GELD KRANT Uitgave van het Nibud samen met gemeente Waadhoeke Bewaarexemplaar

Eindelijk mijn administratie op orde! ...... 2

Ik kan niet rondkomen. Waar kan ik terecht? ...... 2

Regelingen in de gemeente Waadhoeke ...... 3

Plan uw geld ...... 4 Boukje Tol, wethouder Sociaal Domein Inzicht in uw inkomsten en uitgaven ...... 5 Ai, ik kom geld tekort Maak uw persoonlijke geldplan ...... 6 Lukt het niet meer om de eindjes aan elkaar te Waar kunt u nog meer terecht? ...... 7 knopen? Het kan iedereen overkomen… Bijvoorbeeld als u langdurig ziek bent Geldkrant jongeren ...... 8 of door omstandigheden dubbele woonlasten heeft. Langere tijd leven van een uitkering is financieel gezien ook een opgave. Maakt geld gelukkig? De gemeente Waadhoeke gaat er vanuit dat u uw financiën graag op orde U hoort het vaak genoeg, geld maakt gelukkig. Maar goed inzicht in uw eigen Hulp en advies heeft. Dat geeft immers is dat wel zo? Bij het Nibud (Nationaal Instituut voor geldzaken? Als u meer informatie, hulp rust. We willen niet dat u Budgetvoorlichting) hebben we bewijs voor zowel het of advies wilt dan deze onnodig in de problemen een als het ander, dus een eenduidig antwoord kunnen Keuzes maken krant u biedt, dan geven komt vanwege geld. De we niet geven. Wat we wel uit onderzoek weten: geen Als u een goed inzicht in we aan waar u moet zijn. U tips en trucs van het Nibud grip op geld maakt ongelukkig. Herkent u dat? Hebt u uw geldzaken hebt, dan zult er van staan te kijken zijn dan handig en helpen wel eens in een financiële tegenwind gelopen? Vliegt kunt u verder kijken. waarbij u deskundige hulp om zelf stappen te zetten het geld uw portemonnee uit? Wat zou het fijn zijn om Hebt u bijvoorbeeld een en advies kunt krijgen. Bij het om uit de problemen te (weer) grip op uw geld te krijgen en te houden. laag inkomen? Dan zijn er maken van een persoonlijk komen. misschien nog regelingen budgetadvies, het invullen Grip op geld maakt wel ook voor hen die -even- waarop u aanspraak kunt van formulieren, het zoeken Lukt het niet alleen? Dan gelukkig! de grip kwijt zijn en in de maken om uw inkomen naar juridisch advies, bij het vindt u in deze krant hulp Grip op geld krijgen, hebben, problemen zitten. In alle aan te vullen. vinden van een regeling voor en ondersteuning. Met houden en verstevigen. gevallen voorziet deze krant U kunt ook keuzes gaan het afbetalen van schulden het Gebiedsteam van Daar gaat deze krant van de u van veel nuttige informatie. maken. Of u gaat sparen, en nog veel meer. Deze de gemeente, maar ook gemeente Waadhoeke en Toegankelijk, praktisch en besparen, of juist een lening krant wijst u de weg, maak er met de vrijwilligers van het Nibud over. Een speciale stapsgewijs. Bijvoorbeeld wilt afsluiten. Of, als daar gebruik van. Humanitas bijvoorbeeld. editie voor alle inwoners hoe u uw administratie op sprake van is, hoe u uw Zo organiseert het van deze gemeente; voor orde krijgt en houdt, en hoe schulden gaat aflossen. Op gebiedsteam de cursus hen die grip hebben en dat u zelf een begroting kunt eigen kracht of met hulp en Veel leesplezier en veel ‘Omgaan met geld’. De zo willen houden. Maar maken. Heerlijk toch, een advies van deskundigen. geluk! medewerkers helpen u ook bij het voorkomen van huurschuld of huisuitzetting. In deze krant vertelt een inwoner haar verhaal. U kunt daar uw voordeel mee doen.

Blijf niet rondlopen met uw zorgen en vragen. U kunt stappen zetten, met of zonder hulp, om grip te krijgen op uw geld. En heeft u een vraag die niet beantwoord wordt? Laat het ons weten. Waar mogelijk, helpen we u Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud): nibud.nl gemeente Waadhoeke: waadhoeke.nl verder.

Eindelijk mijn administratie Regelingen in Waadhoeke op orde! Als u een laag inkomen of weinig te besteden hebt, kunt u een beroep doen op de volgende regelingen.

De ene rekening komt per e-mail binnen, de andere staat in een mijn-omgeving (mijn-overheid, mijn-belastingdienst) en de volgende wordt automatisch AV Frieso zorgverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belastingen afgeschreven. Veel mensen zien daardoor belangrijke documenten wel eens over het hoofd. Of vergeten dat abonnementen nog lopen. Hoe voorkomt u dat? AV Frieso is een aanvullende zorgverzekering van De Bent u niet in staat om de gemeentelijke belastingen te betalen? Dan kunt u vragen om Friesland Zorgverzekeraar. Het is een uitgebreider kwijtschelding. Onder de kwijtscheldingsregeling vallen het gebruikersdeel van de OZB, 5 vuistregels van het Nibud: vergoedingenpakket tegen een lagere premie voor de rioolrechten en de afvalstoffenheffing. Als u de belastingaanslag heeft ontvangen, kunt mensen met een laag inkomen. U kunt deze regeling u een hiervoor een kwijtscheldingsformulier aanvragen bij de gemeente: 1. Bewaar belangrijke documenten op een geordende manier. aanvragen bij de Dienst Noardwest Fryslân. Kijk voor noordelijkbelastingkantoor.nl/kwijtschelding/hoe-werkt-het. Wilt u een document online of offline bewaren? Of op beide plekken? Bedenk meer informatie op sozawe-nw-fryslan.nl bij het kopje welk systeem het beste voor u werkt. Wilt u hulp bij het inrichten van uw ‘minimaregelingen’. U kunt ook bellen met: administratie? Meld u aan voor de gratis ‘e-mailcoaching Bewaar’ van het Nibud 0517 - 380 200, op werkdagen van 9.00 tot 12.00 uur. op nibud.nl/bewaarcoach. Individuele inkomenstoeslag

2. Bekijk dagelijks of er (digitale) post is binnengekomen. Een individuele inkomenstoeslag is een jaarlijkse Als u dagelijks uw berichten bekijkt, loopt u het minste kans deze over het hoofd Bijzondere bijstand toeslag waarvoor u in aanmerking komt als u langdurig te zien. Kom direct in actie als dat nodig is, of bewaar uw berichten voor een vast een inkomen hebt tot iets boven de voor u geldende moment in de week. Soms is er sprake van bijzondere omstandigheden bijstandsnorm. Dat kan een uitkering zijn, maar ook die leiden tot extra kosten. Als deze kosten in uw inkomen uit werk. U kunt deze regeling aanvragen bij de 3. Werk de administratie wekelijks bij en betaal binnengekomen situatie bijzonder en noodzakelijk zijn en u ze niet uit Dienst Noardwest Fryslân. Kijk voor meer informatie op rekeningen op tijd. uw inkomen kunt betalen, dan kunt u misschien voor sozawe-nw-fryslan.nl bij het kopje Werk uw administratie minstens eens per week bij. Betaal rekeningen of plan ze bijzondere bijstand in aanmerking komen. U kunt deze ‘minimaregelingen’. U kunt ook bellen met: in, in online bankieren, reageer op berichten en gooi weg wat weg kan. regeling aanvragen bij de Dienst Noardwest Fryslân. Kijk 0517 - 380 200, op werkdagen van 9.00 tot 12.00 uur. voor meer informatie op sozawe-nw-fryslan.nl bij het 4. Bekijk mijn-omgevingen zodra er een melding komt. kopje ‘minimaregelingen’. U kunt ook bellen met: Zorg ervoor dat u meldingen krijgt van berichten in uw mijn-omgevingen. Als er 0517 - 380 200, op werkdagen van 9.00 tot 12.00 uur. een melding is van een bericht bekijk het dan meteen. En bedenk of u daar nog iets mee moet doen. Verwerk het tijdens uw wekelijkse administratiemoment.

5. Bespreek de gezamenlijke financiën maandelijks met uw partner. Individuele studietoeslag Hebt u een partner, dan is het belangrijk dat u beiden op de hoogte bent van de gezamenlijke financiën. Bespreek daarom eens per maand bijzonderheden op De individuele studietoeslag is bedoeld voor mensen die dit gebied met elkaar. En weet van elkaar waar inlogcodes en wachtwoorden te een opleiding volgen en die door een beperking niet in vinden zijn. Overkomt één van beiden wat, dan is de ander ook voldoende op de staat zijn om zelfstandig het minimumloon te verdienen. hoogte om zaken over te nemen. U kunt deze regeling aanvragen bij de Dienst Noardwest Fryslân. Meer informatie vindt u op sozawe-nw-fryslan. nl onder het kopje ‘minimaregelingen’. U kunt ook bellen met: 0517 - 380 200, op werkdagen van 9.00 tot 12.00 uur. Ik kan niet rondkomen. Waar kan ik terecht?

Vragen over geldzaken? Gebiedsteam Waadhoeke

Heeft u vragen over geldzaken? Wilt u bijvoorbeeld een toeslag of kwijtschelding aanvragen Het Gebiedsteam Waadhoeke is er voor u! maar u heeft moeite met het formulier of de website? Of heeft u vragen over wonen, zorg, Het is het centrale punt voor al uw vragen over: opvoeding, sociale zekerheid of praktische klusjes? Dan kunt u in Waadhoeke terecht bij • financiële problemen, schulden en armoede vrijwilligers die u gratis verder helpen. Als zij het antwoord niet weten, zoeken ze samen met • relaties, opvoeden en veiligheid Het Kindpakket u naar een oplossing of verwijzen u door naar een andere instantie zoals het Gebiedsteam of • ouder worden, eenzaamheid en mantelzorg een (vrijwilligers)organisatie. U hoeft geen afspraak te maken. Loop gewoon even binnen. Ze • onderwijs, werk en inkomen Heeft u kinderen van 4 tot 18 jaar en heeft u weinig helpen u graag. Als u officiële papieren heeft die betrekking hebben op de vraag, breng deze • dagbesteding en omgaan met een beperking te besteden? Dan kunnen het Jeugdsportfonds, dan zo veel mogelijk mee. • gezondheid en verslaving het Jeugdcultuurfonds en de Stichting Leergeld u helpen. Deze fondsen vergoeden de contributie van Locatie Franeker : Advies- en informatiewinkel (AIW) Het Gebiedsteam werkt vanuit drie locaties: bijvoorbeeld een sportclub of culturele activiteiten Iedere maandag van 14.00 tot 16.00 uur en donderdag van 10.00 tot 12.00 uur in De Skûle • St.-Annaparochie: Van Harenstraat 47 als muziek- of balletlessen, creatieve lessen, Welzijn, Godsacker 35 in Franeker. Kijk voor de actuele openingstijden op: deskule.nl • Franeker: Harlingerstraat 18 (Gemeentehuis Waadhoeke). scouting of een toneelclub. • Menaam: Dyksterbuorren 16 Aanmelden via: kindpakket.nl Locatie Menaam/Littens: Inloopspreekuur Gebiedsteam • Iedere werkdag van 10.00 tot 14.00 uur in het voormalig gemeentehuis Menaam Als u een afspraak maakt, kunt u op werkdagen terecht U kunt maar één keer per jaar een aanvraag doen bij het • Iedere dinsdag van 9.00 tot 11.00 uur in het Groene kruisgebouw Berlikum tussen 8.30 en 17.00 uur. Bel: 0517 - 38 03 57 of mail naar: Jeugdsportfonds of het Jeugdcultuurfonds. Bij Stichting • Iedere dinsdag van 14.00 tot 16.00 uur in Ny Franjum, Marssum, [email protected]. Leergeld kunt u terecht voor hulp bij de aanschaf van • Iedere dinsdag van 10.00 tot 12.00 uur in de Bibliotheek, Dronrijp schoolbenodigdheden. Kijk voor meer informatie op: waadhoeke.nl. Locatie Sint Annaparochie: Bildts servicepunt Geld en Zorg Iedere maandag van 14.00 tot 16.00 uur in MFC Ons Huis, Beuckelaerstraat 2 St.-Annaparochie

2 3

Plan uw geld: Inzicht in uw inkomsten en uitgaven Weet u niet geld over, of tekort? waar uw geld blijft?

INKOMSTEN Het ene moment hebt u nog €400 euro en ineens is er nog maar €20 over. Waar is Wat u zo ongeveer aan VOORBEELD MAANDBEGROTING MAAND: MAART dat geld gebleven, hebt u enig idee? Het is fijn om te weten waar u geld aan uitgeeft. vaste lasten uitgeeft, U ziet dan zo of u ergens op kunt besparen of dat u ruimte hebt om geld opzij te Samenstelling huishouden: weet u waarschijnlijk wel. zetten voor iets wat u graag wilt hebben. 2 volwassenen en 2 kinderen INKOMSTEN Maar waar blijft de rest (1 kind op de basisschool, netto salaris ouder 1 € 1.827 van uw geld? Wat zijn de 1 kind op het voortgezet onderwijs) netto salaris ouder 2 € 1.136 vakantiegeld € 182 dingen waar u, bij elkaar

UITGAVEN Onze tip: maak een begroting. Start meteen! Download een jaarbegroting op Inkomenssituatie: kinderbijslag € 178 opgeteld, onbewust nibud.nl/begroting, die u zelf kunt invullen. Op de volgende pagina ziet u een voorbeeld, met inkomen ouder 1: € 25.000 bruto per jaar kindgebonden budget € 127 veel geld aan uitgeeft? (€ 5.000 boven minimumloon) ingevulde bedragen van een gezin met twee kinderen. U ziet dat veel posten op deze begroting Denk aan een broodje op inkomen ouder 2: € 15.000 bruto per jaar Totaal inkomsten € 3.450 lijken op die van u, maar de bedragen verschillen natuurlijk. uw werk, koffie op het Woonsituatie: station of een flesje water Loop deze begroting eens door, zet uw bedragen ernaast of vul ze meteen in op uw digitale tussenwoning met huur van € 650 per maand in de kantine? jaarbegroting. De jaarbegroting is handig om overzicht te krijgen over het hele jaar, zo ziet 1 auto, compacte middenklasse u wat dure en goedkopere maanden zijn. In welke maanden u meer kunt sparen en in welke Kies voor een kasboek maanden u spaargeld kunt gebruiken. Gebruik eens een poosje een kasboek. Alles wat u uitgeeft kunt u daar in bijhouden. Er zijn kasboeken te koop, u kunt het ook op de Stel uw plan bij computer doen en natuurlijk werkt een gewoon schriftje ook. Is uw situatie veranderd? Bent u bijvoorbeeld net getrouwd, komt er gezinsuitbreiding aan of gaat u een huis kopen? Of is er iets vervelends gebeurd, Onbewust wordt bewust bent u uw baan verloren? Of bent u gescheiden? Dan hebt u een zogenaamde U zult zien: als u al die ’life-event’ meegemaakt. Er verandert na zo’n life-event vaak veel aan zowel onbewuste uitgaven over de inkomsten- als de uitgavenkant. In zulke situaties is het extra belangrijk een VASTE LASTEN RESERVERINGSUITGAVEN een heel jaar bij elkaar kleding en schoenen € 198 (nieuwe) jaarbegroting te maken! Zodat u het overzicht houdt en weet wat u kunt huur € 650 optelt, komt u tot een gas € 86 inventaris € 143 verwachten. elektriciteit € 66 onderhoud huis en tuin € 38 aardig bedrag. Zo worden water € 21 zelfzorgmiddelen € 10 onbewuste uitgaven bewuste Tips na een life-event: lokale lasten € 59 eigen risico zorgverzekering € 64 uitgaven en weet u meteen INKOMSTEN telefoon, televisie, internet € 98 vrijetijdsuitgaven € 433 dat u nog behoorlijk wat zorgverzekeringen € 289 1. Check of u recht hebt op toeslagen overige verzekeringen € 88 Totaal reserveringsuitgaven € 886 besparingsmogelijkheden Check of u nu wel recht hebt op toeslagen, of juist niet meer. Dit kunt u doen door naar onderwijs € 35 hebt. berekenuwrecht.nl te gaan. Hebt u recht op toeslagen? Vraag ze direct aan bij de juiste kinderopvang € 0 HUISHOUDELIJKE UITGAVEN contributies en abonnementen € 124 voeding € 462 instantie. Hebt u geen recht meer op toeslagen? Dan is het slim ze direct stop te zetten, vervoer € 400 overige huishoudelijke uitgaven € 186

anders moet u later veel geld terugbetalen. UITGAVEN Persoonlijk Totaal vaste lasten € 1.916 Totaal huishoudelijke uitgaven € 648 > Pas uw inkomsten aan in uw jaarbegroting! Gratis training TOTAAL UITGAVEN € 3.450 Budgetadvies

2. Uitgavenpatroon aanpassen Het Persoonlijk Budgetadvies Na een life-event verandert er vaak veel aan de inkomstenkant, dat heeft gevolgen voor uw ‘Omgaan met is een handig en compleet uitgaven. Hebt u minder inkomsten dan voorheen, dan is het goed om te kijken waar u kunt online hulpmiddel waarmee u besparen in uw uitgaven. Loop uw abonnementen eens door, zijn ze allemaal nog nodig? inzicht krijgt in uw inkomsten Kunt u bezuinigen op kleding kopen of uitjes? geld’ en uitgaven. Wat geeft u iedere maand uit? En is dat > Pas uw uitgaven aan in uw jaarbegroting! MAAND: MAART veel of weinig, als u het Geld tekort? Schulden? Stress! Wilt u beter leren vergelijkt met uw buren? omgaan met geld? Volg de gratis Inkomsten: € 3.450 Uitgaven: € 3.450 training ‘Omgaan met geld’ en word financieel Check het op slimmer! Over/tekort: € 0 persoonlijkbudgetadvies.nl

Soms lukt het u niet om alle rekeningen te betalen. COLOFON Wanneer u al lange tijd een laag inkomen heeft, in de schuldsanering zit (of er net uit bent), kan het moeilijk © Nibud, september 2018 zijn. Ook door een plotselinge verandering in uw situatie Deze krant is ontwikkeld (ontslag, scheiding, psychische problemen of een andere door het Nibud in opdracht oorzaak) kunt u geldzorgen hebben. Geldproblemen, van Dienst Sociale Zaken en het kan echt iedereen overkomen! Deze cursus helpt om Werkgelegenheid Noardwest beter of anders om te gaan met geld. We luisteren naar Fryslân en de gemeente uw verhaal en de vragen die u heeft. We gaan in een klein Waadhoeke. groepje samen aan de slag. En na de cursus kunt u op een handige manier zelf uw geldzaken doen! En houdt u Aan de teksten in deze krant misschien zelfs geld over! kunnen geen rechten worden ontleend. Niets in deze uitgave mag Bent of kent u iemand die hier iets aan kan hebben? u reproduceren zonder schriftelijke Aanmelden kan bij het Gebiedsteam Waadhoeke: toestemming van het Nibud. 0517-38 03 57 of [email protected]. Projectverantwoordelijke: 4 Anne-Mart Kuipers, Nibud, nibud.nl 5

Sparen, besparen en meer inkomen? Zo doet u dat Effectieve aanpak voorkomt vijf huisuitzettingen Soms moet het, soms wilt u het graag: minder geld belangrijkste vaste lasten als • meer uren per dag Op berekenuwrecht.nl uitgeven. Omdat u even minder hebt, of een spaardoel huur of hypotheek uitgeven. • meer dagen per week kunt u uitrekenen of u voor Naast de gemeente zijn er ook andere organisaties waar u terecht kunt voor advies en ondersteuning hebt, waardoor u andere dingen even moet laten. Of u Dat is anders bij kleine • meer maanden per jaar bepaalde regelingen in merkt dat u door uw persoonlijke situatie of levensstijl uitgaven, die vergeten we • of meer jaren tot en na uw aanmerking komt. Vijf gezinnen uit Waadhoeke zijn vorig jaar, ondanks wordt er contact opgenomen Kredietbank volgen voor een ondersteuning. Het resultaat meer inkomen nodig hebt om alles wat u wilt te kunnen eigenlijk. Ons geld verdwijnt, pensioen. ernstige huurachterstand en financiële problemen, met de huurder. In samenwerking afbetalingsregeling. Vaak wordt van deze samenwerking is betalen. aan grote uitgaven, maar ook niet uit hun huis gezet. Het Gebiedsteam Waadhoeke met het Gebiedsteam wordt er samengewerkt met de dat de helft van het aantal zeker aan kleine uitgaven die Check ook en woningbouwvereniging Wonen Noordwest de bewoner hulp geboden om vrijwilligers van Humanitas. Zij huisuitzettingen is voorkomen. Besparen kan het makkelijkst Begin onderaan, met de u door de hele dag heen doet. WerkZorgBerekenaar.nl, Friesland (WNWF) hebben daarin samengewerkt. verdere schulden en problemen kunnen ondersteunen bij de En dat de helft van de op luxe uitgaven, zoals uit dingen die u het minst Iedere dag lunch halen, kost al om te zien wat de effecten Zij ondersteunen inwoners en huurders die een te voorkomen. Die hulp kan administratie en het op orde huurachterstanden is opgelost. eten gaan en parfum. Maar belangrijk vindt, dit geval gauw 17,50 per week (3,50 per zijn voor uw portemonnee, huurachterstand en financiële problemen hebben om bestaan uit het op orde brengen brengen van de financiën. Een resultaat om trots op te zijn vergeet de vaste lasten niet: met uw abonnementen. Die dag). Uw geld lekt ongemerkt bijvoorbeeld door stijging of huisuitzetting te voorkomen. Zo kan veel leed worden van de financiën en het afspreken en door te zetten! korter douchen, licht niet zijn zoveel minder belangrijk weg…. Het ongemerkt daling van uw toeslagen. voorkomen. van een betalingsregeling. Als WNWF een achterstand onnodig laten branden, dat dan de andere twee posten. uitgeven van kleine bedragen constateert of zorgen heeft, dan bespaart energie, dus geld. U kiest zelf wat u per se wilt wordt de Latte-factor Check toeslagen Het Gebiedsteam en de woningbouwvereniging kennen elkaar goed Als het niet lukt om de krijgt de huurder informatie over blijven doen of houden! genoemd, naar de koffie. Een Check of u uw inkomen en weten elkaar snel te vinden. De woningbouwvereniging is alert achterstanden zelf in te lopen het Gebiedsteam. De huurder Maak eens een rijtje van En check natuurlijk of u student van de auteur David kunt vergroten door gebruik op late betalingen. Zodra WNWF een huurachterstand signaleert, kan een aanmelding bij de kan zich daar aanmelden voor kostenposten, van heel slimmer kunt inkopen bij een Bach gaf daar iedere dag te maken van landelijke belangrijk tot minder andere energieleverancier of ongemerkt veel geld aan uit. regelingen. Dit zijn: belangrijk. zorgaanbieder dan u nu doet. • huurtoeslag Bijvoorbeeld: Meer werken • kinderbijslag Schuldhulpverlening 1. huisdieren Onbewuste uitgaven Kijk naar de mogelijkheden • kinderopvangtoeslag 2. kleding voor de kinderen Ik had toch nog 5 euro? Over om uw werkzaamheden uit • zorgtoeslag Komt u in aanmerking voor schuldhulpverlening? 3. abonnementen het algemeen weten we wel te breiden, eventueel bij een • kindgebonden budget Dan kunt u terecht bij de Kredietbank Nederland. 4. ... wat we maandelijks aan onze andere werkgever, met: • heffingskortingen. Met persoonlijk advies en onafhankelijke begeleiding zoekt u samen met de Kredietbank naar een oplossing voor uw financiële problemen. Aanmelden Hoe ziet dat er uit in de praktijk? via: kredietbanknederland.nl of 088 - 62 62 777. Humanitas • Het verwerken van administratie; Vier jaar sappelen, maar nu samen sterker en financieel slimmer • Zoeken naar bezuinigingsmogelijkheden; Hoe schrijf je brieven naar instanties? Hoe geef je • Invullen van formulieren; Karin (52) en Egon (49) zaten vier jaar lang in de schuldsanering. Hun inkomen ging niet meer geld uit dan je ontvangt? Wat doe je met • Aanvragen van toeslagen, (bijzondere) bijstand, naar de bank en iedere week hielden ze € 90,- over voor boodschappen, kleding, lastige rekeningen? Als u het prettig vindt om steun te kwijtschelding gemeentelijke belastingen; uitjes, cadeautjes en brandstof. Toen de sanering voorbij was en ze weer vrij krijgen bij dergelijke zaken, kunt u een beroep doen op • Toeleiden naar andere instanties. konden beschikken over hun geld, reden ze naar de Zwarte Markt in Beverwijk om Humanitas. De werkgroep Thuisadministratie bestaat uit weer eens lekker te shoppen. goed geschoolde vrijwilligers, die ervaring hebben met Aan deze ondersteuning zijn geen kosten verbonden. financiële en administratieve zaken. Zij komen bij u thuis Wat er aan vooraf ging… om samen de (financiële) administratie te doen. Meer informatie of aanmelden: Karin en Egon kwamen tien jaar geleden vanuit de Randstad in Waadhoeke wonen. Meer ruimte, • Griet Postma: 0517 - 39 30 07 dichtbij de familie en een beter klimaat voor opgroeiende kinderen. Zij zorgt voor de kinderen, hij is Er kan ondersteuning geboden worden bij: • Jan Metselaar: 058 - 254 26 54. vrachtwagenchauffeur. Vier jaar geleden komen ze in de problemen. Uit een ex-relatie ontstaat een • Ordenen van administratie; Of per mail: [email protected] schuld van een ton door de verkoop van een woning. Karin en Egon weten niet wat hun overkomt.

Schaamte, deurwaarders aan de deur, loonbeslag en betalen wordt moeilijk. De schulden lopen op, er ontstaat huurachterstand. Op een gegeven moment hebben ze te maken met zeven schuldeisers. Dan SUN komt de brief van de woningcorporatie, huisuitzetting dreigt. Er moet iets gebeuren. Karin besluit naar Maak uw persoonlijk geldplan het Gebiedsteam te gaan. Een medewerker luistert en helpt haar. De hulp komt op gang. Humanitas De Stichting Urgente Noden Friesland (SUN) helpt helpt bij het uitzoeken van de administratie. En er komen afspraken met de schuldeisers en de bij financiële problemen, met name in die gevallen Met tips van Startpunt Geldzaken Kredietbank. Karin en Egon kunnen in hun huis blijven wonen. Maar hun inkomen wordt ernstig beperkt. waar andere regelingen daar niet in voorzien. Hulpverleners kunnen aanvragen doen bij SUN voor Als inwoner van de gemeente Waadhoeke kunt Geldplannen Egon: “Het was enorm wennen. We hadden een vrij luxe leven. Er kwam genoeg geld binnen, we gaven cliënten die financieel tussen wal en schip raken en u gebruik maken van online geldplannen. Met De geldplannen zijn een ruim 250 euro per week uit. Nu konden we niet meer op vakantie en moesten echt leren rekenen en waar geen andere mogelijkheden zijn. deze geldplannen krijgt en houdt u uw geldzaken handige manier om tips plannen.” op orde. U vult uw plan - anoniem - in en u krijgt te krijgen over geld. U Contact: meteen een actieplan in beeld. U weet precies wat krijgt tips om uw uitgaven “Het was een pittige tijd”, vertelt Karin. “Ook voor de kinderen. We konden ze niets geven; geen telefoon Oostergoweg 1d, 8911 MA Leeuwarden. u kunt doen om uw situatie te verbeteren. te verminderen of uw of nieuwe schoenen. Ze hebben nooit om iets gezeurd maar als ouder doet het wel pijn. Dat je moet T 06 - 83 60 93 04, [email protected], inkomsten te verhogen. sparen om ze een tientje mee te geven voor een avondje uit…” sunfriesland.nl. Een selectie uit de beschikbare geldplannen: Daarnaast krijgt u inzicht in hoe u keuzes maakt Praten Telefonisch spreekuur dinsdag, woensdag en Kim: ‘Met dit geldplan heb ik mijn voor als u geld overhebt. Karin: “We zijn er gelukkig goed uit gekomen. We hebben veel geleerd op de cursus ‘Omgaan met geld’ donderdag van 9.30 tot 12.30 uur. administratie op orde gekregen. Super! En als u financiële zorgen van het Gebiedsteam Waadhoeke. Je leert er omgaan met geld, plannen en je hoort waar je hulp kunt hebt, wordt stap voor stap krijgen. Er is veel meer mogelijk dan je denkt. Ook samen zijn we sterker geworden. Wij zijn een praterig Willem: ‘Besparen kost tijd, maar levert echt aangegeven hoe u uit de gezin, delen veel aan de eettafel. We bespreken de financiën en zoeken samen naar oplossingen. We zijn flink wat op. Mooi zo!’ zorgen kunt komen. blij dat we op tijd hulp hebben gevraagd en het hebben gered want het veroorzaakt veel stress.” Schuldhulp I.D.O De geldplannen zijn Alia: ‘Als alleenstaande moeder sta je er vaak geschikt voor alle Respect I.D.O. helpt u naar een gezonde financiële situatie. alleen voor. Dit geldplan helpt me op weg.’ inkomens: een goed plan Egon: “In het begin is er veel schaamte. Maar op een gegeven Denk daarbij aan budgetteren, inzicht krijgen in de voor iedereen. moment hebben we het toch verteld aan onze vrienden en financiën, dreigende uitzetting, dreigende afsluiting, Emily: "Straks ben ik opeens zelf familie. Toen een vriend een keer vroeg of we mee gingen ergens beslaglegging en meer. verantwoordelijk. Goed om te weten!" naartoe, heb ik gezegd dat ik dat niet kon betalen omdat ik in de schuldsanering zat. Zijn reactie verbaasde me. Mensen vinden het Meer informatie: goed dat je dat durft te zeggen. Hebben daar respect voor. • Elly Wijnia: 06 51 73 58 35 of Kom in actie en ga naar startpuntgeldzaken.nl/noordwestfriesland , kies daar uw plan. Dat heeft ons sterker gemaakt.” • per mail: [email protected]

6 7 Jongeren GELD KRANT Zakgeld, hoeveel? Extra geld met een bijbaantje

Leeftijd Zakgeldbedrag Leeftijd Zakgeldbedrag Vanaf je 13e mag je een paar uurtjes werken. Wel zo handig: zo heb je wat extra per week per maand te besteden. Maar hoe kom je aan een baantje en waar moet je zoal rekening mee 5 jaar ...... € 0,50 12 jaar ...... € 15 - € 20 houden? Hoe werkt dat precies? En hoeveel houd je eigenlijk over aan je bijbaan? 6 jaar ...... € 1 - € 2 13 jaar ...... € 15 - € 20 Als je weet wat je wil en waar je op moet letten, haal je meer uit je bijbaan!

7 jaar ...... € 1 - € 2 14 jaar ...... € 18 - € 20

8 jaar ...... € 1 - € 2 15 jaar ...... € 20 - € 22 Wat verdien je?

9 jaar ...... € 1,20 - € 2 16 jaar...... € 20 - € 25 Wat je verdient hangt onder andere af van je leeftijd, het soort werk, op welk moment van de

10 jaar ...... € 1,70 - € 2 17 jaar ...... € 22 - € 26 dag je werkt en hoeveel verantwoordelijkheid en ervaring je hebt. Maar je hebt altijd recht op

11 jaar ...... € 2 - € 2,30 het minimumloon. Kijk op voor meer informatie over bijbaantjes op: scholieren.nibud.nl/bijbaanregels. Bron: Nibud 2016, bovenstaande bedragen zijn metingen, geen normen of voorschriften Doe de Feiten en weetjes-test

1. Welk spreekwoord heeft te maken met sparen? 4. Je bent een gratis online spelletje aan het spelen. A. Eieren voor zijn geld kiezen Hieronder staan twee uitspraken. Kruis bij beide B. Geld over de balk gooien uitspraken aan of die waar of niet waar is. C. Een appeltje voor de dorst A. In gratis online spelletjes is reclame verboden D. Het geld groeit niet op je rug Waar/ Niet waar B. Als je gratis online spelletjes speelt kan het zijn dat je toch 2. Vanaf welke leeftijd mag je officieel een baantje geld moet betalen hebben? Waar/Niet waar A. 9 jaar B. 11 jaar 5. Wat is een ander woord voor geld? C. 13 jaar A. Dokkies D. 15 jaar B. Dangdang C. Doubledouble 3. Wat is waar? Bram leent geld van de bank: D. Doekoe A. Bram moet het geld dat hij heeft geleend terugbetalen en hij moet extra geld (rente) betalen 6. Hoeveel euromunten heb je minimaal nodig om €1,25 B. Bram moet het geld dat hij heeft geleend allemaal terug- gepast te betalen? betalen A. 2 munten C. Bram moet het geld gedeeltelijk terugbetalen B. 3 munten D. Bram hoeft niets te doen C. 4 munten D. 5 munten

7. Wat is het populairste bijbaantje voor jongens? Word je 18? Of ben je het al? A. Oppassen B. Krantenwijk Laten we eens op een rijtje zetten wat moet en mag: C. Supermarkt D. In de horeca

Moet Mag 8. Wat is het populairste bijbaantje voor meisjes? Contracten, (telefoon-) abonnementen en overeenkomsten A. Supermarkt afsluiten op je eigen naam x B. In de horeca C. Oppassen Een zorgverzekering afsluiten x D. Krantenwijk

Beslissen of je een aanvullende zorgverzekering wilt x 9. Waarom geven bedrijven soms gratis spullen weg? A. Om te laten zien wat ze gemaakt hebben Zorgtoeslag op je naam aanvragen, via toeslagen.nl x B. Omdat ze nog wat over hadden en het anders moeten weggooien Zelf alimentatie ontvangen x C. Omdat ze hun klanten ook wel wat gratis gunnen D. Om te laten zien wat ze gemaakt hebben en uiteindelijk Rood staan, een lening afsluiten x nog te kunnen verkopen

Checken of je een aansprakelijkheidsverzekering hebt x 10. De sportclub waar je speelt heeft 20 nieuwe ballen nodig om te trainen. Welke aanbieding is goedkoper? Zelf aansprakelijk zijn voor betalingsachterstanden, boetes en A. Eén bal kost €20,- en elke 5e bal is gratis leningen x B. Eén bal kost €20,- en je krijgt 10% korting

Bankrekening en spaarrekening op je naam afsluiten x 1C - 2C - 3A - 4A > Niet waar, 4B > Waar - 5D - 6B - 7B - 8C - 9D - 10A 10A - 9D - 8C - 7B - 6B - 5D - Waar > 4B waar, Niet > 4A - 3A - 2C - 1C

8 weetjes-test en Feiten Uitslag