2il Dawns Unigol 2il Llefaru Bl 3 ac iau (D) 1af Llefaru Bl 4 - 6(D)

Dyma ni eto wedi cael rhai tudalennau ynghyd i’ch diddori (gobeithio), Diolch i bawb sydd wedi cyfrannu, a chroeso eto i unrhyw un ohonoch ddanfon atom erthygl, stori, pos bach, cerdd, llun, jôc fach neu unrhyw beth o’ch dewis chi. Dyma eich cyfle ewch ati danfonwch nhw ataf i [email protected] Eto diolch yn fawr iawn i chi gyd.

Edrychwch ar ôl eich hunain. Daliwch ati, fe ddaw diwedd i’r ynysu cyn bo hir!

Nid yw Golygyddion na Phwyllgor Seren Hafren o anghenraid yn cytuno gydag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn.

Cadwch i wenu. Aroswch gartref os nad oes rhaid i chi fynd allan. Diolch Fe ddaw pethau yn well. Diolch am bopeth i chi i gyd Bydd haul ar fryn cyn bo hir.