28 entomologische berichten 67(1) 2008

een kilometer afstand geïsoleerd voorko- Cecidomyiidae) galling leaves of Robinia Huub van der Aa men, worden Obolodiplosis aantastingen pseudoacacia L. (Fabaceae) in Italy and Eu- Eemnesserweg 90, 3741 GC Baarn aangetroffen. rope. Frustula Entomologica 25: 117-122. Gagné RJ 1989. The plant-feeding gall midges De galmug veroorzaakt kraakbeen- of North America. Cornell University Press, Ben van As achtige, geel verkleurende neerwaartse 356 pp. Hovenierstraat 6, 3123 EH Schiedam rollingen van de rand van de deelblaadjes Gagné RJ 2004. A catalog of the Cecidomyiidae van robinia (figuur 1a). Binnen de rolling (Diptera) of the world. Memoirs of the En- Jojanneke Bijkerk bevinden zich enkele witte galmuglarven, tomological Society of Washington 25, 408 Koeman en Bijkerk bv pp. vaak samen met oranjegele jonge pop- postbus 14, 9750 AA Haren Kodoi F, Lee, HS, Uechi N & Yukawa J 2003. Oc- pen. De soort heeft zeker drie generaties currence of Obolodiplosis robiniae (Diptera: per jaar en gaat vermoedelijk niet in dia- Cecidomyiidae) in Japan and South Korea. Willem Ellis pauze. Obolodiplosis robiniae werd in 1847 Esukia 43: 35-41. c/o Zoölogisch Museum Amsterdam, als Cecidomyia robiniae door Haldeman Koops RJ & van Eeghen F 2007. Robinia, hard- sectie Entomologie, Plantage Middenlaan 64, hout van eigen bodem. Bomennieuws (Bo- beschreven en door Felt in 1908 in het 1018 DH Amsterdam menstichting, Utrecht) 32: 14-15. monotypische geslacht Oblodiplosis ge- Roskam JC 1977. Biosystematics of li- plaatst. Binnen de Cecidomyiidae is de ving in female birch catkins. 1. Gall midges Leen Moraal soort geplaatst in de subfamilie Cecido- of the genus Semudobia Kieffer (Diptera, Alterra myinae, supertribus Cecidomiidi, tribus Cecidomyiidae). Tijdschrift voor Entomolo- postbus 47, 6700 AA Wageningen gie 120: 153-197. Lopesini (Gagné 1989, 2004). Dit vanwege Skuhravá M, Skuhravý V & Csóka G 2007. The de twaalf 2-knopige flagellumleden in de spread of the new invasive gall midge Obo- Summary antennen, waarbij iedere knoop van lodiplosis robiniae in Europe. Cecidology slecht één krans van lussen is voorzien, 22(2): 84-90. Explosive occurrence of Obolodiplosis en de genitalen met slanke tangen bij de Weeda EJ, Westra R, Westra C en Westra T robiniae (Diptera: Cecidomyiidae), a gall 1987. Nederlandse oecologische flora: wil- mannetjes; vrouwtjes met gedeelde, niet midge new for The Netherlands de planten en hun relaties. 2. IVN, intrekbare ovipositor; en larven waarvan Amsterdam. After first reports from Korea and Japan in één paar van de terminaalpapillen op Yukawa J & Rohfritsch O 2005. Biology and 2002, Northern Italy in 2003, and Central and naar boven gerichte stompjes staan. Oor- ecology of gall inducing Cecidomyiidae Western Europe afterwards, the Nearctic gall spronkelijk komt O. robiniae voor in de (Diptera). In: Biology, ecology, and evoluti- midge species Obolodiplosis robiniae (Haldeman) on of gall-inducing (Raman A, Amerikaanse staten New York, Maine, has been observed in immense numbers this Schaefer CW & Withers TM eds): 273-304. Pennsylvania, Maryland en Virginia. Science Publishers. year in many places throughout The Nether- lands. This gall midge causes leaf roll galls in Hans Roskam False acacia Robinia pseudoacacia L. A relation is Literatuur Leiden Universiteit, Instituut Biologie, supposed between the recent world-wide inte- Duso C & Skuhravá M 2003. First record of Kaiserstr 63, 2311 GP Leiden, rest for False acacia as tropical hardwood sub- Obolodiplosis robiniae (Haldeman) (Diptera: [email protected] stitute and the expansion of this midge species.

Gered door een kever…!!! Brive geboren als ‘onecht’ kind van een generaal, de baron d’Espagnac, die ervoor Tijdens een mooie zesweekse reis door zorgt dat Pierre-André zich de rest van Frankrijk bezochten mijn vrouw en ik in zijn leven geen zorgen op financieel ge- Brive-la-Gaillarde in het Musée Labenche bied behoeft te maken. Tijdens zijn jeugd een aardige tentoonstelling over de in wordt hem liefde voor de natuur bijge- Brive geboren entomoloog Pierre-André bracht. Op zestienjarige leeftijd gaat hij Latreille (figuur 1). De tentoonstelling naar een beroemd ‘collège’ in Parijs, later bestond uit drie gedeelten. Er werd een naar het seminarium in Limoges en interessante, uitstekend verzorgde insec- wordt hij priester. Dan keert hij terug tencollectie getoond van de entomoloog naar Brive en begint voor hem de ellende, Jacques Devecis. Hij vertelde ons enthou- want inmiddels is de revolutie uitgebro- siast over zijn collectie, die hij gebruikt ken en alle priesters moeten de eed op de om bij kinderen en volwassenen interes- grondwet afleggen. Hij weigert en moet se te wekken voor de entomologie. Daar- daarvoor boeten met verbanning. Hij naast werd er een aardige verzameling wordt met 78 andere priesters op karren gebeeldhouwde insecten getoond uit het naar Bordeaux vervoerd, waar hij in een atelier van de beeldhouwer François seminarium, dat als gevangenis dient, Chapelain-Midy. Opvallend was het moet wachten op zijn vertrek naar het prachtige houten beeldje van een viool- verbanningsoord Guyana. kever (Mormolyce phyllodes Hagenbach). Tijdens zijn verblijf in de gevangenis Deze kever leeft in de bossen van Zuid- ziet hij op zekere dag een kevertje op de oost-Azië, onder andere in Indonesië, en muur van zijn cel zitten. Hij kent de voedt zich daar met insectenlarven en naam van de kever niet en een arts die op 1. Aankondiging van de tentoonstelling over slakken (McGavin 2000). In de tuin van dat moment de ronde doet zegt dat hij Latreille in een etalage in Brive-la-Gaillarde. Foto: Jan de Oude. het museum stond overigens ook een wel iemand weet die het op naam 1. Announcement in a shop-window of the groot bronzen beeld van deze kever. Cen- kan brengen. Dat is de jeugdige Bory de Latreille exhibition in traal in de tentoonstelling stond echter Saint-Vincent, die later bekend zal wor- Brive-la-Gaillarde het leven van Latreille. den als geograaf en natuuronderzoeker. Pierre-André Latreille wordt in 1762 te Latreille stuurt hem het kevertje keurig entomologische berichten 29 67(1) 2008

aan de Raamsteeg in Leiden de soort maar van meerdere kenmerken en hun violacea (Linnaeus) in aantal te combinatie. Hij hield zich vooral bezig vinden was op een hoop botten van een met supraspecifieke categorieën van potvis die daar lag. insecten, maar hij heeft ook heel wat in- Latreille publiceert in 1796 een secten op naam gebracht (Piguet 2007). ‘Beknopt overzicht van de kenmerken Fabricius noemde hem ‘Le Prince de van insecten op natuurlijke wijze gerang- l’Entomologie’. schikt’ (Latreille 1796). Dat borduurt voort op het werk van Fabricius over de insec- Literatuur tengenera. Lamarck (1744-1829) bezorgt hem dan een baantje als assistent (aide- Delobel A & Tran M 1993. Les Coléoptères des naturaliste) bij het Muséum d’Histoire denrées alimentaires entreposées dans les régions chaudes. Orstam/CTA. 2. Necrobia ruficollis, de kever die Latreille Naturelle in Parijs, gesticht in 1798, waar Latreille PA 1796. Précis des caractères géné- gered heeft. Foto: Roy Kleukers. hij zich met het ordenen van de insecten- riques des insectes, disposés dans un 2. Necrobia ruficollis, the that saved Latreille’s life. collecties moet bezig houden. Dat levert ordre naturel. Prévot – Boudreaux. hem 4,20 francs per dag op. Vanaf dat Latreille PA 1802-1805. Histoire naturelle moment werkt hij ‘comme un forcené’. générale et particulière des crustacés et des insectes. Sonnini. Hij publiceert een aantal uitstekende McGavin GC 2000. Insects. Dorling Kindersley verpakt toe. Bory is van mening dat werken, waaronder een ‘Algemene en Handbooks. het om een nog onbekende kever gaat. bijzondere natuurlijke historie van crus- Piguet H 2007. La vie et l’oeuvre de Pierre- Latreille verzoekt hem navraag te doen taceeën en insecten’ in 14 delen tussen André Latreille. Société entomologique de bij andere entomologen en ook bekend- 1802 en 1805 (Latreille 1802-1805). France. heid te geven aan het feit, dat hij op het Hij gaat doceren aan de veterinaire punt staat te worden verbannen naar school van Maisons-Alfort, waar hij de Jan de Oude Guyana. Daardoor zal zijn studie over entomoloog Guillaume-Antoine Olivier Laan van Poot 194a het werk van de Deense entomoloog (1756-1814) opvolgt. In 1830 wordt hij be- 2566 EH Den Haag Fabricius betreffende de insectengenera noemd tot hoogleraar op de ‘Chaire de [email protected] geen doorgang kunnen vinden. Alles Zoologie, des insectes, vers et animaux wordt dan in het werk gesteld om microscopiques’, die toen net was gecre- Summary Latreille te redden. Op het laatste mo- ëerd bij het museum in Parijs. Latreille ment, als hij al op weg naar het schip is, sticht in 1832 de Franse Entomologische A beetle saved his life…!!! wordt hij teruggehaald. Het schip vergaat Vereniging waarvan hij de eerste presi- The famous French entomologist Pierre-André drie dagen later, waarbij alle gevangenen dent wordt. Latreille (1762-1833) was imprisoned at omkomen. Latreille komt in 1794 defini- Hij overlijdt in 1833 en wordt op de Bordeaux during the French Revolution for the tief vrij. begraafplaats Père Lachaise in Parijs be- fact that, as a priest, he refused the oath on De naam van het kevertje was graven. Geoffroy Saint-Hilaire (1772-1844) the French Constitution. He was sentenced to Necrobia ruficollis (Fabricius), behorend spreekt de grafrede uit. In 2003 heeft men be send to Guyana together with other priests. tot de familie der (figuur 2). De zijn graf nog gerestaureerd met een sub- A beetle found in his room saved him. The sci- Nederlandse naam is roodhalskopra- sidie van Brive-la-Gaillarde. entist Bory de Saint Vincent to whom Latreille kever. Het is een voorraadinsect dat vaak Met zijn werk heeft Latreille de basis send the insect, asked his friends to intervene. meereist met voorraden botten, huiden gelegd voor de wetenschappelijke studie This was successful and Latreille was taken en kopra (Delobel & Tran 1993). In Neder- van de entomologie. Hij paste als eerste from the ship that was about to leave for land komen drie soorten van dit genus de regel van de prioriteit toe. Bij de classi- Guyana. Three days later all fellow priests died voor. Ik herinner mij dat jaren geleden op ficatie van insecten ging hij niet uit van when the ship was lost. Latreille published de binnenplaats van het toenmalige één kenmerk, zoals Linnaeus en De Geer some important works after he was released Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie (vleugels) en Fabricius (monddelen), in 1794.

Uitgelezen adulte kevers en wordt een opsomming jammer dat een kaartje met ‘alle’ vonds- van de voedselplanten gegeven. Met een ten ontbreekt. Daarmee zou enig inzicht Gruev B & Tomov V 2006 beschrijving van het areaal van de soort verkregen kunnen worden over de onder- Distributional atlas and catalogue of wordt de soortbeschrijving afgesloten. zoeksintensitiet in de verschillende ge- the leaf of Bulgaria (Coleoptera: Van 300 soorten wordt de verspreiding in bieden. Wel wordt er een opgave gedaan Chrysomelidae) Bulgarije op een kaartje weergegeven. De van het aantal soorten dat in ieder deel- Zoocartographica Balcanica 3. Pensoft Series literatuurlijst is uitgebreid en verdeeld in gebied is aangetroffen. Dat zegt iets over Faunistica no. 55. ISSN 1312-0174. Sofia- een deel met Cyrillische tekens en een de diversiteit, maar natuurlijk niet over Moscow, 350 pp. Prijs: € 48,- deel met de bij ons gebruikelijke Latijnse de onderzoeksintensiteit. Sommige soor- letters. ten, zoals Calomicrus pinicola, vertonen Het boek is, zoals de titel aangeeft, een De kaartjes hebben een UTM-gridnet ondanks het geringe aantal records een geannoteerde catalogus met versprei- en de waarnemeningen worden door opvallende verspreiding in Bulgarije: dingskaartjes. Per soort worden naam en middel van stippen weergegeven in cel- alleen in het bergachtige zuidwesten. De synoniemen gegeven, gevolgd door een len van 10 x 10 km. Er wordt niet gediffe- noordelijke regio, langs de Donau, heeft weergave van vindplaatsen. Bij de vind- rentieerd naar verschilllende perioden. overigens bij vrijwel alle kaartjes opval- plaatsen staat telkens de bron vermeld. Op alle kaartjes zijn geografische regio’s lend weing stippen. Tevens wordt de verspreiding in Bulgarije van Bulgarije weergegeven, waardoor het In 1998 verscheen er van deze auteurs kort aangeduid in combinatie met de ver- voorkomen gerelateerd kan worden aan al een catalogus van de Bulgaarse bladke- melding van de activiteitsperiode van de landschappelijke verschillen. Het is vers. Dat was overigens ook niet de eerste