<<

Index

A Ayodhya, 5, 7, 44, 104, 107, 115, 131 Afghans, 4 Agni Kund, 113 , 6, 50 B Agricultural development, 129, 131 Badkot, 110, 111 Agriculture, 4, 12 , 5, 11, 52–54, 80, 81, 93, 94, Agro-biodiversity, 130, 131, 133, 142, 144 99–101, 107, 109, 110, 115 Agro-climatic zones, 131, 132 , 31, 43, 44, 57, 67–69, 94, 107, Airavat, 91 110, 113–115 Akash , 2 Baghnath, 68, 113 , 9 Baijnath, 68 Akshaya Tritiya, 96, 97, 108, 112, 123, 124 Baishakhi, 101, 122, 123, 149, 150 Alaknanda, 1, 5, 20, 21, 24, 43–45, 47, 52– Bal Ganga, 44, 47, 52 58, 60, 93, 99, 101, 107, 109, 110, Balkhila, 44 138, 150, 151, 154 Banaras, 104, 105, 150, 151 Alkapuri, 5, 45, 52 Banbasa, 65 , 18, 119, 131 Bandar pooch, 45, 50, 111 Alluvial plain, 129, 130 Bangar, 38 , 62, 63, 68, 114 Bangladesh, 4, 6, 18, 19, 24, 27, 39 Amarkantak, 6, 20 Basudhara Tal, 45, 55 Amrit Ganga, 44, 54 Bay of Bengal, 3, 4, 6, 14, 18, 19, 27, 29, 38, Animal husbandry, 130 41 Annapurna, 81, 84 Bengali, 9 Anusuya Mata, 44 Betwa, 19–21, 23, 44, 69, 135 Arabs, 4 Bhagavat Gita, 12, 13 Arjuna, 2, 99 Bhagawati, 10 Aryan, 3, 4 Bhagiratha, 96, 106, 149 Ashoka, 4 Bhagirathi, 1, 5, 6, 13, 20, 21, 24, 32–35, 39, Ashwamedha Yagna, 104 43–49, 52, 54, 73–81, 83–86, 88–91, Asi, 104, 114, 140 93, 96, 98, 99, 110, 113, 120, 122, Asi Ganga, 44, 47, 74, 98 150, 151, 154 Asi , 105 Bhagirathi Bank, 44 Assam, 19 Bhairav , 80 Atrimuni, 44 Bhaironghati, 31, 44, 48, 49, 75, 76, 78, Augustyamuni, 58 80–82 Avana Bugyal, 77, 85 Bhaja Govindam, 13 © The Editor(s) (if applicable) and The Author(s), under exclusive license 157 to Springer Nature Switzerland AG 2021 V. P. , The , Springer Geography, https://doi.org/10.1007/978-3-030-79117-9 158 Index

Bhardwaj, 104 , 19, 21–25, 132, 133 Bhaskar Prayag, 11 Chhota Nagpur, 20 Bhatkot, 48 Chinyalisaur, 73 Bhatwadi, 48, 77, 89, 90 Chirbasa, 48 Bheel Ganga, 98 Chitrakut, 115 Bheeshma, 8, 101 Climate change, 71 Bhilangana, 5, 20, 21, 45, 47, 48, 51, 52 Climate induced hazard, 144 Bhimpul, 55 Cloudbursts, 153 Bhojpatra, 71 COI, 17 Bhojpuri, 9 Commercial farming, 130 Bhotiyas, 109 Conservation, 143, 145 Bhotiya Tribes, 65 Cooch , 132, 133 Bihar, 4–6, 19, 21–24, 27, 28, 125, 130–134, Corbett National Park, 30 136 Covid-19, 72, 121 Bikhoti, 122 Cropping pattern, 133 Bileshwar, 113 Crop Races, 38 Bilva Parvat, 101 Cultural, 149–152, 154 Biodiversity, 27, 30 Cultural town, 14, 15 Biodiversity loss, 142 Culture, 2, 9, 10, 15 Bodh Gaya, 44 Custom, 1, 2, 9 Bodhisattva, 44 Brahma, 1, 2, 10, 12 Brahmakamal, 71 D Brahmaputra, 4, 6, 18, 19 Dagar, 48 Brinda, 84 , 49 Brindavan, 5, 107, 115 Damodar, 6, 19–21, 23, 44, 47, 69, 135 Britishers, 4 Dandeshwar, 115 BRO, 76, 80, 81 Dayara Bugyal, 71, 77 Buddha, 44, 105 Debris flow, 153, 154 Buddhism, 149 , 73, 97, 100, 101, 112 Buddhist, 2, 10 , 18–20, 22–24, 50, 131, 132, 135 Delta, 27, 28, 31, 38, 41, 152, 153 Deltaic , 18 C Deotal, 45, 55 Can, 19, 44 Deval, 57 Central , 6 Dev Deepawali, 126 Central Plateau, 132, 133 Devprayag, 1, 3, 5, 9, 11, 31–36, 43, 44, 47– Chamba, 73 49, 54, 93, 95, 99, 110, 119, 130, 150, Chambal, 17, 19–21, 23, 24, 135 151 , 44 Dev Sharma, 99 Chamoli, 5, 31, 44, 56, 57, 97, 109 Dhaka, 4 Chamoli Town, 53 , 73 Champawat, 64, 68 Dharali, 75, 76, 78, 81–83, 85 Chand, 115 Dharasu, 47–49 Devi, 101 Dharchula, 64 Chandika Devi, 113 Dharma Ganga, 44, 52 Chandpur, 6 Dhauli Ganga, 5, 20, 21, 44, 45, 53, 55, 56, Chandramauli, 90 64, 65 Chandrapuri, 58 Diverse landscape, 129 Char Dhams, 101 Diwalikhal, 45, 61 Chaukhamba, 45, 58, 59 , 39, 104 Chaukhutiya, 62 , 74 Chaurabari, 45, 58 Dolphins, 142 Index 159

Doon Valley, 30, 100 Ganga System, 44, 69 Dravidian, 4 Ganga water, 149, 154 Dudhatoli, 45, 61 Ganga- Doab, 130, 131 Ganges, 1–4, 6, 10, 12, 15 Ganges civilization, 3, 4, 6 E Gangetic Dolphin, 18 Earth, 1, 2, 7, 8, 10, 12, 13 Gangetic plain, 4, 6, 12 Economic, 149, 152, 154 Gangi, 51 Eco-Sensitive Zone, 71, 73 Gangnani, 73, 75, 77, 78, 88, 89 Environmental, 149, 154 Gangori, 74, 75 Environmental issues, 137, 138 , 3, 5, 7, 9–11, 14, 33, 44, 46, 48, 49, 54, 72–82, 84, 90, 92, 93, 95–97, 99, 101, 115, 150 F , 30, 72, 76, 80, 84 Fairs, 1, 2, 10, 11, 14, 15, 93, 96, 101, 113, Gangotri Peak, 80 115 , 21 Faizabad, 50 Garhwali, 9 Falgu, 5, 44 Garuda Purana, 13 Falgu River, 107 , 53 Farakka, 6, 19, 20 Gaumukh, 1, 3–5, 10, 14, 15, 18, 20, 31–33, Farakka Barrage, 39–41 36, 71, 72, 75–79, 93–96, 101 Faunal Resources, 29, 41 Gaundar, 59 Fertile Plain, 17, 19, 27, 39, 41 Gaura, 10 Festivals, 1, 2, 10, 11, 14, 15, 93, 96, 98, 101, Gaurikund, 58, 108, 110 106, 115 Gautam Buddha, 2, 44 Flash flood, 153, 154 Gaya, 5, 107, 115 Floral Diversity, 29 GD Agrawal, 144 Forest Survey of India (FSI), 17, 30, 31 , 19–21, 23, 24, 47, 64, 65, 69 Ghastoli, 55 G Ghat, 2, 3, 6, 11, 93, 98–101, 104, 105, 119, , 61 120, 124 Gandak, 6, 19–21, 23, 47, 69 Ghat Town, 56 Ganga, 17–25, 27–29, 31, 32, 34–41, 43– Ghora Gad, 44 48, 50, 51, 53, 54, 58, 59, 61, 64, Ghugri, 6 69, 71–75, 77–79, 81–92, 119–127, Global Positioning System, 93 129–136, 149–154 Godavari, 121 Ganga Aarti, 100–102, 105 Goddess, 1, 3, 5, 8–11, 13, 14 Ganga action plain, 144, 145 GOI, 17–19 Ganga Basin, 17–19, 22–25, 27–31, 41, Gomati, 19–21, 43–45, 47, 68, 107, 110, 113, 137–139 151 Ganga Delta, 30, 41 Google Earth, 32–35, 37–41 Ganga Dussehra, 96, 101, 102, 106, 119, Gopeshwar, 44 124, 125, 149–151 Gorges, 72, 75, 76, 80, 81 Ganga Dwar, 102 , 20, 21, 64, 66 Gangajal, 1, 8, 10–14, 125 Government of India, 129 Ganga Mahotsav, 126 Govind Ghat, 53 Ganga Movement, 143 Govind National Park, 30 Ganga River, 93–95, 99, 100, 103–107, 110, Greek, 4, 130 115, 149–154 Gunji, 64 Ganga Sagar, 3, 6, 7, 10, 11, 15, 38, 40, Garanth Sahib, 13 41, 93–95, 106, 107, 115, 119, 120, Gurukul, 102 149–152 Guru Nanak Dev, 101 Ganga Sammelan, 144 Gwaldam, 68 160 Index

H Jalandhari, 44 Hanol, 94, 107, 112, 113, 115 Jalangi River, 47 Hanuman Chatti, 48, 54, 111 Janki Chatti, 48 Hardula fair, 82 Jaspur, 75, 77, 78, 85–87, 91 Hari, 5, 13 Jataganga, 44, 76, 80, 107, 114 , 2, 3, 5, 6, 9, 11, 18, 31, 32, 36–38, Jaunsar Bawar, 112, 113 93–95, 100–104, 115, 116, 119–122, JCB, 76 124, 125, 150, 152–154 Jhala, 47, 48, 75, 85–87 Hari Ki , 36, 101, 102 , 19, 21–23, 25, 69, 132, 133, 135 Hari Prayag, 11 Joshimath, 81 Harish Chandra Ghat, 105 Joshiyara , 47 Harshil, 74–77, 81, 82, 84, 85, 87, 96 Harsil, 44, 78, 84, 85 , 19, 22–24, 131, 132 K , 39 Kabir Ghat, 105 Hebrew, 9 Kail Ganga, 57 High Court, 10, 129, 144 Kaimur Range, 6 Hill Region, 132, 133 Kalagarh, 61 , 19, 22–24, 28, 131, 132 Kalapani, 64 Himalaya, 1–5, 7, 8, 10, 13, 14, 27, 38, 141, , 19–21 143, 144 Kalidas, 43 Himalayan ecosystem, 144 Kali Ganga, 45, 58 Himavant, 8 Kalimath, 49, 58, 59 , 5, 9 Kalindi, 111 Hindon, 19 Kalindikhal, 78 Hindu, 1–14, 93, 95, 96, 99, 101–106, 113, Kali River, 45, 64–67 119–121, 124, 126 Kali System, 45 Hinduism, 3, 5, 8, 10, 12, 149 Kalsi, 49, 50 Hiyunil, 47 Kalyasaur, 54 Holy Trinity, 102 Kamad, 104 Hooghly, 5, 6 , 141 Hooghly-Bhagirathi system, 43 , 18, 47, 137–139, 141, 142 Hydropower, 129, 130, 134–136 Kanwar , 125 Hydropower project, 137, 138, 141, 144 Kapila, 7, 101, 106 , 57, 67 I Karnprayag, 11, 53, 57, 110 India, 17–19, 21–25, 43, 44, 48, 69 Kashi, 93, 104, 105, 113 Indian civilization, 4 Kashi Khanda, 105 Indo-Aryan, 4 Kashi Vishwanath, 73, 90, 91 Indra, 7, 8 , 113 Itawa, 47 Kedar Ganga, 44, 54 ITBP, 75, 87, 88 Kedarkhanda, 90, 98 , 5, 11, 43, 58, 80, 81, 93, 94, 99, 101, 107, 108, 115 J Kedarnath tragedy, 143 Jadhang Gad, 44 Keshavprayag, 11, 43, 52, 55, 109, 110 Jadh tribes, 76, 80 Kewer Gadhera, 57 , 94, 107, 114, 115 Khadar, 38 Jahanvi, 44, 49, 98 Kharadi Bagasu, 48 Jahnavi, 7, 10, 13 Kharkhari, 101, 103 Jain, 10 Kharkhari Ghat, 11 Jainism, 149 Kharsali, 48, 111, 112 Jaipur, 12 Khatling Glacier, 51 Index 161

Kolkata, 4–6, 18, 39, 131 Makara, 8 Kosani, 62, 68 Makar Sakranti, 102, 103, 120 Kosi, 6, 17, 19–21, 23, 45, 47, 61–63, 69 Malari, 56 Kot Bhramari, 113 Malla, 74, 75, 78, 90 , 47 Mana, 43, 52, 55, 109, 110 Koti Dam, 51 Mandakini, 5, 43, 45, 53, 54, 57–59, 107, Krishna, 2, 13, 99, 105 108, 110, 151 Kshipra, 19, 44, 121 Mandal, 44, 54 Kumaon Himalaya, 21, 43–45, 69 Maneri, 74, 75 Kumbh, 2, 11 , 47 Kumbh Mela, 119–122, 149–151 Mangrove, 30, 31 Kund, 49, 58 Mangrove Forest, 17, 18 Kushwan Ghat, 101 Manikarnika, 11 Kuthi, 45 Manikarnika Ghat, 73, 90, 91, 105 Kuti, 64 Mansa Devi, 101 Markandey Purana, 105 Mark Twain, 104 L Marora, 49 Lakhamandal, 48 Mass movement, 153, 154 Lakhwar, 51 Mathura, 107, 115 Laksheshwar, 91 Maurya, 4 Lakshmana, 99 Mayapuri, 101 , 114 M C Mehta, 141 Lambagad, 53 Meander, 27, 35, 36, 38, 72 Landslides, 153, 154 Megasthenes, 130, 131 Langasu, 53 Meghdutam, 43 Lanka, 75, 76, 78, 80, 81, 85 Meghna, 6, 18, 19 Lanka Chatti, 81 Mehalchauri, 61 Lastar Gad, 58 Meru, 10, 13 Latin, 4 Middle Ganga Basin, 17 Lipulekh, 64 , 45, 65 Lord Ganesh, 74 Mizoram University, 72 Lord of Senses, 99 Moksha, 3, 4, 9, 44, 102, 104 Lord , 93, 100, 101, 104, 105, 107, 108, Moksha Dwar, 102, 103, 149 112–115 Mongol, 4 Lord Vishnu, 84 Mori, 51 Lower Ganga, 29 Mount Sumeru, 2 Lower Ganga Canal, 47, 130, 131 Mughal, 4, 9, 130 Lower Gangetic Plain, 30 Mukhawa, 44, 46, 96, 97 Lucknow, 44 Mukhimath, 75, 76, 80–85 Murshidabad, 4, 6, 131 M Muruga, 48, 49 Madhya Ganga Canal, 47 Musk deer, 72 , 45, 58, 59, 81 , 73 , 6, 19, 21–25, 27, 69, 132, 133, 135 Magh Mela, 68, 98, 102, 103, 106, 113, 120, N 121, 149–151 Nabadwip, 19 , 7, 10, 13, 90, 91, 98, 103, 123 Nadistuti, 13 Mahakali, 64 Nagar Palika, 98 Maha Kumbh, 101, 103 Nagar Palika Parishad, 98 Mahasu, 112, 113 Nagar Panchayat, 97, 99 Mahesh, 102 Nagaur, 132 162 Index

Nag Devta, 82, 86–88, 91 Patliputra, 4 Nagrasu, 53 Patna, 4, 6, 18, 47, 137, 139, 141, 143 Naingaon, 49 Pawar, 20, 21 Namami Ganga, 145 Persians, 4 , 45, 66 , 2, 3, 5, 7, 10, 11, 15 , 18, 29, 30 Pindar, 122, 123 Nandaghunti, 45, 54, 56 , 45, 57 Nandakini, 5, 45, 53, 54, 56, 122 , 45, 53, 57 Nandprayag, 11, 53, 56, 110 Pine, 29, 30 Narada Purana, 1 Pipal Koti, 53 Nar and Narayan, 109 , 45, 64–68 Naraura, 131 Pitraloka, 9 Narayan Bagar, 57 Planning Commission, 131, 132 Narayani Shila, 101 Pollution, 137–142, 144–146 Narkot, 54 Pranmati, 57 Narora, 47 Prayag, 99, 103, 104, 110 National River, 129 Prayagraj, 2, 3, 5, 6, 9, 11, 19, 20, 43, 47, 50, National Workshop, 143 93–95, 103, 104, 115, 137–139, 150, Natural, 149, 152, 154 151, 153, 154 Natwad, 51 Prem Chand, 105 Navratras, 149 Nayar, 34, 36, 45, 47, 60, 61 Neelkanth, 100, 115, 125 Neelong, 76, 80, 85, 87 R Neelong valley, 71 Raja Ji National Park, 30 Neel Parvat, 101 , 19, 21–24, 132, 133, 135 , 6, 14, 17–19, 21, 23–25, 27, 43, 64, Rajmahal Hills, 47 65, 69 Ralam Glacier, 65 Nicholas Withington, 9 Rama, 7, 13, 44, 63, 99, 104, 106, 116 Nilapani Gad, 44 Ramanujam, 105 Nileshwar, 113 Ramayana, 103, 104 Rambada, 108 Rameshwar, 66–68, 110 O , 19–21, 24, 44, 45, 47, 61–64, Ox bow lake, 38 66–68 , 100 P Ramkrishna Paramhans, 105 Padam, 71 Ramnagar, 63, 67 Padma, 6 , 99, 116 Padma Purana, 104 Rigveda, 13 Padma River, 19, 47 Rishabhdev, 123 Pakaur, 47 Rishi Ganga, 44, 54 Pala Maneri, 74, 98, 138 Rishi Ganga tragedy, 143 Pancheshwar, 67, 111 , 3, 5, 6, 9, 11, 19, 20, 47, 48, 93, Pandava, 107 95, 99–101, 115, 119, 125, 130, 150 Pandav Nritya, 82, 84, 89, 98 Rishi Markandey , 111 , 49, 50 Rishi Valmiki, 2 Parashar, 72, 88 Rituals, 1, 2, 9–12, 14 , 100 RoyalBengalTiger,18, 29 Parshuram, 72 Rudraprayag, 11, 31, 43, 49, 53, 57–59, 107, Parsvanath, 105 108, 110 , 1, 8, 10, 68 Rupin, 20, 21, 51 Patanjali University, 102 Rupnarayan, 6 Index 163

S Sukhdev, 72 Sada Shiva, 113 Sukhi, 75, 77, 78, 87 Sadhu Samaj, 144 , 125 Saffron Culture, 101 Sumna, 56 Sagar, 7 , 18, 29, 30, 152, 153 Sagardwip, 106 Sundardhunga, 113 Sahiya, 49 Sundarlal Bahuguna, 144 Sain Gad, 44, 47 Supin, 20, 21, 51 Sakrantis, 149, 150 Supreme Court of India, 141 Sam Ganga, 115 Surajkund, 113 Samskara, 149 Suryaprayag, 11, 52 , 125 Sutol, 56 Sangam, 93, 103, 115 Swami Nigamanand Saraswati, 144 , 4, 105, 115 Swami Shivananda, 144 Saraswati, 1, 3, 43, 45, 49, 52, 54, 55, 103, Swami Vivekananda, 105 109, 110 Swargarohini, 109 Sarda Canal, 131 Syana Chatti, 48 Sarnath Stupa, 105 Saryu, 5, 20, 21, 43–45, 67–69, 107, 110, 113, 151 T Sati, 10 Tamasa River, 47 Satopanth, 55, 109 Tanakpur, 64, 65 Tarai Region, 30 Save Ganga Rally, 143 Tawaghat, 65 Selku fair, 82 Tehri, 31, 33, 34, 97, 99, 100, 116 , 104, 114 , 5, 31, 47, 134, 135 , 1, 5, 10 Tehri High Dam, 73 Shankaracharya, 2, 13, 105, 113, 114 Tharali, 57 Shantanu, 8, 101 Tiber border, 45, 55, 56, 65 , 65 Tibet, 18, 20, 21, 24, 97, 109 Shiva, 1, 2, 5, 7, 8, 12, 43, 68, 69, 72, 80–84, Tibeto-Burman, 4 87, 89–91, 102, 105, 113, 116, 149, Tilwada, 110 151 Tilwara, 58 Shivalik, 5, 27, 29, 30 Tirtha, 2, 101, 104, 106, 110, 111, 115, 116 Shivalik Hills, 101 Tista River, 19 , 7 Tons, 6, 21, 45, 49–51, 99, 107, 110, 112, Shivling Peak, 80 113 Shivpuri, 48, 54 Trans Gangetic Plain, 131, 132 Siddhartha, 44 Trinity, 12 Sikar, 132 Triveni, 3, 43, 93, 100, 103 Sikh, 10 Triveni Ghat, 140 Sikhism, 149 Triyuginarayan, 59 Sikkim, 19 Tulsi Das, 105 Simli, 57 Turk, 4 Sind, 135 Skanda, 7 Skanda Purana, 13, 98, 105 U Someshwar, 62 Ukhimath, 81, 108 Son, 6, 19–21, 23, 44, 45, 47, 58, 59, 69, 135 UNESCO, 18, 30 , 47 Upper Ganga, 29 Son Prayag, 11, 58, 59, 110 Upper Ganga Canal, 130, 131 Srinagar, 54 Upper Gangetic Plain, 132, 133 Srinagar Garhwal, 138 Urdu, 9 Sub-tropical climate, 134 U shaped valley, 31 164 Index

Uttarakhand, 2, 4, 5, 9, 10, 14, 18–24, 27–29, Vindhya Ranges, 6, 20 43–46, 48, 51, 54, 62–64, 69, 93–97, Vishnu, 1, 2, 5, 7, 12, 13, 99–102, 104, 105, 102, 107, 110–113, 115, 129–135, 107, 109, 116 138, 139, 144, 145 Vishnu Ganga, 5, 53 Uttarayani, 98, 101, 102, 113, 149, 150 Vishnuprayag, 11, 53, 54, 56, 110 , 18, 20, 44, 47–50, 93, 95–99, Vishwanath, 98, 105 111, 119, 120, 138, 139, 144, 150, Vishwanath temple, 98, 104, 105 151, 153 V shaped valley, 27, 31, 72 , 2, 4–6, 27, 28, 36, 44, 47, 48, 61, 65, 93, 94, 104, 105, 107, 130–134 W West Bengal, 4, 6, 12, 18, 19, 21–24, 27, 28, 39, 41, 43, 47, 48, 94, 106, 131–136 V Western Himalaya, 131, 132 Vaishnavism, 104 Western Plateau, 132 Valley of Flowers, 30 , 3, 5, 6, 9, 11, 18, 47, 93–95, 104, 105, 115, 119, 120, 126, 137–140 Y Varnavat, 90 Yagna, 7, 10, 11 Varnavat Mountain, 33 Yama, 112 Varuna, 98, 104, 140 Yami, 112 Vasant Panchami, 98 Yamuna, 3, 5, 6, 10, 17–21, 23, 24, 43, Vasuki Tal, 45, 59, 78 45, 47–51, 97, 99, 103, 104, 107, Veda Vyasa, 123 110–112, 116, 122, 124, 129, 135 Vedic civilization, 4 Yamuna System, 45 Vedic period, 131 , 5, 6, 10, 11, 45, 48–50, 80, 94, Vikramaditya, 101 97, 99, 101, 107, 111, 112, 115