TWIRRE 12, 2001,5 25 jaar FFF, deel 3: fugelferbdn 168

De Bonte Strandloper: massaal van Rif tot Balg

Klaas van Dijk

Onder coördinatie van SOVON Vogelonderzoek Nederland worden Integrale watervogeltellingen uitgevoerd in het Nederlandse

Waddengebied. Op de Friese kust wordt daar zorg voor gedragen door de Wadvogelwerkgroep FFF en op alle Friese

Waddeneilanden zijn hiermee vaste telgroepen actief. Twee daarvan zijn aangesloten bij de FFF, die van en die van

Schiermonnikoog. Deze laatste telgroep geeft in de onderstaande bijdrage een indruk van het telwerk aan de hand van de

Bonte Strandloper.

Voorkomen in Fryslân soort hier aanwezig. De piekaantallen Wolken strandlopers worden in het najaar (septem-

bereikt. In De Bonte Strandloper is een steltloper ber/oktober) sommige jaren De Bonte Strandloper is een echte de aantallen in het Nederlandse zo groot als een Spreeuw, 's Winters lopen wadvogel, die tijdens laag water voed- deel de Waddenzee tot meer is het een grauw en grijs uitziend vo- van op sel op de drooggevallen slikken verza- dan 300.000 exemplaren. geltje zonder opvallende kenmerken, melt en tijdens hoog water op hoog- Er is relatief veel maar in het broedseizoen zijn de ringonderzoek naar watervluchtplaatsen langs de vaste- de herkomst van Bonte zwarte buik en de bruine rug kenmer- Strandlopers landskust en op de eilanden rust. Dit Dit onder andere kend. Vroeger (tot in de jaren veertig gedaan. onderzoek, fenomeen van de hoogwatertrek is Holwerd door de Steltlo- van de vorige eeuw) broedde de soort uitgevoerd bij mooi te zien door in het najaar, tijdens FFF, en Vlieland en regelmatig in Fryslan, maar broeden perringgroep op opkomende vloed, enige uren op het door anderen, heeft wordt nu nog maar hoogst zelden Willemsduin op de Oosterkwelder van duidelijk gemaakt dat verschillende vastgesteld. Zelf heb ik in 1982 en Schiermonnikoog te gaan zitten. Op Bonte in de 1986 zekere broedgevallen in het Lau- populaties Strandlopers een gegeven moment zul je grote wol- wersmeergebied vastgesteld, in het Waddenzee voorkomen. De broedge- ken strandlopers zien rondvliegen. De strekken zich uit Groningse deel (Van Dijk & Beemster bieden namelijk van vogels worden door het opkomende Noordoost-Groenland, via Ijsland en water 1988). De laatste jaren worden nog van hun voedselgebieden op het Scandinavië tot in Rus- regelmatig territoria vastgesteld in het ver noordelijk wad verdreven en moeten noodge- land tot aan de oostzijde van de Oeral rusten Nederlandse Waddengebied, waaron- dwongen enkele uren op hun

toe. Een bewijs hiervoor is onder an- der in 1999 op de Terschellinger hoogwatervluchtplaatsen. Dergelijke Boschplaat (Dijksen & Koks 2001). dere een terugmelding van een broed- wolken vogels kenmerken het Neder- het Yamal-schiereiland in vogel op landse Waddengebied.

Noord-Siberië die door de De Bonte Strandloper is één van de Steltloper- FFF Holwerd was meest talrijke vogels van de Wadden- ringgroep bij ge- zee. Praktisch het hele jaar door is de ringd. TWIRRE 12, 2001,5 25 jaar FFF, deel 3: fugelferbdn 169

tijdens perioden dat het zeer

nat veel is, onder invloed van regen- val. Tijdens dergelijke omstandighe-

den kunnen gemakkelijk 10.000 of

meer Bonte Strandlopers (en ook wel

enkele duizenden Zilverplevieren en

andere steltlopers) op het Noordzee- strand overtijen. Doordat tijdens de

tellingen ook het Noordzeestrand

steeds wordt geteld, hebben we dit

fenomeen goed kunnen vastleggen. Het Noordzeestrand is echter, evenals

het Rif, een locatie die gevoelig is

voor verstoring door mensen èn hun

honden die ze met zich meevoeren.

Het verdient aanbeveling om door

middel van een adequate voorlichting

mensen attent te maken op dit feno-

meen.

Bonte Strandloperin zomerkleed fotoTeake Roosjen Internationaal belangrijk tel-

werk

Schiermonnik- Voorkomen op locaties van de hoogwatervluchtplaat- Het tellen van watervogels in de Ne-

oog sen sterk uiteen kunnen lopen. Tijdens derlandse Waddenzee is alleen al

sommige tellingen concentreerden vanwege het feit dat de Waddenzee Doordat de Schier- alle dieren zich FFF-Vogeltelgroep praktisch op de kale een cruciale schakel is in het netwerk

al de monnikoog jarenlang tellingen van zandplaten aan westzijde (het Rif) van Waddengebieden op de uit- wadvogels op Schiermonnikoog en de oostzijde (de Balg) van het ei- Oost-Atlantische trekroute, waar jaar- inzicht in voert, is een goed ontstaan land, maar tijdens andere tellingen lijks zo'n 10-12 miljoen watervogels

het aantalsverloop en de exacte loca- zaten ze aan praktisch allemaal de gebruik van maken op doortrek, om er

van ties de hoogwatervluchtplaatsen. zuidzijde van het eiland, langs de te overwinteren en/of om er te ruien

Piekaantallen werden bereikt in sep- Oosterkwelder, meestal sterk gecon- (Meltofte et al. 1994), uit Internatio-

tember 1995 en centreerd de kwelderrand tus- (44.000 exemplaren) langs naal oogpunt belangrijk. De tellingen in oktober 1998 e (40.000 exemplaren). sen de 3® en 4 slenk. Verder blijkt het verstrekken veel kennis en zijn van In zachte winters kunnen wel 10.000 Noordzeestrand de aan oostzijde van groot belang voor het signaleren van Bonte Schiermonnik- Strandlopers op Schiermonnikoog (in toenemende de populatieontwikkelingen; onmis-

en win- ook als oog verblijven tijdens strenge mate?) hoogwatervluchtplaats baar voor het beheer, behoud en be- één. ters geen door Bonte Strandlopers te worden leid van de Waddenzee. gebruikt. Dit fenomeen treedt vooral

Verrassend was de ontdekking dat de op bij extra hoog water, maar ook

Literatuur

Dijk K. & N. Beemster 1988.Tweede zekere de Bonte Calidris in het Lauwersmeer. Limosa 61 42. van, broedgeval van Strandloper alpina (1):

Dijksen L.J. & B.J. Koks 2001. Broedvogelmonitoring in het Nederlandse Waddengebied in 1999. SOVON-monitoringrapport 2001/02. SOVON VogelonderzoekNederland, Beek-Ubbergen. Meltofte H., J. Blew, J. Frikke, H-U Rösner & C.J. Smit 1994. Numbers and distribution ofwaterbirds in the . Results and evaluation of 36 simultaneous counts in the Dutch-German-Danish Wadden Sea 1980-91. IWRB Publication 34/Wader Study Group Bulletin 74, special issue.

Klaas van Dijk, coördinatorFFF-Vogeltelgroep Schiermonnikoog

J. Vermeerstraat 48, 9718 SN Groningen (tel.: 3182924)