Hoe Regiopolitici Zich Profileren En Media Over Hen Schrijven
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Hoe regiopolitici zich profileren en media over hen schrijven Anne Vader Afstudeerscriptie journalistiek Christelijke Hogeschool Ede Datum: 15 juni 2015 Afstudeerbegeleider: Ruud Vos Verdiepingsminor: Markt & Maatschappij Inhoudsopgave Inleiding .................................................................................................................................... 3 Hoofdstuk 1. Wat is een regiopoliticus? ...................................................................................... 6 1.1 De rol van de voorkeurstem ....................................................................................................... 6 1.2 De rol van de regio .................................................................................................................... 11 1.3 Drie regionale gezichten ........................................................................................................... 14 1.4 Conclusie ................................................................................................................................... 18 Hoofdstuk 2. Hoe profileren de drie geselecteerde politici zich in de regio - zowel in de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen 2012 alsook in Den Haag als vertegenwoordiger van hun kiezers? ................................................................................................................................... 19 2.1 Door hun unieke positie in Den Haag ........................................................................................ 19 2.2 Door de belangen van de regio te behartigen .......................................................................... 21 2.3 Door een persoonlijke campagne ............................................................................................. 24 2.4 Door een permanente campagne ............................................................................................. 28 2.5 Door het gebruik van sociale media .......................................................................................... 30 2.6 Conclusie ................................................................................................................................... 35 Hoofdstuk 3. Hoe gaan politieke partijen om met politici uit de regio en welke rol geven zij hun in de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen in 2015? ................................................. 36 3.1 Hun belang voor de partij ......................................................................................................... 36 3.2 Hun plek op de kandidatenlijst ................................................................................................. 40 3.3 Hun rol in de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen 2015 .................................... 43 3.4 Hun toekomst ........................................................................................................................... 45 3.5 Conclusie ................................................................................................................................... 49 Hoofdstuk 4. Hoe berichten regionale dagbladen over de drie geselecteerde regiopolitici? ....... 50 4.1 Kwantiteit ................................................................................................................................. 51 4.2 Inhoud ....................................................................................................................................... 52 4.3 Journalistieke uitgangspunten .................................................................................................. 56 4.4 Journalistieke principes in de praktijk ...................................................................................... 59 4.5 Conclusie ................................................................................................................................... 63 Hoofdstuk 5. Conclusies en aanbevelingen: hoe zouden regionale media moeten omgaan met de profilering van regiopolitici? .................................................................................................... 64 5.1 Conclusies ................................................................................................................................. 64 5.2 Aanbevelingen voor de journalistiek ........................................................................................ 65 Literatuurlijst .......................................................................................................................... 66 2 Inleiding “Het oliemannetje die met een klein drupje zorgt dat de machine de goede kant opgaat.” Zo luidt een van vele intrigerende omschrijvingen die ik tegenkwam over regiopolitici. Opgetekend uit de mond van de 82-jarige Steef Weijers uit Hengelo, oud-Kamerlid voor het CDA. Hij zegt dat in de Tubantia op 12 september 2012, de dag dat Nederland naar de stembus gaat voor een nieuwe Tweede Kamer. Het geluid van de regio dreigt steeds meer te verstillen aan het Binnenhof, meldt de krant. Weijers vindt dat een slechte zaak: “Politici die Twentse lucht opsnuiven, dat telt.”1 Maar waarom eigenlijk? Een politicus staat ten dienste van het algemeen belang. Maakt het dan wel iets uit waar hij woont? En voor wie dan? Regiopolitici zijn vaak onbekend voor het grote publiek en soms zelfs voor parlementaire journalisten. Maar ze zijn er wel en hebben electoraat achter zich waar menig Kamerlid jaloers op kan zijn. Dat alleen al maakt de regiopoliticus tot een fascinerend fenomeen. Het idee Het onderwerp van deze scriptie werd geboren op de Haagse redactie van NRC Handelsblad, waar ik een half jaar stage heb gelopen. Ik was op zoek naar een onderwerp dat zou aansluiten bij mijn interesse voor politiek en de rol van de media. Ook wilde ik geen uitgekauwd onderwerp belichten. Door gesprekken met collega’s op de politieke redactie kwam ik uit bij regiopolitici: Tweede Kamerleden die een zekere bekendheid genieten in de regio en daar veel stemmen halen. Het is bekend dat kiezers zich soms laten leiden door de woonplaats die staat vermeld op het stembiljet. Dat roept allerlei vragen op. Waarom stemmen kiezers überhaupt op iemand die uit dezelfde regio komt? Hoe kan het dat iemand die zelden de landelijke media haalt bijna 9.000 voorkeurstemmen krijgt? Er is meer dan afkomst alleen wat een regionaal Kamerlid tot een stemmentrekker maakt, laat mijn afstudeeronderzoek zien. Ik heb geprobeerd uit te zoeken hoe een electorale basis in de regio ontstaat en hoe regiopolitici proberen deze in stand te houden. Ook de verschillen tussen politieke partijen zijn interessant. In hoeverre gebruiken zij de afkomst van kandidaten als campagne-instrument? Ik heb in het bijzonder gekeken naar hun inzet in de Provinciale Statenverkiezingen die plaatshadden in de periode van mijn onderzoek. En tot slot de hamvraag: welke rol spelen media in dit hele verhaal? Daarvoor heb ik de berichtgeving in drie regionale dagbladen geanalyseerd. Hoe berichten zij over Kamerleden uit hun regio? Daarbij sluit het onderwerp van mijn afstudeeronderzoek aan bij de verdiepingsminor Markt & Maatschappij die ik heb gevolgd: ik licht een maatschappelijk thema uit en onderzoek de rol van de media daarin. Leeg terrein Over landelijke kopstukken weten we al veel. De werkwijze van landelijke media in Den Haag is al vaak onder de loep genomen. En er wordt veel geschreven over de relatie tussen pers en politici op het Binnenhof. Neem de publicatie van Joris Luyendijk (Je hebt het niet van mij, maar…), neem het boek van Pieter van Os (Wij begrijpen elkaar uitstekend), om er maar een paar te noemen. Maar wat weten wij over Zeeuwen en Drenten in de Kamer? Is er wel iets bekend over hun achterban? Is er ooit gekeken naar de berichtgeving in regionale dagbladen over hen? Toen ik mij ging verdiepen in regiopolitici, kwam ik op een leeg onderzoeksterrein. In een aantal onderzoeken wordt gemeld dat regionale bekendheid kan meespelen in het stemgedrag. Meestal wordt daar meteen bij gezegd dat het effect van de regio er niet echt toe doet. Voor de 1 Staal, Teun, 2012 3 verkiezingsuitslag maakt de regio doorgaans geen verschil. Dat komt ook omdat het leeuwendeel - 80 procent - van de stemmen in Nederland naar de lijsttrekker gaat. Op individueel niveau speelt regionale afkomst wel degelijk een betekenisvolle rol, heb ik ontdekt. De regio kan zelfs een zeer krachtig campagne-instrument zijn. Een leeg onderzoeksterrein dus. Dat er ontzettend weinig literatuur voor handen is, was wel eens lastig. Ik heb dankbaar gebruik gemaakt van het vorig jaar verschenen boek Permanente campagne - hoe politieke partijen en politici verkiezingen kunnen winnen van Stichting Politieke Academie. Volgens de auteurs het eerste en enige boek over campagne voeren in Nederland. Er is geen literatuur over regiopolitici an sich, maar gek genoeg verder ook niet over campagnestrategieën in Nederland. Volgens mij wordt het hoog tijd dat hier onderzoek naar wordt gedaan. De keerzijde van het gebrek aan informatie is dat ik zelf veel nieuwe, boeiende dingen heb ontdekt. Opbouw Ik heb mijn scriptie opgebouwd uit vijf hoofdstukken, waarin steeds een deelvraag aan de orde komt. De deelvragen geven uiteindelijk het antwoord op de hoofdvraag: Hoe profileren regiopolitici zich en hoe berichten regionale dagbladen over hen? De hoofdvraag heb ik uitgesplitst in vier deelvragen. In het eerste hoofdstuk kom ik tot een definitie van regiopolitici. Vervolgens zoom ik in op drie Kamerleden die zich volgens mijn definitie regiopoliticus mogen noemen: Lutz Jacobi