Jaarverslag 2008 5 1

NEDERLANDSE OMROEP STICHTING Jaarverslag ‘08 Colofon Juni 2009

Eindredactie en productie NPO Corporate Communicatie Verantwoording & Control Personeel, Organisatie en Arbeidsvoorwaarden

NOS Financiële zaken Communicatie

Corporate website Omroep.nl/npo

Fotografie Marcel Molle Serie ‘Hedendaags mediagebruik in beeld’ voor NPO, januari 2009

Vormgeving Studio FC Klap

Druk ZuidamUithof Drukkerijen

4 Inhoudsopgave

Pagina:

1. NPO 6 2. Exploitatiesaldo 14 3. Financiële besturing, beheersing en rechtmatigheid 15 4. Nevenfuncties Raad van Bestuur 16 5. Directie NOS 18 6. Raad van Toezicht 26 7. Nevenfuncties Raad van Toezicht 28 8. Risicoparagraaf 31 9. Gedragscode en Compliance 35 10. Bedrijfsvoeringsverklaring 38 11. Organigram 39 12. Jaarrekening 2008 40 Balans per 31 december 2008 na bestemming exploitatiesaldo 42 Exploitatierekening 2008 43 Kasstroomoverzicht 2008 44 Grondslagen voor de balans en de exploitatierekening 45 Toelichting op de Balans 48 Toelichting op de Exploitatierekening 54 Overige gegevens 61 Accountantsverklaring 62 13. Sociaal Jaarverslag NPO en NOS 2008 66

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 5 1. NPO

Vooraf Het nieuwe elan ook tussen de omroepen en Cultuur en Wetenschap heeft een groot aantal 2008 is het jaar waarin voor het laatst een de NPO onderling, zorgde voor een construc- Europese landen zijn bezwaar tegen invoering jaarverslag van de Nederlandse Omroep tief vervolg van de in 2007 ingezette discussie kenbaar gemaakt. Een besluit over de invoering Stichting wordt gepubliceerd; de stichting werd over een nieuwe strategische horizon. De acti- is nog niet genomen. op 1 januari 2009 gesplitst in (S)NOS en NPO. viteiten van de NPO en omroepen rond een Er is gekozen voor een tijdelijke stichtingsvorm nieuwe strategie dienen tevens als input voor Visitatie in afwachting van de nieuwe Mediawet. De het Concessiebeleidsplan 2010-2015, waarin In januari startte een visitatiecommissie onder functies van beide onderdelen blijven nadere doelstellingen en speerpunten voor de voorzitterschap van Annie Brouwer met het overigens ongewijzigd. De NOS lange termijn worden geformuleerd. periodieke onderzoek naar het functioneren verzorgt nieuws- en sport- van de publieke omroep. De commissie is zowel programma’s en registreert Mediabeleid met de NPO als met de omroepen uitgebreid nationale evenementen op Zowel in Den Haag als ook op Europees niveau in gesprek geweest. De commissie zal over radio, televisie en internet en is liet men het licht over de publieke omroep haar onderzoek, dat zich uitstrekt over de jaren tevens verantwoordelijk voor Tele- schijnen. In Den Haag werd gewerkt aan en 2004 tot 2008, in april 2009 verslag doen. tekst. De NPO voert de taken uit die de gedebatteerd over de nieuwe Mediawet, die In het najaar van 2007 sloot de NPO voor het Mediawet aan hem stelt: de programmering in 2009 in werking moet gaan treden. De eerst een prestatieovereenkomst af met de en profilering van de landelijke televisienetten, Tweede Kamer discussieerde onder andere minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. radiozenders en websites. over de toetreding van nieuwe omroepen, Over de afspraken die in deze overeenkomst actueel omdat deze op 1 april 2009 aange- zijn gemaakt heeft de NPO in oktober 2008 aan Bestuursverslag meld moeten zijn. Voorts besloot men per het ministerie gerapporteerd. De trend van 2007 – toenemende bestuurlijke 1 augustus van 2008 een einde te maken aan rust binnen de publieke omroep – zette zich overheidssponsoring van afzonderlijke tele- Bestuursoverdracht in 2008 voort. Ook liet het in 2006 ingevoerde visieprogramma’s bij de publieke omroep. De In mei nam Harm Bruins Slot afscheid als voor- programmeringsmodel voor het tweede achter- effecten van deze maatregel zijn vooral bij de zitter van de Raad van Bestuur, na ruim vijf jaar eenvolgende jaar positieve resultaten zien. Zowel omroepen die maatschappelijke documen- inspirerend en daadkrachtig leiding te hebben de stabiele omgeving als de goede resultaten taires produceren goed voelbaar. gegeven aan de publieke omroep. Onder leidden ertoe dat de NPO dit jaar meer nadruk zijn voorzitterschap werd onder meer het kon leggen op de inhoud. Kunst en cultuurbeleid Eurocommissaris Neelie Kroes maakte aan het programmeringsmodel en een nieuwe finan- kreeg handen en voeten en leidde onder andere einde van het jaar bekend dat zij nieuwe activi- cieringssystematiek (GOS) ingevoerd en de tot het omvormen van de website van Cultura tot teiten van publieke omroepen wil toetsen aan radiostrategie gewijzigd. In Henk Hagoort vond dé cultuurportal van de publieke omroep. En in eventuele verstoring van de markt. De invoering de Raad van Toezicht een toegewijd opvolger, november organiseerde de NPO succesvol The van deze zogenoemde marktverstoringstoets die bovendien bij aantreden vanwege zijn Diversity Show, de internationale conferentie over zou verstrekkende gevolgen hebben. Onder omroepverleden volledig ingewijd was in het culturele diversiteit in de media. aanvoering van de minister van Onderwijs, domein van de Hilversumse media.

6 Vernieuwing Bij radio werden voor de muziekliefhebbers Tot slot In 2008 is gewerkt aan vernieuwing op vele twee nieuwe webradiokanalen gelanceerd. In 2008 zetten de bestuurlijke en politieke fronten. Het uitgangspunt van de NPO het Verder vond in september een herschikking stabiliteit, publieke waardering en gunstige publiek te volgen waar het zich bevindt, leidde tot van Radio 1 plaats, om de zender steviger resultaten zich door. Dat maakte het mogelijk een aantal experimenten met mobiele televisie. te positioneren en daarmee de terugloop in dat de NPO, samen met de omroepen, het Het werd onder meer mogelijk uitzendingen luisteraars van de nieuwszender een halt toe debat over inhoud en kwaliteit van het bestel van Nederland 1 en 3 als ook de populaire te roepen. kon voeren en verdiepen. Hiermee werden on-demand-dienst Uitzending Gemist via de nadere lijnen uitgezet voor een sterk, vernieu- mobiele telefoon te ontvangen. 2008 was ook het jaar van grote sportevene- wend en toekomstbestendig publiek bestel, Om het maatschappelijke debat ook op andere menten, en het jaar dat het Eredivisievoetbal zowel op de korte als op de langere termijn wijze dan via de traditionele media te faciliteren terugkeerde bij de publieke omroep. Het EK (Concessiebeleidsplan 2010-2015). en te stimuleren, is de zogenaamde ‘embedded Voetbal en de Olympische Spelen in China player’ geïntroduceerd. Met deze player werden gecoverd, beide voor het eerst in Radio* kan materiaal van de publieke omroep HD-kwaliteit. In 2008 steeg de gemiddelde luistertijd geplaatst worden op blogs en profiel- naar drie uur en veertien minuten per dag. sites (bijvoorbeeld Hyves). Tevens worden via Vernieuwing krijgt niet in de laatste Rapportages uit het Continu Luister Onder- deze dienst groepen aangesproken die de plaats gestalte door de makers in Hilversum. zoek (CLO) laten zien dat het weekbereik publieke omroep via de traditionele media Voor hen organiseerde de NPO voor het van radio onder de jongste leeftijdsgroepen minder goed weet te bereiken. Met dit soort tweede achtereenvolgende jaar NPOX, toeneemt. Ook de beluistering via internet initiatieven sluit de publieke omroep aan bij het festival waar de nieuwste technieken, is toegenomen: 31,7% van de Nederlanders de wensen van het publiek, dat in het imago- vormen en mogelijkheden gepresenteerd van tien jaar en ouder gaf aan wel eens via onderzoek uit het najaar van 2008 onder en bediscussieerd worden. Ook deze internet naar de radio te luisteren. Radio meer aangaf vernieuwing van de publieke tweede editie was wederom succesvol en blijkt steeds meer uit te groeien tot een multi- omroep te verwachten. In datzelfde onderzoek druk bezocht. mediaal platform. gaf overigens 80% van de Nederlanders te kennen het belangrijk of zeer belangrijk te vinden Verantwoording Na introductie van de nieuwe radiostrategie *Voor een uitvoe- dat de publieke omroep er is. Met de introductie Vanuit de wenselijkheid de ‘verantwoordings- nam het gezamenlijk luistertijdaandeel van de rige inhoudelijke van nieuwe technische mogelijkheden en plat- last’ zowel intern als extern te reduceren, heeft publieke zenders jaarlijks met 1% toe tot 30%. terugblik verwijzen forms blijft de herkenbaarheid van de publieke de Raad van Bestuur in 2008 een aanvang In 2008 kwam deze groei tot stilstand. Eind wij naar de Terug- omroep een belangrijk onderwerp. Wat betreft gemaakt te onderzoeken waar en hoe augustus 2008 is de nieuwe Radio 1-program- blik 2008 die in de digitale themakanalen heeft de Raad van beperktere en meer kwalitatieve plannen en mering van start gegaan. De eerste resultaten het kader van de Bestuur dan ook besloten de profielen verder rapportages mogelijk zijn. Dit zou op termijn wijzen op een positieve ontwikkeling in die zin Prestatieovereen- aan te scherpen; het aantal kanalen werd terug- moeten leiden tot een verbeterd en minder dat de luistertijd die jarenlang daalde, weer komst in mei 2009 gebracht van zeventien naar twaalf. zwaar verantwoordingsmodel. met 21 minuten per week is gegroeid. is verschenen.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 7 8 Per saldo is het verlies aan marktaandeel het Televisie* laatste half jaar nog niet volledig gestuit. Radio De focus op het aanbod aan kunst, drama en 2 verloor in 2008 opnieuw luistertijdaandeel, documentaires is sinds de invoering van het vooral in de jongste helft van zijn doelgroep. programmeermodel in 2006 niet eerder zo Oorzaak is de in dit segment explosief toege- groot geweest. Programmavernieuwing heeft nomen concurrentie. 3FM en Radio 4 bleven inmiddels een volwaardige plaats gekregen heel licht (0,1%) bij het afgesproken target in de programmering. Over het afgelopen achter. Radio 5 maakte een mooie groei door jaar hebben 45 nieuwe series in verschillende van 2% in 2007 naar 2,6% in 2008. De groei genres, waaronder drama, hun plek op de kwam volledig voor rekening van de dagpro- zender gevonden. grammering, de weekendprogrammering daarentegen verloor luisteraars. Het luister- In 2008 is een nieuwe strategie ontwikkeld tijdaandeel van Radio 6 stabiliseerde op voor de Themakanalen. De implementatie 0,2%. FunX handhaafde zich als de belang- ervan is in 2009 in gang gezet. rijkste zender voor jongeren in de grote steden. Gestimuleerd door de wens om ook Het aantal opgevraagde streams van televi- buiten de grote steden een plaats op de FM sieprogramma’s via Uitzending Gemist steeg te krijgen, wordt gewerkt aan een verdere in 2008 met ruim een kwart ten opzichte van intensivering van de bestuurlijke samen- het jaar daarvoor. In 2008 werd Uitzending werking met FunX. Gemist via de mobiele telefoon gelanceerd en kunnen kijkers de zenders Nederland 1 en De themaweken op Radio 2, 3FM, Radio 4 en 3 ontvangen via de mobiele telefoon. In 2009 Radio 5 waren opnieuw succesvol. De belang- komt daar ook Nederland 2 bij. stelling voor de Top 2000 en Serious Request steeg tot recordhoogte. Beide evenementen In 2008 zette de, sinds de invoering van het *Voor een uitvoe- kennen een nog steeds groeiend aantal cross- programmeermodel ingezette, opwaartse rige inhoudelijke mediale componenten. trend door. Over het geheel genomen terugblik verwijzen bereikte de publieke omroep het hoogste wij naar de Terug- Om in te kunnen spelen op ontwikkelingen aandeel sinds 2004. Daar hebben alle netten blik 2008 die in in de distributiemarkt, zoals luisteren via digi- aan bijgedragen. Nederland 1, Nederland 2, het kader van de tale kanalen en de mobiele telefoon, zijn door Nederland 3 én Z@PP en Z@ppelin wisten hun Prestatieovereen- de Directie Radioprogrammering enkele plek verder te verstevigen, zowel in bereik als komst in mei 2009 projecten geëntameerd die radio op een in imago. Kijkers geven aan dat zij de publieke is verschenen. zinvolle wijze beogen te verrijken met beeld. waarden (met respect, zet me aan het denken,

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 9 diepgang, authentiek, kunst en cultuur) bij jaar tegemoet gekomen aan de behoefte van vraagde video’s naar 120 miljoen (2007: de publieke omroep herkennen. Nederland 1, het publiek om het aanbod voor bepaalde 90 miljoen). Nederland 2 en Nederland 3 onderscheiden thema’s te ‘clusteren’. Dit is gerealiseerd bin- zich daarmee substantieel van de commer- nen de portals die voor verschillende thema’s Afgelopen jaar bereikte de publieke omroep ciële zenders. Ook Z@PP en Z@ppelin scoren zijn ingericht. Zo is in het domein Expressie via zijn internetsites per week gemiddeld hoger op de publieke waarden ‘leerzaam’ en de portal Cultura te vinden, in het domein bijna een derde van de Nederlanders. Het ‘brengt je op nieuwe ideeën’. Kijkers beoor- Kennis Nederland-e en de geschiedenis- unieke bereikscijfer per maand bedroeg delen alle publieke zenders overwegend als portal /geschiedenis. 53,6%. Iets meer dan de helft van dit bereik even goed of beter geworden dan een jaar werd gerealiseerd door mensen jonger geleden. Een dominante rol voor internet was weg- dan 39 jaar. In de ranglijst van de grootste gelegd bij de verslagen en beelden van de internetdomeinen in Nederland neemt de De kijkers konden in 2008 hun hart ophalen verschillende sportevenementen in 2008. publieke omroep een indrukwekkende bij het sportaanbod van de publieke omroep. Het EK Voetbal, de Tour de France en de tweede plek in. In juni werd het EK Voetbal uitgezonden en Olympische Spelen waren voor de publieke in augustus waren er de Olympische Zomer- omroep een groot succes op internet. Zo In 2008 is ook een ontwikkeling in gang spelen vanuit China. In het najaar keerde bracht de NOS via zijn site beelden van nage- gezet om het aanbod van de publieke het Eredivisievoetbal terug bij de publieke noeg alle evenementen op de Olympische omroep te ontsluiten via de mobiele telefoon omroep. Ook zonder het EK en de Olympische Spelen. Zo’n 2,7 miljoen mensen (unieke (mobiel internet). Er zijn niet alleen websites Spelen presteerde de publieke omroep goed. bezoekers) volgden de Olympische Spelen ontwikkeld voor de mobiele telefoon maar Het kijktijdaandeel, exclusief deze evene- via internet. Zij bekeken gezamenlijk meer dan ook applicaties voor het ontsluiten van zowel menten, kwam uit op 36%. Inclusief deze 20 miljoen live-streams van evenementen en on-demand als lineaire mobiele kanalen. Eind sportevenementen was dit 37,3%. De doel- bijna 8 miljoen losse items. 2008 is bijvoorbeeld een mobiele variant stelling van 33% van alle netten gezamenlijk van Uitzendinggemist.nl gerealiseerd. werd royaal overstegen. In 2008 haalden In 2008 is extra aandacht gegeven aan de de afzonderlijke zenders op één na (ruim- gebruiksvriendelijkheid van de websites van INM *Voor een uitvoe- schoots) hun doelstellingen. Het aandeel van de publieke omroep. Dit kreeg zijn weer- De Directie Innovatie & Nieuwe Media (INM) rige inhoudelijke Nederland 2 steeg weliswaar van 6,8% naar slag in een waarderingscijfer van 7,7 van de kent meerdere doelstellingen, ondere terugblik verwijzen 7,1% maar realiseerde daarmee nog niet de bezoekers. Een voorbeeld van de verbete- andere een toekomstbestendige content- wij naar de Terug- doelstelling van 7,5%. ring van de gebruiksvriendelijkheid in 2008 verkrijging, een goede positionering op alle blik 2008 die in is de verbetering van de overzichtelijkheid platforms, en maximalisering van de ruimte het kader van de Internet* van Uitzendingemist.nl. Daarnaast is in 2008 bij externe stakeholders. Activiteiten vinden Prestatieovereen- Het internet is voor velen een overvloed aan vanzelfsprekend ook de hoeveelheid beschik- zowel plaats op proces- als op projectniveau. komst in mei 2009 aanbod van informatie, beeld en geluid. De baar materiaal op Uitzendinggemist.nl In het laatste geval kan INM zowel de rol van is verschenen. Directie Internetcoördinatie is het afgelopen verder vergroot en steeg het aantal opge- opdrachtgever als van sponsor vervullen.

10 Toekomstbestendige contentverkrijging DTU HDTV-uitzendingen aan het Nederlandse Content kan op steeds meer manieren Het jaar 2008 was het eerste volledige publiek zijn aangeboden. Zowel de Olympische worden gedistribueerd. Door zoveel jaar dat vanuit de Directie DTU gewerkt Spelen als het EK Voetbal en de Tour de France mogelijk vormen van elektronische distri- kon worden aan een verdere optimalise- zijn tijdens de sportzomer in HD-kwaliteit butie in te zetten bereikt de publieke ring van het uitzenden en de distributie van beschikbaar gesteld. De streaming infrastruc- omroep het versplinterende publiek daar de programma’s die via radio, televisie en tuur is in dezelfde periode uitgebreid en heeft waar het is. Om dit te kunnen verwe- internet verspreid worden. Doel van die opti- recordbrekende aantallen kijkers op internet zenlijken moeten ontbrekende rechten malisering is een verhoging van de efficiency ondersteund voor zowel live als on-demand geïnventariseerd en verkregen worden. en het realiseren van betere mogelijkheden streaming. De NPO heeft in 2007 een werkgroep om crossmediaal te werken. ingesteld die het rechtenvraagstuk in zijn Qua infrastructuur is voor de toelevering van volle omvang heeft geïnventariseerd en Wat betreft de distributie van televisiesignalen tv-programma’s een grote stap gezet in het daarover in 2008 heeft gerapporteerd in is in 2008 een aantal belangrijke contracten digitaliseringsproces, doordat in 2008 vrijwel ‘Recht in uitvoering’. De bevindingen in dit voorbereid en gesloten. Zo is onder meer de alle omroepen zijn aangesloten op De Digitale rapport hebben ertoe geleid dat een task- aanbestedingprocedure van de distributie Voorziening (DDV). Daarmee is het gebruik force onder leiding van Frans Marechal na via satelliet gestart, en is de distributie via van tape vrijwel verdwenen en is het aan- consultatie in 2009/2010 zal komen met aardse digitale signalen (DVB-T) aanbesteed leverproces volledig gedigitaliseerd. Vanaf concrete aanbevelingen om tot een besten- en gegund. Resultaat van deze laatste aanbe- 2010 is aanlevering op tape zelfs niet meer dige contentverkrijging te komen. Naast de steding is dat de verspreiding via de ether de mogelijk. Daarmee wordt een langdurig rechtenverkrijging speelt ook de vorm van komende jaren door KPN verzorgd zal (blijven) project afgesloten van digitalisering, gericht de content een belangrijke rol. De vorm moet worden. Het contract voor satellietverspreiding op efficiency- en procesverbetering. aansluiten bij nieuwe platforms, diensten en zal begin 2009 worden gegund. gebruikmogelijkheden. Wat betreft Uitzending Gemist is veel tijd en Voor de distributie van tv-beelden naar mobiele aandacht besteed aan het verbeteren van INM is de motor achter het makersfestival telefoons via het DVB-H-netwerk zijn in 2008 de snelheid waarmee eenmaal uitgezonden NPOX en de makersbijeenkomsten onder de afspraken gemaakt met KPN. Voorlopig worden programma’s via Uitzending Gemist voor het naam HotSpot. Zowel de bijeenkomsten van alleen de zenders Nederland 1 en Nederland 3 publiek beschikbaar komen. Zowel voor het Hotspot als het NPOX-festival zijn bedoeld om via DVB-H gedistribueerd, maar de verwach- aanbod dat aan kabelexploitanten wordt gele- informatie uit te wisselen over de nieuwste ting is dat medio 2009 ook Nederland 2 op verd, als voor de versie van Uitzending Gemist technieken en onderwerpen in de media, deze wijze verspreid zal gaan worden. die via internet aan het publiek beschikbaar zowel nationaal als internationaal. INM bereidt wordt gesteld, is de aanleveringstijd fors de Hotspot-bijeenkomsten en het NPOX- In samenwerking met de Nederlandse kabelex- bekort. In beide gevallen zijn programma’s nu festival voor in nauwe samenwerking met ploitanten en Canal Digitaal is ervoor gezorgd binnen een half uur na uitzending beschikbaar makers bij de diverse omroepen. dat in de zomer van 2008 op grote schaal via Uitzending Gemist.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 11 Een aanwinst voor het luisterend publiek is geïmplementeerd. De afdeling heeft binnen de via de satelliet verspreide surround sound twee jaar de omzet ten behoeve van de zend- versie van Radio 4 die in 2008 is gelanceerd. gemachtigden weten te verdubbelen. Daarnaast is Radio 2 in concert in surround sound via het internet gelanceerd. Wat betreft Zendgemachtigden hebben in de loop van radio-uitzendingen is de dekking van Radio 1 2008 de weg naar MediaOnderzoek & -Advies uitgebreid en is de kwaliteit van 3FM verbe- gevonden. De effecten hiervan in de order- terd door audioprocessing. portefeuille zullen met name in 2009 zichtbaar worden. De DAB-uitzendingen van de publieke omroep zijn in 2008 doorgezet, maar er zijn geen Het belang van programmagegevens neemt inspanningen verricht om het netwerk verder steeds meer toe. Veel partijen bewegen zich uit te breiden. In 2009 zal bezien worden of op deze markt en mede daardoor is bij de DAB in de ogen van de publieke omroep nog afdeling Media Informatie Services sprake toekomst heeft. Minimale voorwaarde daarbij van een substantiële omzetgroei. Om goed is dat derde partijen starten met DAB en/of te kunnen blijven inspelen op deze ontwikke- DMB-T-initiatieven. ling zal de structuur van de afdeling in 2009 worden geoptimaliseerd. Directie Bedrijfsvoering De Directie Bedrijfsvoering bestaat uit de De nieuwe werkwijzen en technieken bij de volgende afdelingen: Media Informatie Services, afdeling Ondertiteling TT888 zijn inmiddels NPO/RNW Sales, Ondertiteling TT888, Media- ingevoerd en in 2008 is ruim 81% van de Onderzoek & -Advies, Financieel Administratieve programma’s ondertiteld. Zaken, Verantwoording & Control, Rechten- & Zendtijdverantwoording, Informatiecentrum, Voor de afdeling ICT waren in 2008 met ICT en Facilitaire Zaken. name de (sport)evenementen een mijlpaal. Het jaar 2008 was het eerste volledige jaar na Door hun inspanningen op streaming-gebied de herinrichting van de organisatie in 2007. konden nieuwe, uitzonderlijke, gebruikers- Dit jaar zijn verdere stappen gezet om de records worden gehaald. Directie bedrijfsvoering herkenbaar en klant- gericht (intern en extern) te positioneren en Met name door de afdeling Facilitaire Zaken is gewerkt aan verdere kwaliteitsverbetering. is in 2008 flinke vooruitgang geboekt op het Bij de afdeling NPO/RNW Sales is de samen- gebied van security-maatregelen. In de loop werking met Radio Nederland Wereldomroep van 2009 zal dit traject worden afgerond.

12 Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 13 2. Exploitatiesaldo

Het exploitatiesaldo van de Nederlandse In 2005 heeft de Raad van Bestuur besloten Omroep Stichting bedraagt € 34,2 mln nega- om de programmareserves per omroep te tief. Dit resultaat is in hoofdlijnen opgebouwd maximeren, waarbij de bovenmatige gelden uit het exploitatieresultaat van het organisatie- worden overgedragen aan de NPO. In 2008 onderdeel NPO en het onderdeel NOS (totaal heeft deze maximering geleid tot een nieuwe € 8,8 mln positief), de inzet van reserves (totaal overdracht aan de Raad van Bestuur van € 46,9 mln) en de afroming van de programma- € 3,8 mln. Deze overdracht heeft een positieve reserves (totaal € 3,8 mln). invloed op het exploitatiesaldo. Overigens staat daar tegenover bij de omroepinstellingen voor Het exploitatieresultaat van de NPO bedraagt hetzelfde bedrag een negatief resultaat. € 8,9 mln positief, het jaar 2008 wordt bij de NOS afgesloten met een negatief resultaat van Het exploitatiesaldo van de Nederlandse € 0,1 mln negatief. Voor een toelichting op dit Omroep Stichting bedroeg in 2007 € 66,5 mln exploitatieresultaat verwijzen wij naar de jaar- positief. Dit resultaat was in hoofdlijnen opge- rekening die hierna is opgenomen. bouwd uit een incidentele bijdrage van OCW (totaal € 86,5 mln), het exploitatieresultaat Ten behoeve van de programmering is in 2008 2007 van de NPO en de NOS (totaal € 8,6 mln € 37,1 mln ingezet vanuit de overgedragen positief), de inzet van reserves (totaal € 40,6 mln) reserve voor programmadoeleinden en € 5,7 en de afroming van de programmareserves mln vanuit de algemene exploitatiereserve van (totaal € 12,0 mln). In 2007 is de NPO voor de NPO. Daarnaast is vanuit de bestemmings- € 86,5 mln incidenteel gecompenseerd door reserves € 4,1 mln ingezet voor hoofdzakelijk het ministerie van Onderwijs, Cultuur en de projecten T-DAB, Digitale Voorziening en Wetenschap om hiermee de wettelijke taak- HDTV. De inzet vanuit de reserves wordt in de opdracht van de landelijke publieke omroep exploitatierekening niet als bate verantwoord, te kunnen waarborgen en om een onaan- omdat dit feitelijk geen inkomsten zijn. De vaardbare aanslag op de programmering te extra uitgaven die met behulp van de reserves voorkomen. worden gefinancierd zijn echter wel als kosten in de exploitatierekening opgenomen. Hier- door heeft de inzet van reserves per definitie een negatief effect op het exploitatiesaldo.

14 3. Financiële besturing, beheersing en rechtmatigheid

Voor de financiële besturing en beheersing wordt gewerkt volgens de managementcon- trolcyclus. Jaarlijks worden bedrijfsplannen en budgetten vastgesteld. Voor de verantwoording wordt periodiek managementinformatie opgesteld waarbij de realisatie van de finan- ciële doelstellingen wordt geanalyseerd. De NOS wordt gefinancierd uit publieke middelen, daarom is het beleid binnen het financiële beheer om tijdelijke overtollige middelen risicoloos te laten renderen via korte termijn deposito’s. Bij financiële transacties en beheerhandelingen worden rechtmatigheid- controles uitgevoerd, waarbij wordt getoetst of deze hebben plaatsgevonden binnen de hiervoor geldende wettelijke bepalingen en interne regelgeving. Bij de financiële cyclus wordt rekening gehouden met bepalingen uit de Mediawet, het Handboek Financiële Verantwoording, fiscale en sociale regel-geving, Richtlijnen en Regeling Goed Bestuur en Integriteit, Europese wetgeving, subsidie- voorwaarden en voorwaarden van het Commissariaat voor de Media.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 15 4. Nevenfuncties Raad van Bestuur Henk Hagoort Cees Vis Drs. H.N. Hagoort (Rhoon, 1965) is per 1 juni 2008 voorzitter van de Raad Drs. C.A. Vis (1950) is in dienst sinds 1 september 2003. Momenteel van Bestuur en is onder andere verantwoordelijk voor de portefeuilles beheert hij de portefeuille Financiën & Control. Strategie en Corporate Communicatie. Loopbaan Loopbaan Cees Vis studeerde bedrijfseconomie en voltooide een postdoctorale Henk Hagoort studeerde geschiedenis en was van 2000 tot 2008 opleiding tot registeraccountant. Hij was tot 2003 lid van de Raad van directeur van de Evangelische Omroep. Binnen deze omroep werkte hij Bestuur van PCM Uitgevers N.V. en directievoorzitter van PCM Landelijke van 1992 tot 2000 als medewerker documentaires TV, afdelingshoofd Dagbladen. Daarvoor was hij accountmanager bij Price Waterhouse informatieve programma’s en als lid van het managementteam. Voordat (1980-1986), vervulde diverse functies bij het ministerie van OCW (1986- hij bij de EO in dienst kwam, werkte hij onder andere als toegevoegd 1997) en was van 1998 tot 2000 algemeen directeur van de STER. docent Middeleeuwse Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Nevenfuncties Nevenfuncties Nevenfuncties uit hoofde van de functie: Nevenfuncties uit hoofde van de functie: Muziekcentrum van de Omroep (MCO) Lid Raad van Toezicht NOS Lid Raad van Toezicht Het Beste van Vlaanderen en Nederland (BVN) Lid Bestuur Philip Bloemendal Fonds Lid Bestuur De Media Academie Voorzitter Bestuur STER Lid Bestuur Muziekcentrum van de Omroep (MCO) Voorzitter Raad van Toezicht Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Lid Raad van Toezicht NOS Voorzitter Raad van Toezicht De nevenfunctie bij de STER is bezoldigd. De inkomsten komen ten STER Lid Bestuur Verkeersinformatie Lid Adviescommissie goede aan de NPO.

De nevenfuncties uit hoofde van de functie zijn onbezoldigd, met uitzon- Nevenfuncties niet uit hoofde van de functie: dering van de STER. De inkomsten komen ten goede aan de NPO. Adviesraad MKB van ING Bank Lid Bezoldigd Centrale Discotheek Rotterdam Lid Bestuur Onbezoldigd Nevenfuncties niet uit hoofde van de functie: Multiculturele Televisie Nederland Lid Bestuur Bezoldigd St. ter Bevordering van de Uitgave van de Volledige Lid Bestuur Onbezoldigd ICS Forum voor Geloof, Wetenschap en Samenleving Lid Raad van Advies Onbezoldigd Correspondentie van Erasmus Stichting Rijksmuseum Muiderslot Lid Raad van Onbezoldigd Toezicht United Fish Auctions N.V. (UFA) Lid Raad van Bezoldigd Commissarissen

16 Ruurd Bierman Gevolmachtigd vertegenwoordiger Raad van Bestuur: R. Bierman (Ede, 1952) neemt sinds 1 juli 2003 in de Raad van Bestuur de portefeuilles Televisie, Radio en Nieuwe Media voor zijn rekening. Ton Tekstra A.N.T. Tekstra (1950) is tot uiterlijk 1 september 2013 gevolmachtigd Loopbaan vertegenwoordiger van de Raad van Bestuur. Dat betekent dat hij Ruurd Bierman studeerde planologie en was tot zijn aantreden als formeel geen lid is van de Raad van Bestuur, maar wel dezelfde bevoegd- Lid van de Raad van Bestuur 8 jaar lang directeur van NOS Radio en heden heeft waar het om zijn takenpakket gaat. Tekstra neemt deel aan Televisie. Bierman vervulde van 1979 tot 1982 functies bij de Gemeente de vergaderingen en andere activiteiten van de Raad van Bestuur. Amsterdam voor lokale radio en televisie en was daarna onder meer Hij vervult de functie parttime (50%) en neemt voor de duur van zijn projectleider bij de introductie van Nederland 3 en van 1990 tot 1994 functie de portefeuilles Organisatie, Technologie en Distributie over van adjunct-directeur televisie bij de NOS. Cees Vis.

Nevenfuncties Loopbaan Nevenfuncties uit hoofde van de functie: Ton Tekstra studeerde procestechnologie en bedrijfskunde en werkte

Concertzender Voorzitter Bestuur als procestechnoloog en organisatieadviseur. Hij was in 1980 betrokken EBU Songfestival Reference Group Voorzitter bij de oprichting van het toenmalige Nederlandse Omroepproductie EBU Television Committee Voorzitter Bedrijf. Tussen 2000 en 2006 was Tekstra algemeen directeur van NOB Muziekcentrum van de Omroep (MCO) Lid Raad van Toezicht Holding NV. Daarnaast was hij van 2002 tot 2007 ook statutair directeur NOS Lid Raad van Toezicht van NOB NV, cross media uitzendbedrijf. Na de integratie van het NOB Stichting Colorful Radio Voorzitter Bestuur St. Co-productiefonds Binnenlandse Omroep (CoBO) Secretaris in Technicolor, eind 2007, nam hij afscheid van het bedrijf. Sindsdien is hij werkzaam als adviseur en toezichthouder. De nevenfuncties uit hoofde van de functie zijn onbezoldigd.

Paradiso Amsterdam Voorzitter Raad van Toezicht Onbezoldigd Nevenfuncties NevenfunctiesStichting Julius Leeft niet uit hoofde vanVice-voorzitter de functie: Bestuur Onbezoldigd Nevenfuncties niet uit hoofde van de functie: United Fish Auctions N.V. (UFA) Lid Raad van Commissarissen Bezoldigd Media Academie Penningmeester Onbezoldigd NOVEC BV Commissaris Bezoldigd PNO Media Voorzitter Bestuur Onkostenvergoeding PNO Ziektekosten Vice-voorzitter Bestuur Onkostenvergoeding Stichting Werk en Bemiddeling NOB Voorzitter Onbezoldigd Werkgeversvereniging voor de Media Voorzitter Onbezoldigd

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 17 5. NOS: altijd, overal, voor iedereen

Missie NOS: een aantal grote evenementen en gebeurte- van de ‘kaasschaafmethode’. Daarvoor in de De NOS stelt zich, als integraal onderdeel nissen, zoals het EK Voetbal, de Tour de France, plaats wilde men – op basis van input van van de publieke omroep, tot doel de De Olympische Spelen en de Amerikaanse de redactie - keuzes maken, gericht op het primaire informatiebron te zijn op het presidentsverkiezingen. Bij de verslaggeving overeind houden en zelfs versterken van de gebied van nieuws, sport en evenementen, van de Olympische Spelen werd ook de kerntaken van NOS Nieuws. Het ging om de zodat de Nederlandse burger beter in staat mobiele telefoon met succes als communica- versterking van de 24/7 nieuwsfunctie op alle is te oordelen over ontwikkelingen in de tiemedium ingezet. Met gepaste trots nam platforms en de versterking van samenvat- wereld en zijn eigen gedrag te bepalen. algemeen directeur Gerard Dielessen in tende/verdiepende programma’s zoals bv. De NOS hanteert hierbij de hoogste september dan ook de titel ‘Mediabedrijf van het Acht-uur Journaal en het NOS Radio journalistieke eisen van zorgvuldigheid, het Jaar’ in ontvangst tijdens het Broadcast 1 Journaal in de ochtend. Daarnaast wilde en betrouwbaarheid, ongebondenheid, Omroep Congres. moest NOS Nieuws blijven vernieuwen, om pluriformiteit en onbevooroordeeldheid. onder meer aan te sluiten bij het snel veran- De NOS streeft ernaar deze informatie derend nieuwsconsumptiegedrag van kijker toegankelijk te maken via alle beschikbare NOS Nieuws en luisteraar. De uitkomsten van de discussie media en voor alle maatschappelijke werden in juni bekend gemaakt onder het geledingen. Masteropleiding Journalistiek voor motto ‘Ruimte voor beter’. Voorgesteld werd allochtone academici om te bezuinigen en tegelijkertijd financiële De NOS kan haar missie alleen waarmaken als In het kader van het meer betrekken van ruimte te creëren voor innovatie en nieuw het publiek haar blijft herkennen en waarderen, allochtone Nederlanders bij het maken van beleid. Er kwam een substantieel bedrag in de digitale informatierevolutie die gaande is het nieuws verzorgde de Media Academie beschikbaar voor versterking van de kerntaken en de daarmee gepaard gaande explosieve een masteropleiding Journalistiek van een van NOS Nieuws. Dit ondanks het feit dat er groei van het aanbod van informatie. Innovatie jaar voor maximaal 24 studenten. Hiervan in 2009 eenzelfde bedrag moest worden en onderscheidende programmakwaliteit zijn werden zes jonge academici met een etnische bezuinigd vanwege het verschil tussen de daarbij sleutelbegrippen. achtergrond, na een training aan de Media stijging van de personeelskosten en het Academie, op de Nieuwsvloer verder opgeleid bedrag dat de NOS daarvoor jaarlijks krijgt In de afgelopen vijf jaar is de NOS omge- tot journalist. Hun stage startte in januari. van de overheid, het zogenoemde accres. schakeld van een analoge naar een volledig digitale en multimediale omroep. 2008 is Prioriteitendiscussie NOS Headlines organiseert voor de NOS een zeer goed jaar geweest om het In januari startte de hoofdredactie van NOS ‘Making Movies News’ publiek te laten zien welke mogelijkheden deze Nieuws een ‘Prioriteitendiscussie’ met tal van NOS Headlines en het Nederlands Instituut verandering met zich meebrengt. Naast het medewerkers. Die was nodig, omdat er op voor Filmeducatie (NIF) organiseerden voor onverminderd succesvolle reguliere aanbod termijn te weinig geld is om door te gaan de tweede keer ‘Making Movies News’. In dit op radio, televisie, internet en teletekst bracht op de huidige koers. Uitgangspunt van de project deden jongeren mee aan workshops de NOS op crossmediale wijze verslag uit van hoofdredactie daarbij was het vermijden ‘nieuws maken’. Tussen 6 februari en 28 maart

18 bezochten NOS-journalisten 20 scholen in het van dat moment. Een nieuwsontbijt dus van Bosch van Rosenthal en Ron Linker hielden er hele land om jongeren te begeleiden. dertig minuten met een nieuwsoverzicht, een weblog bij. Het werd echt spannend toen achtergronden bij het nieuws, sport, weer de presidentiële debatten begonnen, waarin Nieuw in Moskou en verkeer. Als onderdeel van een totale de presidentskandidaten McCain en Obama Plaatsvervangend chef Buitenland Kysia ‘renovatie’ van Radio 1, werd het NOS Radio elkaar drie maal troffen. Een vierde debat was Hekster werd de nieuwe multimediale 1 Journaal eind augustus verder aangepast. weggelegd voor de beide vice-presidents- correspondent voor NOS Nieuws in Moskou. Belangrijkste wijziging was de invoering van kandidaten. De NOS zond op televisie en Zij volgde hiermee Peter d’Hamecourt op. dubbelpresentatie en een langere uitzen- internet alle debatten rechtstreeks, en met ‘live’ Hekster (36) werkt sinds 1999 bij de NOS, in ding in de ochtend tot 9.30 uur. De snelheid ondertiteling, uit. Begin november reisde een het begin als redacteur/verslaggever bij het waarmee het nieuws wordt gebracht, blijft NOS-ploeg af naar Washington om op alle plat- Radio 1 Journaal. belangrijk. Niet alleen in de reguliere uitzen- forms live verslag te doen van de verkiezingen. dingen, maar ook daarbuiten als er ‘breaking Daarbij was ook een ploeg van het NOS Jeugd- Onze man in Londen news’ is. De middaguitzending maakte plaats journaal, die speciaal voor de eigen doelgroep Na het vertrek in juni van Tim Overdiek naar voor twee uitgebreide nieuwskwartieren de verkiezingsstrijd versloeg. In de nacht van Hilversum werd Arjen van der Horst de nieuwe om 12.00 en 13.00 uur. Om de band met de 4 op 5 november waren op radio, televisie en multimediale correspondent voor de NOS luisteraar nog meer aan te halen, startte de internet marathonuitzendingen rondom de in Groot-Brittannië en Ierland, met als stand- redactie daarnaast een speciaal NOS Radio 1 uitslagen te volgen. plaats Londen. Journaalweblog. Aan het einde van het jaar werden de luistercijfers bekend over de Berichtgeving kredietcrisis Nieuwe gezichten maanden oktober en november, de eerste Vanaf het uitbreken van de kredietcrisis, Het presentatorenteam van het NOS Journaal twee volle maanden van het nieuwe format. medio september 2008, berichtten alle NOS- kreeg er twee nieuwe gezichten bij. Eva Jinek Deze leerden dat het aantal luisteraars naar media vanuit verschillende perspectieven ging haar baan als buitenlandredacteur NOS Radio 1 Journaal licht steeg ten opzichte over de gevolgen. Veel informatie kwam combineren met het presenteren van het NOS van dezelfde periode één jaar eerder. samen in een apart internetdossier, waarop Journaal op 3. Nieuwkomer Laila Abid richtte de crisis nauwgezet werd bijgehouden. Om zich op de ochtend- en dagjournaals. Amerikaanse presidentsverkiezingen de achtergronden beter te kunnen duiden, Een belangrijk onderdeel van het aanbod van startte het NOS Journaal half oktober met Nieuw format NOS Radio 1 Journaal NOS Nieuws betrof de Amerikaanse presi- extra chatsessies. Via het digitale televisie- Het NOS Radio 1 Journaal ging in 2008 flink op dentsverkiezingen. In januari, tien maanden kanaal NOS Journaal24 en internet kwamen zo de schop. Al begin 2008 werd het format van voor de verkiezingen, werd een speciale vele kijkersvragen aan bod. Dat de financiële de ochtenduitzending aangepast, waarbij het ‘Amerika Kiest’-site gelanceerd. Op deze site crisis veel kijkers trok, bleek wel uit de uitzen- vooral ging om de snelheid van het nieuws. was gedurende het jaar alle informatie in tekst, ding van 19 oktober. Ruim 3,1 mln mensen Streven was om de luisteraar binnen een beeld en geluid te vinden over de race naar volgden het NOS Journaal, met een piek van half uur geheel bij te praten over het nieuws het Witte Huis. De VS-correspondenten Eelco 3,3 mln.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 19 Jaaroverzichten had voor beide programma’s de rechten Voetbalcompetitie via Radio 1 Op 9 november ging een uniek project van voor vijf jaar vastgelegd. NOS Studio Sport De laatste zondag van de voetbalcompetitie start. Vanaf die dag werd er dagelijks een begon de zondagavond om 18.00 uur met ‘de luisterden maar liefst 2,1 miljoen mensen naar jaaroverzicht uitgezonden op het digitale andere sporten’, waarna vanaf 19.00 uur het NOS Langs de Lijn. 66% deed dat via de nieuwskanaal NOS Journaal24. De reeks voetbal te zien was, gevolgd door het journaal ‘traditionele’ radio, het overige deel stemde begon met het jaar 1956, het eerste jaar waarin van acht uur. Het voelde alsof de Eredivisie af op Radio 1 via internet, mobiele telefoon of de voorloper van de NOS een jaaroverzicht weer thuiskwam. MP3 speler. maakte. Voor dit project was al het bestaande filmmateriaal gedigitaliseerd en, waar nodig, EK Zwemmen in Eindhoven Andere Tijden Sport gerepareerd. De NOS was in maart voor het eerst in de In samenwerking met de NPS en VPRO geschiedenis ‘host broadcaster’ voor een maakte de NOS een serie ‘Andere Tijden’, Afscheid groot zwemevenement: het EK Zwemmen genaamd ‘Andere Tijden Sport’. In een serie Marga van Praag nam in november, na een in Eindhoven. Naast de registratie van dit van negen delen presenteerde Tom Egbers lange omroepcarrière, afscheid als redac- grootse evenement voor de eigen uitzen- deze documentaires die als insteek het EK teur/verslaggever van NOS Nieuws. Niet lang dingen, verzorgde NOS Studio Sport ook de Voetbal en de Olympische Spelen hadden. daarna nam Noraly Beyer eind december na registratie van de wedstrijden voor buiten- De uitzending over Foekje Dillema werd later ruim 23 jaar afscheid als presentator van het landse omroepen, zeventien landen maakten in het jaar genomineerd voor een Beeld & NOS Journaal. gebruik van deze beelden. Geluid Award.

Sport via internet EK Voetbal NOS Sport Vanaf maart was het mogelijk om niet alleen via • De NOS zond alle 31 wedstrijden van het radio en televisie sport te kijken en te volgen, EK Voetbal live uit. Mooie cijfers voor schaatsen maar ook via internet. Onder andere de wieler- • Het EK Voetbal was het eerste evenement Op 11 februari werd Sven Kramer wereld- klassiekers waren via Nos.nl/studiosport live dat live in High Definition in Nederland kampioen Allround. Maar liefst 3 miljoen te volgen. Hier waren niet alleen de actuele wordt uitgezonden. mensen zagen hem finishen, een ongekend beelden te zien, maar ook de route, statistieken, • Voorafgaand aan het EK werd de vierde- hoog aantal. archiefmateriaal, reportages en interviews. lige reeks: ‘Een Goed Stel’ uitgezonden. Daarnaast was het mogelijk je eigen pagina te In deze serie werd teruggeblikt op het EK Samenvattingen eredivisievoetbal maken: door middel van live stream, live tekst- ’88. Op 11 maart werd bekend dat NOS Studio verslag, Google Maps, en historische beelden • Vier dagen voordat het eerste fluitsignaal Sport vanaf het najaar de samenvattingen van uit het archief. Ook was het mogelijk zelf je van het EK Voetbal in Bern klonk, startte het Eredivisievoetbal weer zou gaan uitzenden. eigen beelden te bepalen, door te schakelen de ploeg van NOS Sport op dinsdag De rechten voor de radioreportages bleven bij tussen diverse camera’s (drie vanaf de grond, 3 juni met de dagelijkse uitzendingen van het programma NOS Langs de Lijn. De NOS één vanuit de lucht). NOS Studio Sportzomer op Nederland 1.

20 In dit live programma ontving Jack van video- en geluidsfragmenten werden Wereldomroep aanwezig bij de Olympische Gelder bekende gasten in Château de massaal opgevraagd. Er waren maar liefst Zomerspelen van Barcelona, Atlanta, Sydney Duillier vlakbij Genève, centraal gelegen 1,6 miljoen unieke bezoekers die samen en Athene en de Winterspelen van Calgary, in de buurt van het trainingskamp van 15 miljoen pagina’s bezochten. Lillehammer, Nagano, Salt Lake City en Turijn. het Nederlands elftal in Lausanne en de speelstad Bern. De voetbaldag en Tour de France Olympische Spelen Peking het Oostenrijkse en Zwitserse leven • De NOS zond alle etappes van de Tour de Van 8 tot en met 24 augustus stond Radio 1 passeerden uitgebreid de revue. France live uit. in het teken van de Olympische Spelen in • De kijkcijfers tijdens het EK waren • De website Nos.nl/tour werd vernieuwd Peking. Voor het eerst kwam er maar liefst overweldigend: de wedstrijd tegen Italië en uitgebreid met nog meer mogelijk- 227 uur live radio vanuit China. RadiOlympia werd gemiddeld bekeken door bijna heden. Na het succes van 2007 werd kwam net als NOS Studio Sportzomer vanuit 7 miljoen mensen. Het tweede duel, tegen de site uitgebreid met onder andere een het Holland Heineken House in Peking. NOS Frankrijk, werd bekeken door gemid- uitgebreide videopagina. De livestreams Sport verzorgde de verslaggeving live vanuit deld 7,5 miljoen mensen, zowel thuis van de Tour werden maar liefst 4 miljoen China en produceerde bijna drie weken als buitenshuis. Het bereik was echter keer opgevraagd. lang een dynamisch programma waarin 180 een stuk hoger: dit zat ruim boven de • De NOS tekende aan de vooravond van verschillende gasten langskwamen en van 10 miljoen mensen. Het ging hier om de Tour een nieuwe overeenkomst voor alle Olympische hoogtepunten verslag werd mensen die meer dan een minuut van drie jaar. Tot en met 2011 heeft de NOS de gedaan. In NOS Studio Sportzomer werd de wedstrijd hebben gezien. Gemiddeld rechten voor de berichtgeving op televisie, presentator Mart Smeets bijgestaan door 7,5 miljoen Nederlanders zagen hoe het radio, internet en mobiel. onder meer Bettine Vriesekoop en Bart Veld- Nederlands elftal de kwartfinale tegen kamp. Op Nos.nl/os en op de mobiele telefoon Rusland verloor. Het was tevens de best Overlijden Jacques Chapel waren alle sportprestaties te volgen via dertien bekeken wedstrijd van het EK: bereik van Begin juli overleed Jacques Chapel op live-videokanalen. In de live-uitzendingen op de uitschakeling is 11 miljoen mensen. 62-jarige leeftijd. Hij was al lange tijd ernstig Nederland 1 maakte de NOS voor de kijker een • Van alle Nederlanders had 97% (zes ziek. Jacques begon zijn omroepcarrière selectie van het enorme sportaanbod, afge- jaar en ouder) één of een deel van de bij de AVRO waarna hij bij Radio Neder- wisseld met samenvattingen en overzichten. poulewedstrijden van Oranje gezien. land Wereldomroep in dienst trad. Vanuit de In ruim 266 uur televisie deed de NOS live Het gemiddelde rapportcijfer voor de Wereldomroep werd hij gedetacheerd naar verslag van de Olympische Spelen in Peking. NOS voor het uitzenden van de Oranje NOS Langs de Lijn om vooral wielrennen • Ook via NOS Mobiel waren de spelen live poulewedstrijden was een 8,2. en schaatsen te verslaan. Op 1 december te volgen. Op maar liefst twaalf video- • Ook NOS Studio Sportzomer deed het 1997 kwam hij in vaste dienst bij de NOS. Als kanalen (en Nederland 1, dus dertien goed qua kijkcijfers: hier keken dagelijks verslaggever heeft Jacques Chapel maar liefst in totaal) was het mogelijk je eigen gemiddeld 1,4 miljoen mensen naar. 28 Tour de France edities op zijn naam staan. olympische programma samen te stellen. • De NOS EK-site was bijzonder succesvol: Daarnaast was hij voor Langs de Lijn en de • De Olympische website ging vlak voor

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 21 aanvang van de Spelen, op 1 augustus, online. In memoriam: Herman Kuiphof • Herdenking van de Nederlandse verzets- In totaal vroegen de ruim 2,7 miljoen unieke Op 20 november werd bekend dat journalist held ‘Soldaat van Oranje’ Erik Hazelhoff bezoekers bijna 60 miljoen pagina’s op. Dat Herman Kuiphof op 89-jarige leeftijd is over- Roelfzema betrof het gehele scala aan mogelijkheden, leden. Hij was jarenlang werkzaam bij NOS • Uitreiking van de Four Freedoms Awards variërend van overzichten van wedstrijd- sport als commentator. Zijn markante stem- • Concert for Mandela schema’s, deelnemende Nederlanders, geluid en zijn taalgebruik maakten Herman • NOS Filevrije dag uitslagen tot en met het laatste nieuws. Per Kuiphof tot een geliefd en veelgeprezen • Sponsorloop Pink Ribbon dag volgden gemiddeld 400.000 mensen sportcommentator op televisie. Legendarisch • Herdenking 90 jaar einde Eerste Wereld- de Olympische Spelen via de NOS op was zijn kreet ‘zijn we er toch ingetuind’ bij het oorlog internet. De drukste dag was 21 augustus, tweede doelpunt van Duitsland in de verloren • Dance4life met 518.000 bezoekers. WK-finale van 1974. Kuiphof schreef talloze • 3FM Serious Request (in samenwerking met • 86% van alle Nederlanders (12,9 miljoen sportartikelen voor kranten en tijdschriften BNN) mensen) keek ten minste één keer gedurende en gaf op televisie jarenlang commentaar bij minimaal tien minuten naar de Spelen via vooral voetbal- en tenniswedstrijden. Ook in 2008 werd uitgebreid verslag gedaan Nederland 1. Naar de dagelijkse live verslag- van Koninginnedag en was er aandacht voor de geving keken in de ochtend gemiddeld staatsbezoeken aan Estland en Litouwen. Veel- 600.000 mensen. Dit liep in de middag NOS Projecten bekeken waren de tv-portretten van prinses op tot gemiddeld 1 miljoen. Ook de beide Margriet en koningin Beatrix, die 65 respectievelijk avonduitzendingen trokken veel belang- 2008 was het eerste jaar uit het bestaan van 70 jaar werden. Ook de gezamenlijke viering stelling. Het samenvattingsprogramma, NOS Projecten. Deze afdeling richt zich op van hun verjaardagen in Carré in Amsterdam direct na het Acht-uur Journaal, trok gemid- het uitzenden van een breed scala aan (live) werd door NOS Projecten geregistreerd. deld 1,4 miljoen kijkers. En naar NOS Studio evenementen. Het gaat dan niet alleen om de In september was er een bijzondere docu- Sportzomer keken gemiddeld 1,3 miljoen traditionele programma’s als Koninginnedag, mentaire te zien rondom Juliana. Het was toen sportliefhebbers per avond. Dodenherdenking, Bevrijdingsdag of Prins- precies zestig jaar geleden dat de voormalige jesdag, maar ook om andere gebeurtenissen koningin werd ingehuldigd. En aan het einde Samenvattingen Eredivisie of evenementen die de samenleving, of een van het jaar ging de website Nos.nl/konings- De samenvattingen van de Eredivisie waren deel daarvan, bezighouden. huis online. Deze permanente website bevat vanaf eind augustus na drie jaar weer te zien content over het Huis van Oranje in tekst, beeld bij NOS Studio Sport. In het eerste deel van Begin van 2008 kreeg de bredere program- en geluid. het voetbalseizoen bleek dat het aantal kijkers mering inhoud met een live uitzending van was gegroeid ten opzichte van de jaren daar- het popfestival Noorderslag. Hoogtepunt van De NOS ontving veel positieve reacties van voor bij Talpa en RTL. Gemiddeld keken tussen de uitzending was de bekendmaking van de kijkers naar aanleiding van de programma’s de 2,5 en 2,8 miljoen mensen naar de uitzen- jaarlijkse popprijs. Andere programma’s van rond de Paralympische Spelen. Gedurende dingen. NOS Projecten in 2008 waren: tien achtereenvolgende dagen maakte NOS

22 Projecten een uitzending vanuit Peking, beschikbaar werden gesteld. De nieuwsvoor- bekeken waren het meest positief over de waarbij de focus vooral was gericht op de deel- ziening via de mobiele telefoon verliep onder applicatie. De leeftijd van de gebruikers was nemende Nederlandse gehandicapte sporters. meer via de NOS Mobiel-applicatie, de NOS gemiddeld 36 jaar en 96% was man. Vijftig- Algemeen directeur Gerard Dielessen liet daags Mobiel website en een teletekstapplicatie plussers waren ondervertegenwoordigd maar na het evenement weten dat een soortgelijk voor de iPhone en Blackberry. De NOS was de behoren vaker tot de actieve gebruikers. initiatief bij de volgende Paralympics in 2012 eerste nieuwsaanbieder in Nederland die een zeker door de NOS wordt gebracht. compleet aanbod van snel teletekstnieuws, live televisie en on-demand videocontent NOS Organisatie Vanaf maandag 15 december blikte de NOS speciaal voor de mobiele telefoon aanbiedt. op vijf achtereenvolgende avonden terug op In 2008 hadden 130.000 mensen de NOS • Giselle van Cann maakt sinds begin januari hoogte- en dieptepunten van 2008. Iedere Mobiel applicatie gedownload. Daarnaast deel uit van de hoofdredactie NOS Nieuws. uitzending had een eigen thema: het EK had een sterk groeiend aantal gebruikers een Voor ze de overstap naar de NOS maakte, Voetbal, het Huis van Oranje, de Olympische Teletekstapplicatie geïnstalleerd. was Van Cann vijf jaar adjunct-hoofd- Spelen en het Nieuwsjaar. De week werd redacteur bij Het Financieele Dagblad. afgesloten met De Limiet, waarin conferencier Mobiele Survey Freek de Jonge zijn eigen kijk op het voor- Onderzoekbureau Synovate en de NOS zijn • De kwaliteit van de medewerkers is een bije sportjaar gaf. Hij leverde commentaar bij een samenwerking aangegaan om meer voorwaarde voor succes. De NOS wilde sportbeelden uit de archieven van NOS Sport. kennis te verkrijgen over mobiel internet- om die reden een lerende organisatie zijn, gebruik. Aanleiding was de lancering van NOS vooral omdat de veranderingen in met Mobiel. Gebruikers van de applicatie waren name het journalistenvak snel gaan. De Nieuwe Media door Synovate ondervraagd via een mobiele NOS besteedde dan ook een substantieel survey, een nieuwe onderzoeksmethode. bedrag aan opleidingen en trainingen. De NOS lanceerde in juni haar mobiele plat- Daarnaast was uitgebreid kwalitatief onder- Voor de coördinatie hiervan was vanaf form waarmee zij invulling gaf aan het streven zoek gedaan naar de motieven en beleving maart de NOS Academie operationeel. om ook de mobiele gebruikers optimaal te van mobiel internet en de rol van nieuws. bedienen. Het hart van het mobiele platform In totaal deden ruim 2.500 personen mee aan • Regisseur Martijn Lindenberg was sinds was NOS Mobiel, een mobiele applicatie het kwantitatieve onderzoek naar NOS Mobiel. 1 juni officieel niet meer in dienst van de waarmee naast nieuws ook live sportbeelden, De uitkomsten waren boven verwachting: NOS. Na een dienstverband van ruim journaals, teletekst, file-informatie en het weer- 84% van de respondenten beoordeelde de veertig jaar deed Martijn Lindenberg een bericht via de mobiel bekeken konden worden. applicatie als (zeer) goed. Met name de inhoud stapje terug. Hij blijft echter als freelancer Het gebruik had tijdens de sportzomer een en gebruiksvriendelijkheid van de NOS Mobiel aan de omroep verbonden. Als regisseur grote vlucht genomen, toen alle etappes van applicatie werden zeer goed beoordeeld. specialiseerde Lindenberg zich in de de Tour de France en dertien live kanalen Personen die live sportbeelden (Tour de sporten voetbal, wielrennen, schaatsen, tijdens de Olympische Spelen via NOS mobiel France, Olympische Spelen) en videocontent tennis en in het begin ook autosport.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 23 Naast sportuitzendingen deed hij ook de De NOS kreeg veel waardering voor de met de journalistieke organisatie zoals wij regie van tal van andere evenementen crossmediale aanpak van haar activiteiten. die voorstaan, aldus Gerard Dielessen. die de NOS uitzond, zoals de kroning van De NOS heeft de prijs met name gekregen De proef met de ombudsman startte half koningin Beatrix in 1980, de Elfstedentocht voor de vooruitstrevende wijze waarop zij september 2007. Ton van Brussel werd in 1985, de intocht en huldiging van het gebruik heeft gemaakt van nieuwe tech- aangesteld als eerste onafhankelijke Nederlands elftal in 1988, de begrafenis nieken bij de berichtgeving over nieuws ombudsman van de NOS. In zijn functie van Prins Claus, bij de nieuwsuitzen- en sport. legde hij publieke verantwoording af over dingen rond 9/11 en de moord op Pim de journalistieke keuzes van de NOS in de Fortuyn. Voor de regie van de Olympische • Tijdens het Wereld Audio Festival in breedste zin van het woord. Spelen in Los Angeles kreeg hij een Emmy november werden twee Radio 1 WAF Award. Awards gewonnen. In de categorie Kort • Op 1 januari 2009 is de verzelfstandiging Nieuws won Johan Dibbets er een met van de NOS ingegaan. Dit houdt in dat de • Het EK Voetbal was het eerste live zijn verslag van de herdenkingsbijeen- NOS losgeknipt wordt van het bestuurlijke evenement in high definition (HD) op de komst voor de Nederlandse militairen deel, de NPO. In 2009 gaat de NOS als Nederlandse televisie. Meer pixels in het die meewerkten aan de opbouwmissie in een tussenstichting verder: stichting NOS. scherm zorgen voor een beter, scherper Uruzgan. In de categorie Sport won Louis Na de aanpassing van de Mediawet, per beeld en intensere kleuren. HD is het Dekker de publieksprijs met een reportage 1 januari 2010, krijgt de nieuwe stichting vervolg op de 16x9 beeldverhouding. over de fanclub van wielrenner Carlos een definitieve status. Om er voor te Gedurende het EK werd een extra kanaal Sastre. kunnen zorgen dat de NOS als proces- in HD geopend door de kabelbedrijven organisatie met een heldere wettelijke taak Ziggo en UPC. Programma’s die niet in • De NOS won op 19 november de ABN (nieuws, sport en evenementen) niet los HD zijn, werden geconverteerd naar AMRO New Media Award. Deze prijs wordt komt te staan van de publieke omroep als HD-kwaliteit. Voor de ontvangst is een uitgereikt aan de beste nieuwe media geheel, is ervoor gekozen om de nieuwe HD-decoder nodig en een HD-ready of initiator van een veelbelovend initiatief of Raad van Toezicht te laten bestaan uit de HD-televisie. baanbrekende ontwikkeling. leden die zitting hebben in de Raad van Bestuur. • Multimediaal correspondent Tim Overdiek • Na een succesvolle proef van ruim een jaar verliet Londen en werd adjunct-hoofd- besloot de directie om de functie van de redacteur NOS Nieuws. Hij begon op 2 juni ombudsman vanaf 2009 een vaste plek aan zijn inwerkperiode. te geven binnen de NOS. Het besluit om de functie van de ombudsman definitief • De NOS werd in september door het te maken, past in de visie van de NOS publiek van het Nationaal Omroepcongres dat publieke verantwoording en trans- gekozen tot Mediabedrijf van het Jaar. parantie onlosmakelijk verbonden zijn

24 In Memoriam

Robert Mol, medewerker Financiën & Administratie. Josee van Diest, medewerker Personeelszaken. Jacques Chapel, wielren- en schaatscommentator bij NOS Sport. Herman Kuiphof, commentator bij NOS Sport.

Organisatie 2009

Directie: Gerard Dielessen, algemeen directeur Geert Hofman, zakelijk directeur Jan de Jong, mediadirecteur

Hoofdredactie Sport: Maarten Nooter, hoofdredacteur Pim Marks, adjunct hoofdredacteur Selma Schuurman, adjunct hoofdredacteur Ewoud van Winsen, adjunct hoofdredacteur

Hoofdredactie Nieuws: Hans Laroes, hoofdredacteur Giselle van Cann, adjunct-hoofdredacteur Marcel Gelauff, adjunct-hoofdredacteur Tim Overdiek, adjunct-hoofdredacteur

NOS Projecten: Peter Kloosterhuis, hoofd

NOS Nieuwe Media: Roeland Stekelenburg, hoofd

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 25 6. Raad van Toezicht

Naast de gebruikelijke reguliere activiteiten tweede zittingstermijn te ambiëren. en vergaderingen was de Raad van Toezicht In het najaar 2007 startte vervolgens de intensief betrokken bij een aantal bijzondere benoemingsprocedure voor een nieuwe aangelegenheden in 2008. voorzitter. Na instemming van de minister van OCW en positief advies van de OR werd de Samenstelling Raad van procedure op 31 januari 2008 afgerond met Bestuur de benoeming van Henk Hagoort tot nieuwe In de loop van 2007 kondigde Harm voorzitter van de Raad van Bestuur NPO. Bruins Slot aan na afloop van zijn Alhoewel de Raad van Toezicht, het zij met eerste termijn als voorzitter nadruk gemeld, conform de Mediawet een van de Raad van Bestuur eigenstandige bevoegdheid heeft om de NPO per voorjaar honorering van de voorzitter en de leden van 2008 geen de Raad van Bestuur vast te stellen heeft de Raad zich in dit geval niet willen onttrekken aan de ideeën die heden ten dage leven ten aanzien van de honorering van bestuurders (Balkenendenorm) en in de geest daarvan gehandeld.

Op 29 mei is op feestelijke wijze afscheid genomen van de vorige voorzitter Harm Bruins Slot. De Raad spreekt ook op deze plaats nog eens zijn grote waardering uit voor de manier waarop Bruins Slot de publieke omroep heeft geleid. Onder zijn voorzitterschap is de publieke omroep erin geslaagd belangrijke nieuwe ontwikkelingen in te zetten en zich te herpositioneren.

Voorts is de Raad van Toezicht betrokken geweest bij het zoeken naar een oplossing voor de bestuurlijke complicatie die de ziekte van het lid Raad van Bestuur Cees Vis met zich

26 6. Raad van Toezicht

meebrengt. De Raad heeft in januari 2009 zijn niseerde samen met de Raad van Bestuur een en in dezen eveneens de Raad van Toezicht instemming gehecht aan de door de Raad van Bosdag. Men agendeerde tijdens deze Bosdag geadviseerd. De remuneratiecommissie leidde Bestuur gekozen oplossing om naast Cees Vis, de kansen, dilemma’s en bedreigingen voor de eerder vermelde benoemingsprocedure Ton Tekstra als gevolmachtigd vertegenwoor- publieke radio, televisie en nieuwe media, voor de nieuwe voorzitter. diger Raad van Bestuur aan te stellen. de ontwikkeling van de langetermijnvisie en voorbereiding van het Concessiebeleidsplan In 2008 is geen algemeen overleg met de COR Verzelfstandiging NOS 2010-2015 (Kompastraject) en daarnaast gevoerd. Wel is er uiteraard aandacht besteed De Raad van Toezicht is intensief betrokken de legitimering van de publieke omroep. De aan het profiel en de benoemingsprocedure geweest bij het voorbereidingsproces van directeur van het Centraal Planbureau, Paul van de voorzitter van de Raad van Bestuur deze verzelfstandiging die is ingezet om de Schnabel, hield tijdens de Bosdag een lezing met een aantal leden die aanspreekpunt zijn NOS in een meer vergelijkbare positie met over pluriformiteit bij de publieke omroep. voor de NPO. andere zendgemachtigden te brengen. De Voor dit laatste gedeelte werden ook de Raad van Toezicht stemde onder meer in met directeuren en voorzitters van de omroepen Voorts sprak een ad-hoc-commissie van de de totstandbrenging van een zogenaamde uitgenodigd. Raad van Toezicht met de Visitatiecommissie overgangsstichting omdat hij meent dat met de die in april 2009 haar omroepbrede bevin- gekozen constructie ‘Raad van Bestuur NPO is In de vergaderingen van mei en september dingen zal presenteren. Raad van Toezicht NOS’, voor een verstandige stelde de Raad van Toezicht de Jaarrekening vorm van governance is gekozen. Per 1 januari 2007 vast, evenals de herbenoeming van de Evenals in 2007 bezocht de Raad van Toezicht 2009 is ten behoeve van de verzelfstandiging leden Raad van Bestuur Ruurd Bierman en een aantal omroepen om zich nader op de deze overgangsstichting gerealiseerd, de Cees Vis, en de Meerjarenbegroting 2009- hoogte te stellen van de dagelijkse omroep- definitieve verzelfstandiging van de NOS zal 2013. In zijn vergadering van 1 juli benoemde praktijk. Deze werkbezoeken en de inzet die zijn beslag krijgen per 1 januari 2010. Overigens de Raad van Toezicht KPMG tot nieuwe omroepen hiervoor plegen worden door de heeft de Raad zijn twijfel over het aantal taak- accountant van de NPO en de NOS. Raad van Toezicht gewaardeerd en van toege- organisaties bij de publieke omroep nog eens De Raad heeft eind 2008 zowel zichzelf als de voegde waarde geacht. Ook sprak de Raad onder de aandacht van de Minister gebracht. Raad van Bestuur geëvalueerd en de bevin- uitvoerig met leden van het CIPO. De Raad signaleert dat de governance- dingen met de Raad van Bestuur besproken. structuur bij de omroepen langzaam toegroeit De Raad van Bestuur heeft in 2008 aange- naar het toezicht- en besturingsmodel, en De Raad van Toezicht kent een audit-, en een geven de administratieve last op het gebied acht dat een goede ontwikkeling. remuneratiecommissie. De auditcommissie van plannen en (verantwoordings)rappor- heeft onder andere de jaarrekening en de tages terug te willen dringen, zowel intern als Vergaderingen Raad van Meerjarenbegroting ten behoeve van besluit- extern. De Raad van Toezicht ondersteunt dit Toezicht vorming door de Raad van Toezicht voorbereid initiatief en zou graag in plaats van kwanti- De Raad vergaderde in 2008 zes keer met de en heeft daarnaast de aanbestedingsproce- tatieve rapportages een meer kwalitatieve Raad van Bestuur, een keer onderling en orga- dure voor een nieuwe accountant begeleid verantwoording willen zien.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 27 7. Nevenfuncties Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht houdt toezicht op de algemene gang van zaken Ir. B.F. Dessing (1948) binnen de organisatie, de kwaliteit van de besturing door de Raad van Voormalig voorzitter van de Raad van Bestuur van VGZ-IZA-TRIAS- Bestuur, het (financiële) beleid en de samenwerking en coördinatie UNIVE Groep. binnen de landelijke publieke omroep. De Raad van Toezicht benoemt leden van de Raad van Bestuur en fungeert als klankbord. De huidige Nevenfuncties: Raad van Toezicht is op 1 januari 2006 aangetreden. Akkermans & Partners Lid Raad van Advies Bezoldigd Mentaal Beter Lid Raad van Advies Bezoldigd Nationaal Register Commissarissen en Adviseur Bezoldigd Leden Raad van Toezicht Toezichthouders Mr. C. Smaling (voorzitter) Lid Innovatiecommissie en Onbezoldigd Ir. B.F. Dessing Persoonlijk Adviseur Nederlandse Vereniging voor Cardiologie Lid Raad van Toezicht Bezoldigd Dr. A.A. Dijkhuizen Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) Lid Raad van Advies Onbezoldigd Prof. dr. N.A.N.M. van Eijk Pensioenfonds van de Nederlandse Bank Lid Raad van Toezicht Bezoldigd Mevr. prof. dr. V. Frissen Prof. dr. Jaap Swierenga Stichting Lid Bestuur Onbezoldigd D. Terpstra Revalidatiecentrum De Hoogstraat Lid Raad van Toezicht Bezoldigd Mevr. A.P.M. van der Veer-Vergeer Royal Haskoning Lid Raad van Advies Bezoldigd St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Lid Raad van Toezicht Bezoldigd

Lid Raad van Advies Bezoldigd Stichting Spoorwegpensioenfonds en Stich- Lid Visitatiecommissie Bezoldigd Mr. C. Smaling (1945), voorzitter ting Pensioenfonds Openbaar Vervoer Adviseur Bezoldigd Voormalig voorzitter Raad van Bestuur PCM Uitgevers Amsterdam. Walter Maas Huis Lid Bestuur Onbezoldigd Lid Algemeen Bestuur Onbezoldigd Nevenfuncties: Waterland Private Equity Investments Industry Expert Bezoldigd Boekencentrum BV Voorzitter Raad van Commissarissen Bezoldigd Lid Raad van Commis- Bezoldigd sarissen Stichting Aandelen Metz Lid Bestuur Bezoldigd Zorgcoöperatie Nederland Lid Raad van Commis- Bezoldigd Ziekenhuis Rivierenland Tiel Voorzitter Raad van Toezicht Bezoldigd sarissen Zorgcoöperatie Nederland Voorzitter Raad van Commissarissen Bezoldigd ZorgInnovatiePlatform Ministerie van VWS Lid Bezoldigd

28 Dr. A.A. Dijkhuizen (1953) Voorzitter Raad van Bestuur van Wageningen Universiteit & Research- centrum.

Nevenfuncties:

Codrico Lid Raad van Advies Bezoldigd European Food & Agribusiness Programma Directeur Onbezoldigd Seminar (EFAS) (uitgevoerd samen met Harvard Business School) Fuzhou University, Fujian Province, Visiting Professor Onbezoldigd China Gouverneur van de provincie Lid Innovatiecommissie en Onbezoldigd Fujian in China Persoonlijk Adviseur Hendrix Genetics Lid Raad van Advies Bezoldigd Incotec Lid Raad van Commissarissen Bezoldigd InnovatieNetwerk Lid Bestuur Bezoldigd Limburgforum Lid Bezoldigd Massey University, Palmerston North, Honorary Professor Onbezoldigd Nieuw Zeeland Netherlands Academy of Technology Lid Onbezoldigd and Innovation Raad voor Deltaonderzoek Lid Onbezoldigd SNS Asset Management Lid Raad van Advies Bezoldigd Stichting Food Valley Lid Bestuur Onbezoldigd Stichting TrusQ Adviseur Bezoldigd Struik Foods Europe Lid Raad van Advies Bezoldigd VSNU Lid Algemeen Bestuur Onbezoldigd

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 29 prof. dr. N.A.N.M. van Eijk (1961) D. Terpstra (1956) Bijzonder hoogleraar Media- en Telecommunicatierecht, Instituut voor Voorzitter HBO-raad. Informatierecht (IViR), Universiteit van Amsterdam. Nevenfuncties: Nevenfuncties: AEGON Lid Raad van Commissarissen Bezoldigd Grontmij Lid Raad van Commissarissen Bezoldigd Beroepscommissie NL-Kabel Lid Onbezoldigd Interkerkelijke Organisatie voor Voorzitter Bestuur Onbezoldigd Computerrecht Redactielid Onbezoldigd Ontwikkelingssamenwerking (ICCO) European Audiovisual Observatory Member Advisory Committee Onbezoldigd Kamer van Koophandel Nederland Lid Raad van Commissarissen Bezoldigd Internetscriptieprijs Juryvoorzitter Onbezoldigd NETH-ER Lid Raad van Bestuur Onbezoldigd NautaDutilh Adviseur Bezoldigd Stichting Duurzaam Hoger Onderwijs Lid Bestuur Onbezoldigd Pictoright Voorzitter Commissie van Beroep Onbezoldigd Unilever Lid Raad van Commissarissen Bezoldigd Rabobank Adviseur Bezoldigd Tijdschrift voor consumentenrecht Medewerker Onbezoldigd Vereniging voor Media en Voorzitter Onbezoldigd Communicatierecht (VMC) Mevr. A.P.M. van der Veer-Vergeer (1959) Onafhankelijk bestuursadviseur voor strategie en corporate governance Mevr. prof. dr. V. Frissen (1960) en voormalig CEO Currence Holding. Senior strateeg bij TNO ICT, tevens namens TNO als hoogleraar verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, Faculteit der Wijs- Nevenfuncties: begeerte, leerstoel ICT en Sociale Verandering. British Telecom Advisory Board Bezoldigd Fortis Bank Nederland Lid Raad van Commissarissen Bezoldigd Nevenfuncties: Maag Lever Darm Stichting Lid Raad van Toezicht Onbezoldigd Nationaal Register Commissarissen Adviseur Bezoldigd Het Expertise Centrum Lid Bestuur Bezoldigd en Toezichthouders Humanistisch Instituut voor Lid College van Adviseurs Onbezoldigd Ontwikkelingssamenwerking (HIVOS) Nationaal Comité 4 en 5 mei Lid Algemeen Bestuur Onbezoldigd De Raad van Toezicht kent een aantal commissies. Deze zijn als volgt samengesteld: Auditcommissie: B. Dessing, N. van Eijk, A. van der Veer (voorzitter) Remuneratiecommissie: A. Dijkhuizen, V. Frissen, C. Smaling (voorzitter) COR commissie: C. Smaling, V. Frissen, D. Terpstra (voorzitter)

30 8. Risicoparagraaf

Inleiding waarvoor geen voorzieningen in de jaar- voor zover deze een relatie hebben tot de rekening zijn gevormd. journalistieke uitgangspunten van de NOS Deze paragraaf bevat een beschrijving van de en becommentarieert en beantwoordt deze voornaamste risico’s die door de Nederlandse klachten. Omroep Stichting zijn geïdentificeerd alsmede een Strategische risico’s beschrijving van de interne risicomanagement- en Doelmatigheid controlesystemen waarmee de ondernemings- Reputatie publieke omroep De Raad van Bestuur heeft (conform de brede risico’s worden beheerst. In het kader van De publieke opinie over de kwaliteit en effi- Mediawet artikel 2.2) de bevoegdheid om het jaarverslag 2008 zijn de inzichten in de risico’s ciëntie van de publieke omroep vormt een de doelmatigheid te bevorderen, maar de geactualiseerd naar ultimo 2008. strategisch risico voor de reputatie van de doelmatigheid zelf is een verantwoorde- publieke omroep. De publieke omroep is lijkheid van de omroepen. De Raad van Gedurende het verslagjaar zijn de interne immers een in het oog springende organi- Bestuur kan bezuinigingen coördineren en risicomanagement- en beheersingsystemen satie in Nederland. De publieke omroep is geeft met het programmeringsmodel een geactualiseerd. Deze zijn gericht op een adequate zich bewust van de betekenis van zijn imago. zekere doelmatigheidsprikkel, maar hij heeft en effectieve beheersing van risico’s. Hierdoor De Raad van Bestuur voelt zich daar (mede) onvoldoende adequate instrumenten om wordt het integrale controlebewustzijn bevor- verantwoordelijk voor. Goed inzicht geven de doelmatige besteding van middelen te derd van de organisatie en haar medewerkers. in de (kwaliteit van de) output is van groot bevorderen. Benchmarking is bijvoorbeeld De Raad van Bestuur is van mening dat de risico- belang. De belangrijkste middelen hierbij zijn pas mogelijk wanneer de administraties management- en controlesystemen in 2008 communicatiebeleid, monitoring/evaluatie en op uniforme wijze worden gevoerd. adequaat hebben gewerkt. verantwoording. Monitoring van en verantwoording over de prestaties van de publieke Erkenningswet Voor zover de Nederlandse Omroep Stichting omroep en de inzet van middelen vindt In 2009 zal (waarschijnlijk) de Erkenningswet belangrijke risico’s loopt inzake voorwaardelijke frequent plaats (onder andere in de rappor- voor de landelijke publieke omroepen in en onzekere rechten en verplichtingen zijn deze, tage Prestatieovereenkomst, rapportage werking treden. Deze wetgeving voorziet in alsmede de gegeven zekerheden en aangegane Terugblik Meerjarenbegroting, jaarrekeningen een geheel nieuwe allocatie van de beschik- verbintenissen (zoals hypotheken en borg- omroepen en Meerjarenbegroting). bare middelen onder de omroepen die een stellingen), in de jaarrekening toegelicht. Verder heeft het onderdeel NOS een zendmachtiging hebben verkregen. Niet Wanneer het duidelijk is dat deze risico’s en/ Ombudsman aangesteld. De Ombudsman, alleen de nieuwe verdeling van de beschikbare of verplichtingen daadwerkelijk worden geëf- die autonoom is, volgt de uitingen van de NOS middelen (op aantal leden gebaseerd), ook fectueerd, is daarvoor een voorziening in de op alle platforms nauwgezet en onderzoekt eventuele nieuwe toetreders tot het publieke jaarrekening opgenomen. of de inhoud van deze uitzendingen voldoet bestel en de verlaging van het gegarandeerde aan de NOS Code. Daarnaast onderzoekt de budget naar 70% zullen een enorme financiële Onderstaand worden de in 2008 geïden- Ombudsman klachten van kijkers, luisteraars impact op de omroepen hebben. Daarbij komt tificeerde belangrijkste risico’s toegelicht en lezers over de berichtgeving van de NOS dat het totale budget van de publieke omroep

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 31 vooralsnog niet zal toenemen met de komst (MCP). De MCP wordt in 2009 opgeleverd afhankelijk van Essent en TCN. De noodkoeling van eventuele nieuwe toetreders. en heeft meer redundante onderdelen in de is gekoppeld aan de noodstroom. De actie is play-out omgeving dan de huidige eindregie. om dit los te koppelen. Gezien de complexiteit Hiermee worden de risico’s voor uitval van is het niet zeker of de loskoppeling in 2009 Operationele risico’s de uitzendingen verder verkleind. Gezien de wordt gerealiseerd. verouderde apparatuur in de huidige eind- Technische continuïteit regieomgeving is de verwachting dat de Safety en security Het uitzendproces dient te allen tijde gewaar- migratie in het derde kwartaal 2009 afgerond De aandacht voor de beveiliging van het borgd te zijn. De risico’s inzake uitzending en zal zijn waardoor het risico van storingen tot Mediapark, waar de gebouwen van de Neder- distributie van de radio- en televisieprogram- een minimum is beperkt. landse Omroep Stichting zijn gevestigd, is ma’s liggen met name op het gebied van ICT. toegespitst op het waarborgen van de inzet Voor de uitzending van de programma’s is de Binnen het uitzendproces Radio heeft de van de mediaorganisaties en in het bijzonder werking van de geautomatiseerde systemen Nederlandse Omroep Stichting de beschik- de infrastructurele voorzieningen in ‘buiten- van essentieel belang en voor de distributie king over een aantal redundante eindregies. gewone omstandigheden’, zoals die in de hiervan is de afhankelijkheid van een goede Hier kan in geval van calamiteiten naar worden Mediawet worden genoemd. Hieronder valt doorgifte via vooral de (digitale) kabel, de uitgeweken. Bij televisie is de eindregie de beveiliging van het uitzendproces, maar satelliet en de digitale ether groot. geconcentreerd in het Videocentrum. Met de ook de beveiliging van de medewerkers en bouw van de MCP is een uitwijk voorziening onze gasten. De uitzendketen Radio en de uitzendketen gebouwd in het AKN-gebouw. Hier kan met TV is dit jaar in het kader van het project BRIC beperkte functionaliteit de uitzending worden Het Mediapark is één van de locaties in Neder- (“Broadcasting in Control”) uitgebreid onder voortgezet in geval van ontruiming van het land die een verhoogde veiligheidsstatus heeft. de loep genomen. Hierbij is voor alle delen van videocentrum. Met de migratie naar MCP Er worden diverse beveiligingsmaatregelen de storage, play-out en distributie keten geac- zal deze uitwijkvoorziening ook in gebruik toegepast. Om dit te optimaliseren is in 2007 tualiseerd in hoeverre redundantie aanwezig genomen worden. het Security beleidsplan 2007-2012 vast- is en welke risico’s worden gelopen bij uitval gesteld. Dit plan voorziet in overkoepelend van onderdelen hierin. De gevolgen zijn in Zorgen bestaan er ook met betrekking tot de beleid dat de onderbouwing biedt voor de kaart gebracht. Dit alles heeft geleid tot een stroom- en koelvoorziening op het Mediapark. uitwerking van verschillende, integraal te bena- aantal verder te onderzoeken maatregelen De infrastructuur van de noodvoorzieningen deren, security-activiteiten op diverse plaatsen met als doel de risico’s van algehele uitval van biedt niet de gewenste betrouwbaarheid. binnen de organisatie. Deze overkoepeling de uitzendingen te voorkomen. Voor het Filmcentrum en de Peperbus is de omvat fysieke, personele en IT-gerelateerde noodstroom inmiddels geregeld en lopen de security aspecten, alsmede safety- en busi- De huidige eindregieomgeving bij televisie is relevante systemen via een zogenoemde UPS ness continuity aspecten. In 2008 zijn verdere sterk verouderd. Daarom wordt gewerkt aan (uninterrupted powersupply). Voor de verdere stappen gezet (onder andere uitwerken draai- een nieuwe eindregie: “Multi Channel Playout” noodstroom- en koelvoorziening zijn wij boeken voor verschillende scenario’s) om de

32 security-regelingen nader te optimaliseren De NPO-organisatie is in 2008 verder gegaan afgesloten. Daarmee zijn op korte termijn en mogelijke risico’s nog beter te beheersen. met het digitaliseren van de interne AO/IC (het altijd voldoende middelen beschikbaar. In 2009 worden in ieder geval de volgende project Easy Performance) waarbij risicopro- Langjarige sportcontracten of contracten (aanvullende) maatregelen getroffen: fielen aan de interne processen zijn gekoppeld. voor grote sportevenementen worden - fysieke maatregelen zoals toegangscontrole, Zo kan een proces hoog, gemiddeld of laag pas aangegaan nadat financiering is parkeerbeleid, observatie, bouwkundig; risicovol zijn. Om de risico’s te beperken c.q. gevonden; dit kan financiering zijn - actualiseren operationele procedures zoals op te heffen, zijn diverse beheersingsmaat- binnen het eigen budget van brand, ontruiming, ongeval, bedreiging etc; regelen getroffen. Deze maatregelen kunnen de Nederlandse Omroep - verder uitwerken risicoscenario’s; contracten zijn, maar ook van fysieke aard Stichting dan wel via - uitvoeren scenariotrainingen; voor bijvoorbeeld beveiligingsvraagstukken. herverdeling van - uitvoeren crisismanagementoefening. De risicogebieden die de NPO-organisatie budget binnen voor de interne processen heeft onderkend de publieke Compliance zijn financiële, juridische, imago en veiligheids- omroep. De Nederlandse Omroep Stichting heeft risico’s. maatregelen getroffen ter borging van de governancevereisten, zoals neergelegd in specifieke goed bestuur- en integriteitsricht- Financiële risico’s lijnen voor de publieke omroep. Zie voor de afzonderlijke verantwoording hierover de para- Geldstromen en liquiditeiten graaf Naleving Richtlijnen en Regelingen Goed De Nederlandse Omroep Stichting Bestuur en Integriteit in het jaarverslag. wordt voornamelijk met over- heidsgelden gefinancierd Administratieve organisatie/interne waardoor er binnen een controle verantwoordingsjaar Binnen de NPO-organisatie wordt gewerkt nagenoeg geen met een intern controleplan waarbinnen financiële risico’s diverse audits op de bedrijfsregelingen zijn bestaan. Voor opgenomen. Het interne controleplan wordt voorfinancie- in 2009 geactualiseerd. Zowel de audits ringen van als de bedrijfsregelingen zijn dynamisch en sportrechten worden direct aangepast aan nieuwe wet en en sportevene- regelgeving en indien nodig c.q. gewenst aan menten is een de gewijzigde richtlijnen en regelingen goed rekening-courant bestuur en integriteit. financiering

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 33 Gelet op de liquiditeitsprognoses zien wij geen De publieke mediainstellingen kunnen verschaffen over de wijze waarop de Raad van aanleiding om nieuwe leningen aan te trekken. bezwaar aantekenen tegen besluiten van de Bestuur invulling aan deze taak en bevoegd- Op de destijds aangetrokken lening voor Raad van Bestuur, alsmede naar aanleiding heid zal geven. huisvesting wordt afgelost. Overtollige liquide van de beslissing op bezwaar en eventueel middelen worden belegd via deposito’s bij (hoger) beroep. Het betreft vooral bezwaar- Europese Commissie alleen financiële instellingen met een A-rating. schriften tegen besluiten over uurbedragen, De zaak tussen de Europese Commissie en de Het rekening-courantsaldo wordt dusdanig urenindelingen en toekenningen van gelden. Nederlandse overheid over de ad hoc-finan- afgestemd op de inkomsten en de uitgaven Van de lopende zaken kan geen precieze ciering van de publieke omroep is nog steeds dat er op korte termijn altijd voldoende indicatie worden gegeven van eventuele gaande. Het risico hier is dat bepaald wordt middelen beschikbaar zijn. Mede vanwege de financiële gevolgen. dat de terugvordering van de door de Euro- huidige omstandigheden (financiële crisis) is de pese Commissie gestelde overcompensatie controle op de liquiditeiten aangescherpt. De Van de lopende civiele zaken derden, niet niet goed is uitgevoerd. Ook kan de Europese uitwerking van de financiële wereldcrisis op de zijnde publieke mediainstellingen, zou één Commissie altijd opnieuw onderzoek doen Nederlandse Omroep Stichting is nu nog niet zaak tot schadeplichtigheid kunnen leiden. naar de reserves bij de publieke omroep. te voorzien. Dit is afhankelijk van de uiteindelijke uitspraak van de rechter. Bedrijfsvoering Aansprakelijkheid en juridische claims Aanvullend op de hiervoor genoemde speci- Gelet op de complexe omgeving waarin de Met de inwerkingtreding van de nieuwe fieke risico’s loopt de Nederlandse Omroep Nederlandse Omroep Stichting zich beweegt, Mediawet (Multimediawet) is per 1 januari 2009 Stichting risico’s in zijn algemene bedrijfsvoe- is het onontkoombaar dat geschillen zich een nieuwe toetsingsbevoegdheid toegekend ring. De risico’s worden op dit moment als voordoen. Dit kunnen geschillen zijn die zich aan de Raad van Bestuur met betrekking tot beheersbaar beoordeeld. Zie voor de afzon- voordoen tussen de Nederlandse Omroep Stich- nevenactiviteiten die er toe strekken rechten op derlijke verantwoording hierover de paragraaf ting en de publieke mediainstellingen als gevolg en de bekendheid van mediaanbod dat voor de over de Bedrijfsvoeringverklaring. van de te nemen besluiten inzake de landelijke landelijke publieke mediadienst is verzorgd of publieke mediaopdracht dan wel met derden daaraan verbonden namen en merken buiten buiten de publieke mediadienst. Ook kunnen de publieke mediadienst te exploiteren. De Raad geschillen zich voordoen naar aanleiding van van Bestuur moet deze nevenactiviteiten vooraf door het Commissariaat voor de Media op te toetsen aan het gemeenschappelijke belang leggen of opgelegde (voorgenomen) sancties, van de landelijke publieke omroep. Ook tegen zoals een boete. In 2008 is aan de Nederlandse deze beoordelingen van de Raad van Bestuur Omroep Stichting door het Commissariaat staat bezwaar en beroep open. Begin 2009 zal inderdaad twee keer een boete opgelegd. Deze de Raad van Bestuur over de wijze van beoor- worden door de Nederlandse Omroep Stichting delen een beleidslijn publiceren teneinde voor momenteel in rechte bestreden. de publieke mediainstellingen duidelijkheid te

34 9. Gedragscode en Compliance

Naleving Richtlijnen en In 2008 is verder gewerkt aan de verdere afwijken van het gebruikelijke, teneinde te Regelingen Goed Bestuur en vergroting van de bewustwording van deze kunnen beoordelen of ongewenste belangen- Integriteit gedragscode en het nauwgezetter integreren verstrengeling tegen is gegaan en de integri- De publieke omroep heeft een gedragscode van integriteit in de bedrijfsvoeringsprocessen. teit gewaarborgd is. voor goed bestuur en integriteit, bekend onder De Nederlandse Omroep Stichting beschouwt de naam ‘Richtlijnen en Regelingen Goed integriteit als de aanvaarding van de verant- Daarnaast wijken wij af van artikel 4.3 van Richt- Bestuur en Integriteit’. Deze richtlijnen en rege- woordelijkheid die met de werkzaamheden lijn 2. Hierin staat dat ontvangen geschenken, lingen hebben betrekking op: goed bestuur samenhangt en de bereidheid om daarover diensten en giften, boven een bedrag van (waaronder begrepen aspecten als beloning open en aanspreekbaar te zijn. € 50, eigendom worden van de organi- en bestuurlijk toezicht), integer handelen, satie. Wij hebben hieraan toegevoegd dat verslaglegging, ideële sponsoring, interactieve Afwijkingen van de Richtlijnen het geschenk eigendom is van de organi- telefoondiensten/sms, e-mailmarketing, proce- De Richtlijnen en Regelingen Goed Bestuur satie, maar dat bepaald kan worden dat de dures voor de behandeling van meldingen en Integriteit schrijven voor dat openbaar ontvanger dit geschenk mag behouden. en vermoedens over mogelijke misstanden verantwoording wordt afgelegd indien wordt (klokkenluiden) en toezicht en naleving van de afgeweken van onderdelen van de Richtlijnen. CIPO heeft in 2008 een rapportage gedragscodes. De richtlijn over goed bestuur Dit doen wij via dit jaarverslag. De afwijkingen uitgebracht over aanbevelingen geschenken- heeft het karakter van aanbevelingen, de ‘pas hebben betrekking op de artikelen 4.2 en 4.3 regelingen, waarin zij aanbevelen alleen toe of leg uit regel’. De overige richtlijnen en van Richtlijn 2 Integriteit inzake het aannemen die relatiegeschenken op te nemen in het regelingen zijn bindend. en geven van geschenken. openbare register als het gaat om ongebrui- kelijke relatiegeschenken. Dit zijn in ieder geval Een onafhankelijk toezichtorgaan, de Commissie Artikel 4.2 stelt dat een gegeven geschenk geschenken, diensten en of giften van derden Integriteit Publieke Omroep (CIPO), ziet toe op niet meer dan € 50 bedraagt en dat alle met een waarde van meer dan € 50. Dit norm- de handhaving en naleving van de Richtlijnen geschenken aan derden moeten worden bedrag dient tevens periodiek te worden en Regelingen Goed Bestuur en Integriteit bij opgenomen in een openbaar register. Wij geïndexeerd. De Raad van Bestuur neemt de publieke omroep. Naast toezicht hebben hebben ervoor gekozen dat in principe geen deze aanbevelingen over en past de rege- zij eveneens een adviserende rol. Zij leggen geschenken worden gegeven aan derden van ling Richtlijnen en Regelingen Goed Bestuur jaarlijks verantwoording af via een afzonderlijk meer dan € 50, maar hiervan kan wel worden en Integriteit hierop aan. Dit zal geschieden in jaarverslag, zie hiervoor Integriteitomroep.nl. afgeweken indien dit gerechtvaardigd is en 2009. Dan wordt de gehele regeling geactua- alleen deze geschenken worden opgenomen liseerd, zo ook richtlijn 4 cofinanciering (Ideële De Nederlandse Omroep Stichting heeft een in het openbare register. Hierdoor ontstaat sponsoring). compliance officer aangesteld die verant- naar onze mening geen lang, onoverzichtelijk woordelijk is voor de toetsing op het correct register van geschenken die er eigenlijk niet naleven van de voorschriften uit de Richtlijnen toe doen. Wij waarborgen zo dat een goed en Regelingen Goed Bestuur en Integriteit. inzicht bestaat in gegeven geschenken die

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 35 Verantwoording Richtlijn 6, e-mailmarketing, voldoet eveneens per 2 mei 2008, heeft de raad van toezicht Concluderend kan worden gesteld dat de aan de Europese regelgeving hieromtrent. rekening gehouden met de actuele discussie Richtlijnen en Regelingen Goed Bestuur en inzake de honorering van topfunctionarissen Integriteit zijn geïmplementeerd en worden Goed Bestuur en Toezicht in de publieke sector. Er zijn geen leningen, nageleefd. Er zijn eveneens voorschriften De werkwijze van de Raad van Bestuur en garanties en dergelijke aan de leden van de opgenomen over de bedrijfsvoering, onder de Raad van Toezicht zijn in het verslag- Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht andere inzake uitgaven, kostendeclaraties, jaar ongewijzigd gebleven. De werkwijze, verstrekt. gebruik van creditcards, aanbesteden en taken, bevoegdheden, benoemen, schorsen reizen buitenland. Ook dient een bedrijfs- en ontslaan van de (leden van de) Raad van Integriteit voeringverklaring opgesteld te worden. Bestuur en de (leden van de) Raad van Toezicht De Richtlijnen en Regelingen Goed Bestuur Hiermee verklaart het besturend orgaan dat zijn uiteengezet in de statuten van de stichting en Integriteit zelf en de openbare registers, niet is gebleken dat de bedrijfsvoering te kort is en in de mediawet. De leden van de Raad van de nevenfuncties van topfunctionarissen, geschoten. Eventuele tekortkomingen worden Toezicht zijn benoemd bij Koninklijk Besluit. De gegeven geschenken, financiële belangen en toegelicht, inclusief de maatregelen om de taakverdeling van de leden van de Raad van beleggingen zijn te raadplegen via de website tekortkomingen te verhelpen en het bijbe- Toezicht, evenals zijn werkwijze, zijn conform Omroep.nl/npo. horende tijdpad. De organisatie is in control richtlijn 1 neergelegd in een reglement. wanneer ze enerzijds voldoende aandacht Aan iedere medewerker is gevraagd zich te schenkt aan het identificeren van risico’s en De jaarinkomens van de leden van de Raad verantwoorden over integer handelen. Finan- het treffen van adequate beheersmaatregelen. van Bestuur en de Raad van Toezicht worden ciële belangen van medewerkers en/of hun Anderzijds dient noodzakelijkerwijs aandacht openbaar gemaakt. De hoogte van de ontslag- partners in ondernemingen die een (in)directe geschonken te worden aan sturing op doel- vergoedingen voor Topfunctionarissen dient relatie met de NPO-organisatie hebben en stellingen van de organisatie (effectiviteit). volgens de richtlijn goed bestuur en toezicht gegeven geschenken van meer dan € 50 zijn In navolging van het advies van CIPO wordt op dezelfde wijze bepaald te zijn als is gere- opgenomen in de desbetreffende registers. alleen nog verklaard dat een bedrijfs- geld in de CAO. De rechtspositie van de leden Dit geldt ook voor de nevenfuncties van en voeringverklaring is opgesteld en onder- van de raad van bestuur wordt niet bepaald meldingen beleggingen in sectorgerelateerde tekend. De verklaring zelf wordt niet meer door de CAO voor het Omroeppersoneel, ondernemingen door topfunctionarissen. afgedrukt in het jaarverslag. maar krachtens de Mediawet vastgesteld door Overigens heeft slechts één medewerker via de Raad van Toezicht. haar partner een financieel belang. Er zijn De richtlijnen over telefoondiensten en goede afspraken gemaakt met de betref- e-mailmarketing worden nageleefd. De Gezien de benoeming van leden van de raad fende leidinggevende over het betrokken inkomsten uit eventuele interactieve telefoon- van bestuur voor de bepaalde tijd van vijf zijn van deze medewerker bij het aangaan diensten, sms, 0900-lijnen en mobiel internet jaar, maakt een wachtgeldregeling deel uit van (contractuele) verplichtingen. Daarnaast zijn nagenoeg nihil omdat kostenneutrale van de rechtspositieregeling. Bij de vaststel- zijn er geen meldingen geweest van beleg- tarieven worden gehanteerd. ling van het salaris van de nieuwe voorzitter, gingen en is niet bekend dat er faciliteiten of

36 diensten zijn aangenomen die de onafhankelijke positie van de medewerkers van de Neder- landse Omroep Stichting ten opzichte van de aanbieders hebben beïnvloed.

Bij opgaven van de nevenfuncties van de medewerkers is niet gebleken dat er strijdig- heid bestaat met het belang van de Nederlandse Omroep Stichting. Topfunctio- narissen en enkele medewerkers vervullen daarnaast ook nevenfuncties uit hoofde van hun functie.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 37 10. Bedrijfsvoeringsverklaring

Binnen de publieke omroep wordt gewerkt ook bijzondere aandacht geweest voor het met een omroepbrede gedragscode te weten verder identificeren van de bedrijfsprocessen “Richtlijnen en Regelingen Goed Bestuur en de daaraan gerelateerde strategische en en Integriteit”, die ook op de Nederlandse operationele risico’s. Hierbij is vastgesteld dat Omroep Stichting van toepassing is. De Neder- voldoende beheersmaatregelen zijn getroffen landse Omroep Stichting streeft naar een om de belangrijkste (strategische) risico’s te open, transparante verantwoordingscultuur minimaliseren. Van een aantal (operationele) over het gevoerde beleid en het uitgeoefende risico’s zijn wij van mening dat deze nog verder toezicht. gemitigeerd zouden kunnen worden en zullen daar in 2009 verder aandacht aan geven. Onderdeel van deze gedragscode is dat ieder jaar een bedrijfsvoeringsverklaring wordt afge- Op basis van de huidige inzichten en onder- geven. Onder bedrijfsvoering wordt verstaan kende risico’s heeft de Raad van Bestuur “De sturing en beheersing van bedrijfs- een bedrijfsvoeringsverklaring opgesteld en processen binnen de organisatie om de ondertekend. De Raad van Bestuur verklaart gestelde (beleids)doelstellingen te kunnen hierin dat hen niet is gebleken dat de bedrijfs- realiseren. Het betreft sturing en beheersing voering van de Nederlandse Omroep Stichting van zowel de primaire processen als van de in ernstige mate tekort is geschoten. processen die hiervoor faciliterend zijn”.

De besturing van de bedrijfsvoering vindt in belangrijke plaats via de beleidscycli. Deze cycli omvatten onder andere het Conces- siebeleidsplan, de (meerjaren)begroting, de afdelingsjaarplannen en de management- contracten. Via deze instrumenten wordt het (financiële) beleid geïntegreerd in de operationele uitvoering.

De bedrijfsvoering van de Nederlandse Omroep Stichting richt zich niet alleen op een rechtmatige uitvoering van het geheel van de opgedragen taken, maar richt zich ook en in het bijzonder op de daarin onderkende risico’s. Gedurende het verslagjaar is dan

38 11. Organigram

Nederlandse Omroep Stichting Raad van Bestuur NOS NPO AV/IT/FM Hoofdredactie Nieuws (& Omrop Fryslân) Directies Beleidsstaf Directiesecretariaat Hoofdredactie Sport Bedrijfsvoering Bestuurscontrol & Informatiemanagement Bestuurssecretariaat DNM NOS Projecten Distributie, Technologie & Uitzending Corporate Communicatie CoBO-fonds Documedia Innovatie & Nieuwe Media Juridische Zaken Compliance Officer Financiële Zaken Internetcoördinatie KLO Juridische Zaken Radioprogrammering Media- & Financieel Beleid Marketing & Communicatie TV Programmering Personeel, Organisatie en Arbeidsvoorwaarden PO & O

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 39 40 Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 41 Cijfers 2008 Balans per 31 december 2008 Na bestemming exploitatiesaldo (x 1.000 euro) 2008 2007 Activa Vaste activa 84.599 83.610 Materiële vaste activa 84.599 83.610 Financiële vaste activa -

Vlottende activa 104.158 127.182 Voorraden 28.430 37.647 Vorderingen 54.408 65.176 Liquide middelen 21.320 24.359

188.757 210.792

Passiva Eigen vermogen 64.205 98.425 Voorzieningen 8.595 9.392 Langlopende schulden 32.400 34.200 Kortlopende schulden 83.557 68.775

188.757 210.792

42 Exploitatierekening 2008 (x 1.000 euro) 2008 2007 Baten Omroepmiddelen 740.584 747.731 Opbrengst overige nevenactiviteiten 10.835 10.684 Overige bedrijfsopbrengsten 11.554 9.971 Som der bedrijfsopbrengsten 762.973 768.386

Lasten Verstrekkingen landelijke publieke omroepen 475.413 436.084 Lonen en salarissen 56.000 53.536 Sociale lasten 14.206 12.728 Afschrijvingen materiële vaste activa 6.623 6.017 Directe productiekosten 213.683 152.088 Overige bedrijfslasten 31.387 42.637 Som der bedrijfslasten 797.312 703.090

Resultaat deelnemingen 17 1.086 Rentebaten 1.829 2.193 Rentelasten en soortgelijke kosten -1.728 -2.080

Exploitatiesaldo -34.221 66.495

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 43 Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld conform de indirecte methode. (x 1.000 euro)

2008 2007 1. Kasstroom uit operationele activiteiten Exploitatieresultaat omroepactiviteiten -34.221 66.495 Aanpassen voor: - Afschrijvingen vaste activa 6.623 6.017 - Mutatie voorzieningen -796 2.844 Bruto kasstroom uit operationele activiteiten -28.394 75.356

Mutatie in voorraden 9.217 -15.677 Mutatie in vorderingen 10.768 - 6.318 Mutatie in kortopende schulden 14.782 - 67.865 Netto kasstroom uit operationele activiteiten 6.373 -14.504

2. Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa -7.612 - 8.264 Desinvesteringen financiële vaste activa - - Kasstroom uit investeringsactiviteiten -7.612 - 8.264

3. Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden - - Aflossing uit langlopende schulden -1.800 -3.393 Kasstroom uit financieringsactiviteiten -1.800 -3.393

Mutatie liquide middelen -3.039 -26.161

Liquide middelen einde boekjaar 21.320 24.359 Liquide middelen begin boekjaar 24.359 50.520 Mutatie liquide middelen -3.039 -26.161

44 Grondslagen voor de balans en de Rechtmatigheid Exploitatierekening Alle financiële transacties voortvloeiend uit de bedrijfsactiviteiten en de daarbij behorende financiële beheersmiddelen worden getoetst op Algemeen basis van richtlijnen zoals opgenomen in de Mediawet, het Handboek Bij de opstelling van de jaarrekening is uitgegaan van de regelgeving die is Financiële Verantwoording Publieke Omroep 2008 en andere relevante verwoord in het Handboek Financiële Verantwoording Publieke Omroep weten regelgeving. 2008. Het Handboek maakt deel uit van de regeling die op grond van het bepaalde in artikel 109, vierde lid, van de Mediawet en gelet op het Juridische structuur bepaalde in artikel 32a, tweede lid, van het Mediabesluit is getroffen. De stichting is op 29 mei 1969 opgericht en statutair gevestigd te Daar waar het inzicht dit vereist, is afgeweken van deze regelgeving. Hilversum aan de Sumatralaan 45. De stichting draagt de naam Neder- landse Omroep Stichting en bestaat uit twee organisatieonderdelen De Nederlandse Omroep Stichting is verantwoordelijk voor het beheer die vergaand zelfstandig werken. Het bedrijfsonderdeel Nederlandse van omroepmiddelen die zijn toegewezen aan de landelijke publieke Publieke Omroep, hierna ook wel genoemd de NPO, is verantwoorde- omroepen. In de praktijk betekent dit dat de Nederlandse Omroep lijk voor de uitvoering van taken voor de landelijke publieke omroep die Stichting de verstrekking van omroepmiddelen voor de landelijke voortvloeien uit de Mediawet. Het bedrijfsonderdeel NOS maakt radio- en publieke omroepen verzorgt. De door het ministerie van Onderwijs, televisieprogramma’s en content voor Teletekst en internet, en wordt in Cultuur en Wetenschap (OCW) beschikbaar gestelde gelden worden deze jaarrekening aangeduid als NOS. Met ingang van 1 januari 2009 zijn als baten verantwoord in de exploitatierekening. De verstrekkingen aan de bedrijfsonderdelen NPO en NOS juridisch gesplitst. de landelijke publieke omroepen worden verantwoord als last onder de post ‘Verstrekkingen landelijke publieke omroepen’. Activiteiten De Nederlandse Omroep Stichting is het samenwerkings- en coördinatie- Sinds 2005 heeft de Raad van Bestuur de hoogte van de Reserve orgaan van de instellingen die zendtijd hebben verkregen voor de lande- voor Programmadoeleinden gemaximaliseerd: de reserves boven lijke omroep. Daarnaast voert de stichting taken uit voortvloeiend uit artikel dit maximum worden overgedragen aan de NPO. Het maximum 16 van de Mediawet (Staatsblad 1987, nummer 249). wordt berekend aan de hand van een staffel afhankelijk van het 100% jaarbudget OCW Radio en Televisie aangevuld met de werkelijke OCW- bijdrage voor internet en themakanalen. In 2008 zijn de verstrekkingen aan de landelijke publieke omroepen enerzijds verhoogd met de inzet van de overgedragen programmareserves 2007 ten behoeve van de programmering en anderzijds verlaagd met de overgedragen reserves 2008 door toepassing van de maximering. Via de bestemming exploitatiesaldo worden deze middelen onttrokken respectievelijk toegevoegd aan de Reserve voor Programmadoeleinden.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 45 Waarderingsgrondslagen en grondslagen voor heeft plaatsgevonden aan de NOS. De aangekochte rechten worden de bepaling exploitatiesaldo gewaardeerd tegen de nominale waarde onder aftrek van door derden ontvangen bijdragen. Contracten in vreemde valuta worden omgere- Algemeen kend tegen de koers per balansdatum. Indien hiervoor contracten tegen De gebruikte waarderingsgrondslagen en de grondslagen voor de bepa- het afdekken van valutarisico’s zijn afgesloten, vindt waardering plaats ling exploitatiesaldo zijn voorgeschreven in het Handboek Financiële tegen de daarin vastgestelde koers dan wel de koers per balansdatum. Verantwoording Publieke Omroep 2008. Indien besloten is dat een bepaald programma of een programma in bewerking niet meer voor uitzending in aanmerking komt, wordt dit direct van de voorraad afgeschreven. De overige voorraden worden Waarderingsgrondslagen balans gewaardeerd tegen de laatst bekende inkoopwaarde dan wel lagere opbrengstwaarde. Hierin is begrepen de eventueel niet te verrekenen Materiële vaste activa omzetbelasting. De materiële vaste activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgingsprijs, dan wel de lagere opbrengstwaarde verminderd met Vorderingen de afschrijvingen en eventuele subsidies. De vorderingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor oninbaarheid. Afschrijving van de gebouwen Videocentrum, Filmcentrum en ‘Peperbus’ vindt, conform het Handboek Financiële Verantwoording, plaats in Liquide middelen veertig jaar. In verband met de verwachte economische levensduur Hieronder zijn opgenomen de banktegoeden die vrij beschikbaar zijn of wordt hiervan bij het gebouw Heideheuvel afgeweken. De afschrijvings- binnen een periode van een jaar vrijkomen. De buitenlandse valuta zijn termijn is in dit geval twintig jaar. gewaardeerd tegen de koers per balansdatum. De kredietfaciliteiten zijn verstrekt in de vorm van rekening courant kredieten. Afschrijvingen inventaris, inrichting en facilitaire apparatuur vinden plaats in vijf jaar. De afschrijvingen hardware en software vinden plaats Voorzieningen in vier jaar. De voorzieningen inzake afvloeiingsregeling, herstructurering (organisatievernieuwing), jubilea, infrastructuur en groot onderhoud zijn Financiële vaste activa gewaardeerd tegen nominale waarde. De deelnemingen zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere De voorzieningen ‘artikel 44 pensioenregeling’ en de wachtgeldrege- marktwaarde. ling zijn gewaardeerd op basis van contante waarde. Hierbij is rekening gehouden met de in de toelichting genoemde parameters. Voorraden De verwerving van de rechten worden verantwoord als niet uit de balans Schulden blijkende verplichtingen. Waardering van rechten en plichten onder Langlopende schulden betreffen opgenomen gelden uit hypothecaire de voorraden vindt plaats op moment dat daadwerkelijke facturering kredieten en leveranciers (rechten). Kortlopende schulden bestaan uit

46 leverancierskredieten en schulden uit belastingen, sociale verzekeringen en pensioenen, alsmede de kortlopende aflossingsverplichtingen van hypothecaire kredieten.

Tenzij anders vermeld, worden de overige activa en passiva gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Grondslagen voor de bepaling exploitatiesaldo

De baten en lasten worden verantwoord in het jaar waarop zij betrekking hebben, met uitzondering van afrekeningen met diverse organisaties (rechten en dergelijke) waar geen reële schatting mogelijk is. Deze worden op basis van het kasstelsel verantwoord.

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld aan de hand van de indirecte methode.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 47 Toelichting op de balans Debet

Materiële vaste activa (x 1.000 euro)

Boekwaarde Investeringen Ingebruik name Afschrijvingen Boekwaarde 31.12.2007 2008 2008 2008 31.12.2008 Bedrijfsgebouwen en -terreinen 65.066 540 17 -752 64.871 Inventaris en inrichting 2.413 1.592 54 -1.235 2.824 Andere vaste bedrijfsmiddelen 13.455 694 1.700 - 4.556 11.293 Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering 2.184 4.786 -1.771 - 5.199 Niet aan bedrijfsuitoef. dienstbaar 492 - - 80 412 83.610 7.612 - - 6.623 84.599

De investeringen in Bedrijfsgebouwen en terreinen bestaan voornamelijk Financiële vaste activa uit de verbouwingskosten van de ruimten ten behoeve van de ICT- (x 1.000 euro)

afdeling. 31.12.2008 31.12.2007 Overige deelnemingen - - De investeringen onder Inventaris en inrichting bestaan voor € 1,2 mln Totaal financiële vaste activa - - uit (vervangings-) investeringen van hardware. De overige deelnemingen betreffen: Onder de Andere vaste bedrijfsmiddelen is € 0,5 mln geïnvesteerd voor ontwikkeling van Informatiesystemen, Promosets en Ondertiteling Pensioenfonds PNO Media opgenomen. Tevens is de HD-studio in gebruik genomen alsmede zijn De waardering van het belang van de NPO in dit fonds is € 45. diverse automatiseringsprojecten afgerond. Nederlands Omroepmuseum Onder de Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering is de verbouwing van de De waardering van het belang van de NPO in het Nederlands Omroep- tweede, vijfde en zesde bouwlaag van het Videocentrum opgenomen museum is € 45. alsmede diverse automatiseringsprojecten waarop nog niet wordt afgeschreven. Stichting Beste van Vlaanderen en Nederland Gezien de afspraken over de omvang van het eigen vermogen van de Bij Niet aan bedrijfsuitoefening dienstbaar zijn de (deels) aan derden Stichting Beste van Vlaanderen en Nederland is besloten het belang op verhuurde gebouwen verantwoord. nihil te waarderen.

48 Voorraden De post Overlopende activa betreft per balansdatum vooruitbetaalde De post Voorraden betreft onderhanden werken inzake gefactureerde bedragen die betrekking hebben op het volgende boekjaar (2009), productiekosten en rechten voor programma’s die na het jaar 2008 waaronder Media Academie, FunX en Canal Digitaal (satellietdistributie). worden uitgezonden. Liquide middelen Van de liquide middelen is een bedrag van € 2,0 mln vastgelegd in Vorderingen kortlopende deposito’s. De overige middelen zijn te verdelen in de (x 1.000 euro) rekening-courant Beheer Omroepmiddelen (€ 12,8 mln) en de rekenin-

31.12.2008 31.12.2007 gen-courant (€ 6,5 mln) met financiële instellingen. Handelsdebiteuren 23.088 27.754 Landelijke publieke omroepen 18.628 27.009 Overige vorderingen 11.154 9.134 Overlopende activa 1.538 1.279 Totaal vorderingen 54.408 65.176

Op Handelsdebiteuren is een voorziening voor oninbaarheid ad € 0,4 mln in mindering gebracht (voorziening ultimo 2007 bedroeg € 0,7 mln).

Sinds 2005 heeft de Raad van Bestuur de hoogte van de Reserve voor Programmadoeleinden gemaximeerd: de reserves boven dit maximum worden overgedragen aan de NPO. Het maximum wordt berekend aan de hand van een vastgestelde staffel afhankelijk van de hoogte van het 100% Radio en Televisie jaarbudget van OCW aangevuld met de werkelijke OCW-bijdrage voor internet en themakanalen. De vorderingen op Landelijke publieke omroepen komen voort uit de overdracht van de programmareserves boven het maximum van de omroepen aan de NPO. Deze worden eventueel verminderd met de inzet van deze reserves ten behoeve van de programmering en verminderd met nog te ontvangen programmabudgetten of vermeerderd met terug te betalen programmabudgetten.

De Overige vorderingen bestaan voornamelijk uit terug te vorderen omzetbelasting en nog niet gefactureerde aankoop van films en series aan omroepen.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 49 50 Credit Bestemmingsreserves (x 1.000 euro) Eigen Vermogen Sinds 2005 heeft de Raad van Bestuur de hoogte van de Reserve voor (x 1.000 euro) Programmadoeleinden gemaximeerd; de reserves boven dit maximum

31.12.2007 Resultaat 31.12.2008 worden overgedragen aan de NPO. Het maximum wordt berekend aan bestemming de hand van een vastgestelde staffel afhankelijk van het 100% Radio 2008 Exploitatiereserve 29.844 3.226 33.070 en Televisie jaarbudget van OCW aangevuld met de werkelijke OCW- Bestemmingsreserves 7.971 -4.102 3.869 bijdrage voor internet en themakanalen. Op basis van de jaar- Reserve voor programmadoeleinden 60.610 -33.344 27.266 rekeningen van de omroepen (inclusief NOS) is een bedrag van € 3,8 98.425 -34.220 64.205 mln vastgesteld als bovenmatig en overgedragen aan de NPO. Van de overgedragen programmareserves 2007 is een bedrag van € 37,1 mln ingezet voor het op peil houden van de programmatische De Bestemmingsreserves zijn met name bedoeld voor de financiering ambities van de publieke omroep. van projecten binnen Diensten Nieuwe Media. De post Bestemmings- reserves is als volgt opgebouwd: Voorzieningen (x 1.000 euro)

Bestemmingsreserves 31.12.2007 Onttrekking Dotatie/vrijval 31.12.2008 (x 1.000 euro) art. 44 pensioenregeling 3.455 -799 104 2.760 31.12.2007 Resultaat- 31.12.2008 Afvloeiings- / wachtgeldregeling 3.229 -1.278 820 2.771 bestemming 2008 Jubilea 906 -18 173 1.061 Terrestrial Digital Audio Broadcasting Groot onderhoud 875 -936 1.190 1.129 (T-DAB) 650 -342 308 Infrastructuur 750 - - 750 Digitaal Platform (Digitale Voorziening) 1.318 -406 912 Herstructurering 177 -8 -45 124 HDTV uitzendingen 4.000 -2.814 1.186 9.392 -3.039 2.242 8.595 Overig 2.003 -540 1.463 7.971 -4.102 3.869

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 51 De voorziening Artikel 44 pensioenregeling is het gevolg van een Uit de wachtgeldregeling zijn in 2008 de volgende bedragen onttrokken: overgangsbepaling van de per 1 januari 2006 in werking getreden pensioenregeling. Voor de medewerkers, in dienst van de publieke (x 1.000 euro)

omroep vóór 1 januari 1997, is een indicatieve koopsom berekend als Wachtgeld Pensioen- Totaal compensatie voor de zogenaamde artikel 44-jaren. premie onttrekking 2008 P.B.A. Dirks 86,4 45,7 132,1 De voorziening is gebaseerd op de contante waarde van de indicatieve G.J. Wolffensperger 114,0 73,8 187,8 koopsommen bij het bereiken van de 60-jarige leeftijd van de mede-wer- H.J.E. Bruins Slot 56,2 16,8 73,0 kers op basis van de ultimo 2008 bekende gegevens. Bij het tot stand 256,6 136,3 392,9 komen van de berekende waarde is rekening gehouden met een rekenrente van 5%, de sterftekans voor man en vrouw alsmede de blijfkans. De voorziening voor Jubilea betreft de toekomstige verplichtingen bij 12,5 en 25-jarig dienstverband. De Afvloeiings-/wachtgeldregeling betreft een voorziening voor verplichtingen op grond van hoofdstuk VII van de Omroep CAO en de De voorziening voor Groot onderhoud betreft toekomstige onderhouds- wachtgeldregeling voor voormalige leden van de Raad van Bestuur. Bij werkzaamheden conform het onderhoudsplan aan, de in eigendom het tot stand komen van de berekende waarde is rekening gehouden zijnde, materiële vaste activa. met een rekenrente van 5%, de sterftekans voor man en vrouw alsmede de blijfkans. In 2007 is een voorziening getroffen voor kosten van verbeteringen aan de Infrastructuur op het Media Park (Middenweg). Deze werkzaamheden De voorziening is inclusief verplichtingen uit toekomstige pensioenvoor- zullen in samenwerking met TCN en de gemeente Hilversum worden zieningen. Bij de wachtgeldregeling is aanvullend inkomen tot 100% van uitgevoerd. Deze werkzaamheden zouden in 2008 plaatsvinden, maar het laatstgenoten salaris toegestaan. Daarboven worden de inkomsten zijn uitgesteld. in mindering gebracht op de wachtgeldregeling. Voor de zittende leden van de Raad van Bestuur wordt in het kader van de wachtgeldregeling De Herstructureringsvoorziening is ultimo 2004 gevormd voor de jaarlijks een reservering gemaakt. verplichtingen die voortkomen uit de organisatievernieuwing binnen de NPO en NOS. Dit proces heeft onder meer geleid tot vermindering van het aantal werknemers. Het saldo ultimo 2008 betreft de resterende verplichtingen uit de overeengekomen meerjarige afspraken met een aantal ex-werknemers.

Van het totaal van de voorzieningen heeft een bedrag van ca. € 6,9 mln. een karakter langer dan één jaar.

52 Langlopende schulden De Schulden aan leveranciers bestaan hoofdzakelijk uit schulden en De Langlopende schulden bestaan uit schulden aan kredietinstellingen aangegane verplichtingen inzake rechten en productiekosten ten betreffende hypothecaire kredieten ad € 32,4 mln ter financiering van behoeve van programmering. de aankoop van het Filmcentrum, het Videocentrum en de ‘Peperbus’; het krediet is volledig opgenomen. De aflossingsverplichting 2009 ad De Schulden aan kredietinstellingen betreffen een negatief rekening- € 1,8 mln is onder kortlopende schulden opgenomen. Per 30 september courant saldo ad € 27,0 mln en de aflossingsverplichtingen voor het 2008 is het rentepercentage aangepast naar 4,28% voor de resterende komende jaar van het hypothecaire krediet ad € 1,8 mln looptijd. De post Belastingen/premies sociale verzekeringen bestaat voor- Voor het hypothecaire krediet oorspronkelijk groot € 45,0 mln te namelijk uit nog te betalen loonheffing en premies. vermeerderen met 40% voor rente en kosten, zijn de panden Film- centrum, Videocentrum en ‘Peperbus’ liggend aan Sumatralaan 45 te De post Landelijke publieke omroepen betreft met name de nog Hilversum als zekerheid gesteld. te betalen Programmabudgetten 2008 en NL Kabel gelden. Deze bedragen worden in 2009 uitbetaald. Kortlopende schulden (x 1.000 euro) De schuld aan het Commissariaat voor de Media betreft de terug te betalen bijdrage wegens het achterblijven van uitgaven op projecten 31-12-2008 31-12-2007 in Nieuwe Media. Schulden aan leveranciers 29.344 32.420 Schulden aan kredietinstellingen 28.789 9.150 De Overige schulden bestaan onder andere uit verplichtingen inzake Belastingen/premies sociale verzekeringen 3.502 3.054 verlofdagen, nog te verdelen rechten thuiskopieën en nog toe te kennen Landelijke publieke omroepen 3.629 1.946 bijdragen uit het solidariteitsfonds ‘Eurodonatie’. Commissariaat voor de Media 1.902 1.903 Schulden inzake pensioenen 379 276 De post Overlopende passiva bestaat voornamelijk uit nog niet toege- Overige schulden 9.918 12.182 kende programmabudgetten Radio en Televisie, waarvan de uitzending Overlopende passiva 6.094 7.844 naar 2009 is doorgeschoven. 83.557 68.775

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 53 Niet uit de balans blijkende Toelichting op de Exploitatierekening verplichtingen Baten Meerjarige financiële verplichtingen In onderstaand overzicht wordt naar categorie de opbouw weer- Omroepmiddelen gegeven van de langlopende facilitaire, huur- en leasecontracten die De Omroepmiddelen betreffen: niet in de balans zijn opgenomen. (bedragen x 1.000 euro)

(bedragen x 1.000 euro) 2008 2007 < 1 jaar 1 - 4 jaar > 4 jaar Totaal Ontvangen omroepmiddelen NOS en NPO 255.316 337.518 Rechten contracten 51.809 87.496 27.250 166.555 Ontvangen omroepmiddelen landelijke publieke omroepen 483.217 409.145 Facilitaire contracten 8.038 7.162 - 15.200 Budget Landelijke Publieke Omroep 738.533 746.663 Leasecontracten 916 2.139 - 3.055 Eigen bijdrage programma’s 2.051 1.068 Huurcontracten 348 428 35 811 740.584 747.731 Totaal 61.111 97.225 27.285 185.621

Van de Ontvangen omroepmiddelen NOS en NPO heeft een bedrag De NPO staat ultimo 2008 garant voor de van ongeveer € 152,4 mln betrekking op de NOS en ongeveer € 102,9 volgende partijen mln op de NPO. De daling ten opzichte van 2007 wordt met name Omroepvereniging Max, voor een bedrag van maximaal € 0,5 mln veroorzaakt door de in 2007 incidenteel ontvangen OCW-middelen (ultimo 2007 bedroeg deze garantiestelling € 1 mln; ultimo 2009 zal de (€ 86,5 mln) ter dekking van het exploitatietekort. garantiestelling volledig vervallen). De post Ontvangen omroepmiddelen landelijke publieke omroepen ad Metropole Orkest, voor een bedrag van maximaal € 0,3 mln. € 483 mln betreft de door de Raad van Bestuur voorlopig vastgestelde budgetten landelijke omroep 2008. De landelijke publieke omroepen leggen via eigen jaarrekeningen verantwoording af over de besteding van de omroepmiddelen. Het budget landelijke omroep wordt na beoordeling van de jaarrekeningen van de landelijke publieke omroepen door het Commissariaat voor de Media achteraf definitief vastgesteld. De toekenning is in 2008 hoger door een structurele verhoging van € 50,0 mln, de indexering van € 15,0 mln, de toevoeging van CoBO € 6,0 mln en incidentele toekenning van € 6,0 mln.

54 Lasten De post Eigen bijdrage programma’s bestaat uit ontvangen gelden uit het Stimuleringsfonds, sponsorbijdragen en aan derden door- Verstrekkingen landelijke publieke omroepen berekende kosten. De Verstrekkingen landelijke publieke omroepen betreffen de toegekende omroepgelden aan de landelijke publieke omroepen minus de Opbrengst overige nevenactiviteiten vastgestelde budgetten voor de NOS en de NPO. De verstrekkingen De opbrengsten van de overige nevenactiviteiten bestaan worden per individuele omroep vastgesteld en zijn naar activiteit als voornamelijk uit verkoop van uitzendrechten/formats (€ 1,2 mln), op- volgt te specificeren: brengsten uit exploitatie van geredigeerde programmagegevens voor derden (€ 1,2 mln), doorberekende kosten aan derden (bedragen x 1.000 euro)

(€ 5,6 mln) en verhuur van panden aan derden (€ 2,5 mln). 2008 2007 Televisie 358.968 354.911 Overige bedrijfsopbrengsten Radio 84.252 64.446 De post Overige bedrijfsopbrengsten bestaat voornamelijk uit verrichtte Internet 26.141 18.663 diensten voor internetbeheer aan de overige landelijke publieke Themakanalen 9.847 10.014 omroepen ad ca. € 2,7 mln en ontvangen rechtenvergoeding leaders Overdracht programmareserves -3.795 -11.950 en tunes ad ca. € 2,9 mln Tevens is onder de overige opbrengsten een 475.413 436.084 vergoeding van € 1,6 mln verantwoord voor ontvangen vergoedingen van kabelmaatschappijen voor de doorgifte van de Themakanalen, Uitzending Gemist en Nederland 1, 2 en 3 via de kabel. Daarnaast zijn Lonen en salarissen en Sociale lasten onder meer opbrengsten gerealiseerd uit de productie en levering van De personeelskosten (exclusief freelance medewerk(st)ers) bestaan programmagegevens (€ 0,8 mln), opbrengsten uit hoofde van onder- uit lonen en salarissen en sociale lasten en zijn als volgt over de twee zoek naar programmapopulariteit (€ 0,8 mln) en opbrengsten voor het bedrijfsonderdelen verdeeld: inpakken van promo’s en eindregie Beste van Vlaanderen en Nederland (€ 0,4 mln). (bedragen x 1.000 euro)

2008 2007 NPO 24.853 22.226 NOS 45.353 44.038 70.206 66.264

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 55 56 Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 57 Het aantal personeelsleden in fte’s (exclusief freelance medewerk(st)ers) In/uit dienst Bezoldiging Bezoldiging per onderdeel: 2008 * 2007 * H.N. Hagoort (Voorzitter vanaf 01-05-2008 120,1 - Raad van Bestuur) 31.12.2008 31.12.2007 H.J.E. Bruins Slot (Voorzitter van 01-02-2003 129,8 200,2 Raad van Bestuur) t/m 31-07-2008 NPO 356 316 C. Vis (Lid Raad van Bestuur) vanaf 01-06-2003 201,6 193,5 NOS 631 620 R. Bierman (Lid Raad van vanaf 01-09-2003 200,5 191,0 987 936 Bestuur) G. Dielessen (Directeur NOS) vanaf 15-09-2003 156,3 150,9

De fte-stijging bij de NPO wordt deels veroorzaakt door de doorgevoerde 808,3 735,6 inrichting van de organisatie, ten gevolge van de nieuwe werkwijze. Deze inrichting heeft ervoor gezorgd dat de NPO is gekanteld van een * De bezoldiging betreft het belastbare loon x 1.000 euro. staforganisatie naar een lijnorganisatie waarbij naast een beleidsstaf zes (platform)directies zijn gevormd. Daarnaast is er bij de afdeling ICT Bij leden van de Raad van Bestuur wordt één maal per twee jaar de CAO- een uitbreiding van fte doordat deze afdeling 24-uurs dienstverlening is aanpassing toegepast. In 2008 is de omroep-CAO-index toegepast op gaan verzorgen. Tevens zijn bij Radio meer medewerkers aangenomen de salarissen van de Raad van Bestuur. In 2007 heeft geen aanpassing doordat in 2008 meer activiteiten die voorheen onder de omroepen plaatsgevonden. vielen onder de gezamenlijkheid zijn gebracht. Naast de bezoldiging zijn premies betaald uit hoofde van pensioen- De Raad van Bestuur en Directie NOS is gedurende 2008 als volgt verplichtingen. samengesteld: Voor de bestuurs- en directieleden zijn in 2008 de volgende pensioen- dhr. drs. H.N. Hagoort Voorzitter Raad van Bestuur premies (werkgevers- en werknemersdeel) betaald: dhr. ir. R. Bierman Lid Raad van Bestuur dhr. drs. C.A. Vis Lid Raad van Bestuur (bedragen x 1.000 euro)

2008 2007 dhr. G. Dielessen Directeur NOS H.N. Hagoort (Voorzitter Raad van Bestuur) 26,8 - H.J.E. Bruins Slot (Voorzitter Raad van Bestuur) 29,3 48,7 Drs. H.N. Hagoort is per 1 juni 2008 voorzitter van de Raad van Bestuur. C. Vis (Lid Raad van Bestuur) 45,5 43,9 De bezoldiging van leden van de Raad van Bestuur is vastgesteld door R. Bierman (Lid Raad van Bestuur) 83,6 113,9 de Raad van Toezicht en valt onder de WOPT. Onderstaand een over- G. Dielessen (Directeur NOS) 37,1 35,9 zicht van de bezoldiging van de bestuurs- en directieleden. 222,3 242,4

58 De relatief hoge pensioenpremies in 2007 en deels nog in 2008 hebben Openbaarmaking topinkomens te maken met correcties op het verleden. Op grond van de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefi- nancierde Topinkomens (WOPT) dient inzicht te worden gegeven in In 2008 hebben geen betalingen aan ex-bestuursleden anders dan functies waarbij de verstrekte bezoldigingen/salarissen/honoraria/ vanuit de wachtgeldregeling plaatsgevonden. Voor een specificatie overige vergoedingen uitstijgen boven het gemiddelde belastbare jaar- van de bedragen die zijn betaald uit hoofde van de wachtgeldregeling inkomen van een minister, dat voor 2008 is vastgesteld op € 181.000,- . wordt verwezen naar de toelichting bij de balans van de voorziening Het belastbare jaarinkomen bestaat uit belastbaar loon vermeerderd afvloeiings-/wachtgeldregeling (pagina 49). Voor de zittende leden van met de bijdragen in de pensioenvoorziening (werkgevers- en werk- de Raad van Bestuur wordt in het kader van de wachtgeldregeling jaar- nemersdeel). lijks een reservering gemaakt. Naast de leden van de Raad van Bestuur en directie NOS ontvangen de volgende functionarissen structureel een inkomen dat boven het WOPT-niveau ligt:

(bedragen x 1.000 euro)

NOS 2008 2007 Bezoldiging / Pensioen- Bezoldiging / Pensioen- salaris / bijdrage salaris / bijdrage honorarium honorarium Presentator 296,2 72,8 285,8 70,4 Presentator 159,6 34,8 160,9 34,8 Presentator 157,0 37,0 151,4 35,1

NPO 2008 2007 Bezoldiging / Pensioen- Bezoldiging / Pensioen- salaris / bijdrage salaris / bijdrage honorarium honorarium Directeur * 155,6 34,5 72,8 16,5

* in dienst per 1-07-2007

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 59 Door toedoen van eenmalige pensioenuitkeringen en/of nabetalingen Directe productiekosten van belasting hebben de volgende functionarissen in 2008 incidenteel De Directe productiekosten zijn als volgt samengesteld: een inkomen ontvangen dat boven het WOPT-niveau ligt: (bedragen x 1.000 euro)

(bedragen x 1.000 euro) 2008 2007 NOS 2008 2007 Televisie 127.139 83.498 Bezoldiging / Pensioen- Bezoldiging / Pensioen- Radio 16.964 15.551 salaris / bijdrage salaris / bijdrage honorarium honorarium Internet 3.288 1.943 Directeur 157,0 30,9 129,1 27,6 Rechten 21.222 21.332 Presentator 315,7 - 81,1 - Beheertaken 23.086 22.243 Presentator 94,0 116,0 85,4 33,0 Distributie 12.172 11.936 Overig 9.812 7.372 NPO 2008 2007 213.683 163.875 Bezoldiging / Pensioen- Bezoldiging / Pensioen- salaris / bijdrage salaris / bijdrage honorarium honorarium De directe productiekosten zijn in totaal € 49,8 mln gestegen ten Afdelingsmanager 65,0 146,1 100,5 36,3 opzichte van 2007. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat in 2008 superevenementen (EK Voetbal en Olympische Spelen) hebben plaats- Samenstelling en vergoedingen Raad van Toezicht gevonden. Dit komt het meest tot uiting in de uitzendrechten, die circa De Raad van Toezicht bestaat vanaf 1 januari 2006, als gevolg van € 41,4 mln hoger zijn dan in 2007. Het effect van de Superevenementen aanpassingen op de Mediawet, uit de volgende personen: is in 2008 tevens terug te zien in de toename van de directe produc- • dhr. mr. C. Smaling (voorzitter) tiekosten televisie/radio/internet, de technische productiekosten • dhr. ir. B.F. Dessing (beheertaken), distributiekosten en overige productiekosten. • dhr. dr. A.A. Dijkhuizen • dhr. prof. dr. N.A.N.M. van Eijk De post Rechten bestaat uit kosten voor BUMA/Stemra, SENA, naburige • mevr. prof. dr. V. Frissen rechten MCO en overige rechten. • dhr. D. Terpstra • mevr. A.P.M. van der Veer-Vergeer De post Beheertaken heeft betrekking op de gerealiseerde productiekosten ten behoeve van het technisch voorbereiden, gereedmaken en In 2008 bedraagt het vastgestelde vacatiegeld voor de voorzitter van doen uitzenden van radio en televisieprogramma’s. De werkzaamheden de RvT € 25.000. Voor de overige leden is het vacatiegeld vastgesteld zijn uitbesteed aan Technicolor. De NPO ontvangt hiervoor vergoeding op € 15.000. Daarnaast is in 2008 in totaal € 1.436 uitbetaald aan belaste van OCW. onkostenvergoeding.

60 De post Distributie heeft betrekking op de distributiekosten voor radio Overige gegevens en televisie via de ether, satelliet en Digitenne. Bestemming exploitatiesaldo De Overige directe productiekosten bestaan onder andere uit kosten Het exploitatiesaldo is als volgt bestemd: R&D ( € 2,6 mln), Innovatie Nieuwe Media (€ 2,6 mln), bijdrage Stichting Beste van Vlaanderen en Nederland (€ 1,6 mln), bijdrage Stichting Media (bedragen x 1.000 euro) Academie (€ 1,3 mln), bijdrage Stichting De Ombudsman (€ 0,8 mln), 2008 2007 bijdrage Stichting Korrelatie (€ 0,2 mln) en overige productiekosten Exploitatiereserve 3.226 69.323 (€ 0,7 mln). Reserve voor programmadoeleinden -33.344 -388 Overige bedrijfslasten Bestemmingsreserves -4.102 -2.440 De post overige bedrijfslasten bestaat onder andere uit kosten voor -34.220 66.495 digitalisering, huisvesting, promotie van radio- en televisieactiviteiten, kijken luisteronderzoek, innovatieprojecten, advieskosten, automatise- Honoraria accountant ring, internet, contributies en bijdragen en inhuur- en uitzendkrachten. (bedragen x 1.000 euro)

2008 2007 Rentebaten en -lasten Jaarrekeningcontrole 192 236 De Rentebaten bestaan voornamelijk uit rente op kortlopende depo- Overig 26 56 sito’s en rekening-courant. 218 292

De Rentelasten betreffen rente en kosten uit het hypothecaire krediet op het Filmcentrum, het Videocentrum en de ‘Peperbus’.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 61 Accountantsverklaring

62 63 64 Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 65 NPO Terugblik en evaluatie

Integraal management siteitsbeleid is er in dit verband op gericht om naast evenwel lastig om de gehele organisatie In 2008 is een verdere invoering van inte- op een actieve manier initiatieven te nemen ten structureel met de aangeleerde vaardigheden graal management een van de speerpunten einde een divers samengesteld personeels- en de afgesproken formats te laten werken. van de organisatie geweest. Daartoe werden bestand te realiseren, dit te behouden en de In 2009 zal dit dan ook een aandachtspunt verschillende instrumenten, naast een enkele betrokken medewerkers te stimuleren hierin blijven. aanpassing in de begrotingsmethodiek, aange- adequaat samen te werken. In het verslagjaar reikt die de manager moeten ondersteunen in 2008 werd als onderdeel van het Diversiteits- Opleidingen het realiseren van meer verantwoordelijkheden beleid een begin gemaakt met het meetbaar In 2008 werden diverse opleidingsacti- ten aanzien van het personeelsmanagement. maken van de instroom van allochtonen. Via viteiten ontplooid. Voor het eerst werd Zo werd op HR-gebied de management- de managementafspraken zijn in 2008 speci- gewerkt met decentrale budgetten, waarbij informatie uitgebreid en werden er trainingen fieke doelstellingen geformuleerd waarbij één ieder bedrijfsonderdeel eigen afwegingen aangeboden onder andere op het gebied op de vier in te stromen nieuwe medewerkers maakt over de te volgen opleiding die de van projectmanagementvaardigheden en het bij gelijke geschiktheid van allochtone afkomst medewerker zou moeten gaan volgen. POA verder professionaliseren van de interview- zou moeten zijn, en dan bij voorkeur de eerste organiseerde organisatiebrede trainingen, vaardigheden bij selectiegesprekken. in te stromen medewerker. Hoewel dit tot enige zoals vervolgtrainingen met betrekking tot de verbetering heeft geleid van het percentage HR-cyclus (planning-, voortgang- en evalu- HR-cyclus (planning-, voortgang- en allochtonen wordt het streefgetal van 10% nog atiegesprekken) en een training gericht op evaluatiegesprekken) lang niet gehaald. Op dit moment bedraagt interviewvaardigheden, de zogeheten STAR- In het verslagjaar werden weer diverse opfris- het percentage 5%. Vóór alles moeten we als training. Ook werden trainingen en cursussen trainingen aangeboden aan het management bedrijf een aanzuigende werking en uitstraling aangeboden op het gebied van projectma- in verband met de gesprekkencyclus met hebben op medewerkers behorende tot de nagement, persoonlijke vaardigheden en de medewerkers, waarbij resultaatgerichte niet-westerse allochtonen. De arbeidsmarkt- managementopleidingen. afspraken en ontwikkeling voorop staan. communicatie is daarom ook met dat doel aangepast. In 2009 zullen de inspanningen De NPO had in 2008 een rekening courant Diversiteit verder worden opgevoerd. van € 39.000,- bij de Media Academie. De Een onderdeel van de missie van de publieke opleidingen bij de Media Academie zijn vooral omroep is dat in principe iedereen wordt Projectmatig werken/Projectmanagement gericht op het ontwikkelen van professioneel bereikt, van welk ras, geloof, sekse of (multi- In 2008 werden op grote schaal trainingen talent en de verbetering van de kwaliteit van culturele) afkomst dan ook. Zowel in het verzorgd in projectmatig werken en project- de beroepsuitoefening en het stimuleren programmabeleid als in het personeelsbeleid management. Ongeveer 65 deelnemers van innovatie. Nieuwe medewerkers kwamen wordt gestreefd naar een representatieve deden aan deze trainingen mee. Hoewel op een speelse manier in aanraking met de afspiegeling van de Nederlandse samen- hiermee belangrijke verbeteringen werden wereld van de media via een introductiedag leving, waardoor de publieke omroep zich gerealiseerd op het gebied van efficiënt en georganiseerd bij de Media Academie. beter kan presenteren aan het publiek. Diver- doelgericht samenwerken, blijft het daar- Opleiding, training en coaching zijn belang-

66 NPO Terugblik en evaluatie

rijk om de ontwikkeling van medewerkers af door de directie Distributie, Technologie en te stemmen op de doelstellingen van de orga- Uitzending (+ 4,6 fte); nisatie. Daarbij is het principe van ‘de juiste • start van de directie Innovatie en persoon op de juiste plek’ een flexibel gegeven Nieuwe Media (+ 2,56 fte); geworden. Het helpt medewerkers nieuwe • boven formatie tot herplaatsing uitdagingen aan te pakken en aan te kunnen. (+ 2,89 fte). Om de ontwikkeling van medewerkers en mobiliteit in de organisatie te vergroten worden De groei in fte’s is deels structureel opleiding, training, coaching en te verklaren doordat loopbaaninstrumenten ingezet. de vacante vacatures eind 2007 vanwege Arbeidsmarktcommunicatie de krappe arbeids- De nieuwe wervingsuiting van de NPO is in markt in dat jaar, pas in het derde kwartaal van 2008 gelanceerd. De 2008 ingevuld zijn. Er is NPO wordt in zijn geheel als werkgever gepo- geen overschrijding in fte’s sitioneerd waarbij recht wordt gedaan aan in 2008 ten opzichte van de de diverse directies en activiteiten binnen de begrote formatie in dat jaar. organisatie. Ook wordt met deze wervingsuiting tot uitdrukking gebracht dat de publieke Het aantal fte’s in de lagere salarisklassen omroep een divers samengestelde organisatie neemt af terwijl het aantal fte’s in hogere sala- voorstaat. risklassen toeneemt. De gemiddelde leeftijd is iets gedaald ten opzichte van de gemiddelde Cijfers en trends leeftijd in 2007. Bij de evaluatiegesprekken is Ten opzichte van 2007 is in de begrote formatie meer differentiatie te zien in de toegekende een groei zichtbaar in het personeelsbestand beoordelingspercentages. Dit is waarschijnlijk van 21 fte. het gevolg van de in 2007 nieuw ingevoerde Deze groei is te verklaren door: systematiek van planning-, voortgang,- en • overheveling van activiteiten (en budget) van evaluatiegesprekken (HR-cyclus). omroepen aan de directie Radio (+ 4,78 fte); • uitbreiding van de dienstverlening van afdeling ICT aan omroepen (+ 2,36 fte); • uitbreiding van marketingactiviteiten bij de directie Televisie (+ 3,81 fte); • overname van uitzendtaken van Technicolor

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 67 NOS Terugblik en evaluatie

NOS Academie dat medewerkers over het algemeen met veel dergelijke omvang goed in te werken en te Ook in 2008 is een groot deel van het oplei- plezier bij de NOS werken. Dit vanwege de begeleiden, omdat de chefs en mentoren dit dingsbudget (€ 530.000) opgemaakt. Veel inhoud van het werk, de onderlinge sfeer en naast hun reguliere werkzaamheden moesten medewerkers hebben een opleiding of cursus autonomie. Mindere kanten waren de hoge doen. gevolgd op basis van een opleidingsplan opge- mentale werkbelasting, het ongewenste gedrag steld door leidinggevende en NOS Academie. In en beoordeling van leidinggevenden. Een plan Van de zes trainees hebben na afloop van het 2008 zijn bijna alle opleidingen geregistreerd van aanpak zal worden opgesteld en in 2009 traineeship vier een contractverlenging aan- waardoor per medewerker of op afdelings- uitgevoerd worden. geboden gekregen. Drie trainees hebben dit niveau overzichten kunnen worden gemaakt. aanbod geaccepteerd. Masteropleiding Allochtonen Levensfase Bewust Beleid Vorig jaar heeft de NOS zes trainees aange- Introductie nieuwe medewerkers In het kader van de CAO-onderhandelingen nomen die twee dagen per week werkzaam In december is bij de NOS een nieuwe start is een paritaire werkgroep een aantal keer waren op de Nieuwsvloer en daarnaast gemaakt met een bedrijfsbrede introductie bijeengeweest om voorstellen te doen voor de een Masteropleiding volgden aan de Media voor nieuwe medewerkers. Voor die tijd werd invoering van een levensfasebewust beleid. De Academie. de introductie alleen door de betrokken NOS is gastvrouw geweest van een congres afdeling zelf geregeld. Om iedereen een gelijk- georganiseerd door ‘Grijs Werkt’. Hier hebben Het eerste half jaar werkten vier trainees op de waardig programma aan te bieden organiseert adviseurs van PO&O verteld wat bij de NOS binnenlandredactie en twee op de 24-uurs- de afdeling PO&O voortaan iedere maand een op het gebied van levensfasen beleid speelt. redactie. Het tweede half jaar hebben de introductieochtend. Er wordt kennis gemaakt De ervaring is dat het om maatwerk gaat. trainees zich naar gelang voorkeur verspreid met de directie en de hoofdredactie van Nieuws Wat voor de één wenselijk is, is voor de ander over Binnenland, Buitenland, Jeugdjournaal en en Sport en er wordt een rondleiding door het onwenselijk. In 2008 is ook met een groep de Digidesk. De trainees vielen onder de directe NOS-gebouw gehouden op de Nieuwsvloer medewerkers gesproken over dit thema. verantwoordelijkheid van de chef van de betref- en de Sportvloer, inclusief regieruimten en Daaruit bleek wederom dat maatwerk het beste fende redactie, daarnaast had iedere trainee studio’s. is. Als organisatie moet je over een palet aan een mentor voor de inhoudelijke begeleiding mogelijkheden, regels, ideeën beschikken en daarover met medewerkers in gesprek gaan. Omdat het de eerste keer was dat de NOS een groep trainees heeft aangenomen, is het ook Werkbelevingsonderzoek voor de NOS een leerproces geweest. Een deel In oktober 2008 heeft het medewerkers- van de trainees had geen journalistieke achter- belevingsonderzoek plaatsgevonden. 376 grond en die achterstand bleek in de praktijk NOS-medewerkers hebben daaraan deel- toch moeilijk overbrugbaar, ondanks de oplei- genomen, dat is iets meer dan 50% van alle ding aan de Media Academie. Daarnaast bleek medewerkers. De belangrijkste conclusie was het ook moeilijk om een groep trainees van een

68 NPO Vooruitblik 2009

Integraal management gels van de overheid over. De arbocatalogus zal Arbodienst In 2008 is integraal management verder in hierdoor beter kunnen aansluiten bij de speci- In 2009 zal de dienstverlening van de huidige de organisatie geïmplementeerd. Daarbij is fieke branche- of bedrijfssituatie. Dat verhoogt Arbodienst op kwaliteit en samenwerking de NPO van een staf- en bestuursorganisatie de herkenbaarheid van de maatregelen en worden geëvalueerd. Ook de kosten zullen meer ontwikkeld naar een integraal coördi- daarmee de daadwerkelijke implementatie. Het hierbij kritisch worden bekeken. natieorgaan voor de publieke omroep met de is de verwachting dat een dergelijke arbocata- volgende kerntaken: logus voor de publieke omroepen in 2009 met Functieprofielen • strategie en beleid; de vakbonden wordt overeengekomen. In 2009 zullen in overleg met de leidingge- • programmering van de netten en zenders; venden de bestaande functieprofielen worden • distributie; Diversiteit geëvalueerd op onderlinge samenhang en • facilitaire diensten. In 2009 zal meer gericht beleid op dit onder- consistentie van de competenties. Eind 2009 werp worden ingezet, waarbij onder meer de moet sprake zijn van een volledige update van In 2009 zal de organisatiecultuur daarop verder ‘business case’ de verdere acties zal bepalen. het bestand aan functieprofielen. moeten worden aangepast. Kernbegrippen Diversiteit moet vooral bijdragen aan een hierbij zijn: slagvaardiger en samen gericht betere performance van de publieke omroep werken aan gemeenschappelijke doelen. In dit naar de gehele samenleving. Extra inspan- verband zal ook de rol van de integraal manager ningen door HR zullen plaats vinden voor het duidelijker moeten worden. Via training en inzetten van wervingskanalen, gericht op de opleiding zal dit worden ondersteund. instroom van en het behoud van multicultureel personeel. Daarnaast zullen we ter ondersteu- Arbocatalogus publieke omroep ning via de HR-afdeling de beschikking moeten De arbowetgeving is sinds 1 januari 2007 hebben over adequate arbeidsmarktinformatie gewijzigd. Werkgevers en werknemers hebben die aangeeft welke multiculturele groepen meer ruimte voor maatwerk en kunnen samen voor welke functiegebieden beschikbaar zijn, het arbobeleid invullen in een arbocatalogus. zodat gericht kan worden geworven. Overi- De overheid stelt in de Arbowet- en regelgeving gens blijft het voldoen aan functievereisten en zogenaamde doelvoorschriften vast. Hierin geeft kwaliteit te allen tijde leidend bij de aanname zij het beschermings- en veiligheidsniveau aan van personeel. dat bedrijven moeten bieden aan werknemers, zodat zij veilig en gezond kunnen werken. In een HR-cyclus arbocatalogus werken werkgevers en werkne- In 2009 zullen aanpassingen aan de systema- mers vervolgens deze voorschriften concreet tiek moeten leiden tot een efficiënter gebruik uit voor de eigen branche of het eigen bedrijf. hiervan. Vanzelfsprekend zal de OR hier nauw In feite nemen zij het opstellen van beleidsre- bij worden betrokken.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 69 NOS Vooruitblik 2009

De onderwerpen die hieronder zijn uitgewerkt Evaluatie Arbodienst Werving & Selectie verdienen extra aandacht in 2009. Het zijn In 2009 wordt de dienstverlenging van de Zowel de procedure als de manier van werven projecten of thema’s die naast de reguliere huidige Arbodienst geëvalueerd. Er wordt en adverteren dient te worden aangepast aan werkzaamheden moeten worden opgepakt. inmiddels een aantal jaren samengewerkt met de eisen van de organisatie en deze tijd. De reguliere projecten kunnen, kort samen- de huidige Arbodienst. De evaluatie richt zich gevat, ingedeeld worden in drie onderdelen: de op klanttevredenheid en samenwerking. Vorig jaar waren er vijftig vacatures binnen de instroom van nieuw personeel, de doorstroom NOS. De meeste hiervan zijn vervuld middels en uitstroom van medewerkers. Werkbelevingsonderzoek het plaatsen van advertenties op intra- en Uit het werkbelevingsonderzoek blijkt dat bij de internet. Gezien de over het algemeen grote Masteropleiding Allochtonen NOS een juiste balans aanwezig is tussen ener- hoeveelheid reacties en een beperkt sollicitan- Op basis van de ervaringen in 2008 is in giebronnen en werkstressoren. Dit neemt niet tensysteem is dit zeer arbeidsintensief. 2009 gekozen om met een kleinere groep van weg dat er punten zijn die voor verbetering in twee trainees van start te gaan. Deze trainees aanmerking komen. De verwachting is dat het effectiever is om hebben al een journalistieke opleiding afge- periodiek grote wervingsrondes te houden, rond en stage gelopen bij de NOS. Hierdoor zijn Op basis van de resultaten en conclusies zijn door het plaatsen van verzameladvertenties en zij deels al vertrouwd met de NOS-organisatie, drie speerpunten en twee aandachtspunten het benutten van digitale netwerken (LinkedIn, de werkwijzen en de techniek. Deze trainees geformuleerd. Hyves). Dit maakt het mogelijk om een database hebben ieder een eigen mentor waar ze terecht De speerpunten zijn: van gescreende kandidaten op te bouwen, kunnen met vragen en opmerkingen. De trai- • Stijl van leidinggeven; waaruit geput kan worden op het moment dat nees zijn twee dagen per week werkzaam op • Ongewenst gedrag binnen de NOS; zich een concrete vacature voordoet. de Nieuwsvloer en studeren daarnaast aan de • Loopbaanontwikkeling. Media Academie. Voorwaarde is dat een goed sollicitanten- De aandachtspunten zijn: systeem beschikbaar komt om de gegevens Resultaatgericht werken • Behouden juiste balans; van kandidaten te beheren. Dit jaar zal er Alle afdelingen binnen de NOS werken volgens • Beoordelingssystematiek. een nieuw sollicitantenvolgsysteem worden de systematiek van het jaarlijks maken van geselecteerd en een nieuwe werving- en selec- resultaatafspraken. Komend jaar staat in het In een plan van aanpak worden al deze punten tieprocedure worden opgesteld. Daarnaast teken van het vergroten van de gespreksvaar- uitgewerkt naar verbeteringen en acties die in worden in samenwerking met Marketing en digheden van leidinggevenden. In dit kader 2009 worden opgepakt. Voorbeelden hiervan Communicatie nieuwe formats voor arbeids- worden door de afdeling PO&O workshops zijn het verbeteren van de gesprekstechniek marktcommunicatie ontwikkeld. georganiseerd, waarin aandacht wordt besteed voor leidinggevenden en een nader onderzoek aan het geven van feedback, het maken van naar ongewenst gedrag binnen de NOS. ontwikkelingsafspraken en de verslaglegging.

70 Academie Hierbij wordt onder andere gebruik gemaakt Functionele richtlijn Binnen de Academie staan tal van thema’s van bestaand beleid en regelingen zoals: Dit jaar komt een PO&O Wiki beschikbaar voor voor 2009 op de agenda. Zoals bijvoorbeeld • Opleidings- en ontwikkeltrajecten (Academie); leidinggevenden binnen de NOS. Op deze Wiki de ontwikkeling van leidinggevenden. In de • (externe) loopbaanbegeleiding/coaching; staan alle richtlijnen op PO&O gebied die voor afgelopen jaren hebben leidinggevenden bij • Resultaatgericht werken; een chef van belang zijn. Een leidinggevende de NOS een behoorlijke verandering doorge- • Benutten mogelijkheden met betrekking tot kan bijvoorbeeld opzoeken hoe een werving- maakt. Naast verantwoordelijk te zijn voor de contracteren (flexwet/CAO); en selectieprocedure in zijn werk gaat of hoe inhoud, zijn ze nu ook verantwoordelijk voor het • Uitwisseling/detachering; je een arbeidsvoorwaardenvoorstel doet. Maar gehele scala aan managementtaken (perso- • De CAO: de jaarurennorm, leeftijdsdagen, ook zaken als verlofregeling en studie- of reis- neel, financieel en journalistiek). Thema’s zoals onbetaald verlof, regeling met betrekking tot kostenregeling zijn terug te vinden. Omdat de situationeel, coachend en resonant leiderschap werken in de nacht, demotie, beloning, levens- Wiki digitaal is kan deze gemakkelijk vanuit de zullen de komende tijd aandacht krijgen. Wat bij loopregeling. afdeling up-to-date worden gehouden en is de NOS wordt verstaan onder deze begrippen deze eenvoudig toegankelijk voor de chefs. zal worden uitgewerkt in een nog te ontwik- Al deze instrumenten zijn in principe voor alle Leidinggevenden kunnen dus vanaf dit jaar nog kelen visie op leiderschap. Het uitgangspunt medewerkers inzetbaar, afhankelijk van de makkelijker antwoord vinden op veel PO&O- bij deze visieontwikkeling is de vraag: welke persoonlijke omstandigheden en behoeftes gerelateerde vragen. vorm van leiderschap heeft de NOS nodig in van medewerkers. Daarom zal ieder traject de toekomst? De directie zal daarin het initiatief maatwerk zijn. nemen en ziet dit als een belangrijk onderdeel van het ‘Next Level’-traject. In dit kader wordt in 2009 gestart met een mentoringproject binnen Nieuws. In dit project Andere thema’s zijn: zullen meer ervaren collega’s minder ervaren • Vernieuwing en verbetering van het collega’s begeleiden in het werk en wegwijs opleidingsaanbod; maken binnen de NOS. • Opstellen meerjarenplanontwikkeling en opleiding NOS; Ook is een pilot gestart met een loopbaanscan. • Structureren procedure rond toekenning Deze tool wordt ingezet bij loopbaangesprekken en planningen opleidingen. en geeft een medewerker inzicht in zijn of haar talenten. In 2009 zal een aantal medewerkers Levensfasebewustbeleid aan deze pilot meewerken. Op basis van deze Het doel van dit project is mobiliteit en het ervaringen zal de tool worden geëvalueerd inzetbaar houden van werknemers van diverse en zal besloten worden hoe de loopbaanscan leeftijdscategorieën. verder wordt ingezet.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 71 Cijfers & Trends Personeelsbestand Samenstelling personeel

2008 2007 NPO 2008 2007 Begrote formatie NPO 351,33 372,15 Aantal fte's 356,36 317,08 Begrote formatie NOS 639,4 661,3 Aantal medewerkers 393 352 Detacheringen 5 6 Freelancers 57 62 Uitzendkrachten 77 28

NOS 2008 2007 Aantal fte's 629 615 Aantal medewerkers 674 665 Detacheringen 2 2 Freelancers 151 236 Uitzendkrachten 24 29 Freevoice 1

Kern-/flex posities in clusters

NPO % Bandbreedte NOS % Bandbreedte NPO % Bandbreedte NOS % Bandbreedte Proces/project 2008 2008 2007 2007 BINNEN BANDBREEDTE Cluster proces Aantal fte Kernposities 336,42 97,18 500 88 309,41 98,72 524 92 Aantal fte Flexposities 9,78 2,82 66 12 4 1,28 43 8 Cluster project Aantal fte Kernposities 2 19,67 33 52 1,67 45,5 21 44 Aantal fte Flexposities 8,16 80,33 30 48 2 54,5 27 56 SUBTOTAAL 629 615 BUITEN BANDBREEDTE Cluster project Aantal fte Kernposities 0 0 0 0 Aantal fte Flexposities 0 0 0 0 TOTAAL 356,36 629 317,08 615

72 Leeftijdverdeling man/vrouw Opleiding en ontwikkeling

NPO 2008 2007 Stages NPO 2008 2007 leeftijd Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal WO 5 4 <=25 3 7 10 1 2 3 HBO 15 11 26-30 30 21 51 14 15 29 MBO 0 0 31-35 28 24 52 31 34 65 Overig 0 0 36-40 30 44 74 29 28 57 Totaal 20 15 41-45 33 31 64 30 38 68 46-50 31 29 60 25 25 50 Stages NOS 2008 2007 51-55 23 27 50 15 15 30 WO 25 11 56-60 14 15 29 16 10 26 HBO 49 58 60> 1 2 3 1 1 2 MBO 12 7 Totaal 193 200 393 162 168 330 Overig 3 8 Totaal 89 84 NOS 2008 2007 leeftijd Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal <=25 5 9 14 7 10 17 Verdeling stagiairs man/vrouw 26-30 36 36 72 36 23 59 NPO 2008 2007 31-35 61 40 101 58 42 100 Mannen 9 7 36-40 80 65 145 88 70 158 Vrouwen 11 8 41-45 88 47 135 74 55 129 46-50 52 32 84 58 24 82 NOS 2008 2007 51-55 50 19 69 45 22 67 Mannen 42 37 56-60 23 21 44 25 18 43 Vrouwen 47 47 60> 7 3 10 7 3 10 Totaal 402 272 674 398 267 665 De gemiddelde leeftijd bij NPO is 41,6 (was 41,9 jaar) De gemiddelde leeftijd bij NOS is 41 (was 41)

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 73 Beloning Gemiddelde leeftijd per salarisklasse

Loonsom NPO 2008 2007 NPO 2008 2007 Totale loonsom (excl. sociale lasten) 18,3 mln 15,7 mln Schaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Overwerkregistratie n.v.t. 10,4 x 100 % Geen 49,3 0 49,3 50,1 0 50,1 A-D 50 44,5 47,3 48,3 43,5 45,9 Loonsom NOS 2008 2007 E-F 37,6 41,8 39,7 38,9 41,5 40,5 Totale loonsom (excl. sociale lasten) 34,1 mln 32,7 mln G-H 39,3 41 40,2 39,8 41,3 40,6 Overwerkregistratie n.v.t. 998 x 100% J-M 47,4 43,9 45,7 47,7 44,3 46,0 Totaal 41,4 41,8 41,6 42,0 41,8 41,9 Verdeling man/vrouw naar salarisklasse NOS 2008 2007 NPO 2008 2007 Schaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Schaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Geen 0 0 0 0 0 0 Geen 9 0 9 9 0 9 A-D 0 0 0 0 0 0 A-D 2 2 4 3 2 5 E-F 36 40 38 36 39 38 E-F 47 90 137 41 87 128 G-H 41 40 40 41 40 41 G-H 89 78 167 84 65 149 J-M 48 47 48 48 45 48 J-M 46 30 76 38 23 61 M 48 0 48 48 0 48 Totaal 193 200 393 175 177 352 Totaal 42 40 41 42 41 41

NOS 2008 2007 Schaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Geen 0 0 0 0 0 0 A-D 0 0 0 0 0 0 E-F 35 72 107 35 71 106 G-H 282 178 460 275 173 448 J-M 85 22 107 88 23 111 Totaal 402 272 674 398 267 665

74 Eindschaligen per salarisklasse

NPO Schaal 2008 2007 A 0 0 B 0 0 C 0 0 D 0 1 E 3 5 F 5 8 G 9 8 H 2 3 J 1 3 K 0 1 L 0 0 M 0 0 Totaal 20 29

NOS Schaal 2008 2007 A 0 0 B 0 0 C 0 0 D 0 0 E 13 21 F 26 30 G 84 86 H 94 101 J 30 32 K 1 1 L 6 5 M 1 1 Totaal 255 277

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 75 Beoordeling Cafetariastelsel

NPO 2008 2007 NPO Slecht (0%) 0,00% 0,50% Doel 2008 2007 Onvoldoende/matig (1%) 2,30% 2,70% Fietsplan 24 23 Normaal/goed (2,75%) 87,40% 88,80% PC 2 0 Uitstekend (4%) 10,30% 8,00% Verlof Anders 0,00% 0,00% Ouderbijdrage N.v.t. 0,00% 0,00% Pensioen

NOS 2008 2007 NOS Slecht (0%) 0,73% 1,14% Doel 2008 2007 Onvoldoende/matig (1%) 1,46% 2,72% Fietsplan 25 39 Normaal/goed (2,75%) 78,59% 92,97% PC n.v.t. n.v.t. Uitstekend (4%) 3,65% 3,17% Verlof/pensioen/ouderbijdrage 16 0 Anciënniteit (2,5%) 14,60% Ouderbijdrage 0 0 Anders 0,97% 0,00% Pensioen 0 0 N.v.t. 0,00% 0,00% N.v.t. 0,00% 0,00%

Werk

Aantal dienstjaren NPO 2008 2007 Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal 0 t/m 5 79 70 149 60 55 115 6 t/m 15 73 78 151 72 74 146 16 t/m 30 31 40 71 36 38 74 31 t/m 45 10 12 22 7 10 17 Totaal 193 200 393 175 177 352

Aantal dienstjaren NOS 2008 2007 Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal 0 t/m 10 308 205 513 306 201 507 11 t/m 20 70 54 124 64 53 117 21 t/m 30 19 11 30 23 11 34 31 t/m 40 5 2 7 5 2 7 Totaal 402 272 674 398 267 665

76 Mobiliteit Instroom per salarisklasse

Instroom in aantallen NPO/NOS totaal NPO 2008 2007 Instroom in aantallen 2008 2007 Geen 1 1 NPO 74 64 A 0 0 NOS 91 66 B 0 0 C 0 0 Instroompercentage 2008 2007 D 0 0 NPO 18,8% 18,2% E 12 5 NOS 13,5% 9,9% F 16 17 G 28 12 H 6 17 J 7 9 K 3 2 L 0 1 M 1 0 Totaal 74 64

NOS 2008 2007 Geen 0 0 A 0 0 B 0 0 C 0 0 D 0 0 E 2 7 F 18 28 G 57 25 H 11 3 J 2 2 K 0 0 L 1 0 M 0 1 Totaal 91 66

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 77 Uitstroompercentage NPO/NOS totaal Interne mobiliteit

2008 2007 NPO 2008 2007 NPO 10,2% 10,2% Binnen dezelfde klasse 13 11 NOS 13% 10% Naar andere klasse 18 27

NOS 2008 2007 Motivatie einde dienstverband Binnen dezelfde klasse 34 43 Naar andere klasse 6 22 NPO 2008 2007 Eigen verzoek 25 30 Verdeling voltijd/deeltijd Einde tijdelijk contract 4 0 Artikel 18 0 0 NPO 2008 2007 Overig 1 1 Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Dwingende redenen 2 2 Voltijd 163 88 251 147 79 226 (Tijdelijk) ouderdomspensioen 7 3 Deeltijd 30 112 142 28 98 126 Overlijden 1 0 Totaal 193 200 393 175 177 352 Totaal 40 36 NOS 2008 2007

NOS 2008 2007 Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Eigen verzoek 41 17 Voltijd 343 144 487 338 136 474 Einde tijdelijk contract 24 37 Deeltijd 59 128 187 60 131 191 Artikel 18 0 0 Totaal 402 272 674 398 267 665 Overig 15 6 Dwingende redenen 0 0 (Tijdelijk) ouderdomspensioen 6 7 Overlijden 3 0 Totaal 89 67

78 Verlof Arbeidsomstandigheden

NPO 2008 2007 NPO percentages ziekteverzuim* Ouderschapsverlof 4 11 Ziekteverzuim 2008 2007 Onbetaald verlof 0 2 Kort (1-7 dgn) 1,1% 1% Zwangerschapsverlof 8 4 Middel (7-42 dgn) 0,8% 0,9% Zorgverlof 0 0 Lang (>42 dgn) 2,4% 2,3% Totaal 4,3% 4,2% NOS 2008 2007 Ouderschapsverlof 17 15 NOS percentages ziekteverzuim* Onbetaald verlof 9 13 Ziekteverzuim 2008 2007 Zwangerschapsverlof 29 14 Kort (1-7 dgn) 0,91% 1,02% Zorgverlof 12 17 Middel (7-42 dgn) 0,52% 0,66% Lang (>42 dgn) 2,55% 2,45% Totaal 3,98% 4,13% *Dit percentage is exclusief zwangerschap en exclusief WAO.

Nederlandse Omroep Stichting | Jaarverslag 2008 79