Zał ącznik Nr 1 do Uchwały Nr...... Rady Gminy Wi ązowna z dnia

WÓJT GMINY WI ĄZOWNA

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WI ĄZOWNA

CZ ĘŚĆ I

UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Wi ązowna 2011

SPIS TRE ŚCI I. WST ĘP...... 4

II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY WI ĄZOWNA...... 4

1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU ...... 4 1.1. DOTYCHCZASOWE ZAGOSPODAROWANIE GMINY...... 4 1.2. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE TERENÓW...... 5 1.3. DOTYCHCZASOWE UZBROJENIE TERENÓW...... 8 1.3.1. Drogi ...... 8 1.3.2. Zaopatrzenie w wod ę...... 10 1.3.3. Kanalizacja, usuwanie odpadów...... 11 1.3.4. Elektroenergetyka...... 12 1.3.5. Gazyfikacja...... 12 2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY ...... 12

3. STAN ŚRODOWISKA...... 13 3.1. WARUNKI GEOTECHNICZNE GRUNTÓW W ASPEKCIE PRZYDATNO ŚCI DLA BUDOWNICTWA...... 13 3.2. STAN ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ...... 14 3.2.1. Gleby...... 14 3.2.2. Stan chemiczny i fizyczny pokrywy glebowej...... 15 3.2.3. Zbiorowiska ł ąkowe i murawowe...... 15 3.2.4. Obszary le śne ...... 15 3.3. WIELKO ŚĆ I JAKO ŚĆ ZASOBÓW WODNYCH...... 16 3.3.1. Wody powierzchniowe...... 16 3.3.2. Wody gruntowe ...... 16 3.4. WYMOGI OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO...... 17 3.4.1. Wymogi ochrony środowiska...... 17 3.4.2. Wymogi ochrony przyrody...... 18 3.4.3. Wymogi ochrony krajobrazu kulturowego ...... 18 4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ...... 19 5. WARUNKI I JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW...... 19 5.1. DEMOGRAFIA, BEZROBOCIE, LICZBA I STRUKTURA LUDNO ŚCI ...... 19 5.2. OŚWIATA I EDUKACJA ...... 23 5.3. DZIAŁALNO ŚĆ KULTURALNA...... 24 5.4. SPORT I REKREACJA...... 24 5.5. OPIEKA ZDROWOTNA...... 25 5.6. ORGANIZACJE SAMORZ ĄDOWE I POZARZ ĄDOWE...... 26 5.7. BEZPIECZENSTWO PUBLICZNE...... 28 5.8. TURYSTYKA...... 29

2 5.9. BUDOWNICTWO KOMUNALNE ...... 29 6. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA...... 29 6.1. ZAGRO ŻENIE POWODZIOWE ...... 29 6.2. ZAGRO ŻNIE POWA ŻNĄ AWARI Ą ...... 30 7. POTRZEBY I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY...... 30

8. STAN PRAWNY GRUNTÓW...... 31

9. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH...... 31 9.1. OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE DÓBR KULTURY...... 31 9.2. OBSZARY OBJ ĘTE OCHRONĄ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE PRZYRODY ...... 33 9.3. OBSZARY OBJ ĘTE OCHRONĄ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O CMENTARZACH I CHOWANIU ZMARŁYCH...... 36 9.4. LINIE ELEKTROENERGETYCZNE...... 37 10. WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH...... 37 10.1. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH .... 37 11. WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH ...... 37 11.1. SUROWCE MINERALNE...... 37 11.2. WODY PODZIEMNE ...... 38 12. WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE

PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH...... 39 13. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ...... 39 13.1. STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI PONADLOKALNEJ ...... 39 13.2. STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI LOKALNEJ ...... 40 13.3. STAN SYSTEMÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ...... 40 14. ZADANIA SŁU ŻĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH ...... 40

Wykaz rysunków: 1. Lokalizacja obr ębów 7. Przebieg linii elektroenergetycznych 2. Dotychczasowe zagospodarowanie 8. Przebieg linii gazoci ągów 3. a. Planowanie przestrzenne w Gminie – 9. Warunki gruntowe plany obowi ązuj ące i w trakce 10. Rolnicza i le śna przestrze ń sporz ądzania produkcyjna b. Planowanie przestrzenne w Gminie – 11. Warunki wodne decyzje o warunkach zabudowy 12. Rze źba terenu wydane w latach 2002-2008 13. Tereny zalewowe 4. Układ komunikacji drogowej 14. Stan prawny gruntów 5. System wodoci ągów gminnych 15. Ochrona zabytków 6. System kanalizacji istniej ącej 16. Ochrona przyrody

Zał ącznik – Mapa uwarunkowa ń w skali 1:20 000

3 I. WST ĘP Niniejsze opracowanie stanowi realizacj ę wymaga ń okre ślonych w art.10 ust.1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Rozpoznanie uwarunkowa ń rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Wi ązowna jest podstaw ą formułowania polityki przestrzennej w dalszym rozwoju gminy i bardziej szczegółowych ustale ń okre ślonych w ww. ustawie. Podstawowym materiałem pomocnym w okre śleniu uwarunkowa ń rozwoju przestrzennego gminy jest opracowanie ekofizjograficzne, podstawowe, zawieraj ące szczegółowe informacje dotycz ące obszaru gminy. „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Gminy Wi ązowna” przedstawiono w formie tekstowej i graficznej. Tekst zawiera podstawowe dane dotycz ące istniej ącego stanu i funkcjonowania gminy w zakresie gospodarki przestrzennej. Cz ęść graficzn ą, stosownie do przepisu § 5 rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233), przedstawiono na rysunku w skali 1:20 000, wykonanym na kopii mapy topograficznej w skali 1:10 000, pochodz ącej z pa ństwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY WI ĄZOWNA

1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU

1.1. DOTYCHCZASOWE ZAGOSPODAROWANIE GMINY Struktura przestrzenna gminy Wi ązowna ukształtowana została w ewolucyjnym rozwoju struktur przyrodniczych i procesów urbanizacyjnych. Sposób zagospodarowania zmienia si ę w zale żno ści od potrzeb i mo żlwo ści inwestorskich w kolejnych okresach historii rozwoju gminy. Znaczny rozwój zagospodarowania, w poj ęciu ilo ściowym, nast ąpił w ostatniej dekadzie, kiedy to w wyniku du żego zainteresowania inwestorów budow ą mieszka ń niedaleko Warszawy, wła śnie tereny w Wi ązownie, poło żonej 26 kilometrów od centrum Warszawy, spełniały to kryterium. Z lokalizacji na terenach gminy Wi ązowna ch ętnie korzystali równie ż inwestorzy prowadz ący aktywno ść gospodarcz ą skierowan ą szczególnie do odbiorców na wschodzie Polski. Trendy wyst ępuj ące w obszarze metropolii warszawskiej w dalszym ci ągu b ędą stanowi ć o kolejnych zmianach w zagospodarowaniu przestrzennym gminy Wi ązowna. Bior ąc za podstaw ę rozpoznane, w trybie sporz ądzania niniejszego studium, do ść skomplikowane uwarunkowania przyrodnicze rozwoju zagospodarowania przestrzennego, a tak że analizuj ąc zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym gminy w ostatnich latach, mo żna stwierdzi ć, że działania gminy w zakresie gospodarki przestrzennej podejmowane były pod presj ą inwestorów, bez wyra źnie okre ślonej i konsekwentnie egzekwowanej polityki. W zwi ązku z d ąż eniem inwestorów do zabudowy terenów pod aktywno ść gospodarcz ą, tereny takie pozyskuj ą oni w obszarach ju ż cz ęś ciowo zabudowanych i realizuj ą swoje plany przez uzyskiwanie decyzji o warunkach zabudowy w s ąsiedztwie działek zabudowanych. Inne osoby, najcz ęś ciej z Warszawy, poszukuj ą poło żonych blisko Warszawy terenów, które mog ą by ć wykorzystane na budow ę domu lub zabudow ę letniskow ą. Poniewa ż zabudowa taka w gminie istnieje, to uzyskanie decyzji o podobnej zabudowie terenu w s ąsiedztwie te ż nie

4 stwarza wi ększych problemów. Je śli doda ć do tego naciski na zabudow ę terenów poło żonych na zalewowych terasach malowniczych rzek Świdra i Mieni mamy obraz wyra źnych trendów w zagospodarowaniu gminy. Obecny stan zagospodarowania i u żytkowania gruntów w gminie Wi ązowna przedstawia si ę nast ępuj ąco: Rodzaj u żytkowania Powierzchnia (ha) Grunty orne i sady Użytki rolne 4066 Łąki i pastwiska 1671 Lasy i gr. le śne 3167 Użytki le śne Gr. zadrzew. i zakrzew. 206 Tereny Tereny zabudowane zabudowane 547 i zurbanizowane Tereny komunikacyjne 335 Wody powierzchniowe, rowy, stawy 129 Nieu żytki 50 Razem 10171

Użytkowanie terenów w poszczególnych obr ębach geodezyjnych przedstawiono w tabelach zamieszczonych w katalogu obr ębów, który stanowi odr ębn ą cz ęść studium. Podział administracyjny gminy na obr ęby przedstawiono na rysunku Nr 1, a stan zagospodarowania przestrzennego gminy przedstawiono na rysunku Nr 2.

1.2. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE TERENÓW Przeznaczenie terenów w gminie do ko ńca roku 2003 okre ślał ogólny plan miejscowy zagospodarowania przestrzennego, który sporz ądzony został w 1994 r. Zgody na przeznaczenie gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, uzyskane w procedurze tego planu, s ą nadal obowi ązuj ące, a wi ęc mimo braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla całej gminy, zagospodarowywanie poszczególnych działek poło żonych w s ąsiedztwie działek ju ż zabudowanych nie nastr ęczało wi ększych trudno ści. W sytuacji du żego wzrostu inwestycji kubaturowych wyra źnie zaznacza si ę brak wła ściwego, stosownego do funkcji obiektów, zagospodartowania terenów, na których te inwestycje zrealizowano. Braki w wyposa żeniu terenów w inwestycje drogowe i infrastrukturalne dopełniaj ą obraz dotychczasowego zagospodarowania i uzbrojenia terenów. W gminie Wi ązowna, do ko ńca 2007 roku, sporz ądzono plany miejscowe, które obejmuj ą niewielki procent powierzchni gminy. Granice tych planów przedstawiono na rysunku Nr 3a. Wykaz działek obj ętych obowi ązuj ącymi planami zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy Wi ązowna przedstawia si ę nast ępuj ąco:

l.p. Nr uchwały Obszar/nazwa Numery działek 1 194/XXIV/2004 Etap VI 430, 447/2, 447/3, 447/4, 447/5, 447/6, 447/7, 447/8, 447/9, z 23.11. 2004 r. „Duchnów” 447/10, 448/4, 448/5, 448/7, 448/8, 448/9, 448/10, 448/11, (Dz. Urz. Woj. 448/13, 448/20, 448/21, 448/22, 448/23, 448/24, 448/25, Maz. 05. 51. 1230 448/26, 448/27, 448/28, 448/29, 448/30, 448/31, 449/1, 449/2 z 7 marca 2005 r.) i 449/3 obr ęb Duchnów 2 29/IV/2003 ETAP V 1) 93/10 z obr. Glinianka - w cało ści, z 30. 01. 2003 r. "Czarnówka- 2) 148/1, 148/2, 148/3, 148/4, 148/5, 148/6, 148/7, 148/8, (Dz. Urz. Woj. Glinianka" 148/9, 149/2, 149/3, 149/4, 149/5, 149/6, 149/7, 149/8, Maz. 03. 192. 4858 149/9, 149/10 obr ęb Czarnówka - w cało ści z 17 lipca 2003 r.) 3) 149/1 obr ęb Czarnówka - w cz ęś ci przylegaj ącej do w/w działek.

5 3 106/XIII/2003 etap I 1) działki nr ew. 329, 330, 336 i 337 z obr ębu geodezyjnego Z 26 .11. 2003 r. "Majdan" Majdan - w cało ści, (Dz. Urz. Woj. 2) działki nr ew. 331 i 338 z obr ębu geodezyjnego Majdan - Maz. 04. 81. 2015 we fragmentach obszarów planistycznych przeznaczonych z 8 .04. 2004 r.) na cele komunikacji drogowej o znaczeniu lokalnym, 3) działki z obr ębów geodezyjnych Majdan i Góraszka oznaczone na rysunku szrafem - we fragmentach przeznaczonych na cele komunikacji drogowej o znaczeniu lokalnym w obszarach planistycznych oznaczonych 11a.TD-V.15 i 11b.TD-V.15

4 107/XIII/2003 etap III – 318, 319/1, 319/2, 320, 321, 347, 348, 361, 362, 363, 364, 365, z 26 .11. 2003 r. "Gródek", 368, 369, 370, 371, 372, 373 - w cało ści w obr ębie Wi ązowna (Dz. Urz. Woj. Ko ścielna Maz. 04. 81. 2016, z 8. 04. 2004 r.) 5 108/XIII/2003 Etap VIII 1) w cało ści działki nr ew. 2/1, 2/2, 2/3, 3, 4, 5, 6, 7 i 8 obr ęb z 26 .11. 2003 r. "Duchnów- Kąck, (Dz. Urz. Woj. Kąck", 2) w cało ści działki nr ew. 673/1 i 673/2 obr. Duchnów Mazow. 3) w cz ęś ci działk ę nr ew. 25 obr ęb K ąck oraz fragment koryta 04. 81. 2017 z rz. Mieni. 8 .04. 2004 r.) 6 178/XVII/99 obszary B i C, 1) działki w obr ębie Wi ązowna Ko ścielna, w cało ści obj ęte z 14. 10. 1999 r. poło żone na ustaleniami planu nr ew.: 204/2, 205/4, 208/3, 208/4, 208/5, (Dz. Urz. Woj. północ 208/6, 208/7, 208/8, 208/9, 208/10, 208/11, 208/12, 209, Mazow. 00. 14 od ul. 211/11, 219, 220, 295, 296, 297, 298/1, 298/2, 298/3, 299, .105 Turystycznej 300, 301, 405, 490, 491, z 3 lutego 2000 r. 2) działki w obr ębie Wi ązowna Ko ścielna, w cz ęś ci obj ęte 2001. 01. 26 zm. ustaleniami planu nr ew.: Dz. Urz. Woj. 210/9 – cz. południowa, od północnej linii rozgraniczaj ącej Maz. ul. Kwiatowej, 01. 2. 10 § 1) 263/1 – cz. południowa, od północnej linii rozgraniczaj ącej ul. Kwiatów Polskich, 398 – cz. południowa, od północnej linii rozgraniczaj ącej ul Kwiatowej, 399 – cz. wschodnia, od zachodniej granicy proj. linii rozgraniczaj ącej ul. Ró żanej, 400 – cz. wschodnia, od zach. granicy działki Nr 395. 7 365/XXXVIII/01 obszary A i D, 1) obr ęb Wi ązowna Ko ścielna, w cało ści obj ęte ustaleniami z 23 maja 2001 r. poło żone na planu, nr ew.: 189, 190, 191, 192/4, 192/12, 194, 195, 196/13, (Dz. Urz. Woj. północ od ul. 212/7, 213/3, 214/1, 215/1, 216/1, 217/1, 218/1, 263/1, 284/1, Maz. 01.191.3228, Turystycznej 286, 287, 288, 289/1, 289/2, 289/3, 289/4, 290, 291, 292, 293, z 13 .09. 2001 r.) 294, 302/1, 302/4, 302/5, 302/6, 405, 488, 489. 2) obr ęb Wi ązowna Ko ścielna, w cz ęś ci obj ęte ustaleniami planu dz. nr ew.: 188 - fragment południowy działki od północnej linia rozgraniczaj ąca ul. Kwiatowej, 302/2 - fragment działki poza lini ą warunkowego wykluczenia zabudowy mieszkaniowej, 302/3 - fragment działki poło żony poza lini ą warunkowego wykluczenia zabudowy mieszkaniowej, 399 - cz. zachodnia działki, od wschodniej granicy proj. linii rozgraniczaj ącej ul. Ró żanej, 400 - cz. zachodnia drogi, od zachodniej granicy działki nr 395 do granicy uchwalania planu, 192/11 - fragment południowy działki, od północnej linia rozgraniczaj ąca ul. Kwiatowej, 192/18 - fragment drogi licz ąc od północnej linia rozgraniczaj ąca ul. Kwiatowej, 212/7, 213/2, 215/1 - cz ęś ci południowe działek od północnej linia rozgraniczaj ąca ul. Kwiatowej,

6 397 - cz ęść ul. Nadrzecznej od południowej granicy działki nr 550/4 do ul. Kwiatowej, 398 - cz ęść południowa działki, od północnej linia rozgraniczaj ąca ul. Kwiatowej, 488 – cz. południowa działki, od północnej linia rozgraniczaj ąca ul. Kwiatowej.

8 371/XXXIX/01 Dz. nr ew. 412 Dz. nr ew. 412/1 i 412/2 w obr ębie Lipowo z 29. 06. 2001 r. miejscowo ść (Dz.U.Woj. Maz. Lipowo 01. 209.3614 z 4 .10. 2001 r.) 9 60/VII/98 z 16 Wi ązowna dz.1/2, 1/4, 1/5, 2/1, 6/1, 7/1, 9/1, 10/1, 11/1, 12/1, 13/1, 14/1, czerwca 1998 Gminna na 15/1, 16/1, 18, 20, 22/1, 22/2, 24/127, 28/1, 30/1, 31/5, 31/6, (Dz.U.Woj. Warsz. północ od ul. 33/1, 34/1, 59, 60, 134/1, 134/2, 135, 136, 137, 296/3 do 9,97/1, 98.64.302 z Polnej 297/2, 297/4, 297/10, 297/12-13, 653-656, 657/1, 657/2, 658, 28.10.98) 659, 660

Tereny ju ż zabudowane oraz tereny przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy, obowi ązuj ącym do ko ńca 2003 roku, były podstaw ą wyznaczenia terenów inwestycyjnych w gminie. Praktyka ostatnich lat wskazuje na bardzo du że zainteresowanie wła ścicieli gruntów mo żliwo ści ą zabudowy ka żdego terenu, poło żonego przy istniej ących drogach. Zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami, grunty, dla których nie sporz ądzono planu miejscowego, mog ą zosta ć przeznaczone pod zainwestowanie jedynie poprzez decyzje o warunkach zabudowy i decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Działki, dla których obowi ązuj ą decyzje wydane w latach 2002 do 2008 przedstawione zostały na rysunku Nr 3b. W wi ększo ści przypadków nowe działki do zainwestowania były wyznaczane w wielko ści nie mniejszej jak 1200 m2, przy zachowaniu minimum 70% powierzchni biologicznie czynnej. Było to uzasadnione tym, że gmina ma bardzo słabo rozwini ętą sie ć kanalizacji i zag ęszczanie zabudowy mogłoby mie ć ujemne oddziaływanie na środowisko. Ograniczeniami prawnymi w zainwestowaniu terenów jest to, że gmina poło żona jest: - w cało ści na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych, - w du żej cz ęś ci poło żona jest na obszarze Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu - w niewielkiej cz ęś ci na obszarze Mazowieckiego Parku Krajobrazowego z jego stref ą ochronn ą, Ograniczeniami naturalnymi do przeznaczania terenów pod zabudow ę s ą tereny podmokłe, z wysokim poziomem wód gruntowych oraz to, że powierzchnia 3808 ha zaj ęta jest przez lasy. W ostatnim czasie, z uwagi na dogodny dost ęp do dróg krajowych nr 2 i 17, zaznaczył si ę gwałtowny rozwój przedsi ębiorczo ści gospodarczej i powstanie wielu zakładów pracy tak o kierunku produkcyjnym, jak i handlowym. Na terenie gminy utworzyły si ę ci ągi zakładów we wsiach Zakr ęt i Duchnów przy drodze krajowej Nr 2 oraz we wsiach Majdan, Góraszka i Wola Ducka przy drodze krajowej Nr 17.

7 1.3. DOTYCHCZASOWE UZBROJENIE TERENÓW

1.3.1. Drogi Przez teren gminy przebiegaja 2 drogi krajowe, 1 droga wojewódzka, drogi powiatowe i drogi gminne: − Długo ść dróg wojewódzkich - 10,7 km − Długo ść dróg powiatowych - 57,6 km, w tym 32,6 km to drogi utwardzone. − Długo ść dróg gminnych - 64,1 km, w tym 9,7 km to drogi utwardzone. − Pozostałe drogi to drogi wewnetrzne. Drogi krajowe przebiegaj ące przez teren gminy Wi ązowna to droga nr 2 (Warszawa-Terespol) oraz droga nr 17 (Warszawa-Lublin). Przez teren gminy przebiega jedna droga wojewódzka Nr 721, relacji Piaseczno-Wi ązowna- Duchnów. Drogi powiatowe zestawiono w poni ższej tabeli.

L.p. Nr drogi Stary nr drogi Relacja 1. 2701W 01207 Zakr ęt - Michałówek- Duchnów 2. 2702W 01208 Izabela-Nowy Konik 3. 2703W 01209 Góraszka - Boryszew 4. 2704W 01210 Boryszew - Michałówek 5. 2705W 01211 Wi ązowna - K ąck 6. 2706W 01212 Glinianka-Por ęby 7. 2707W 01213 Duchnów - K ąck - Wielgolas Duchnowski 8. 2708W 01214 Dziechciniec-Pęclin-Kąck 9. 2709W 01215 Żan ęcin - Malcanów - Glinianka - Bolesławów - Gr ębiszew 10. 2710W 01216 Glinianka - Wola Karczewska - Teofilów - Świerk 11. 2711W 01217 Czarnówka - Rzakta 12. 2712W 01218 Wola Karczewska - Kruszówiec 13. 2713W 01219 Regut - Celestynów - D ąbrówka - Glina - Wola Karczewska 14. 2727W 01233 cz ęść ul. Lubelskiej w Wiz ązownie 15. 2731W 01238 Wi ązowna - Falenica 16. 2748W 36281 Rzakta - Józefów - do drogi Nr 50

Wi ększo ść dróg gminnych nie posiada utwardzonej nawierzchni - zwykle jest to źle utrzymana nawierzchnia gruntowa, o nieregularnej linii, wynikaj ącej z układu własno ściowego i dawnego układu dróg rolnych o zbyt małej szeroko ść pasa drogi.

8 Drogi gminne zestawiono w poni ższej tabeli. L.p. Nr drogi Stary nr drogi Relacja 1. 270801W 13001 Zakr ęt - Pohulanka 2. 270802W 13002 Droga do sanatorium 3. 270803W 13003 Pohulanka-Izabela 4. 270804W 13004 Przez Majdan do Góraszki 5. 270805W 13005 Majdan-Izabela 6. 270806W 13008 Majdan-Droga Nr 17 7. 270807W 13007 Góraszka-Aleksandrów 8. 270812W 13012 Przez Emów (ul. Sosnowa) 9. 270813W 13013 Emów - Ml ądz 10. 270814W 13014 Ml ądz - Rudka 11. 270015W 13015 ul. Parkowa 13015B ul. Sportowa 12. 270817W 13017 Osiedle XXX-lecia 13. 270818W 13018 ul. Boryszewska - Golice 14. 270819W 13019 ul. Duchnowska – droga Nr 270818W 15. 270820W 13020 Przez Boryszew 16. 270822W 13022 Michałówek – Konik Nowy 17. 270823W 13023 Duchnów – Stary Konik 18. 270824W 13024 Duchnów - Stefanów 19. 270825 13025 Przez Duchnów 20. 270826W 13030 Wi ązowna - P ęclin 21. 270827W 13027 Żan ęcin – Piekło - Wi ązowna 22. 270828W 13028 Duchów - Żan ęcin 23. 270829W 13029 Dziechciniec – droga Nr 270831W 24. 270830W 13030 Pęclin – droga Nr 270835W 25. 270831W 13031 Malcanów – Kopki – Wola Karczewska 26. 270832W 13032 Kopki - Lipno 27. 270833W 13033 Wi ązowna (ul. Parkingowa) 28. 270834W 13034 Pęclin – Dziechciniec Duchnowski 29. 270835W 13035 Malcanów - Por ęby 30. 270836W 13036 Por ęby - Teresław 31. 270837 13037 Glinianka II - Celinów 32. 270838W 13038 Czarnówka - Celinów 33. 270839W 13039 Rzakta - Celinów

9 34. 270840W 13040 Rzakta – Bolesławów - Siwianka 35. 270841W 13041 Przez Czarnówk ę 36. 270842W 13042 Glinianka - Kruszówiec 37. 270843W 13043 Droga Nr 270042W - Siwianka

Od 2003 r. wprowadzono na teren gminy warszawsk ą miejsk ą lini ę autobusow ą - „czerwona”, a od 21 sierpnia 2005 r. niektóre kursy przedłu żono do Glinianki. Pozwoliło to na polepszenie w znacznym stopniu skomunikowania gminy z Warszaw ą. Stanowi to istotn ą warto ść dla promocji gminy, zach ętę dla potencjalnych inwestorów i popraw ę warunków życia dla mieszkanców. W gminie brak kolei, pomimo, że jej obszar znajduje sie w widłach dwóch linii kolejowych: Warszawa – Otwock (Lublin) i Warszawa – Mi ńsk Mazowiecki (obie - trakcje elektryczne). Przy analizie lokalnej komunikacji gminnej, mo żna wł ączy ć je do programu obsługi komunikacyjnej gminy, nastawionej na wykorzystanie s ąsiedztwa aglomeracji warszawskiej. Układ komunikacji drogowej w gminie przedstawiono na rysunku Nr 4 1.3.2. Zaopatrzenie w wod ę Zbiorcze zaopatrzenie ludno ści w wod ę pitn ą oparte jest na uj ęciach zlokalizowanych w Majdanie, Rzakcie i Lipowie czerpi ących wodę z czwartorz ędowego pi ętra wodonośnego z gł ęboko ści 30 – 60 m. Uj ęcie wody „Majdan” to dwie studnie gł ębinowe o wydajno ści eksploatacyjnej 100 m 3/h. Uj ęcie dostarcza wod ę do wodoci ągu grupowego, zaopatruj ącego miejscowo ści: Zakr ęt, Izabela, Michałówek, Majdan, Góraszka, Duchnów, Boryszew, Stefanówka i cz ęść Wi ązowny Gminnej. Uj ęcie wody „Rzakta” to dwie studnie wiercone o wydajności eksploatacyjnej 35 m 3/h. Wodoci ąg grupowy zaopatruje mieszka ńców Rzakty, Bolesławowa, Czarnówka, Kruszówca i Glinianki. Uj ęcie wody „Lipowo” zlokalizowane we wsi Lipowo to trzy studnie wiercone o wydajno ści eksploatacyjnej 120 m 3/h. Dostarcza ono wod ę poprzez wodoci ąg grupowy dla ludnosci zamieszkałej w miejscowo ściach: Wola Ducka, Wola Karczewska, Lipowo, Kopki, Malcanów, Dziechciniec, P ęclin, Żan ęcin, Radiówek, Rudka, Wi ązowna Ko ścielna, cz ęść Wi ązowny Gminnej i Emów. Wymienione uj ęcia wody wraz wodoci ągow ą sieci ą rozdzielcz ą o ł ącznej długo ści 156,2 km, stanowi ą jeden zintegrowany system na terenie całej gminy. Pozwala on na uzyskanie przez indywidualnych odbiorców du żej ilo ści wody do picia uzdatnianej w stacjach wodoci ągowych. Stopie ń wyposa żenia gminy w wodoci ągi wynosi 76,5 % (procent ogółu ludno ści w gminie). Rozwojowymi stacjami wodoci ągowymi s ą uj ęcia Majdan i Lipowo ze wzgl ędu na du żą ilo ść wody oraz dobr ą jej jako ść , o stosunkowo małej zawarto ści zwi ązków żelaza i manganu (szczególnie w Lipowie). Pozostał ą stacj ę, w Rzakcie, nale ży wykorzystywa ć jako studni ę awaryjn ą z planowaniem docelowej jej likwidacji. Cz ęść ludno ści posiada własne studnie wiercone, ujmuj ące wod ę z tego samego pi ętra użytkowego. Pozostała cz ęść mieszka ńców gminy, z ró żnych wzgl ędów (zabudowa kolonijna, brak przył ączy), nie korzysta lub pozbawiona jest mo żliwo ści korzystania z wodoci ągów wiejskich i zaopatruje si ę w wod ę ze indywidualnych studni kopanych ujmuj ących wody gruntowe z pierwszego poziomu wodono śnego. Poziom ten utrzymuje si ę głównie w przewarstwieniach piaszczystych rozdzielaj ących górny horyzont glin zwałowych na gł ęboko ści 5 m p.p.t. Wody gruntowe podlegaj ą łatwej infiltracji ró żnego rodzaju zanieczyszcze ń bytowych i gospodarczych. System wodoci ągów gminnych przedstawiono na rysunku Nr 5.

10 1.3.3. Kanalizacja, usuwanie odpadów W gminie Wi ązowna została wybudowana nowoczesna oczyszczalnia ścieków (Emów) - oddana do u żytkowania 30.09.2005 r. Do ko ńca grudnia 2007 r. wykonano 13,4 km sieci kanalizacyjnej sanitarnej i 222 przył ączy do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Daje to mo żliwo ść korzystania z sieci kanalizacyjnej dla 9,7 % ludności gminy Wi ązowna. W du żej ilo ści przypadków ścieki z zabudowa ń jednorodzinnych, obiektów usługowo- handlowych oraz gospodarstw rolnych odprowadzane s ą do zbiorników bezodpływowych, a nast ępnie wywo żone do oczyszczalni ścieków lub stacji zlewnych poza terenem gminy . Podobna sytuacja jest w osiedlu mieszkaniowym w Radiówku (2% mieszka ńców gminy i 2,0 km sieci kanalizacyjnej), gdzie ścieki komunalne wywozi si ę do stacji zlewnej w Zagórzu. Obecnie ścieki nie s ą podczyszczane w osiedlowej oczyszczalni ścieków, z uwagi na jej bardzo zły stan techniczny. Kompleks szpitalno-sanatoryjny w Zagórzu, jako jedyny, posiada oczyszczalni ę mechaniczno- biologiczn ą (przepustowo ść po przebudowie w 2009 r. wynosi 50 m 3/24h – szczytowa 100 m3/24h). Odbiornikiem ścieków jest rów melioracyjny w zlewni rzeki Mieni.

Gospodarka odpadami w rejonach wiejskich obejmuje głównie odpady komunalne oraz odpady wytwarzane przez lokalny przemysł i zakłady o charakterze usługowym, a tak że opakowania po środkach ochrony ro ślin. Na terenie gminy powstaj ą nast ępuj ące grupy odpadów: − odpady bytowe (metale, papier i tektura, odpady organiczne, tworzywa sztuczne, materiały tekstylne), − odpady przemysłowe (stłuczka szklana, tworzywa sztuczne, odpady budowlane), − odpady pochodz ące z oczyszczalni ścieków (skratki i piasek z osadników), − odpady rolnicze (nieu żyte nawozy, środki ochrony ro ślin). Przyjmuje si ę, że na terenie gminy jest wytwarzanych 2717,6 Mg odpadów komunalnych (bytowe), które gromadzone s ą w ustawionych na posesjach pojemnikach. Selektywn ą zbiórk ą odpadów, polegaj ącą na u żywaniu zestawów worków o zró żnicowanych barwach (szkło, makulatura, tworzywa sztuczne), obj ętych jest 98 % gospodarstw domowych. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych prowadzona jest dwa razy w roku poprzez dostarczanie ich do Wydziału Technicznego Urz ędu Gminy w Wi ązownie, gdzie nast ępuje ich demonta ż i unieszkodliwianie. W obr ębie gminy brak jest składowiska odpadów stałych. Dotychczas istniej ące, do 2002 roku, wysypisko w K ącku zostało zlikwidowane. Wywóz odpadów odbywa si ę przez kilka prywatnych firm, głównie na pełni ące rol ę składowiska regionalnego składowisko odpadów w Otwocku – Świerku oraz w inne miejsca składowania. Du ża ilo ść odpadów trafia jednak na małe „dzikie” wysypiska rozrzucone po lasach. Podmioty gospodarcze prowadz ące działalno ść na terenie gminy wytwarzaj ą około 580 Mg odpadów przemysłowych, głównie odpadów budowlanych, złomu metali, odpadów z mechanicznej obróbki metali, opakowania z tworzyw sztucznych, papieru. Odpady te odbierane s ą przez wyspecjalizowane jednostki i przekazywane do odzysku lub unieszkodliwienia. Na terenie gminy znajduje si ę 12 firm prowadz ących działalno ść gospodarcz ą zwi ązan ą z odzyskiem odpadów. System kanalizacji w gminie przedstawiono na rysunku Nr 6.

11 1.3.4. Elektroenergetyka Przez obszar gminy Wi ązowna przebiegaj ą napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia: - dwutorowa linia 400 kV relacji Miłosna – Kozienice - dwutorowa linia 110 kV relacji Miłosna – stacja Wschodnia - jednotorowa linia 110 kV Otwock/Teklin – Józefów oraz wiele linii średniego napi ęcia 15 kV. Ponadto znajduje si ę tutaj kilkadziesi ąt stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Przebieg linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia przedstawiono na rysunku Nr 7. 1.3.5. Gazyfikacja Przez teren gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia dn 500 o max. ci śnieniu roboczym (MOP) 6,3 MPa, relacji Rembelszczyzna - Wronów. W Wi ązownie zlokalizowane s ą stacje gazowe w Zakr ęcie, Wi ązownie oraz w Woli Karczewskiej. Gazoci ągi rozdzielcze wybudowano głównie od dwóch pierwszych stacji. Z ziemnego gazu przewodowego korzysta jeszcze niewielka cz ęść mieszka ńców gminy, cho ć istniej ące gazoci ągi mogłyby pokry ć zapotrzebowanie przyszłych odbiorców gazu ziemnego na cele socjalno-bytowe, grzewcze i technologiczne. Gazyfikacja jest jednak mo żliwa po zawarciu porozumienia pomi ędzy dostawc ą gazu a odbiorc ą w warunkach ekonomicznej opłacalno ści dostaw gazu. Obecnie istnieje 85,1 km sieci gazowych, z czego 14,5 km to sie ć przesyłowa, a 70,6 km to sie ć rozdzielcza średniego ci śnienia. Z sieci gazowej korzysta 22,6 % ludno ści gminy. Przebieg linii gazoci ągów w gminie przedstawiono na rysunku Nr 8. 2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY Ilekro ć w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest mowa o "ładzie przestrzennym" - należy przez to rozumie ć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijn ą cało ść oraz uwzgl ędnia w uporz ądkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne. W świetle tak sformułowanego wyja śnienia poj ęcia ładu przestrzennego, okre ślenie stanu tego ładu w gminie Wi ązowna jest zadaniem trudnym. Ład przestrzenny odczytywany by ć mo że jako stan całej gminy, ale to jest stan okre ślany na podstawie stanu poszczególnych cz ęś ci gminy ogl ądanych z pozycji człowieka lub stan gminy okre ślany na podstawie zdj ęć lotniczych obejmuj ących obszar całej gminy. Cho ć ustawodawca nie wyja śnił dodatkowo, co w tym przypadku oznaczaj ą: 1. harmonijna cało ść , 2. uporz ądkowane relacje, 3. wymagania funkcjonalne, 4. wymagania społeczno- gospodarcze, 5. wymagania środowiskowe, 6. wymagania kulturowe, 7. wymagania kompozycyjno – estetyczne, to najbardziej wymiernymi s ą wymagania środowiskowe i kulturowe. W tym zakresie działaj ą przepisy odpowiednich ustaw i przestrzeganie tych przepisów mo żna uzna ć za uwzgl ędnienie wymaga ń. Szczegółowy opis stanu środowiska i wymagania zwi ązane z konieczno ści ą jego ochrony s ą przedmiotem opracowania ekofizjograficznego ogólnego oraz odpowiednich rozdziałów niniejszej cz ęś ci studium. Z analizy stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego gminy, w świetle bardzo żywiołowo rozwijaj ącej si ę zabudowy, gdzie spełnienie wymaga ń wła ścicieli nieruchomo ści b ądź

12 przyszłych inwestorów jest odczytywane w ostatnich latach jako spełnienie wymaga ń społeczno - gospoarczych wynika, że: 1. stan ładu przestrzennego, szczególnie w zakresie harmonijnej cało ści jak i wymaga ń kompozycyjno – estetycznych, nie jest na najwy ższym poziomie jaki mo żna sobie wyobrazi ć, 2. potencjałem gminy w kształtowaniu ładu przestrzennego s ą: Mazowiecki Park Krajobrazowy, Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu oraz otoczenie rzek Świder i Mienia, a tak że kilka zabytków, 3. kształtowanie ładu przestrzennego w najbli ższej przyszło ści podporz ądkowane b ędzie stworzeniu nowych powi ązań komunikacyjnych w rozwijaj ącej si ę aglomeracji warszwskiej, dalszej ochronie najceniejszych obszarów i obiektów, a tak że zwracaniu uwagi na projektowanie sposobu zagospodarowania poszczególnych działek jak i wi ększych obszarów z uwzgl ędnieniem wszystkich wymaga ń wymienionych w ustawie. 3. STAN ŚRODOWISKA Szczegółowe dane dotycz ące stanu i funkcjonowania środowiska w gminie Wi ązowna przedstawiono w opracowaniu ekofizjograficznym ogólnym sporz ądzonym na potrzeby niniejszego studium. Wszystkie dane posiadaj ące wpływ na decyzje zwi ązane z gospodark ą przestrzenn ą musz ą by ć uwzgl ędnione przy okre ślaniu kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego jak i w dalszych pracach planistycznych w gminie. Oprócz obowi ązku ochrony terenów obj ętych prawnymi formami ochrony przyrody nale ży zwróci ć uwag ę na uwarunkowania ograniczaj ące swobodny rozwój dalszego zagospodarowania gminy. Do nich nale żą : 1. warunki geotechniczne gruntów w aspekcie przydatno ści dla budownictwa, 2. stan rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, 3. wielkość i jako ść zasobów wodnych, 4. wymogi ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego

3.1. WARUNKI GEOTECHNICZNE GRUNTÓW W ASPEKCIE PRZYDATNO ŚCI DLA BUDOWNICTWA Obszar gminy Wi ązowna charakteryzuje si ę do ść słabym zró żnicowaniem warunków gruntowo - wodnych. Podstawowe ograniczenia w zagospodarowaniu terenu wynikaj ą z wyst ępowania na cz ęś ci obszarów (dolin i obni żeń terenowych) wód powierzchniowych oraz wysokiego poziomu wody gruntowej. Uwzgl ędniaj ąc powy ższe uwarunkowania gruntowo – wodne na obszarze gminy wyró żniono: − obszary o niekorzystnych warunkach geotechnicznych, do których zaliczono wszystkie tereny podmokłe, gdzie woda gruntowa wyst ępuje stale lub przez znaczn ą cz ęść roku na gł ęboko ści mniejszej ni ż 1 m. Na negatywna ocen ę geotechniczn ą terenów wpływ ma obecno ść gruntów nieno śnych i słabono śnych w podło żu, okresowe stagnowanie wód opadowych na powierzchni oraz zalewanie podczas wezbra ń powodziowych (dna dolin rzecznych i obni żeń terenowych). Wyró żnione obszary s ą stosunkowo najmniej przekształcone i ekstensywnie zagospodarowane. Z tego wzgl ędu zachowały si ę tu cenne i wzgl ędnie naturalne zbiorowiska ro ślinne i ostoje fauny. Zaleca si ę pozostawienie tych obszarów w dotychczasowym zagospodarowaniu rolniczym lub le śnym jako tereny otwarte; − obszary o utrudnionych warunkach geotechnicznych - obszary wyst ępowania bezpo średnio

13 na powierzchni lub pod bardzo cienk ą pokryw ą piaszczyst ą słabo przepuszczalnych glin zwałowych, które utrudniaj ą wsi ąkanie wód opadowych. Wi ąż e si ę to ze zjawiskiem wyst ępowania wód podskórnych utrudniaj ących podpiwniczenie budynków i konieczno ści ą uregulowania odpływu powierzchniowego. Na terenach tych dopuszczalna ekstensywna zabudowa bez podpiwniczenia; − obszary o przeci ętnych warunkach geotechnicznych z wydzieleniem terenów przewa żnie piaszczystych, gruntów no śnych z wod ą gruntow ą w strefie gł ęboko ści 1 – 2 m p.p.t. lub gł ębiej 2 – 4 m p.p.t., ale z mo żliwo ści ą wyst ępowania w podło żu niestabilnych gruntów eolicznych. Istniej ące warunki geotechniczne umo żliwiaj ą zabudow ę bez podpiwniczenia lub z podpiwniczeniem spłyconym. Intensyfikacja zabudowy wymaga uregulowania stosunków wodnych poprzez drena ż gruntów, budowę sieci kanalizacji deszczowej i uporz ądkowanie odpływu wód deszczowych. Obszary o wymienionych parametrach geotechnicznych dominuj ą na terenie gminy; − obszary o korzystnych warunkach geotechnicznych obejmuj ą tereny wyst ępowania gruntów no śnych, na których woda gruntowa zalega najgł ębiej, poni żej 2 m. Umo żliwia to wszelk ą zabudow ą bez ogranicze ń Warunki gruntowe na terenie gminy przedstawiono na rysunku Nr 9, a warunki wodne na terenie gminy przedstawiono na rysunku Nr 11.

3.2. STAN ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ Gleby zaliczone do III i IV klasy bonitacyjnej stanowi ą niewielki procent powierzchni gminy. Rozmieszczenie tych gleb zaznaczono na rysunku. Średnia wielko ść gospodarstwa w gminie Wi ązowna wynosi 2,16 ha. Rolnicz ą i le śną przestrze ń produkcyjn ą w Wi ązownie przedstawiono na rysunku Nr 10. 3.2.1. Gleby Obszar gminy charakteryzuje si ę mało korzystnymi warunkami glebowymi, niesprzyjaj ącymi intensyfikacji produkcji rolniczej. Na terenie gminy przewa żaj ą zdecydowanie słabe i bardzo słabe gleby klas V i VI w kompleksie żytnio – ziemniaczanym słabym i żytnio – łubinowym. Najwy ższe w skali gminy walory u żytkowe posiadaj ą gleby brunatne, wykształcone z glin zwałowych w 2 kompleksie pszennym dobrym , w III klasie gruntów ornych. Przy prawidłowym gospodarowaniu pozwalaj ą uzyskiwa ć wysokie plony wszystkich gatunków uprawnych. Zajmuj ą one jednak małe powierzchnie na terenach poło żonych we wsiach Glinianka, Rzakta i Duchów, a w mniejszym stopniu we wsiach Góraszka i Czarnówka. We wsiach Boryszew, Lipowo, Wola Karczewska wyst ępuj ą do ść powszechnie gleby o nieco gorszej przydatno ści rolniczej. S ą to przede wszystkim gleby brunatne lub bielicowe wytworzone z glin zwałowych, klasyfikowane jako 4 kompleks żytnio - ziemniaczany bardzo dobry i dobry , klasy IV. S ą to gleby średnio korzystne do uprawy, mniej zasobne w składniki pokarmowe i mniej wra żliwe na przesuszanie. Najbardziej nadaj ą si ę pod uprawy owsa, jęczmienia, koniczyny, saradeli, niektórych warzyw, zwłaszcza marchwi. W warunkach gospodarki drobnotowarowej uprawa tych gleb jest nieopłacalna i w pierwszej kolejno ści winny by ć przeznaczane na cele nierolnicze. W dolinach rzek Świdra i Mieni oraz w zagł ębieniach terenu wyst ępuj ą gleby organiczne wytworzone z torfów niskich lub mineralne wytworzone z piasków rzecznych, mad lub namułów o znacznym stopniu uwilgotnienia. S ą to najcz ęś ciej gleby torfowe i murszowe o ró żnym składzie mechanicznym, ró żnych stosunkach wodno - powietrznych. St ąd ich zró żnicowanie pod wzgl ędem przydatno ści rolniczej, jak równie ż zró żnicowanie przestrzenne. Pozostaj ą one najcz ęś ciej w III i IV klasie bonitacyjnej i nale żą do użytków zielonych średnich . Posiadaj ą do ść korzystne warunki wodne i pokarmowe dla ro ślin. Tereny te predystynowane s ą

14 do wysoko towarowej produkcji paszy. Na bardzo lekkich glebach murszowych lub torfowych w V klasie bonitacyjnej wyst ępuj ą użytki zielone słabe . Na ogół wymagaj ą one poprawy stosunków wodnych. Pasze z nich uzyskiwane s ą gorszej jako ści, a plony ni ższe. Mog ą one jednak zaspokaja ć potrzeby gospodarstw w skali lokalnej. Celowe jest pozostawienie ich w dotychczasowym u żytkowaniu ze wzgl ędu na specyfik ę gleb hydrogenicznych. W strefie zabudowy wyst ępuj ą gleby pochodzenia antropogenicznego o zmienionych wła ściwo ściach fizyczno - chemicznych i stosunkach powietrzno – wodnych dostosowanych do funkcji jak ą pełni ą w strukturze przestrzennej gminy (ziele ńce, skwery, ogrody działkowe). W strukturze użytkowania grunty rolne zajmuj ą powierzchni ę 5737 ha, co stanowi około 56 % powierzchni ogólnej gminy. Przewa żaj ą gleby klas V i VI, które zajmuj ą około 45 % ogólnej powierzchni u żytków rolnych. Gleby klasy III wyst ępuj ą głównie w zachodniej cz ęś ci gminy na powierzchni 350 ha, stanowi ąc 6,1 % ogólnego areału. Gleby na terenie gminy odznaczaj ą si ę małym stopniem degradacji i dewastacji oraz du żym stopniem zakwaszenia. Podstawowym problemem w zakresie ochrony gleb jest zabezpieczenie przed erozj ą, niszczeniem mechanicznym oraz zanieczyszczeniami. 3.2.2. Stan chemiczny i fizyczny pokrywy glebowej Zanieczyszczenie gleb metalami ci ęż kimi (Fe, PB, Cd) mie ści si ę w granicach zawarto ści normalnej lub tolerowanej. Charakterystyczne s ą wy ższe koncentracje niektórych pierwiastków w glebach (kadm, chrom, nikiel, miedz, ołów), jednak ich zawarto ści nie przekroczyły warto ści granicznych okre ślonych Zarz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych. Głównym źródłem zanieczyszcze ń gleb s ą nawozy, pochodz ące z pól uprawnych oraz emisje pyłów i gazów pochodz ące ze spalin pojazdów samochodowych. Pokrywa glebowa podlega procesom erozji wodnej i wietrznej. Na obszarze gminy przewa ża erozja wodna słaba. Lokalnie w obr ębie wyst ępowania wałów wydmowych oraz w strefach zboczowych dolin rzecznych Świdra i Mieni obserwuje si ę erozj ę umiarkowan ą. Skutki erozji wietrznej notuje si ę na terenach bezle śnych, przede wszystkim w partiach wierzchowinowych i na dowietrznych stokach wzniesie ń morenowych oraz na wałach wydmowych. 3.2.3. Zbiorowiska ł ąkowe i murawowe Tereny otwarte poło żone z dala od zabudowy, o małej ingerencji człowieka, zwi ązane z terenami podmokłymi i s ąsiaduj ącymi z wodami powierzchniowymi zajmuj ą u żytki zielone. Niele śne zbiorowiska naturalne i półnaturalne poło żone s ą głównie w dolinie Mieni oraz w obszarze źródliskowym w północnej cz ęś ci gminy. Użytki zielone zajmuj ą ł ącznie powierzchni ę 2358,6 ha (21,7 % ogółu powierzchni gminy). 3.2.4. Obszary le śne Pod wzgl ędem lesisto ści gmina nale ży do obszarów bardziej zalesionych. Lasy zajmują powierzchni ę 3 808 ha, co stanowi około 35,1 % ogólnej jej powierzchni, wobec 22,2 % w województwie mazowieckim. W strukturze własno ści wyst ępuje przewaga lasów nale żą cych do osób fizycznych. Lasy prywatne wyst ępuj ą na powierzchni 1.580 ha (49,1 %) i charakteryzuj ą si ę du żym rozdrobnieniem oraz rozproszeniem. Spotyka si ę je zarówno na północy gminy, w cz ęś ci środkowej, jak i na południu. Lasy pa ństwowe, znajduj ące si ę w zarz ądzie Nadle śnictwa Celestynów, położone s ą w kilku wi ększych i mniejszych uroczyskach i obejmuj ą areał 1 640 ha, tj. 43,1 % ogólnej powierzchni lasów. Do wi ększych kompleksów lasów pa ństwowych zaliczy ć nale ży: uroczysko Aleksandrów i uroczysko Gródek w cz ęś ci zachodniej gminy oraz uroczysko Gołobórz – Glinianka w cz ęś ci wschodniej. Rozmieszczenie lasów na terenie gminy jest nierównomierne. Najwi ększe kompleksy le śne

15 wyst ępuj ą w cz ęś ci zachodniej i środkowej gminy, w mniejszym stopniu na północnych i południowych obrze żach. Stan zdrowotny drzewostanów le śnych jest ogólnie dobry.

3.3. WIELKOŚĆ I JAKO ŚĆ ZASOBÓW WODNYCH Warunki wodne, a w tym zasoby wodne gminy, przedstawiono na rysunku Nr 11. 3.3.1. Wody powierzchniowe Gmina Wi ązowna poło żona jest w dorzeczu Wisły. Głównymi ciekami wodnymi s ą: rzeka Świder, Mienia i J ędrzejnica. Rzeka Świder jest prawostronnym dopływem Wisły. Koryto rzeki jest zwarte, o średniej szeroko ści 17 m, na przewa żaj ącej długo ści gł ęboko wci ęte. Silna erozja denna powoduje dalsze obni żanie dna rzeki i zmiany jej biegu. Interesuj ącym elementem w korycie rzeki s ą tak że progi, zwane szypotami. Piaszczyste dno, niewielka gł ęboko ść i ciekawe otoczenie sprawiaj ą, że jest to dobre miejsce na spływy kajakowe i wycieczki. Świder w wi ększej cz ęś ci płynie w otoczeniu rozległych ł ąk i pastwisk przedzielonych licznymi k ępami zadrzewie ń olszowych i wierzbowych. Gł ęboko ść rzeki jest mocno zró żnicowana i to bez wzgl ędu na odległo ść od uj ścia. Świder posiada bardzo oryginalny, jak na warunki ni żowe, charakter wartkiej rzeki podgórskiej. Najbardziej atrakcyjne odcinki to: Dobrzyniec - Glinianka, gdzie rzeka płynie meandrując w rozległej dolinie oraz odcinek Wola Karczewska - Wólka Ml ądzka, gdzie ma charakter przełomu o wci ętym gł ęboko korycie. Na całej długo ści brzegi poro śni ęte s ą drzewami i krzewami oraz bardzo bogat ą roślinno ści ą nadbrze żną. Rzeka Mienia jest prawym dopływem Świdra i odwadnia centraln ą cz ęść gminy Wi ązowna. Rzeka posiada długo ść około 40 km, a powierzchnia jej zlewni wynosi około 280 km². Źródła Mieni znajduj ą si ę niedaleko Kałuszyna. Rzeka przepływa przez Kąck, Duchnów, Boryszew, Wi ązown ę i Emów, ł ącz ąc si ę ze Świdrem przed Józefowem i Otwockiem. Mienia płynie w gł ębokim jarze utrwalonym ro ślinno ści ą drzewiast ą i krzewiast ą. Powy żej Wi ązowny przepływa przez krajobraz polny, a poni żej, a ż do uj ścia, poprzez kompleks le śny. Ostatni odcinek od kładki przy boisku do uj ścia do Świdra jest rezerwatem przyrody. Na tym odcinku jest ona najpi ękniejsza, płyn ąc gł ębokim korytem w lesie. Nazwa rzeki pochodzi prawdopodobnie od darni znajduj ącej si ę w podło żu, która "mieni si ę" w świetle słonecznym. Z innych cieków wodnych wymieni ć nale ży lewy dopływ Mieni - J ędrzejnic ę, przepływaj ącą przez obszary wsi Por ęby i K ąck. Lokalnymi odbiornikami wód opadowych i gruntowych są dolinki denudacyjne i obni żenia wytopiskowe, sk ąd odpływ nast ępuje poprzez rowy melioracyjne. Przeprowadzone w latach ubiegłych melioracje gruntów rolnych przyczyniły się do zmiany charakteru małych cieków wodnych w rowy melioracyjne o wyprostowanych korytach i przyspieszonym odpływie wód. System rowów otwartych i drena żowych odprowadza nadmiar wód do stałych cieków wodnych. W uzupełnieniu do wód płyn ących pozostaj ą nieliczne starorzecza poło żone w dolinie rzeki Mieni i Świder, nieliczne śródwydmowe oczka wodne oraz stawy stanowi ące pozostało ści po dołach poeksploatacyjnych wypełnionych wodami. 3.3.2. Wody gruntowe Wody gruntowe tworz ą dwie zasadnicze strefy. Pierwsza strefa o ci ągłym poziomie wód wyst ępuje na przewa żaj ącej cz ęść gminy. Woda gruntowa utrzymuje si ę w łatwo przepuszczalnych utworach buduj ących taras otwocki oraz dna dolin i obni żeń, tworz ąc jeden poziom o zwierciadle swobodnym. Obszar zasilany jest wodami opadowymi, infiltracyjnymi oraz spływem powierzchniowym

16 i podziemnym z s ąsiednich terenów. Wody tego poziomu powi ązane s ą z wodami rzecznymi, a wahania zwierciadła wód gruntowych uzale żnione s ą od stanów wód w rzekach i intensywno ści opadów atmosferycznych. W dolinach rzek oraz pozostałych dolinkach i zagł ębieniach wody gruntowe wyst ępuj ą najpłycej do 2 m, stanowi ąc tam ograniczenia dla budownictwa. Miejscami płytkie wody gruntowe pojawiaj ą si ę na powierzchni tworz ąc podmokło ści. Na obszarach przykrytych utworami wydmowymi o du żej mi ąż szo ści i przepuszczalno ści, wody gruntowe zalegaj ą gł ęboko, przez co grunty te wykazuj ą stany przesuszenia. Drug ą stref ę tworz ą wody gruntowe, których ci ągło ść zwierciadła mo że ulega ć zakłóceniom. Zasi ęg przestrzenny tej strefy zwi ązany jest z wyst ępowaniem płytko zalegaj ących utworów o małej przepuszczalno ści i gorszych warunkach infiltracji (gliny zwałowe). W obr ębie strefy wody gruntowe utrzymuj ą si ę w osadach piaszczystych zalegaj ących w stropie utworów gliniastych. Ponadto mog ą zachodzi ć przypadki pojawienia si ę tzw. "wierzchówek" tu ż przy powierzchni terenu. Maj ą one niekorzystny wpływ na zmian ę konsystencji glin i iłów oraz stanowi ą ograniczenia budowlane.

3.4. WYMOGI OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

3.4.1. Wymogi ochrony środowiska Stan środowiska przyrodniczego w gminie Wi ązowna opisany w ekofizjografii ma nie tylko bezpo średni wpływ na warunki życia społeczno ści lokalnej, ale jak wynika z planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, ma te ż znacz ący wpływ na stan warunków życia w metropolii warszawskiej. Stworzenie dobrych warunków życia w gminie Wi ązowna i jej bliskie poło żenie w stosunku do coraz intensywniej wykorzystywanych terenów warszawskich przyczynia się do coraz wi ększego zainteresowania inwestorów mo żliwo ści ą zabudowy mieszkaniowej w terenach zabudowy ekstensywnej. Jednocze śnie mo żliwo ść lokalizacji inwestycji zwi ązanych z prowadzeniem aktywno ści gospodarczej na okre ślonych terenach gminy czyni to zainteresowanie jeszcze wi ększym i stwarza mo żliwo ści wykorzystania tej koniunktury dla dalszej poprawy warunków życia, pracy i wypoczynku w gminie Wi ązowna. Wykorzystanie tej koniunktury i ścisłe przestrzeganie ustalonych zasad rozwoju zagospodarowania przestrzennego mo że sprawi ć satysfakcj ę władzom gminy i jej mieszka ńcom. Wzrastaj ące, w ostatnich latach, zainteresowanie inwestorów zabudow ą na terenie gminy Wi ązowna spowodowało degradacj ę terenów przyrodniczych jak i powstanie wielu terenów nie do ko ńca zagospodarowanych. Dotyczy to: 1. zidentyfikowanych w terenie wielu miejsc poboru piasku lub żwiru, których nie poddano rekultywacji, 2. pojawienie si ę dzikich wysypisk śmieci, 3. braków w wyposa żeniu terenów w infrastruktur ę komunikacyjn ą, jak i infrastruktur ę techniczn ą, 4. niewła ściwe stosowanie nawo źenia na du żych powierzchniach gruntów rolnych, 5. braku wła ściwej ochrony i kształtowania terenów nadrzecznych, które staj ą coraz bardziej zdegradowane. Warunki, którym musi odpowiada ć środowisko wynikaj ą, przede wszystkim, z obowi ązku przestrzegania przepisów ustaw odr ębnych, z ustale ń zawartych w opracowaniu ekofizjograficznym i standardów, jakie w gminie chce si ę uzyska ć. Przy okre ślaniu zasad zagospodarowania przestrzennego gminy nale ży uwzgl ędni ć warunki, które okre śli ć mo żna w odniesieniu do nastepuj ących komponentów środowiska:

17 1. Rze źba terenu - zachowanie, gł ęboko wcinaj ących si ę w rozmyte tereny morenowe, dolin Świdra i Mieni, zwracaj ąc szczególn ą uwag ę na odcinki przełomowe, które sprawiaj ą, że rzeki te s ą dobrym miejsce na spływy kajakowe i wycieczki, - zakaz zabudowy na terasach zalewowych poło żonych po obu stronach koryt rzecznych, które nie nadaj ąc si ę do zabudowy chroni ą tak że tereny zabudowane przed skutkami wezbra ń wód w rzekach, - likwidacja wyrobisk poeksploatacyjnych, które stanowi ą zagro żenie dla wód podziemnych i krajobrazu. Rze źbę terenu w gminie przedstawiono na rysunku Nr 12. 2. Wody - podejmowanie działa ń maj ących na celu podniesienie czysto ści wód na obszarze gminy, - uporz ądkowanie gospodarki wodno – ściekowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zakaz bezpo średniego odprowadzania ścieków do gruntu lub cieków wodnych i rowów melioracyjnch, - doprowadzenie do wykorzystania potencjału oczyszczalni w Emowie, - uwzgl ędnianie wyst ępowania terenów z wod ą podskórn ą, tzw. wierzchówek, powoduj ących ograniczenia budowlane, - ograniczenie zanieczyszcze ń antropogenicznych mog ących spowodowa ć zanieczyszczenia wód podziemnych. 3. Gleby - zakaz zabudowy na najlepszych kompleksach gruntów rolnych we wsiach Duchnów, Boryszew, Czarnówka, Glinianka, Rzakta, - nadzór nad prawidłowo ści ą zabiegów agrotechnicznych w gminie. 4. Szata ro ślinna - przestrzeganie przepisów o ochronie przyrody, o ochronie środowiska oraz ustale ń planu ochrony dla Parku Krajobrazowego, - zwi ększenie powierzchni z zieleni ą, w szczególno ści przy realizacji zada ń publicznych, - podejmowanie działa ń w zakresie wzbogacenia szaty ro ślinnej na działkach prywatnych. 5. Powietrze atmosferyczne - podejmowaie działa ń prowadz ących do ograniczenia st ęż enia pyłu zawieszonego. 6. Klimat akustyczny - przestrzeganie przepisów w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. 3.4.2. Wymogi ochrony przyrody W świetle istniej ącego stanu przyrody w gminie Wi ązowna, wyst ępuj ą okre ślone ograniczenia w sposobie zagospodarowywania wielu terenów. Najwa żniejszymi z nich s ą ograniczenia stanowione prawem i przestrzeganie tych ogranicze ń jest wymogiem ochrony przyrody. Szczegółowe zasady ochrony przyrody b ędą okre ślane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. 3.4.3. Wymogi ochrony krajobrazu kulturowego Krajobraz kulturowy gminy powstawał poprzez działania człowieka w interesuj ącym krajobrazie przyrodniczym. Pocz ątkow ą zabudow ę rolnicz ą zacz ęto uzupełnia ć zabudow ą letniskow ą, a nast ępnie pojawiała si ę zabudowa jednorodzinna, a nawet wielorodzinna. Wraz z rozdrobnieniem gospodarstw rolnych zacz ęto uzupełnianie zabudowy siedliskowej budynkami jednorodzinnymi, wznoszonymi na gruntach wła ścicieli dla członków rodzin. Wraz ze wzrostem zainteresowania osób z poza gminy zabudow ą jednorodzinn ą zacz ęły powstawa ć osiedla zabudowy jednorodzinnej. Czasem s ą to osiedla składaj ące si ę z działek powstałych z podziału nieruchomo ści rolnej, ale zabudowywane przez nowych wła ścicieli, czasem s ą to

18 osiedla budowane przez nowego wła ścciela gruntów na sprzeda ż. Tak kształtowany krajobraz jest do ść przypadkowy i trudno okre śli ć jego cechy czy warto ści, które wymagałyby ochrony. Wymogami w dalszym kształtowaniu krajobrazu kulturowego gminy powinny by ć: 1. realizacja zharmonizowanych ze sob ą formą i gabarytami obiektów powstaj ących jako osiedla, 2. obowi ązek kształtowania stref zieleni stanowi ącej opraw ę s ąsiaduj ących ze sob ą zespołów mieszkaniowych, 3. zakaz stosowania ogrodze ń prefabrykowanych z betonu, 4. ekspozycja dominant przestrzennych przez wyznaczenie przedpoli widokowych dominant, 5. zakaz budowy budynków i innych barier widokowych w cennych cz ęś ciach krajobrazu gminy. 4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ Dziedzictwo kulturowe gminy przedstawiono w pkt. 9.1. 5. WARUNKI I JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW Najwa żniejszymi o środkami życia społecznego s ą wsie Wi ązowna Gminna i Ko ścielna oraz wie ś Glinianka. Tam te ż s ą takie obiekty jak szkoły, apteki, świetlice wiejskie itp. Są te ż trzy czynne cmentarze, w Wi ązownie Ko ścielnej, Lipowie i Zakr ęcie. W zwi ązku z szybkim wzrostem terenów zabudowy mieszkaniowej wzrasta równie ź liczba mieszka ńców gminy. Władze gminy w porozumieniu z mieszka ńcami analizuj ą najpilniejsze potrzeby w zakresie uzupełnienia wyposa żenia terenów gminy w obiekty, które realizowane b ędą jako inwestycje publiczne. Wi ększo ść z nich umieszczono w planie rozwoju lokalnego gminy na lata 2007 – 2013.

5.1. DEMOGRAFIA, BEZROBOCIE, LICZBA I STRUKTURA LUDNO ŚCI Sytuacj ę demograficzn ą gminy Wi ązowna przedstawiono w formie poni ższych zestawie ń tabelarycznych. Tabela nr 1. Zestawienie podstawowych danych dla gminy Wi ązowna na tle województwa mazowieckiego i powiatu otwockiego wg Narodowego Spisu Powszechnego.

Podstawowe dane za 2008 r Woj. Mazowieckie Gminy wiejskie Gmina Wi ązowna Powierzchnia (ha) 5 204 495 1 467 559 10 438 Liczba ludno ści 3 555 814 2 735 995 10 212 Średnia g ęsto ść zaludnienia (os/km2) 1,46 0,54 1,02 Źródło: wg danych GUS, Bank Danych Regionalnych (aktualizacja 19.05.2009)

Informacje o liczbie ludno ści w gminie Wi ązowna wg płci i wieku

Rok 2005 2006 2007 2008 ogółem 9 793 9 989 10 208 10 438 ogółem męż czy źni 4 767 4 861 4 976 5 096 kobiety 5 026 5 128 5 232 5 342

19 ogółem 431 433 479 527 0-4 męż czy źni 202 219 248 282 kobiety 229 214 231 245 ogółem 587 582 548 536 5-9 męż czy źni 299 286 258 250 kobiety 288 296 290 286 ogółem 783 740 713 703 10-14 męż czy źni 382 376 369 362 kobiety 401 364 344 341 ogółem 711 756 762 765 15-19 męż czy źni 384 382 393 400 kobiety 327 374 369 365 ogółem 855 849 869 844 20-24 męż czy źni 425 437 426 418 kobiety 430 412 443 426 ogółem 732 750 773 837 25-29 męż czy źni 360 365 391 414 kobiety 372 385 382 423 ogółem 703 726 765 763 30-34 męż czy źni 332 351 362 363 kobiety 371 375 403 400 ogółem 707 751 755 796 35-39 męż czy źni 350 363 353 381 kobiety 357 388 402 415 ogółem 637 639 666 696 40-44 męż czy źni 311 315 353 359 kobiety 326 324 313 337 ogółem 804 795 786 754 45-49 męż czy źni 423 416 394 386 kobiety 381 379 392 368 ogółem 777 791 801 833 50-54 męż czy źni 407 400 418 420 kobiety 370 391 383 413 ogółem 550 615 629 677 55-59 męż czy źni 279 319 328 352 kobiety 271 296 301 325 ogółem 329 356 441 470 60-64 męż czy źni 140 158 198 221 kobiety 189 198 243 249 ogółem 345 342 325 329 65-69 męż czy źni 157 155 148 142 kobiety 188 187 177 187 ogółem 842 864 896 908 70 i męż czy źni 316 319 337 346 wi ęcej kobiety 526 545 559 562 Źródło: wg danych GUS, Bank Danych Regionalnych (aktualizacja 19.05.2009)

20 Przyrost naturalny w gminie Wi ązowna w latach 2005- 2008

Grupa Rok Ilo ść osób 2005 2 2006 17 ogółem 2007 20 2008 22 2005 1 2006 14 męż czy źni 2007 8 2008 16 2005 1 2006 3 kobiety 2007 12 2008 6 Źródło: wg danych GUS, Bank Danych Regionalnych (aktualizacja 19.05.2009)

Liczba ludnosci zameldowanej na terenie gminy zwi ększa si ę w niewielkim stopniu. Jest to zjawisko niepokoj ące w zestawieniu z danymi o ilo ści wydanych zezwole ń na budow ę domów mieszkalnych. Mimo tylu nowych inwestycji ilo ść osób, które melduj ą si ę w gminie Wi ązowna jest mała, a to przekłada si ę bezpo średnio na wpływy do bud żetu Gminy. Potrzeby inwestycyjne w zakresie infrastruktury rosn ą proporcjonalnie do rozwoju jednorodzinnego budownictwa mieszkaniowego, a bud żet gminy nie jest z tego tytułu równie proporcjonalnie zasilany.

Liczba osób bezrobotnych w gminie Wi ązowna w latach 2005 – 2008

Grupa Rok Ilo ść osób 2005 444 2006 414 ogółem 2007 281 2008 156 2005 258 2006 237 męż czy źni 2007 159 2008 89 2005 186 2006 177 kobiety 2007 122 2008 67 Źródło: wg danych GUS, Bank Danych Regionalnych (aktualizacja 19.05.2009)

Miejsca pracy w gminie znajduj ą si ę w nast ępuj ących wi ększych zakładach: - Mera Bellows Sp. z o.o. – Wi ązowna Ko ścielna – produkcja mieszków spr ęż ystych, - Berendsen Sp. z o.o. – Wi ązowna Ko ścielna Gródek – pralnia przemysłowa, - Huta szkła gospodarczego – Wi ązowna, - „Mader” Sp. j. – Stefanówka – produkcja kabli, - „Dax Cosmetics” Sp. z o.o. – Duchnów - produkcja kosmetyków, - „Chantal” – Wi ązowna - produkcja kosmetyków, - „Gran Plast” – Duchnów – tworzywa sztuczne,

21 - „Megal” Sp. z o.o.- Wola Ducka – produkcja okien i drzwi, - „Ellert” Sp. z o.o. – Wi ązowna – drukarnia, - „Bartpol” – Duchnów – produkcja nawozów, - „Tabit” Sp. z o.o. – Wi ązowna – produkcja makaronu - „Lekaro” – Wola Ducka – usługi komunalne, - „Prefagbud” – P ęclin – produkcja materiałów budowlanych, - „Relaks” – Wola Ducka - hotel i restauracja, - „Antares” – Zakr ęt – hurtownia piwa i napojów - „Wosana” – Góraszka – hurtownia napojów - „Novum” Sp. j. – Wi ązowna - przyprawy - „Pazio Beton”- Wola Ducka – betoniarstwo, - „Sajbet” – Majdan - betoniarnia - PPH „Kotwica” – Duchnów – zakłady mi ęsne, - „Polskamp” Sp. z o.o. Duchów – przerób mi ęsa - „Grycan Lody od Pokolen” – Majdan – produkcja lodów, - „Agro-Chemat” Sp. z o.o. – Wi ązowna – produkcja kosmetyków, - „Marcato” Sp. z o.o. – Rzakta – produkcja opakowa ń - „Rekpol” Sp. j. R ękawek – Wi żaowna – prod. artykułów gosp. domowego - „Bogulak” Sp. j. - Majdan – kamieniarstwo, - „Elmas” Sowa Pawlak Sp. j. – Zakr ęt – handel materiałami budowlanymi, - „Przemar” – Wi ązowna – handel materiałami budowlanymi, - „War-Remedium” Sp. z o.o. – Wi ązowna – produkcja mat, budowlanych - „Watersystem” Sp. z o.o. – Zakr ęt – systemy uzdatniania wody - „Mateo” Sp. c. – Wola Karczewska – tworzywa sztuczne - „Styl-Meb” – Wola Karczewska – produkcja mebli - „Hada” – Wola Ducka – produkcja okien i drzwi - „Drewzbyt” – Wola Karczewska – tartak - „Stolmark” – Wola Karczewska – stolarstwo budowlane - „Mario Bolucci” Sp. j. – Emów – produkcja obuwia - „Rewop” – Wola Ducka – produkcja obuwia - „Dakoma” Sp. z o.o. – Żan ęcin Rudka – artykuły szewskie - „WETZEL” Sp. z o.o. – Duchów – druk i tłoczenie - „Matmon” – Góraszka – powlekanie tkanin, dziewiarstwo - „Binol” Sp. c. – Wi ązowna – stacja obsługi samochodów - „Vulkapol” – Wola Ducka – wulkanizacja opon - „Auto-Koczyk” – Wola Ducka – mechanika samochodowa - „Bebauung” Sp. z o.o. – Zakr ęt – artykuły motoryzacyjne - „Sinclan Bis Skoda” – Zakr ęt – salon i stacja obsługi samochodów - „NTT System” Ltd Sp. z o.o. – Zakr ęt – prod. sprz ętu komputerowego - „Ogrodnictwo” Wi śniewski Jacek – Góraszka - ogrodnictwo - Restauracja „Mazowsze” oraz „Zajazd u „Mikulskich” – Wi ązowna, - Karczma Żywiecka - Wi ązowna, - Gminna Spółdzielnia w Wi ązowej – obiekty handlowe, skup złomu, magazyny, piekarnia, skład opału, zbiórka makulatury - Cztery stacje paliw: w Duchnowie, Majdanie i dwie w Woli Duckiej.

22 5.2. OŚWIATA I EDUKACJA Na terenie Gminy Wi ązowna prowadz ą działalno ść nast ępuj ące jednostki o światowe:

Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Wi ązownie ( w skład wchodz ą: Szkoła Podstawowa z oddziałami ul. Ko ścielna 20, 1 integracyjnymi 05-462 Wi ązowna im. Bohaterskich Lotników Polskich i Publiczne Gimnazjum im. NIP 532-19-47-711 Polskiego Pa ństwa Podziemnego) Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Zakr ęcie Zakr ęt, ul. Szkolna 11, 05-077 Warszawa- 2 ( w skład wchodz ą: Szkoła Podstawowa Wesoła NIP 532-19-74-760 im. Cypriana Kamila Norwida i Publiczne Gimnazjum) 3 Szkota Podstawowa ul. Napoleo ńska 1, 05- im. Wincentego Witosa w Gliniance 408 Glinianka NIP 532-14-27-319 4 Gimnazjum im. Jana Pawia II w ul. Napoleo ńska 53A, 05- Gliniance 408 Glinianka NIP532- 16-92-955 5 Gminne Przedszkole Osiedle Parkowe 17, 05- im. Misia Uszatka w Wi ązownie 462 Wi ązowna NIP 532- 14-26-722 6 Gminne Przedszkole „Pod Stumilowym Lasem” w Peclinie Pęclin 50, 05-462 Wi ązowna NIP 532-14- 19-722 7 Gminne Przedszkole w Zakr ęcie Zakr ęt, ul. Polna 26, 05-077 Warszawa- Wesoła NIP 532-14-20-665

We wrze śniu 2010 roku nauk ę w placówkach o światowych na terenie gminy rozpocz ęło 1444 uczniów i przedszkolaków. Do przedszkoli ucz ęszcza 289 dzieci, do oddziałów przedszkolnych przy szkołach odstawowych 90 przedszkolaków, do szkół podstawowych 721, a do gimnazjów 353. W roku szkolnym 2010/2011 uruchomiono ł ącznie 72 oddziały.

Wyposa żenie o środków o światowych podano w poni ższej tabeli:

Liczba pomieszcze ń Wyszczególnienie ZSG Wi ązowna ZSG SP Glinianka Gimnazjum Ogółem Zakr ęt Glinianka Sale lekcyjne 29 6 8 8 51 pracownie Ogółem 21 1 2 4 28 Komputerowe 3 1 1 1 6 Językowe 5 0 0 3 8 Świetlice 1 1 1 1 4

Obecnie bardzo powa żnym problemem w Gminie Wi ązowna, podobnie jak w całej Polsce, jest ograniczona liczba miejsc w przedszkolach na terenie Gminy. Ze wzgl ędu na du żą liczb ę dzieci nieprzyj ętych do przedszkoli, w celu uwolnienia miejsc dla dzieci 3-letnich od 01 wrze śnia 2009 roku, przeniesiono jeden oddział dzieci 6- letnich, tzw. krótką zerówk ę z Gminnego Przedszkola w Wi ązownie do Zespołu Szkolno- Gimnazjalnego w Wi ązownie przy ul Ko ścielnej 20. Z tych samych powodów od 01.09.2010 roku przeniesiono oddział dzieci 6-letnich z Gminnego Przedszkola w Zakr ęcie do Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego w Zakr ęcie.

W placówkach o światowych na terenie Gminy Wi ązowna w 2010 roku było zatrudnionych 231 osób, w tym 168 nauczycieli i 63 pracowników administracji i obsługi. Kadra w o świacie gminnej jest ustabilizowana, posiadaj ąca odpowiednie kwalifikacje i dobrze przygotowana do wykonywania swojego zawodu. Pracownicy niepedagogiczni tworz ą kompetentny zespół, który współpracuje ch ętnie w procesie edukacji. Najwa żniejszym atutem placówek o światowych w Gminie Wi ązowna jest posiadanie przez ka żdą z nich samodzielnej bazy do prowadzenia zaj ęć

23 lekcyjnych oraz posiadanie wykwalifikowanej kadry pedagogicznej. Sukcesywnie dochodzi do inwestowania w obiekty szkolne, dzi ęki czemu ich stan ulega ci ągłej poprawie. W kolejnych latach o świata w Gminie Wi ązowna powinna by ć ukierunkowana na ubieganie si ę o środki z funduszy strukturalnych na zaj ęcia pozalekcyjne, doposa żenie bazy o światowej oraz nawi ązanie współpracy zagranicznej. W kolejnych latach oświata w Gminie Wi ązowna powinna by ć ukierunkowana na ubieganie si ę o środki z funduszy strukturalnych na zaj ęcia pozalekcyjne, doposa żenie bazy o światowej oraz nawi ązanie współpracy zagranicznej. Zwi ększaj ąca si ę liczba dzieci wymusza, aby priorytetowo potraktować budow ę przedszkola w Zakr ęcie, rozbudow ę Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego w Zakr ęcie oraz uruchomienie szkoły podstawowej w Malcanowie.

5.3. DZIAŁALNO ŚĆ KULTURALNA Działalno ści ą kulturaln ą w Gminie zajmuje si ę przede wszystkim Gminny O środek Kultury, z siedzib ą w Wi ązownie oraz Izba Regionalna w Gliniance. Gminny O środek Kultury posiada on nast ępuj ące sekcje i zespoły: - Sekcja Taneczna, - Sekcja Plastyczna, - Sekcja Muzyczna, - Młodzie żowy Zespół Rockowy, - Kącik Poetycki, - Sekcja Akustyczna. W Gminnym O środku Kultury działa, w oparciu o dotacje, otrzymana z Wojewódzkiego Urz ędu Pracy, Gminne Centrum Informacji. Ponadto w Wi ązowej dział ą biblioteka publiczna z filiami w Gliniance i Duchnowie. W ramach akcji „Lato” funkcjonuje bezpłatna Kawiarenka Internetowa, w Duchnowie. W ramach upowszechniania czytelnictwa w bibliotekach prowadzone s ą lekcje biblioteczne, spotkania z grupami przedszkolnymi, działaln ść wystawiennicza – mini galerie. W bibliotece w Wi ązownie prowadzona jest wypo życzalnia kaset i jako jedyna posiada ona dostep do Internetu.

5.4. SPORT I REKREACJA Głównym koordynatorem działa ń w tym zakresie jest Kluby sportowe na terenie Gminy Wi ązowna. - Klub sportowy Glinianka – Sekcja piłki no żnej, dru żyna klasy B, dru żyna młodzików, - Klub sportowy „Advit” – Sekcja piłki no żnej: seniorów – Klasa A, - GAP Wi ązowna - Gminna Akademia Piłkarska - sekcja piłki nożnej młodzicy, orliki, żacy; - UKS Wi ąz - sekcja kolarstwa górskiego przy ZSG w Wi ązownie; - Eszach - sekcja szachów; - Grom Lipowo - sekcja piłki no żnej, seniorzy, Klasa A; - KS Rzakta - sekcja piłki no żnej, seniorzy, Klasa B; - LIKS Przelew Glinianka - sekcja piłki no żnej, seniorzy, Klasa B;

Imprezy kulturalno - sportowe w Gminie Wi ązowna – zakres i organizatorzy: - Dni Gminy Wi ązowna – impreza coroczna o charakterze kulturalnym, rekreacyjnym. Organizatorzy: Gminny Osrodek Kultury, - Uroczysto ść o charakterze kulturalno – patriotycznym z okazji Dnia Wojska Polskiego (15 sierpnia) – organizator GOK. - „Pierzyna” - organizator Urz ąd Gminy Wi ązowna, Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Wi ązownie.

24 - Gminna uroczystosc z okazji Swieta Niepodległosci – organizator Zespół Szkolno- Gimnazjalny w Wi ązownie. - Turniej tenisowy o Puchar Wójta - organizator Gminny Klub Tenisa Stołowego; - Turnieje Piłki No żnej dla dzieci - organizator GAP Wi ązowna; - Turniej szachowy o Puchar Wójta - organizator Eszach

Obiekty i urz ądzenia sportowe na terenie Gminy Wi ązowna: - Obiekty i urz ądzenia przy jednostkach o światowych, - Boiska do piłki no żnej w Duchnowie i Dziechci ńcu (pod opiek ą sołectw).

We wcze śniej omówionych jednostkach o światowych s ą nast ępuj ące pomieszczenia do prowadzenia zaj ęć wychowania fizycznego: Liczba pomieszcze ń Wyszczególnienie ZSG Wi ązowna ZSG Zakr ęt SP Glinianka Gimnazjum Ogółem Glinianka Hala sportowa Sala 1 1 2 gimnastyczna od 24m x 12m do 36m x 18m Sala 1 1 gimnastyczna mniejsza ni ż 24m x 12m do 18m x 9m Sala o pow. mniejszej ni ż 162 m 2 1 1 2

5.5. OPIEKA ZDROWOTNA Podstawow ą opiek ą zdrowotn ą w gminie Wi ązowna zajmuj ą si ę: Praktyka Lekarza Rodzinnego w Gliniance i Praktyka Lekarza Rodzinnego w Wi ązowej. Praktyka Lekarza Rodzinnego w Gliniance obejmuje swoj ą opiek ą 3000 pacjentów i grup ą osób korzystaj ących z pomocy lekarsko-pielegniarskiej okresowo, zwłaszcza w okresie letnim (działkowicze). Opieka ta jest sprawowana przez zespół (ZPLR), składajacy sie z: lekarza rodzinnego, lekarza pediatry, lekarza ginekologa (wszyscy z II° specjalizacji zawodowej), trzech piel ęgniarek: środowiskowej, rodzinnej i jednej poło żnej. Zakres świadczonych usług: - ambulatoryjna podstawowa opieka zdrowotna, w tym poradnictwo bierne i czynne (prowadzenie grup dyspanseryjnych dla dzieci i dorosłych), - opieka domowa – wizyty lekarza rodzinnego, pediatry, piel ęgniarek środowiskowo- rodzinnych, wizyty patrona żowe poło żnej, - opieka pediatryczna – szczepienia profilaktyczne, bilanse zdrowia, leczenie dzieci chorych, - opieka w zakresie medycyny szkolnej, obejmuj ąca uczniów szkoły podstawowej w Gliniance, gimnazjum w Gliniance, oddział „0”, - pełny zakres bada ń laboratoryjnych, - badania diagnostyczne: EKG, USG, konsultacje kardiologiczne w systemie tele-medycyny – umowa z Centrum Nadzoru Kardiologicznego ”Kardiofon” Warszawa ul. Ho ża, - umo żliwiajace wysłanie badania EKG zarówno z poradni jak i w czasie wizyty domowej i uzyskanie natychmiastowej porady kardiologicznej, - akcje profilaktyczne w szerokim zakresie (spirometria, densytometria, badanie słuchu, wzroku, badania USG naczyn, konsultacje kardiologiczne, urologiczne i alergologiczne) w ramach współpracy z firmami farmaceutycznymi, - specjalistyczna poradnia poło żniczo-ginekologiczna – prowadzenie cia ży (pełny zakres nale żnych badan, leczenie schorzen narzadu rodnego i zaburzen hormonalnych).

25 Praktyka Lekarza Rodzinnego w Wi ązownej opiekuje si ę ok. 5500 pacjentów zapisanych do Praktyki i grupa osób korzystajacych z pomocy lekarsko-pielegniarskiej okresowo, zwłaszcza w okresie letnim. W ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej prowadzony jest pełen zakres opieki nad dzie ćmi – od wieku najmłodszego do dzieci szkolnych (szczepienia obowi ązkowe i dobrowolne, profilaktyka, dyspanseryzacja). Zatrudnione s ą 4 pielegniarki przeszkolone w zakresie piel ęgniarstwa środowiskowo – rodzinnego, szczepie ń profilaktycznych opieki nad osobami przewlekle chorymi oraz 1 poło żna środowiskowo – rodzinna. Pacjentom zapewniona jest te ż opieka domowa lekarska i piel ęgniarska (pobrania, zabiegi, patrona że poło żnicze i pediatryczne). Pacjenci maja łatwy i szybki dostep do bada ń laboratoryjnych w pełnym zakresie i na najwy ższym poziomie oraz do bada ń obrazowych w szpitalach otwockich w ramach podpisanych umów, a tak że do konsultacji kardiologicznych w systemie „Kardiofon”. Oferta obejmuje tak że konsultacje specjalistyczne w ramach akcji i programów profilaktycznych: neurologiczne, pulmonologiczne, urologiczne, kardiologiczne, chirurgii naczyniowej, okulistyczne, badanie słuchu, wzroku, spirometrie, densytometrie.

Problemy zdrowotne (problemy zdrowotne środowiska Gminy s ą typowe dla całego społecze ństwa): - wzrost liczby zachorowa ń na tzw. choroby cywilizacyjne (układ kr ążenia, cukrzyca, nowotwory), - wypadki komunikacyjne i w gospodarstwach domowych (przy pracach polowych), - trudniejsza jest opieka nad ludzmi przewlekle chorymi, niepełnosprawnymi, starymi ze wzgl ędu na specyfik ę środowiska wiejskiego, - problem uzale żnienia od alkoholu, Dodatkowym problemem jest stan techniczny budynku i otoczenia placówki w Wi ązownie – remontu wymaga dach i elewacja budynku, taras i podjazd.

5.6. ORGANIZACJE SAMORZ ĄDOWE I POZARZ ĄDOWE Mieszka ńcy gminy korzystaj ą ze współpracy z organizacjami samorz ądowymi, ale mog ą te ż uczestniczy ć w życiu gminy poprzez działalno ść w organizacjach pozarz ądowych. Gminne jednostki organizacyjne to: 1. Jednostki o światowo-wychowawcze (pkt 5.2): 2. Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji w Wi ązownie (ZWiK), 3. Gminny O środek Kultury (GOK), 4. Biblioteka Publiczna Gminy Wi ązowna z filia w Gliniance i Duchnowie, 5. Gminny O środek Pomocy Społecznej (GOPS), 6. Urz ąd Gminy Wi ązowna ( UG), 7. Wydział Techniczny przy Urz ędzie Gminy Wi ązowna.

W celu pogł ębiania współpracy z organizacjami pozarz ądowymi Rada Gminy Wi ązowna podj ęła w 2004 roku uchwał ę Nr 190/XXIV/04 z dnia 23 listopada 2004 r.w sprawie zasad współpracy z organizacjami pozarz ądowymi i corocznie uchwala program współpracy.

Wykaz organizacji pozarz ądowych działaj ących na terenie Gminy Wi ązowna Organizacje prowadz ące działalno ść w zakresie pomocy społecznej: Działania na rzecz dzieci: 1. Otwocki Oddział Powiatowy Towarzystwa Przyjaciół Dzieci: - Środowiskowe Ognisko Wychowawcze Nr 6 w Gliniance, - Środowiskowe Ognisko Wychowawcze Nr 7 w Malcanowie, - Środowiskowe Ognisko Wychowawcze Nr 5 w P ęclinie,

26 - Środowiskowe Ognisko Wychowawcze Nr 8 w Wi ązownie, - Środowiskowe Ognisko Wychowawcze Nr 9 w Zakr ęcie 2. Świetlica „Caritas” przy parafii rzymsko-katolickiej pw. Św. Wojciecha w Wi ązownie, Działania na rzecz osób niepełnosprawnych: 1. Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie „Jeste śmy” - Duchnów, 2. Stowarzyszenie na Rzecz Wsparcia i Rozwoju PROGRES - Duchnów 3. Fundacja HIPPOLAND – Zagórze, Działania na rzecz osób uzale żnionych i ich rodzin 1. Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób Uzale żnionych „KROKUS” w Wi ązownie, Działania na rzecz osób starszych, chorych, ubogich itp.: 2. Polski Czerwony Krzy ż – siedziba w Otwocku, 3. Parafialny Zespół Charytatywny „Caritas” przy parafii rzymsko-katolickiej pw. św. 4. Wojciecha w Wi ązownie, 5. Wspólnota Samorz ądowa Powiatu Otwockiego - Oddział w Wi ązownie, Organizacje prowadz ące działalno ść kulturaln ą oraz w zakresie piel ęgnowania tradycji i kultury ludowej: 1. Towarzystwo Teatralne „Pod Górk ę” w Kopkach, 2. Koło Gospody ń Wiejskich w Gliniance, 3. Stowarzyszenie Miło śników Tradycji i Kultury Ludowej „WAWRZYNIOKI” w Gliniance, 4. Bractwo Kurkowe „LECHITY” – siedziba w Otwocku, Organizacje prowadz ące działalno ść na rzecz społeczno ści lokalnej w zakresie promocji i rozwoju: 1. Forum Przedsi ębiorczo ści Gminy Wi ązowna w Wi ązownie, 2. Klub Twórczego My ślenia z siedzib ą w Otwocku, 3. Wspólnota Samorz ądowa Powiatu Otwockiego Oddział w Wi ązownie, 4. Stowarzyszenie – Ruch Aktywno ści Społeczno-Gospodarczej „Wola Ducka” w Woli Duckiej, 5. Stowarzyszenie Rozwoju i Promocji wsi Wola Karczewska, 6. Stowarzyszenie Przyjaciół Radiówka, 7. Stowarzyszenie „Nad Świdrem NIRO” z siedzib ą w Otwocku 8. Stowarzyszenie LGD „Natura i Kultura”, 9. Grupa Aktywizacji Społecznej w Radiówku. 10. Stowarzyszenie „S ąsiedzi Duchnowskiej” – Wi ązowna, 11. Stowarzyszenie „Nasz Zakr ęt” - Zakr ęt Organizacje prowadz ące działalno ść rekreacyjn ą: 1. Rodzinne Ogrody Działkowe Malcanów - Brzezina , 2. Stowarzyszenie U żytkowników Działek Rekreacyjnych w Woli Karczewskiej, 3. Stowarzyszenie WEDEL w Woli Karczewskiej Organizacje zwi ązane z ratowaniem życia i mienia ludzkiego: 1. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Wi ązownie, 2. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Gliniance, 3. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Malcanowie, Organizacje prowadz ące działalno ść w zakresie sportu: 1. KS „Advit” Wi ązowna, 2. UKS „Advit” Wi ązowna, 3. KS Glinianka, 4. LIKS „Przelew” Glinianka, 5. LUKS „Junior” Rzakta”,

27 6. UKS „Wiąz” Wi ązowna, 7. Gminny Klub Tenisa Stołowego - Wi ązowna, 8. GAP - Gminna Akademia Piłkarska w Wi ązownie 9. UKS „Smoki” – Glinianka, 10. UKS „MILITARY” K ąck, 11. Stowarzyszenie E-szach w Wi ązownie. Pozostałe organizacje: 1. Towarzystwo Ubezpieczeniowe,

Rola, miejsce i znaczenie mi ędzy innymi organizacji pozarz ądowych funkcjonuj ących na terenie Gminy Wi ązowna w życiu społeczno ści lokalnej okre śla dokument pn. Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Wi ązowna na lata 2009 - 2011"( uchwała Rady Gminy Nr 361/XL/09 z dnia 29 wrze śnia 2009 roku.

W celu pogł ębienia współpracy z organizacjami pozarz ądowymi Rada Gminy w ka żdym roku kalendarzowym podejmuje uchwał ę w sprawie uchwalenia rocznego programu i zasad współpracy Gminy Wi ązowna z organizacjami pozarz ądowymi oraz innymi podmiotami prowadz ącymi działalno ść po żytku publicznego

5.7. BEZPIECZENSTWO PUBLICZNE W ci ągu ostatnich lat tak jak w całym Województwie Mazowieckim, tak i na terenie gminy Wi ązowna, daje sie zauwa żyć stopniowy spadek przest ępczo ści kryminalnej, natomiast wzrasta poczucie zagro żenia w sferze tzw. drobnej przest ępczo ści (kradzie że – w tym z posesji mieszkalnych, dewastacja mienia i szeroko poj ęte chuliganstwo). Popraw ę bezpieczenstwa publicznego na terenie Gminy planuje si ę realizowa ć przede wszystkim poprzez uzyskanie pełnoetatowego Komisariatu Policji w Wi ązownie oraz dodatkowych patroli policyjnych. Ponadto, wspólnie z pionem o światy i w porozumieniu z przedstawicielami wła ściwych słu żb, nale ży wdro życ przedsi ęwziecia edukacyjno - wychowawcze i informacyjne w placówkach szkolnych i przedszkolnych poprzez organizowanie spotka ń, pogadanek, konkursów czy pokazów ści śle powi ązanych z problematyk ą bezpiecze ństwa (znajomo ść pierwszej pomocy, umiejetno ść zachowania si ę w sytuacjach niebezpiecznych, znajomo ść sposobów przekazywania informacji alarmowych, bezpieczne podró żowanie itp.). Poza Policj ą o bezpiecze ństwo publiczne w gmnie dba Ochotnicza Stra ż Po żarna z jednostkami w Wi ązowej, Gliniance i Malcanowie. Ponadto dla zapewnienia bezpiecze ństwa publicznego powołany jest Gminny Zespół Zarz ądzania Kryzysowego, do którego zada ń nale ży w szczególno ści: - monitorowanie wyst ępuj ących kl ęsk żywiołowych i prognozowanie rozwoju sytuacji; - realizowanie procedur i programów reagowania w czasie stanu kl ęski żywiołowej; - opracowanie i aktualizowanie planu reagowania kryzysowego; - przygotowanie warunków umo żliwiaj ących koordynacj ę pomocy humanitarnej; - realizowanie polityki informacyjnej zwi ązanej ze stanem kl ęski żywiołowej;

Obowi ązki Szefa Zespołu pełni zast ępca Wójta Gminy Wi ązowna, a w skład zespołu wchodz ą przedstawiciele Policji, Ochotniczej Stra ży Po żarnej i słu żby zdrowia oraz kierownicy i dyrektorzy jednostek organizacyjnych Urz ędu Gminy.

28 5.8. TURYSTYKA Analizuj ąc baz ę turystyczn ą na terenie gminy Wi ązowna, że istniej ą miejsca noclegowe w: - Ośrodku wypoczynkowym „Rudka” w Żan ęcinie-Rudce, - hotelu „Relax” w Woli Duckiej - hotelu „Wiktoria” w Wi ązownej - ośrodku szkoleniowo-wypoczynkowym Domu Pracy Twórczej PAN w M ądralinie,

Na terenie gminy działaj ą tylko trzy gospodarstwa agroturystyczne: ”ANKA, RANCHO” w Gliniance, „RAJ” w Dziechci ńcu i gospodarstwo Pa ństwa Dowjat w Duchnowie. Tereny gminy, poło żonej w małej odległo ści od Warszawy, to tereny o bardzo du żych mo żliwo ściach uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Wyst ępuje tu dużo lasów, Mazowiecki Park Krajobrazowy, dwie rzeki b ędące rezerwatem przyrody: Mienia i Świder. Problemy w obszarze turystyki to: - niska atrakcyjno ść gminy dla turystów wynik ąjaca ze słabo rozwini ętej infrastruktury turystycznej, - brak ście żek i szlaków rowerowych, - brak chodników i deptaków spacerowych, - brak miejsc parkingowych dla samochodów osób przyjeżdżajacych z Warszawy, chc ących uprawia ć turystyk ę piesz ą i rowerow ą, - brak o środków czynnego wypoczynku, - słabo rozwini ęta agroturystyka, - brak punktów małej lokalnej gastronomii.

5.9. BUDOWNICTWO KOMUNALNE Gmina posiada pewn ą ilo ść budynków komunalnych, a w szczególno ści: kilka świetlic, szkoły, stare zlewnie mleka, kilka budynków mieszkalnych. Infrastruktura społeczno-usługowa jest jednak niewystarczaj ąca dla planowanego rozwoju i winna by ć uzupełniana i modernizowana, np. handel w gminie jest realizowany na bazie Gminnej Spółdzielni w Wi ązownie oraz poprzez prywatne punkty handlowe o niewystarczajacym asortymencie towarów. W przypadku rozwoju funkcji mieszkaniowej w Gminie niezb ędne b ędzie poszerzenie oferty o światowej i kulturalnej w zwiazku ze znacz ącym wzrostem zapotrzebowania. Wydział Techniczny przy Urz ędzie Gminy Wi ązowna administruje 14 budynkami komunalnymi o charakterze mieszkalnym, u żytkowym lub mieszanym, co daje 15 lokali użytkowych i 19 lokali mieszkalnych. Powy ższe budynki w wi ększo ści wymagaj ą remontów pokry ć dachów, rynien, kominów, instalacji elektrycznych, a w cz ęś ci konieczna jest wymiana okien i remont elewacji. Istnieje potrzeba zinwentaryzowania zasobów komunalnego budownictwa mieszkaniowego oraz analiza potrzeb mieszka ńców w tym zakresie. Istniej ą dwie placówki pocztowe: Urzad Pocztowy Wi ązowna i Filia w Gliniance. 6. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA

6.1. ZAGRO ŻENIE POWODZIOWE W gminie wyst ępuj ą zagro żenia środowiskowe zwi ązane z niebezpiecze ństwem powodzi. Obszary te oznaczono na rysunku Nr 13. Obszary zagro żone zalewaniem, le żą ce w pobli żu rzek, są w zasi ęgu zainteresowania osób planuj ących zabudow ę w celach rekreacji. Dalsze procesy inwestycyjne na tych terenach naruszałyby jednak równowag ę przyrodnicz ą, zmniejszały mo żliwo ści retencji wód

29 zalewowych i negatywnie wpływałyby na kształtowanie krajobrazu w najciekawszych przyrodniczo terenach gminy. Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą urz ądzenia ochrony przeciwpowodziowej, cho ć do terenów zalewowych zaliczane s ą u żytkowane rolniczo ł ąki i pastwiska w dolinie Świdra i Mieni. Najwi ększe zagro żenie powodziowe wyst ępuje w dolinie Mieni w rejonie wsi Duchnów, gdzie w czasie wezbra ń wody rzeczne przekraczaj ą drog ę wojewódzk ą i zalewaj ą najbli żej poło żon ą zabudow ę wsi. W dolinie Świdra wody powodziowe nie powoduj ą wi ększych strat gospodarczych z uwagi na fakt, że s ą to tereny wykorzystywane jako ekstensywne u żytki zielone, b ądź nieu żytki. Ochrona przeciwpowodziowa polegaj ąca na budowie wałów jest zbyt kosztowna i nieopłacalna ekonomicznie. Generalnie okresowe zalewy dotycz ą terenów rolnych i nie zagra żaj ą zabudowie mieszkaniowej poło żonej w s ąsiedztwie cieków wodnych. Problemami zwi ązanymi z ochron ą przed powodzi ą zajmuje si ę Gminny Zespół Zarzucania Kryzysowego.

6.2. ZAGRO ŻNIE POWA ŻNĄ AWARI Ą Nadzwyczajne zagro żenia środowiska mog ą powsta ć na skutek awarii lub katastrof w obiektach przemysłowych, komunalnych, usługowych, na trasach komunikacyjnych, czy te ż terenach rolnych i le śnych. Zdarzenia te cechuje przypadkowo ść , wyj ątkowo ść , niepewno ść , niepowtarzalno ść itp. W śród wyst ępuj ących zdarze ń losowych wymieni ć mo żna nast ępuj ące ich rodzaje: - awarie w zakładach produkcyjno-usługowych na skutek zakłóce ń w procesach technologicznych, rozładunku lub załadunku niebezpiecznych materiałów (wydobycie si ę substancji chemicznych, żrących, wybuchowych itp.), - awarie w obiektach komunalnych i urz ądzeniach technicznych (ska żenia wód powierzchniowych, podziemnych, gleb i gruntu, np. awaria oczyszczalni ścieków, ruroci ągów wody i gazu itp.), - przedostania si ę do środowiska substancji chemicznych, palnych, żrących itp., - katastrofy budowlane powoduj ące lokalne zagro żenia dla gruntu i wód. Na terenie gminy opisane powy żej zdarzenia mo żliwe s ą w przypadku wyst ąpienia katastrof drogowych na drodze krajowej nr 2 i nr 17, wzdłu ż której odbywa si ę transport ładunków niebezpiecznych (przewóz amoniaku, paliw, butli gazowych). Przez teren gminy przebiega magistralny gazoci ąg wysokiego ci śnienia oraz gazoci ągi średniopr ęż ne. Wyst ępuj ą równie ż stacje gazowe I stopnia. Na terenie gminy brak jest zakładów przemysłowych „o du żym ryzyku” lub „o podwy ższonym ryzyku”, które zobowi ązane s ą do sporz ądzenia raportu o bezpiecze ństwie oraz planu operacyjno – ratowniczego. W pobli żu południowo – zachodniej granicy gminy w Otwocku – Świerku zlokalizowany jest ośrodek j ądrowy, który zaliczany jest do zakładów o du żym ryzyku wyst ąpienia awarii. Sposób post ępowania w przypadku zagro żeń powstałych na terenie o środka okre śla „Ramowy plan post ępowania na wypadek awarii j ądrowej”. 7. POTRZEBY I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY Potrzeby gminy Wi ązowna, jak i wi ększo ści gmin podwarszawskich, obci ąż one s ą naciskami inwestorów na realizacj ę budownictwa mieszkaniowego. To wi ąż e si ę z zajmowaniem kolejnych terenów nie zawsze w pełni nadaj ących si ę do zabudowy. Dlatego te ż pilnym zadaniem jest okre ślenie terenów, które powinny by ć wykluczone z zabudowy lub warunków, jakie musz ą by ć spełnione dla terenów odpowiednich do zabudowy. Realizacja budownictwa mieszkaniowego, jak zawsze, wi ąż e si ę z konieczno ści ą budowy dróg i infrastruktury technicznej. W tym zakresie potrzeby gminy s ą jeszcze du że, cho ć w ostatnich latach stan zaległo ści został nieco zmniejszony.

30 8. STAN PRAWNY GRUNTÓW Wi ększo ść gruntów w gminie Wi ązowna stanowi ą grunty prywatne. Własno ść prywatna stanowi 81% powierzchni gminy. W skład tych gruntów wchodz ą lasy, które stanowi ą ok. 62% tej własno ści. Stan prawny gruntów przedstawiono na rysunku Nr 14. 9. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH

9.1. OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE DÓBR KULTURY Wśród cennych zabytków kulturowego krajobrazu obszaru gminy nale ży wymieni ć nast ępuj ące obiekty wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków:

Obiekt Miejscowo ść (obr ęb) Adres Nr rejestru Data wpisu Cmentarz Wi ązowna (Wi ązowna 1327 88-12-17 Ko ścielna) Park podworski Wi ązowna 1114/689 62-04-12 Nojmanów Dzwonnica Glinianka 1013/685 62-04-12 Dzwonnica, Wi ązowna (Wi ązowna 1113/363 62-03-05 ś XIX w Ko cielna) Ko ściół św. Wi ązowna 1113/363 62-03-05 Wojciecha, 1788- (Ko ścielna) 91 Ko ściół z terenem Glinianka 1013/685 62-04-12 cmentarza ko ścielnego Pałac Nojmanów, Wi ązowna Lubelska 1230 83-08-18 ok. 1890 32

Obiekty cenne kulturowo wyst ępuj ące w gminnej ewidencji zabytków: Obiekt Miejscowo ść (obr ęb) Adres Park Zamajdan-Olszyny (Majdan) Dwór - budynek drewniany, Gródek (Wi ązowna Ko ścielna) W parku pocz.XX w. (spalony) Chałupa, XIX w. Wola Karczewska nr 13 Chałupa, kon.. XIX w. Dziechciniec nr 47 wł. Władysław Łysiak Pawilon ogrodowy, XIX w. Wi ązowna (rozebrany)

31 Park Chrzanowskich Wi ązowna Parkowa 1 Dwór Chrzanowskich, 2 poł. XIX w. Wi ązowna Parkowa 1 Chałupa, 1934 r. Glinianka Napoleo ńska 43 Dwór Glinianka Chałupa, pocz. XX w. Por ęby nr 31 Zabudowania gospodarcze Gródek (Wi ązowna Ko ścielna) Chałupa, k. XIXw., wł. Franciszek Wola Karczewska nr 18 Rafał Oficyna Glinianka Park Kąck Park Glinianka (Lipowo) Park Gródek (Wi ązowna Ko ścielna) Chałupa, kon. XIX w Por ęby nr 18 Prowadzenie gminnej ewidencji zabytków nale ży do obowi ązku gminy w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, obj ętych wojewódzk ą ewidencj ą zabytków. Na obszarze gminy wyst ępuj ą te ż stanowiska archeologiczne. Wykaz zabytkowych stanowisk archeologicznych, znajduj ących si ę w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie, przedstawia si ę nast ępuj ąco:

nr obszaru AZP nr stanowiska na obszarze 57-69 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 57-70 2, 3, 58-69 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 58, 62, 66, 67, 68, 69, 70, 71 58-70 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23 59-69 3, 8, 9 59-70 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 56, 57, 58, 62 59-71 1

• stanowiska 57-70/22; 58-69/62, 66, 67, 68, 69, 70; 58-70/22, 23 posiadaj ą jedynie przybli żon ą lokalizacj ę; • wg dotychczasowego rozpoznania stanowiska 57-70/3; 58-69/25, 50; 58-70/18, 20; 59-70/31, 44 maj ą du żą warto ść naukow ą i nale ży unika ć ich zainwestowania; • stanowiska 58-69/27, 47 posiadaj ą własn ą form ę krajobrazow ą i nale ży pozostawi ć je w dotychczasowym u żytkowaniu;

32 • niektóre stanowiska, m.in. poprzez procesy budowlane lub fakt wybierania piachu, zostały w cz ęś ci zniszczone. Obszary i obiekty obj ęte ochron ą na podstawie przepisów o ochronie zabytków przedstawiono na rysunku Nr 15.

9.2. OBSZARY OBJ ĘTE OCHRONĄ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE PRZYRODY Du ża cz ęść powierzchni gminy to lasy i tereny cenne krajobrazowo, w szczególno ści ze wzgl ędu na poło żenie w s ąsiedztwie dolin rzek Świder i Mienia. W celu ochrony przyrody na tych terenach du żą cz ęść gminy obj ęto ochron ą poprzez ustanowienie: - Mazowieckiego Parku Krajobrazowego z otuliną, - Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, - Rezerwatu przyrody „ Świder“, - Obszar Specjalnej Ochrony Natura 2000 „Dolina Środkowego Świdra” (wpisanie na list ę), - 29 pomników przyrody, - użytków ekologicznych.

Rozmieszczenie pomników przyrody przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Nr Miejscowo ść Miejsce wyst ępowania Opis Obwód/ rejestru wysoko ść w m Quarcus robur 148 Wi ązowna park zabytkowy 5,8/25 (d ąb szypułkowy) osiedle domów jednorodzinnych obok Quarcus robur 3,4/22 456 Wi ązowna parku zabytkowego (d ąb szypułkowy) osiedle domów jednorodzinnych obok Quarcus robur 923 Wi ązowna 2,9/18 parku zabytkowego (d ąb szypułkowy) Wi ązowna 2 Pinus silvestris 3,6/4 706 plac przed ko ściołem (Ko ścielna) (sosna zwyczajna) 15/14 przy drodze polnej pomi ędzy osiedlem Tilia Cordata 874 Wi ązowna domów jednorodzinnych a parkiem 3,7/20 (lipa drobnolistna) zabytkowym Wi ązowna Quarcus robur 1052 Boryszew - działka orna B i K. Łysik 3,7/21 (Boryszew) (d ąb szypułkowy) w pasie drogowym po południowej Wi ązowna Tilia Cordata 1144 stronie drogi Żan ęcin - Glinianka (ok. 5 5,1/19 (Ko ścielna) (lipa drobnolistna) km) nad odnog ą rzeki Mieni w pobli żu mostu Quarcus robur 1172 Wi ązowna 2,7/22 około 100 m. od zajazdu turystycznego (d ąb szypułkowy) 1173 Wi ązowna nad odnog ą rzeki Mieni w pobli żu drogi Quarcus robur 3,15/20 (Ko ścielna) do Emowa - przy ogrodzeniu działki P. (d ąb szypułkowy) K. Soboty na działce le śnej obok mostu około 30 Quarcus robur 1174 Wi ązowna 2,7/21 m. od ul. Lubelskiej (d ąb szypułkowy) na wschodnim brzegu rzeki odnogi Quarcus robur 1175 Wi ązowna Mieni około 40 m. od stacji 3,6/22 (d ąb szypułkowy) hydroforowej na gruntach le śnych przy drodze około Quarcus robur 1176 Wi ązowna 100 m. od odnogi rzeki Mieni po jej 3,4/18 (d ąb szypułkowy) prawej stronie w pobli żu obwodnicy 1177 Wi ązowna około 120 m. na wschód od obwodnicy Quarcus robur 3,2/22

33 Warszawa - Lublin w pobli żu odnogi (d ąb szypułkowy) rzeki Mieni Wi ązowna ok 120 m. od szosy Warszawa – K ąck, Quercus robur 1149 3,25/30 Ko ścielna nad rowem melioracyjnym (d ąb szypułkowy) Quercus robur (d ąb szypułkowy) 147 Emów nad rzek ą Mieni ą działka rolna S. Gołąb 5,1/18 (najstarszy w M.P.K.) 6 Quercus robur 2.8-3.7/20- (d ąb szypułkowy) 26 3 Fraxinus 2.6-3.6/20- excelsior (jesion 22 wyniosły) Glinianka 1014 park zabytkowy Ulmus glabra (Lipowo) 3.0/25 (wi ąz górski) Tilia cordata (lipa 4.1/20 drobnolistna) Larix polonica 3.0/25 (modrzew polski) w pobli żu budynku przy drodze Tilia cordata 1146 Izabela gruntowej do Duchnowa, przy granicy z 4.6/26 (lipa drobnolistna) wsi ą Michałówek Tilia cordata (lipa 1147 Izabela w pobli żu budynku nr 29 3.2/26 drobnolistna) Quercus robur 1148 Kąck podwórze posesji nr 5 P. Zalewskiego 3.35/25 (d ąb szypułkowy) przy domu nr 10 (wł. E. Krakowskiej dz. Quercus robur 738 Kopki 4.1/22 Nr 31/1) (d ąb szypułkowy) 2 Quercus robur 2.7-3.2/20- 423 Wola Ducka obok domu E. Nojek (d ąb szypułkowy) 22 za zabudowaniami gospodarczymi na Quercus robur 1145 Wola Ducka 3.5/22 posesji nr 6 (d ąb szypułkowy) Fraxinus excelsior 355 Wola Karczewska obok domu J. Cacko 2.5/20 (jesion wyniosły) Zamajdan - Fraxinus excelsior 466 obok dworu p. Roszkowskich 3.3/28 Olszyny (Majdan) (jesion wyniosły) Zamajdan- teren le śny na zachód 3 Quercus robur 467 Olszyny 2.7-3.1/20 od dworu P. Roszkowskich (d ąb szypułkowy) (Majdan) 56 Quercus robur (d ąb szypułkowy) 40 Tilia cordata (lipa drobnolistna) 0.8-3.2 16 Carpinus betulus /10-25 (grab pospolity) wzdłu ż drogi polnej dob. dworu 12 Acer platanoides Zamajdan - 356 „OLszyny” (dł. ok. 300 m) (klon pospolity) Olszyny (Majdan) Aleja im. gen. Grota - Roweckiego 6 Fraxinus excelsior (jesion wyniosły) 7 Betula verrucosa (brzoza brodawkowata) 2 Pyrus communis (grusza polna)

34 Żan ęcin- obok zabudowa ń B. Mielcarza dz. Nr Quercus robur 289 2.8/13 Rudka 307 (d ąb szypułkowy) pobocze szosy lubelskiej (strona wschodnia), Popoulus canescens 1126 Wi ązowna 4.35/22 u zbiegu z drog ą lokaln ą do wsi (topola szara) Wi ązowna Quercus robur 1127 Pęclin przy wje ździe do wsi obok budynku nr 1 2.7/20 (d ąb szypułkowy) Wi ązowna - Gródek 285 topola biała 0,56/35 (Ko ścielna)

1. Cz ęść Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, który znajduje si ę na terenach gminy Wi ązowna, to las. Na granicy tego lasu wybudowano niewielkie skupisko domów jednorodzinnych oraz osiedle zabudowy rekreacyjnej Emów. W cz ęś ci północnej gminy, a jednocze śnie w lesie poło żonym w Mazowieckim Parku Krajobrazowym, usytuowany jest kompleks szpitalny Zagórze. 2. Zgodnie z ustaleniami rozporz ądzenia Wojewody Mazowieckiego o ustaleniu Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, na terenie gminy Wi ązowna wyst ępuj ą nast ępuj ące strefy ochrony: - strefa ochrony urbanistycznej, - strefa zwykła. 3. Tereny rezerwatu „Świder“ obejmuj ą najciekawsze odcinki rzek z licznymi zakolami i przełomami wraz z porastaj ącą brzegi nadbrze żną ro ślinno ści ą, w pasie szeroko ści około 20 m po obu stronach koryt rzecznych. Celem utworzenia rezerwatu jest zachowanie naturalnego charakteru rzek Świdra i Mieni tworz ących liczne zakola, przełomy, wodospady oraz nadbrze żnej ro ślinno ści bogatej fauny wodnej i nadwodnej. 4. Z 29 pomników przyrody, 24 to pojedyncze drzewa, 4 grupy drzew i jedna aleja. Pomniki przyrody podlegaj ą ochronie prawnej przed zniszczeniem, z zakazem wycinania, umieszczania na nich tablic, wznoszenia jakichkolwiek obiektów i urz ądze ń w promieniu 15,0 m od pnia drzewa. Obecnie zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody, art. 44 ust. 1, ustanowienie pomnika przyrody nast ępuje w drodze uchwały rady gminy. 5. Obszar Specjalnej Ochrony Natura 2000 „Dolina Środkowego Świdra” z listy obszarów które mog ą by ć potencjalnie wł ączone do sieci Natura 2000.. Na podstawie wyników inwentaryzacji przyrodniczej przeprowadzonej w latach 2006 i 2007 organizacje pozarz ądowe, wojewódzkie zespoły specjalistyczne we współpracy z Ministerstwem Środowiska, dokonały wyboru miejsc wyst ępowania siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków, które mog ą by ć potencjalnie wł ączone do sieci Natura 2000 jako specjalne obszary ochrony siedlisk. Zidentyfikowane obszary wymagaj ą dopracowania zarówno pod wzgl ędem zasi ęgu jak i opisu warto ści przyrodniczych wykazywanych w standardowych formularzach danych (SDF). Przygotowanie ostatecznych projektów obszarów siedliskowych - map i SDF zostało powierzone 16 wojewódzkim zespołom specjalistycznych, działaj ącym przy wojewódzkich konserwatorach przyrody. Prace te maj ą si ę zako ńczy ć w 2008 r. a przekazanie listy obszarów do Komisji Europejskiej nast ąpi w pierwszym kwartale 2009 r. Wyznaczenie tych obszarów powinno zako ńczy ć proces budowania sieci Natura 2000 w Polsce. Przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, dla wszystkich terenów inwestycyjnych w obszarze Natura 2000 i w jej najbli ższym otoczeniu, nale ży ści śle przestrzega ć zasad okre ślonych w niniejszym opracowaniu oraz przepisów szczególnych. Szczególn ą uwag ę nale ży zwróci ć na wyeliminowanie ryzyka przerwania szlaku migracji zlokalizowanego wzdłu ż rzeki Świder oraz mo żliwo ści naruszenia ł ęgów

35 wierzbowych i topolowych czy zbiorowisk ni żowych świe żych ł ąk u żytkowanych ekstensywnie. W obszarze Natura 2000 zabrania si ę, (z zastrze żeniem art. 34 ustawy o ochronie przyrody z 16.04.2004 r. Dz. U. z 2009 r. Nr 151 poz. 1220), podejmowania działa ń mog ących, osobno lub w poł ączeniu z innymi działaniami, znacz ąco negatywnie oddziaływa ć na cele ochrony obszaru Natura 2000 w tym w szczególno śc:i • pogorszy ć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000, • wpłyn ąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, • pogorszy ć integralno ść obszaru Natura 2000 lub jego powi ązania z innymi obszarami.

6. Na terenie gminy Wi ązowna u żytki ekologiczne wyst ępuj ą jedynie na terenach Lasów Pa ństwowych. Zgodnie z Rozporz ądzenia Nr 221 Wojewody Mazowieckiego z dnia 10 lipca 2001 r. w sprawie wprowadzenia u żytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego (Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 162, poz. 2403) oraz Rozporz ądzenia Nr 12 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 marca 2003 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie wprowadzenia u żytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego (Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 89, poz. 2273) występuj ą 2 użytki ekologiczne w Le śnictwie Celestynów i 1 w Le śnictwie Zbójna Góra. Wyst ępuj ą one po jednym w obr ębie Pęclin, Por ęby i Dziechciniec. W Planie urz ądzenia lasu dla Nadle śnictwa Drewnica zaprojektowano utworzenie u żytku ekologicznego na terenie obr ębu Emów. Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody art. 42 "Użytkami ekologicznymi s ą zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieu żytkowanej ro ślinno ści, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie ńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmna żania lub miejsca sezonowego przebywania". Obecnie zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody, art. 44 ust. 1, ustanowienie u żytku ekologicznego nast ępuje w drodze uchwały rady gminy. 7. Lokalnymi, warto ściowymi zasobami środowiska przyrodniczego, które nie s ą obj ęte szczególnymi formami ochrony s ą: − lasy prywatne, − rzeki: Świder, Mienia i J ędrzejnica, ze szczególnym uwzgl ędnieniem ich pradolin i ciekawie ukształtowanej obudowy przyrodniczej, na terenach poza granicami rezerwatu przyrody „ Świder” Obecnie trwaj ą prace nad utworzeniem Obszaru Specjalnej Ochrony Natura 2000 „Dolina Środkowego Świdra” Obszary i obiekty obj ęte ochron ą na podstawie przepisów o ochronie przyrody przedstawiono na rysunku Nr 16

9.3. OBSZARY OBJ ĘTE OCHRONĄ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O CMENTARZACH I CHOWANIU ZMARŁYCH. Warunki i zasady gospodarowania w strefach ochronnych cmentarzy reguluje ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jednolity z 2000 roku Dz. U. Nr 23, poz. 295). Na obszarze gminy funkcjonuj ą trzy czynne cmentarze parafialne w Lipowie, Wi ązownie i Zakr ęcie. Pas terenu izoluj ący cmentarze od zabudowa ń mieszkalnych, zakładów produkujących żywno ść , od uj ęć wody, źródeł i strumieni słu żą cych do czerpania wody do picia powinien wynosi ć minimum 150 m. W przypadku, gdy obszar wokół cmentarza posiada sie ć wodoci ągow ą i wszystkie obiekty korzystaj ą z wodoci ągu pas terenu mo żna zmniejszy ć do 50 m. W przypadku wszystkich cmentarzy, z uwagi na wyst ępuj ące

36 w ich s ąsiedztwie wodoci ągi, nale ży utrzymywa ć 50 metrowe odległo ści sanitarne .

9.4. LINIE ELEKTROENERGETYCZNE Oddziaływanie stacji i linii elektroenergetycznych przejawiaj ące si ę w wytwarzaniu pola elektromagnetycznego reguluje Rozporz ądzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 11 sierpnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalnych poziomów promieniowania, jakie mog ą wyst ępowa ć w środowisku oraz wymaga ń obowi ązuj ących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania. Przez obszar gminy Wi ązowna przebiegaj ą napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia 400 kV i 110 kV oraz średniego napi ęcia 15 kV. Ponadto znajduje si ę tutaj kilkadziesi ąt stacji transformatorowych 15/0,4kV. Ponadto projektuje si ę, że w północnej cz ęś ci gmiy przebiega ć b ędzie kablowa linia o napi ęciu 220 kV oraz projektuje si ę przebudow ę linii 110 kV na terenie wsi Izabelin, Góraszka i Boryszew. Wst ępnie przyjmuje si ę, że dopuszczalne nat ęż enie pola elektrycznego o warto ści 1 kV/m. dla budownictwa przeznaczonego na stały pobyt ludzi nie zostanie przekroczone przy zachowaniu odległo ści od skrajnego przewodu: - dla linii 15 kV –7,5 m, - dla linii 110 kV –11,0 m, - dla linii 400 kV – 22,0 m i powinny one zosta ć okre ślone indywidualnie dla ka żdego rodzaju zamierzenia inwestycyjnego i rodzaju obiektu budowlanego. Odległo ści te mog ą by ć odpowiednio zmniejszone dla obiektów nie przeznaczonych na stały pobyt ludzi, np. magazyny, gara że, budynki gospodarcze .

10. WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH

10.1. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH W gminie nie wyst ępuj ą zagro żenia środowiskowe osuwaniem si ę mas ziemnych. Jednak w sąsiedztwie dolin rzek o stromych brzegach nale ży liczy ć si ę z mo żliwo ści ą zmian w ukształtowaniu terenu, szczególnie w okresach du żych opadów jak i długotrwałych suszy. W celu zapobiegania takim zniekształceniom ukształtowania terenu nale ży zachowa ć stosowne odległo ści w zagospodarowywaniu terenów s ąsiednich i podejmowa ć działania w zakresie odpowiedniego nadzoru nad problemami z tym zwi ązanymi i wykonawstwa w zakresie umacniania skarp metodami technicznymi jak i przyrodniczymi. 11. WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH

11.1. SUROWCE MINERALNE Na terenie gminy prowadzono prace poszukiwawcze kruszywa naturalnego, surowców ilastych oraz torfów, które nie dały spodziewanych rezultatów. Brak jest złó ż udokumentowanych, a wst ępne analizy wykluczaj ą możliwo ść perspektywicznej eksploatacji wi ększych pokładów. W pojedynczych otworach nawiercono warstwy kruszywa jedynie w postaci piasków i żwirów o znaczeniu lokalnym. Wi ększo ść nawierconych złó ż

37 charakteryzuje mała zasobno ść , zła jako ść (zaglinienie i zapylenie) oraz brak znaczenia przemysłowego, co ogranicza przydatno ść surowców dla budownictwa mieszkaniowego i drogowego. Specyficzna forma deglacjacji (wytapiania) sprawiła, że surowce okruchowe, głównie piaski, sporadycznie żwiry oraz mieszanka piaszczysto – żwirowa, pochodz ące z pagórków martwego lodu posiadaj ą mał ą mi ąż szo ść oraz s ą zaglinione i zapylone. Obecnie nie prowadzi si ę eksploatacji tych surowców na potrzeby lokalne budownictwa i drogownictwa. Zapotrzebowanie miejscowej gospodarki oraz ludno ści pokrywane jest ze złó ż poło żonych poza granicami gminy. Ślady działalno ści górniczej w postaci niezrekultywowanych dołów poeksploatacyjnych wyst ępuj ą w obr ębie niemal całej gminy. Eksploatacja kopalin wi ąż e si ę z nieodwracalnymi zmianami w środowisku przyrodniczym, przede wszystkim z degradacj ą powierzchni ziemi i pokrywy glebowej, zmian ą stosunków wodnych, dewastacj ą drzewostanu. W powstałych wyrobiskach poeksploatacyjnych powstaj ą nielegalne wysypiska śmieci, które stanowi ą źródło zagro żeń dla wód podziemnych i krajobrazu. Na terenie gminy udokumentowano dwa zło ża torfów o zasobach pozabilansowych. S ą to: - zło że poło żone na północ od drogi Zagórze – Majdan wyst ępuj ące w dwóch płatach: o powierzchni 1,75 ha i mi ąż szo ści 1,4 m oraz o powierzchni 2,0 ha i średniej mi ąż szo ści 1,0 m (zło że le ży w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego), - zło że w rejonie Bolesławowa o powierzchni 2,5 ha i mi ąż szo ści 1,7 m. W okolicach wsi Michałówek wydzielono perspektywiczny obszar kruszywa naturalnego o powierzchni około 50 ha. Znaczenie u żytkowe udokumentowanych złó ż kopalin ogranicza cz ęsto ich lokalizacja na obszarach kompleksów le śnych, terenów o wysokich walorach przyrodniczo – krajobrazowych i obszarach prawnej ochrony przyrody. Rozpoznawanie, dokumentowanie i wydobywanie złó ż kopalin prowadzone jest na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 110, poz. 1190 z pó źn. zm.). Zgodnie z ustaw ą prace geologiczne i górnicze wymagaj ą uzyskania odpowiedniej koncesji od wojewody lub starosty. Nadzór górniczy pełni okr ęgowy urz ąd górniczy.

11.2. WODY PODZIEMNE Gmina Wi ązowna znajduje si ę w granicach dwóch głównych zbiorników wód podziemnych: GZWP w utworach trzeciorz ędowych nr 215 „Subniecka Warszawska” (zachodni fragment gminy), GZWP w utworach czwartorz ędowych nr 222 „Dolina Środkowej Wisły” (cały teren gminy). Zbiornik „Subniecka Warszawska ” posiada powierzchni ę 17, 5 tys km 2, z czego na stref ę ONO przypada 1060 km 2, a na stref ę OWO 1700 km 2. Jest to zbiornik typu porowego o średniej gł ębokości uj ęć na poziomie 180 m. Zasoby dyspozycyjne szacowane są na 145 tys. m3/d i 0,10 l/s/km 2. Zbiornik charakteryzuje si ę nisk ą odnawialno ści ą zasobów wodnych. Wymaga to szczególnie racjonalnej gospodarki jego zasobami. Zbiornik „Dolina Środkowej Wisły” zajmuje powierzchni ę 2085 km 2, w tym strefa ONO – 400 km 2 i strefa OWO – 1285 km 2. Średnia gł ęboko ść uj ęcia wody osi ąga 60 m, a szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynosz ą 1000 tys. m 3/d i 5,55 l/s/km 2. Reprezentuje typ zbiornika porowego. Charakteryzuje si ę stosunkowo płytkim wyst ępowaniem poziomu wodono śnego przy słabej izolacji, co stwarza du że zagro żenie zanieczyszczeniami powierzchniowymi. Na analizowanym obszarze u żytkowe poziomy wodono śne udokumentowano w osadach trzeciorz ędowych i czwartorz ędowych. Użytkowe pi ętro wód trzeciorz ędowych wyst ępuje na warstwie iłów plioce ńskich o mi ąż szo ści 150 m na linii Duchnów – Wola Ducka. Wody podziemne pochodz ące z tej warstwy nie s ą

38 jednak ujmowane. Podstawowe znaczenie dla zaopatrzenia miejscowej ludno ści w wod ę pitn ą posiada czwartorz ędowe pi ętro wodono śne. Wody tego poziomu charakteryzuje duża zasobno ść i odnawialno ść zasobów oraz stosunkowo płytkie ich wyst ępowanie. Wody podziemne w utworach czwartorz ędowych wyst ępuj ą w obr ębie dwóch struktur hydrogeologicznych: wysoczyzny i strefy doliny Wisły, ró żni ących si ę warunkami rozprzestrzeniania, litologi ą osadów, odporno ści ą na zanieczyszczenie. Na obszarze wysoczyzny wody podziemne zalegaj ą na gł ęboko ści 5 – 50 m w warstwie piasków rozdzielaj ących gliny zwałowe, mułki i iły zastoiskowe. Piaszczysta warstwa wodono śna składa si ę z piasków pochodzenia rzecznego, wodnolodowcowego i zastoiskowego o mi ąż szo ści 5 – 20 m, izolowana od powierzchni ziemi pakietem słabo przepuszczalnych glin zwałowych. Najkorzystniejsze warunki hydrogeologiczne wyst ępuj ą w zachodniej cz ęś ci wysoczyzny, gdzie wydajno ść eksploatacyjna uj ęć wynosi około 50 m 3/h. Poziom wodono śny odznacza si ę średni ą odporno ści ą na zanieczyszczenia antropogeniczne. Głównym zagro żeniem przejawiaj ącym si ę poprzez zwi ększone st ężenie zwi ązków amonowych jest powszechny brak kanalizacji sanitarnej i deszczowej na terenie gminy. W strefie Wisły główny poziom wodono śny wyst ępuje w piaskach drobno– i średnioziarnistych o mi ąż szo ści do 20 m. Wydajno ść eksploatacyjna pojedynczych uj ęć wody dochodzi do 70 m3/h. Zwierciadło wód zaległa na gł ęboko ści zaledwie 5 m, a jego poziom uzale żniony jest od stanu wód rzecznych i ilo ści opadów. Cechuje si ę du żą odnawialno ści ą zasobów wodnych. Użytkowy poziom wodono śny pozbawiony jest izolacji od powierzchni ziemi i z tego wzgl ędu w du żym stopniu nara żony na zanieczyszczenia antropogeniczne. Jako ść wód podziemnych jest średnia i wymaga uzdatnienia z uwagi na podwy ższon ą zawarto ść zwi ązków żelaza i manganu. W środkowej cz ęś ci gminy w rejonie wsi Duchnów, Malcanów i P ęclin stwierdzono niskie zasoby wód podziemnych i uznano to za obszar deficytowy. 12. WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą udokumentowane zło ża piasków nadaj ących się do eksploatacji przemysłowej. Nie uzyskano żadnej koncesji na wydobywanie piasku lub żwiru i w zwi ązku z tym nie wyznaczono terenu ani obszaru górniczego, jak równie ż filarów ochronnych. Wyst ępuj ące i zidentyfikowane na terenach rolnych o niskiej klasie bonitacji gleb niewielkie zło ża piasku mog ą by ć eksploatowane na cele lokalne, pod warunkiem dokonania rekultywacji terenu po wyrobisku. 13. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

13.1. STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI PONADLOKALNEJ Północna i zachodnia cz ęść gminy nale ży do obszaru poło żonego w strefie oddziaływania dróg krajowych o uci ąż liwym ruchu tranzytowym. Uci ąż liwo ści drogi zwi ązane s ą z ruchem samochodowym generuj ącym spaliny, pył zawieszony i hałas. Stan techniczny dróg jest zły i wymaga podj ęcia szeroko zakrojonych prac modernizacyjnych. Realizacja inwestycji zwi ązanych z budow ą i przebudow ą dróg o znaczeniu ponadlokalnym jest zatem zadaniem bardzo pilnym. Usprawnienie ruch przelotowego wpłynie na zmniejszenie obci ąż enia środowiska przyrodniczego w gminie.

39 13.2. STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI LOKALNEJ Parametry techniczne i jako ść nawierzchni dróg na obszarze gminy wymagaj ą sukcesywnej poprawy, przez prowadzenie stosownych prac modernizacyjnych.

13.3. STAN SYSTEMÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Realizacja zada ń własnych gminy w zakresie wyposa żenia gminy w sieci i urz ądzenia zwi ązane z infrastruktur ą techniczn ą znacznie podnosi poziom życia mieszka ńców, ale tak że przyczynia si ę do poprawy stanu środowiska przyrodniczego. Działania gminy Wi ązowna w kierunku dalszej poprawy stanu wyposa żenia terenów w urz ądzenia infrastruktury technicznej powinny mie ć charakter priorytetowy. 14. ZADANIA SŁU ŻĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH Do ponadlokalnych celów publicznych na obszarze gminy zaliczy ć nale ży: − drogi ponadlokalne, − gazoci ąg wysokopr ęż ny, − linie elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia, − retencyjne zbiorniki wodne. Główne inwestycje drogowe to modernizacja drogi krajowej Nr 17 oraz budowa autostrady A2. Poza tym ponadlokalnymi inwestycjami publicznymi o znaczeniu ponadlokalnym to niezb ędna modernizacja pozostałych dróg wojewódzkich z jej nowym przebiegiem oraz modernizacja dróg powiatowych. Poza tym wszelkie inwestycje zwi ązane z usługami publicznymi, zgodnie z wcze śniej okre ślonymi wymaganiami, mo żna realizowa ć w ka żdym z obszarów inwestycyjnych. Realizacja wszystkich wymienionych wy żej inwestycji wi ąż e si ę z potrzeb ą rezerw terenowych, które nale ży zabezpieczy ć przed zabudow ą

40