Rullandi Fiski- Loyvir Geva Fámanna- Veldi
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
TRYGGINGAR-TR SMÁ- SKIFTA SKAÐAR SKAÐAR RÚTAR SKAÐA- SÝN PRIVAT- HEIL- SKAÐAR LAKKERING 3TARAVEGUR s4ØRSHAVNs4ELs&AXsWWWBMFO MÁNADAGUR 5. MARS 2012 Dimmalætting ger munin hvønn dag. Eitt blað, sum á ein spennandi hátt lýsir, greinar og kveikir og setir tíni áhugamál fremst. Lesarin er kjarnin í okkara journalistikki Nr. 46 t 135. árgangur t Vika 10 t www.dimma.fo t Tlf. 790200 t Kr. 20,00 KÁRI PETERSEN, BÚSKAPARFRØÐINGUR: Fleyr í FM- RULLANDI FISKI- finaluni LOYVIR GEVA ÍTRÓTTUR síða 11 FÁMANNA- Nám bølir á VELDI lesihjálp til Kári Petersen, búskapar frøð- orðblind ingur, ávarar staðiliga landsins INNANLANDS síða 2 leiðarar ímóti at seta í verk eina skipan við langfreistaðum rull- Vit hava gjørt nakrar andi loyvum í fiskivinnuni. rundkoyringar í Havn- ini seinastu árini, og hava Hetta er uppskriftin uppá olig- hes ar virka einastandandi arki, sum vit kenna tað úr Russ- væl. Á Ringvegnum eru tvær landi og Íslandi, var ein boð skap- rundkoyringar, og kunnu vit ikki ur hansara í framløgu í Norður - INNANLANDS ímynda okkum, hvussu ferðslan landa húsinum fríggja dagin vildi gingið, um hesar ikki vóru. Síða 4-5 JAN CHRISTIANSEN Mynd: Bjartur Vest MEININGAR síða 9 Bilasølurnar hava selt 128 nýggjar www.taxi.fo bilar higartil í ár - trygt og ómakaleyst til hús www.inni.fo INNANLANDS síða 20 2 INNANLANDS Nr. 46 · 5. mars 2012 Nám bølir á lesihjálp Ein føroysk ment mánaði í 2011, og fleiri skipan, Orðabankin, orðblind og lesiveik hava til lesiveik og orðblind longu tikið skipanina niður er klár at lata næm- av netinum í eini roynd- ingum í føroyska arútgávu, men hon virkar bara í tveir mánaðir. Av tí skúlaverkinum. Hóast at Mentamálaráðið og Nám og Mentamála- Nám hava verið við í ráðið hava goldið part menn ingini frá byrjan, av menningini, so hevur tað eisini allatíðina kemur skipanin ikki verið ætlanin, at føroyska út til næmingarnar. skúlaverkið skuldi keypa Danir hava hinvegin sær endaliga brúksrættin tikið føroysku skipan- til skipanina. Tí ber heldur ina til sín, og hon ikki til hjá Tim Wentzlau verður brúkt í danska og Auxilior at selja skip- skúlaverkinum anina aðrar vegir, áðrenn almennu myndugleikarnir hava givið til kennar, um GEORG L. PETERSEN teir ynskja at keypa ella ei. Men har valdar bara tøgn, og tí hendir einki. - Tað sum hevur týdning Eftir standa brúkararnir, fyri okkum, er at Nám sum kenna til føroyska kem ur við einum svari. Í amboðið, men ikki sleppa løtuni valdar bara tøgn, og at brúka tað. Nám ønir okkum ikki aftur, tá vit spyrja um tey eru til Føroysk skipan reiðar at keypa rættin til Tað var í 2006 at Tim skipanina, sigru Tim Wentzlau fór undir at Wentzlau frá fyritøkuni menna Orðabankan. Tað Tim Wentzlau hevur fyritøkuna Auxilior, sum hevur ment eina serliga skipan til orðblind og lesiveik, nevnt Orðabankin. Ein donsk Auxilior, sum hevur ment varð gjørt í samstarvi við fyritøka hevur keypt forritið til danska skúlaverkið Savnsmynd: Bjarni Nygaard skipanina Orðabankin, táverandi Skúlabókagrunn- sum er eitt amboð til orð- in, sum seinni varð lagdur blind og lesiveik. saman við øðrum stovnum part arnar um, at føroyska ina, sum tískil ikki kundi Danska fyritøkan Alinea beinavegin áhuga. Alinea Skipanin var klár í síni undir navninum Nám. Av- skúlaverkið skuldi keypa seljast føroyskum brúkarum hoyrdi um føroysku verk- er ein partur av Lindhardt føroysku útgávu í januar tala varð gjørd millum sær nýtslurættin til skipan- aðrar vegir. ætlanina, og vísti henni og Ringhof Undervisning, Ov stórt til Nám Verkætlanin við Orða- gott at selja til danir - men Wentzlau er talan um tvær bankanum gjørdist ov ikki nóg gott til føroyingar. milliónir krónur, sum stórt fyri Nám, og tí Hóast hetta, so vil Magnus kunnu rindast yvir eitt seks mátti Mentamálaráðið Tausen vera við, at onkur ára skeið. inn í myndina. Stjórin kravlýsing í upprunasátt- - Alt er nógv, um eingir málanum millum Auxilior pengar finnast, sigur í Nám væntar tó at og Skúlabókagrunnin ikki Magn us Tausen. skipanin kemur skjótt er uppfylt enn - við øðrum Hann væntar tó, at tað at virka í skúlaverk- orðum er skipanin ikki bara er ein spurningur um inum, men vil hava heilt liðug, sambært stjór- tíð, nær skipanin verður í hana meira fullfíggj- anum í Nám. Hvat talan er tøk í skúlaverkinum. aða - hetta hóast hon um, vil Magnus Tausen - Skipanin skal koma, og er nóg góð til danska ikki inn á. hon verður eisini tøk hjá skúlaverkið Hann vísir tó á, at før- teimum, sum hava brúk oyska teldutalan er ikki fyri henni til próvtøkurnar nóg góð, og at hon skal í summar. Um tað verður GEORG L. PETERSEN mennast at brúka í nýggju sum ein royndarskipan ella skipanini. á annan hátt fer tíðin at - Tað er eisini ein spurn- vísa, sigur stjórin í Nám. - Eg skilji væl Tim Wentz- ingur um hvussu skipanin lau, tí tað hevur tikið drúgva skal rullast út til føroysku tíð at fáa málið avgreitt. næmingarnar. Skal hon Men tað eru nógv tvørlig latast teimum sum eru viðurskifti at fáa upp á pláss, ringast fyri, ella skal hon ið tað kann vera trupult hjá vera tøk hjá øllum, eins og fólki at skilja, sum ikki eru við orðabókunum hjá inni í málinum, sigur Mag- Magnus Tausen, stjóri í Nám Savnsmynd: Alan Brockie Sprot anum, sigur Magnus nus Tausen, stjóri í Nám. Tausen. Orða bankin liggur enn sum pengar, tí hetta er ein dýr Auxilior gjørdi avtalu við samráðast um um prís og eitt óavgreitt mál hjá Nám, skipan. Hon gjørdist ov táverandi Skúklabóka- hvussu føroyska skúlaverkið Spurningur um tíð hóast stovnurin fyri meira dýr hjá Námi, og tí er grunn in at menna eitt nýtt skuldi taka ætlanina til sín. Og so er tað pengaspurn- enn einum ári síðan fekk at Mentamálaráðið eisini forrit til føroyingar, sum Men hóast tað er meira ingurin. Nám heldur verk- vita frá fram leiðaranum, komið inn í myndina, sigur antin er orðblind ella enn eitt ár síðan at forritið ætlanina vera so dýra, at Auxilior, at skipanin var Magnus Tausen. lesiveik. Verkætlanin fekk var klárt, so er einki hent hon hoyrir heima í Menta- klár. 275.000 krónur at arbeiða enn. Síðan tá er forritið málaráðnum. Magnus Tau- - Tað er millum annað Nóg gott til onnur við, og ætlanin var, at tá selt til danska felagið Ali- sen vil ikki inn á nakran kostnað, men sambært Tim SETT UPP: AAGE SAMUELSEN eisini ein spurningur um Tað eru fimm ár síðan, at skipanin var klár, skuldi nea, so helst tað vera nóg Nr. 46 · 5. mars 2012 INNANLANDS 3 Heimasíðan hjá danska Alinea hevur keypt rættin til føroyska forritið, og marknaðarførir tað móti donsku skúlamyndugleikunum - men tað er ikki nóg gott til føroyingar sum er lagt saman við stóra forlagið Aschehoug. Hesi eru so aftur ein partur av Egmont samtakinum. Talan var tí um eina av stóru donsku fyritøkunum, sum vístu føroyska forrit- inum áhuga. Alinea hevur sum endamál at menna fak ligt og peda gogiskt und ir vísingartilfar við høg- ari dygd til danska fólka- Av hesum skulu 50% rind- kúlan. ast til føroyska grunnin Tað stóð ímillum at fyri teldutalu, 33% skal keypa rættin at brúka for- rindast til Acapela (donsk, ritið uttanfyri Føroyar, ella ensk, týsk og fronsk at keypa seg inn í Auxilior. teldutala), meðan tey Tað endaði við, at Alinea írestandi 27% skulu fara til keypti Orðabankan, sum í Auxilior, sum hevur ment dag er millum tey forrit, skipanina. sum Alinea lýsir við á síni Sambært Tim Wentzlau heimasíðu. Á donskum hava allir partar kýtt seg nevnist forritið Ordbanken fyri at fáa prísin niður á og kann brúkast á eitt støði, sum Nám og donskum, enskum, týskum Mentamálaráðið megna at og fronsk um máli. bera. Uppskotið er eisini, at upphæddin kann rindast Almennir pengar yvir seks ár - 500.000 fyrsta Meðan føroyska skipanin árið, og síðan fallandi er til stóra hjálp hjá inntil alt er goldið. Í hesum donskum næmingum, so prísi eru eisini sleppa føroysku næmingar- uppdateringar og hjálp. nir ikki at skipanina uttan í 275.000 krónur til fyri- Teldu Tala at virka í nýggju at brúka útlendskar orða- føroyska skúlaverkinum Men tað valdar bara eini royndarútgávu. reik ingarnar. Tað var skip anini. grunnar, millum annað til ein ar tvær milliónir krónur tøgn, sambært Auxilior. Gamli Skúlabókagrunn- millum annað brúkt til at Tað liggur nógv arbeiði danskt, enskt og týskt. at keypa sær rættindini at - Eg vil bara hava eitt urin var veruliga við frá fáa før oysku taluna í skipanini, og tað kostar Sambært Tim Wentzlau brúka Orðabankan í øllum greitt svar, sigur Tim byrjan, og rindaði eisini umvegis Grunnin Føroysk eisini eyka at fáa rættindini fer tað samanlagt at kosta tí føroyska skúlaverkinum. Wentzlau. Sjúkur og sníkar á seyði Góð undirtøka er fyri stórur. Tí er neyðugt at skeiði um seyðahald, vita, hvussu slepst undan ið Búnaðarstovan og sjúkum og sníkum hjá MBM leygardagin seyði, og eisini hvussu far- skipa fyri í Suðuroynni ast skal um seyðin, um hann gerst sjúkur ella verð- ur fongdur við sníkum. BEATE L. SAMUELSEN Í hesum sambandinum verður áhugavert at hoyra, hvat Lars Mohr Nielsen, Skeið um seyðahald verður djóralækni, fer at greiða frá hildið í Suðuroynni í Mið- um sjúkur og sníkar hjá námsskúlanum har leygar- seyði. dagin. Og so er tað fóðringin Hetta er fyrsta skeiðið av seyði. um seyðahald, ið Búnað ar- Tað er ikki líkamikið, stovan og MBM skipa fyri hvussu seyður verður fóðr- í felag, og er undirtøkan til aður ella hvussu samset- skeiðið góð, upplýsir Kim ingin av fóðrinum er. Petersen á MBM, Mjólk- Sjálvandi ber væl til at arvirki Búnaðarmanna. fóðra hann á sama hátt At eini 40 fólk hava sum familjan hevur gjørt boðað frá luttøku má sigast gjøgnum fleiri ættarlið.