ՀՀ ԱՐԱԳԱԾՈՏՆԻ ՄԱՐԶ RA ARAGATSOTN MARZ Մարզկենտրոնը` Marz Centre Ք
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ՀՀ ԱՐԱԳԱԾՈՏՆԻ ՄԱՐԶ RA ARAGATSOTN MARZ Մարզկենտրոնը` Marz centre ք. Աշտարակ Ashtarak town Տարածաշրջանները` Territories Աշտարակ, Ashtarak, Ապարան, Aparan, Արագած, Aragats, Թալին Talin Քաղաքները` Towns Աշտարակ, Ashtarak, Ապարան, Aparan, Ք.Աշտարակ S.Ashtarak Թալին Talin Տարածքը 2753 քառ. կմ Territory sq. km ՀՀ տարածքում մարզի տարածքի տեսակարար կշիռը 9.3 % Territory share of the marz in the territory of RA Քաղաքային համայնքներ 3 Urban communities Գյուղական համայնքներ 111 Rural communities Քաղաքներ 3 Towns Գյուղեր 117 Villages Բնակչության թվաքանակը 2011թ. հունվարի 1-ի դրությամբ 142.4 հազ. մարդ Population number as of January 1, 2011 ths. Persons այդ թվում` including: քաղաքային 33.2 հազ. մարդ urban ths. persons գյուղական 109.2 հազ. մարդ rural ths. persons ՀՀ բնակչության ընդհանուր թվաքանակում մարզի բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը, 2010թ. 4.4 % Share of marz population size in RA population size, 2010 Քաղաքային բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը 23.3 % Share of urban population size Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր 217921 հա Agricultural land ha այդ թվում` վարելահողեր 54157 հա including: arable land ha ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2011 233 MARZES OF THE REPUBLIC OF ARMENIA AND YEREVAN CITY IN FIGURES, 2011 ՀՀ Արագածոտնի մարզի տարածքով են անցնում The 3 motor highways of republican importance - հանրապետական նշանակություն ունեցող 3 ավտո- Yerevan-Ashtarak-Talin-Gyumri, Yerevan-Ashtarak-Spitak խճուղիները`Երևան – Աշտարակ – Թալին – Գյումրի, and Yerevan-Armavir-Karakert-Gyumri run through the Երևան–Աշտարակ – Սպիտակ և Երևան – Արմավիր – territory of the RA Aragatsotn marz. Քարակերտ – Գյումրի: Մարզի տարածքը հատում է նաև ՀՀ գլխավոր The territory of marz intersects RA principal railway as երկաթուղին (միայն ծայր արևմտյան հատվածով և well (only across the end of the West, so it hasn’t any մարզի տնտեսական զարգացման վրա էական ազդեցու- influence on economic development of the marz). թյուն չի թողնում): Մարզում են գտնվում Բյուրականի նշանավոր The famous Observatory of Byurakan, the Institutes of աստղադիտարանը, ՀՀ գիտությունների ազգային Radiophysics and Electronics, Physical Researches of RA ակադեմիայի ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի, National Academy of Sciences are located in the marz. ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտները: 2010թ.-ին մարզի տնտեսության հիմնական In 2010 the share of economy main branches of RA հատվածների տեսակարար կշիռները ՀՀ համապա- Aragatsotn marz in total volume of correspondent branches տասխան ճյուղերի ընդհանուր ծավալում կազմել են. of the republic comprised ¾ արդյունաբերություն` 1.8 %, ¾ industry 1.8 %, ¾ գյուղատնտեսություն` 9.6 %, ¾ agriculture 9.6 %, ¾ շինարարություն` 5.6 %, ¾ construction 5.6 %, ¾ մանրածախ առևտուր` 0.7 %, ¾ retail trade 0.7 %, ¾ ծառայություններ` 0.8 %: ¾ services 0.8 %. Մարզի տնտեսության հիմքը արդյունաբերությունը The main economy branches of the marz are industry և գուղատնտեսությունն են: and agriculture. Արդյունաբերությունը մասնագիտացած է սննդա- Industry is specialized in manufacture of food products մթերքի և ըմպելիքի, թանկարժեք իրերի արտադրու- and beverage, precious articles and exploiting of mines of թյան ու շինանյութերի հանքավայրերի շահագործման building materials. The geographical position and climatic ուղղություններում: Մարզի աշխարհագրական դիրքը և conditions of the marz are favourable for development of բնակլիմայական պայմանները նպաստավոր են ինչպես both plant growing (grain, potatoes, perennial grass, and բուսաբուծության (հացահատիկ, կարտոֆիլ, բազմամյա forage crops) and cattle breeding. տնկարկներ, կերային մշակաբույսեր), այնպես էլ անասնաբուծության զարգացման համար: Գյուղատնտեսությունը հիմնականում մասնա- Agriculture is mainly specialized in plant growing ( գիտացած է բուսաբուծության (մասնավորապես especially, crop-production) and cattle breeding. հացահատիկային մշակաբույսերի արտադրություն) և անասնաբուծության մեջ: Բեռնաուղևորափոխադրումները մարզում իրակա- Freight and passenger transportations in the marz are նացվում են ավտոմոբիլային տրանսպորտով: implemented by road transport. Մարզկենտրոն Աշտարակ քաղաքը (2010թ. տարե- Marz centre Ashtarak town (in the end of year 2010 վերջին` 20.8 հազ. բնակիչ) գտնվում է Քասախ գետի comprised 20.8 ths. people) is situated on the bank of ափին, Երևանից 19 կմ հյուսիս-արևմուտք: Քաղաքը Kasakh river, in the distance of 19 km to the North-West հանդիսանում է Երևան-Գյումրի, Երևան–Սպիտակ from Yerevan. Town is the junction of Yerevan-Gyumri ճանապարհների հանգույցը: and Yerevan-Spitak roads. Քաղաքը զարգացել է որպես Երևան քաղաքի ար- Ashtarak town developed as a satellite town of բանյակ քաղաք: Այն մարզի վարչաքաղաքական, տնտե- Yerevan. It is the administrative and political, economic, սական, գիտական ու կրթամշակութային կենտրոնն է: scientific, educational and cultural centre of the marz. Աշտարակ քաղաքի տնտեսության առաջատար The main branch of economy is food and beverage ճյուղը սննդամթերքի և ըմպելիքի արտադրությունն է: production. Ապարան քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 6.7 հազ. Aparan town (in the end of year 2010 comprised 6.7 բնակիչ) մարզում մեծությամբ և նշանակությամբ ths. people) is the second town in the marz by its largeness երկրորդ քաղաքն է: Գտնվում է Քասախ գետի ափին and importance. It is situated on the bank of Kasakh river (Երևանից 60 կմ հեռավորությամբ): Ապարան քաղաքի (in the distance of 60 km from Yerevan). The main branch տնտեսության առաջատար ճյուղը սննդամթերքի of economy is food production. արտադրությունն է: Թալին քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 5.7 հազ. Talin town (in the end of year 2010 comprised 5.7 ths. բնակիչ) գտնվում է Արագած լեռան հարավ-արևմտյան people) is located on the south-western slope of Aragats լանջին (Երևանից 65 կմ հեռավորությամբ): Քաղաքի mountain(in the distance of 65 km from Yerevan). The base տնտեսության հիմքը թանկարժեք իրերի արտադրու- of economy is precious articles production. թյունն է: 234 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2011 MARZES OF THE REPUBLIC OF ARMENIA AND YEREVAN CITY IN FIGURES, 2011 ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆՆ ԸՍՏ ՏԱՐԻՔԱՅԻՆ ԽՄԲԵՐԻ, 2011թթ. հունվարի 1-ի դրությամբ REZIDENT POPULATION BY AGE –SPECIFIC GRUPS, 2011 as of January 1 1.2 80+ 80+ 2.6 1.7 75-79 2.6 2.6 70-7470-74 4.0 1.5 65-69 2.1 2.5 60-6460-64 3.2 4.2 55-59 4.7 7.0 50-5450-54 7.1 8.0 45-49 7.9 6.4 40-4440-44 6.4 6.1 35-39 5.9 7.3 30-3430-34 6.9 9.1 25-29 8.3 10.9 20-2420-24 10.8 9.8 15-19 9.4 7.9 10-1410-14 6.6 6.4 5-9 5.3 7.4 0-4 0-4 6.2 12 10 8 6 4 2 0 024681012 ՄԱՆՐԱԾԱԽ ԱՌԵՎՏՐԻ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐ RETAIL TRADE UNITS Քանակը Number 2006 2007 2008 2009 2010 Մանրածախ առևտրի օբյեկտներ, 232 306 295 379 368 Retail trade units, total ընդամենը այդ թվում` including խանութներ 90 100 84 140 110 shops կրպակներ 101 163 166 196 201 kiosks գյուղատնտեսական արտադրանքի 4 4 4 3 3 markets of agricultural շուկաներ produce սպառողական ապրանքների շուկաներ 3 3 3 2 1 markets of consumer goods առևտրի այլ օբյեկտներ 34 36 38 38 53 other trade units ԿՐԹԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ EDUCATIONAL INSTITUTIONS Քանակը Number 2006 2007 2008 2009 2010 Պետական նախադպրոցական 23 17 14 13 15 State pre-school Պետական հանրակրթական 127 126 126 124 124 State general educational Երաժշտական, արվեստի, գեղարվես- Music and art school տի դպրոցներ, մանկապատանեկան 9 9 7 7 9 youth creative(cultural) ստեղծագործական կենտրոններ centre Պետական նախնական մասնա- State preliminary vocational գիտական (արհեստագործական) 3 3 3 3 3 educational ուսումնական Ոչ պետական միջին մասնագի- Non-state middle vocational տական ուսումնական 1 1 1 1 1 educational ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2011 235 MARZES OF THE REPUBLIC OF ARMENIA AND YEREVAN CITY IN FIGURES, 2011 ՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ՀԱՄԱՅՆՔՆԵՐ URBAN COMMUNITIES Համայնքի Community Բնակավայրի Settlement Մշտական բնակչության թվաքանակը անվանումը name անվանումը name Population de jure number as of 2010թ. հունվարի 1-ի 2011թ. հունվարի 1-ի դրությամբ *, մարդ դրությամբ *, մարդ January 1*, 2010, January 1*, 2011, people people Աշտարակ Ashtarak ք. Աշտարակ t. Ashtarak 21588 21621 գ. Մուղնի v. Mughni Ապարան Aparan ք. Ապարան t. Aparan 6618 6679 Թալին Talin ք. Թալին t. Talin 5702 5719 ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔՆԵՐ RURAL COMMUNITIES Համայնքի Community Բնակավայրի Մշտական բնակչության անվանումը name անվանումը թվաքանակը ** Settlement Population de jure number** as of name 2010թ. հունվարի 2011թ. հունվարի 1-ի դրությամբ,մարդ 1-ի դրությամբ, մարդ January 1, 2010, January 1, 2011, people people 1 Ագարակ Agarak (Աշտարակի տարածաշրջան) (region of Ashtarak) 1852 1905 2 Ագարակավան Agarakavan ( Թալինի տարածաշրջան) (region of Talin) 1053 1059 3 Ալագյազ Alagyaz 481 504 4 Ակունք Akunk 588 595 5 Աղձք Aghdsk 1953 1958 6 Անտառուտ Antarut 234 245 7 Աշնակ Ashnak 1211 1226 8 Ավան Avan •Ավան/Avan •Խնուսիկ/Khnusik 945 973 9 Ավշեն Avshen 291 280 10 Արագած Aragats (Ապարանի տարածաշրջան) (region of Aparan) 3773 3793 11 Արագածավան Aragatsavan (Թալինի տարածաշրջան) (region of Talin) 5870 5867 12 Արագածոտն Aragatsotn 1201 1224 * Այստեղ և հետայսու` ՀՀ մարզերի քաղաքային համայնքների բնակչության թվաքանակը ներկայացվել է ընթացիկ հաշվառմամբ: Here and hereinafther, population of urban communities of the RA marzes is presented by current registration data. ** Այստեղ և հետայսու` ՀՀ մարզերի գյուղական համայնքների այս տվյալների սկզբնաղբյուրը` գյուղական համայնք- ների կողմից տարեկան կտրվածքով ներկայացվող <<Գյուղական բնակչության սեռատարիքային կազմը>> պետա- կան վիճակագրական հաշվետվություններն են: Այդ սկզբնաղբյուրներով ՀՀ 866 գյուղական համայնքների մշտական բնակչության թվաքանակների հանրագումարը` ամբողջությամբ ըստ մարզերի ունի որոշակի շեղում բնակչության ընթացիկ հաշվառման համանուն տվյալներից, որոնք խարսխված են ՀՀ արդարադատության նախարարության և ՀՀ կառավարությանն առընթեր ՀՀ ոստիկանության վարչական ռեգիստրների տվյալների վրա (շեղումը` 01.01.2011թ.-ի դրությամբ ՀՀ