Vriendschap En Politiek, Een Onmogelijke Combinatie? Wie Is Je Beste Frenemy? Met Vrienden Leef Je Langer Inhoud Devriend Inhoud
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
April 2013 deEenmalig tijdschrift ter gelegenheidVriend van de manifestatie My Friend. My Enemy. My Society. Vriendschap en politiek, een onmogelijke combinatie? Wie is je beste Frenemy? Met vrienden leef je langer Inhoud deVriend Inhoud 4 Iedereen is homofiel 7 Column: Ann Demeester 8 Paul van Tongeren: 12 Mannen tegen vriendschap sterker de vrouwen Mannenvriendschappen lijken simpe- dan liefde ler dan vrouwenvriendschappen. Maar Cover: De Russische premier Poetin in Moskou, oktober 2011. Premier Rutte 12 Vrienden versus vriendinnen klopt dat cliché? En is simpel beter? Een lacht hem toe. Minister Melanie Schultz onderzoek van Esma linnemann. van Infrastructuur en Milieu op de 18 Een vriend is gezond achtergrond. Foto: ANP, Jerry Lampe 22 Peter Sloterdijk, Bij het verschijnen allemansvriend van deVriend Vriendschap en vijandschap lijken ver van elkaar af te staan, maar worden in wezen uit het- 18 Leef langer, zelfde instinct geboren: uit liefde van mensen voor hun evenbeeld. neem een vriend Vriendschap en vijandschap zijn Een goed gesprek met een vriend zo oud als de mensheid zelf en herstelt het chemisch evenwicht in vormen de basis van onze maat- het brein bij tegenslag. En meer. Een schappij. Maar in het dagelijks 26 IN BEELD: echte vriend is goud waard, schrijft nieuws is vooral aandacht voor Mark Mieras. vijandschap. We zouden mis- Vrienden voor altijd schien beter af zijn om in te zoo- 32 Fakefriends op Facebook men op vriendschap. Daarom op initiatief van de stichting Castrum 36 Politieke vriendschap Peregrini deze speciale uitgave, is zeldzaam die verschijnt ter gelegenheid van de manifestatie My Friend. My 40 Ute Frevert: de crisis Enemy. My Society. 25 april tot van het vertrouwen 32 Facebook als pose 23 juni 2013. Wat betekent een vriendschap op 42 Marieke Barnas: Facebook als iedereen zich zo voordelig Voor het volledige programma: over het wantrouwen mogelijk poseert? En maakt het dan uit myfriendmyenemymysociety.nl 47 Column: Bo Tarenskeen als je vrienden niet echt bestaan. Vraagt 48 The Flat, een onwaarschijnlijke Maartje Smits zich af. vriendschap 50 Echte vrienden, wat betekent dat eigenlijk? 52 Programma: My Friend. My Enemy. My Society. 36 Politieke vrienden 54 Colofon In Den Haag lijkt het meer om vijand- schap te gaan dan om vriendschap. Maar als je goed kijkt, zie je dat een pragmatisch politicus vriendschap koestert, signaleert Kim van Keken. 3 ADV_Classicus_Denker2013_NL.indd 1 4/8/13 15:19 PM Wij zijn allen homofiel deVriend deVriend buitengrens de groep binnen. Dat is alvast Wat meer hetero’s, dat zou goed een voorsprong. Binnen de groep circuleert het nieuws zijn voor de vooruitgang in Europa op een min of meer gecensureerde vorm, waardoor kuddegedrag ontstaat. Culturele en wetenschappelijke doorbraken in de Europese geschiedenis vonden plaats tijdens periodes waarin er confrontatie was met andere culturen, zoals tijdens de kruistoch- ten en ontdekkingsreizen. Kunstvernieuwers, zoals Vincent van Gogh, vind je haast nooit Wij zijn in het hart van het establishment. Ze voelen zich het meeste thuis tussen de verschil- lende maatschappelijke netwerken, waar ze ongestoord door sociale dwang, hun eigen visie achterna kunnen jagen. Het fenomeen homofilie is zo vanzelfspre- kend dat we er eigenlijk nooit bij stilstaan. allen Toch is het een van de belangrijkste mecha- nismes waarmee we bepalen wie er bij hoort en wie niet, wie vriend is en wie vijand. Het is een instinct dat maatschappelijke ordening en conflicten genereert. Etniciteit, waar- den en religie gelden als ‘sterke’ homofiele krachten, en dat hoeft niet noodzakelijker homofiel wijze positief te zijn. Christelijk Europa dat Turkije weigert op te nemen in de unie, want islamitisch. Rusland dat ageert tegen het adopteren van haar weeskinderen door Amerikaanse ouders. Net als de rel tussen Vriendschap sluit je met gelijken. Dat is een diep Nederland en Turkije over de adoptie van het instinct in elk mens. Vriendschap is prachtig en Turkse jongetje Yunus door een Nederlands, christelijk en ook nog eens lesbisch stel. belangrijk, maar het kan er ook toe leiden dat Het zijn maar enkele recente voorbeelden dominante groepen elke vernieuwing afsluiten. van de negatieve kant van ‘de liefde voor het gelijke’. De drang om het ‘eigene’ voortdu- Hetero’s zijn nodig om de boel los te maken. rend bevestigd te willen zien, werkt vooroor- delen in de hand. Onze identiteit ontstaat pas bij sociale interactie met anderen, en die DOOR MICHAEL DEFUSTER komen meestal uit de eigen groep. Is elke poging tot assimilatie dan ge- doemd te mislukken? Is multiculturalisme aarschijnlijk heeft u geen ver- hebben ze dezelfde etnische achtergrond en de enige mogelijkheid voor samenleven met moeden dat uw genen sterke leeftijd, zijn uw opleidingsniveau en sociale bevolkingsgroepen die verschillen van de W overeenkomsten vertonen met status vergelijkbaar, zijn ze net zo (on-) be- dominante groep? Is het, om met de Franse die van de mensen waarmee u zich uit vrije middeld als uzelf, houden ze er gelijksoortige filosoof Derida te spreken, mogelijk om wil omringt. De sociologie bestudeert al lang waarden en wereldbeschouwingen op na. vrienden te hebben zonder de verschillen te de verborgen drijfveren van mensen om een Mocht u echter een onbedwingbare be- elimineren, of anders gezegd, om verschil- grote voorkeur aan de dag te leggen voor hoefte voelen om juist met die mensen om te lend te zijn zonder dat dit noodzakelijkerwijs omgang en verbondenheid met gelijken. gaan die in alles met u verschillen, dan bent u tot vijandschap leidt? Daarvoor gebruikt ze de term homofilie, let- heterofiel. Daar is niets mis mee, integendeel, Blinde eigenliefde van de dominante groep, terlijk vertaald ‘de liefde voor het gelijke’. maar u behoort wel tot een kleine minder- die de anderen dwingt om zich eenzijdig en Zelfs al bent u een overtuigde hetero, toch heid. U maakt geen deel uit van de kern van compromisloos aan te passen, werkt in ieder bent u in de keuze van uw netwerk onbewust uw sociaal netwerk en moet waarschijnlijk geval het tegendeel in de hand. In Europa ‘homofiel’ te werk gegaan. De kans is levens- de veiligheid en het aanzien ontberen die bij hebben de totalitaire regimes van de vorige groot dat uw partner, vrienden en kennissen zo een positie horen. Toch is het lonend aan eeuw dat wel duidelijk gemaakt. Niet dat overeenkomsten vertonen met uzelf. Gaat de rand van de eigen kring te bewegen. Daar daarmee dit probleem uit de wereld gehol- u maar na: waarschijnlijk komen uw relaties valt de meeste inspiratie en veel voordeel pen is trouwens. Daarvoor zit het te diep in uit hetzelfde gebied waar u vandaan komt, te halen. Nieuwe informatie dringt vanaf de de mens verankerd. Ervaring echter wijst uit 4 Studentenfeestje, Amsterdam, 2012, foto: Helen Cats 5 Wij zijn allen homofiel deVriend Column Ann Demeester deVriend gefingeerde Kitty kunnen gelezen worden als een communicatieritueel om in haar sterke Raak nooit verlangen naar vriendschap te voorzien. Vriendschap verplicht ook tot trouw en bevriend loyaliteit. Ontrouw verbreekt haar. Dit komt voor in alle lagen van de maatschappij. Een andere eigenschap van vriendschappen is met een dat ze mensen bindt voor het realiseren van een gezamenlijke droom, hoe vaag die ook kunstenaar moge zijn. Opvallend vaak liggen persoon- lijke vriendschappen aan de basis van het Hoe vertel je als curator aan een ontstaan van tal van maatschappelijke organisaties: politieke partijen, vakbonden, kunstenaar, wiens werk en per- kunststromingen of een bedrijf. soonlijkheid je hoog acht, dat zijn Het narcisme van de mensheid dwingt laatste werk niet best is? Een dilem- haar tot een soms bovenmatige liefde ma waar geen damesblad je verder voor het eigene en tot het daarbij horende gebrek aan empathie voor diegene die niet mee helpt. Door Ann Demeester gelijkend zijn. Tot in de genen toe wordt die voorkeur zichtbaar. Dit oerinstinct was et is een ruzie die ik nooit zal verge- amourettes met kunstenaressen niet altijd evolutionair gezien een voorwaarde voor ten. De zomer van 2000. Een landerige uit de weg is gegaan. Vanwaar dan die (hei- het voortbestaan van de eigen groep. Het is H zondagmiddag op het Vlaamse plat- lige) overtuiging dat vriendschap tussen een de vraag of dit met de huidige globalisering teland. Aperitief in Café de Hoppe in Watou, kunstenaar en curator/museumdirecteur een nog langer geldt. een onooglijk gehucht dat in de zomermaan- no-go zone is ? De mensheid heeft een overduidelijke den wordt omgedoopt tot CultuurWalhalla. behoefte aan zowel persoonlijke als collec- Jaarlijks vindt daar immers sinds 1980 de Na meer dan een decennium ervaringen in Studentenfeestje, Amsterdam, 2012, foto: Helen Cats tieve vriendschap. Ze hoort thuis in de Poëziezomer annex het Kunstenfestival het veld, begint het me eindelijk te dagen. onderste helft van de beroemde behoefte- plaats. Ik was een groentje in het tentoonstel- Vriendschap betekent vaak (het verlangen dat tijd een belangrijke factor is: de grens Dit is alleen mogelijk als de personen vol- piramide van Maslow, waarin de fundamen- lingsmakersvak, nog nauwelijks een curator naar) grenzeloze genegenheid, onvoorwaar- tussen het gelijke en ongelijke, tussen vriend ledig op elkaar kunnen vertrouwen. Indien tele behoeften van de mensheid in een hië- te noemen, een kunstkuiken. delijke affectie en gaat nogal eens gepaard en vijand, verdwijnt bij langdurig samenzijn. dit wordt beschaamd, betekent dit ook het rarchische structuur worden weergegeven. Onder de hoede van Jan Hoet – toenmalige met een neiging om de onvolkomenheden Vrienden zien op den duur elkaars verschil- einde van de vriendschap. Vriendschap is een basisvoorwaarde voor de directeur van het museum SMAK in Gent – van de ander moedwillig over het hoofd te len. Gezworen vijanden elkaars gelijkenissen. ontwikkeling van personen tot autonome in- ‘cureerde’ en produceerde ik er mijn eerste zien. Het vergt bijzonder veel moed om een Er is dus wel degelijk hoop. Vriendschap tussen twee mensen blijft op dividuen, het hoogst haalbare doel bij zowel tentoonstelling.