Lehen Maila Zain Du Realak

Itzurun › OSTIRALA 2010-06-04

LEHEN MAILA ZAIN DU REALAK Hiru jardunaldiren faltan, Cadizen irabaziz gero, txuri-urdinek igoera lortzeko lehen aukera izango lukete bihar bertan › I-XVI IRUTXULOKO HITZA II CADIZ-REALA OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A

I Irudietan Irudi hunkigarrienaren zain daude zaleak Hiru aste barru amaituko den denboraldiak irudi ederrak utzi ditu, ederrena, txuri-urdinek igoera lortuz gero historiarako irudikatu- ta geratuko litzatekeena, oraindik iristeko dagoen arren. Levanteren aurka Anoetan lortutako garaipena, Martin Lasarte entrenatzailearen lan bikaina, Sa- lamancako Helmanticora zaleek egindako bidaia jendetsua edo Re- alak Ugandako Muyumbu Shoo- ting taldeari bidalitako arropa hiz- pide izan dira, besteak beste, sasoi luze honetan. REALSOCIEDAD.COM CARRANZARA BEGIRA

Futbola ›› Cadizen irabazita, Betisek Numanciaren dinek Ramon de Carranzan joka- Honela gauzak, sailkapenaren du, baita hiru puntuak etxeratuz tutako hamahiru partidetan ez goikaldean zein behekaldean dau- gero orduan bakarrik hasiko direla aurka berdindu edo galduz gero, Reala Lehen dute sekula garaipena eskuratu; den taldeak Ramon de Carranzari igoeran pentsatzen. «Ea Numan- Mailara itzuliko litzateke bihar bertan. zazpi berdinketa eta sei porrot jaso begira egongo dira bihar, euren ciak Betisi irabazten dion, baina dituzte. Denboraldi honetan, an- etorkizuna Realaren eta Cadizen zaila ikusten dut, orain arte hutse- daluziarrek lau norgehiagoka gal- esku egon daitekeelako. Batzuek, gite asko izan badira hemendik au- ARITZ SORZABAL ko, nahiz eta gutxiagorekin ere po- du dituzte etxean. Cartagenak (1- igoeraren txartela poltsikoratze- rrera gero eta gutxiago egongo di- Villarreal Bri joan den larunbatean siblea baden, eta donostiarrek 68 3) eta Levantek (2-4) hiru puntuak ko; besteek, jaitsiera ekiditeko. relako. Guk Cadizen irabazi beha- irabazi eta gero, eta aurkari zuze- puntu dituzte orain. lortu zituzten; Betisek (2-2) eta Realak ere arrazoiak baditu bes- rra dugu, eta zaila izango da eurek nen emaitzak ezagutu bezain Matematikak matematika, nor- Herculesek (2-2), puntu bakarra. te zelaietara begira egoteko, baina, asko dutelako jokoan. Irabazten ez pronto, realzaleak kalkulagailua ti- gehiagoka biziki gogorra du bihar igoera lortzeko borrokan dauden badugu, ezin dugu beste zelaietan raderatik atera eta amestutako Realak Cadizen. Izan ere, etxeko taldeetatik berdegunera irtengo jokatu. Hiru puntuak lortuz gero eguna noiz etor daitekeen azter- taldea jaitsiera du jokoan. Gainera, Realak ez du sekula den lehena izango denez, euren ez dakit amaiera izango den, baina tzen hasi ziren. Matematiko jakin- andaluziarrek emaitza oparoak Ramon de Carranzan eginbeharrari arreta jartzearekin bai oso garrantzitsua. Gero, utziko tsua izan gabe, Realak igoera lor- batu dituzte azken jardunaldietan nahikoa lan izango du. Horixe izan ez diguten arren, mugikorren bat tzeko lehen aukera asteburu hone- eta, haiei esker, jaitsiera postueta- irabazi; zazpi berdinketa da jokalariek, aste honetan, behin piztu beharko dugu hegazkine- tan duela ohartu ziren orduan. tik ihes egin dute. Arriskutik kanpo eta sei porrot jaso ditu eta berriz errepikatu dutena. an», adierazi du atzelariak. Hiru jardunaldien faltan, beraz, jarraitzeko behar-beharrezkoa Realeko jokalariak hegazkinean talde txuri-urdina Lehen Mailara dute Reala mendean hartzea, eta Txuri-urdinek 22:30ean «Mugikorren bat piztu ariko dira bidaiatzen Betisen parti- itzul daiteke, baina litekeena da, behar hori arazo izango da Martin hartuko duten hegalditik beharko dugu hegazkinean» da amaitzerakoan. Ea 22:30ean helburua lortuz gero, bihar edo Lasarteren jokalarientzat. jaisterakoan jakingo dute Joan den asteburuko heroiak, Mi- hartuko duten hegaldia lurrera- igandean ez izatea. Hain zuzen Estatistikak, gainera, ez du bate- Betisek zer egin duen kel Gonzalezek, Cadizen irabaztea tzerakoan albiste onak jasotzen di- ere, matematikak oinarri hartuta, re laguntzen. Hain justu, txuri-ur- oso zaila izango dela nabarmendu tuzten. Realak Cadizen irabazi beharko luke (18:00etan, Ramon de Ca- rranza) eta Betisek etxean Nu- manciaren aurka galdu edo berdindu (21:30ean, Benito Villama- rin) larunbata gauean igoeraren festa ospatzeko. Beste aukera bat dago Betisek irabaziko balu, honako hau igan- deari begira, betiere Realak bezpe- ran hiru puntuak lortuz gero: Le- vantek Real Unionen aurka galdu beharko luke Irunen (19:00etan, Stadium Gal) eta Cartagenaren eta Herculesen arteko lehian berdin- ketarik ez gertatzea Murtzian (21:00etan, Cartagonova). Kointzidentzia gehiegi eman beharko lirateke igoera lehen au- keran ziurtatzeko, baina, argi da- goena da, Realak Cadizen irabaziko balu urrats ikaragarria emango lukeela Lehen Mailarantz, are eta gehiago egutegiari begiratuz gero: datorren jardunaldian, jokoan ezer gutxi duen Celta hartuko du Anoetan; eta asteburuan igotzeko aukerarik gabe gera daitekeen El- cheren kontra jokatu beharko du, Elxen, azken jardunaldian. 73 punturekin nahikoa da matemati- koki Bigarren Mailari agur esate- Realeko jokalariek Puioko zelai berrian entrenatu zuten joan den asteartean. ESTITXU ZABALA IRUTXULOKO HITZA OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A CADIZ-REALA III

Gasolindegia

ko bost minutu falta zirela, taber- tuen eta telebista piztu nuen. gogora. Biek bat egin zuten taldea- natik atera, autoa hartu eta gaso- Hara! Mendizorrotzako berdegu- rekin, jokalariekin. Norabide one- lindegira joan nintzen. nean Alaveseko zaleak pozez zo- tik zihoazela zirudien, nola gales- Zergatik hori? Bada hurrengo ratzen zebiltzan. Pantailaren izki- tarra hala tolosarra. Baina ziur egunean, astelehenean, garraiola- netako bati erreparatu nion eta naiz igoerak ez diela ihes egingo riek greba egin behar zuten gasoli- markagailua ikusi nuen: 3-2. Lasarte entrenatzaileari eta joka- naren prezioa zela eta, eta gasolin- Pasadizo hura ez dut sekula lariei. Baina kontuak kontu, oso ›› Iritzia degietan ilara handiak iragarri zi- ahaztuko. Eta beste askok ere, ja- garbi dut larunbat arratsaldean ez tuzten ondorengo egunetarako; kina. Buruari eragiten jarraitu eta naizela gasolindegira joango. Ho- Raul Perez auto asko eta gasolina gutxi. Hori Coleman eta Lillo ere etorri zaizkit rixe ezetz! Kazetaria panorama hori! Gainera, Realak partida bideratuta zuen eta, garai- ritzi artikulu hau idazteko bu- pena poltsikoan zuela pentsatuta, I ruari jira eta bira ibili ondoren, tabernatik irten nintzen. Konfian- gasolindegia burura etorri zitzai- tza gehiegi, akaso. dan berehala . Duela pare bat urte, Gasolindegira iritsita, zintzo jo- antzeko giroa zegoen Donostian: katu, eta irratia itzali nuen. Behin zaleak pozez eta ilusioz gainezka; gasolina jarrita, motorea piztu eta ehundaka balkoietan jarritako etxera abiatu nintzen. Pare bat mi- banderatxoak dira horren lekuko. nutuko bidea besterik ez nuen, eta Baina duela pare bat urte dena buruan beste kezka bat nuela, irra- okertu zen igande buruzuri bate- tia piztea ere ahaztu zitzaidan. an. Reala Gasteizen irabazten Etxera iritsi nintzen. Ez zegoen zihoan. Taberna batean ikusten inor une hartan eta, 30 urtetan ari nintzen partida, baina bukatze- egin bezala, 10 bat urrats eman ni- Realaren banderatxoa, balkoi batetik zintzilik. NEREA LIZARRALDE IRUTXULOKO HITZA IV EHUN URTE, EHUN BIZIPEN OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A

Mendeurrenaren urtean itzul daiteke Reala Lehen Mailara. Azken ehun urteetan hamaika bizipen bizi izan ditu talde txuri- urdinak; klub gisa egituratu aurretik irabazitako Kopa, Puertollanoko igoera, Molinonen azken minutuan lortutako Liga... Ondarretatik Anoetara, Atotxatik pasata

RAUL PEREZ

›› 1909

] Lehen Kopa, pedalen gainean. Reala 1909ko irailean sortu zen, baina haren aurrekariak Espainia- ko Kopa irabazi zuen urte hartako apirilean, finalean Madrilgo Espa- ñoli 3-1 irabazi ostean. Club Ciclis- ta Donostiarra izena erabiltzeko baimena eman zien Monsieur Co- metek, futbol taldeko agintariek ez zutelako garaiz eman izena erre- gistroan. ] Klubaren jaiotza. Adolfo Saenz Alonsoren bultzadapean eratu zen San Sebastian Football Club. Club Ciclistarekin zuten lotura bertan behera uztea erabaki zuten. Ofizialki, 1909ko irailaren 7an. Saenz Alonso izan zen lehen presidentea. Ondarretan jokatu zituen etxeko partidak talde hark eta Ondarretan bertan jarri zuen egoitza. ] Lehen partidak. Handik hilabete eta erdira, San Sebastian Football Clubek bi partida jokatu zituen Biarritz Stade eta Stade Bordelai- sen kontra. Lehenengoa, urriaren 1921. urteko Reala. KUTXA FOTOTEKA 24an izan zen eta donostiarrek 4- 2 irabazi zuten. Bigarrena, kluba- ter eta belodromoa zegoen tokian ] Lehen argazkia, prentsan. Hain an eta jokalari garrantzitsuenetako hen ikurra izan zen. 1924ko urtarri- ren aurkezpen ofiziala izan zen. Atotxa eraiki zuten. 1913ko urriaren justu ere, Athleticen kontrako par- bat izan zen, Mariano Arraterekin laren 20an agur esan zioten realza- Etxekoek 2-1 irabazi zuten, Mac 4an lehen partida jokatu zuten ber- tida baten ostean atera zen hiriko batera. 1922ko uztailaren 19an zen- leek Mariano Arrateri. Bere omenal- Guinnesen bi golei esker. Honako tan Realak eta Athleticek. prentsan estreinako aldiz futbol du zen, tuberkulosiak jota, eta ha- dian bildutako 25.000 pezetekin hamaika jokalarik ekin zioten partida baten argazkia. 1920ko ren omenez oroigarria jarri zuten etxea erosi zuen Parte Zaharreko neurketari: Bea, Sena, Berraondo, ›› 1915 urriaren 17an izan zen norgehia- Atotxan. Real Madrilen ere jokatu Kanpandegi kalean. Futbola utzita, Arrillaga, Irureta, Leturia, Elosegi, goka hura eta, ordurako, bi talde- zuen eta klub hark ere estimu han- Kaian egin zuen lan, garabiarekin. Simmons, Lacort, Mac Guinnes ] Itsasoan geratutakoak, gogo- en arteko harremana bere onera dia zion. Oso dotorea zen Matxin- eta Zabala. an. 1915eko neguan gertaera laz- itzuli zen. barrena berdegunean, baita iaioa ›› 1927 garria izan zen, Virgen del Mar ere aurkariei iskin egiten. ›› 1910 itsasontzia urperatu zelako. Kalte- ›› 1921 ] Agurra… eta aurkezpena. tutakoentzat dirua biltzeko, lagu- ›› 1923 Agustin Eizagirrek 1927ko urtarri- ] Behin betiko izena. 1910eko narteko partida jokatu zuen Rea- ] Parisen, garaile. Ofizialki laren 1ean zaindu zuen Realaren otsailaren 11n Alfonso XII.a Espai- lak eta Donostiako selekzioak. 1974an jokatu zuen Realak lehe- ]Lehen ereserkia. Reala sortu eta atea azken aldiz. 12 denboralditan niako erregeak Real izendapena ] Altzako zelaiaren inaugurazio- nengoz Europako Txapelketa ba- 14 urtera, 1923an idatzi zuen Car- izan zen Realeko atezain titularra. eman zion San Sebastian Football an. 1915ean bertan Altzako Jolas- tean, UEFAn, hain zuzen ere. Hala melo Betore maisu donostiar gaz- Haren sona ez zen handiagoa izan Clubari. Lehen partida ofiziala On- tokieta futbol zelaia inauguratu ere, lehen urteetan ere bidaia ba- teak talde txuri-urdinaren lehen Bartzelonan Ricardo Zamora ze- darretako futbol zelaian jokatu zuten. Ekainaren 27an jokatu zu- tzuk egin zituen. 1921eko otsaila- ereserkia. Hura izan zen klubaren goelako. Agustinek mutil koskor zuen Realak eta London Nodmans ten Jolastokietak eta Realak elka- ren 26an, esate baterako, Parisen abesti ofiziala, nolabait esatearren, bat atera zuen eskutik helduta talde ingelesak 1-5 irabazi zuen. rren kontra eta 2-2 berdindu zu- jokatu zuten Benito Diazek, Arra- hiru hamarkada geroago, Ibarron- omenaldian: Ignacio semea. Rea- Hain justu, Realeko gol bakarra ten. Lau golak bigarren zatian sar- tek eta gainerakoek, eta 0-1 iraba- do maisuak, Ugarteren letrarekin, laren historiako atezain oneneta- aurrelari ingeles batek sartu zuen: tu zituzten. Etxekoak pozik geratu zi zioten Parisko Racing-i, Artola- beste ereserki bat egin zuen arte. ko bilakatuko zen 40 eta 50eko Mac Guinessek. ziren, astebete lehenago Realak 6- ren golari esker. ] Metropolitanoren inaugurazio- hamarkadetan Agustinen semea. ] Mac Guiness zitala… agurrean 0 irabazi baitzien Atotxan. ] Gaur aurkari, bihar lagun. an: Realak Madrilen jokatu zuen ere. Mac Guiness izan zen, nola- 1921ko abenduaren 17an eta 1923ko maiatzaren 13an. Atletico ›› 1928 bait esateko, hiriko futbol taldeko ›› 1918 1922ko Santo Tomas egunean Madriden ¬garai batean Atletico lehen izarra. Club Ciclistak irabazi- Alemaniako Essener Turnebund- Aviacion¬ zelaia, Metropolitano, ] Hiru partidako finala. Realak Es- tako Espainiako Kopan ere bere painiako Kopa irabazteko zorian ] Athleticekin lehia handia sorre- en kontra lagunarteko partidak jo- inauguratzeko ekitaldian parte alea jarri zuen. Aurrelari ingelesa- ratik. Txuri-urdinen eta zuri-go- katu zituen Realak Atotxan. Talde hartu zuen. 2-1 irabazi zuten ma- izan zen 1928an. Bartzelona izan ren omenez partida jokatu zuten rrien arteko derbiak bizi-biziak hartan Lippo Hertza hungariarrak drildarrek. 1966. urtean bota zu- zuen aurkari finalean. Garai hartan, Realak eta Biarritzek 1910eko izan ziren hasieratik. 1918an Ato- jokatzen zuen. 1923an, Hertza Re- ten zelai hori eta, gaur egungoa, berdinketa egonez gero, beste par- urriaren 2an, Ondarretan bertan, txan jokatutako neurketa liskar- aleko entrenatzaile hasi zen. Hiri- Vicente Calderon, egin zuten. tida bat jokatzen zuten. Lehenengo eta omenduak egun biribila izan tsua izan zen. Otsailaren 17an ko taldean egon eta gero, bide lu- bi partidetan berdindu zuten eta, zuen, bost gol sartu baitzituen. neurtu zituzten indarrak eta 2-2 zea egin zuen Hertzak: Athletic ›› 1924 hirugarrenean, Bartzelona nagusitu zen. Katalandarren ustez, lehen bukatu zen partida. Realzale asko- eta Real Madrid ¬beste izen bat ›› 1913 ] partidan Platko atezainaren lanari rentzat Athleticen golak ez ziren zuen orduan¬ zuzendu zituen, Mariano Arrate, adiorik ez. Atze- besteak beste. zor zioten garaipena. Realean, bai- legezkoak eta berdegunera jaitsi lari gogorra zen Arrate, bai, baina ]Kaixo, Atotxa. Realak Ondarre- baita bihotz onekoa ere. Donostiako na, epaileak Bartzelonari eskua ziren. Hori ikusita, jokalari zuri-go- tan jokatu zituen lehen urteetako ›› 1922 Athletic eta Parte Zaharreko Amai- bota ziolakoan zeuden. Etxera rriek korrika batean atera behar partidak. Donostian aski ezagunak kak Bat elkarteko taldean jokatu bueltan, Begiristain alkateak Luis izan zuten zelaitik. ziren brunetarrek utzi zioten lursai- ]Matxinbarrena, beti gogoan. Al- zuen 19 urterekin, Realean hasi au- Madrera presidenteari, Antxon la, futbol zelaia egin zezaten. Onda- berto Matxinbarrenak lehen urtee- Arrilllaga kapitainari eta jokalariei ›› 1920 rretik. 33 urterekin utzi zituen talde rretakoa, baina, txiki geratu zen las- tan jokatu zuen talde txuri-urdine- txuri-urdina eta futbola. Realaren le- harrera egin zien udaletxean. IRUTXULOKO HITZA OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A EHUN URTE, EHUN BIZIPEN V

]Bandera txuri-urdina. 1927an, izango ziren jokalariak erakarri zi- dian. 1939-40 denboraldian, 19 ››1942 hainbat emakume hiriko jatetxe ›› 1934 tuzten prentsan plazaratutako ira- urte zituela, debuta egin zuen Re- batean elkartu ziren; Realari garkiek. Hala nola, Ignacio Eizagi- alarekin Bigarren Mailan. Hala ]Eduardo Chillida, atezain. 1942- bandera bat oparitu nahi zioten. ] 25. urtemugan, jaitsiera. Reala rre atezaina eta Epifanio Fernan- ere, gauzak zer diren. Espainiako 43 denboraldian Reala Lehen Mai- Etxez etxe joan ziren diru eske mendeurrena Bigarren Mailan dez Berrido, Epi, aurrelaria. 1937tik Kopan Valentzia handiaren kon- lara itzuli zen eta Benito Diaz entre- eta, azkenean, 1928ko abuztua- ospatzen ari da. Bada Zilarrezko 1939ra bitartean, gehienbat, Hego tra bikain aritu zen Eizagirre eta natzaileak Eduardo Chillida gaztea ren 30ean aurkeztu zuten Rea- Ezteiak ez ziren batere gozoak Euskal Herriko taldeekin neurtu zi- valentziarrek begiz jo zuten. Ate- jarri zuen denboraldi hartan atepe- laren bandera. Urriaren 7an tal- izan. 1934-1935 denboraldian Bi- tuen indarrak Realak. zain donostiarra fitxatu nahi zu- an. Reala Madrilera joan zen den- de txuri-urdinari eman zioten garren Mailara jaitsi zen eta ho- ten eta, hasieran Realak tinko eu- boraldiaurrea egitera, 1943ko uda- ofizialki. Realak eta Pasaiako La- rrekin nahikoa ez eta talde txuri- ›› 1939 tsi bazion ere, 1941-42 Valen- ran. Madrilen jokatutako partida gun Ederrak lagunarteko partida urdinak zuzendaritzarik gabe egin tziara joan zen Eizagirre. batean min hartu zuen Chillida gaz- jokatu zuten banderari ongieto- behar izan zuen aurrera. Bazkide ] Berriro ere lehian. 1939an, Es- teak belaunean. Zoritxarreko lesio rria egiteko. Luis Pradera presi- batzuek tira egin zuten gurdi txu- painiako Ligari ekin zioten berriz ›› 1941 hura ez zitzaion inoiz behar bezala dentearen emazteak, Lola Ma- ri-urdina geldi ez zedin. Arazo ere, eta talde guztiek 36an zeuden sendatu eta lehen taldean partida txinbarrenak, hitz batzuk bota ekonomikoak medio, Martin mailan ekingo zioten. Hau da, ]Gol betekada. 1941ko urtarrila- ofizialik jokatu gabe utzi behar izan zituen, euskaraz, bandera An- Markuleta donostiarra Atletico frankisten altxamendua gertatu ren 8an, inoiz baino gol gehiago zuen futbola gerora eskultore han- txon Arrillaga kapitainari eman Madrilera saldu behar izan zuten. aurretik izandako jaitsierak ez zi- sartu zituen Realak: 14-2 jipoitu dia izango zenak. aurretik. tuzten aintzat hartu eta, horri es- zuen Valladolid. Chipiak bost al- ]Ligaren sorrera. 1928-1929an ›› 1935 ker, talde txuri-urdinak Hirugarren diz zulatu zuen aurkariaren atea; ›› 1944 sortu zuten Espainiako Liga, eta Mailan ez, Bigarren Mailan aritu Aspiazuk eta Bienzobasek, hiru- Realak Atotxan jokatu zuen le- ] 36ko gerrak bidea eten zuen. zen 1939-40 denboraldian. na; Pedrinek, bitan; eta Izagak, ]Zuzendaritzan ez zen giro. Az- hen partida Athleticen kontra. 1- 1935-36 denboraldia ere negar- ]Sebastian Silveti: gizon orkestra. behin. Itzulikoan, sei gol sartu ken urteetan Realaren zuzendari- 1 bukatu zuten eta Bienzobasek garria izan zen, eta taldea Biga- 1939tik 1941ko abenduaren 7ra zu- zizkioten Valladolidi tzan gorabehera handiak izan dira, sartu zuen talde txuri-urdinaren rren Mailatik Hirugarren Mailara zendu zuen talde txuri-urdina en- bere zelaian. baina garai batean antzera ibili zi- gola. Hamar taldek parte hartu jaitsi zen. Realak ez zuen, ordea, trenatzaile donostiarrak. Hau da, ]Lehen igoera. Ozta-ozta izan baren. 1944-1945 denboraldian, esa- zuten lehen Liga hartan eta Rea- inoiz Hirugarren Mailan jokatu. 36ko gerra bukatuta, Realaren zen ere, 1941ko apirilean te baterako, zuzendaritzako zen- la laugarren postuan sailkatu 36ko gerrak Espainiako Liga eten lema hartu zuen eta Bigarren Mai- Reala Lehen Mailara itzuli zen. bait kidek dimisioa eman zuten. Pe- zen. zuen hiru urtetan. latik Lehen Mailara igo zuen taldea. Denboraldiaren azken txanpa go- dro Chillida presidenteak Silveti futbol entrenatzailea baino rabeheratsua izan bazen ere, azken zuzendaritza berrantolatu behar ›› 1930 ›› 1937 askoz gehiago zen. Hala, belar hoc- partidan Sebastian izan zuen eta 1945ko ekainaren keyko jokalaria izan zen, pilotan eta Silvetiren taldeak ez zuen hutsik 14an bilera berezia egin behar izan ] ] Wellcome, mister Lowe. Benito Egunkarietan, jokalari bila. mendian ere jardun zen eta Donos- egin eta 7-1 irabazi zion Granadari. zuten presidente ohiekin. Realak Diazen lekukoa hartu zuen Harry 1937ko udaran, zenbait lagun tal- tiako traineruaren prestatzaile fisi- Oso jokalari gutxirekin jokatu hobera egin zezan, diru sarrera Lowe ingelesak 1930ean. Lehen de txuri-urdina suspertzen saiatu koa izan zen. Aulki finkoa suspertu zuten denboraldi hura, baina, gehiago lortzea ezinbestekotzat jo urtean Liga hatz artean ihes-egin ziren eta taldea osatzeko egunka- zuen, nolabait. zorionez, Realeko jokalariek ez zu- zuten guztiek. zien txuri-urdinei, baina ondoren- rietan iragarkia jartzea bururatu ]Valentzia atezainarekin mai- ten lesio larririk izan. go denboraldietan gainbehera zitzaien. 36ko gerra hasi aurreko temindu zen. Ignacio Eizagirre Tamalez, hurrengo denboraldian ›› 1946 etorri zen. Taldea entrenatu ez jokalari batzuekin batera, gerora umea zela Atotxan izan zen berriz ere jaitsi zen talde txuri-udi- ezik, jokatu ere jokatu zuen Lowek Realarentzat oso garrantzitsuak Agustin aitari egindako omenal- na. ]Benito Diazen asmakuntza. Be- Realean, arazo ekonomikoak zire- nito Diaz 1942-1943 denboraldian la medio. bueltatu zen Realera eta 1946-47 denboraldiaren erdian ordurako ›› 1931 Europako beste herrialde batzue- tan ezaguna zen sistema taktiko ] Loriak ozta-ozta ihes egin berritzailea erabili zuen: WM. Fun- zuen. 1930-31 denboraldian Rea- tsean, aurkaria erasotzen zuenean, la Liga txapeldun izateko zorian hari zortzi atzelarirekin aurre egite- izan zen. Athleticek, Racingek eta an eta gora jotzerakoan sei aurrela- Realak 22 puntu pilatu zituzten 18 rirekin aritzean zetzan sistema. Ha- partidak jokatu eta gero. Zuri-go- sieran kritikarik ez zen falta izan, rriek gol averagea ¬sartutako eta baina emaitzak alde izan zituen jasotako golen arteko aldea¬ ho- Diazek. bea zuten eta hori horrela Liga Bil- bo aldera joan zen. ›› 1947 ]Arenas gogorra zen, gero! Sasoi hartan, Ligan gaur egun ]Diez lurrikara. 1947-48 denbo- baino talde gutxiago egon arren, raldian, Reala kinka larrian zebi- derbirik ez zen falta, Euskal len eta, jaitsiera saiheste aldera, Herriko lau talde baitziren azken partidetarako zenbait fi- kategoria gorenean: Reala, txaketa egin zituzten; Gomes Athletic, Real Union eta Getxoko Bravo portugaldarra eta Terre- Arenas. Athleticekin ez ezik, moto Diez venezuelarra, tartean. Arenasekin ere lehia handia Realak 100 urtean izan duen Ve- zuen Realak. 1931ko otsailaren nezuelako futbolari bakarra izan 7an 7-0 jipoitu zuten Atotxan, da Diez. 30 urte zituen Donostia- baina 1933ko martxoaren 26an ra etorri zenean. Ligan ez zuen getxoarrek mendekua hartu zu- gauza handirik egin. Kopan, or- ten. Ez nolanahikoa gainera: 6-0 dea, bai; bi gol sartu zituen. Edo- egurtu zituzten jokalari txuri-ur- zein modutan, talde txuri-urdina dinak. Bigarren Mailara jaitsi zen. ] Hiriaren izena bere egin zuen. 1931n, Espainiako II. Errepublika ›› 1951 sortu zen eta, hori zela eta, talde txuri-urdinaren izena aldatu zen. ]Berriz ere, Bartzelona bidean. Real izatetik Donostia izatera pa- 1928an bezala, Realak Espainia- satu zen. Izen horrekin jarraitu ko Kopako finala jokatu zuen zuen, 36ko gerra bukatuta, berriz 1951ko maiatzaren 27an eta, 23 ere Ligari ekin ziotenean. Donos- urte lehenago bezala, Bartzelona tia izenarenpean jokatutako den- izan zuen aurkari. Historia errepi- boraldiak ez ziren batere onak katu zen eta blaugranek txuri-ur- izan. Real Unionek ere izena alda- dinak garaitu zituzten: 3-0. Beni- tu behar izan zuen; Union Club bi- to Diazek ezin izan zuen agur lakatu zen. Benito Diaz, Realeko entrenatzaile izandakoa. KUTXA FOTOTEKA esan txapelketa irabazita. IRUTXULOKO HITZA VI EHUN URTE, EHUN BIZIPEN OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A

]Eskerrik asko, Benito. Benito Diaz Realeko jokalaria izan zen aurrena, 1916tik 1927ra, eta ondoren taldea zuzendu zuen bi ga- raitan. 1951eko abuztuaren 25ean Atotxan omendu zuten. Dirudienez, Donostian gauez jokatutako lehen partida izan zen hura. Futbola behin betiko utzi aurretik, Atletico Madril zuzendu zuen. Entrenamendu saioetako elastikoan Realaren armarria zuen. . ›› 1955

]Igoari esker. 1954-55 denboraldian latz sufritu zuen Realak Lehen Mailan jarraitzeko. Liga bukatuta, ligaxka jokatu behar izan zuen Tetuan, Oviedo, Zara- goza, Granada eta Espanyolen aurka eta Silvestre Igoa añorga- tarrari esker Lehen Mailan jarrai- tzea lortu zuen talde txuri-urdinak. 10 partidatan bederatzi gol sartu zituen.

›› 1959 Realzaleek txoko guztietan egin zioten harrera talde txuri-urdinaren autobusari Gijonen Liga irabazi eta gero. KUTXA FOTOTEKA ]Bahamontes Vs Loroño. 1959 irailaren 7an bete zituen Realak Argentinako Boca Juniorsek jo- indartsua zen eta, derbi hartan, koa: Urruti; Gorriti, Martinez, Txapelketaren bultzada baliatu 50 urte. Ospakizun handia egite- katu zuten. Txapelketak ez zuen txuri-urdinek puntu bat urratze- Kortabarria, Murillo; Diego, Gaz- nahi zuen horretarako. 1978an ko data paregabea zen, baina ez arrakasta handirik izan, eta ko gai izan ziren aurrelari ando- telu, Urreisti; Arakistain, Ansola aurkeztu zuen Realak Zubietan zuten ezer egin. Bi urte geroago 1969an egin zuten azken aldiz. aindarrak 72. minutuan erdietsi- eta Boronat. futbol zelaia egiteko proposame- egin zuten ospakizuna, Gernika- Urte horietan, Londresko Chel- tako golari esker. na eta, pare bat urtetan eztabai- ko Arbolaren pasealekuko egoi- sea, Budapesteko Honved eta ›› 1975 dagai izan eta gero, ez zen udal tza inauguratu zutenean, hain zu- Zagrebeko Dinamo etorri ziren ›› 1970 alderdien artean adostasunik zen ere. Futbol partidarik ez zen Donostiara, besteak beste. ]Arkonadaren debuta... Tos- izan. Azkenean, Realak entrena- izan, baina txirrindularitza bai. Je- ]Sabadieren kanta. 70ko ha- hacken kontra. 1975eko urriaren tzeko zelaia egin zuten Zubietan. sus Loroño eta Bahamontesen ›› 1967 markadan sortu zuen Ricardo Sa- 22a. Egun handia Realaren histo- Aurretik, Mundaizekofutbol ze- arteko norgehiagoka izan zen badie donostiarrak Realaren ere- rian. Luis Arkonadak lehen parti- laian entrenatzen zen Reala, Atotxan. ]Aterki txuri-urdinak Puertolla- serkia, Txuri-urdina. Halako bate- da jokatu zuen. UEFAko nor- Egiako ikastetxeko gaztetxoen non. 1967ko apirilaren 23a. Rea- an, pianoaren aurrean eseri eta gehiagoka zen eta aurkaria ez gozagarri. ›› 1960 laren historiako data garrantzi- letra errazekin erritmodun melo- zen makala:Liverpool handia. tsuenetako bat, dudarik gabe. día eratu zuen musikari donos- Txuri-urdinek ezer gutxi egin ›› 1979 ]Sanse, Bigarren Mailan. 1959- Egun hartan, Puertollanon 2-2 tiarrak. Realari aurkeztea erabaki ahal izan zuten erauntsia geldi- 1960 denboraldia letra larriz gor- berdindu ostean, Lehen Mailara zuen eta Jose Luis Orbegozo pre- tzeko eta ingelesek erabakita utzi ]Gorrizen lehena. Alberto Bixio deta dago Realaren historian. Ez itzuli zen Reala. 2-0 galtzen hasi sidenteak ontzat jo zuen. Baldin- zuten kanporaketa joanekoan: 1- Gorrizek 1979ko apirilaren 6an lehen taldea bikain aritu zelako ziren txuri-urdinak, baina Boro- tza bakarra jarri zion: Gipuzkoa 3. John Benjamín Toshackek jo- jokatu zuen lehen partida Reala- ¬estu eta larri ibili zen Lehen natek eta Aranbarri gazteak hitza sartzea. Sabadierena da katzen zuen Liverpoolen. rekin, Rayo Vallecanoren zelaian. Mailari eusteko¬, baizik eta San- neurketa berdindu zuten biga- euskarazko lehen ereserkia, au- Beste 598 partida jokatu zituen sek, hara non, balentria egin eta rren zatian. Berdinketa nahikoa rrekoak gaztelania hutsez baitzi- ›› 1976 haren ondotik atzelari irundarrak Bigarren Mailara igo zelako. Hi- zuen Realak. Jendetza joan zen ren. elastiko txuri-urdinarekin. Bera rugarren Mailako txapeldun izan Donostiatik eta Gipuzkoa osotik ]Ikurrinaren derbia. 1976ko da Realeren elastikoarekin neur- ondoren, Zaragoza eta Figueres taldea animatzera eta jokalari ba- ›› 1972 abenduaren 5ean, Realeko eta keta gehien jokatu dituena. El kanporatu zituen igotzeko. tzuk, zaleen sorbalda gainean, Athleticeko kapitain Inaxio Kor- Molinoneko partidan izan zen aterki txuri-urdinak eskutan zera- ]Iriondo, Bilbotik Donostiara. tabarria eta Jose Angel Iribar de- eta, atzelaria bazen ere, besteek ›› 1962 matzatela atera ziren Calvo Sote- Iriondo, Benancio, Zarra, Panizo bekatuta zegoen ikurrinarekin bezala, erasora jo zuen azken ar- loren zelaitik. eta Gainza. Athleticek inoiz izan- atera ziren Atotxako berdegune- nasean mirariaren bila. Hain jus- ]Azken aurreko jaitsiera. ]Orbegozoren aroa. 1966an sar- dako aurrealde zitalena izan zen. ra. Realak 5-0 irabazi zuen derbi tu ere, bere erremate eskas bat 1962eko apirilaren 1ean Reala Bi- tu zen Jose Luis Orbegozo do- Boskote horietako batek Realare- hura. iritsi zen Zamoraren hanketara garren Mailara jaitsi zen. Denbo- nostiarra Realaren zuzendari- kin ere harreman estua izan eta errenteriarrak historiara pa- raldia gaizki hasi zen, Real Madri- tzan. Antonio Maria Vega de Se- zuen: Rafa Iriondok. Futbola utzi ›› 1978 satu zen gola sartu zuen. dek Arakistain atezaina fitxatu oane zen presidentea eta aurretik, 1953-54 denboraldian, ]Porca miseria! 1979ko irailean zuelako. Trukean, madrildarrek Orbegozo diruzain hasi zen. Realarekin fitxatu zuen. Ia 20 ]Ormaetxea iritsi zen. 1978ko Realak UEFAko kanporaketa jo- jokalari batzuk utzi zizkioten Rea- Puertollanon igoera lortu eta gu- urte geroago, 1972ko uztailaren irailaren 9a. Egun horretan eseri katu zuen Milango Inter handia- lari, baina ez zuten nahi bezain txira izendatu zuten presidente 3an, jakitera eman zuten talde zen Alberto Ormaetxea Realaren ren kontra. Kanporaketa gogo- ondo jokatu. Bitartean, Sanse oso Orbegozo. Haren agintaldian, txuri-urdina zuzenduko zuela. aulkian estreinakoz Atotxan. Jo- angarria izan zen, benetan. Inte- ondo aritu zen Bigarren Mailan, Liga Txapelketa irabazi aurretik, Bere esanetara sailkatu zen lehen sean Irulegiri hartu zion lekukoa. rrek egurra eman zion lehenengo postuetan, baina mai- Realak estreinakoz jokatu zuen aldiz Reala UEFArako. Debuta ez zen gogoan izateko Donostiako taldeari Giuseppe laz jaitsi zen, Realak Bigarren UEFA txapelketa. Orbegozok modukoa, izan ere, Huelva 2-3 Meazan: 3-0. Itzulikoan, Ato- Mailan jokatu behar zuelako hu- denbora gehien eman du Reala- ›› 1974 nagusitu zen. Denboraldi hartan txan, Realak gertu izan zuen ba- rrengo denboraldian. ren buru eta Iñaki Alkizak hartu Ormaetxeak oso erabaki garran- lentria, Satrustegiren bi golei es- zuen bere tokia 1983an. ]Europan, estreinakoz. 1974ko tzitsua hartu zuen. Aurreko den- ker. Gol bakarrarengatik bidean ›› 1966 udazkenean aritu zen lehen aldiz boraldian Sansen aritutako zen- geratu zen Reala. ›› 1968 Reala UEFAn. Lehen aurkaria bait jokalari lehen taldera igo zi- ]Nazioarteko Txapelketa. Txekoslobakiako Banik Ostrava tuen, hala nola, Zelaieta, Gorriz ›› 1980 1966ko udaran Donostia Hiria ]Mendiluzek, 1.000. gola. Rafa izan zen, eta bi norgehiagoketan eta Gajate. Txapelketa antolatu zuen Realak Mendiluze andoaindarrak sartu gailendu zitzaion Realari. Hauxe ]Orbegozoren kuttuna. Presi- ]Bertoni madarikatua. 1979-80 lehen aldiz denboraldiaurrean. zuen Realaren 1.000 gola. Non izan zen Atotxan joaneko parti- denteak Zubietan talde txuri-ur- denboraldiko lehen 32 jardunal- Lehen urte hartan, txuri-urdinez eta San Mamesen, 1968ko mar- dan Andoni Elizondo entrena- dinaren zelaia egitea nahi zuen. dietan ez zen izan talderik Reala gain, Bordeleko Girondinsek eta txoaren 3an. Athletic oso talde tzaileak zelairatutako hamaika- 1982ko Espainiako Munduko gainditzeko gai. Horrek Liga txa- IRUTXULOKO HITZA OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A EHUN URTE, EHUN BIZIPEN VII

peldun izatea merezi zuen, baina, inoiz inolako kontraturik sinatu Re- azken aurreko jardunaldian, alarekin. 1980ko maiatzaren 11n, txuri-urdinek 2-1 galdu zuten Sevillaren ›› 1987 aurka. Bertonik bi gol sartu zizkion Arkonadari. Porrot hura ba- ]Sufritu... eta gozatu. 1987ko liatu zuen Real Madridek txuri- ekainaren 27 Luis Arkonadak urdinei aurrea hartzeko eta Liga Espainiako Kopa altxatu zuen irabazteko. Zaragozako La Romareda futbol zelaian. Txuri-urdinak bitan ›› 1981 aurreratu ziren, Atletico Madriden kontrako finalean, ]El Molinon. 1981eko apirilaren Lopez Ufarte eta Txiki Begiristai- 26a. Realzale guztien oroimene- nen golekin, baina madrildarrek an iltzatutako data. Gijonen joka- birritan berdindu zuten, eta tu zuen egun hartan Realak eta azkenean penalti jaurtiketetan berdinketa nahikoa zuen aurreko erabaki zen finala. Arkonadak denboraldiak ihes egindakoa, azken penaltia gelditu zuen eta Liga txapelketa, bereganatzeko. Reala txapeldun izan zen. Reala aurretik jarri zen, baina Lopez Ufartek azkenekoz jantzi etxekoek buelta eman zioten zuen egun hartan elastiko partidari. Azken arnasean, Za- txuri-urdina. morak gola sartu zuen. Ordutik ]Sagarzazuren bat bateko agu- aurrera, zoramena. Aurrena, Gi- rra. Realak ezin izan zuen Espai- jonen bertan; eta gero, etxerako niako Kopa luzaroan gozatu. Izan bidean. Jendetzak egin zion ha- ere, finala jokatu eta egun gutxira, rrera Realaren autobusari, herriz Javier Sagarzazu bat batean hil herri, harik eta Donostiara iritsi egin zen. Sagarzazuk Reala utzi zen arte. zuen finala eta gero eta Coruñako Deportivon jokatu behar zuen ›› 1982 handik aurrera, baina bihotzekoak jota hil zen. Haren omenezko par- ]Bat ez, bi. 1982ko apirilaren tida jokatu zuten Atotxan urte 25ean bigarrena iritsi zen. Realak Zaragozan Realak Kopa irabazi zueneko irudi bat. KUTXA FOTOTEKA hartan bertan Realak eta Espainia- ez zuen denboraldi aparta egin, ko Ligako hainbat jokalarik osatu- baina, azken txanpan olatua ha- pako finalerdietan Hanburgoren ››1985 eseri zen lehen aldiz Atotxako aul- tako taldeak. Real Madrideko rrapatu zuen bitartean, Bartzelo- aurka jokatu zuten txuri-urdinek. ]Araudi aldaketa garrantzitsua. kian, Marco Antonio Boronat la- Hugo Sanchezek eta Juanito zenak txakalaldia izan zuen. Hori Joanean 1-1 berdindu zuten Ato- 90eko hamarkadan Bossman au- guntzaile zuela. nak jokatu zuten partida hura, horrela, txuri-urdinek, aurreko txan eta, itzulikoan, markagai- ziak futbola irauli zuen, Europako 1987ko irailaren 3an, Atotxan. denboraldian bezala, eskura zu- luan banako berdinketa zegoela, Batasuneko nahi adina jokalari fi- ›› 1986 ]Publizitatea, elastikoe- ten txapelketa. Athletici irabazi Gallerrek ontzat eman zuen txatzeko aukera eman baitzuen. tan.1987-88 denboraldian lehen behar zioten azken jardunaldian Hanburgoko Heesenek jokoz Realari horrek ez zion mesederik ]Eskerrik asko, Miguel Mari. aldiz eraman ahal izan zuten tal- eta ez zuten hutsik egin. Zamora, kanpo sartutako gola. egin. Ezta 1985an izandako araudi 1986an omenaldi beroa egin zioten deek publizitatea, haren bitartez berriz ere, eta Lopez Ufarte izan aldaketa ere. Atxikipen eskubidea Miguel Mari Etxebarren medikuari diru sarrerak handitzeko. Horrek ziren golegileak. ›› 1984 kendu egin zuten. Ordura arte, tal- Atotxan. Guztira 40 urte eman zi- taldeen elastikoen itxura aldatu deek kontratua bukatzen zuten jo- tuen eginkizun horretan, 1992a zuen ezinbestean. Niessen izan ]Michel Platini, aurkari. ]’Loco’ Gatti, Atotxan.Realak ezin kalariei eusteko aukera zuten. arte. Etxebarrenek gogora ekarri ohi zen talde txuri-urdinen elastikoe- Espainiako Munduko Txapelke- izan zituen nahi bezala ospatu ]Galesko erauntsia. 1985ko uda- zuenez, kikildu samar ekin zion la- tan iragartzen lehena. taren bezperetan, 1982ko ekai- Urrezko Ezteiak. Platinozkoak, al- ran Iñaki Alkiza presidenteak Al- nari, jokalariak baino gazteagoa zenaren 11n, Frantziako selekzioak diz, bai. 1984ko abuztuaren 25ean, berto Ormaetxea ordezkatzea era- lako. Silvestre Igoa eta Ignacio Eiza- ›› 1988 lagunarteko partida jokatu zuen Boca Juniors izan zen Atotxan. Bes- baki zuen. Haren lekua John Benja- girreren sasoia zen eta, hain justu, Atotxan, Realaren kontra. Fran- teak beste, Loco Gatti atezain xele- min Toshack galestarrak hartu Eizagirre izan zen artatutako lehen ]0-4, Bernabeun. 1987-88 den- tziarrak 1-3 nagusitu ziren, Ro- brea ikusi zuten realzaleek. Bakero zuen. Liverpooleko jokalaria zene- jokalarietako bat, klabikula hautsi boraldian Ligan eta Kopan bikain cheteau, Platini eta Lacomberen eta Iturrinoren golei esker 2-0 ira- an, Atotxan jokatu zuen Realaren baitzuen. Bitxikeria gisa, Etxebarre- aritu zen Reala. Ligan bakarrik golei esker. Kortabarriak sartu bazi zuen Realak. kontra, eta 1985ko abuztuaren 31n nek nabarmentzen zuen ez zuela Real Madridek gainditu zuen tal- zuen Realaren gola. Arkonadak, de txuri-urdina eta Kopan berriz Alonsok, Zamorak, Uraldek eta ere finaleraino iritsi ziren Tos- Satrustegik ez zuten neurketa hacken jokalariak. Bartzelonak hura jokatu, Espainiako selekzio- irabazi zuen, baina realzaleek ne- arekin baitzeuden. kez ahantziko dute Bernabeun ]Superkopan, jipoia, Real Ma- bertan otsailaren 18an, finaler- dridi. 1982ko abenduaren 28an dietako itzulikoan, Realak 0-4 gozamen handia hartu zuten irabazi zuenekoa. Atotxan Superkopako itzulikoa ikusteko bildutako realzaleek. Jo- ›› 1989 anean, Santiago Bernabeun, Real Madrid 1-0 nagusitu zen, baina ]Alemaniarrak, berriz ere, madrildarrek ezin izan zioten bidean. 1982-1983 denboral- errentari eutsi. Horixe ezetz. dian bezala, 1988-89an Realak Txuri-urdinek kanporaketa ber- bide luzea egin zuen Europan dindu zuten eta luzapenan Real barreran, eta aurrekoan bezala, Madrid egurtu zuten. Uraldek Alemaniako talde batek utzi hiru gol sartu zituen egun hartan. zuen bidean. Hamarkada hasieran Hanburgo izan zen ›› 1983 borreroa eta, bukaeran, Stut- gartt. Alemaniarrek 1-0 irabazi ]Epailea, aurkariak baino zita- zuten etxean. Atotxan, 1989ko lagoa. 1983ko apirilaren 20an martxoaren 16an, txuri-urdinek zerutik gertu egon zen Reala, kanporaketa berdindu zuten baina azkenean infernura joan Zamoraren golarekin. Penaltie- zen. Edo hobe esanda, Bruno Ga- tan alemaniarrek gehiago asma- ller epaile suitzarrak infernura tu zuten eta finalerdietara sail- bidali zuen Reala. Europako Ko- Xabier Exposito. 1991ean Zubieta utzi, lehen taldea hartu eta Nou Campen eta Bernabeun irabazi zuen. NAROA BALSATEGI katu ziren. IRUTXULOKO HITZA IRUTXULOKO HITZA VIII EHUN URTE, EHUN BIZIPEN OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A EHUN URTE, EHUN BIZIPEN IX

]Liverpooleko azeria. ]Ahotsa itzali zen. 1992ko ekai- Bittor Alkizak Iñaki Alkiza aitari jarri Partidaren aurretik, ekitaldi hunki- zebilelako ondo. Etxeko entrena- bi kanporaketa horiek gainditu zi- harrotu zituen eta Realak, egitas- 1989-1990 denboraldian, naren 7an denboraldiko azken zion Realaren urrezko domina pa- garria egin zuten eta Atotxako tzaile batek, Salva Iriartek, hartu tuen. Hirugarren kanporaketan moa moldatu bazuen ere, azke- Iñaki Alkiza presidentea eta partida jokatu zuen Realak, Ato- parrean. Ordurako Iñaki Alkizak berdegunearen zatitxo bat Anoe- zuen galestarraren lekua. Iriarte eten zen Realaren bidea, baina nean udaletxeko bulego bateko Marco Boronat entrenatzaile txan, Espanyolen aurka. Handik Luis Urangari lekukoa utzia zion tara eraman zuten. Aro berri baten urtetan jokalaria izan zen eta Re- hori gutxienekoa izan zen, gerta- tiradera batean sartuta bukatu zirela, Realak aspaldiko partez, bi egunera zendu zen Joxean Al- klubeko presidente gisa eta Bittor hasiera izan zen, azken batean. alaren talde txapelduneko kide era lazgarria izan baitzen. Realak zuen. atzerrira begiratzea erabaki korta kazetaria. Urtetan, kazeta- semea lehen taldean zen. zen. Atletico Madrid izan zuen aurka- ]Emakumezkoak ere, lehian zuen. Zalapartarik ez zen falta ria ez izan arren, Realaren ahotsa ›› 1993 ri final-zortzirenetan eta, itzuliko- 2004ko udaran jakinarazi zuen izan, izan zen Herri Irratian. Erretzaile ›› 1993 ›› 1995 an, abenduaren 8an, Vicente Realak emakumezkoen taldea baina azkenean bazkideek argi porrokatua, zezenketak eta ]Lehen partida ofiziala Anoe- Calderon zelaiaren kanpoaldean osatuko zuela. Urte hartako berdea eman zuten. John arrauna ere gustuko zituen, baita ]Atotxari... agur. 1993ko ekai- tan. ]Athletici, bostekoa. 1994-1995 Aitor Zabaleta realzalea hil zuten udazkenean hasi zen lehiatzen Aldridge aurrelari irlandarra au- magia eta lankideei etengabe zi- naren 22an agur esan zioten re- Realak eta Zaragozak jokatu zu- denboraldia ez zen apartekoa labankadaz. taldea, Hirugarren Mailan, eta keratu zuten. Eskarmentua sobe- ria sartzea ere. alzaleek Atotxari. Egun hartan, ten estreinako partida ofiziala izan, baina bada oroimenean gor- 2006-2007an egin zuen debuta ra zuela iritsi zen Donostiara, Li- ]’El Pibe’, Atotxan.1992-1993 besteak beste, Reala eta Athleti- Anoetan, irailaren 12an. 1-1 buka- detzeko eguna: 1995eko maia- ›› 1999 Superligan, maila gorenean. verpool handian jokatu baitzuen denboraldiaren hasieran, Sevillak cen beteranoen taldeek jokatu tu zuten eta Bittor Alkiza herrera- tzaren 28a. Euskal derbian, Rea- aurretik, eta zale txuri-urdinei ustekabean Diego Armando Ma- zuten elkarren aurka, Donostia- tarrak sartu zuen txuri-urdinen lak Athletic garaitu zuen 5-0 ]Clemente, Realean. Azaroan ›› 2005 ahogozoa utzi zien. Lehen den- radona fitxatu zuen. 1992ko ko Orfeoiak abestu zuen, Jabier gola. Anoetak aldaketa handia Anoetan. Kodrok hiru gol sartu lurrikara modukoa izan zen Rea- boraldian 22 gol sartu zituen, abenduaren 13an, Sevillak Ato- Sagarzazu zenaren semeak gol suposatu zuen jokalarientzat eta zituen eta De Pedrok eta Idiake- lean, talde txuri-urdinak Bernd ]Talde txapelduna, umezurtz. Liga eta Kopa barne. Etxera itzuli txan jokatu zuen eta zaleek Ma- sinbolikoa sartu zuen eta, mega- zaleentzat, baina hura ez zen pi- zek, bana. Bitxikeria gisa, antigua- Krauss entrenatzaile alemaniarra Alberto Ormaetxea Realaren aurretik, 1990-1991 denboral- radona handia ikusi ahal izan zu- fonia bidez, Zamoraren gola El suzko aldaketa bakarra sasoi har- tar bat, Juanjo Valencia, zen Ath- kaleratu eta haren ordez... Javier urte zoriontsuenetan entrena- dian, ¬Richardson eta Atkinson ten. Realak 1-0 irabazi zuen Alki- Molinonen, Joxean Alkortak tan. Izan ere, ordurako Reala ez leticeko atezaina. Clemente ekarri baitzuen. Zale tzailea izandakoa 2005eko ere Realean zeuden¬ 20 gol sar- zaren golari esker, eta zale kontatuta, entzun ahal izan zen. zen kluba, elkarte anonimoa bai- ]Joseba Etxeberria, Athleticera. askok ez zuten erabaki hura begi urriaren 28an hil zen, denbora tu zituen. batzuek oraindik gogoan dute be- Ahaztezina, guztiz. zik. 1995eko uda beroa izan zen. Jo- onez ikusi, Clemente Athleticeko luzez gaixo egon eta gero. roketa gisa, partida hasi aurretik, ] Anoetari... kaixo. 1993ko abuz- . seba Etxeberria aurrelari elgoi- entrenatzailea izana baitzen. ]Zubiaurre zurrunbiloa. Miguel ›› 1991 Maradona laranja batekin aritu tuaren 13an jokatu zuten Realak ›› 1994 bartar gazteak debuta egin zuen Kontuak kontu, denboraldi har- Fuentes Miguel Santosi nagusitu zela baloia bailitzan. eta Real Madridek lagunarteko lehen taldearekin 1994-1995 tan, estuasun handiegirik gabe zitzaion ekainaren 30eko hau- ]Exposito, aulkian. 1991ko urta- ]Alkizak Alkizari. partida Anoeta inauguratzeko. ]Salva Iriarte, aulkian. denboraldiko azken txanpan eta salbatzea lortu zuten. teskundeetan. Gau horretan ber- rrilean, Realak entrenatzailea al- Une berezia bizi izan zuten alkizata- Lorenek ¬Realera itzuli zen Athle- Azaroaren 21ean Luis Uranga itxaropena piztu zuen realzaleen- tan, Iban Zubiaurre Athleticera datzea erabaki zuen. Etxeko gi- rrek 1992. urteko abenduaren 12an, ticen eta Burgosen jokatu eta presidenteak John Toshack organ. Liga bukatuta, Athleticek ›› 2000 joango zela zabaldu zen eta hu- zon batek, Xabier Expositok, Bo- Atotxako azkeneko denboraldian. gero¬ sartu zuen Realaren gola. dezkatzea erabaki zuen, taldea ez etete-klausula ordaindu ¬550 rrengo egunean Ibaiganen aur- ronaten lekua hartu zuen. milioi pezeta¬ eta Etxeberria fi- ]Toshack, ‘salbatzaile’. Aurreko keztu zuten. Realak auzitara jo Expositok urteak zeramatzan txatu zuen. denboraldian hartutako bide txa- zuen, Zubiaurrek hitzarmena klubean, harrobiarekin lan handia rretik jarraitu zuen Realak. Javier bere kabuz apurtu zuela arrazoi- egiten eta zenbait hilabetetan le- ››1996 Clementek inor gutxi asebete zi- tuta eta, azkenean, Athleticek hen taldeko buru izan zen. Den- tuen fitxaketa sorta egin zuen bost milioi euro ordaindu behar boraldi bukaeran, itzalera, hau ]Kovacevic, gola zainetan eta, seigarren jardunaldia eta izan dizkio Realari. Zubiaurrek, da, harrobira, itzuli zen añorgata- 1996ko udaran Realak Darko Ko- gero, Urangak Barakaldokoa ka- bestalde, denboraldi oso bat rra. vacevic fitxatu zuen. Kodroren leratu zuen. Aurrena, Periko eman zuen jokatu gabe. ]Ustekabean, Bernabeun garai- itzala ¬Bartzelonara joan zen Alonso saiatu zen taldearen no- . le. 1990-91 denboraldia ez zen 1995ean¬ luzea zen eta, haren rabidea zuzentzen eta Gabone- ›› 2006 bikaina izan Realarentzat, ohar- hutsunea betzeko asmoz, Ingala- tan Toshackek bere egin zuen kabe pasatzen diren horietakoa terran zebilen aurrelari serbiar erronka hura. ]Txapeldunei, gorazarre baizik. Baina ezin nabarmendu gaztea ekarri zuen. Baita asmatu ]Xabi Alonso, lehen taldean. Apirilaren 27an, 25 urte bete zi- gabe utzi txuri-urdinek Nou ere, Kovacevicek Realean eman- John Toshack iritsi berritan har- ren Reala El Molinonen Liga ira- Campen eta Santiago Bernabeun dako bi boladetan (1996-1999 tutako lehen erabakietako bat Ei- bazi zuenetik. Hori dela-eta, tal- irabazi zutela. Madrilen, 2-3 ira- eta 2001-2007) 107 gol sartu barren utzita zebilen Xabi Alonso de txapeldunaren jokalariak bazi zuen Realak 1991ko martxo- baitzituen. ekartzea izan zen. Alonsok den- omendu zituzten, eta Anoetaren aren 10ean, Carlos Martinez, Al- boraldi hartan Reala salba zedin kanpoaldean Alberto Ormaetxe- dridge eta Uriaren golekin. ›› 1998 bere alea jarri zuen eta, ondoren, aren omenezko eskultura jarri oso bide oparoa egin zuen. zuten. ›› 1992 ]Ona izan zen, baina hobea izan zatekeen. Bikain jardun zen Rea- ›› 2001 ›› 2007 ]Dream Team-a, Atotxan gal- la 1997-98 denboraldian eta hi- tzaile. 1992ko otsailaren 2an Re- rugarren bukatu zuen Liga. Sasoi ]Westerveld-Kovacevic-Nihat. ]Azkenean, infernura alak Johan Cruyff-en Barcelona hartan lehen biak sailkatzen ziren 2001-2002 denboraldia, aurreko 2006-2007 denboraldian Reala handia hartu zuen Atotxan. Koe- Txapeldunen Ligarako. 1998ko biak bezala, gaizki hasi zen eta Ga- azken postuetan izan zen ia-ia man, Laudrup, Bakero, Stoitch- apirilaren 27an ihes egin zion bonetan Realak erabaki garrantzi- hasieratik eta, azken jardunaldira kov…Izarrez josita zegoen Barce- Txapeldunen Ligarako trenak Re- tsua hartu zuen. Ia 3.000 milioi arte salbatzeko itxaropenari eu- lona hura, gaur egungoa bezala. alari. Erraza zirudien norgehiago- pezeta gastatu zituen Westerveld tsi bazion ere, ekainaren 17an, Hilabete gutxi batzuk geroago kan, txuri-urdinek 1-1 berdindu atezaina eta Nihat aurrelari tur- Valentzian galduta, Bigarren Europako Kopa eta Liga bera ere zuten etxean Deportivoren kon- kiarra fitxatzeko eta Kovacevic Mailara jaitsi zen. irabaziko zituen, baina txuri-urdi- tra. Kovacevicek minutu gutxiren Turinetik Donostiara buelta zedin. nak 2-1 nagusitu zitzaizkien blau- faltan penaltia huts egin zuen. Reala salbatuko zen denboraldi ›› 2008 granei Carlos Xabier lekutatik ]Aitor Zabaleta hil zuten. 1998- bukaeran ¬Toshack bota zuten eginiko jaurtiketari eta Bittor Al- 99 denboraldian Realak UEFA jardunaldi gutxiren faltan eta Ola- ]Mendizorrotza da infernua kizak baliatutako aldaratze bati Txapelketa jokatu zuen. Moskura be jarri zuten aulkian¬, eta hiru jo- Iñaki Badiola presidenteak ia esker. Javier Clemente, Realeko entrenatzailea zenean. IMANOL OTEGI / IRUTXULO eta Pragara joan zen aurrena eta kalari horiek zeresan handia izan dena irauli zuen urtarrilean hau- zuten hurrengo denboraldi bikai- teskundeak irabazita. Helburu nean. Baina, era berean, haiek Goian, Raynald Denoueix. Behean, Xabi Alonso, Realean jokatzen hasi zen garaian. ELI GOROSTEGI-IMANOL OTEGI / IRUTXULO bakarra zuen: Lehen Mailara igo- ekartzeko jarritako dirua oso tzea. Ekainaren 8an, txuri-urdi- zama pisutsu bilakatu zen Reala- laren 13an jokatutako partidan az- ren eta, azken jardunaldian, Realak Realak aurrera egin zuen ligax- nak 1-2 irabazten zihoazen Men- rentzat. ken unera arte borrokatuko zirela Atletico Madridi irabazi bazion kan. dizorrotzan, Alavesen kontra, argi utzi zieten Zidane, Ronaldo ere, Liga Madril aldera joan zen zo- baina luzapenean bi gol sartu zi- ›› 2003 eta gainerako galaktikoei. Partida ritxarrez. ›› 2004 tuen etxeko taldeak eta ametsa ahaztezina, zinez. ]Champions-en, Delle Alpi-n. amesgaizto bilakatu zen. ]4-2, Real Madridi; gozamen hu- ]Vigon bukatu zen bidea. Liga irabazi ez, baina egindako ]Gipuzkoarena, lau haizetara. ]Konkurtso Legea tsa. Raynald Denoueix entrena- 2003ko ekainaren 15a. Orain arte- denboraldi bikainak sari potoloa 2004ko otsailean, Jose Luis As- Egoera ekonomiko larria zela-me- tzaile frantziarraren aginduetara ko azken data handia. Milaka real- izan zuen: Txapeldunen Liga. tiazaran presidenteak Anoeta dio, Reala Konkurtso Legean sartu ezin hobeto ekin zion Realak zale joan zen Vigora taldea babes- 2003ko urriaren 21ean, Realak Eu- eraldatzeko proiektua aurkeztu zen uztailean. Orduz geroztik, klu- 2002-2003 denboraldiari eta le- tera. Talde txuri-urdinak irabaziz ropako zelai historiko batean joka- zuen. 40.000 eserlekura iristea baren erabaki guztiek konkurtso hen itzuli osoa eman zuen galdu gero, Liga esku-eskura izango tu zuen: Turingo Delle Alpi-n, Ju- proposatu zuen, baita hotela, administratzaileen oniritzia behar gabe. Bigarrenaren hasieran, Real zuen, baina Celtak Txapeldunen ventusen kontra. Denoueixen tal- tabernak eta jatetxeak jartzea izan zuten. Lehen Mailara igotzea Madridek aurre hartu zion Realari, Ligarako txartela zuen jokoan. Az- deak ez zuen ondo jokatu eta Juve estadioan eta atletismo pistak ezinbestekoa jo zuten Reala, klub baina txuri-urdinek Anoetan apiri- kenean, etxekoak 3-2 nagusitu zi- erraz nagusitu zen (4-2). Hala ere, kentzea ere. Proiektuak hautsak moduan, bizirauteko. IRUTXULOKO HITZA X TXURI-URDIN MAITEAK OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A HISTORIARA PASATU DIRA

Izenak ›› Prieto, Lasarte edota Aperribay iritsi aurretik ehundaka lagunek idatzi dute Realaren iragana. Hona hemen batzuk.

Orbegozo, eskubian, Arkonadaren ondoan, Realak Liga irabazi zueneko ospakizunetan. REALA

›› JOSE LUIS ORBEGOZO Taldea txapeldun egin zuen presidentea

ARITZ SORZABAL / RAUL PEREZ Entrenatzaile esanguratsuak esana du. Reala Puertollanon igo na, berriz, ez da hain ezaguna, bai- horretatik bertatik Real Sociedad Presidente asko pasatu dira Rea- igaro ziren Realetik Orbegozoren ondoren hartu zuen presidente na haren agintaldia ere garrantzi- izenarekin ezagutuko zen talde letik, baina denetatik esangura- agintaldian: Andoni Elizondo, An- kargua eta haren zuzendaritzape- tsua izan zen taldeak lehen urra- txuri-urdina. Saenzekin batera, tsuena eta maitatuena Jose Luis gel Segurola, Rafa Iriondo, Jose An- an Zubieta egin zuten. Harrobia- tsak eman zituelako berarekin. zuzendaritzan honako pertsonak Orbegozo izan da. Donostiarra tonio Irulegi eta Alberto Ormae- ren aldeko apustu garbia egin Talde txuri-urdina 1909ko irai- zeuden: Jose Berraondo, presi- joan den urtarrilaren 17an hil zen, txea. Kirol emaitza bikainak baino zuen, eta Zubieta Realaren zelai laren 7an egituratu zen klub gisa, denteordea; Pedro Bea, diruzaina; garun-isuri baten eraginez, 80 urte gehiago eman zuen, ordea, Orbe- nagusia izatea nahi zuen, ikusten Sociedad de Foot-Ball izenarekin. Juan Olabe, idazkaria; eta Hono- zituela. Joan den arren, zaleen gozoren garaiak. Egoera ekonomi- baitzuen Atotxa txikiak kluba haz- Elkartearen sortzailea eta lehen rato Saenz Alonso eta Florentino oroimenean iraungo du beti. koa egonkortu zuen eta talde xume tea eragoz zezakeela. Azkenean, presidentea Oñatiko Unibertsita- Azqueta eta Ortega, batzordekide- Hain zuzen ere, Realaren 100 izatetik guztien errespetua lortzera baina, proiektu hark ez zuen bidea teko irakaslea zen eta Donostian ak. urteko historian presidente pos- iritsi zen. Ideia garbiko gizona zen egin eta Realak Atotxan jarraitu notario gisa aritzen zen lanean. Saenz bi urtez soilik izan zen tuan gehien iraun duena izan da eta hasieratik harrobiaren alde zuen. Lehen taldeak erabili du Zu- Horrenbestez, bulegoko lanetara presidente, eta haren lekukoa En- Orbegozo; 1967 eta 1983 urteen ar- azaldu zen. Hala, Gipuzkoa osora bieta entrenatzeko hura eraiki zu- ohituta zegoenez, klubeko oina- rique Pardiñasek hartu zuen. On- tean, hain justu. Txuri-urdinek ga- zabaldu zen Reala bera presidente tenetik ¬aurretik Mundaiz ikaste- rriak ezartzeari sendo eta gogotsu darretako zelaitik Atotxako belo- rai oparoa bizi izan zuten donostia- zela. Iñaki Alkizak hartu zuen bere txean entrenatzen ziren¬ eta fut- ekin zion Saenzek. dromora pasatzeko erabakia ho- rrarekin, orduan eskuratu baitzi- lekukoa, 1983an. bolari gazteak hezteko gune ere Klubak 1910eko otsailaren 11an nen agintaldian hartu zuten. tuen taldeak bi Ligak eta 1929an Donostian jaioa, zazpi bilakatu da Zubieta. jaso zuen Real titulua, Ondarretan Klubetik haimaika presidente Superkopa. Gainera, lehen aldiz, urterekin Realeko bazkide egin zen zuen egoitzan, Saenzen izenean pasatu ostean, Jokin Aperribay da Realak Europako lehia batean par- Orbegozo, aitonak bultzatuta. «Ez Adolfo Saenz, lehena iritsitako idatzi baten bitartez. Al- egungo agintaria. Egoera zailean te hartu zuen. Europako Kopako naiz gogoratzen zergatik, baina Klubeko lehen presidente Adolfo fonso XIII.aren ofizio bat zen, To- hartu zuen Reala, baina kluba eko- finalerdia jokatu zuen. uste dut nota onak atera nituelako», Saenz Alonsoren (1875-1964) ize- rrecillako markesak sinatuta. Une nomikoki egonkortzen ari da. IRUTXULOKO HITZA OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A TXURI-URDIN MAITEAK XI

›› JOSE BERRAONDO Lehen kapitaina baino gehiago

Jose Berraondo zein zen azaltzea nean, berak eraman zuen besokoa. Berraondoren ibilbidea ez da ez da erraza, gauza asko izan bai- 1909ko urriaren 31n jokatutako hor amaitzen. Arbitroa ere izan tzen klubaren lehen urteetan. 1909 partida hartan Realak Stade Bor- zen, baita futbol selekzionatzaile eta 1910ean, taldea eratu berri ze- delaisi 2-1eko emaitzarekin iraba- ere. 1928ko Amsterdameko Olin- nean, jokalari, entrenatzaile eta zi zion. Klubak «Real» titulua es- piar Jokoetan, Espainiako selek- presidenteorde izan zen. Are eta kuratu zuenean, Berraondok prezioa zuzendu zuen. Lan horretan, gehiago, lehen kapitaina izateko sidenteorde eta entrenatzaile handik urte batzuetara Realeko ohorea Berraondo berari egokitu lanak uztartzen zituen. 1913ko entrenatzaile izan zen Benito Dia- zitzaion. urriaren 4ean, Atotxa inauguratu zen laguntza izan zuen. Final-laur- Hain zuzen ere, legez egituratu zuten egunean, merezitako agurra denetara iritsi ziren, txapelketa ostean kluba jarraitzaileen aurre- jaso zuen Athleticen aurkako der- duina eginda, baina handik buel- 1910eko Reala. Eserita, bigarrena ezkerretik, Berraondo. KUTXA FOTOTEKA an Ondarretan aurkeztu zen egu- bi batean. tan kargua utzi zuen.

›› MARIANO ARRATE Gogorra bezain zintzoa

Mariano Arrate Realaren ikurra erabaki zuen arte. Guztira, 65 par- elkarren aurka. Bina berdindu zu- eta izarra bihurtu zen 1910 eta tida jokatu zituen eta 11 gol sartu zi- ten. Norgehiagokan bildutako di- 1920. hamarkadetan. Txuri-urdi- tuen. Era berean, Arratek Espai- rua, 25.000 pezeta, Arrateren pol- nen izaeraren adibide garbia zen: niako selekzioan jokatu zuen. Se- tsikora joan zen zuzenean. Dirua- jokalari indartsua, baina kiroltasu- lekzio espainolak bere historian rekin etxea erosi zuen Kanpandegi nez jokatzen zuen horietakoa; de- jokatutako lehen partidan egin kalean. Omenaldi gehiago egin fentsa gogorra, baina zintzoa eta zuen debuta, 1920ko abuztuan. zizkioten; Madrilen eta Atotxan aurkarien begirunea irabazita zue- 1924ko urtarrilaren 20an real- berriro, azken hau zendu zenean. na. Hurrengo belaunaldientzat zaleen omenaldia jaso zuen Ato- Futbolari agur esan zionean eredu, hitz batean. txan, futbolari agur esan baitzion. ¬kaian lan egin zuen, garabiare- 14 urte eman zituen Realean, 33 Egun horretan Gipuzkoako eta kin¬, ezker hegalean utzitako hu- Arrate, 1924ean, futbola utzi zuen urtean. KUTXA FOTOTEKA urte bete zituenean futbola uztea Bizkaiko selekzioek jokatu zuten tsunea Tomas Galdosek bete zuen.

›› MAC GUINESS Lehen tituluari ateak ireki zizkion

Txuri-urdinen lehen izarra, Ma- Aurrelaria amesgaiztoa zen aur- San Sebastian izenarekin jokatu riano Arrate aurretik, Mac Gui- karientzat. Gol erabakiorrak sartu zuten orduan. ness britaniarra izan zen. Reala zituen. Madrilen 1909an jokatuta- Real Sociedad izenarekin do- klub gisa egituratu baino lehen jo- ko Kopako finaleko lehen gola be- nostiarrek lortutako lehen gola katu zuen gehien. rea izan zen. Españolen aurkako Mac Guinessek egin zuen, nola ez 1908ko abenduaren 6an agertu partida hura 3-1 bukatu zen, txuri- ¬1-5 galdu zuten London Nod- zen lehen aldiz kroniketan, hain urdinek bere historiako lehen titu- mansen aurka, 1910eko martxoa- justu: derbia jokatu zuen San Se- lua eskuratuz. ren 26an¬. 1910eko urriaren 2an bastian Foot-Ball Clubek Athletic- Lehenago, finalerdietan, Vigori britaniarra agurtzeko partida egin en aurka, Lamiakon. 1-2 irabazi 2-0 irabazi zioten donostiarrek. zen Ondarretan. Biarritzi 1-6 ira- zuen hiriko taldeak, Mc Guinessen Mc Guinessek lortu zituen bi go- bazi zion Realak, eta britaniarrak... Realak bigarren Kopa irabazi zuen 1987an. Lehena Mac Guinessekin lortu zuen. K. F. bi golei esker. lak. Txuri-urdinek Club Cliclista bost gol sartu zituen.

›› FRANZ PLATKO Amesgaizto bilakatu zen

Franz Platkok ez zuen inoiz Reala- altxatzeko itxaropenak zapuztu sekulako partida egin zuen eta ren elastikoa jantzi ¬txuri-urdin zituen. Santanderreko Sardineron bere taldeak berdinketari eutsi maiteen artean bera da salbuespe- jokatu zen finala, maiatzaren zion. Rafael Alberti poeta Barcelo- na¬, baina donostiarren historian 20an, Barcelonaren aurka. Nor- nako jarraitzailea zen eta partida badu lekurik. Hungariarra, zori- gehiagoka banako berdinketare- zuzenean ikusi zuen. Hungaria- txarrez, donostiarren bidean gu- kin amaitu zen. Kontua da Platko, rraren erakustaldia ikusita, Oda a rutzatu zen 1928an. Bartzelonako Realeko jokalari Cholinekin talka Platkoolerki ezaguna idatzi zuen. atezaina zen garai hartan, Ricardo egin ondoren, lehen zatian lesio- Berdinketa hausteko partida Zamora mitikoaren hutsunea be- natu zela. Odoletan irten zen zelai- ¬garai hartan ez ziren penaltiak tetzeko fitxatutakoa. tik, baina buruko zauria benda ba- jaurtitzen¬ bi egun geroago jokatu Urte hartan Realak oso gertu tekin lotuta itzuli zen. Medikuek zen eta emaitza berarekin amaitu izan zuen Kopa, baina Platkok ez jokatzeko esan zioten, baina en- zen. Hirugarren norgehiagokan 3- Platko, Bartzelonak 1928an egin zion omenaldian. ARTXIBOA egindako erakustaldiak garaikurra tzungor egin zien. Hortik aurrera 1 galdu zuen Realak. IRUTXULOKO HITZA XII TXURI-URDIN MAITEAK OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A

›› PACO BIENZOBAS Ligako lehen «pitxitxia»

Espainiako Liga 1929an sortu zu- txitxi saria, hain zuzen ere. Paco eskubiko hegalean jokatzen zuen. ten. Otsailaren 10ean hasi eta ekai- Bienzobasek izan zuen izendapen 1933an, Amarakoa Realetik Osasu- naren 26an amaitu zen. Hamar tal- hori eskuratzeko ohorea, 18 jardu- nara joan zen. Han 1940ra arte egon dek soilik parte hartu zuten eta naldietan 14 gol sartuta. ondoren, 1936ko gerra pasata, Do- Barcelona izan zen txapelduna. Ligako lehen «pitxitxia» Amaran nostiako taldera itzuli zen. Jokalari Realak laugarren postuan amaitu jaio zen, 1909an. Futbolari gehiago izateari utzi zionean arbitro izan zuen, historiara pasatuko ez zen eman zituen Bienzobas sendiak, zen. Gol zena izateaz gain, odol ho- denboraldia eginda, baina txuri- Custodiok ere Realean jokatu bai- tza zuen. Izan ere, jokalari gisa ari- urdinen jokalari batek sari berezia tzuen eta Cuquik, Coruñako De- tutako hamabost denboraldietan lortu zuen urte hartan: Ligako go- portivon. Paco Bienzobasi dagokio- jaurtitako 75 penaltietatik bakar bat leatzaile nagusiari denboraldi ho- nez, Realak hamazazpi urte zitue- huts egin baitzuen. Baloiak zutoine- rretatik bertatik emango zioten Pi- nean fitxatu zuen. Erasoko an jo zuen, gainera. 1941eko Reala. Zutik, lehenengoa ezkerretik, Bienzobas. KUTXA FOTOTEKA

›› SILVESTRE IGOA Valentzian ere maite dute

Igoa 1920ko irailaren 5ean jaio tuz eta hango taldeko izarra Brasildik, Valentziara joan be- zen Añorgan. Auzoak gogoan du bihurtuz. harrean, Donostiara itzuli zen. Va- oraindik, haren omenez haurrei Aurrelari donostiarrak gol zena lentziak txuri-urdinak baino diru zuzendutako futbol txapelketa zuen ¬97 gol sartu zituen Valen- gehiago jarri zuen mahai gainean antolatzen baitute urtero. Valen- tzian bederatzi urtetan¬ eta dohai jokalaria mantentzeko ¬ez zuten tzian ere oso presente dute, Mes- horrek 1950eko Brasilgo Mundia- galdu nahi, azken denboraldian 28 tallako taldeak 1941-42 denboral- la jokatzeko aukera eman zion. gol sartu baitzituen jokatutako 31 dian fitxatu baitzuen eta bertako Espainiako selekzioarekin aritu partidetan¬, baina Igoa etxera historiako goleatzaile nagusiene- zen, laugarren postua eskuratuz, bueltatzeko irrikitan zegoen. He- takoa baita oraindik. Bederatzi ur- hots, Espaniako selekzioak inoiz rrimiña zuen eta familia eta emaz- tez egon zen Mediterraneo alde- lortu duen sailkapenik onena tea, durangarra bera, gertu nahi zi- an, hiru Liga eta Kopa bat eskura- Mundial batean. tuen. Silvestre Igoa. KUTXA FOTOTEKA

›› SEBASTIAN ONTORIA Kontzentrazio-esparrutik zelaira

Sebastian Ontoriaren kasua bitxia Sporting eta Vasconian aritu zen 1940-41 denboraldian, kontzen- da. Realarekin debuta egiteko ur- geroago, azken honetan hamabost trazio-esparrutik futbol zelairako teak igaro behar izan ziren, beste urte bete berri zituenean. jauzia eginez. Urtebete geroago, zenbait taldetatik pasatu zelako Kontua da 1936ko gerraren os- Donostiara itzuli eta Realak fitxatu txuri-urdinekin aritu baino lehen. tean preso hartu zutela eta Zarago- zuen behingoz. Benito Diaz entre- Txikitatik zuen futbolarekiko zako kontzentrazio-esparru bate- natzaile izan zuenean, aurrelari zaletasuna. «Eskolan ¬bere hitze- an izan zutela bi urtez. Beste preso- izatetik erdilari postuan aritzera tan¬, denbora librea erabiltzen ge- ekin batera, eskualdean pasatu zen, bikain gainera. Bere ki- nuen alpargatak eta kristalak pus- gaindiezina zen taldea osatu zuen rol ibilbidea Indautxun amaitu katzeko». Amarako Eskoletan eta eta Zaragozako begiraleen arreta zuen, Zarra, Panizo eta Iriondore- Lagun Artean eman zituen lehen bereganatu zuen. Hala, lehen tal- kin. Hau da, Athletic-eko bost urratsak futbolean; Errenteriako derako aurrelari gisa fitxatu zuten magnifikoetakohirukin. Sebastian Ontoria. KUTXA FOTOTEKA

›› ATOTXA Ingalaterrako zelaien xarma

1913ko urriaren 4an jokatu zuten pega-pega eginda egon baitzen lu- Europako Kopako partidak iri- lehen neurketa Atotxan. Realak zaroan fruta azoka. tsiko ziren ondoren. Hainbat tokieta Athleticek jokatu zuten elka- 60ko hamarkada hasieran une tatik zetozen jokalariak liluratuta rren kontra. Handik 16 urtera, latzak bizi izan zituen Realak, Biga- gelditzen ziren Atotxarekin; Inga- 1929an, bi talde horiek beraiek jo- rren Mailan, baina 1967an Lehen laterrako futbol zelai historikoekin katu zuten Espainiako Liga sortu Mailara igota poza itzuli zen Ato- alderatu ohi zuten, jokalariek zale- berriaren lehen partida. Lehen ur- txara. Handik aurrera biziko zituen ak gain-gainean zituztelako. Xar- teetan Mugica egur lantegia zego- futbol zelai zaharrak egunik zirra- mak xarma, Atotxak bereak egin en ate baten atzean, eta horregatik ragarrienak. 1982ko apirilaren zuen 90ko hamarkadaren hasie- esaten zioten lantegi horren le- 25ean festa aparta izan zen Atotxan, ran. 1993ko ekainaren 22an jokatu kuan eginiko tribunari Mugicako azken jardunaldian Athletici iraba- zuten Realak eta Tenerifek azken tribuna. Beste aldekoa fruta mer- zita, Reala bigarren urtez jarraian partida ofíziala. Handik gutxira katuko tribuna zen, futbol zelaiari txapelduna izan baitzen. agur hunkigarria egin zioten. Fidel Teranek Atotxa zaindu zuen urtetan. KUTXA FOTOTEKA IRUTXULOKO HITZA OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A TXURI-URDIN MAITEAK XIII

›› BENITO DIAZ Entrenatzailea... eta aztia

Benito Diaz Realaren historiako kin gozatu zuen, 1980ko hamarka- sartu zuen Reala. Errepublikaren pertsonaia maitatuenetakoa da. dako bi Ligak eta Kopa barne. Gaz- etorrerarekin, Diazek Frantziara Talde txuri-urdinaren armarria tetan Donostiako Orfeoia utzi eta alde egin zuen eta Bordeleko Gi- bularrean zeraman itsatsita, eta ez futbolean sartu zen bete-betean, rondins entrenatu zuen. Sekula- bakarrik irudizko adieran. Izan jokalari gisa hastapenean. Oso jo- koa egin zuen, Akitaniako taldea ere, 1953an, Madrilgo Atleticoko kalari txikia zen, baina bizkorra eta Erregionaletik Lehen Mailara igo entrenatzaile zenean, Realaren ar- bizia. «Arratoi mekanikoa» dei- baitzuen bost urtetan eta, 1941ean,. marria zuen elastikoarekin zuzentzen zioten Atotxan. Kopako txapeldun egin zuen. tzen baitzituen entrenamenduak. 1926-27 denboraldian, Realeko «Azti euskalduna» deitzen zioten 1898ko uztailaren 7an jaio eta aulkian iseri zen Benito Diaz, tio han. Realera itzuli zen gero; Lehen 1990eko apirilaren 2an zendu zen. Benito goitizenez ere ezaguna. Mailara igo eta Kopako beste final Benito Diaz, erdian, 1946ko irudi batean. KUTXA FOTOTEKA Hortaz, Realaren garaipen guztie- Hurrengo urtean Kopako finalean batetarako sailkatu zuen 1951n.

›› MIGUEL MARI ECHAVARREN Mirariak egiten zituen medikua

Miguel Mari Echavarren 40 urtez rraren belauna. Izan ere, Bakero txuri-urdinekin egon zen 40 urte- izan zen Realaren mediku: 1952. beste 17 urte aritu baitzen futbole- tan ez zuen inongo kontraturik si- urtetik 1992. urtera arte, hain zu- an ebakuntzaren ondoren, hainbat natu. Konfiantza osoa zuen kluba- zen ere. Mirariak egiten zituela eta hainbat garaipen lortuz Bar- rekiko; eta klubak, berekiko. diote, beste jokalari batzuen arte- tzelona aldean. Ignacio Eizagirre Futbolaz gain, boxeoa eta pilota an, Jose Mari Bakero berreskuratu atezain mitikoaren lepauztaia ere gisako arloetan ere buru belarri baitzuen futbolerako. Goizueta- Echavarrenek osatu zuen. aritu zen. Azken honi dagokionez, rrak 17 urte zituen berdegunean Echavarren 26 urte zituenean zenbait lesioei izena jarri zien; «es- gerta daitekeen lesio larrienetako hasi zen futbolean mediku lane- kuko mina», esaterako. Boxeoan, bat izan zuenean; «triada» dela- tan. Bartzelonako Espanyolen berriz, Urtainen konfiantzako gi- koa, alegia. Echavarrenek lesiorik hiru urte egon ondoren, Realare- zona bihurtu zen boxeolari gipuz- Echavarren, 1986an, Atotxan omendu zutenean. HISTORIA DEL FUTBOL VASCO izan ez balu bezala utzi zuen nafa- kin hasi zen lanean. Bitxia da, baina koarraren gainbeheran.

›› JOSEBA ARZAK La Salletik Puertollanora

1943ko urtarrilaren 12an jaio zen Elizondo. 7-2 galdu zuen finalean, rekin egin zuen debuta Arzakek, Joseba Pela Arzak, Donostian. La Valentziaren kontra, eta Arzakek Perico Torresen esanetara. Lehen Sallen eman zizkion baloiari lehen sartu zituen Donostiako taldearen denboraldi hura eta gero, ez zen ostikadak. Handik Deportes Eli- bi golak. giro Realean. Diru falta zela medio, zondo taldera pasatu zen –Foruen 1961-62 denboraldian, Sansera Olano golegilea saldu behar izan zu- pasealekuan urtetan izan zen kirol jauzia eman zuen. Bigarren Mailan ten eta gorabeherak izan ziren klu- denda horrek taldeari izena eman zaildu zen erdilari donostiarra. ba eta Arzaken artean. Ura bere zion-, jubenila zela. Deportes Eli- Denboraldi haren bukaeran Reala onera etorri zen eta erdilaria 1974- zondo taldeak sona handia izan Bigarren Mailara jaitsi zen eta, on- 75 denboraldia arte izan zen txuri- zuen 50eko eta 60ko hamarkadan. dorioz, Sansek Hirugarren Mailara urdin. 1967ko apirilean goia jo zuen 1960-61 denboraldian, Espainiako jaitsi behar izan zuen, halabeha- Arzakek, Puertollanon Reala Le- Joseba Arzak, berdegunean. KUTXA FOTOTEKA txapeldunordea izan zen Deportes rrez. 1962-63 denboraldian Reala- hen Mailara igotzea lortu baitzuen.

›› RICARDO SABADIE Ereserkiaren sortzailea

Sorreratik Realak ereserki bat bai- amorratua zen Sabadie eta, dioe- 1926an jaio zen Sabadie, eta iaz- no gehiago izan du. 1923an, Car- nez, «halako batean» pianoan eseri ko azaroan hil zen. Txikitatik mu- melo Betore maisuak idatzi zuen eta letra errazeko erritmodun me- sikazale amorratua zen. Donostia- talde txuri-urdinaren lehen abes- lodia sortu zuen, taldea animatze- rrak kontatuta, Nauticora joaten tia. XX. mendearen erdian, Iba- ko. Aurrekoak ez omen zuen arra- zen gaztetxoa zela, hirira etortzen rrondo maisuak sortu zuen beste kastarik. Taberna batean aurkeztu ziren orkestrak entzutera. Besteak abesti bat, Ugarteren letrarekin. zuen abestia eta, jendeari gustatu beste, Francisco Escudero handia Urtetan, txistulariek jo zuten izan zitzaionez, Realari aurkeztea izan zuen maisu. Hiriko musika- hura. Gaur egungo ereserkia Ri- erabaki zuen. Jose Luis Orbegozo rien artean, Sarriegi eta, batez ere, cardo Sabadiek asmatu zuen, 70ko presidenteak Gipuzkoa kantan Jose MariaUsandizaga miresten hamarkadan. Aurreko biak gazte- azaltzeko eskatu zion sortzaileari, zituen. Lopez Ufarte zen bere fut- laniaz izan ziren, eta Sabadierena, aurreko ereserkiak Donostiari bai- bolari kuttuna eta hari buruzko li- Ricardo Sabadie iaz zendu zen, 83 urte zituela. KUTXA FOTOTEKA Txuri-urdin-a, euskaraz. Realzale no ez ziolako erreferentzia egiten. burua ere idatzia zuen. IRUTXULOKO HITZA XIV TXURI-URDIN MAITEAK OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A

›› JOSEAN ALKORTA Realaren ahotsa

Orain, badago Ligako partidak te- Josetxo Lizarza, pilotarantz joan tidetan gorriak ikusten zituela ere lebista bidez ikusteko aukera, kate aurretik, Josean Alkortarekin egin ekarri du gogora, izen-abizen atze- batean edo bestean. Realaren his- zuen lan, besoz beso. Zigarroa erre- rritarrekin ez zelako ondo molda- toriako une garrantzitsuenean ez tzen eta kafea hartzen gogoratzen tzen. «Hala ere, oso partida emale zen horrelakorik gertatu, ordea. du Alkorta. Erretzaile peto-petoa ona zen, ironia puntuarekin. Asko Txuri-urdinak El Molinonen txa- zela gogoratzen du urtetan lankide bizitzen zuen futbola, baina ez zen peldun izan zirenean, irratiari itsa- izandako Iñaki de Mujikak ere. Al- urduri jartzen eta beste taldeareki- tsita igaro zuten realzaleek arra- kortak esatari gisa zuen abildadea ko errespetua zuen», dio Lizartzak. tsaldea, albiste onak jaso nahian. nabarmendu du Lizartzak. «Ten- Era berean, estatistikak jorra- Jose Antonio Alkorta Jimenez poak eta isiluneak oso ondo ma- tzen, nolabait esateko, aitzindari Herri Irratiko kazetariak eman zi- neiatzen zituen, nahiz eta beharba- izan zela gogoan dute harekin lan tuen berri onak. Urtetan, egiatarra da inkonszienteki izan. Izan ere, egindakoek. «Oso oso zorrotza eta Realaren ahotsa izan zen, nolabait, lanbidez ez zen kazetaria». metodikoa zen», erantsi du De Mu- 1992an hil zen arte. Alkortak Europako Kopako par- jikak. Josean Alkorta zena. ALKORTA SENDIA

›› JESUS MARI ZAMORA El Molinongo heroia

Jesus Mari Zamorak 20 urte bete bertatik bertara bizi izan zituen. area ertzean errematatu zuen, us- berritan egin zuen debuta lehen Hain justu, El Molinonen irabazi- tel, baina baloia Zamoraren oine- taldearekin. Malagan izan zen, tako Liga berari zor zaio hein han- tan geratu zen eta erdilariak saree- hain zuzen, eta Realak 2-0 galdu di batean. Liga hartako azken par- tara bidali zuen baloia. zuen. Andoni Elizondo zen Reala- tidan, 1980ko apirilaren 25ean, El Gol hura bezain garrantzitsua ren entrenatzailea eta ordurako Molinonera joandako realzaleak izan zen Real Madrili aste batzuk Zubietako nagusia zen Xabier Ex- burumakur itzuliko zirela ematen lehenago Zamorak berak sartuta- positorekin hitz egin eta gero era- zuen, Gijongo Sporting 2-1 irabaz- koa: Realak 3-1 irabazi zion Ato- baki zuen Errenteria-Oreretako ten ari zelako. Segundo bakar ba- txan Real Madridi; Zamorak sartu jokalaria Sansetik lehen taldera tzuk falta ziren partida bukatzeko, zuen partidako azken gola eta ho- igarotzea. Erdilari dotorea zen eta Real Madril Valladoliden os- rri esker Realak gol averagea alde Zamora berdegunean. pakizunekin hasita zegoen, txa- izan zuen eta, Liga bukaeran bi tal- Ondorengo urteetan, taldearen peldun ikusten baitzuelako haien deek puntu kopuru bera lortuta, historiaren unerik zoragarrienak burua. Hori horrela, Gorrizek txuri-urdinek irabazi zuten Liga. Zamora ¬ezkerrean¬, Satrustegirekin, El Molinonen. KUTXA FOTOTEKA

›› LUIS ARKONADA Kontxan hezitako izarra

Goleatzaile nagusiari Pitxitxi saria Zamora sariari dagokionez, Re- 1975ean, Realaren lehen taldera ematen zaio Espainiako Liga sortu aleko atezain batek hiru aldiz ja- iritsi zen. Hamalau denboraldi pa- zutenetik, 1910 eta 1920 hamarka- rraian lortu zuen garaikurra: Luis satu zituen bertan. Taldeko kapi- detan Athletic-en jokatu zuen Ra- Arkonada handia, alegia. 1979tik taina eta liderra bihurtu zen, eta fael Moreno Aranzadiren ome- 1982ra jokatutako hiru denboral- atezain izateari utzi zionean klu- nez, hain zuzen ere. 1959tik aurre- dietan bera izan zen gol gutxien beko presidenteorde izan zen bi ra, berriz, Zamora saria ematen jaso zituena: 34 jardunaldietan, 20, etapa desberdinetan. zaio gol gutxien jasotzen dituen 29 eta 33 gol jaso zituen, hurrenez Nork ez du gogoratzen Arkona- atezainari. Kasu honetan, Espan- hurren. Bi Liga irabazi zituen Rea- daren abilezia penaltiak eta baloi yolen, Real Madriden eta Barcelo- lak urte haietan, eta Arkonada harrigarriak gelditzen? «No pasa nan jokatutako Ricardo Zamora kondaira bilakatu zen. nada, tenemos a Arkonada» leloa atezain mitikoari ohore egiteko Txikitan Kontxako hondartzan oihukatzea ohitura bilakatu zen sortu zen izendapen hori. aho zabalik uzten zituen denak. Atotxan. Arkonada, omenaldia jasotzen, mendeurrena dela-eta. RAUL PEREZ IRUTXULOKO HITZA OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A TXURI-URDIN MAITEAK XV

›› ALBERTO ORMAETXEA Entrenatzaile txapelduna

Realak dolua jantzi zuen 2005eko le onena izan zen. «Edonori irabaz urtean, denboraldiko porrot baka- urriaren 28an, Alberto Ormaetxea geniezaiokeela sinestarazten zigun, rra jaso ondoren¬ gertatutakoa hil baitzen egun hartan. Orbegozo- bereziki etxean jokatzen genuene- errepikatu zitekeenaren sentsasioa ren agindupean talde txapeldune- an». Jesus Mari Satrustegik «eus- genuen, baina 30 segundoren faltan ko entrenatzaile izan zen eibartarra kaldunen izaera» zuela nabarmen- gol hura sartu genuen, eta izugarria Antiguako etxean zendu zen, gai- du du: «Isila eta xumea. Agian, ho- izan zen. Betikoa da, behin lehenen- xotasun luze baten ondorioz. rregatik ez da behar bezala baloratu goa lortuta, badirudi bigarrenak ez Heriotza honek lur jota utzi zi- Ormaetxeak egindakoa». duela horrenbesteko meriturik», tuen garai batean bere esanetara ibi- Ormaetxea 1978. eta 1985. urteen adierazi zuen elkarrizketa batean. litakoak. Guztiek ere Ormaetxea- artean izan zen Realeko entrena- Dena dela, urteak pasatu ziren ren handitasuna, entrenatzaile gisa tzaile. Eta Reala inoiz iritsi ez den to- Ormaetxearen lana aitortzeko. zein pertsona bezala, nabarmendu kira eraman zuen. «Gijoni buruz Izan ere, Gipuzkoako egunkari ira- zuten. Roberto Lopez Ufarteren hi- beti berdina esaten dut. Sevillan kurrienak ez zuen etxeko entrena- Ormaetxea 2005ean zendu zen. JOSU MARTINEZ DE ALBENIZ tzetan, inoiz izan zuen entrenatzai- ¬Ligak han ihes egin zien aurreko tzailea behar bezala tratatu.

›› JOHN BENJAMIN TOSHACK Ez zen oharkabean pasatu

Oharkabe pasatzen ez diren horie- Atletico Madriden kontra. Hu- Realak UEFArako txartela poltsi- takoa da John Benjamin Toshack. rrengoan, Liga eta Kopako txapel- koratu zuen. Bestalde, Anoetako Batzuentzat azti, beste batzuen- dunordea izan zen talde txuri-ur- aulkian eseritako Realeko lehen tzat ahoberoa. Iñaki Alkiza buru dina. 1988-89 denboraldian, UE- entrenatzailea izan zen Toshack, zuen zuzendaritzak Realaren aul- FAn, final-laurdenetaraino iritsi baina 1994-1995 denboraldiaren kian aldaketa beharrezkoa zela zen Reala. Denboraldi haren buka- erdian, Luis Uranga presidenteak erabaki zuen 1985eko udaran. Eta eran, Reala utzi eta Real Madride- kaleratu zuen. Ez zen hor betirako Galesera jo zuten. Toshack 36 urra joan zen galestarra. bukatu. Izan ere, Astiazaranek ga- teko entrenatzaile galestarra eka- 1991-1992 denboraldian, Do- lestarra ekarri zuen 2000-2001 rri zuten. nostian zen berriro ere. Bigarren denboraldiaren erdian, taldea kin- Oso denboraldi onak etortzeko- bolada horren hasieran, Oceano, ka larrian zegoela. Denboraldi har- ak ziren. 1986-87 denboraldian Es- Carlos Xabier eta Kodro fitxatu tan taldea salbatu zuen, baina, hu- painiako Kopa irabazi zuten Tos- eta Sansetik zenbait jokalari igota, rrengoa bukatu aurretik, Astiaza- John Toshack, Atotxan. DIARIO DEL GALES hacken jokalariek Zaragozan, 1991-92 denboraldia ona izan zen; ranek berak bota egin zuen.

›› AITOR ZABALETA Betirako gogoan

Realaren historiaren egunik bel- Madrilgo zale batzuek eraso egin izan zen gertaera hura, eta Madrile- tzenetakoa izan zen, dudarik gabe, zioten Zabaletari. Ricardo Guerrak ra ez dira ordutik itzuli. Beldur han- 1998ko abenduaren 8a. Ez egun ho- labankada eman zion gazte anti- dia pasatu zuten egun hartan. «Ai- rretan UEFAtik kanpora bota zue- guatarrari eta, ospitalera eraman torri egokitu zitzaion, baina beste lako Atletico Madridek, baizik eta bazuten ere, ezin izan zuten bere edozeinen kontra egin zezake- realzale bat hil zutelako Vicente onera ekarri. ten», adierazi dute Realeko lagu- Calderon futbol zelaiaren ingurue- Samin handia eragin zuen Aitor narte bateko kideek. tan. Aitor Zabaleta Cortazar neska- Zabaletaren hilketak, eta Santa Ma- Ibaeta aldean oso ezaguna zen lagunarekin eta beste hainbat real- ria elizan egindako hileta elizkizu- Aitor Zabaleta. Ibai Lizeoan ikasi zalerekin joan zen Madrilera Euro- nak oso jendetsuak izan ziren. Rea- zuen txikitan, eta hil zutenean au- pako Kopako final-zortzirenetako leko jokalariak ez ezik, Athleticeko- zoko jatetxe batean lan egiten itzuliko neurketa ikustera. Nor- ak ere izan ziren. Realeko zenbait zuen. Haren oroimenez eskultura Aitor Zabaletaren aita, semeari egindako omenaldi batean. ASIER COLOMA gehiagoka hasi aurretik, Atletico lagunartekoentzat inflexio puntua dago Anoetan. IRUTXULOKO HITZA XVI GOGOAN OSTIRALA, 2010EKO EKAINAREN 4A

Realak duela 43 urte lortu zuen bere historiako azken igoera. Calvo Soteloren zelaian puntu bakar bat eskuratzearekin nahikoa zuen helburua lortzeko. 2-0 galtzen joan ostean, berdinketa lortu zuen asko sufrituta. Balentria, Puertollanon

ARITZ SORZABAL uela 43 urte gertatu zen; 1967ko apirilaren 23an, D hain zuzen ere. Realak azken igoera bizi izan zuen egun hartan, Puertollanon. Lehen itzuli go- rabeheratsua egin ondoren, txuri- urdinek bigarren itzuli aparta egin eta puntu bakarra lortu behar zuten Calvo Soteloren zelaian Lehen Mailara bueltatzeko. Zubiarrain; Gorriti, Martinez, Iguaran; Lasa, Lema; Urreisti, Ar- zak, Arregi, Aranbarri eta Boronat. Hori izan zen Andoni Elizondo entrenatzaileak Ciudad Realen jokatutako partida erabakigarrian zelairatutako hamaikakoa. Beste- ak beste, Ormaetxea eta Mendilu- ze ere baziren talde hartan. Realak berdinketarekin nahikoa zuen, eta bigarren itzuli osoan galdu gabe zegoen talde donostiarra. Hala ere, 2-0 aurreratu zen etxeko taldea. Zorionez, Borona- tek aurrena eta Aranbarri gazteak ondoren partida berdindu zuten eta txuri-urdinak Lehen Mailara igo ziren, asko sufrituta. Izan ere, luzapenean bereak eta bi egin behar izan zituzten donostiarrek berdinketa mantentzeko. Honen harira, Juan Mari Anza masajista eta Miguel Mari Echava- rren medikua bizipen irrigarri baten protagonista izan ziren partida historiko hartan. Realak igoera es- kuan zuen, baina oraindik partida amaitu gabe zegoen. Jokalari bat lesionatu zen eta biak berdegunera irten ziren, txuri-urdina nola zegoen ikusteko baino, denbora galtzeko. Zelaian botikinean zuten material guztia atera zuten, espa- ratrapua mozteko labaina eta guz- Jose Mari Martinez orduko kapitaina, ezkerrean, Puertollanon. KUTXA FOTOTEKA ti. Medina Diaz epailea denbora galdu nahi zutela konturatuta, erdi Placido Ezeiza Anastasio lagu- farrez, honakoa esan zion Anzari: Bigarren itzuli osoan narteko sortzailea izan zen, Rea- «Encima, no querra usted darle de galdu gabe zegoela leko zale ezagunenetakoa izateaz merendar al niño...». aurkeztu zen Reala gain, eta 2007ko ekainaren 19an Juan Mari Anzak antzeko zer Puertollanon zendu zen. Puertollanoko igoera edo zer egin zuen aurreko nor- bertatik bertara bizi izan zuen, gehiagoka batean, Vallecasen jo- Denbora galtzeko, Juan Tasin semea ondoan zuela. katutakoan, hori ere erabakigarria Mari Anza masajistak Bederatzi urte zituen Tasinek, igoera lortzeko garaian. Kasu ho- maletinean zuen guztia baina oroimenean du han gertatu- netan, Realeko jokalari batek zain berdegunera bota zuen takoa: «Bukaeran zelaira jauzi egin tiratu bat zuelakoan, Anza zelaira genuen. Gero, autobusean, xanpai- irten zen. Denbora galtzeko triki- Taldeak sekulako harrera nez blai eginda bukatu nuen». Do- mailuarekin konforme ez, eta ma- izan zuen Gipuzkoako nostiarako bidea ezin hunkigarria- sajistak are eta denbora gehiago goa izan zen Tasin txikiarentzat: galdu zuen jokalaria lagundu eta herrietan autobusez «Autobusean gentozen, Realare- aulkira itzultzeko bidean: Anzak etxeratu zenean naren atzetik, herriz herri. Haur bat ez zuen maletina itxi eta barruan nintzen, eta ez nuen inoiz halakorik zuen guztia berdegunera erori zi- bizi izan». tzaion. Denbora luzez egon zen Sotelokoei saria agindu zieten ira- dena biltzen, etxeko jokalari eta baziz gero. Gainera, taldean hiru Galardik eraman zuen baloia zaleen haserrea eraginez. bizkaitar zeuden, eta pozik atera- Bitxikeria gisa, Realeko jokalari ohi ko ziren Lehen Mailara igotzea bat, Jose Mari Galardi, sekulako sa- «Lorian geunden» galarazita». Jose Mari Martine- riarekin etxeratu zen Puertollano- Jose Mari Martinez kapitainak zek ez du sekula ahaztuko Puer- tik bueltan. Calvo Soteloren aurka- Puertollanoko balentriaren 40. tollanon bizitakoa: «Bost urte in- ko partida bukatu bezain laster har- urteurrenaren harira IRUTXULO- fernuan egon ondoren, lorian mailetatik berdegunera salto egin KO HITZAri esan zionez, «Calvo geunden». eta baloia bereganatu zuen.