Program Zachowania Zadrzewień W Gminie Legnickie Pole

PROGRAM ZACHOWANIA ZADRZEWIEŃ W GMINIE LEGNICKIE POLE

Autor: mgr inż. Jakub Józefczuk

Legnica 2012/13

PROGRAM ZACHOWANIA ZADRZEWIEŃ W GMINIE LEGNICKIE POLE

Spis treści:

1. CZĘŚĆ OGÓLNA 1.1. Wstęp, cele opracowania ..…………………………………………………………………….………………………………....……...4 1.2. Program zachowania zadrzewień na tle innych dokumentów dotyczących ochrony przyrody obowiązujących w gminie Legnickie Pole …………………………………………………...... ………………….…..…4 1.3. Historia alei na Dolnym Śląsku i w gminie Legnickie Pole ………………………………………….………………..…………….….5 1.4. Definicja i podział zadrzewień ……………………………………………………………………………….…………………...…….5 1.5. Funkcje alei i zadrzewień śródpolnych ……………………………………………………………………….…………….…………...6 1.6. Przepisy prawne związane z ochroną i gospodarowaniem zadrzewieniami ……………………………………………..……………...7 a) Wycinka drzew ……………………………………………………………………………………………………………………7 b) Ochrona cennych drzew ……………………………………………………………………………………………………….…..8 c) Formowanie koron drzew w aspekcie prawnym ……….…………………………………………………………………………8 d) Kary za niszczenie drzew i krzewów …………………………………………………………………………….………………..8

2. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA - PRZEGLĄD ALEI PRZYDROŻNYCH W GMINIE LEGNICKIE POLE 2.1. Metodologia prowadzonych inwentaryzacji …………………………………….………………………………………….……….…10 2.2. Skład gatunkowy alei …………………………………………………………….……………………………………..……..……....10 2.3. Stan zdrowotny drzew alejowych ……………………………………………….…………………………….………….……...….…14 a) Wykaz ekspertyz potrzebnych do podjęcia decyzji o dalszym postępowaniu wobec starych drzew …………………………....14 2.4. Wykaz zadrzewień o szczególnych walorach ……………………………….………………………………………….………….…..14 2.5. Zasady tworzenia alei przy drogach i w krajobrazie otwartym ……….…………………………………………….……………..…..17 a) Wykaz lokalizacji proponowanych do nasadzeń, z zaleceniami ……….…………………………………………….………….17 b) Materiał do nasadzeń …………………………………………………………………………………….………………....……18 c) Sposób sadzenia ……………………………………………………………………………………….…………….………...…19 d) Drzew przy drogach …………………………………………………………………………………….…………….…………19 2.6. Wykaz miejsc potencjalnie konfliktowych…………………………………………………………………………………………….20 a) Odległości sadzenia drzew od dróg, sieci infrastruktury, budynków i granic działek ………………………….……………….20 2.7. Szacunkowe koszty planowanych przedsięwzięć ………………………………………………………………………...... …….20 2.8. O Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja” i Fundacji EkoRozwoju ……….………………………………………….………….…...21 2.9. Projekt „Drogi dla Natury”………………………………………………………………………………………….……………….…21 2.10.Ankiety ……………………………………………………………………………………….………………………………………...23  Ankieta nr 1 – Droga powiatowa nr 2177 Biernatki- Taczali ……………………………….…………………..…………….…24  Ankieta nr 2 – Droga powiatowa nr 2177 Taczalin – Księgnice …………………………….………………….…………….…27  Ankieta nr 3 – Droga powiatowa nr 2186 Księginice – Mikołajowice ………………………………………..……………...…30  Ankieta nr 4 – Droga powiatowa nr 2202 Księginice – Legnickie Pole ………………………………………..….………...…34  Ankieta nr 5 – Droga gminna od m. Księginice, w kierunku Gniewomierza …………………………………..………………..36  Ankieta nr 6 – Droga powiatowa nr 2186 Księginice – Koskowice …………………………………………..………………..39  Ankieta nr 7 – Droga powiatowa nr 2177 Koskowice – Taczalin……………………………………………….…………….....42  Ankieta nr 8 – Droga powiatowa nr 2192 Koskowice- Kłębanowice – Rogoźnik …………………………….…………….…45  Ankieta nr 9 – Droga powiatowa nr 2177 Koskowice, w kierunku Piekar Wielkich …………………………….………….….48  Ankieta nr 10 – Droga powiatowa nr 2187, od drogi nr E 65 do m. Raczkowa ……………………………….……………… ..51  Ankieta nr 11 – Droga powiatowa nr 2187, m. Raczkowa………………………………………………………….………...….54  Ankieta nr 12 – Odcinek drogi powiatowej nr 2187 w kierunku Ogonowic od pierwszego zjazdu do Biskupic ………….……57  Ankieta nr 13 – Drogi powiatowe nr 2187, 2202 od m. Raczkowa do m. Biskupice ………………………………………..….60  Ankieta nr 14 – Droga powiatowa nr 2187, odcinek drogi od Biskupic do skrzyżowania z drogą na Czarnków ……………....63  Ankieta nr 15 – Droga powiatowa nr 2187, odcinek drogi na Czarnków ……………………………………………………….66  Ankieta nr 16 – Droga powiatowa nr 2187, odcinek drogi od skrzyżowania na wieś Czarnków do m. Lubień …….………… 69  Ankieta nr 17 – Droga powiatowa nr 2187, szpaler lip w miejscowości Lubień ………………………………….……………72  Ankieta nr 18 – Droga powiatowa nr 2187 Lubień – Ogonowice ……………………………………………………..…….…..75  Ankieta nr 19 – Odcinek drogi powiatowej nr 2187 od skrzyżowania w kierunku wsi Ogonowice w kierunku miejscowości Pawłowice Wielkie ……………………………………………………………………………………………………………... 78  Ankieta nr 20 – Aleja wzdłuż drogi powiatowej nr 2188 Ogonowice – Godziszowa ………………………………..…….…... 81  Ankieta nr 21 – Droga gminna Ogonowice – kierunek L. Pole (koło kamieniołomu) ………………………………..…….…..84  Ankieta nr 22 – Zabytkowa aleja lip w m. Legnickie Pole ………………………………………………………………….…..87  Ankieta nr 23 - Droga powiatowa nr 2202 Legnickie Pole – Biskupice …………………………………………………….…. 90  Ankieta nr 24 - Aleja przy drodze powiatowej nr 2176 od Legnickiego Pola, przez Gniewomierz, do granicy miasta Legnica ……………………………………………………………………………………………………………….…………………...93  Ankieta nr 25 - Droga krajowa nr 3 ……………………………………………………………………………………….. ……96  Ankieta nr 26 - Nasadzenia przy drodze powiatowej nr 2176 pomiędzy Legnickim Polem, a Strachowicami …..…………….99  Nasadzenia przy LSSE ……………………………………………………………………………………………….…...... 100 2.11.Literatura …………………………………………………………………………………………………………………………...... 101 2.12.Załączniki …………………………………………………………………………………………………………...... …..102

1. CZĘŚĆ OGÓLNA

1.1. Wstęp, cele opracowania.

Przydrożne i śródpolne aleje drzew są charakterystycznym elementem dolnośląskiego krajobrazu, w tym również terenów położonych w granicach gminy Legnickie Pole. Oprócz pełnienia funkcji estetycznych, aleje stanowią miejsce występowania wielu organizmów, a także wpływają korzystnie na stan powietrza, gleby i wód gruntowych oraz przeciwdziałają erozji obszarów rolniczych. Pomimo korzystnego oddziaływania na środowisko, alei i zadrzewień przyrożnych i śródpolnych jest coraz mniej. Uczestnictwo gminy Legnickie Pole w projekcie „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewień” ułatwi realizację szeregu celów polityki zrównoważonego rozwoju, a także pomoże przy podejmowaniu kolejnych działań ochronnych. Informacje zawarte w „Programie zachowania zadrzewień w gminie Legnickie Pole” wraz z wiedzą przekazywaną podczas szkoleń, a także bieżąca współpraca ze środowiskami naukowymi i pozarządowymi organizacjami, oraz aktywny udział społeczności lokalnych w projekcie „Drogi dla Natury”, mają ułatwić gminie realizację zadań, nie tylko w ramach ochrony środowiska, ale również w zakresie rozwoju infrastruktury, turystyki, rolnictwa i urbanistyki. Podstawą opracowania Programu były ankiety zawierające inwentaryzację większości alei przydrożnych w gminie wraz z wykazem niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych. Badaniami objęto przede wszystkim aleje poza terenami zabudowanymi, w przypadku gminy Legnickie Pole zinwentaryzowano również część alei rosnących w granicach miejscowości. Prowadzone inwentaryzacje polegały na: określeniu liczby drzew w alei, oznaczeniu procentowego udziału poszczególnych gatunków, podanie parametrów alei tj. szerokość, rozstaw, rodzaj nawierzchni itp. Dodatkowo aleje inwentaryzowane były pod kątem występowania gatunków chronionych. Ważną częścią inwentaryzacji było określenie koniecznych do przeprowadzenia zabiegów pielęgnacyjnych, które w większości przypadków dotyczyły usunięcia obumarłych konarów i gałęzi, odrostów korzeniowych, samosiewów z koron dróg, rzadziej całych drzew. Podawano również przeciętne obwody drzew. Ważnym elementem ankiet była informacja o stwierdzonych w obrębie alei, bądź potencjalnie występujących organizmach chronionych. Znajdują się tam również informacje o możliwości przeprowadzenia nowych nasadzeń. Badaniami objęto przede wszystkim aleje poza terenami zabudowanymi, w przypadku gminy Legnickie Pole zinwentaryzowano również część alei rosnących w granicach miejscowości.

1.2. Program zachowania zadrzewień na tle innych dokumentów dotyczących ochrony przyrody obowiązujących w gminie Legnickie Pole.

Stworzenie „Programu zachowania zadrzewień” wpisuje się w założenia planów ochrony środowiska opracowanych dla województwa dolnośląskiego, powiatu Legnickiego oraz gminy Legnickie Pole. We wszystkich tych dokumentach stwierdza się dużą rolę zadrzewień w przeciwdziałaniu erozji gleb, ochronie bioróżnorodności, a także wskazuje się na dużą wartość estetyczną i krajobrazową układów zieleni wysokiej.

Tabela 1. Wybrane cele i kierunki działań zawarte w „Programie Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015” Cel długoterminowy do roku 2015 Cele krótkoterminowe do roku 2011 Kierunki działań dla celów krótkoterminowych W Zakresie ochrony przed hałasem Poprawa klimatu akustycznego na Ograniczenie występowania Wprowadzanie pasów zieleni przy drogach, obszarach, gdzie zostały przekroczone przekroczeń normatywnych hałasu zieleni niskiej i wysokiej do wnętrz osiedlowych, wartości normatywne komunikacyjnego instalowanie ekranów akustycznych przy trasach o największym natężeniu ruchu. Ochrona przyrody i krajobrazu Ukształtowanie spójnego przestrzennie Ochrona, rozwój oraz uporządkowanie Utworzenie, wdrożenie i konsekwentne, systemu obszarów podlegających systemu obszarów zielonych, w tym okresowe aktualizowanie baz danych o ochronie prawnej oraz pozostałych systemu obszarów prawnie dziedzictwie przyrodniczym i krajobrazowym (ze terenów zieleni. chronionych. szczególnym uwzględnieniem terenów zieleni urządzonej). Ukształtowanie spójnego przestrzennie Prowadzenie racjonalnej polityki Wprowadzanie precyzyjnych zapisów systemu obszarów podlegających przestrzennej uwzględniającej dotyczących terenów zielonych przy ochronie prawnej oraz pozostałych wartości przyrodnicze. sporządzaniu miejscowych planów terenów zieleni. zagospodarowania przestrzennego. Opracowanie i wdrażanie programów rozwoju i 4

ochrony zieleni urządzonej na terenie poszczególnych jednostek administracji samorządowej Województwa Dolnośląskiego.

W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Legnickiego, przyjęto następujące cele główne cele strategiczne, które odnoszą się do ochrony zadrzewień:

Cel Priorytet Zadania Zachowanie i wzbogacanie walorów Zachowanie różnorodności biologicznej w  Ograniczenie procesu przyrodniczo-krajobrazowych powiatu tym siedlisk naturalnych i półnaturalnych, fragmentacji krajobrazu, odtworzenie korytarzy ekologicznych i  Wspieranie działań mających na lokalnych ostoi przyrodniczych celu odtwarzanie buforowych stref roślinnych wzdłuż cieków wodnych Ochrona elementów środowiska Łączenie ochrony walorów  Publikacje, opracowania, przyrodniczo-kulturowego przyrodniczych z ochrona walorów informatory, mapy itp. dotyczące kulturowych obiektów przyrodniczych i zabytków kultury na terenie powiatu legnickiego. Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla Zmniejszenie uciążliwości hałasu  budowę ekranów lub urządzanie mieszkańców i środowiska drogowego pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż tras komunikacyjnych.

1.3. Historia alei na Dolnym Śląsku i w gminie Legnickie Pole

Przydrożna i śródpolne aleje ważniejszych elementów środowiska przyrodniczo-kulturowego. Historia zakładania alei drzew przy dolnośląskich drogach została zapoczątkowana w XVIII w. przez królów pruskich: Fryderyka Wilhelma I oraz jego syna Fryderyka II (WROBIENIEC, LIŻEWSKA 2009). W 1841 roku z polecenia Fryderyka Wilhelma IV ukazał się dekret o alejach, w którym zalecano ochronę istniejących oraz sadzenie nowych drzew. Niszczenie drzew rosnących wzdłuż dróg sankcjonowane było wysokimi karami. Aleje tworzono z różnych powodów: stanowiły źródło owoców, drewna, chroniły przed czynnikami atmosferycznymi, wskazywały zimą drogę, urozmaicały krajobraz, były też źródłem zaopatrzenia maszerujących wojsk. Sadzono głównie gatunki użyteczne dla człowieka: czereśnie, jabłonie, grusze, śliwy, wierzby oraz miododajne lipy. Z wieloma gatunkami drzew związane były przesądy oraz zwyczaje ludowe. Oprócz alei drzew użytkowych tworzono również układy reprezentacyjne. W tym celu obsadzano dorodnymi dębami, lipami czy kasztanowcami drogi dojazdowe do dworów i pałaców. Obsadzano również główne osie kompozycyjne założeń ogrodowych, promenady, kanały wodne, trasy widokowe. Takim reprezentacyjnym obiektem jest wpisana do rejestru zabytków aleja lip w Legnickim Polu.

1.4. Definicja i podział zadrzewień

Zadrzewienia tworzą występujące w krajobrazie otwartym pojedyncze drzewa i krzewy lub ich niewielkie skupiska, które nie mają charakteru zbiorowisk leśnych. W przepisach przyjętym kryterium podziału na zadrzewienia i lasy jest zajmowana przez nie powierzchnia. Według ustawy o lasach z dnia 18 września 1991 roku oraz w myśl rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi są grunty porośnięte roślinnością leśną, których pole powierzchni jest mniejsze od 0,1 ha, a także niewłączone do lasów, porośnięte roślinnością krzewiastą lub drzewiastą: torfowiska, grunty przylegające do wód powierzchniowych, jary, wysypiska kamieni, gruzowiska, tereny nieczynnych cmentarzy, a także porośnięte łęgami wierzbowymi doliny rzek i obniżenia terenu, śródpolne skupiska drzew i krzewów, parki niewyposażone w urządzenia i budowle służące rekreacji i wypoczynkowi (ZAJĄCZKOWSKI i in. 2001). Jednak w praktyce do zadrzewień, oprócz lasów nie zalicza się także: parków, sadów, szkółek, plantacji drzew i krzewów, zieleni miejskiej, wiejskiej oraz zieleni znajdującej się przy obiektach sakralnych i cmentarzach - czyli tych obiektów, których kształtowanie i gospodarowanie jest sankcjonowane przez osobne przepisy prawne. W zależności od lokalizacji zadrzewień można je podzielić na zadrzewienia śródpolne, zadrzewienia przy ciągach komunikacyjnych, przy wodach, zadrzewienia terenów przemysłowych i wysypisk śmieci, zadrzewienia wsi, a także urządzeń turystyczno wypoczynkowych. Do zadrzewień nie zalicza się zazwyczaj parków. Ze względu na formę zadrzewień można wyróżnić zadrzewienia pojedyncze, rzędowe, liniowe, grupowe, powierzchniowe oraz alejowe (ZAJĄCZKOWSKI i in. 2001).

1.5. Funkcje zadrzewień

Wraz z rozwojem cywilizacji aleje drzew stały się nieodłącznym elementem europejskiego krajobrazu. Geneza powstawania tych obiektów sięga starożytności i jest kontynuowana aż do czasów nowożytnych, dając wyraz kryjącej się w naturze ludzkiej potrzebie „ujarzmiania” otoczenia. Obsadzone drzewami drogi lub ulice dzielą ją na mniejsze, uporządkowane pod względem funkcjonalnym lub przestrzennym obszary. Odpowiednio zaprojektowane aleje mogą zarówno wyróżniać jak również przesłaniać elementy otoczenia. Na terenach zurbanizowanych aleje wpływają na złagodzenie formalizmu architektonicznego, czyniąc go bardziej przyjaznym i harmonijnym. Zazwyczaj najcenniejsze aleje mają formę reprezentacyjną i są częścią większych układów historycznych. Sadząc okazałe drzewa np. kasztanowce, lipy lub dęby podkreślano rangę dróg prowadzących do dworów, pałaców lub do innych, istotnych dla lokalnej społeczności miejsc. Już od epoki renesansu układy alejowe były nieodłącznym elementem kompozycji parków i ogrodów. Wyróżniały osie kompozycji oraz główne szlaki komunikacyjne tych założeń. W przypadku nasadzeń śródpolnych, wierzbowych alei, miedzy obsadzonych drzewami owocowych geneza ich powstawania była inna i wynikała najczęściej z potrzeb użytkowych społeczności wiejskich. Obiekty te stały się nieodłącznym elementem polskiego krajobrazu, który zachwycał i inspirował twórców kultury – Chopina, Mickiewicza, Stanisławskiego i innych. Poprawa estetyki krajobrazu to tylko jedna z wielu korzyści jakie przynosi zakładanie zadrzewień liniowych. Dzięki rozwojowi nauki poznano wiele innych, istotnych funkcji alei. Niestety wiedza o nich wśród większości społeczeństwa wciąż jest niewystarczająca.

 Wpływ na mikroklimat

Aleje drzew wpływają na szereg elementów warunkujących lokalny mikroklimat miast jak również terenów otwartych. Obecność alei powoduje obniżenie temperatury powietrza, przy jednoczesnym wzroście jego wilgotności. Dzieje się tak na skutek transpiracji wody z powierzchni blaszek liściowych. Ilość wody, która wyparowuje z całej powierzchni liści drzewa w ciągu godziny może sięgać kilkuset litrów. Obliczono, że dwa duże drzewa rosnące w mieście obniżają temperaturę powietrza ze skutecznością pięciu dużych klimatyzatorów działających przez dwadzieścia godzin na dobę. Dlatego latem tak chętnie odpoczywamy spacerując w lesie, parku, lub wzdłuż tras obsadzonych drzewami. Ważną funkcją liniowych zadrzewień w krajobrazie otwartym jest osłona przed wiatrem, deszczem lub śniegiem oraz przed nadmiernym nasłonecznieniem. Na obszarach użytkowanych rolniczo liniowe zadrzewienia ocieniają glebę, przez co wiosną utrzymują się tam wilgoć.

 Oczyszczanie powietrza, wody i gleby

Najważniejszą, choć jeszcze do niedawna niedocenianą funkcją drzew rosnących przy ulicach i drogach jest redukcja stężeni zanieczyszczeń komunikacyjnych takich jak: metale ciężkie, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, tlenki azotu, ozon oraz pyły zawieszone. Obecność drzew w mieście ogranicza zapylenie nawet o 75%. Sto drzew usuwa 454 kg zanieczyszczeń rocznie, w tym 181 kg ozonu i 136 kg zanieczyszczeń stałych. Drzewa redukują również stężenia gazów cieplarnianych. Jedno duże drzewo pochłania rocznie taką ilość dwutlenku węgla, jaką dostarczają do atmosfery w tym czasie dwa gospodarstwa domowe. Rośliny za pomocą systemu korzeniowego pobierają z gleby i wbudowują w tkanki metale ciężkie. Towarzyszące roślinom bakterie powodują rozkład związków organicznych, w tym szkodliwych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Aleje i zadrzewienia śródpolne powodują oczyszczanie wsiąkających wód opadowych z substancji biogennych, chroniąc wody gruntowe przed zanieczyszczeniami. Jednocześnie stabilizują spływy wód podczas gwałtownych deszczów co jest szczególnie istotne na obszarach narażonych na erozję powierzchniową. Prowadzone badania agroekologiczne nad procesami obiegu wody oraz składu niesionych przez nią zanieczyszczeń chemicznych wykazały, że pasma roślinności drzewiastej jak również w mniejszym stopniu roślinność zielna oraz trawy, zdolne są przechwytywać zarówno biogenne jak i toksyczne związki chemiczne z wody gruntowej przesączającej się przez strefy zasięgu systemów korzeniowych tych roślin, redukując w ten sposób ich stężenia od około 50% do ponad 90% (BAŁAZY S., KRAG J. 2010). Niestety zieleń miejska i przydrożna płaci wysoka cenę za swoje ochronne oddziaływania. Średnia długość życia drzew w mieście jest o połowę krótsza niż rosnących w warunkach naturalnych.

 Zmniejszenie zanieczyszczenia hałasem

Zanieczyszczenie hałasem jest jedną z największych bolączek aglomeracji miejskich, które skutkuje pogorszeniem komfortu życia, a także zdrowia mieszkańców. Głównym źródłem hałasu w miastach jest komunikacja. Jednym ze sposobów przeciwdziałania temu zjawisku jest stosowanie pasów zieleni. Prawidłowo zaprojektowana zieleń przydrożna tłumi hałas lub jego odczuwanie nawet o połowę. Jednak skuteczne wygłuszanie hałasu możliwe jest przy zastosowaniu szerokich, blisko stu metrowych pasów roślin o różnej wysokości. Szpaler przydrożnych drzew obniża hałas zaledwie o ok. 1,5 dB. Pomimo tego, drzewa rozpraszają fale dźwiękowe, łagodząc odczuwanie hałasu, który jest znacznie mniej dokuczliwy niż w przypadku dróg pozbawionych nasadzeń (BAŁAZY S., KRAG J. 2010) .

 Zwiększanie bioróżnorodności

Aleje stanowią ważny element korytarzy ekologicznych, umożliwiający połączenia pomiędzy populacjami, co ma szczególne znaczenie dla gatunków rzadkich o ograniczonym zasięgu występowania (np. pachnica dębowa). Obecnie uważa się, że fragmentacja środowiska przyrodniczego jest jednym z podstawowych zagrożeń dla istnienia wielu gatunków roślin i zwierząt. Z powodu izolacji stanowisk występowania roślin i zwierząt wzrasta ryzyko wymierania z przyczyn demograficznych i genetycznych. Dlatego tak ważna jest ochrona, a także odtwarzanie zadrzewień liniowych.

 Korzyści społeczne i ekonomiczne

Wymieniając funkcje drzew nie sposób pominąć roli estetycznej drzew. Zieleń jest ważnym elementem układów przestrzennych miast i wsi, stanowiąc o prestiżu danego obszaru, co ma swoje przełożenie na ich wartość ekonomiczną. Zieleń korzystnie wpływa na samopoczucie, oraz zdrowie, działa uspokajającą, łagodzi stres.

 Przeciwdziałanie erozji

Obecność drzew i krzewów w otwartym krajobrazie rolniczym jest w Polsce zjawiskiem powszechnym i wydawałoby się niezmiennym. Jednak postępująca mechanizacja rolnictwa, scalanie gruntów rolnych, a także brak spójnej polityki chroniącej zróżnicowany krajobraz wiejski mogą doprowadzić do zaniku tych niezwykle istotnych pod względem przyrodniczym, kulturowym i gospodarczym obszarów. Konsekwencje zmniejszenia bioróżnorodności środowiska rolniczego mogą być bardzo dotkliwe. Oprócz zmniejszenia atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich, na znacznych obszarach użytkowanych rolniczo występować będzie wzmożona erozja wietrzna i wodna, a nieoczyszczone przez systemy korzeniowe drzew i krzewów, spływające z pól wody, mogą doprowadzić do eutrofizacji zbiorników wodnych.

1.6. Przepisy prawne związane z ochroną i gospodarowaniem zadrzewieniami

Z uwagi na szereg funkcji jakie pełnią drzewa i krzewy ich ochronę, a także sposoby gospodarowania określa szereg przepisów prawa. Szczególnie istotne są zapisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880), gdyż dotyczą one możliwości usuwania zadrzewień przez osoby fizyczne i prawne. Z kolei nieznajomość tych przepisów może skutkować naliczeniem dotkliwych kar finansowych. Za utrzymywanie, ochronę, a także zakładanie nowych zadrzewień odpowiada rada gminy. Gmina wydaje również zezwolenia na wycinkę drzew i krzewów. Pozwolenia na usunięcie drzew z terenów należących do gminy wydaje z kolei starostwo. W przypadku nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków zezwolenie takie wydaje wojewódzki konserwator zabytków. Decyzję na usuwanie alei drzew przydrożnych, z wyłączeniem obcych gatunków topoli, wydaje gmina lub starostwo, po uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.

a) Wycinka drzew

Wydanie zezwolenia na wycinkę przez gminę nie jest wymagane w przypadkach:  drzew i krzewów owocowych, jeśli nie są one chronione jednocześnie innymi przepisami,  drzew i krzewów młodszych niż 10 lat,  drzew i krzewów uprawianych na plantacjach,  drzew i krzewów rosnących w ogrodach botanicznych i zoologicznych.

Jeśli właściciel nieruchomości lub osoba działająca za jego zgodą decyduje się na wycięcie drzew lub krzewów starszych niż 10 lat, które nie są gatunkami owocowymi musi wcześniej uzyskać zezwolenie w 7 odpowiednim urzędzie gminy. Wycinanie drzew rosnących: w lasach, na wałach przeciwpowodziowych lub w ich pobliżu, drzew, które utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych, ograniczają widoczność sygnalizatorów i pociągów, stanowią przeszkody lotnicze, a także wpływają negatywnie na stan urządzeń melioracji wodnych szczegółowych sankcjonują odmienne przepisy prawne.

W celu uzyskania zezwolenia należy wypełnić odpowiedni wniosek. W dokumencie tym powinny się znajdować:  imię i nazwisko lub nazwa oraz adres właściciela nieruchomości, a także tytuł prawny władania nieruchomością,  nazwę gatunkową drzewa lub krzewu,  obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm (jeżeli drzewo rozwidla się przy odziomku, należy zmierzyć obwody wszystkich pni),  przeznaczenie terenu na którym znajduje się przeznaczone do usunięcia drzewo lub krzew,  przyczynę i termin zamierzonego usunięcia drzewa lub krzewu,  wielkość powierzchni, z której zostaną usunięte krzewy,  rysunek lub mapę określającą usytuowanie drzewa lub krzewu w stosunku do granic nieruchomości i obiektów budowlanych istniejących lub projektowanych.

Przy określaniu przyczyny usuwania drzew należy zdiagnozować ich stan zdrowotny. Opis najlepiej jest zacząć od dołu pnia, kończąc na koronie. Warto posługiwać się odpowiednimi terminami. Wszelkie „dziury” i dziuple w pniu, w zależności od ich głębokości, określane są jako ubytki wgłębne lub powierzchniowe. Należy podać ich wielkość, stopień wypróchnienia, ewentualną głębokość. Ubytek całego wnętrza pnia określa się terminem ubytków kominowych lub rynnowych. Należy odnotować ewentualne ślady żerowania owadów, zrakowacenia, owocniki grzybów, których obecność świadczy o słabej kondycji drzewa. Opis korony powinien zawierać jej średnicę, ewentualne kolizje z elementami budowlanymi i technicznymi. Należy odnotować ewentualną obecność suszu konarowego i gałęziowego, wyrażoną w procentach, gniazd ptaków, jemioły. Jeśli pień drzewa jest przechylony należy określić wartość odchylenia wyrażona w stopniach, oraz jej kierunek. Jeśli drzewo jest zdrowe również należy to zaznaczyć w opisie. Do wniosku warto dołączyć dokumentację fotograficzną. Przed wydaniem decyzji urzędnik dokonuje oględzin w zakresie występowania w obrębie zadrzewień gatunków chronionych. Wszelkie prace związane z wycinką drzew powinny odbywać się poza okresem lęgowym ptaków, ustalonym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną, zakazującym usuwania gniazd ptasich z terenów zieleni w okresie od dnia 1 marca do 15 października.

Jeżeli gmina udzieli zgodę na wycinkę, posiadacz nieruchomości ma obowiązek naliczyć opłatę, którą określa w drodze rozporządzenia Minister Środowiska. Wydanie zezwolenia może być uzależnione od przesadzenia drzew lub krzewów w miejsce wskazane przez wydającego zezwolenie albo od wykonania nasadzeń kompensacyjnych. Drzewa te muszą zachować żywotność przez okres co najmniej 3 lat. Posiadacz nieruchomości ponosi opłaty za usunięcie drzew lub krzewów. Opłaty nalicza i pobiera organ wydający zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, którym jest najczęściej gmina. Opłatę za usunięcie drzew ustala się na podstawie stawki zależnej od obwodu pnia oraz rodzaju i gatunku drzewa. W przypadku krzewów opłata naliczana jest w zależności od zajmowanej przez nie powierzchni.

Nie pobiera się opłat za usunięcie drzew:  na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie;  na których usunięcie osoba fizyczna uzyskała zezwolenie na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej;  jeżeli usunięcie jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków;  które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych lub funkcjonowaniu urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego;  które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi;  w związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych;  które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane;  z terenów zieleni komunalnej, z parków gminnych, z ogrodów działkowych i z zadrzewień, w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew i krzewów;  które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości;  topoli obcego pochodzenia o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków;  jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową lub ochrony siedlisk przyrodniczych;  z grobli stawów rybnych; 8

 jeżeli usunięcie było związane z regulacją i utrzymaniem koryt cieków naturalnych, wykonywaniem i utrzymaniem urządzeń wodnych służących.

b) Ochrona cennych drzew

Cennym okazom drzew i krzewów lub ich skupiskom o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej (np. aleje) rada gminy w drodze uchwały może nadać status pomników przyrody lub włączyć je w granice użytku ekologicznego. Cenne, historyczne zadrzewienia mogą być objęte również opieką konserwatorską.

c) Formowanie koron drzew w aspekcie prawnym

W ciągu ostatnich kilku lat w Polsce zapanowała szkodliwa, wynikająca z nieznajomości fizjologii roślin „moda” na ogławianie drzew. Straszące kikuty pozbawionych konarów pni pojawiły się w miejscu dawnych zadrzewień rosnących w miastach, na cmentarzach i przy drogach. Część przyciętych drzew obumarło, pozostałe, którym udało się przeżyć, wypuściły liczne pędy odroślowe, które w przyszłości będą się łatwo odłamywać, gdyż nie są one mocno osadzone wewnątrz tkanek pnia. Liczne protesty, a także wyraźny opór środowisk naukowych przeciwnych takim praktykom doprowadziły do zmian w przepisach. W myśl znowelizowanej Ustawy o ochronie przyrody zabiegi takie w obrębie korony drzew rosnących zarówno na terenach zieleni urządzonej ja również tworzących naturalnie zadrzewienia mogą obejmować wyłącznie:  usuwanie gałęzi obumarłych, nadłamanych lub wchodzących w kolizje z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi;  kształtowanie korony drzewa, którego wiek nie przekracza 10 lat;  utrzymywanie formowanego kształtu korony drzewa.

d) Kary za niszczenie drzew i krzewów

Gmina może naliczyć karę za: zniszczenie terenów zieleni, drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych, zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności; usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia; zniszczenie drzew, krzewów lub terenów zieleni spowodowane niewłaściwym wykonaniem zabiegów pielęgnacyjnych. Kary za niszczenie lub usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia są bardzo dotkliwe i wynoszą trzykrotną wartość stawek obliczonych na podstawie tabeli opłat (art. 89, ust. 1 z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880)). W razie stwierdzenia braku żywotności drzewa lub krzewu albo nieodtworzenia korony drzewa karę uiszcza się w pełnej wysokości, chyba że drzewa lub krzewy nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości. Jeżeli ustalenie obwodu lub gatunku zniszczonego lub usuniętego bez zezwolenia drzewa jest niemożliwe, z powodu wykarczowania pnia i braku kłody, dane do wyliczenia administracyjnej kary pieniężnej ustala się na podstawie informacji zebranych w toku postępowania administracyjnego, powiększając ją o 50 %. Kary za zniszczenie jednego metra kwadratowego terenu zieleni 2013 roku będą wynosić: dla trawników - 55,93 zł; dla kwietników - 480,37 zł.

1 Tabela 3 Tabela opłat za usuwanie drzew za zezwoleniem na rok 2013 . Stawki w zł za Współczynniki różnicujące stawki w zależności od obwodu pnia drzewa 1 cm obwodu mierzonego na wysokości 130 cm pnia drzewa przy obwodzie wyrażonym w cm Lp. Rodzaje, gatunki i odmiany drzew* mierzonego na 101- 201- 301- 501- wysokości 130 do 25 26-50 51-100 > 700 200 300 500 700 cm** Topola, olsza, klon jesionolistny, wierzba, 1 13,16 1,00 1,51 2,37 3,70 5,55 7,77 10,00 12,96 czeremcha amerykańska, grochodrzew Kasztanowiec, morwa, jesion amerykański, czeremcha zwyczajna, świerk pospolity, 2 35,78 1,00 1,51 2,37 3,70 5,55 7,77 10,00 12,96 sosna zwyczajna, daglezja, modrzew, brzoza brodawkowata i omszona

1 Podstawa prawna: 1. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004 r. w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew (Dz. U. z 2004 r. Nr 228, poz. 2306). 2. Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 25 września 2012 r. w sprawie stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz kar za zniszczenie zieleni na rok 2013 (Mon. Pol. z 2012 r. Nr 0, poz. 747). 9

Dąb, buk, grab, lipa, choina, iglicznia, głóg - forma drzewiasta, jarząb, jesion wyniosły, klon z wyjątkiem klonu jesionolistnego, gatunki i odmiany ozdobne jabłoni, śliwy, wiśni i orzecha, leszczyna turecka, brzoza 3 87,04 1,00 1,51 2,37 3,70 5,55 7,77 10,00 12,96 (pozostałe gatunki i odmiany), jodła pospolita, świerk (pozostałe gatunki i odmiany), sosna (pozostałe gatunki i odmiany), żywotnik (wszystkie gatunki), platan klonolistny, wiąz, cyprysik Jodła (pozostałe gatunki i odmiany), tulipanowiec, magnolia, korkowiec, 4 328,34 1,00 1,51 2,37 3,70 5,55 7,77 10,00 12,96 miłorząb, metasekwoja, cis, cypryśnik, bożodrzew

5 Stawka za usunięcie jednego metra kwadratowego pokrytego krzewami wynosi: 243,22 zł * Za usunięcie drzew rodzajów i gatunków innych niż określone w załączniku do rozporządzenia stawki ustala się jak dla drzew o podobnej wartości przyrodniczej, wymienionych w tabeli.

2. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA - PRZEGLĄD ALEI PRZYDROŻNYCH W GMINIE LEGNICKIE POLE

2.1. Metodologia prowadzonych inwentaryzacji

Zgodnie z przyjętą metodyką aleje były inwentaryzowane w sposób ogólny (tzw. Ogólna inwentaryzacja dendrologiczna). Ich głównym celem było wskazanie wartości przyrodniczych alei w danej gminie, a także określenie koniecznych do przeprowadzenia zabiegów pielęgnacyjnych. Wskazywano m in. drzewa do wycinki. W ramach inwentaryzacji wskazywano również miejsca odpowiednie pod nowe nasadzenia, a także ewentualne kolizja nasadzeń z elementami infrastruktury. Ważnym elementem inwentaryzacji były poszukiwania rzadkich i chronionych gatunków występujących w obrębie alei. Z uwagi na rozległy zakres badania największą uwagę poświęcono na badania organizmów o mniejszych zdolnościach przemieszczania się tj. owady, a także porostom, rośliną zielnym i grzybom. Podczas badań entomofauny używano również udostępnionego przez Uniwersytet Wrocławski feromonu wabiącego dwa chronione gatunki: chrząszczy: pachnicę dębową oraz tęgosza rdzawego. Oprócz części przyrodniczej dokonywano pomiarów alei wg przyjętego klucza: długość alei (obliczana za pomocą narzędzi udostępnionych na stronie www.geoportal.gov.pl); szerokość, rozstaw drzew, odległość drzew od krawędzi jezdni, rodzaj nawierzchni. Łącznie w pięciu gminach zinwentaryzowanych zostało około 160 alei, zawierających ponad 10 tysięcy drzew z 35 gatunków. Na terenie gminy Legnickie Pole zinwentaryzowano ponad 3457 drzew z 27 gatunków. Inwentaryzacje przeprowadzano od lipca do początków października 2012 roku. Od połowy października trwa opracowywanie zebranych danych do ujednoliconej formy.

2.2. Skład gatunkowy alei na terenie gminy Legnickie Pole

Na terenie gminy Legnickie Pole zinwentaryzowano ponad 3457 drzew z 27 gatunków. Największy udział w drzewostanie ma lipa drobnolistna (ponad 1192 drzewa). Większość z tej liczby stanowią drzewa posadzone w ramach projektu „Drogi dla Natury – aleje przydrożna jako korytarze ekologiczne dla pachnicy dębowej”. Łącznie posadzono ponad 930 lip, co stanowi 83% wszystkich zinwentaryzowanych lip. Nowo posadzone lipy stanowią 35% wszystkich przydrożnych drzew rosnących w tej gminie. Jednak ze względu na ich młody wiek i niewielkie wymiary obecny ich wpływ na stan środowiska i na krajobraz jest niewielki. Drugim co do liczności gatunkiem są obcego pochodzenia topole, często o niejasnym, mieszańcowym pochodzeniu. Są to głównie topole kanadyjskie (Populus ×canadensis) w różnych odmianach, a także liczne hybrydy. Topole obcego pochodzenia stanowią 26% (naliczono 883 sztuk) ogółu drzew. Z uwagi na ich wielkość stanowią one najbardziej widoczny składnik alei, o największej biomasie. Ze względu na ich krótkowieczność, a także kruche drewno stanowią one poważny problem dla zarządców dróg. Drzewa te są sukcesywnie wycinane i zastępowane innymi gatunkami (np. lipą). Gatunkami o podobnej liczebności są: jesion wyniosły (8%), klon jawor (11%) i klon zwyczajny (6%). Stosunkowo duży udział gatunków owocowych należy tłumaczyć sporym udziałem nowo posadzonych drzewek w ramach projektu „Drogi dla Natury”. Dość liczne są również robinie akacjowe, które najczęściej nie tworzą rytmicznych układów, lecz mniej lub bardziej nieregularne grupy. Robinie stanowią niecałe 3% spośród wszystkich drzew. Niestety gatunek ten bardzo łatwo się rozprzestrzenia i obok klonu jesionolistnego, a także rzadszego dębu czerwonego należą do gatunków inwazyjnych o lokalnie dużym wpływie na różnorodność biologiczną. Ponadto robinie wytwarzają liczne odrosty, z które ciężko jest usunąć. Lokalnie mogą one zawężać pole widzenia, a także kolidować z skrajnią drogi. Stosunkowo niewiele jest alei z udziałem dębów szypułkowych (ok. 1%). Jedynie na kilku odcinkach, w 10 tym przy drodze prowadzącej do Legnickiego Pola od wsi Biskupice występuje kilka okazów tego drzewa. Dość duża różnorodność gatunków została stwierdzona przy drodze krajowej nr 3. Zostały tam posadzone m. in kilkuletnie jarzęby szwedzkie oraz inwazyjne klony jesionolistne.

Wykres nr 1 Udział procentowy poszczególnych gatunków drzew przydrożnych w gminie Legnickie Pole.

Struktura wiekowa

Wiek drzew rosnących przy drogach na terenie gminy został określony za pomocą tabeli wiekowej (patrz: załącznik 1), na podstawie obwodów drzew. Określenie w ten sposób wieku obarczone jest sporym błędem z uwagi na szereg różnych warunków jaki wpływa na tępo wzrostu drzewa, tym niemniej jest to najprostszy sposób na określenie przybliżonego wieku rosnących drzew.

Wykres nr 2 Udział procentowy drzew z poszczególnych grup wiekowych.

Większość drzew przydrożnych rosnących na terenie gminy Legnickie Pole zostało posadzonych od początku lat 50 do końca lat 70 XX w. Stanowią one niemal połowę całej puli drzew. W tej grupie wiekowej dominuje topola (por. Wykres nr 9). Również większość jesionów, klonów zwyczajnych i jaworów nie przekroczyło wieku 60 lat.

Liczba drzew z poszczególnych grup wiekowych dla wybranych gatunków

1000 5 – 10 (liczba lat) 10 – 20 800 20 – 40 50 – 60 600 70 – 80 400 80 -100 100 -120 200 >120

0 Ow oc. Db. szyp.Jeś.w yn. Jaw . Kl. zw . Lpa dr. Lpa szer. Rob. Top.

Wykres nr 3 Liczba drzew z poszczególnych grup wiekowych. Ponad 29% drzew przydrożnych w gminie Legnickie Pole to młode osobniki, które posadzone zostały w ramach programu „Drogi dla Natury”. Sadzono głównie lipy i drzewa owocowe. Stąd niemal 72% lip i 64% drzew owocowych to osobniki młode, których wiek nie przekracza 10 lat. Stosunkowo niewiele jest drzew w wielu 70 – 100 lat. Łącznie stanowią one nieco ponad 14% wszystkich drzew. Są to zazwyczaj lipy, stare drzewa owocowe, jesiony. Najmniej liczną grupę reprezentują drzew ponad 100 letnie. Jednymi z najstarszych alei są: zabytkowa aleja lip w miejscowości Legnickie Pole, a także pozostałości alei dębów przy wjeździe do w/w miejscowości od strony Biskupic. Wiek części rosnących tam dębów oszacowano na ponad 200 lat.

Wykres nr 4 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych na przykładzie drzew owocowych.

Wykres 7 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych na przykładzie dębu szypułkowego.

Wykres 8 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych na przykładzie lip.

Wykres 9 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych na przykładzie topoli.

2.3. Stan zdrowotny drzew alejowych gminy Legnickie Pole

Stan większości drzew przydrożnych w gminie Legnickie Pole jest dobry. Związane jest to z młodym wiekiem większości drzew. Wyjątek stanowią tu topole, które należą do gatunków krótkowiecznych.

Wykres nr 10 Stan zdrowotny drzew (z wyłączeniem nowych nasadzeń).

Spośród zinwentaryzowanych drzew zaledwie 0,6% to drzewa martwe lub zamierające (14 sztuk). Większość z nich stanowią topole, rzadziej drzewa owocowe. Część drzew obumarła w wyniku ogłowienia (w miejscowości Koskowice). Niecałe 0,7% stanowią drzewa o obniżonej żywotności (np. z wyłamanymi częściami koron, ubytkami wgłębnymi itp.). Martwe lub zamierające drzewa zostały wskazane w poszczególnych ankietach. Niestety duża liczba topoli będzie w przyszłości może skutkować większą ilością zamierających drzew.

Nieco inaczej wygląda stan nowych nasadzeń, wykonanych w ramach projektu „Drogi dla Natury”. Łącznie ok. 10% nowych nasadzeń obumarło lub została umyślnie zniszczona – na skutek urazów mechanicznych, oprysków herbicydami czy wypalania rowów przydrożnych.

Wykres nr 11 Udatność nasadzeń w ramach projektu „Drogi dal Natury”.

Rekomendowane zabiegi dla poszczególnych alei zostały zamieszczone w ankietach. Zaleca się wycinkę 14 drzew (martwych lub zamierających) kolejnych kilkanaście osobników powinno być poddana systematycznej kontroli stanu zdrowotnego. Dla kilku drzew konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań statyki. Najczęstszym koniecznym zabiegiem jest usuwanie suszu (posuszu) z koron. Najwięcej suchych konarów stwierdzono w koronach topoli a także kilku ponad 100 letnich lip.

a) Wykaz ekspertyz potrzebnych do podjęcia decyzji o dalszym postępowaniu wobec starych drzew

Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne zazwyczaj obejmują: a) w przypadku robinii akacjowych – usunięcie odrostów korzeniowych, które mogą powodować częściowe 14

ograniczenie widoczności, rzadziej - usunięcie suszu w koronach, b) w przypadku topoli – usunięcie suszu z koron (często występuje), wycinka martwych lub zamierających okazów, c) w przypadku lip – usunięcie suszu z koron starszych osobników, d) drzewa owocowe – usunięcie suszu, wycinka martwych lub zamierających osobników, które zagrażają bezpośrednio bezpieczeństwu ruchu, e) klony jawory – usunięcie odrostów korzeniowych, które występują u dużej części osobników.

Pozostałe proponowane zabiegi obejmują najczęściej usunięcie części samosiewów z koron dróg i rowów, a także wymiana martwych sadzonek. Susz w koronach występuje w większości alei topolowych. Stanowi on jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla ruchu.

Drzewa martwe i zamierające (stan jesień 2012):  droga Księginice – Mikołajowice (Ankieta nr 2) – 2 martwe czereśnie (w pobliżu wiardunku nad A4),  droga Księginice w kierunku Gniewomierza Ankieta nr 5) – 1 drzewo martwe (czereśnia),  droga Koskowice - Taczalin (Ankieta nr 7) - 1 topola do usunięcia ze względu na zły stan zdrowotny,  droga od m. Koskowice, przez Kłębanowice, do miejscowości Rogoźnik (Ankieta nr 8) – 1 brzoza martwa (wjazd do Kłębanowic), 1 topola zamierająca (końcowy fragment drogi),  droga Koskowice w kierunku Piekar Wielkich – w m. Koskowice 3 martwe topole lewa str. 1 szt. prawa strona,  odcinek drogi w kierunku Ogonowic od pierwszego zjazdu do Biskupic do drugiego zjazdu do tej wsi (Ankieta nr 12) - 1 topola kwalifikuje się do wycinki ze względu na zły stan zdrowotny (ostatnie drzewo, GPS: N 51.7.58, E 16.12.46, obw. 253 cm).  Odcinek drogi w kierunku wsi Czarnków (Ankieta 15) – 1 topola o obniżonej żywotności, kwalifikuje się do wycinki.

Dodatkowymi badaniami statyki należy objąć: a) Lipy drobnolistne budujące aleję w miejscowości Lubień z uwagi na występujące ubytki wewnątrz pni, wypróchnienia oraz lokalizację drzew bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań i drogi (Ankieta nr 17). b) Jedna z lip budujących aleję w miejscowości Ogonowice z uwagi na występujące na pniu owocniki grzybów, ubytek wgłębny oraz lokalizację drzewa bezpośrednim sąsiedztwie drogi (Ankieta nr 20). c) Część lip budujących aleję zabytkową w miejscowości Legnickie Pole (Ankieta nr 22).

2.4. Wykaz zadrzewień o szczególnych walorach

 Najcenniejsza pod względem przyrodniczym aleja znajduje się w miejscowości Legnickie Pole. Jest to zabytkowa aleja wpisana do rejestru zabytków, nasadzenia uzupełnione w ramach nasadzeń w projekcie „Drogi dla Natury” oraz w ramach wcześniejszych dosadzeń, łącznie 19 sztuk. Aleja kończy się kilkadziesiąt metrów od autostrady A 4. Drzewa około 100 letnie. Przykładowe obwody: 210, 236, 242 270 (cm).  Pozostałości alei dębów w miejscowości Legnickie Pole (droga wylotowa w kierunku na Biskupice). Przykładowe obwody: dąb szypułkowy: 313, 238, 225, 231 (cm) dąb szypułkowy, jesion wyniosły: 201, 330 (cm).,  Pozostałości alei lip w miejscowości Lubień, gdzie stwierdzono również ponad 100 lanie okazy. Aleja w zaniku, pozostały jedynie fragmenty przy wjazdach do miejscowości. Przykładowe obwody lip: 224, 230, 270, 310, 242, 240, 260 (cm). Jena z najstarszych fragmentów alei lipowych w gminie Legnickie Pole.  Aleja przy drodze w południowo - zachodniej części gminy Legnickie Pole, wzdłuż miejscowości Ogonowice, dalej w kierunku wsi Godziszowa. Aleja składa się z trzech, różniących się drzewostanem odcinków. Pierwszy (patrząc od strony zachodniej) odcinek p dł. 350 m obsadzony został topolami (łączni 5 szt), obecnie pozostały nieliczne, drugi odcinek obsadzony został lipami (sama miejscowość), tam droga jest brukowana. Ostatni odcinek jest prawie zupełnie pozbawiony drzew, po dawnej alei drzew owocowych pozostały jedynie 3 drzewa.  Cennym obiektem jest również aeja złożona z różnych gatunków drzew liściastych wzdłuż drogi gruntowej od Ogonowic w stronę Legnickiego Pola. Przykładowe obwody: lipa szerokolistna: 200, 167, 163, 188, 208,. 165, 173, 293 (cm) drzewa owocowe: 113, 105, 236 (cm).

Fot. 2 Jeden z największych dębów w gminie Legnickie Pole. Fot. 3 Aleja lipowa w miejscowości Legnickie Pole, wpisana do rejestru zabytków.

Fot. 3 Aleja z Ogonowic w stronę Legnickiego Pola. Fot. 4 Lipa we wsi Ogonowice (o obwodzie 293 cm).

Fot. 5 Lipa we wsi Lubień . Fot. 6 W pobliżu lip we wsi Lubień postawiony został krzyż.

Kilka spośród zinwentaryzowanych drzew kwalifikuje się do objęcia ochroną prawną jako zabytki przyrody są to m in.:

a) lipa w miejscowości Ogonowice o obwodzie 293 cm (konieczne zdjęcie suszu), b) dąb przy wjeździe do miejscowości Legnickie Pole o obwodzie 313 cm.

2.5. Zasady tworzenia alei przy drogach i w krajobrazie otwartym

a) Wykaz lokalizacji proponowanych do nasadzeń, z zaleceniami oraz wykazem miejsc konfliktowych.

Nr Lokalizacja Ilość sztuk, Zalecenia Wykaz miejsc konfliktowych w ankiety gatunek, więźba aspekcie wykonania nowych nasadzeń sadzenia 1. Aleja przy przy drodze 200 szt. z gatunku Drzewa sadzić w lukach między - Od strony m. Taczali do wjazdu do pomiędzy miejscowością klon zwyczajny co istniejącą zielenią. Nie sadzić w kamieniołomu (prawa strona drogi) Biernatki (gm. Wądroże 10 m miejscach kolizyjnych z liniami wzdłuż drogi biegnie linia telefoniczna., Wielkie), a wsią Taczalin infrastruktury. - Sieć wysokiego napięcia przecinająca (gm. L. Pole) drogę (zaznaczone na mapie topograficznej). 2. Aleja przy drodze - Obecnie brak możliwości wykonania - Dwie sieci średniego napięcia pomiędzy miejscowościami nasadzeń. przecinające drogę, Taczalin i Księginice - Wąski pas drogowy. 3. Aleja przy przy drodze 50 szt. z gatunku W celu zachowania układu alejowego - Zjazdy na autostradę A4 pomiędzy klon zwyczajny co niezbędne wydaje się usunięcie części - Dwie linie średniego napięcia oraz dwie miejscowościami: 10 m samosiewów, w tym szczególnie siewek linie wysokiego napięcia. Księginice – Mikołajowice klona jesionolistnego. Kolizja z sieciami napowietrznymi. 4. Aleja przy drodze 20 szt. z gatunku Nasadzenia możliwe na początkowym - Jedna linia średniego napięcia pomiędzy lipa drobnolistna co odcinku (do wiaduktu) w lukach między przecinająca drogę (przed wiaduktem), miejscowościami: 10 m drzewami. jedna sieć wysokiego napięcia (za Księginice – Legnickie wiaduktem). Pole (trasa przecina autostradę A 4) 5. Droga polna od wsi 120 szt. z gatunku Nowe nasadzenia możliwe jedynie po - Niewidoczne granice działki (pasa Księginice w kierunku czereśnia ptasia co uzgodnieniach z okolicznymi rolnikami. drogowego), Gniewomierza 12 m - Wjazdy na pola 6. Droga od miejscowości Lipa drobnolistna – Nowe nasadzenia mogą być - Wjazdy i zjazdy na posesje i pola Księginice, w kierunku 50 szt., Klon jawor – przeprowadzone na pierwszym odcinku uprawne. Koskowic 50 szt. co 10 m drogi. 7. Droga od miejscowości Klon jawor – 50 szt. Na pierwszym, krótkim 200 m odcinku - Drogę przecina sieć wysokiego napięcia Koskowice do co 10 m (do skrzyżowania) możliwe uzupełnienie (przy początku miejscowości Taczalin). miejscowości Taczalin nasadzeń. Luki w nasadzeniach stwierdzono również na końcowym odcinku alei topolowej w kierunku Taczalina. 8. Droga od m. Koskowice, Klon zwyczajny lub Nasadzenia możliwe w lukach między - Linia średniego napięcia przecinająca przez Kłębanowice, do lipa – 250 szt. co 10 drzewami. drogę w miejscowości Koskowice, miejscowości Rogoźnik m - Dość wąski pas drogowy. (gm. Ruja). 9. Odcinek drogi od Klon zwyczajny lub Nasadzenia możliwe na 750 m odcinku - W samej miejscowości Koskowice miejscowości Koskowice w lipa – 95 szt. co 10 od miejscowości Koskowice w kierunku liczne sieci napowietrzna (telefoniczne, kierunku Piekar Wielkich. m Legnicy. energetyczne). - Dość wąski pas drogowy.

10. Odcinek od drogi nr E 65 20 szt. z gatunku Uzupełnienie nasadzeń - Sieć wysokiego napięcia. do miejscowości lipa drobnolistna co przeprowadzonych w ramach projektu Raczkowa. 10 m Drogi dla Natury. 11. Raczkowa (miejscowość) - Liczne sieci energetyczne i telefoniczne, - Lampy oświetleniowe, - Wyjazdy z posesji, - Rów melioracyjny, - Wąski pas drogowy. 12. Odcinek drogi od drogi od 100 szt. z gatunku Odcinek o dł. 500 m,w kierunek - Wjazdy na pola, skrzyżowania z dróg do lipa drobnolistna co Ogonowic nadaje się obsadzenia. - Skrzyżowania. Biskupic i w kierunku 10 m Ogonowic do skrzyżowanie dróg w kierunku m. Lubień i Biskupice. 13. Aleja przy drodze w Droga obsadzona w południowo – zachodniej ramach projektu części gminy Legnickie Drogi dla Natury Pole, od miejscowości

Raczkowa do miejscowości Biskupice. 14. Odcinek drogi od Biskupic Droga obsadzona w Część posadzonych lip wymaga do skrzyżowania z drogą na ramach projektu dodatkowego podparcia. Czarnków. Drogi dla Natury 15. Droga w kierunku wsi Lipa drobnolistna – Ewentualne nasadzenia możliwe na Czarnków 50 szt. co 10 m dalszym odcinku trasy w kierunku do miejscowości.

16. Odcinek drogi od Droga obsadzona w Przy samej miejscowości Lubień, na skrzyżowania na wieś ramach projektu odcinku 150 m (prawa strona), wzdłuż Czarnków do m. Lubień Drogi dla Natury drogi przebiega linia średniego napięcia. 17. Odcinek drogi w Z uwagi na Linia średniego napięcia przecina aleję. miejscowości Lubień niewielką szerokość pasa drogowego nie proponuje się nasadzeń. 18. Odcinek drogi pomiędzy Lipa drobnolistna – miejscowościami Lubień – 50 szt. W miejscu Ogonowice (skrzyżowanie) martwych drzewek.

19. Odcinek drogi od Klon zwyczajny – Drzewa można dosadzić w lukach skrzyżowania w kierunku 100 szt. co 10 m pomiędzy istniejącymi zadrzewieniami. wsi Ogonowice w kierunku miejscowości Pawłowice Wielkie (do granicy gminy). 20. Aleja wzdłuż miejscowości Nowe nasadzenia Nowe nasadzenia możliwe na ostatnim Ogonowice, dalej w możliwe na ostatnim odcinku drogi. kierunku Godziszowa. odcinku drogi. 21. Aleja od Ogonowic w Dąb szypułkowy – Nowe nasadzenia możliwe na ostatnim stronę Legnickiego Pola 80 szt. co 10 m odcinku drogi. 22. Droga Lubień – Legnickie 200 szt. z gatunku Pierwszy odcinek obsadzony 30 lipami Pole, droga polna przy lipa drobnolistna lub w ramach projektu „Drogi dla Natury” kamieniołomie. drzewa owocowe. 23. Aleja w kierunku Drzewa rosną zbyt Wąski pas drogowy. południowo-zachodnim od blisko krawędzi miejscowości Legnickie jezdni. Pole do miejscowości Biskupice. 24. Legnickie Pole – Klon jawor – 200 Nasadzenia powinny być poprzedzone Gniewomierz - Legnica szt., lipa usunięciem części samosiewów. Drzewa drobnolistna – 200 można dosadzić w lukach pomiędzy szt. co 10 m istniejącymi zadrzewieniami. Większe luki w nasadzeniach po prawej stronie drogi. 25. Droga nr 3 Nowa Wieś Klon zwyczajny – Nasadzenia możliwe w lukach pomiędzy - Linia średniego napięcia przecinająca Legnicka – granica gminy. 100 szt. co 10 m rosnącymi drzewami. drogę w miejscowości Nowa Wieś Legnicka, - Linia wysokiego napięcia przecinająca drogę przed miejscowości Koiszków. - Linia telefoniczna w miejscowości Koiszków. - Trzy linie średniego napięcia do miejscowości Mąkolice. 26. Nowa Wieś Legnicka – Lipa 40 szt. co 10 m W przyszłości drzewa będą stanowić - po prawej stronie linie energetyczne, Złotniki (ankieta 28) barierę osłaniającą miejscowość od - wjazdy na pola. przebiegającej niedaleka autostrady A4. 27. Droga polna Legnickie Drzewa owocowe - wjazdy na pola Pole363/ 1 15 szt. co 6 m 28. Taczalin, droga przy boisku 15 jabłoni

Proponowane nasadzenia znajdują się również w poszczególnych ankietach.

b) Materiał do nasadzeń

Przewidywanie rozmiarów dorosłych drzew, znajomość wytrzymałości poszczególnych gatunków na 18 obciążenia mechaniczne, a także odporności na zanieczyszczenia to tylko niektóre z zagadnień jakie należy wziąć pod uwagę przy okazji projektowania zieleni. Obecnie projektanci mają do dyspozycji szereg odmian, które można zastosować pod kątem pełnienia różnych funkcji. Niestety sadzonki takie są zazwyczaj dość drogie, stąd sadzi się je w najbardziej prestiżowych i eksponowanych miejscach. Różnorodność form i rozmiarów jednego gatunku można porównać na przykładzie odmian ozdobnych buka pospolitego. Materiał do nasadzeń powinien być dostosowany do lokalnych warunków klimatycznych. Wysokość sadzonek powinna wynosić minimum 1,5 m przy obwodzie pnia 6 - 8 cm. Rośliny muszą być zdrowe oraz prawidłowo uformowane z zachowaniem charakterystycznego dla gatunku i odmiany pokroju, wysokości, średnicy i długości pędów. System korzeniowy musi być dobrze wykształcony, zwarty, odpowiedni do wieku rośliny i sposobu upraw. Materiał roślinny powinien pochodzić ze szkółki, w której był regularnie szkółkowany w gruncie co 2-4 lata, w pojemniku co 1-2 lata.

c) Sposób sadzenia

Powierzchnię gruntu przy każdym posadzonym drzewie należy uformować w kształcie misy o spadku w stronę pnia drzewa, tak aby gromadziła ona wodę opadową w obrębie systemu korzeniowego. Powierzchnię misy należy wyściółkować zrębkami lub korą, co utrudni rozwój chwastów. Drzewa należy po posadzeniu przyciąć zachowując przy tym ich pokrój. Korona powinna być przycięta o około 30%. Zabieg ten pozwala zachować równowagę pomiędzy korzeniami, które są redukowane podczas wykopywania sadzonek, a górną częścią rośliny. W przypadku wykonywania nasadzeń wiosną nie wolno przycinać klonu pospolitego, grabu pospolitego, brzozy brodawkowatej, gdyż spowoduje to obfity wyciek soków i może być przyczyną zamierania sadzonek. Gatunki te lepiej jest sadzić i przycinać jesienią. Drzewa po posadzeniu i uformowaniu misy należy obficie podlać. Można zastosować tu prosty system nawadniający i napowietrzający w postaci rury drenażowej. Rurę należy ułożyć na głębokości 60cm poprzez okręcenie wokół systemu korzeniowego, lecz niezbyt ciasno – pozostawiając swobodę dla powiększającego się systemu korzeniowego. Rura drenarska powinna jednym końcem wystawać nad ściółkę, przez który dostarczana jest woda. Nasadzenia należy wykonywać wczesną wiosną lub jesienią. Drzewa sadzi się do przygotowanych wcześniej dołów, które w razie potrzeby powinny być zaprawione ziemią urodzajną. Doły pod drzewa powinny być co najmniej dwa razy większe niż bryła korzeniowa sadzonki. Zwykle dół ma średnicę około 0,5 m i głębokość 0,5 - 0,7 m. Roślina w miejscu sadzenia powinna znaleźć się do 5 cm głębiej niż rosła w szkółce. Przed sadzeniem należy wbić w dno dołu drewniany palik zapewniający stabilność posadzonej roślinie. Pnie drzew należy przywiązać do palika taśmami mocującymi, na wysokości korony, lecz niezbyt ciasno. Na terenach otwartych pień sadzonki warto zabezpieczyć osłonką chroniącą przed zwierzętami.

d) Drzewa przy drogach

Wciąż trudnym, wywołującym konflikty tematem jest obecność drzew przy drogach. W świetle nowych przepisów wycinka takich drzew (poza obcymi gatunkami topoli) musi być konsultowana z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska m. in. pod kątem występowania chronionych zwierząt, w tym pachnicy dębowej. W wielu wypadkach wycinka drzew przydrożnych jest koniecznością, w innych z kolei, decyzje takie wydawane były zbyt pochopnie. Z całą pewnością można powiedzieć, że prawidłowo zaprojektowana zieleń przy drodze pozytywnie wpływa zarówno na bezpieczeństwo ruchu, komfort jazdy, trwałość nawierzchni etc. Obecnie coraz częściej oprócz drzew sadzone są grupy krzewów, które mogą pełnić funkcje barier energochłonnych. Obsadzanie drzewami szlaków komunikacyjnych wymaga podstawowej wiedzy z zakresu drogownictwa i architektury krajobrazu. Inne drzewa będą odpowiednie do obsadzania ulic miast, inne do tworzenia alei śródpolnych, jeszcze inne do nasadzeń przy autostradach. Odległość nowych nasadzeń od krawędzi drogi określa Rozporządzenie ministra Transportu i Gospodarki Morskiej na minimum 3 m, co oczywiście nie zawsze jest odległością „bezpieczną”. Drzewa najlepiej sadzić za rowem drogowym. Drzewa należy sadzić w taki sposób aby w przyszłości nie ograniczały one widoczności na skrzyżowaniach, wyjazdach, przejściach dla pieszych itp. W przypadku istniejących alei dozwolone jest utrzymanie pierwotnej linii zadrzewień. Przepisy nie określają minimalnej odległości nasadzeń drzew od granicy działki. Pomimo tego należy przewidywać przyszłe oddziaływania drzew na tereny sąsiednie. Podczas projektowania nasadzeń należy również uwzględniać: przebieg napowietrznych i podziemnych sieci infrastruktury, a także przyszłe inwestycje.

W przypadku nasadzeń przydrożnych najlepiej stosować drzewa o dość wąskiej koronie i wytrzymałych konarach. W celu podkreślenia wybranych fragmentów trasy, można wprowadzać drzewa i krzewy o ciekawym kształcie korony, barwie liści czy kwiatów. 19

Przy szosach o wysokim natężeniu ruchu kołowego często wprowadza się nasadzenia wielogatunkowe, złożone z roślin, które rosną w szerokim pasie wzdłuż drogi. W miejscach newralgicznych (szczególnie na ostrych zakrętach) należy unikać sadzenia drzew, ewentualnie można ograniczyć się do sadzenia zwartych grup krzewów (na przykład śliwy tarniny), które wyhamowując pojazdy zmniejszają skutki wypadków. Na terenach miejskich i przemysłowych nie zaleca się stosowania drzew iglastych, gdyż są one mniej odporne na zanieczyszczenia, niż gatunki liściaste. Przy nasadzeniach alejowych dopuszczalne jest wprowadzanie gatunków aklimatyzowanych. Należy jednak unikać gatunków inwazyjnych, łatwo rozprzestrzeniających się w niekontrolowany sposób w środowisku (np. robinia akacjowa, dąb czerwony, klon jesionolistny).

2.6. Wykaz miejsc potencjalnie konfliktowych

Nadrzędną zasadą przy sadzeniu drzew w ciągach komunikacyjnych jest zachowanie bezpieczeństwa podróżujących. Odległość drzew od krawędzi drogi, a także wybór gatunków jaki zamierzamy posadzić muszą być dostosowane do klasy danej drogi, natężenia ruchu, a także warunków środowiskowych oraz funkcji zadrzewień. Według przepisów minimalna odległość drzewa od krawędzi jezdni wynosi 3 m.

Przy wyborze miejsc pod nasadzenia należy wziąć pod uwagę:  Obowiązujące przepisy prawa i plany zagospodarowania na danym terenie,  W przypadku nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków - wytyczne konserwatora,  Wcześniejsze opracowana i projekty,  Zasady bezpieczeństwa,  Istniejące zagospodarowanie terenu, w tym:  napowietrzne i podziemne sieci przesyłowe,  wjazdy, wyjazdy na drogę,  klasę drogi,  przebieg drogi,  granice działki, w przypadku dróg szerokość pasa drogowego,  budynki i budowle, infrastrukturę drogową,  roślinność wysoką,  Przyszłe, planowane inwestycje,  Odbiór społeczny nasadzeń.

a) Odległości sadzenia drzew od dróg, sieci infrastruktury, budynków i granic działek

Odległość drzew od sieci infrastruktury powinna wynosić:  dla sieci gazowej (min. 3 m),  dla sieci wodnej (min. 4 m),  dla sieci elektrycznej (min. 2 m),  dla sieci telekomunikacyjnej (min. 2 m).

W przepisach nie ma jasno określonych minimalnych odległości sadzenia drzew od budynków i granic działek. Należy się kierować przede wszystkim zdrowym rozsądkiem oraz wiedzą o przyszłych wymiarach sadzonych drzew (szerokości korony, wysokości i średnicy pnia). Dla małych drzew przyjmuje się jako minimalną odległość 3 m, a przy dużych drzewach należy zachować odstęp wynoszący 5 - 8 czy nawet 10 m. Drzewa powinny być sadzone w takiej odległości od krawędzi działki, aby nie powodować uciążliwości lub zagrożenia dla właściciela gruntów sąsiednich. Wykraczające poza obrębem działki gałęzie (wraz z ewentualnymi owocami) stają się własnością sąsiada.

2.7. Szacunkowe koszty planowanych przedsięwzięć

Obecnie w ofercie handlowej znajduje się wiele gatunków oraz odmian drzew i krzewów o różnych pokrojach i wielkościach co pozwala na kształtowanie zieleni dokładnie pod kątem zakładanego rezultatu. Kilka gmin m in. Bytom Odrzański czy gmina Twardogóra z powodzeniem stosuje metodę sadzenia dużych drzew, co w dłuższym rozrachunku przynosi oszczędności finansowe, a także widoczny efekt. W przypadku nasadzeń przy drogach gminnych, szczególnie w na terenie miejscowości należy sadzić drzewa większe o obwodach 10 -12cm (docelowo 18-20). Sadzonki takie należy umocować min. 3 palikami. Koszt posadzenia takich drzew waha się do 300 PLN. Sadzenie bardzo dużych drzew to wydatek około 1000 PLN i więcej. Do nasadzeń w krajobrazie otwartym można używać sadzonek tańszych, o mniejszych wymiarach (6- 20

8cm). Do kosztorysu należy włączyć również cenę palików (po jednej sztuce na drzewko oraz osłonek przeciw zgryzaniu). Łączny koszt zakupu takiej sadzonki, wraz z posadzeniem waha się od 80 do 120 PLN.

Przykładowa wycena nasadzenia lipy o obwodzie 6-8 cm Koszt zakupu sadzonki (goły korzeń) 30 -35 PLN/ szt. Pozostałe koszty materiałów (zakupu ziemi urodzajnej, zrębków lub 25 PLN/ szt. kory do ściółkowania) Dowóz materiału, robocizna, gwarancja, polewanie 30 PLN / szt. Pielęgnacja z gwarancją 15 PLN/ szt. +VAT Koszt całkowity: od 100 PLN/ szt.+VAT

2.8. O Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja” i Fundacji EkoRozwoju

Fundacja Ekologiczna "Zielona Akcja" powstała w 1991 roku. Siedziba Fundacji mieści się w Legnicy, przy al. Orła Białego 2. Terenem działań Fundacji jest województwo dolnośląskie oraz obszar Polski południowo – zachodniej. Fundacja pomaga w tworzeniu obszarów i obiektów ochrony przyrody takich jak: parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe, pomniki przyrody, a także przy opracowywaniu waloryzacji i inwentaryzacji przyrodniczych dla gmin i innych podmiotów. Przez wiele lat zespół Fundacji wypracował własne metody angażowania lokalnych społeczności w działania związane z ochrona przyrody, rozwoju turystyki i wytwórczości lokalnej. Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja”, al. Orła Białego 2 59 -220 Legnica, tel. (76) 86 294 30, 723 81 01, fax. (76) 721 24 96, e-mail: [email protected]

Fundacja EkoRozwoju powstała w roku 1991we Wrocławiu. Fundacja działa na rzecz ochrony przyrody i krajobrazu, w tym szczególnie ochrony alej (inicjator projektu Drogi dla Natury) i obszarów Natura 2000. Fundacja zajmuje się również ochroną bioróżnorodności obszarów wiejskich, promocją tradycyjnych ras zwierząt i odmian drzew owocowych, wspieraniem lokalnych inicjatyw ekorozwojowych i ekologicznych, rozwojem infrastruktury turystycznej, a także edukacją ekologiczną. Fundacja EkoRozwoju, ul. Białoskórnicza 26, 50-134 Wrocław tel. / fax.: (71) 343 08 49, 344 59 48, [email protected], www.fer.org.pl.

2.9. Projekt „Drogi dla Natury”

W latach 2010 - 2012 ramach projektu „Drogi dla Natury – aleje przydrożne jako korytarze ekologiczne dla pachnicy dębowej” Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja” posadziła 7500 drzew. Organizacją wiodącą w projekcie jest Fundacja EkoRozwoju z Wrocławia. Program finansowany był ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach projektu Fundacja podjęła współpracę z 4 powiatami i 11 gminami, a także z Dolnośląską Służbą Dróg i Kolei we Wrocławiu. Miejsca pod nasadzenia zostały wybrane przez drogowców i przyrodników. Drzewami owocowymi obsadzano drogi lokalne, w tym polne; lipami i dębami zaś drogi gminne i powiatowe. Kontynuacją działań w roku 2012 i 2013 jest projekt Drogi dla Natury – kampania informacyjna na rzecz zadrzewień, w ramach którego opracowywany jest niniejszy plan. Projekt finansowany jest ze środków NFOŚiGW. W projekcie brała udział również gmina Legnickie Pole gdzie posadzono ponad 1200 drzew, z czego większość stanowiły lipy drobnolistne. Projekt zakończył się wiosną 2012 roku. Kontynuacją działań w roku 2012 i 2013 jest projekt Drogi dla Natury – kampania informacyjna na rzecz zadrzewień, w ramach którego opracowywany jest niniejszy plan. Projekt finansowany jest ze środków NFOŚiGW. Więcej informacji o projekcie „Drogi dla Natury” znajduje się na stronach internetowych: www.zielonaakcja.pl oraz www.aleje.org.pl.

Nasadzenia wykonane w ramach projektu „Drogi dla Natury”. L. p. Nazwa odcinka Łączna Uwagi ilość drzew 1. Ogonowice - Lubień 176 36 lip zostało wypalone (widoczne stopione osłonki), 2 złamano, 4 sztuki zamarły z powodu zastosowania środka ochrony roślin (zaschnięte wraz z liśćmi) widoczne uschnięta część krzewów. 2. Ogonowice 10 Większość drzew została skradziona, nasadzenie zdewastowane. 3. Lubień (pole) 21 21

4. Lubień (góra) 10 Cała aleja została wypalona przez okolicznych rolników 5. Lubień Kamieniołom 63 6. Biskupice - 130 5 sadzonek pochylonych, 3 złamane skrzyżowanie k. kamieniołomu 7. Raczkowa 177 8. Camping Legnickie Pole 26 Dęby zamarły w drugim sezonie (mają zaschnięte liście).

9. Raczkowa 33 10. LSSE 127 5 sztuk pochylone (wieją tam silne wiatry znad pól) 11. Legnickie Pole 96 12. Legnickie Pole k. 164 Jesienią 2012 roku wymieniono 55 szt. cmentarza 13. Legnickie Pole 53 Alejka przy ogródkach działkowych - wypalona (19 martwych) - 1 szt. zachowała żywotność, 1 szt. złamana, zabytkowa aleja lip 14. Legnickie Pole Koło 26 Urzędu

Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja” podjęła współpracę z pięcioma dolnośląskimi gminami w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewień”. Cztery spośród nich współpracowały już z Fundacją w ramach wcześniejszego projektu „Drogi dla Natury – aleje przydrożna jako korytarze ekologiczne dla pachnicy dębowej”. Są to: gminy Gaworzyce, Legnicki Pole i Męcinka oraz gmina Jerzmanowa.

Głównym celem projektu pn.: Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewień”, którego jest odwrócenie trendu zanikania zadrzewień liniowych, poprzez: podniesienie świadomości decydentów, społeczności lokalnych i społeczeństwa na temat ich znaczenia i funkcji, jako siedlisk i zielonej infrastruktury, jak też poprzez poprawę umiejętności planowania i utrzymania zadrzewień odpowiedzialnych władz. Główne zadania projektu obejmują:  Przygotowanie i przeprowadzenie szkoleń dla samorządowców i drogowców  Stworzenie wzorcowego programu zachowania zadrzewień dla Gminy  Rozpowszechnianie rezultatów projektu (sadzenie drzew).

W ramach umowy podpisanej z gminą Legnickie Pole, Fundacja Ekologiczna "Zielona Akcja" w ramach umowy podpisanej z gminą zobowiązuje się do realizacji następujących działań:  Przygotowania i przeprowadzenia dwudniowego szkolenia (w tym zapewnienie materiałów szkoleniowych), dla 20 osób odpowiedzialnych za zadrzewienia na terenie gminy, w tym pracowników urzędu gminy i zarządców dróg, z zakresu utrzymania i kształtowania zadrzewień; przewidywany termin szkolenia: jesień 2012,  Stworzenia programu zachowania zadrzewień dla Gminy we współpracy z pracownikami urzędu gminy i przekazania gotowego planu do Urzędu Gminy,  Przygotowania i przeprowadzenia wyboru wykonawców na posadzenie 100 drzew wzdłuż dróg na terenie Gminy, w miejscach wskazanych w programie zachowania zadrzewień i uzgodnionych przez Strony,  Zlecenia wykonania modelowej ekspertyzy drzew wyznaczonych do tego celu w programie zachowania zadrzewień,  Zaprezentowania projektu na spotkaniu rady gminy,  Doradztwa w zakresie minimalizowania wpływu planowanych inwestycji i remontów dróg na drzewa wraz z chronionymi gatunki żyjącymi na drzewach.

Gmina zobowiązuje się do:  Bieżącej współpracy z FEZA w realizacji Projektu, polegającej w szczególności na konsultowaniu i uzgadnianiu programu zachowania zadrzewień wraz z jego elementami realizowanymi w ramach Projektu oraz delegowaniu pracowników do aktywnego uczestnictwa w tworzeniu programu zachowania zadrzewień.  Udostępniania informacji, które mogą pomóc w tworzeniu programu zachowania zadrzewień - takich, jak dane o drogach, czy plany inwestycyjne.

 Udostępnienia nieodpłatnie pomieszczenia w celu przeprowadzenia szkolenia,  Udostępnienia odcinka lub odcinków dróg (zawartego w rekomendacjach programu zachowania zadrzewień) na terenie Gminy, w celu realizacji przewidzianego w ramach Projektu sadzenia 100 drzew gatunków rodzimych w pasie drogowym.  Umożliwienia doradcy ds. zadrzewień przedstawienia projektu podczas posiedzenia rady gminy założeń projektu.  Powielenia opracowanego programu zadrzewieniowego w liczbie 7 egzemplarzy,  Utrzymania trwałości podejmowanych w ramach projektu działań przez okres co najmniej 5 lat od jego zakończenia, co oznacza utrzymywanie i pielęgnowanie posadzonych zadrzewień, zgodnie z najlepszą profesjonalną praktyką. Usuwanie drzew w przypadku konieczności wykonania prac remontowych lub modernizacyjnych jest dopuszczalne po wyczerpaniu innych sposobów osiągnięcia celu. W takim przypadku Gmina zobowiązuje się posadzić równoważną liczbę nowych drzewek w tym samym miejscu lub innym uzgodnionym z FEZA.  Przestrzegania zaleceń ochronnych opracowanych dla stanowisk objętych Projektem. W szczególności zobowiązuje się do zachowania tam, gdzie to tylko możliwe, istniejących alej przydrożnych. W przypadku konieczności poprawy bezpieczeństwa ruchu, konserwacji lub modernizacji drogi, będzie w pierwszej kolejności rozpatrywane zastosowanie alternatywnych do wycinki metod (takich jak dodatkowe oznakowanie, ograniczenie prędkości, czy instalacja barier energochłonnych). W szczególności dotyczy to alej będących siedliskami chronionych gatunków i w tych przypadkach Gmina zobowiązuje się do konsultowania z FEZA ewentualnych planów usuwania drzew.

Drzewa wraz z zabezpieczeniami posadzone w ramach Projektu przechodzą na własność Gminy w momencie dokonania odbioru sadzenia. Gmina zobowiązuje się do utrzymania posadzonych zadrzewień (np. kształtowanie koron ze względu na utrzymania skrajni drogi), zgodnie z najlepszymi praktykami pielęgnacji zadrzewień w drogownictwie.

2.10. Ankiety:

ANKIETA NR 1 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w północno – wschodniej części gminy Legnickie Pole, łączy miejscowość Biernatki (gm. Wądroże Wielkie) z miejscowością Taczalin (gm. L. Pole). Granicę pomiędzy gminami stanowi niewielki ciek wodny (GPS 15°8'39”; 16°19'35”). Początkowo duże luki w nasadzeniach, później aleja lepiej zachowana, brak jednolitego rytmu nasadzeń. Oprócz drzew występują krzewy (wierzba iwa, róża dzika) oraz odrosty robinii.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: Nr 1: N 51.8.39/ E16.19.35; Nr 2: N51.9.10 /E16.18.40;

Długość: 1500m Droga w zarządzie: Powiatu Nr 2177 Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 15m Rozstaw drzew: 10 – 20m, brak jednolitego rytmu (duże luki) Odległość drzew od krawędzi jezdni: 4 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze wschodu na zachód): Dąb Klon Robinia Gatunek szypułkowy zwyczajny Owocowe akacjowa Suma

Liczba sztuk 0 17 2 5 0 0 0 0 24

Szacowany udział % 0 70,83 8,33 20,83 0 0 0 0 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Dąb Klon T opola obcy Robinia Gatunek szypułkowy zwyczajny gatunek akacjowa Suma

Liczba sztuk 2 7 3 10 0 0 0 0 22 Szacowany udział % 9,09 31,82 13,64 45,45 0 0 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody (cm) Gatunek Przykładowe obwody (cm) Klon zwyczajny 135,15 Robinia akacjowa 180

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona x Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. 24

Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  W koronie robinii susz gałęziowy.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% x fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zdjąć susz z korony z jednej z robinii (lewa strona drogi (GPS: 51.8.46, 16.19.18, ok. 1100 m do m. Taczalin).

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Klon zwyczajny – 200 szt.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 3

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Od strony m. Taczali do wjazdu do kamieniołomu (prawa strona drogi) wzdłuż drogi biegnie linia telefoniczna., Sieć wysokiego napięcia przecina drogę (zaznaczone na mapie topograficznej).

VI. Mapka alei:

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Odrosty z robinii rosnące przy drodze Biernatki – Fot. 2 Linia energetyczna przecinająca drogę. Taczalin.

Fot. 2 Robinie rosnące przy drodze Biernatki – Taczalin.

ANKIETA NR 2 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze pomiędzy miejscowościami Taczalin i Księginice. Układ alejowy zaburzony przez rozwój samosiewów i krzewów, stąd trudność z odnalezieniem nasadzonych drzew. Dodatkowo w miejscowości Księginice zachował się krótki odcinek alei lip – 8 szt. rosnący 1 m od krawędzi drogi .

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: Nr 1: N 51.9.24/ E16. 17. 36; Nr 2: N 51.9.8 /E 16.16.32; Nr 3: 51.9.6; E 16. 16. 29

Długość: 1300 m Droga w zarządzie: powiat Nr 2202 Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 14 m Rozstaw drzew: 10 – 20 m, brak jednolitego rytmu (duże luki) Odległość drzew od krawędzi jezdni: 1 (lipy w miejscowości Księginice) 4 m Drzewa za rowem Tak (oprócz 8 lip rosnących w miejscowości)

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze wschodu na zachód): Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Wierzba iw a Gatunek czerw ony w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek Topola osika (samosiew ) Suma Liczba sztuk 3 7 2 7 0 0 7 1 2 29

Szacow any udział % 10,34 24,14 6,9 24,14 0 0 24,14 3,45 6,9 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Dąb Jesion Klon Lipa Robinia Topola obcy Gatunek szypułkow y w yniosły Klon jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a Śliw a gatunek Wierzba biała Suma

Liczba sztuk 2 3 3 7 8 10 1 10 2 46

Szacow any udział % 4,35 6,52 6,52 15,22 17,39 21,74 2,17 21,74 4,35 100 Oprócz drzew występują również krzewy (wierzba iwa, róża dzika) oraz odrosty robinii.

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody (cm) Gatunek Przykładowe obwody (cm) Dąb czerwony 150 Lipa drobnolistna 131 Klon zwyczajny 140

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków: Nie stwierdzono

Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Nie stwierdzono

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% x przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  W celu zachowania układu alejowego niezbędne wydaje się usunięcie części samosiewów oraz odrostów szczególnie ekspansywnej robinii akacjowej.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Brak możliwości nowych nasadzeń.

 Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 17

b) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

c) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

d) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Dwie sieci średniego napięcia przecinające drogę,  Wąski pas drogowy.

VI. Mapka alei:

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Dęby czerwone rosnące wzdłuż prawej strony drogi. Fot. 2 Nieregularne zadrzewienia wzdłuż drogi

ANKIETA NR 3 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w północno – wschodniej części gminy Legnickie Pole, pomiędzy miejscowościami: Księginice – Mikołajowice (trasa przecina autostradę A 4).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: Nr 1: N 51.9.5/ E 16.16.2; Nr 2: N 51.7.57 /E 16.17.4

Długość: 2400 m Droga w zarządzie: powiat Nr 2186 Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 14 m Rozstaw drzew: 10 – 12 m, brak jednolitego rytmu (duże luki) Odległość drzew od krawędzi jezdni: 2 - 4 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek z południa na północ): Dąb Dąb Jesion Klon Klon Lipa Topola obcy Gatunek Czereśnia szypułkow y czerw ony w yniosły Klon jaw or zw yczajny jesionolistny drobnolistna gatunek Suma

Liczba sztuk 4 0 0 0 0 7 7 18

Szacow any udział % 22,22 0 0 0 0 0 0 38,89 38,89 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Dąb Dąb Jesion Klon Klon Lipa Topola obcy Gatunek Czereśnia szypułkow y czerw ony w yniosły Klon jaw or zw yczajny jesionolistny drobnolistna gatunek Suma

Liczba sztuk 4 0 2 2 2 4 2 6 19 41

Szacow any udział % 9,76 0 4,88 4,88 4,88 9,76 4,88 14,63 46,34 100

Układ alejowy zaburzony przez rozwój samosiewów i krzewów, stąd trudność z odnalezieniem nasadzonych drzew, przy samej miejscowości Mikołajowice, duży udział klonu jesionolistnego. Sześć topoli zostało usuniętych.

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Dąb czerwony 150 Lipa drobnolistna 130 Klon zwyczajny 140 Topola obcy gatunek 202 Czereśnia 120 Jesion wyniosły 118

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) : Dwie martwe czereśnie, susz w koronach.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% x fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  W celu zachowania układu alejowego niezbędne wydaje się usunięcie części samosiewów, w tym szczególnie siewek klona jesionolistnego.  Usunięcie dwóch martwych czereśni (w okolicy zjazdu na autostradę, zdjęcie suszu gałęziowego z pozostałych czereśni).

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Klon zwyczajny – 50 szt.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 26

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Droga przecina autostradę A 4, przy ewentualnych przyszłych nasadzeniach należy zwrócić uwagę na pole widzenia przy zjazdach. Drogę przecinają dwie linie średniego napięcia oraz dwie linie wysokiego napięcia.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Czereśnie rosnące wzdłuż drogi, widoczny susz w Fot. 2. Topole rosnące wzdłuż drogi. koronach.

Fot. 3. Fragment drogi bez regularnej alei.

ANKIETA NR 4 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w północno – wschodniej części gminy Legnickie Pole, pomiędzy miejscowościami: Księginice – Legnickie Pole (trasa przecina autostradę A 4), dalej, za wiaduktem nad A 4 zlokalizowane są nowe nasadzenia w ramach projektu Drogi dla Natury ( lipy drobnolistne).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: Nr 1: N 51.9.8/ E 16.15.57; Nr 2: N 51.8.54 /E 16.15.16, Nr 3 N 51.8.46, E 16.14.57

Długość: 1300 m Droga w zarządzie: powiatu Nr 2202 Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 12 -14 m Rozstaw drzew: 10 m – 12 m duże luki w nasadzeniach Odległość drzew od krawędzi jezdni: 2 -4 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze wschodu na południowy zachód): Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek Klon polny Grab pospolity Suma Liczba sztuk 1 0 0 0 59 14 5 3 2 84

Szacow any udział % 1,19 0 0 0 70,24 16,67 5,95 3,57 2,38 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek Klon polny Czereśnia Suma Liczba sztuk 2 0 0 0 57 19 1 0 1 80

Szacow any udział % 2,5 0 0 0 71,25 23,75 1,25 0 1,25 100

Oprócz drzew występują również krzewy (wierzba iwa, róża dzika) oraz odrosty robinii. W skład alei włączono również nowe nasadzenia w ramach projektu Drogi Dla Natury lipy: (52 szt. po lewej stronie, 44 po prawej).

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Dąb szypułkowy 175, 207 Lipa drobnolistna 315, 8, 12 Robinia akacjowa 180,140,136

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Nie stwierdzono

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% x przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  W celu zachowania układu alejowego niezbędne wydaje się usunięcie części samosiewów oraz odrostów szczególnie ekspansywnej robinii akacjowej.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Lipa drobnolistna – 20 szt.

 Nowe nasadzenia możliwe jedynie w lukach między drzewami na odcinku przed wiaduktem. Dalej zostały posadzone drzewa w ramach projektu „Drogi dla Natury”.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 6

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  linia średniego napięcia przecinająca drogę (przed wiaduktem),  sieć wysokiego napięcia (za wiaduktem).

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Aleja pomiędzy Księginicami a Legnickim Polem. Fot. 2 Robinie rosnące wzdłuż drogi.

Fot. 3 Nowe nasadzenia w ramach projektu Drogi dla Natury, w Fot. 4 Nowe nasadzenia w ramach projektu Drogi dla Natury. oddali widoczny wiadukt nad autostradą A4.

ANKIETA NR 5 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja czereśni przy drodze polnej w północno – wschodniej części gminy Legnickie Pole, od miejscowości Księginice, w kierunku Gniewomierza. Droga przebiega w kierunku wschód – zachód.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1: N 51.9.3/ E 16.15.43; Nr 2: N 51.9.19 /E 16.14.34

Długość: 1450 m Droga w zarządzie: gmina Nr Nawierzchnia: gruntowa Szerokość między szpalerami: 8 m Rozstaw drzew: 2 m duże luki w nasadzeniach Odległość drzew od krawędzi jezdni: - Drzewa za rowem Nie

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony ( kierunek ze wschodu na południowy zachód): Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek Klon polny Czereśnia ptasia Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 0 0 0 0 8 8

Szacow any udział % 0 0 0 0 0 0 0 0 100 100

Szacow any udział % 15,38 0 0 0 38,46 0 0 0 46,15 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Czereśnia ptasia 135, 130, 150 Lipa drobnolistna młode okazy Robinia akacjowa odrosty

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków: Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony 36 x Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Drzewa z wypróchnieniami i ubytkami wgłębnymi.  Jedno drzewo martwe.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% x ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Usunięcie martwego drzewa.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Czereśnia ptasia – 120 szt. Nowe nasadzenia możliwe jedynie po uzgodnieniach z okolicznymi rolnikami.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: -

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Droga łączy się ze szlakiem turystycznym.

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Pas drogowy może okazać się zbyt wąski, droga przebiega przez pola uprawne, próba nasadzenia tam drzew musi być poprzedzona konsultacjami z rolnikami.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Najlepiej zachowany początkowy fragment alei Fot. 2 Pojedyncze drzewa – pozostałość dawnej alei. czereśni.

ANKIETA NR 6 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze do Księginic, dalej w kierunku Koskowic. Aleja składa się z 4 odcinków różnych nasadzeń (kierunek od Księginic) o dł. 1,43 km zbudowany z topoli i lip, dalszy 300 metrowy z jesionów, mniej licznych topoli, trzeci odcinek zbudowany głównie z jaworów, czwarty zaś głównie z topoli i jesionów(od 2,5 km do m. Koskowice). Na pierwszym odcinku występują znaczne luki, dalej aleja zwarta.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1: N 51.9.9/ E 16.15.58; Nr 2: N 51.9.34 /E 16.15.38; Nr 3 N 51.9.54/ E 16.15. 40; Nr 4 N 51.10.26/ E 16.15.30; Nr 5 N 51.10.55/ E 16.15.10

Długość: 3500 m Droga w zarządzie: powiat Nr 2186 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 14 m Rozstaw drzew: 6 – 8 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 4 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek z północy na południowy wschód): Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Lipa Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szerokolistna Śliw a Suma Liczba sztuk 1 40 89 0 0 0 104 13 3 250

Szacow any udział % 0,4 16 35,6 0 0 0 41,6 5,2 1,2 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek Klon polny Śliw a Suma Liczba sztuk 0 49 71 1 0 1 107 0 3 232

Szacow any udział % 0 21,12 30,6 0,43 0 0,43 46,12 0 1,29 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Jesion wyniosły 120, 130 Lipa szerokolistna 120 Śliwa 80 Klon jawor 150, 175, 140, 136 Topola obcy gatunek 220, 180

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona 39 x Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Susz w koronach topól

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zdjąć susz z topoli.  Jedna ze śliw o obniżonej żywotności.  Usunąć odrosty przy szyi korzeniowej z jaworów.

V. Rekomendowane działania ochronne: c) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Lipa drobnolistna – 50 szt., Klon jawor – 50 szt. Nowe nasadzenia mogą być przeprowadzone na pierwszym odcinku drogi.

d) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 211

e) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

f) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Droga łączy się ze szlakiem turystycznym.

g) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Brak sieci napowietrznych.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Jesionowy fragment alei. Fot. 2 Kolejny odcinek alei obsadzony jaworami.

Fot. 3 Na dalszym odcinku w kierunku Koskowic rosną Fot. 4 Fragment alei jaworowej. topole.

ANKIETA NR 7 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja od miejscowości Koskowice do wsi Taczalin. Droga przebiega z północnego zachodu na południowy wschód. Na pierwszym, krótkim 200 m odcinku (do skrzyżowania) możliwe uzupełnienie nasadzeń. W dalszej części drogi o dł. 850 m rytm nasadzeń jest zaburzony przez liczne samosiewy (m. in. siewki jaworów, jesionów, a także krzewy: róża dzika, jarząb pospolity, topola osika, śliwa tarnina, dereń świdwa), które tworzą zwarte pasy lub grupy po obu stronach drogi. Jedna z topól w odmianie Italica.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1: N 51.10.52/ E 16.15.29; Nr 2: N 51.10.12 /E 16.16.40; Nr 3: N 51.9.25/ E 16.17. 38.

Długość: 3500 m Droga w zarządzie: powiat Nr 2177 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 14 m Rozstaw drzew: 6 – 12 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 4 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek z zachodu na południowy wschód): Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Brzoza Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek pospolity brodaw kow . Suma Liczba sztuk 0 0 33 0 0 0 129 2 1 165

Szacow any udział % 0 0 20 0 0 0 78,18 1,21 0,61 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Robinia Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek pospolity akacjow a Suma Liczba sztuk 0 0 24 1 0 0 100 1 1 127

Szacow any udział % 0 0 18,9 0,79 0 0 78,74 0,79 0,79 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Klon jawor 135, 141, 150 Topola obcy gatunek 90, 132, 145, 170, 250, 263, 335

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona

42 x Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się):  Susz w koronach topoli.  Jedno drzewo obniżonej żywotności.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zdjąć susz z topoli,  Jedna topola do usunięcia ze względu na zły stan zdrowotny,  Na początkowym odcinku niezbędne wydaje się usunięcie części samosiewów z korony drogi.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Klon jawor – 50 szt. Na pierwszym, krótkim 200 m odcinku (do skrzyżowania) możliwe uzupełnienie nasadzeń. Luki w nasadzeniach stwierdzono również na końcowym odcinku alei topolowej w kierunku Taczalina.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 229

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Drogę przecina sieć wysokiego napięcia (przy początku miejscowości Taczalin).

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Mocno zakrzaczony odcinek alei. Fot. 2 Susz w koronie jednej z topól.

Fot. 3 Aleje budują głównie topole. Fot. 4 Odcinek koło miejscowości Taczalin.

ANKIETA NR 8 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze od wschodniej granicy Koskowice, przez wieś Kłębanowice, do Rogoźnik (gm. Ruja). Droga przebiega z północnego zachodu na południowy wschód. Inwentaryzacja objęła fragment drogi do granicy gminy Legnickie Pole.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1: N 51.10.52/ E 16.15.21; Nr 2: N 51.10.53 /E 16.16.25; Nr 3 N 51.10.49/ E 16.17. 0; Nr 4 N 51.10. 33 /N 16.18.36

Długość: 3900 m Droga w zarządzie: powiat Nr 2192 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 15 m Rozstaw drzew: 9 – 15 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 4 m Drzewa za rowem Tak

Szacow any udział % 0 29,53 1,34 0 22,15 0 45,64 0 1,34 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Brzoza Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek pospolity brodaw kow ata Suma Liczba sztuk 0 58 2 11 28 0 58 0 4 161

Szacow any udział % 0 36,02 1,24 6,83 17,39 0 36,02 0 2,48 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Jesion wyniosły 84, 99, 115, 118, 135, 133, Klon zwyczajny 109 109, 138, 141, 150 Topola obcy gatunek 225, 285, 242 (Italica), Klon jawor 118, 135, 339, 206, 234 Lipa drobnolistna 140, 180 Brzoza brodawkowata 124

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu:

a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni 45

prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona x Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Drzewa z wypróchnieniami i ubytkami wgłębnymi.  Jedno drzewo martwe (brzoza)

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zdjąć susz z topoli, usunąć suche konary nad jezdnią,  Jedna topola do usunięcia ze względu na zły stan zdrowotny (prawa str. w kierunku Rogoźnika),  Na początkowym odcinku niezbędne wydaje się usunięcie części samosiewów z korony drogi.  Usunąć martwą brzozę (wjazd do Kłębanowic, lewa str.).

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Klon zwyczajny lub lipa – 250 szt. Nasadzenia możliwe w lukach między drzewami.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 125

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Aleje budują głównie topole. Fot. 2 Fragment obsadzony jesionami.

Fot. 3 Różnogatunkowy odcinek alei. Fot. 3 Martwica pnia i suche konary na jednej z topól.

ANKIETA NR 9 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 15.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze od miejscowości Koskowice w kierunku Piekar Wielkich. Część nasadzeń w Koskowicach obumarła (3 topole najprawdopodobniej na skutek ogłowienia), regularny, alejowy układ rozpoczyna się na ostatnich 400 m przed granicą z miastem Legnica. Wcześniej występują pojedyncze drzewa i krzewy (gł. robinia).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1; N 51.10.52/ E 16.15.19; Nr 2; N 51.10.59/ E 16.15.0; Nr 3; N 51.11.6/ E 16.14.35, Nr 4; N 51.11.24/ E 16.13.18

Długość: 2600 m Droga w zarządzie: powiatu Nr 2177 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 14 m Rozstaw drzew: 8 – 10 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 4 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek wschód - zachód): Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Brzoza Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek pospolity brodaw kow . Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 13 4 0 0 0 17

Szacow any udział % 0 0 0 0 76,47 23,53 0 0 0 100

Szacow any udział % 0 0 0 0 0 84,21 0 0 15,79 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Lipa drobnolistna 160, 180 Robinia akacjowa 180

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Drzewa z wypróchnieniami i ubytkami wgłębnymi.  Jedno drzewo martwe.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% x przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Usunąć 3 martwe topole (droga w miejscowości Koskowice), lewa strona, koniec miejscowości Koskowice (w kierunku Legnicy).  Usunąć 1 martwe drzewo (najprawdopodobniej topola), prawa strona, koniec miejscowości Koskowice (w kierunku Legnicy).

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Klon zwyczajny lub lipa – 95 szt.  Nasadzenia możliwe na 750 m odcinku od miejscowości Koskowice w kierunku Legnicy.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 125

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  W samej miejscowości Koskowice liczne sieci napowietrzna (telefoniczne, energetyczne).  Dość wąski pas drogowy.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Martwe topole w miejscowości Koskowice. Fot. 2 Fragment nieregularnej alei z pojedynczymi robiniami.

Fot. 3 Dalszy fragment alei. Fot. 4 Końcowy fragment drogi obsadzony został lipami.

ANKIETA NR 10 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 16.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo – zachodniej części gminy Legnickie Pole, od drogi nr E 65 do miejscowości Raczkowa.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.8.56/ E 16.10.39, nr 2 N 51.8.25/ E 16.11.45

Długość: 1650 m Droga w zarządzie: powiatu Nr 2187 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 14 m Rozstaw drzew: 6-8 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek zachód - wschód): Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Brzoza Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek pospolity brodaw kow . Suma Liczba sztuk 1 0 0 0 37 0 83 0 0 121

Szacow any udział % 0,83 0 0 0 30,58 0 68,6 0 0 100

Szacow any udział % 0 0 0 0 53,13 0,78 46,09 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Czereśnia ptasia 224 Topola obcy gatunek 172, 173, 181, 182

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Susz w kronach topól,  Jedno drzewo o obniżonej żywotności (koło linii energetycznej).

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Na jednej z topól zdjąć susz konarowy (9 drzewo licząc od wjazdu na cmentarz).  Usunąć susz gałęziowy z topól.  Jedno drzewo o obniżonej żywotności (koło linii energetycznej),wymaga monitoringu stanu w kolejnym roku.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Lipa drobnolistna – 20 szt. W lukach pomiędzy drzewami posadzone zostały nowe drzewka ok. 20 sztuk . Lipy posadzone w ramach projektu Drogi dla Natury.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 125

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Susz w koronach topól. Fot. 2 Aleja topoli rosnąca przy opisywanej drodze.

Fot. 3 Dalszy fragment alei. Fot. 4 Ułamana gałąź topoli leżąca na jezdni.

ANKIETA NR 11 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 16.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo – zachodniej części gminy Legnickie Pole, miejscowość Raczkowa. Pozostałości dawnej alei lipowej.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1; N 51.8.56/ E 16.10.39, Nr 2; N 51.8.25/ E 16.11.45

Długość: 750 m Droga w zarządzie: powiatu Nr 2187 Nawierzchnia: bruk Szerokość między szpalerami: 8 m Rozstaw drzew: 6-8 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 1,6 m Drzewa za rowem Nie

Szacow any udział % 0 0 5,88 5,88 52,94 0 0 17,65 17,65 100

Szacow any udział % 0 50 0 0 25 25 0 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Jarząb pospolity 40 Klon jawor 153 Lipa drobnolistna 234,183,145, 40 Klon zwyczajny 160

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Drzewa z wypróchnieniami i ubytkami wgłębnymi.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% x ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  brak

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Brak możliwości nowych nasadzeń z uwagi na niewystarczającą ilość miejsca.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: -

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Liczne sieci energetyczne i telefoniczne,  lampy oświetleniowe,  Wyjazdy z posesji,  Rów melioracyjny,  Wąski pas drogowy.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Fragment dawnej alei lipowej w miejscowości Fot. 2 Z drzewami kolidują liczne napowietrzne sieci Raczkowa. infrastruktury, wyjazdy z posesji itp.

ANKIETA NR 12 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 16.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo – zachodniej części gminy Legnickie Pole, odcinek drogi w kierunku Ogonowic od pierwszego zjazdu do Biskupic do drugiego zjazdu do tej wsi (do południa). Droga przebiega +- z północy na południe.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1;, N 1 51.8.12/ E 16.12.32; Nr 2; N 51.7.57/ E 16.12.46

Długość: 650m Droga w zarządzie: powiatu Nr 2187 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 8m Rozstaw drzew: 4-8m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 3,3m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze wschodu na zachód): Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Brzoza Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek pospolity brodaw kow . Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 0 0 20 0 0 20

Szacow any udział % 0 0 0 0 0 0 100 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Topola obca odmiana 210, 174, 253

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków: Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona x Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. 57

szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Susz w koronach topoli.  Jedna topola w złym stanie zdrowotnym.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zdjąć susz z koron pozostałych topoli.  Jedna z topoli kwalifikuje się do wycinki ze względu na zły stan zdrowotny (ostatnie drzewo z alei topolowej przy skrzyżowaniu dróg w kierunku L. Pola i Ogonowic), GPS: N 51.7.58, E 16.12.46, obw. 253 cm.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Lipa drobnolistna – 100 szt.  Nowe nasadzenia zostały przeprowadzone w ramach projektu Drogi dla Natury na odcinku od m. Raczkowa do skrzyżowania (GPS N 51.8.12, N 16.12.33) . Odcinek o dł. 500 m,w kierunek Ogonowic nadaje się obsadzenia.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 29

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Wjazdy na pola,  Skrzyżowania.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Zamierająca topola zagrażająca bezpieczeństwu Fot. 2 Widok na usychające konary nad drogą. ruchy.

ANKIETA NR 13 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 16.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo – zachodniej części gminy Legnickie Pole, od miejscowości Raczkowa do miejscowości Biskupice. Na pierwszym odcinku (do skrzyżowania, patrząc od zachodu) przy drodze znajdują się nasadzenia lip (52 szt.) Uzupełnione również zostały luki w nasadzeniach na odcinku z topolami koło m. Biskupice (20 szt.).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.8.24/ E 16.12.21, nr 2 N 51.8.12/ E 16.12.50

Długość: 850m Droga w zarządzie: powiat Nr 2187, 2202 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 14m Rozstaw drzew: 6m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 6m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek z zachodu na wschód): Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek Topola osika Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 31 0 9 1 0 41

Szacow any udział % 0 0 0 0 75,61 0 21,95 2,44 0 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Czereśnia Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Gatunek ptasia w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek Topola osika Wierzba białą Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 41 0 22 0 1 64

Szacow any udział % 0 0 0 0 64,06 0 34,38 0 1,56 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Topola obca odmiana 262, 300, 210, 174, 253 Topola osika 147 Wierzba biała 348

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Susz w koronach topoli.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze x zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zdjąć susz z koron topoli.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Aleja obsadzona. Nowe nasadzenia zostały przeprowadzone w ramach projektu Drogi dla Natury na odcinku od m. Raczkowa do skrzyżowania (GPS N 51.8.12, N 16.12.33), uzupełniono również luki w nasadzeniach w pozostałej części, na której znajdują się topole.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 31

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Aleja topolowa w kierunku Biskupic. Fot. 2 Luki w alei obsadzono lipami w ramach projektu „Drogi dla Natury”.

ANKIETA NR 14 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 16.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo – zachodniej części gminy Legnickie Pole. Odcinek drogi od Biskupic do skrzyżowania z drogą na Czarnków. Odcinek obsadzony drzewami w ramach projektu „Drogi dla Natury”.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1; N 51.8.2/ E 16.12.50; Nr 2; 51.7.57/ E 16.12.46; Nr 3; N 51.7.38/ E 16.12.55;

Długość: 750 m Droga w zarządzie: Powiatu Nr 2187 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 8 m Rozstaw drzew: 8 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek północ - południe): Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Topola czarna Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek odm. Italica Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 63 0 0 0 0 63

Szacow any udział % 0 0 0 0 100 0 0 0 0 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Topola czarna Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek odm. Italica Wierzba białą Suma Liczba sztuk 1 0 0 0 68 0 4 0 0 73

Szacow any udział % 1,37 0 0 0 93,15 0 5,48 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Topola obca odmiana 150, 145 Lipa drobnolistna 8 -10

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Nie stwierdzono

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze x zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Część posadzonych lip wymaga dodatkowego podparcia.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Dawna aleja topolowa, na miejscu której posadzono lipy drobnolistne w ramach projektu Drogi dla Natury

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 4

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Nowe nasadzenia w ramach projektu „Drogi dla Fot. 2 Nowe nasadzenia w ramach projektu „Drogi dla Natury”. Natury”.

ANKIETA NR 15 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 16.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo – zachodniej części gminy Legnickie Pole. Odcinek drogi na Czarnków (od skrzyżowania z drogą w kierunku kamieniołomu). Po prawej stronie drogi występują liczne zakrzaczenia złożone głównie z robinii. Drzewa rosną na odcinku 400 m. W dalszej części drogi brak jest nasadzeń alejowych.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.7.38/ E 16.12.55; nr 2 N 51.7.25/ E 16.12.19

Długość: 750 m Droga w zarządzie: powiat Nr 2189 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 12, 3 m Rozstaw drzew: 8 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3,3 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze wschodu na zachód): Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Topola czarna Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek odm. Italica Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 0 0 1 0 28 4 0 0 33

Szacow any udział % 0 0 0 3,03 0 84,85 12,12 0 0 100

Szacow any udział % 0 0 0 0 0 0 75 25 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Topola obca odmiana 155, 143, 175 Robinia akacjowa 180 Topola czarna odm. Italica 282 Klon zwyczajny 175

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona 66 x Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Robinie z odrostami korzeniowymi,  Jednia z topól o obniżonej żywotności.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Trzecie drzewo po lewej stronie drogi (patrząc od strony kamieniołomu) do wycięcia (jest to topola o obw. 155 cm), ze względu na zły stan zdrowotny.  Usunięcie odrostów korzeniowych robinii akacjowej ze skarp.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Lipa drobnolistna – 50 szt., skarpy drogi silnie zarośnięte młodymi drzewami i krzewami. Ewentualne nasadzenia możliwe na dalszym odcinku trasy w kierunku do miejscowości.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 7

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Topole rosnące wzdłuż drogi.

Fot. 2 Topola italica, w tle hałdy kamieniołomu Lafarge. Fot. 3 Drzewo kwalifikujące się do usunięcia.

ANKIETA NR 16 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 18.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowej części gminy Legnickie Pole. Odcinek drogi od skrzyżowania na wieś Czarnków do m. Lubień (droga koło kamieniołomu Lafarge). Drzewa rosną prawie wyłącznie po prawej stronie drogi (patrząc w kierunku m Lubień).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1; N 51.7.23/ E 16.12.56; Nr 2; N 51.7.23/ E 16.13.38

Długość: 1200 m Droga w zarządzie: powiatowa Nr 2187 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 14 m Rozstaw drzew: 8 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 4, 5 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek W - SE): Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Topola czarna Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek odm. Italica Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 0 0 1 63 28 13 0 0 105

Szacow any udział % 0 0 0 0,95 60 26,67 12,38 0 0 100

Szacow any udział % 0 0 0 0 0 100 0 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Topola obca odmiana 230, 268

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona x Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. 69

szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Część posadzonych lip wymaga dodatkowego podparcia.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Usunąć susz gałęziowy z topoli.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Nowe nasadzenia zostały przeprowadzone w ramach projektu Drogi dla Natury, w ramach nasadzeń uzupełniono luki w szpalerze topól.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 13

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Przy samej miejscowości Lubień, na odcinku 150 m (prawa strona), wzdłuż drogi przebiega linia średniego napięcia.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Topole, a między nimi nowe nasadzenia w ramach Fot. 2 Drzewa rosną prawie wyłącznie po prawej stronie projektu „Drogi dla Natury”. drogi.

ANKIETA NR 17 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 18.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Szpaler lip w miejscowości Lubień. Drzewa po lewej stronie (patrząc z zachodu na wschód). Aleja w zaniku, pozostały jedynie fragmenty przy wjazdach do miejscowości.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1: N 51.7.26/ E 16.13.31; Nr 2 N 51.7.20/ E 16.13.51

Długość: 250 m Droga w zarządzie: powiatowa Nr 2187 Nawierzchnia: bruk Szerokość między szpalerami: - Rozstaw drzew: 9 – 12 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 0,5 m Drzewa za rowem Nie

Szacow any udział % 0 0 0 0 100 0 0 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Lipa drobnolistna 224, 230, 270, 310, 242, 240, 260

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków: Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona x Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. 72

szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Pierwsza lipa ze szpaleru ze zredukowanym (wyłamanym) przewodnikiem do wys. ok 3 m,  czwarta lipa ze zredukowanym (wyłamanym przewodnikiem) do wys ok 6m.  Na pniu jednego z drzew widoczne owocniki grzybów.

a) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% x fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Monitorować stan zdrowotny drzew.  Konieczne dalsze badana nad statyką drzew w alei.  Usunąć odrosty przy szyi korzeniowej.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Z uwagi na niewielką szerokość pasa drogowego nie proponuje się nasadzeń.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: -

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Jena z najstarszych fragmentów alei lipowych w gminie Legnickie Pole.

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Niedaleko alei znajduje się granitowy krzyż (nowo wybudowany).

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Lipy rosną po jednej stronie drogi. Fot. 2 Krzyż przydrożny w sąsiedztwie alei.

Fot. 3 Owocniki grzybów wraz z Fot. 4 Aleja lip, w oddali widoczny transformator prądu od Fot. 5 Odrosty przy szyi ubytkiem na pniu jednej z lip. którego biegnie linia energetyczna przecinająca aleję. korzeniowej.

ANKIETA NR 18 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Odcinek drogi pomiędzy miejscowościami Lubień – Ogonowice (skrzyżowanie). Lipy zostały posadzone w ramach projektu Drogi dla Natury. 36 sztuk zostało wypalonych (widoczne stopione osłonki).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1; N 51.7.38/ E 16.12.55; Nr 1: N 51.7.25/ E 16.12.19

Długość: 750 m Droga w zarządzie: powiatowa Nr 2187 Nawierzchnia: bruk Szerokość między szpalerami: - Rozstaw drzew: 14 m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 4 m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze wschodu na północny zachód): Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Topola czarna Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek odm. Italica Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 78 0 0 0 0 78

Szacow any udział % 0 0 0 0 100 0 0 0 0 100

Szacow any udział % 0 0 0 0 93,68 2,11 3,16 1,05 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Lipa drobnolistna 8 - 10

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  nie stwierdzono

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Wymienić 36 wypalonych lip, 2 złamane, 17 zamarłych  Poprawić mocowanie palików u części nasadzeń.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Lipa drobnolistna – 50 szt. w miejscach martwych drzewek.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: -

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Nowe nasadzenia w ramach projektu „Drogi dla Natury”. Fot. 2 Martwe drzewko – efekt wypalania rowów.

Fot. 3 Drzewka porażone herbicydem. Fot. 4 Widok na alejkę.

ANKIETA NR 19 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w północno – zachodniej części gminy Legnickie Pole. Odcinek drogi od skrzyżowania w kierunku wsi Ogonowice w kierunku miejscowości Pawłowice Wielkie (do granicy gminy). Oprócz drzew w pasie drogowym rosną liczne krzewy i młode drzewa ( topola osika. kasztanowiec, wierzba biała, czeremcha), a także odrosty z szyi korzeniowej (klonów i klonów jaworów).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.6.38/ E 16.13.7; nr 2 N 51.7.1/ E 16.13.29

Długość: 2000m Droga w zarządzie: powiatowa Nr 2187 Nawierzchnia: asfaltowa Szerokość między szpalerami: 14m Rozstaw drzew: 6m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3 – 4,5 m (1,5 m od krawędzi jezdni rośnie wierzba biała) Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze wschodu na zachód): Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Kasztanow iec Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek biały Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 0 20 49 0 0 8 1 1 79

Szacow any udział % 0 0 25,32 62,03 0 0 10,13 1,27 1,27 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Kasztanow iec Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek biały Wierzba białą Suma Liczba sztuk 0 4 9 38 0 0 1 0 0 52

Szacow any udział % 0 7,69 17,31 73,08 0 0 1,92 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Klon zwyczajny 115, 162, 153, 122 Klon jawor 180, 128 Topola obcy gatunek 301, 231, 255

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  nie stwierdzono

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zaleca się usunięcie części samosiewów z korony drogi.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Klon zwyczajny – 100 szt. Drzewa można dosadzić w lukach pomiędzy istniejącymi zadrzewieniami.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 9

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Granica gminy, w oddali widoczna wierzba biała. Fot. 2 Fragment obsadzony aleją klonowo – jaworową.

Fot. 3 Alejowe nasadzenia jaworów. Fot. 4 Nieregularne zakrzaczenia wzdłuż opisywanej drogi.

ANKIETA NR 20 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo - zachodniej części gminy Legnickie Pole, wzdłuż miejscowości Ogonowice, dalej w kierunku wsi Godziszowa. Aleja składa się z trzech, różniących się drzewostanem odcinków. Pierwszy (patrząc od strony zachodniej) odcinek p dł. 350 m obsadzony został topolami (łączni 5 szt), obecnie pozostały nieliczne, drugi odcinek obsadzony został lipami (sama miejscowość), tam droga jest brukowana. Ostatni odcinek jest prawie zupełnie pozbawiony drzew, po dawnej alei drzew owocowych pozostały jedynie 3 drzewa.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.17.0/ E 16.14.55; nr 2 N 51.6.52/ E 16.14.40; nr 3 N 51.6.16/ E 16.13.42

Długość: 2000m Droga w zarządzie: powiatowa Nr 2188 Nawierzchnia: asfaltowa/ bruk Szerokość między szpalerami: 9m Rozstaw drzew: 9m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 1,7; 1,3m; 3m, (topole) Drzewa za rowem Nie

II. Dane przyrodnicze  Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze E - SW): Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Lipa Gatunek Grusza w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szerokolistna Wierzba biała Suma Liczba sztuk 1 0 0 0 0 1 5 2 0 9

Szacow any udział % 11,11 0 0 0 0 11,11 55,56 22,22 0 100

 Skład gatunkowy lewej strony: Grusza, Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Lipa Gatunek jabłoń w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szerokolistna Wierzba białą Suma Liczba sztuk 2 0 0 0 0 0 1 36 0 39

Szacow any udział % 5,13 0 0 0 0 0 2,56 92,31 0 100

 Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody (cm) Gatunek Przykładowe obwody (cm) Lipa szerokolistna 200, 167, 163, 188, 208,. 165, 173, 293 Jabłoń, grusza 113, 105, 236

 Występowanie chronionych i ciekawych gatunków: Nie stwierdzono

III. Stan obiektu:  Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma

pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona Dostateczny znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. x Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  korony pięciu lip zredukowane, grusza o obw. 236 z wypróchnieniami, ubytkami wgłębnymi (zdjąć susz w koronie),  jedna z lip z wypróchnieniem (3 od lewej), pień przechylony od drogi, z widocznymi owocnikami grzybów,  w koronie pierwszej z lip, o największym obwodzie, widoczne martwe konary nad drogą, do usunięcia.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% x fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zdjąć susz gałęziowy z jednej z grusz.  Usunąć susz gałęziowy z lip, szczególnie konary znad drogi lipy o obwodzie 293cm rosnącej we wsi Ogonowice od strony wschodniej.  Konieczne przeprowadzenie dodatkowych badań statyki drzewa z owocnikami grzybów.

V. Rekomendowane działania ochronne a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Nowe nasadzenia możliwe na ostatnim odcinku drogi. Ilość sztuk 125 z gatunku lipa szerokolistna.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 6

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Lampy oświetleniowe oraz linie telefoniczne w miejscowości Ogonowice.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Lipy rosnące przy wyjeździe z miejscowości Ogonowice, Fot. 2 Uschnięte konary lipy szerokolistnej nad drogą zagrażają w kierunku zachodnim. bezpieczeństwu.

Fot. 4 Aleja lip szerokolistnych w miejscowości Ogonowice. Fot. 3 Owocnik huby oraz ubytek powierzchniowy na pniu lipy.

ANKIETA NR 21 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze w południowo - zachodniej części gminy Legnickie Pole. Aleja przebiega od skrzyżowania drogi koło wsi Ogonowice, dalej na północ w stronę Legnickiego Pola.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.7.1/ E 16.14.55; nr 2 N 51.7.17/ E 16.15.8; nr 3 N 51.7.43/ E 16.15.0

Długość: 1400m Droga w zarządzie: gminna Nr Nawierzchnia: gruntowa Szerokość między szpalerami: 6,5m Rozstaw drzew: 12m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 1m Drzewa za rowem Nie

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek z S - N ): Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny szerokolistna akacjow a osika Olsza czarna Wierzba biała Suma Liczba sztuk 1 4 0 0 0 0 0 4 0 9

Szacow any udział % 11,11 44,44 0 0 0 0 0 44,44 0 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny szerokolistna akacjow a Topola osika Olsza czarna Wierzba białą Suma Liczba sztuk 8 31 0 0 3 0 1 0 2 45

Szacow any udział % 17,78 68,89 0 0 6,67 0 2,22 0 4,44 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Jesion wyniosły 230, 186, 200, 164 Lipa szerokolistna 250 Dąb szypułkowy 177, 90 Wierzba biała 242

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Dyląż grabarz (Prionus coriarius) gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych, nie podlega ochronie prawnej oraz pszczoły (Apis) żyjące w pniu tego drzewa.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Susz gałęziowy i martwica w koronie wierzby białej.  Zwęglenie kory wierzby spowodowane wypalaniem rowów.

c) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Usunąć susz gałęziowy z wierzby białej.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Dąb szypułkowy – 80 szt., nowe nasadzenia możliwe na ostatnim odcinku drogi.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: -

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Nie stwierdzono

Fot. 1 Dyląż grabarz, obok widoczne ślady zwęglenia kory. Fot. 2 Pszczoły wlatujące do wnętrza pnia wierzby.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 3 Początkowy fragment alei obsadzony głównie jesionami.

Fot. 4 Dalszy fragment alei. Fot. 5 Susz w koronie wierzby białej.

ANKIETA NR 22 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Zabytkowa aleja lip w północnej części miejscowości Legnickie Pole. Aleja wpisana do rejestru zabytków, nasadzenia uzupełnione w ramach nasadzeń w projekcie „Drogi dla Natury” oraz w ramach wcześniejszych dosadzeń, łącznie 19 sztuk. Aleja kończy się kilkadziesiąt metrów od autostrady A4.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.8.47/ E 16.14.38; nr 2 N 51.9.2/ E 16.14.29

Długość: 515m Droga w zarządzie: gminna Ul. Księżnej Anny Nawierzchnia: asfalt /gruntowa Szerokość między szpalerami: 6,5m Rozstaw drzew: 8,5 - 9m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 0,5 – 1m Drzewa za rowem Nie

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek S - N): Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Lipa Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szerokolistna Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 51 0 0 1 0 52

Szacow any udział % 0 0 0 0 98,08 0 0 1,92 0 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Lipa Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szerokolistna Wierzba białą Suma Liczba sztuk 0 0 0 0 46 0 0 0 0 46

Szacow any udział % 0 100 0 0 100 0 0 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Lipa drobnolistna 210, 236, 242 270 Lipa szerokolistna 210

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

nadmierne i dewastacyjne cięcia korony Zły rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, tzw. szkodniki, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa, itp. Zróżnicowany dotyczy bardzo różnego stanu zachowania drzew – od dobrego do złego - w jednym przebiegu drogi.

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Jedna z lip z widocznym śladem po wyłamanych przewodnikach, przewodniki częściowo martwe (fot. 3).

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze x zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zaleca się usunięcie suszu konarowego i gałęziowego z kilku lip budujących aleję.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Wymienić jedną uschniętą sadzonkę. b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: -

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Aleja wpisana do rejestru zabytków.

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Nowe nasadzenia uzupełniające drzewostan alei.

Fot. 2 Dalszy fragment alei w kierunku autostrady. Fot. 3 Susz i ślady po złamanych przewodnikach w tle trasa A4.

ANKIETA NR 23 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja w kierunku południowo-zachodnim od miejscowości Legnickie Pole do miejscowości Biskupice. Przy samej miejscowości droga przebiega wzdłuż niewielkiego zadrzewienia.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.6.38/ E 16.13.7; nr 2 N 51.8.36/ E 16.14.26

Długość: 1500m Droga w zarządzie: powiatu Nr 2202 Nawierzchnia: asfalt /bruk Szerokość między szpalerami: 8m Rozstaw drzew: 12m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 0,6 – 0,8cm, (jesiony w miejscowości Biskupice 1,8m) Drzewa za rowem Nie

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek z W - E): Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Lipa Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szerokolistna Wierzba biała Suma Liczba sztuk 7 7 0 0 0 3 22 0 3 42

Szacow any udział % 16,67 16,67 0 0 0 7,14 52,38 0 7,14 100

Szacow any udział % 4 8 0 0 0 36 52 0 0 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Dąb szypułkowy 313, 238, 225, 231 Wierzba biała 112, 280 Jesion wyniosły 201, 330 Topola obcy gatunek 336 Robinia akacjowa 145, 256, 270

c) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: c) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona x Dobry nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/ czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i lub kształtowana korona 90

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Na pniach dębów widoczne częściowo zabliźnione ślady po usuniętych konarach.

d) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% x przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Oznakować np. odblaskową tablicą dęba rosnącego blisko krawędzi drogi.  Brak miejsca na nowe nasadzenia, drzewa istniejące rosną zbyt blisko krawędzi drogi.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  (drzewa rosną zbyt blisko krawędzi jezdni)

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: -

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Aleja dębów o największych obwodach stwierdzona na obszarze gminy Legnickie Pole, część z nich kwalifikuje się do objęcia ochroną.

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Wąski pas drogowy.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Dąb szypułkowy rosnący w koronie drogi. Fot. 2 Robinie i dęby rosnące przy drodze w kierunku L. Pola.

Fot. 3 Okazałe dęby rosnące przy drodze do L. Pola. Fot. 4 Okazałe dęby przy wjeździe do L. Pola od zachodu.

ANKIETA NR 24 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Aleja przy drodze od Legnickiego Pola, przez Gniewomierz, do granicy miasta Legnica. Początkowo droga przebiega od miejscowość Legnickie Pole ( koniec ul. Św. Jadwigi), dalej nad autostradą (2 i 3 way-point - zadrzewienie, pominięte przy inwentaryzacji). Inwentaryzację zakończono na granicy gminy (przy przejeździe kolejowym). Początkowo brak wyraźnego układu alejowego, który występuje na dalszym odcinku (za m. Gniewomierz). W pasie drogowym liczne krzewy i odrosty z szyi korzeniowej drzew. Przed miejscowością Gniewomierz grupy drzew i krzewów: w okolicach niewielkiego cieku – olsze czarne oraz często spotykane robinie akacjowe.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: nr 1 N 51.8.49/ E 16.14.27; nr 2 N 51.9.1/ E 16.14.25, nr 3 N 51.9.11/ E 16.14.16, nr 4 N 51.10.12/ E 16.11.13

Długość: 5150m Droga w zarządzie: powiatu Nr 2176 Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 8m Rozstaw drzew: 9 - 10m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 4– 6m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek ze E - W): Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Brzoza Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek brodaw kow ata Wierzba biała Suma Liczba sztuk 0 5 53 0 10 0 2 2 0 72

Szacow any udział % 0 6,94 73,61 0 13,89 0 2,78 2,78 0 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Dąb Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Brzoza Jabłoń, Gatunek szypułkow y w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek brodaw kow ata czereśnia Suma Liczba sztuk 0 6 74 0 51 0 3 5 7 146

Szacow any udział % 0 4,11 50,68 0 34,93 0 2,05 3,42 4,79 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Lipa drobnolistna 213, 240, 208 Jabłoń domowa 143, 140 Klon jawor 108, 116, 135, 177, 105

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: Bardzo dobry zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Na pniach dębów widoczne częściowo zabliźnione ślady po usuniętych konarach.

e) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze zwarta pełna 0 - 20% x zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Zaleca się usunięcie części samosiewów z rowów,  zdjęcie suszu gałęziowego z lipy w miejscowości Gniewomierz (przy przystanku).

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  lipa drobnolistna – 400 szt.  Nasadzenia powinny być poprzedzone usunięciem części samosiewów. Drzewa można dosadzić w lukach pomiędzy istniejącymi zadrzewieniami. Większe luki w nasadzeniach po prawej stronie drogi.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 4

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Nie stwierdzono

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Drzewa rosnące przy miejscowości Gniewomierz. Fot. 2 Lipy rosnące przy opisywanej drodze.

Fot. 3 Spora luka w nasadzeniach w tle budynki LSSE. Fot. 4 Drzewa rosną przewie wyłącznie po jednej stronie drogi.

ANKIETA NR 25 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

Autor: Jakub Józefczuk Data: 19.07.2012

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Droga krajowa nr 3 z kierunku północnego na południe (pomiędzy Legnicą, a Jaworem). Droga przebiega przez miejscowości: Kojszków i Mąkolice.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1 N 51.8.40/ E 16.14.32; Nr 2 N 51.8.47/ E 16.14.28

Długość: 2900m Droga w zarządzie: droga krajowa Nr 3 (E65) Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 15 – 20m Rozstaw drzew: 12m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3- 4m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy prawej strony (kierunek północ - południe): Brzoza Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Klon Gatunek brodaw kow ata w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szw edzki jesionolistny Suma Liczba sztuk 0 5 0 65 2 0 5 4 0 81

Szacow any udział % 0 6,17 0 80,25 2,47 0 6,17 4,94 0 100

b) Skład gatunkowy lewej strony: Brzoza Jesion Klon Klon Lipa Robinia Topola obcy Jarząb Klon Gatunek brodaw kow ata w yniosły jaw or zw yczajny drobnolistna akacjow a gatunek szw edzki jesionolistny Suma Liczba sztuk 9 36 0 10 6 2 7 1 10 81

Szacow any udział % 11,11 44,44 0 12,35 7,41 2,47 8,64 1,23 12,35 100

c) Przeciętne obwody drzew: Gatunek Przykładowe obwody Gatunek Przykładowe obwody (cm) (cm) Lipa drobnolistna 170 Jesion wyniosły 170, 141 Klon zwyczajny 10 - 15 Jarząb szwedzki 10 Klon jesionolistny 10 – 15 Brzoza brodawkowata 140

d) Występowanie chronionych i ciekawych gatunków:  Nie stwierdzono

Uwagi (np. ślady po cięciach w koronach, drzewa grożące zawaleniem się) :  Na pniach dębów widoczne częściowo zabliźnione ślady po usuniętych konarach.

b) Stan zachowania alei/szpaleru: Opis stanu % ubytków drzew w alei/szpalerze x zwarta pełna 0 - 20% zwarta z lukami 21 - 40% przerzedzona 41 - 60% fragmenty 60 - 80% ślady 81 - 99%

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Usunięcia suszu gałęziowego z topól i jesionów.

V. Rekomendowane działania ochronne: a) Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Klon zwyczajny – 100 szt.  Nasadzenia możliwe w lukach pomiędzy rosnącymi drzewami.

b) Liczba dojrzałych topól do zastąpienia w najbliższych latach: 12

c) Istniejące pomniki przyrody oraz propozycje objęcia ochroną pomnikową:  Nie stwierdzono

d) Wartości kulturowe obiektu ( obecność krzyży kapliczek, przypałacowych założeń zieleni):  Nie stwierdzono

e) Istniejące lub potencjale miejsca konfliktowe (np. linie energetyczne, telefoniczne, lampy oświetleniowe, wąski pas drogowy, planowane inwestycje itp.):  Linia średniego napięcia przecinająca drogę w miejscowości Nowa Wieś Legnicka,  Linia wysokiego napięcia przecinająca drogę przed miejscowości Koiszków.  Linia telefoniczna w miejscowości Koiszków.  Trzy linie średniego napięcia do miejscowości Mąkolice.

VI. Mapka alei;

VII. Dokumentacja fotograficzna

Fot. 1 Młode nasadzenia wzdłuż drogi. Fot. 2 Topole przy zjeździe w kierunku Legnickiego Pola.

Fot. 3 Szpaler brzóz przy drodze. Fot. 4 Linia wysokiego napięcia przecinające drogę nr 3.

ANKIETA NR 26 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Nasadzenia przy drodze pomiędzy Legnickim Polem, a Strachowicami (koło cmentarza).

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1 N 51°8'26", E 16°14'46"; Nr 2 N 51°7'51", E 16°14'56"

Długość: 2000m Droga w zarządzie: powiatowa Nr 2176 Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 15m Rozstaw drzew: 8m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3m Drzewa za rowem Tak

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy: 120 szt. lipa drobnolistna, 45 szt. drzewa owocowe

b) Przeciętne obwody drzew: 6- 8 cm

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: nowe nasadzenia

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Monitorować stan nasadzeń,  Wymienić część sadzonek.

V. Rekomendowane działania ochronne Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Martwe sadzonki wymieniono w jesienią 2012 roku. VI. Mapka alei;

ANKIETA NR 27 PRZEGLĄD ZADRZEWIEŃ PRZYDROŻNYCH GMINY LEGNICKIE POLE

I. Dane ogólne Lokalizacja – opis: Nasadzenia przy drodze gminnej koło LSSE.

Numer punktu (waypoint): współrzędne E/N: początku, końca i punktów załamania obiektu: Nr 1: E 16°11'54", N 51°9'57"; Nr 2: E 16°11'47", N 51°9'59"; Nr 3: E 16°11'36", N 51°10'3"

Długość: 630m Droga w zarządzie: gminna Nr Nawierzchnia: asfalt Szerokość między szpalerami: 15m Rozstaw drzew: 8m Odległość drzew od krawędzi jezdni: 3m Drzewa za rowem Nie

II. Dane przyrodnicze a) Skład gatunkowy: 127 szt. lipa drobnolistna b) Przeciętne obwody drzew: 6- 8 cm

III. Stan obiektu: a) Stan zdrowotny drzew: nowe nasadzenia

IV. Rekomendowane zabiegi pielęgnacyjne:  Monitorować stan nasadzeń,  Wymienić część sadzonek.

V. Rekomendowane działania ochronne Liczba i rekomendowane gatunki drzew do posadzenia:  Martwe sadzonki wymieniono w jesienią 2012 roku. VI. Mapka alei:

100

18. Literatura

1. BAŁAZY S., KRAG J. 2010. Zadrzewienia Śródpolne, Rośliny do zadań specjalnych, PWS w Sulechowie, 2010. 2. BAŁAZY S., ZIOMEK K., WEYSSENHOFF H., WÓJCIK A. 1998. Zasady kształtowania zadrzewień śródpolnych. W: Kształtowanie środowiska przyrodniczego na przykładzie Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Zakład Badań Środowiska Rolniczego Leśnego PAN. Poznań. 3. GIEDYCH R., CIESZKOWSKA A. 2004. Możliwości i ograniczenia zastosowania koncepcji płatów i korytarzy w planowaniu miejscowym. W: Płaty i korytarze jako elementy struktury krajobrazu - możliwości i ograniczenia koncepcji. Problemy Ekologii Krajobrazu Vol. XIV, Wydz. SGGW, Warszawa. 4. CIESIELSKI H. 1997 Katalog zabytkowych ogrodów i parków województwa legnickiego, Państ. Służba Ochrony Zabytków. Oddział Wojewódzki. Legnica 1997. 5. JANKOWSKI W. 1995. Funkcja i znaczenie korytarzy ekologicznych. [w:] Korytarz ekologiczny doliny Odry. Stan - Funkcjonowanie - Zagrożenia. Praca zbiorowa (red.: W. Jankowski, K. Świerkosz), Fundacja IUCN Poland, Warszawa, 1995. 6. LIPA J. J. 2000. Obecne i przyszłe miejsce biologicznej i innych niechemicznych metod ochrony roślin. Progr. Plant Protect./ Post. Ochr. Roślin 40. 7. LIRO A. SZACKI J. 1993. Korytarz ekologiczny: przegląd problematyki. Człowiek i środowisko. Nr 17, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa. 8. MATUSZKIEWICZ J. 2007. Zespoły leśne polski. PWN, Warszawa. 9. REDA P. 2008, Kierunki odtworzeń śródpolnych i historycznych alei drzew na obszarze Wzgórz Dalkowskich,. Legnica 2008. Opracowanie własne Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja”, Legnica. 10. RICHLING A., SOLON J. 1996. Ekologia krajobrazu. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. 11. RYSZKOWSKI L., MARCINEK J. KĘDZIORA A. 1990. Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. Wyd. UAM, Poznań. 12. SENETA W., DOLATOWSKI J. 1997. Dendrologia. PWN, Warszawa. 13. TYSZKO P. (red.) 2012 Aleje Skarbnice przyrody. Praktyczny podręcznik ochrony alej i ich mieszkańców. FER Wrocław. 14. TYSZKO P. (red.) 2012 Aleje - podręcznik użytkownika. Jak dbać o drzewa, żeby nam służyły? . FER Wrocław. 15. WOLSKI P. 2004. Projektowanie połączeń krajobrazowych o funkcjach biologicznych. W: Płaty i korytarze jako elementy struktury krajobrazu - możliwości i ograniczenia koncepcji. Problemy Ekologii Krajobrazu Vol. XIV, Wydz. SGGW, Warszawa. 16. WROBIENIEC, LIŻEWSKA 2009 Aleje przydrożne. Historia, znaczenie, zagrożenie, ochrona. Stowarzyszenie Sadyba wyd. Borussia, Olsztyn 2009. 17. ZAJĄCZKOWSKI K.1985. Zadrzewienia drogowe. W: Zasady projektowania, zakładania i prowadzenia zadrzewień. Materiały szkoleniowe. Wyd. IBL. Warszawa. 18. ZAJĄCZKOWSKI K. 1988. Stan zadrzewień w Polsce oraz problemy i możliwości ich rozwoju. Instytut Badawczy Leśnictwa. Warszawa. 19. ZAJĄCZKOWSKI K., TAŁAŁAJ Z., WĘGOREK T., ZAJĄCZKOWSKA B. 2001. Dobór drzew i krzewów do zadrzewień na obszarach wiejskich. Red. K. Zajączkowski. Wyd. IBL. Warszawa.

101

19. Załącznik 1

TABELA WIEKOWA DRZEW Opracowana przez prof. dr Longina Majdeckiego.

Gatunek Wiek drzewa [lata] 5 10 20 40 50 70 80 100 120

Obwody [cm]

Topola biała 24 47 110 220 251 314 340 392 455 Topola kanadyjska Topola czarna Lipa drobnolistna 13 27 53 110 133 179 201 245 289 Lipa szerokolistna Grab pospolity, 6 11 22 47 68 110 126 157 188 Głóg Buk zwyczajny, Robinia akacjowa 11 22 41 82 102 141 159 195 235

Sosna zwyczajna 10 19 38 78 104 157 176 214 251

Klon jawor, 10 19 38 78 94 126 142 173 210 Klon zwyczajny, Plantan klonolistny Jesion wyniosły 10 19 38 82 102 141 157 188 226

Kasztanowiec biały 16 32 63 119 147 204 227 273 330

Dąb szypułkowy, 7 14 28 57 75 110 123 148 173 Dąb bezszypułkowy Świerk pospolity, 10 19 38 78 104 157 178 220 257 Świerk kujący Modrzew europejski 13 27 53 110 128 163 179 210 248

Klon jesionolistny 21 43 85 170 202 267 299 - - Wierzba biała Brzoza brodawkowata 17 35 69 107 131 179 202 248 - Brzoza omszona Wiąz szypułkowy 14 28 47 94 116 160 183 229 283

Żywotnik zachodni 4 8 16 31 42 63 79 110 -

Olsza czarna, 13 27 53 94 115 157 178 220 - Czeremch ptasia

102