Afyonkarahisar Konferans Ve Kongre Merkezi Fizibilite Etüdü

AFYONKARAHİSAR KONFERANS VE KONGRE MERKEZİ FİZİBİLİTE ETÜDÜ

PROJE SAHİBİ Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası Dörtyol Mah. Turgut Özal Cad. No:69, 03040, Merkez/Afyonkarahisar Telefon : +90 (272) 213 56 57 | Faks : +90 (272) 213 56 60 E-Posta: [email protected] | Web: www.afyonkarahisartso.org.tr

Bu yayın, T.C. Zafer Kalkınma Ajansı’nın 2016 yılı Doğrudan Faaliyet Destek Programı kapsamında desteklediği “Afyonkarahisar Konferans ve Kongre Merkezi Fizibilite Etüdü Hazırlanması Projesi” kapsamında hazırlanmıştır. Bu yayının içeriğinden sadece Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası sorumludur ve bu içeriğin her hangi bir şekilde T.C. Zafer Kalkınma Ajansı’nın görüş ve tutumunu yansıttığı ileri sürülemez.

HAZIRLAYAN

Karaman Mah. Leylak Cad. Derya Apt. No:5 D:3, Merkez/Afyonkarahisar Telefon: 0(272) 213 06 06 | Faks: 0(272) 213 06 05 E-Posta: [email protected] Web: www.denizglobal.com.tr

Koordinatör: Muttalip DENİZ Finans Uzmanı: Mehmet FİDAN Mimar: Hakan KUMAKCI İnşaat Mühendisi: Mustafa Fatih OKÇU Harita Mühendisi: Murat Cem URAZ

YÖNETİCİ ÖZETİ

Bu fizibilite çalışması, TR33 Bölgesi’nde bulunan Afyonkarahisar’da yapılması planlanan Konferans ve Kongre Merkezi yatırımı için; ilin ve bölgenin uygunluğunu ve ihtiyacını analiz etmek, ilde faaliyet gösteren temel paydaşların ve hedef kitlenin söz konusu yatırım için talebini ortaya koymak ve yapılan analizlere bağlı olarak teknik, finansal ve ekonomik yapılabilirliğini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. ICCA Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Derneği'nin 2015 yılı Kongre İstatistik Raporuna göre 2015 yılında Dünyada 12.078, Türkiye’de ise 211 uluslararası kongre düzenlenmiş olup bunların 148 tanesi İstanbul’da düzenlenmiştir. Yerel, ulusal ve uluslararası ticaretin gelişmesinde büyük önemi olan kongreler 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dünyada hızla artmıştır. Türkiye’nin Kongre Turizmi kavramı ile tanışması ise 1995 yılında Habitat II’nin İstanbul’da yapılması ile olmuştur. Çünkü Kongre Turizmi için her şeyden önce bir kongre merkezi veya merkezleri yapılanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye ilk ciddi kongre merkezine Habitat II nedeniyle tamamlanan Lütfü Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı ile kavuşmuştur. Habitat öncesi dönemde de İstanbul’da kongreler düzenlenmişse de Türkiye için kongre turizminin dönüm noktasının Habitat II olduğu tartışmasızdır. Kongre kavramının turizm sektörü açısından ele alınmasında ulusal ve uluslararası kongre ve yabancı kongreler şeklinde bir ayrım yapılabilir. Teknik olarak kongre niteliği taşımayan bazı organizasyonlar da turizm organizasyonu olarak kongrelerle aynı özellikleri taşıdıkları, organizatör açısından aynı temel hizmetleri gerektirdikleri, aynı ticari ilişkilerin uygulanmasına neden oldukları için kongre başlığı altında değerlendirilir. İnceleme konusu açısından ise aynı organizasyon özelliklerini arz eden tüm toplantılar kongre kavramı içinde değerlendirilmektedir. Afyonkarahisar gerek konaklama tesisleri gerekse tarihi ve kültürel alanlarıyla Kongre Turizmi açısından gelişmeye açık bir şehirdir. Afyonkarahisar’da bulunan beş yıldızlı otellerde sık sık çeşitli kongreler, toplantılar düzenlenmekte olup, otel toplantı salonu kapasiteleri büyük çaplı toplantıları kaldıramamaktadır. Afyonkarahisar’ın ticari ve sınai potansiyeli ele alındığında, gerçekleştirilmekte olan konferans ve kongre organizasyonlarının önümüzdeki dönemlerde daha da gelişeceği beklenmektedir. Projenin arka planında önemli bir yer tutan, konferans ve kongre merkezlerinin kuruldukları bölgelerde yarattıkları avantajlar incelendiğinde, bu merkezlerin her yöreye olduğu gibi Afyonkarahisar ve TR33 Bölgesi’ne aşağıdaki ekonomik, toplumsal, kültürel ve sosyal faydaları getirmesi beklenmektedir. Afyonkarahisar’da düzenlenecek kongre organizasyonları hazırlık aşamasında ve düzenlendiği esnada birçok iş kolundan temin edilen girdilerden kazanılan getiri, katılımcıların yiyecek-içecek, konaklama, hediyelik eşya ve ulaşım ihtiyaçlarının yerel ekonomiden karşılanmasından elde edilecek gelir, düzenlenen etkinliklere farklı ülke ve bölgelerden gelen ziyaretçilerle yöre halkının arasında doğan bilgi ve kültür alışverişi, yöre işletmelerinin düzenlenen etkinliklerden elde edeceği bilgi, görgü, kazanılan işbirlikleri, turizm potansiyelinin ve gelirlerinin artması ilk etapta sayılacak getirilerdir.

i ii İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ ...... 1 2. PROJENİN TANIMI VE KAPSAMI ...... 1 a) Projenin Adı ...... 1 b) Amacı ...... 1 c) Türü ...... 2 d) Teknik İçeriği ...... 2 e) Bileşenleri ...... 2 f) Büyüklüğü ...... 2 g) Uygulama Süresi ...... 2 h) Uygulama Yeri ve Alanı ...... 2 i) Proje Çıktıları ...... 2 j) Ana Girdileri ...... 2 k) Hedef Aldığı Kitle ve Bölge ...... 2 l) Proje Sahibi Kuruluş ve Yasal Statüsü ...... 3 m) Yürütücü Kuruluş ...... 3 3. PROJENİN ARKA PLANI ...... 3 a) Sosyo-ekonomik Durum ...... 3 b) Sektörel ve/veya Bölgesel Politikalar ve Programlar ...... 4 c) Kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat ...... 5 d) Proje Fikrinin Kaynağı ve Uygunluğu ...... 5 i. Projenin Sektörel ve/veya Bölgesel Kalkınma Amaçlarına Uygunluğu ...... 5 ii. Projenin Geçmiş, Yürüyen ve Planlanan Diğer Projelerle İlişkisi ...... 6 iii. Projenin diğer kurum projeleri ile ilişkisi ...... 6 iv. Projenin İdarenin Stratejik Planı ve Performans Programına Uygunluğu ...... 7 v. Proje Fikrinin Ortaya Çıkışı ...... 7 vi. Projeyle İlgili Geçmişte Yapılmış Etüt, Araştırma ve Diğer Çalışmalar ...... 8 4. PROJENİN GEREKÇESİ ...... 9 i. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Talep Analizi ...... 9 ii. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Gelecekteki Talebin Tahmini ...... 13 5. MAL VE/VEYA HİZMETLERİN SATIŞ-ÜRETİM PROGRAMI ...... 16 i. Satış Programı...... 16 ii. Üretim Programı ...... 17 iii. Pazarlama Stratejisi ...... 18 6. PROJE YERİ/UYGULAMA ALANI ...... 18 i. Fiziksel ve coğrafi özellikler ...... 18 ii. Ekonomik ve Fiziksel Altyapı ...... 22 iii. Sosyal Altyapı...... 25 iv. Kurumsal Yapılar ...... 28 v. Çevresel Etkilerin Ön-değerlendirmesi ...... 28 vi. Alternatifler, Yer Seçimi ve Arazi Maliyeti ...... 28 7. TEKNİK ANALİZ VE TASARIM ...... 29 i. Kapasite Analizi ve Seçimi...... 29 ii. Alternatif Teknolojilerin Analizi ve Teknoloji Seçimi ...... 29

iii iii. Seçilen Teknolojinin Çevresel Etkileri, Koruma Önlemleri ve Maliyeti ...... 29 iv. Teknik Tasarım ...... 29 v. Yatırım Maliyetleri ...... 31 8. PROJE GİRDİLERİ ...... 31 i. Girdi İhtiyacı...... 31 ii. Girdi Fiyatları ve Harcama Tahmini ...... 31 9. ORGANİZASYON YAPISI, YÖNETİM VE İNSAN KAYNAKLARI ...... 32 i. Kuruluşun Organizasyon Yapısı ve Yönetimi ...... 32 ii. Organizasyon ve Yönetim Giderleri ...... 32 iii. İnsan gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler ...... 33 10. PROJE YÖNETİMİ VE UYGULAMA PROGRAMI ...... 33 i. Proje Yürütücüsü Kuruluşlar ve Teknik Kapasiteleri ...... 33 ii. Proje Organizasyonu ve Yönetim ...... 33 iii. Proje Uygulama Programı ...... 34 11. İŞLETME DÖNEMİ GELİR VE GİDERLERİ ...... 34 i. Üretimin ve/veya Hizmetin Fiyatlandırılması ...... 34 ii. İşletme Gelir ve Giderlerinin Tahmin Edilmesi ...... 36 12. TOPLAM YATIRIM TUTARI VE YILLARA DAĞILIMI ...... 37 i. Toplam Yatırım Tutarı ...... 37 ii. Yatırımın Yıllara Dağılımı ...... 38 13. PROJENİN FİNANSMANI ...... 39 i. Yürütücü ve İşletmeci Kuruluşların Mali Yapısı ...... 39 ii. Finansman Yöntemi ...... 39 iii. Finansman Kaynakları ve Maliyet Planı ...... 39 14. PROJE ANALİZİ ...... 40 i. FİNANSAL ANALİZ...... 40 ii. EKONOMİK ANALİZ...... 43 iii. SOSYAL ANALİZ ...... 45 iv. BÖLGESEL ANALİZ ...... 45 v. DUYARLILIK ANALİZİ ...... 46 vi. RİSK ANALİZİ ...... 46 KAYNAKÇA ...... 47 EKLER ...... 49 YAPIM İŞİ TAHMİNİ METRAJ VE YAKLAŞIK MALİYETİ ...... 50 1120 ARAÇLIK AÇIK OTOPARK YAPIM İŞİ MALİYETİ ...... 56 KONFERANS VE KONGRE MERKEZİ EK İMALATLAR ...... 57 PARSEL SORGULAMASI ...... 58 TASLAK MİMARİ PROJE – VAZİYET PLANI ...... 59 TASLAK MİMARİ PROJE – ZEMİN KAT ...... 60 TASLAK MİMARİ PROJE – BİRİNCİ KAT ...... 61 TASLAK MİMARİ PROJE – ÇATI ...... 62 TASLAK MİMARİ PROJE – KESİTLER ...... 63 3D GÖRSELLER ...... 64

iv Tablolar Tablo 1 - İller Bazında Nüfus ve Kentleşme Oranları ...... 3 Tablo 2 - Bölgedeki Sektörlerin Türkiye Genelindeki Katma Değer Payları ve Sırası ...... 4 Tablo 3 - TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) proje önerisi ...... 8 Tablo 4 - Bölge ve Türkiye Konaklama Tesisleri Doluluk Oranları (%) ...... 10 Tablo 5 - Bölgedeki Turizm Tesislerinin Konaklama Bilgileri ...... 10 Tablo 6 - Yıllara Göre Türkiye Kongre Sayısı & Sıralaması (1999- 2015) ...... 16 Tablo 7 - ICCA 2015 yılı Kongre İstatistik Raporu ...... 17 Tablo 8 - Sabit Yatırım Giderleri Tablosu ...... 31 Tablo 9 - Yıllık İşletme Giderleri Tablosu ...... 32 Tablo 10 - Personel Giderleri Tablosu ...... 33 Tablo 11 - Hizmet Gelirleri Tablosu ...... 34 Tablo 12 - Tahmini Gelir Gider Tablosu ...... 36 Tablo 13 – Sabit Yatırım Giderleri Tablosu ...... 37 Tablo 14 - İşletme Sermayesi İhtiyacı Tablosu ...... 38 Tablo 15 - Konferans ve Kongre Merkezi Uygulama Takvimi ...... 38 Tablo 16 - Yatırımın Yapılması Dönemi Finansman Tablosu ...... 39 Tablo 17 - Tahmini Nakit Akış Tablosu ...... 40 Tablo 18 - Nakit Akım Tablosu ...... 41 Tablo 19 – İç Karlılık Oranı Tablosu ...... 42 Tablo 20 – Brüt Katma Değer Tablosu ...... 43 Tablo 21 – Ekonomik Ömür ...... 43 Tablo 22 – Yatırımın Karlılığı ...... 43 Tablo 23 – Yatırımın Geri Dönüş Süresi ...... 44 Tablo 24 – Net Katma Değer ...... 44 Tablo 25 – Brüt Katma Değer ...... 44 Tablo 26 – İstihdam Katkısı ...... 45 Tablo 27 - 2017 Yılı Yapı Yaklaşık Maliyeti Lüks ve 1. Sınıf Yapı Maliyet Cetveli ...... 50 Tablo 28 - Açık Otopark Yapım İşi Maliyeti Tablosu ...... 56 Tablo 29 – Ek İmalatlar Tablosu ...... 57

v vi Şekiller Şekil 1 – Mekânsal Dağılım ...... 5 Şekil 2 - Afyonkarahisar İlinin Endeks Değerlerinin Yıllara Göre Değişimi ...... 9 Şekil 3 - Bölgeye 2008-2011 Yılları Arasında Gelen Turist Sayısı ...... 11 Şekil 4 - Konaklama ile Seyahat Acenteleri/Tur Operatörleri Ciroları Arasındaki İlişki ...... 11 Şekil 5 - İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması ...... 26 Şekil 6 - Mülkiyet Durumu ...... 28 Şekil 7 - Organizasyon Yapısı ve Yönetim ...... 34 Şekil 8 – Parsel Sorgulama Krokisi ...... 58 Şekil 9 – Vaziyet Planı ...... 59 Şekil 10 – Zemin Kat Planı ...... 60 Şekil 11 – Birinci Kat Planı ...... 61 Şekil 12 – Çatı Katı Planı ...... 62 Şekil 13 – Kesitler ...... 63 Şekil 14 – 3D Dış Cephe 1 ...... 64 Şekil 15 – 3D Dış Cephe 2 ...... 65 Şekil 16 – Dış Cephe 3 ...... 66 Şekil 17 – Dış Cephe 4 ...... 67 Şekil 18 – 3D İç Mekan 1 ...... 68 Şekil 19 – 3D İç Mekan 2 ...... 69 Şekil 20 – 3D İç Mekan 3 ...... 70

vii

viii 1. GİRİŞ Afyonkarahisar’da turizmin ve ticaretin desteklenmesini sağlayacak önemli altyapılardan biri olan ve kentin ihtiyaçlarını karşılayacak büyüklükte konferans ve kongre merkezinin eksikliğinden yola çıkan Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası, ilde modern kriterlere uygun kapsamlı bir konferans ve kongre merkezi kurulması için girişimde bulunmuştur. Bu girişimin fizibilite etüdü olan bu çalışma, Zafer Kalkınma Ajansı desteğiyle yapılmıştır. Raporun ilk bölümde; kongreler, kongre türleri, kongre turizmi ve kongre turizminde Türkiye’nin yeri ve potansiyeli ele alınmıştır. Bölümün sonunda kongre ve konferansların düzenlendikleri yörelere olası sosyo-ekonomik getirilerinin neler olduğu irdelenmiştir. Projenin gerekçesini ve projeye olan ihtiyacı ortaya koyan temel bileşenler, makro ve mikro analizler olarak ikinci bölümde incelenmiştir. Makro Analiz Bölümünde, dünya ve ülke ekonomisinin bugünkü ve gelecekteki durumu genel göstergelerle ifade edilmiş ve ardından TR33 Bölgesi’nin ve Afyonkarahisar’ın coğrafi yapısı ve erişilebilirliği, nüfus ve demografisi özetlenmiş olup, talep analizine temel teşkil edecek makroekonomik göstergeler ele alınmıştır. Bu kapsamda; bölgenin ve ilin sosyoekonomik durumu, rekabetçilik yapısı incelenmiş, ayrıca sektörel görünümü; tarım, sanayi, hizmetler, ticaret ve dış ticaret, turizm, kültür başlıkları altında ele alınmıştır. Mikro Analiz Bölümünde, ilde kurulacak bir konferans ve kongre merkezine olan ihtiyaç ve talebi belirlemek amacıyla gerçekleştirilen saha araştırması incelenmiştir. İlk aşamada, projenin uzun vadede ve dolaylı olarak etkileyeceği öngörülen temel kurumlar birebir görüşmeler yoluyla paydaş analizi gerçekleştirilmiştir. Projenin finansal ve ekonomik değerlendirilmesinde gelir gider hesapları yanında elde edilen net nakit akışının bugünkü değeri ve projenin ekonomik net bugünkü değeri hesaplanmıştır. Karar aşamasında risk faktörünün yatırımın ekonomik değerlendirme sonuçlarının dikkate alınması tavsiye edilmektedir.

2. PROJENİN TANIMI VE KAPSAMI a) Projenin Adı Afyonkarahisar Konferans ve Kongre Merkezi Fizibilite Etüdü Hazırlanması b) Amacı Projenin amacı TR33 Bölgesi’nde bulunan Afyonkarahisar’da “Konferans ve Kongre Merkezi için yer seçiminin ve fizibilite etüdünün yapılması”dır. Projemiz kapsamında yapılacak olan fizibilite etüdü, TR33 Bölgesi’nin kongre turizminin gelişmesi açısından atılan ilk adım olacaktır. Bölge için önemli olan bu altyapının gerçekleştirilmesi yüksek maliyetli olduğundan, böyle bir yatırıma başlanılmadan önce; talebin irdelenmesi, arz-talep ilişkisinin kurulması, fayda- maliyet ve çevresel değişimlere göre hassasiyet analizlerinin yapılması, bölgede öngörülen alternatif alanların karşılaştırılması suretiyle uygun yerleşim yerinin seçilmesidir. Fizibilite etüdünün sonucunda, alınacak kararın doğru bir karar olmasının garanti edilmesidir. Yapılacak etüt ile böyle bir yatırımın sadece ekonomik getirisi değil, aynı zamanda sosyal ve kentsel gelişim getirileri de ele alınacaktır.

1 c) Türü Hizmet sektöründe faaliyet gösterecek yeni yatırım. d) Teknik İçeriği Ulusal sermaye ile gerçekleştirilmesi planlanan konferans ve kongre merkezi yatırımı. e) Bileşenleri • Konferans ve Kongre Salonu • Toplantı Salonları • Fuaye Alanı • Sergi Salonu • Park • Otopark • Helikopter Pisti f) Büyüklüğü Toplamda Kongre ve Sergi Alanı olarak ayrılmış olan 114.061 m²’lik alanın 36.261 m² olan kısmı konferans ve kongre merkezi için belirlenmiştir. Toplam inşaat alanı 11.255 m²’dir. g) Uygulama Süresi Yatırım kararı alındıktan sonra üç yılda tamamlanması öngörülmüştür. h) Uygulama Yeri ve Alanı 30.06.2007 tarih ve 26568 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 2007/12268 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Ömer-Gecek sınır genişletilmesi yapılarak Termal Turizm Merkezi sınırlarına dahil edilen alan, Ege Bölgesi'nde bulunan Afyonkarahisar ili Merkez ilçesine bağlı sınırlar içinde yer almaktadır. Erkmen Afyonkarahisar-İzmir karayolu üzerinden merkeze ortalama 7 km uzaklıkta olup anayoldan 750 metre kuzey-doğu yönünde yer almaktadır. i) Proje Çıktıları Afyonkarahisar’a kazandırılacak olan Konferans ve Kongre Merkezi. j) Ana Girdileri Projenin ana girdileri inşaat, tefrişat ve insan kaynaklarıdır. İnşaat girdileri detaylı olarak açıklanmamış olup, inşaat birim maliyet hesabı yapılmıştır. Tefrişat olarak koltuklar, ses-ışık sistemleri, mobilya vs. olarak açıklanmıştır. Bunların dışında merkezin faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için gerekli insan kaynakları bir diğer ana girdilerimizi oluşturmaktadır. k) Hedef Aldığı Kitle ve Bölge TR33 Bölgesi’nde faaliyet gösteren tüm kamu kurum kuruluşları, üniversite ve turizm işletmeleri başta olmak üzere tüm işletmeler hedef kitledir.

2 l) Proje Sahibi Kuruluş ve Yasal Statüsü Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olarak 5174 sayılı kanunun kendisine verdiği yetki ve görevler çerçevesinde faaliyetlerine devam etmektedir. m) Yürütücü Kuruluş Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası

3. PROJENİN ARKA PLANI a) Sosyo-ekonomik Durum TR33 Bölgesi’nde 2.965.800 kişi yaşamaktadır. Bölge nüfusunun 1.891.284’lük (%63,8’i) kısmı il ve ilçe merkezlerinde, 1.074.516’lık (%36,2’si) kısmı belde ve köylerde bulunmaktadır. Ülke genelindeki kentleşme oranının %77,3 olduğu düşünüldüğünde Bölgedeki nüfusun ülke geneline oranla daha çok belde ve köylerde yaşadığı görülmektedir. İller bazındaki nüfus ve kentleşme oranları Tablo 1’de verilmektedir.

Tablo 1 - İller Bazında Nüfus ve Kentleşme Oranları İl/İlçe İl Nüfusunun Belde/Köy Toplam Kentleşme Merkezleri Bölge Nüfusuna Nüfusu Nüfus Oranı (%) Nüfusu Oranı (%) Afyonkarahisar 377.845 326.103 703.948 23,7 53,7 Kütahya 375.267 198.154 573.421 19,3 65,4 Manisa 904.513 441.649 1.346.162 45,3 67,2 Uşak 233.659 108.610 342.269 11,7 68,3 Bölge 1.891.284 1.074.516 2.965.800 63,8 Ege 7.209.809 2.569.693 9.779.502 73,7 Türkiye 58.448.431 17.178.953 75.627.384 77,3 Kaynak: TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) Bölge illerinin sosyoekonomik gelişmişlik sıralamalarında çevre illerin gerisinde ve ülke geneline göre orta sıralarda yer aldığı görülmektedir. Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan ”İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE) 2011” çalışmasının sonuçlarına göre Bölge illerinden Manisa 23., Uşak 25., Kütahya 38., Afyonkarahisar ise 43. sırada yer almaktadır. Bu sonuçlara göre; Manisa ve Uşak 6 gelişmişlik düzeyi içinde 3. düzeyde, Afyonkarahisar ve Kütahya ise 4. düzeydedir. Ege Bölgesi illerinden İzmir’in 3., Muğla’nın 8., Denizli’nin 10., Aydın’ın 19. sırada bulunduğu listede Bölgenin tüm illerinin diğer Ege Bölgesi illerinin gerisinde olması dikkat çekmektedir. Bölge illerinde kişi başına düşen bütçe geliri ülke ortalamasından düşüktür. Ülke genelinde 2008’de 2.963 TL olan fert başı tahakkuk edilen bütçe geliri 2012 yılında %63,8’lik artışla 4.852 TL’ye kadar yükselmiştir. Söz konusu değer Bölge genelinde 2008’de 841 TL iken beş yıllık süreçte %78,5 artarak 1.501 TL’ye çıkmış; ancak yine TR31 ve TR32 Düzey-2 bölgelerinin gerisinde kalmıştır. Bölge illerinden en iyi konumda olan Manisa’nın değeri bile ülke genelinin gerisindedir. Bu durum; Bölge illerinin tamamında gelir seviyesinin düşüklüğünü göstermektedir. Tablo 2’deki verilere göre; Kütahya ve Uşak illerinde hızlı bir artış yaşanmıştır. Bölge, tarımın ürettiği katma değer yönünden iyi bir konumdayken; diğer sektörlerde aynı başarıyı yakalayamaması Bölgeyi ürettiği katma değer yönünden orta sıralara itmektedir. Bölgenin sektörlerde ürettiği katma değer ve bu değerlerin ülke genelindeki payları Tablo

3 10’da verilmektedir. Bölge, %8,5’lik payıyla ülke genelinde tarımda en çok katma değer üreten Düzey-2 bölgesi iken; sanayideki katma değerin %4,3’ünü, hizmetlerdeki katma değerin %2,7’sini üretebilmektedir.

Tablo 2 - Bölgedeki Sektörlerin Türkiye Genelindeki Katma Değer Payları ve Sırası İktisadi Faaliyet Gayri Safi Katma Değer Türkiye Genelindeki Düzey-2 Kolları (Bin TL) Payı (%) Bölgeleri Sırası Tarım 6.127.161 8,5 1 Sanayi 9.994.636 4,3 6 Hizmetler 14.848.475 2,7 9 Toplam 30.970.272 3,6 8 Kaynak: TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) b) Sektörel ve/veya Bölgesel Politikalar ve Programlar Kongre turizminin geliştirilmesi için hem Onuncu Kalkınma Planında, hem de TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023)’nda belirlenmiş politikalar bulunmaktadır. Onuncu Kalkınma Planı’nda “2.2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme” başlığı altında Kongre Turizmi ile ilgili şöyle denilmektedir; Sağlık turizmi başta olmak üzere, kongre turizmi, kış turizmi, kruvaziyer turizmi, golf turizmi ve kültür turizmine ilişkin altyapı eksiklikleri tamamlanarak pazarın çeşitlendirilmesi sağlanacak ve alternatif turizm türlerinin gelişimi desteklenecektir. TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023)’nda “Tedbir 3.2.E Kongre (iş) turizminin geliştirilmesi” başlığı şu şekildedir; Stratejik Önem Son yıllarda kongre turizmi sanayileşmiş ve kongre turizm zenginliği fazla olan ülkelere doğru bir yönelme göstermektedir. Kongrelerin organizasyonunda kongrenin konusu kadar, yapıldığı mekân ve mekânın yer aldığı kent/bölge de önem taşımaktadır. Bu nedenle kongre turizmi için, tesislerin altyapıları ve fiziksel özelliklerinin yanında, bulunduğu coğrafi konumun kolay ulaşılabilir olması da önem kazanmıştır. Kongre turizminin bu özellikleri dikkate alındığında, Bölge bu tür organizasyonlar için ideal bir merkez konumundadır. Bu kapsamda Bölge içindeki tesislerin, ortak bir çalışma planı içinde, kapasitelerini bu yönde geliştirmesinin sağlanması ve kongre turizminin geliştirilmesi önceliklidir. İlgili Müdahale ve Projeler • Kongre turizmi gelişme merkezleri öncelikli olmak üzere, kongre, toplantı, seminer türü organizasyonları düzenleyen dernek, vakıf, şirket ve acente gibi kuruluşlarla işbirliği ve ortaklıkların geliştirilmesi • Kongre turizmi gelişme merkezlerinde ziyaretleri tamamlayıcı gezi ve aktivitelerin oluşturulması • Şube veya bağlantı noktası Bölge sınırları içinde bulunan şirketler ile işbirliklerinin geliştirilerek kongre ve iş toplantılarının Bölgede yapılmasının desteklenmesi • Kongre turizmi gelişme merkezleri öncelikli olmak üzere mevcut tesislerde kongre turizmine yönelik iyileştirmelerin yapılması ve 2. kademe merkezlerde iş adamlarının kullanımına yönelik yatak kapasitesinin arttırılması • Proje 5: Bölgesel Fuar ve Kongre Merkezi kurulması

4 Şekil 1 – Mekânsal Dağılım

c) Kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat Yatırımın hayata geçirilmesi için iki seçenek bulunmaktadır. Birinci seçenek kamu kurumlarının ortaklığında kurulacak bir tüzel yapı ile kurulması olacaktır. İkinci seçenek ise kamu ve özel sektörün ortaklığında kurulacak bir tüzel yapı ile projenin hayata geçirilmesi öngörülmektedir. Kurulacak olan tüzel yapının Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş Anonim Şirket olması ticari faaliyetleri yürütmede ve gerektiğinde yatırım kredilerine ulaşımda avantaj sağlayacaktır. Kurulacak olan tüzel yapı içerisinde İl Özel İdaresi, Belediye, Üniversite, Ticaret ve Sanayi Odaları, iş dünyası sivil toplum kuruluşlarının olması geniş bir katılım sağlayacağından kurumsal sürdürülebilirliği de sağlanacaktır.

d) Proje Fikrinin Kaynağı ve Uygunluğu i. Projenin Sektörel ve/veya Bölgesel Kalkınma Amaçlarına Uygunluğu TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023)’nda öngörülen yatırımlardan biri de Bölgesel Fuar ve Kongre Merkezi kurulmasıdır. Bu kapsamda Zafer kalkınma Ajansı tarafından yapılan çalışma kapsamında şu şekilde bir projenin hayata geçirilmesi öngörülmüştür; “Proje ile Bölge’nin kongre ve iş turizmi merkezlerinden biri olması için büyük adım atılacaktır. Projede fuar alanı ve sergi alanları, büyük toplantı odaları, özel görüşme odaları, iş adamlarına yönelik birebir iş görüşmelerinde kullanılmak üzere her türlü donatıya sahip toplantı odaları olacaktır. Bu sayede Bölgedeki iş dünyası ile Bölge dışındaki işletmeler arasındaki etkileşim artacak ve Bölgenin bu alandaki ihtiyacı giderilecektir. Ayrıca fuarların Bölgede düzenlenmesi ile hem diğer şehirlerin Bölgeye tanıtılması, hem de Bölgedeki şehir ve kültürlerin Bölge dışına tanıtılması sağlanacaktır. Bu yolla Bölgenin bilinirliği artacak ve Bölgenin dışıyla ticari ilişkiler geliştirilecektir.”

5 TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) kapsamında hazırlanan Yerel Ekonomik Gelişme Programı (YEGEP) çerçevesinde 2015-2017 yıllarında Afyonkarahisar’da Konferans ve Kongre Merkezi Kurulması için gerekli olan fizibilite etüdünün hazırlanması plan dahilindedir. Bu fizibilite etüdünün hazırlanması için gerekli olan finansman Zafer Kalkınma Ajansı’nın 2016 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği kapsamında sağlanmaktadır. ii. Projenin Geçmiş, Yürüyen ve Planlanan Diğer Projelerle İlişkisi Konferans ve Kongre Merkezi kurulumu TR33 Bölgesi’nin sosyal ve ekonomik kalkınmasına fayda sağlayacağından dolayı bölgesel tüm plan ve programlarla ilişkilidir. Afyonkarahisar’ın Termal Turizmde gelişme göstermesi, konaklama tesislerinin bu kapsamda hızla artması bölgenin Kongre Turizminde gelişmesine de katkı sağlamaktadır. Bunun yanında bölgenin Frig Vadisinin önemli bir bölümüne sahip olması ve bu alanda yapılan tanıtım çalışmaları ile bölge turizminin gelişimi yine Kongre Turizminin bölgede cazip hale gelmesine önemli katkı sağlayacaktır. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Türkiye Kongre Turizmi Raporu 2013 Raporuna göre yapılması planlanan çalışmalar aşağıda listelenmiştir. Fizibilitesini hazırladığımız yatırım da bu kapsamda değerlendirilerek 2023 Hedefleriyle ilişkilendirilmelidir. TÜRKİYE’NİN KONGRE TURİZMİNDE 2023 HEDEFLERİ: • Kongre turizmine yönelik planlama ve tahsis çalışmaları yapılarak yatırımcılara yön gösterici kongre, fuar ve etkinlikleri teşvik edici politikalar geliştirilecek. • Kongre turizmine altyapısı uygun iller İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Konya, Bursa, Mersin öncellikle ele alınarak Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yönlendirici çalışmalar yapılacak. • Kongre turizminde varış noktası yönetim şirketlerinin rolü yeniden düzenlenecek. • Kongre merkezi olarak planlanan bölgelerin nitelikli turizm tesislerine ve uluslar arası havaalanı sahip olması sağlanacak. • Her ilde kongre merkezi oluşturularak gerek ulusal gerekse uluslar arası kongrelerin Türkiye’de yapılması için tanıtma planlama ve uygulama projeleri yapılacak. • Fuar turizminin geliştirilmesi için fuar şehirleri ve merkezleri belirlenerek fuar organizasyonları geliştirilecek. iii. Projenin diğer kurum projeleri ile ilişkisi Planlanan Konferans ve Kongre Merkezi’nin Afyonkarahisar İli, Ömer-Gecek Termal Turizm alanında yapılması öngörülmektedir. Afyonkarahisar Belediyesi tarafından imar düzenlemesi yapılan alanda 11,4 Hektarlık alan Kongre ve Sergi Merkezi alanı olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na onaylatılmıştır. 114.061 m² büyüklüğündeki alanın 77.799 m² olan parseli Konferans ve Kongre Merkezi olarak planlanmaktadır. Kalan 36.262 m²’lik parsel ise Fuar alanı olarak planlanacaktır. Bu iki projenin ayrılmaz bir yatırım olarak iki etapta hayata geçirilmesi planlanmaktadır. Bu sebeple ilk etap olan Konferans ve Kongre Merkezi için Fizibilite Etüdü hazırlanıp yatırım kararı alınmalıdır. Daha sonraki aşamada ise bölgesel aktörlerin girişimleri ile Fuar alanının uygulaması için ikinci bir fizibilite etüdünün yapılması uygun olacaktır. Bu yatırımların finansal kaynakları arasında Kalkınma Ajansı Güdümlü Proje Desteği bulunmaktadır. Paydaşların girişimleri ile ileriki başlıklarda ortaya çıkan finansal duruma göre Güdümlü Proje Desteği kapsamında yatırımın hayata geçirilmesi çalışmaları yürütülebilir.

6 iv. Projenin İdarenin Stratejik Planı ve Performans Programına Uygunluğu 5174 Sayılı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu” ülkemizdeki Odaların Tanımını; “Üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslekî disiplin, ahlâk ve dayanışmayı korumak ve bu Kanunda yazılı hizmetler ile mevzuatla odalara verilen görevleri yerine getirmek amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.” biçiminde yapmıştır. İlgili kanunda, Odaların; “Kuruluşu”, “Çalışma Alanları”, “Şubeleri”, “Temsilcilikleri”, “Kayıt Olma Zorunluluğu”, “ Değişikliklerin Bildirilmesi”, “Ehliyet, Temsil ve İmza Yetkisi” konuları açıklanarak; Görevleri aşağıdaki biçimde verilmiştir: cc. Yetkili bakanlıkça uygun görülen alanlarda sanayi siteleri, endüstri bölgeleri, organize sanayi bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, teknoparklar, teknoloji merkezleri kurmak ve yönetmek; 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu çerçevesinde serbest bölge kurucu ve işleticisi veya işleticisi olmak, antrepo işletmek ve fuar alanları, kongre merkezleri ile ticaret merkezleri kurmak, işletmek veya kurulmuş olanlara iştirak etmek, olarak tanımlanmıştır. Bu kanun maddeleri Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası’nın 2014- 2017 Stratejik Planında da vurgulanmış olup, Afyonkarahisar’a bir Kongre Merkezi kazandırılması görev edinilmiştir. v. Proje Fikrinin Ortaya Çıkışı Yatırım, TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) sayfa 270’te belirtilen Proje Önerileri kapsamına girmektedir. Bölgenin kalkınması açısında önem arz eden Konferans ve Kongre Merkezi, ayrıca Zafer Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan 2015-2017 Yerel Ekonomik Gelişme Programı (Turizm, Sanayi Ulaşım) kapsamında da öncelikli konular arasındadır. Genel ekonomi açısından yatırım, bir ülkenin milli gelirini oluşturan faktörlerden biridir. Bu nedenle ülkelerin ekonomileri açısından yatırımlar büyük bir stratejik öneme sahiptirler. Makro açıdan incelendiğinde yatırımlar ekonomik büyüme açısından vazgeçilmez bir öneme sahiptirler. Sınırlı kaynaklarla bölgesel ekonomik büyümeyi sağlama uğraşısında, yatırım projelerinin “optimal kaynak kullanımının” temel ilkesi olarak bilimsel temellere dayalı olarak hazırlanması ve değerlendirilmesi zorunludur. Hazırlanan fizibilite etüdü, yatırım kararını verecek olanların optimal kaynak kullanımını sağlamak amacıyla ihtiyaç duyacakları bir rehberdir. Ayrıca bölgesel planlamada faaliyetlerini yönlendirenler sağlayacakları desteklerin doğru yerlere aktarıldığından ve gerekli bölgesel kalkınma etkilerinin sağlandığını kontrol edecekleri önemli bir çalışma olacaktır. Bölgesel projelerin özel sektör ortaklığı ile gerçekleştirilmesi yatırımların etkinliğini ve verimliliğini arttırmaktadır, özellikle kongre gibi ihtisas isteyen konularda özel sektör yatırımcılarını yapılacak yatırımın finansmanına ve işletmesine dahil etmek önemli bir fırsattır. Fizibilite etüdü, uygulama modellerine ışık tutacak bir analiz olacaktır. Diğer taraftan kamu sektörü ile işbirliğine girecek olan özel sektör kuruluşları yaptıkları yatırımın kullanılan kaynaklara karşın getirisini bilmek ve yatırım kararlarını somut verilere dayandırmak isteyeceklerdir. Hazırlanacak fizibilite etüdü özel sektör yatırımcılarına da yol gösterecektir. Konferans ve Kongre Merkezi yatırımının fizibilite olumlu sonuçlarına dayalı olarak yatırım programlarına alınması ve uygulanması halinde bölgenin ekonomik kapasitesi üzerinde önemli etkileri olacaktır. Düzenlenecek etkinlikler özellikle yörede gözlenen önemli bir eksiği

7 ortadan kaldıracağı gibi sınır ötesi işbirliklerini arttıracak ve ihracatın artmasına katkıda bulunacaktır. vi. Projeyle İlgili Geçmişte Yapılmış Etüt, Araştırma ve Diğer Çalışmalar Konferans ve Kongre Merkezi yatırımının bölge için geliştirilmesi gereken bir alan olduğu ilk olarak TR33 Bölgesi Bölge Planı (2010-2013)’nda açıklanmıştır. Daha sonra hazırlanan TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023)’nda ise Bölgesel Fuar ve Kongre Merkezi olarak biraz daha detaylandırılmış ve örnek bir proje önerisi de yapılmıştır.

Tablo 3 - TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) proje önerisi Proje Adı Bölgesel Fuar ve Kongre Merkezi Projesi Afyonkarahisar-Merkez, İhsaniye - Afyonkarahisar, Kütahya- Proje Yeri Merkez, Altıntaş - Kütahya Projenin Amacı Bölgesel fuar ve kongre merkezinin yapılması Proje ile Bölge’nin kongre ve iş turizmi merkezlerinden biri olması için büyük adım atılacaktır. Projede fuar alanı ve sergi alanları, büyük toplantı odaları, özel görüşme odaları, iş adamlarına yönelik birebir iş görüşmelerinde kullanılmak üzere her türlü donatıya sahip toplantı odaları olacaktır. Bu sayede Bölgedeki işi dünyası ile Bölge dışındaki işletmeler arasındaki Projenin Gerekçesi etkileşim artacak ve Bölgenin bu alandaki ihtiyacı giderilecektir. Ayrıca fuarların Bölgede düzenlenmesi ile hem diğer şehirlerin Bölgeye tanıtılması, hem de Bölgedeki şehir ve kültürlerin Bölge dışına tanıtılması sağlanacaktır. Bu yolla Bölgenin bilinirliği artacak ve Bölgenin dışıyla ticari ilişkiler geliştirilecektir. Projenin Projeden turizm acentaları, AVM’ler, bölge esnafı, yöresel Faydalanıcıları ürün satıcıları özelinde tüm Bölge esnafı ve halkı faydalanacaktır. • Afyonkarahisar-Kütahya İl Özel İdareleri Projenin • Afyonkarahisar-Kütahya Belediyeleri Uygulayıcıları • Afyonkarahisar-Kütahya Ticaret ve Sanayi Odaları • Afyonkarahisar-Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri Projenin Projenin alt bileşenleri fuar alanı, sergi alanı, toplantı odaları, Alt iş bağlantı ve görüşme odaları, konferans salonlarıdır. Bileşenleri Projenin Projenin finansman ihtiyacı 7 Milyon TL olarak öngörülmektedir. Finansman İhtiyacı

TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023)’nın ardın bu konuyla ilgili bir diğer çalışma Yerel Ekonomik Gelişme Programı 2015-2017 (Turizm, Sanayi Ulaşım)’de yapılmıştır. Yerel Ekonomik Gelişme Programı Turizm Eylem Planı içerisinde Afyonkarahisar’da Konferans ve Kongre Merkezi Kurulması gerekliliği vurgulanmış ve bu konuda Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası sorumlu kurum kuruluş olarak belirlenmiştir.

8 4. PROJENİN GEREKÇESİ i. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Talep Analizi Fizibilite etüdü Afyonkarahisar’da yapılması planlanan “Konferans ve Kongre Merkezi” yatırımının talep analizini yapmak ve yapılan talep analizine bağlı olarak teknik, finansal ve ekonomik yapılabilirliğini belirlemek için hazırlanmıştır. Talep analizi kapsamında bölgenin sosyo ekonomik yapısı incelenmiştir. Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu’nun (URAK) literatür çalışmalarının yanı sıra il düzeyinde yayımlanan veriler de göz önünde bulundurularak yapılan çalışmalarda, Beşeri Sermaye ve Yaşam Kalitesi (BSYK), Markalaşma Becerisi ve yenilikçilik (MBY), Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli (TBÜP), Erişilebilirlik (E) olmak üzere dört ana değişkenden oluşan çalışma ile hazırladığı illerarası rekabet endeksinde, Afyonkarahisar 47. Sıradadır. Afyonkarahisar ilinin Genel Endeks sıralamasındaki yükselme nedenleri incelendiğinde; 2012-2013 ve 2013-2014 dönemleri karşılaştırıldığı zaman sadece Yaşanabilirlik Alt Endeksinin genel endekse olan katkısının arttığı tespit edilmiştir. İlin Beşeri Sermaye Alt Endeks değeri azalmasına rağmen bir önceki dönem sıralamada önde yer alan diğer illerin daha kötü performans göstermesi nedeni ile il bu alt endeks sıralamasında 44. sıradan 33. sıraya yükselmiştir. 2013-2014 döneminde, İlde Bin Kişiye Düşen Spor Kulübü Sayısı, İlde Bin Kişiye Düşen Mobil Telefon Aboneliği Sayısı ve İlde Bin Kişiye Düşen Genişbant İnternet Aboneliği Sayısı artarken İlde Bebek Ölüm Hızı ise azalmıştır.

Şekil 2 - Afyonkarahisar İlinin Endeks Değerlerinin Yıllara Göre Değişimi

Turizm (TR33 Bölgesi Bölge Planı 2014-2023) Yüksek turizm potansiyeline rağmen, TR33 Bölgesi, gelen turist sayısı ve geceleme açısından Ege Bölgesi’nden ve Türkiye ortalamasından geridedir. 2011 yılında turizm işletme belgeli tesislerde konaklayan 33.614.187 turistten 488.831’i Bölgedeki konaklama tesislerine gelmiştir. Bu da Türkiye toplamının %1,45’ine denk gelmektedir. Bu oran TR32 Bölgesi olan Denizli, Aydın, Muğla Bölgesi’nde %13,5 olarak gerçekleşmiştir. Bölge toplam geceleme sayısında 906.983 geceleme ile Türkiye’deki toplam turist gecelemelerinin %0,85’ini alabilmiştir. Bu oran TR32 Bölgesi’nde %14,48 olarak gerçekleşmiştir. Bölge ortalama kalış sürelerinde Türkiye ortalamasının altındadır. 2011 yılında Türkiye’deki turizm işletme belgeli tesislerde ortalama kalış süresi 3,2 gün olarak gerçekleşmiştir. Bu değer; TR32 Bölgesi’nde 3 gün iken, Bölgeye gelen bir turist Bölgede ortalama 1,7 gün kalmaktadır. Bu oran Türkiye ortalamasının yaklaşık yarısıdır. Bu durum Bölgedeki turizm gelirlerinin diğer bölgelere nazaran daha az olmasına neden olmaktadır.

9 Bölge, doluluk oranlarında Türkiye ve TR32 Bölgesi ortalamalarının altındadır. 2011 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli tesislerde ülke geneli doluluk oranı %51,46, TR32 Bölgesi doluluk oranı %53,81, Bölge doluluk oranı ise %37,54 olmuştur. Bölgede en fazla doluluk oranı Afyonkarahisar’da, en az doluluk oranı ise Kütahya’dadır. Manisa yabancı doluluk oranında 1. sıradadır. Dikkat çeken diğer bir husus ise Bölgede yabancı turist doluluk oranının Türkiye ortalamasının çok altında olmasıdır. Belediye belgeli tesislerde Bölge ile ülke geneli arasındaki fark daralırken Uşak ili öne çıkmaktadır. Tablo 4’te Bölge ve Türkiye doluluk oranları gösterilmiştir.

Tablo 4 - Bölge ve Türkiye Konaklama Tesisleri Doluluk Oranları (%) Bakanlık Belgeli Belediye Belgeli Afyonkarahisar 43,58 29,24 Kütahya 26,30 27,99 Manisa 39,89 24,10 Uşak 40,39 42,89 Türkiye 51,46 33,91 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2011)

Bölge yüksek kaliteli konaklama tesisleri bakımından yeterli düzeyde değildir. Bölgede 5 yıldızlı oteller sadece Afyonkarahisar ve Manisa’da bulunmaktadır. Bu oteller 2011 yılında 86.119 kişiyi ağırlamıştır. Bu otellerin doluluk oranı %43,45’tir ve bu oran %37,54 olan Bölge doluluk oranının üzerindedir. Bölgedeki yüksek kalitedeki tesislerin doluluk oranının Bölge doluluk oranının üzerinde olması Bölgede yapılacak yüksek kalitede tesislerin de yüksek doluluk oranlarına ulaşabileceğini göstermektedir. Bölgede en çok turist çeken il Afyonkarahisar iken, yabancı turistlerin daha çok Manisa’yı tercih ettiği görülmektedir. Tablo 5’de sunulan bilgilere göre 2011 yılında Bölgeye gelen 1.212.086 turistin 576.148’i Afyonkarahisar’daki konaklama tesislerinde konaklamış, yapılan 2.434.453 gecelemenin ise 1.131.441’i Afyonkarahisar’da gerçekleşmiştir. Buna karşın; Bölgeye gelen yabancıların %43,4’ünün Manisa’yı tercih ettiği görülmektedir. Özellikle Kütahya ve Uşak’taki tesislerin az sayıda turist çekmesi bu illerdeki lüks konaklama tesisleri ihtiyacı ile ilişkilidir.

Tablo 5 - Bölgedeki Turizm Tesislerinin Konaklama Bilgileri Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı

Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Afyonkarahisar 7.951 568.197 576.148 16.828 1.114.613 1.131.441 Kütahya 4.324 227.781 232.105 13.921 617.085 631.006 Manisa 11.073 313.406 324.479 29.194 502.852 532.046 Uşak 2.139 77.215 79.354 7.377 132.583 139.960 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2011)

Bölgede 2008 yılından beri turizm faaliyetlerinde artış görülmektedir. Şekil 3’teki bilgiler doğrultusunda Bölgede konaklayan turist sayısında 2008-2010 yılları arasında artış olduğu görülürken, 2011 yılında çok da değişmediği anlaşılmaktadır. Bu durum; Bölgenin turizm potansiyelinin giderek daha iyi kullanılabildiğini ve pazarın turist sayısı yönünden büyüdüğünü göstermektedir.

10 Şekil 3 - Bölgeye 2008-2011 Yılları Arasında Gelen Turist Sayısı

1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 Gelen Turist Sayısı 400.000 200.000 0 2008 2009 2010 2011

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2011)

Bölgenin yeteri kadar turist çekememesinin en önemli nedenlerinden biri seyahat acentesi, tur operatörü ve diğer rezervasyon hizmetleri ve ilgili faaliyetler sektöründeki eksikliklerdir. Büyük turizm potansiyeline ve turizm sektöründeki önemli hedeflere karşın, TÜİK yıllık sanayi ve hizmet istatistiklerine göre, 2009 yılında gizlilik nedeniyle verisi gizlenen 5 Düzey- 2 bölgesi çıkarıldığında kalan 21 bölge içinde TR33 Bölgesi söz konusu sektörde cirosu en düşük olan bölgedir. Ayrıca, konaklama sektörü (NACE Rev. 2 kodu 55) ile seyahat acentesi, tur operatörü ve diğer rezervasyon hizmetleri ve ilgili faaliyetler sektöründeki (NACE Rev. 2 kodu 79) işletmelerin cirolarının logaritmaları arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Başka bir ifadeyle, seyahat acenteleri ve tur operatörlerinin faaliyetlerinin arttırılması konaklama sektörünü geliştirmektedir. Bu durum, TR33 Bölgesi’nde seyahat acenteleri ve tur operatörleri benzer KOBİ’lerin yeterince gelişmediği ve bu sektörün desteklenme ihtiyacını göstermektedir.

Şekil 4 - Konaklama ile Seyahat Acenteleri/Tur Operatörleri Ciroları Arasındaki İlişki

LX: Düzey-2 bölgelerine göre konaklama sektöründeki işletmelerin cirolarının logaritması LY: Düzey-2 bölgelerine göre seyahat acentesi, tur operatörü ve diğer rezervasyon hizmetleri ve ilgili faaliyetler sektöründeki işletmelerin cirolarının logaritması Kaynak: TÜİK, Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri (2009); Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları

11 Bölgede yatak kapasitesi yönünden Afyonkarahisar ili öne çıkmaktadır. İl Kültür ve Turizm Müdürlüklerinin 2012 yılı verilerine göre; toplam 32.869 yatak kapasitesine sahip olan Bölgede, en fazla kapasitenin Afyonkarahisar ilinde olduğu (19.283) saptanmıştır. Bu ildeki yatak kapasitesinin %30’unun lüks otellere, %28’inin otellere, geri kalan %48’inin de pansiyon ve kaplıcalara ait olduğu belirlenmiştir. 2012 yılı itibarıyla Kütahya ili 7.123, Manisa ili 5.284 ve Uşak ili de toplam 1.179 yatak kapasitesine ulaşmıştır. Bölge içinde turizm potansiyelinin değerlendirilememesi ile yatak kapasitesinin arasında kısmen de olsa bir ilişki söz konusudur. Bölgedeki 4 - 5 yıldızlı ve 1. sınıf belgeli oteller Afyonkarahisar ve Manisa’da yoğunlaşmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2011) verilerine göre Bölgede, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı veya yatırım ruhsatlı 15 adet, belediye ruhsatlı 42 adet olmak üzere toplam 57 adet lüks otel (4 veya 5 yıldızlı) bulunmaktadır. Lüks otellerin 28 tanesi Manisa, 16 tanesi Afyonkarahisar, 10 tanesi Kütahya ve 3 tanesi de Uşak illerinde bulunmaktadır. Bölgedeki lüks turizm tesisleri göz önüne alındığında, bu tesislerin yaygın olarak bulunmadığı görülmektedir. Bölgede kongre turizmi için yeterli potansiyel bulunmaktadır. Sahip olduğu 57 adet lüks otel ile Bölgenin, Türkiye kongre turizmi destinasyonunda yer alabilecek kapasiteye sahip olduğu görülmektedir. Otellerin yanında Afyonkarahisar ve Uşak’ta bulunan Atatürk Kültür Merkezleri de kongre turizminde etkili olabilecek konumdadırlar. Türkiye’de Kongre Turizmi Türkiye'nin uluslararası kongrelerle tanışması 1969 yılında gerçekleşmiştir. Turist Seyahat A.Ş. tarafından "Dünya Kızılhaç Kongresi" (1300 yabancı delege) ve "Dünya Ticaret Odaları Uluslararası Kongresi" (1200 yabancı delege) Vip Turizm Seyahat Acentesi tarafından organize edilmiştir (Arslan,2008:25). Türkiye için en önemli gelişmelerden biri 1996 yılında Lütfi Kırdar Kongre merkezinin hizmete açılması olmuştur. Açıldığı dönemde Türkiye'nin en büyük konferans ve sergi sarayı olan bu merkez 2400 kişilik fuayesi, 25 adet toplantı salonu ve 12 dilde anında tercüme yapabilen simültane sistemleri, audio-visual prodüksiyon ekipmanları ile çağdaş teknolojinin tüm olanaklarını sunmaktadır (www.icec.org). Uluslararası kongre konusunda Türkiye en büyük atılımını 1-15 Haziran 1996 tarihleri arasında İstanbul'da düzenlenen ve son 20 yılın en büyük uluslararası organizasyonu sayılan "Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı" "HABİTAT II'ye ev sahipliği yapmak suretiyle gerçekleştirmiştir. HABİTAT II Konferansı ile Birleşmiş Milletler üyesi ülkelerin resmi delegasyonlarının yanı sıra bu sistemi oluşturan UNICEF, UNESCO, UNIDO gibi örgütler, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, özel sektör ve sendikaların temsilcileri ve akademisyenlerin katılımıyla 25000 insan İstanbul'da 2 hafta süre ile konaklamışlardır (Arslan,2008:25). 2004 yılı, uluslararası kongre pazarında İstanbul için bir dönüm noktası olmuştur. Düzenlenen kongrelerin büyük bir başarı ile gerçekleştirilmesi İstanbul'a olan güveni artırmış ve ilerdeki dönemlere yönelik kongre taleplerine de öncülük etmiştir. Özellikle Haziran ayı boyunca, sırasıyla Dünya Gazeteler Birliği ve Dünya Editörler Forumu, ardından OECD (Uluslararası Ekonomi işbirliği ve Kalkınma Örgütü), KOBİ'lerden sorumlu Bakanlar Konseyi, İslam Konferansı Örgütü Bakanlar Konseyi ve NATO Zirve Toplantısı için İstanbul'a on bini aşkın delege ve basın mensubu gelmiştir (Arslan,2008:25). 2004 yılında kongrelerin % 8,3'ü seyahat acenteleri, % 48,8'i oteller, % 31,2'si ise profesyonel kongre organizatörleri tarafından düzenlenmiştir (Arslan,2008:26). Ülkemizde başta İstanbul olmak üzere İzmir, Ankara ve Antalya kongre turizmi merkezleri haline gelmiştir. Uluslararası kongrelerin % 68'i İstanbul'da yapılmaktadır. Ulusal kongrelerde ise Antalya ağırlık kazanmaktadır.

12 ii. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Gelecekteki Talebin Tahmini Ticari kongre organizasyonlarının başarısını etkileyen en temel unsur ulaşım ve konaklama tesislerinin yeterli kapasiteye sahip olmasıdır. Öncelikle, Afyonkarahisar’ın genel özellikleri, sosyo-ekonomik gelişimi ve sektörel yapısını ele aldığımızda; bugün Türkiye’de kongre merkezlerinin kurulduğu illere bakıldığında Afyonkarahisar, göreceli olarak daha az nüfusa sahip ancak önümüzdeki yıllarda turizm alanındaki gelişme ve sanayileşme hızından dolayı potansiyel vaat eden bir il olarak öne çıkmaktadır. Yine de çevre iller kapsama alındığında, kurulacak bir merkezin yerel etkinlikler açısından olmasa bile, kongreler açısından daha geniş bir kitleye hitap edeceği ortadadır. TR33 Bölgesi’ne bakıldığında böyle bir konferans ve kongre merkezinin yerleşim yeri açısından Afyonkarahisar’ın bir avantajı bulunmaktadır. Afyonkarahisar Türkiye’nin en fazla şehre ulaşımı olan kavşak noktasındadır. Karayolu, havayolu ve demiryolu ile ulaşım mümkündür. Önemli merkezleri birbirine bağlayan kara ve demiryolları Afyonkarahisar'dan geçer. Bu özellikleri sebebiyle Afyonkarahisar, yolların kesiştiği, bölgelerin birbirine bağlandığı bir merkez konumundadır. Afyonkarahisar Doğuda Konya, batıda Uşak, kuzeybatıda Kütahya, güneybatıda Denizli, güneyde Burdur, güneydoğuda Isparta ve kuzeyde Eskişehir illeri ile komşudur. Afyon Kocatepe Üniversitesi, 1974 yılında Anadolu Üniversitesi'ne bağlı olarak kurulmuş, 1992 yılında ise Afyonkarahisar'da üniversite halini almıştır. Bugün itibariyle Afyon Kocatepe Üniversitesi; 15 fakülte, 5 enstitü, 5 yüksekokul, 1 devlet konservatuvarı ve 15 meslek yüksekokulu ile eğitim-öğretime devam etmektedir. Afyon Kocatepe Üniversitesi bünyesinde bulunan Atatürk Kongre Merkezi içinde 1000 kişilik ana konferans salonu, 2 adet toplantı salonu ve 2 adet seminer salonu bulunmaktadır. Kongre Merkezinde ayrıca idari ofisler, yönetici odaları, ayrı girişleri bulunan vip salonları, sahne arkası bay bayan soyunma odaları, sanatçı dinlenme odaları, çay salonu, yemekhane, kafeterya, santral odası, depo ve dekor odaları mevcuttur. Afyonkarahisar’ın turizm alt yapısı termal turizmi sebebiyle gelişmiş durumdadır. Mevcutta 9 adet 5 yıldızlı termal otel ile birlikte çok sayıda konaklama tesisi bulunmaktadır. Konferans ve Kongre Merkezi için belirlenen alanın yaklaşık 5 km çevresinde 7 adet 5 yıldızlı otel bulunmaktadır.

13 Fizibilitesi yapılan Konferans ve Kongre Merkezi 3014 kişilik büyük Oditoryum, 2 adet 150 kişilik, 1 adet 100 kişilik seminer salonları, VIP Toplantı salonu, mini toplantı salonu, fuaye alanı ve sergi alanlarından oluşacaktır. Böyle büyük bir Kongre Merkezi’nin konaklama ihtiyacının Afyonkarahisar’da halihazırda bulunması büyük avantaj sağlamaktadır. Çünkü büyük kongre merkezlerine baktığımızda tamamı büyükşehirlerde yer almaktadır. Bunun en önemli sebebi ulaşım ve konaklama altyapısının yeterli olmasıdır.

TÜRKİYE’DE Kİ BAŞLICA KONGRE MERKEZLERİ VE KAPASİTELERİ;

Expo 2016 Kongre Merkezi / Antalya: 5003 Kişi

Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı / İstanbul: 5000 Kişi

İstanbul Kongre Merkezi / İstanbul: 3555 Kişi

WOW Hotels&Convention Center / İstanbul: 3200 Kişi

Congresium / Ankara: 3107 Kişi

Haliç Kongre Merkezi / İstanbul: 3004 Kişi

Efes Kongre Merkezi / Aydın: 2690 Kişi

15 Konferans ve konferans merkezi yatırımları özellikle Anadolu’da uzun sürede geri dönüşü olan ve bu nedenle yerel yönetimlerce de desteklenmekte olan gayrimenkul yatırımlarıdır. TR33 Bölgesi için öngörülen yatırım modeli de benzer özellikleri göstermektedir. Demografik verilere bakıldığında, Bölge genelinde, son 4 yıl içinde doğurganlık ve gelen göç oranında kayda değer bir artış yaşanmamıştır. TÜİK’in hazırladığı nüfus projeksiyonlarına göre, 2023 yılında Kütahya’nın nüfusunun azalması; Afyonkarahisar’ın nüfusunda önemli bir değişiklik olmaması beklenmektedir. Manisa ve Uşak illerindeki nüfus artışı ise oldukça düşük olarak öngörülürken beklenen yıllık ortalama artış oranı ‰2 civarında olup, ‰9,8’lik ülke ortalamasının altında kalmaktadır. Plan hedefleri bu nüfusa göre belirlenmiş olup bütün bölgede büyüme ve ekonomik kalkınmayı hedeflemektedir. Aynı şekilde TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) vizyonu doğrultusunda, gelişme senaryosuyla uyumlu olacak şekilde, Planda yer verilen öncelik ve tedbirler ile ulaşılacak 4 ana amaç belirlenmiştir: • Daha rekabetçi bir ekonomik yapı yaratmak • Yaşam kalitesini arttırmak • Bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak • Dengeli mekânsal organizasyon oluşturmak Büyüme ve kalkınma hedefleri ile konferans ve kongre merkezi yatırımı arasında belirgin bağıntı bulunmakta olup, yörede KOBİ ve işletme sayısının artması, kongrelere olan talebi de arttıracaktır. Bu tür gelişmeler bölgesel kalkınmayı destekleyecek ve yeni yatırımların önünü açacaktır.

5. MAL VE/VEYA HİZMETLERİN SATIŞ-ÜRETİM PROGRAMI i. Satış Programı Türkiye’de “Kongre” kavramının turizm sektörü açısından ele alınmasında kongrenin sahipliğine göre yabancı kongrelerin Türkiye’de düzenlenmesi ve kongre sahibinin Türkiye’de olması şeklinde bir ayrım ve kongreye katılım açısından Ulusal ve Uluslararası Kongre şeklinde bir diğer ayrım yapılabilir. Bu ayrımdaki unsurların konunun ele alınış yöntem ve şekline etkileri vardır. Ancak belirtmek lazım ki, teknik olarak kongre niteliği taşımayan bazı organizasyonlar da turizm organizasyonu olarak kongrelerle aynı özellikleri taşıdıkları, organizatör açısından aynı temel hizmetleri gerektirdikleri, aynı ticari ilişkilerin uygulanmasına neden oldukları için kongre başlığı altında değerlendirilirler. İnceleme konumuz açısından ise aynı organizasyon özelliklerini arz eden tüm toplantılar kongre kavramı içinde değerlendirilmektedir.

Tablo 6 - Yıllara Göre Türkiye Kongre Sayısı & Sıralaması (1999- 2015)

Kaynak: http://tr.icvb.org.tr

16 Tablo 7 - ICCA 2015 yılı Kongre İstatistik Raporu

Türkiye 211 kongre ile Dünya 18.su konumunda (ICCA Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Derneği – 2015) Afyonkarahisar Konferans ve Kongre Merkezi’nde ilk başta yerel, ileriki aşamalarda uluslararası kongrelerin düzenlenmesi düşünülmektedir. Afyonkarahisar’ın kongre turizmi için gerekli olan altyapısı hazırdır. Türkiye’de “Termal Sağlık Turizmi” açısından en fazla yatak kapasitesine sahip olan il Afyonkarahisar’dır. İl’de beş yıldızlı otel sayısı 9’dur. Mevcut yatak kapasitesi 24.122 olup, yatırım belgeli tesisler tamamlandığında yatak kapasitesi 36.888’e ulaşacaktır. Afyonkarahisar Beş Yıldızlı otel yatak kapasitesi bakımından iller arasında 6. sırada yer almaktadır. (Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2017) Afyonkarahisar’ın Termal Turizm kapsamında konaklama bakımından zenginleşmiş olması, Kongre Turizmi açısından gerekli olan alt yapının var olması Afyonkarahisar’ı bu alanda da cazip kılmaktadır. Türkiye’de Kongre Turizminin yaygın olarak yapıldığı illere baktığımızda ilk sırada İstanbul, ardından Antalya gelmektedir. Bu illerin konaklama ve ulaşım bakımından iyi bir durumda olmalarının yanı sıra diğer turistik çeşitliliğin de fazla olması göze çarpmaktadır. Afyonkarahisar’ı da kıyasladığımızda Kongre Turizmi için bölgeye gelecek olan turistler, hem Afyonkarahisar’ın termal kaynaklarından yararlanacak, hem de kültür ve doğa turizminden de faydalanacaklardır. Turizm çeşitliliğinin yanında ulaşım bakımından da incelediğimizde, Afyonkarahisar’ın da dahil olduğu Zafer Hava Limanı şehir merkezine 60 km uzaklıktadır. İstanbul-Antalya, Ankara-İzmir gibi, Doğuyu Batıya, Güneyi Kuzeye bağlayan yollar Afyonkarahisar’dan geçmektedir. Bunun yanında mevcutta otobüs ve tren ile ulaşım mümkündür. Yapımı devam eden Ankara-İzmir ve İstanbul-Antalya Hızlı trenleri de Afyonkarahisar’dan geçeceklerdir. Ulaşım bakımından da cazip bir konuma gelen Afyonkarahisar Kongre Turizmi konusunda da önemli bir merkez olacaktır. ii. Üretim Programı Afyonkarahisar Konferans ve Kongre Merkezi bünyesinde bulunan salonların etkinliklere kiraya verilmesi bizim üretim programımızı oluşturacaktır. Özellikle ulusal ve uluslararası kongrelerin düzenlenmesi amacıyla organizatör firmalarla yapılacak anlaşmalar doğrultusunda kongreler programlanacaktır. Tablo-6’da görüldüğü gibi ülkemizde gerçekleştirilen kongre sayılarına baktığımızda son 15 yılda yapılan kongre sayısı 5 katına çıkmıştır. Düzenlenecek olan kongrelerin bir kısmı TÜBİTAK 2223-B Yurtiçi Bilimsel

17 Etkinlik Düzenleme Desteği Programı kapsamında destek alınarak düzenlenmesi mümkündür. Program kapsamında, • Doğa Bilimleri, • Mühendislik ve Teknoloji, • Tıbbi Bilimler, • Tarımsal Bilimler, • Sosyal ve Beşeri Bilimler alanlarında kamu kurum/kuruluşları ve üniversiteler ile özel hukuk tüzel kişilikleri ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları himayesinde yurt içinde düzenlenen ulusal, uluslararası katılımlı ve uluslararası nitelikli; kongre, kolokyum, sempozyum ve çalıştay türü etkinlikler için kısmi destek verilmektedir. iii. Pazarlama Stratejisi Afyonkarahisar Konferans ve Kongre Merkezi’nin işletmesi için bölgesel paydaşların ortaklığında Anonim Şirket kurulması uygun olacaktır. Ancak düzenlenecek etkinlikler için kongre organizasyon firmaları gibi kuruluşlara kiralama yapılacaktır. Uluslararası ölçütlerdeki kongre fiyatlarının belirlenmesi ve tanıtım faaliyetleri organizasyon firmaları tarafından yerine getirilecektir.

6. PROJE YERİ/UYGULAMA ALANI i. Fiziksel ve coğrafi özellikler • Coğrafi yerleşim Yüzölçümü 14570 Km2 olan Afyonkarahisar ilinin büyük bir bölümü Ege Bölgesinin iç batı olarak adlandırılan kesiminde bulunur. İlin doğusunda kalan topraklar İç Anadolu Bölgesinin özelliklerini gösterir. Güneybatıda kalan çok küçük bir parçada Akdeniz karakteristiğini görmek mümkündür. Afyonkarahisar ili, kuzeyden güneye doğru uzanarak, Batı Anadolu ile İç Anadolu Bölgelerini birleştiren yüksek alanın güney parçasını oluşturmaktadır. Bu doğal konumu ile Kuzeybatı Anadoluya bağlayan önemli bir merkezdir. Merkez ilçe Afyonkarahisar'la birlikte, 16 ilçe, 19 Merkeze bağlı belde, 78 ilçelere bağlı olmak üzere beldeleriyle 490 köylük bir il merkezidir. Afyonkarahisar, Çobanlar ve İsçehisar bucaklarıyla 62 köyün bağlı olduğu merkez ilçeyi oluşturur. Afyonkarahisar, Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden üçü üzerinde (Ege, Akdeniz, İç Anadolu) yayılan bir ildir. Büyük kısmı Ege bölgesinin İçbatı Anadolu bölümünde bulunur. Güneyde bulunan Başmakçı, Dazkırı, Dinar ve Evciler ilçelerinin bazı toprakları Akdeniz Bölgesi sınırları içine girer. İlin doğu ve kuzeydoğu kısımlarındaki bazı topraklar da İç Anadolu Bölgesine taşar. Önemli merkezleri birbirine bağlayan kara ve demiryolları Afyonkarahisar'dan geçer. Bu özellikleri sebebiyle Afyonkarahisar, yolların kesiştiği, bölgelerin birbirine bağlandığı bir merkez konumundadır. Afyonkarahisar Doğuda Konya, batıda Uşak, kuzeybatıda Kütahya, güneybatıda Denizli, güneyde Burdur, güneydoğuda Isparta ve kuzeyde Eskişehir illeri ile komşudur. Denizden yüksekliği l.034 m. olup, 37o 45 ve 39o17 kuzey enlemi, 29o40 ve 31o43 doğu boylamı üzerinde yer almaktadır. Afyonkarahisar İli arazisinin % 47,5'nı dağlar, % 32,6' sını plâtolar ve %19,9' unu ovalar oluşturur.

• İklim (yağış oranı, nem, sıcaklık, rüzgar vb.) İç Anadolu'nun tüm yörelerinde olduğu gibi Afyonkarahisar ilinde de kara iklimi hüküm sürer. Ancak bu kara ikliminin yanı sıra Ege Denizi'nden gelen ve iklime az da olsa

18 yumuşatan hava akımlarının etkisi altındadır. Afyonkarahisar iklimi yazları sıcak ve kurak, baharları ılık ve yağışlı, kışları soğuk ve kar yağışlı olarak tanımlanır. 1015 metre yüksekte kurulu Afyonkarahisar kentinin yıllık ortalama ısısı 11.2 derecedir. En soğuk ay ortalaması 0.3 derece olan ilin en sıcak ay ortalaması 22.1 derecedir. Kaydedilen en düşük ısı 30 Aralık 1948'deki 27.2 derecedir. 14 Ağustos 1953 gününde ulaşılan 37.8 derece de, ilin rekor sıcaklığıdır. Baharların yağmur, kışların kar yağışlı geçtiği Afyonkarahisar ilinin yıllık yağış ortalaması 461 mm.'dir. Yazın, özellikle Ağustos ayında görülen yağışlar, sağanak biçimde olup, il'e yarar değil, zarar verir. Bu özellik dışında yazlar kurak ve sıcak geçer. Afyonkarahisar Ege bölgesinde olmasına rağmen Ege iklimiyle bağdaşmaz. Yükselti ve denizden uzaklık sebebiyle Afyonkarahisar'ın iklim şartlarında İç Anadolu iklimine benzerlik görülür. Daha çok kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kurak bir step iklimi görülür. İlkbahar ve sonbaharda yağışlar yağmur şeklindedir. En sıcak ay ortalaması 22,1 derece, en soğuk ay ortalaması 0,3 derecedir. Afyonkarahisar'da günümüze kadar rastlanan en düşük sıcaklık - 27,2 derece (30.12.1948), en yüksek sıcaklık ise 39,8 derecedir (29.07.2000). Afyonkarahisar'da sıcaklığın sıfır dereceye düştüğü günlerin, yani don olayı görülen günlerin sayısı 94'tür. Afyonkarahisar'da yıllık yağış miktarı 455 mm.dir. İlde yıllık ve günlük sıcaklık farkları yüksektir. Afyonkarahisar'da meteorolojik gözlemlere 1929 yılında başlamıştır. İl Merkezinde bir gözlem istasyonu vardır.

• Toprak ve arazi yapısı ile ilgili bilgiler Afyonkarahisar ilinin yüzölçümü 1.423.000 hektardır. Bu alanın 687.750,5 hektarını kültüre elverişli arazi, 735.249,5 hektarını kültüre elverişsiz arazi oluşturmaktadır. 215.558 hektarı çayır ve mera, 206.860,5 hektarı ormanlık ve fundalık, 312.831 hektarı da tarım dışı arazilerdir. İşlenen arazilerin % 68'inde kuru tarım, %32'sinde sulu tarım yapılmaktadır. Toplam alanın % 48' ni kültüre elverişli arazi, %52' sini kültüre elverişli olmayan arazi teşkil etmektedir. Sulu tarım arazisi 174.487 hektar alan, kuru tarım arazisi 513.263,5 hektar alandır.

• Bitki örtüsü Afyonkarahisar'ın tabiî bitki örtüsü kara ikliminin elverdiği kuru orman topluluklarıdır. Dağlık alanlarda varlığını sürdürmekte olan bu ormanlar düzlüklerde tamamıyla ortadan kaldırılmıştır. Ormanların yok edilmesi sonucu İlin ovalık alanları bozkır görünümünü almıştır. İlin kuzey ve batısındaki yüksek dağlık kesimler Karaçam ve Ardıç ormanlıklarının yayılma alanlarıdır. Burada ormanın üst sınırı 1800-1900 metrelere erişir. Ovalar tamamen açıktır. Ovalarda akarsu boylarında söğüt ve kavak ağaçlarına, durgun su kıyılarında ise kamışlara rastlanır. Afyonkarahisar çevresinin bitki örtüsü daha çok step özellikleri gösterir. Topraklarının %14,6'sı ormanlıktır. Plâtolar ve yaylalar daha çok bozkır bitkileriyle kaplıdır.

• Su kaynakları Akşehir Gölü: Afyonkarahisar ve Konya İl sınırı içinde kalan gölün yüzölçümünün 304 km²’si Afyonkarahisar İli sınırları içerisinde kalmaktadır. Denizden yüksekliği 956 m olan gölün çevresi sazlık ve kamışlıktır. Sultandağıları’ndan ve Eber Gölü’nden beslenmektedir. Kapalı havza içinde kalan gölün büyük bir bölümü tuzludur. Gölde sazan ve turna balığı yaşamaktadır. Ayrıca göçmen kuşların da uğrak yerlerinden biridir.

19 Eber Gölü: Çay, Bolvadin ve Sultandağı ilçelerinin sınırları içerisindedir. Yüzölçümü 150 km² olup, deniz seviyesinden yüksekliği 967 metredir. Büyük oranda kirlenen gölde, ekolojik dengelerin bozulması nedeniyle, göçmen kuşların gölü ziyaretleri azalmıştır. Gölün bazı bölümlerinde sazan ve turna balığı yaşamaktadır. Ayrıca gölde karabatak, yaban ördeği, çulluk gibi kuş türleri de bulunmaktadır. Karamık Gölü: Çay İlçesi sınırları içinde bulunan Karamık Gölü’nün yüzölçümü 40 km²’dir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.001 metredir. Gölde, saz ve kamış üretimi yanında sazan ve turna balığı da bulunmaktadır. Karabatak, çulluk, yaban ördeği gibi kuş türleri bulunmaktadır. Gölün güney kısımları nilüfer çiçekleriyle kaplıdır. Acıgöl: Afyonkarahisar ve Denizli İl sınırları içerisinde bulunan Acıgöl’ün yüzölçümü 41,5 km²’dir. 20 km²’si Afyonkarahisar’a bağlı Başmakçı ve Dazkırı ilçelerinin sınırları içerisinde kalmaktadır. Denizden yüksekliği 842 metredir. Suyu sodalı olan gölden, sodyum sülfat ve türevleri üretilmektedir. Gölün güney doğusunda bulunan Söğüt Dağının eteklerinden kaynayan sular, gölü besledikleri gibi yaşam ortamları oluşturmaktadır. Yaz-kış flamingo sürülerinin yaşayabildiği özel bölgelerden birisidir. Sazlık alanlarda ve su kaynaklarına yakın kısımlarda kurbağa ve su kaplumbağası ile 3-4 cm büyüklüğünde balıklar yaşamaktadır. Besin zincirinin zengin olduğu Aşağı Akpınar Köyü ve çevresine flamingo, martı, karabatak, yaban ördeği, turna, yaban kazı, pelikan, leylek gibi göçmen kuşlar uğramaktadır. Güney doğusunda bulunan dağlarda ise yırtıcı kuşlardan kartal, şahin, atmaca yaşamaktadır. Acıgöl, kuş popülâsyonu bakımından Anadolu’da korunagelmiş en önemli bölgelerden biridir. Doğa sporlarıyla ilgilenenler için, gölün güney doğusundaki dağlar ve yaylalar çok önemlidir. Başmakçı İlçesi’nden, Aşağı Akpınar Köyü’ne doğru 4-5 kilometre gidilerek göle ulaşmak mümkündür. Karakuyu Göleti: Dinar ilçesine bağlı Eldere köyünde bulunmaktadır. Yüzölçümü 1.099 hektar olan gölet, Afyonkarahisar-Antalya karayolu kenarındadır. Su kaynaklarının fazla oluşu, gölün kış aylarında donmasını engellemektedir. Gölün büyük bölümünde yetişen hasır otu, kamış, nilüfer ve birçok bitki türü, zengin florayı oluşturmaktadır. 1991 yılından itibaren bu bölgeye gelen dikkuyrukların yanı sıra, ördek, turna, leylek, balıkçıl, sakar meke, uzun bacak, saz delicesi, yalıçapkını, angut, söğüt bülbülü, flamingo, kuğu gibi kuşlar bu bölgede konaklamaya başlamıştır.

• Diğer doğal kaynaklar Ömer Termal: Afyonkarahisar-Kütahya karayolu üzerinde bulunan Ömer Kaplıcası, şehir merkezine 15 kilometre uzaklıkta olup, ulaşım sorunu yoktur. Eski Türk hamamları, apart villalar, kapalı yüzme havuzu ve alışveriş olanakları bulunmaktadır. Su Özelliği: 95 C° sıcaklıkta çıkan jeotermal akışkan karbonhidratlı sular grubuna girmektedir. Radyoaktivitesi 9,5 eman, pH değeri ise 7,2’dir. Şifa Özelliği: Banyo tedavisinde, romatizmal hastalarda, kırık-çıkık sekellerinde, mafsal şişliklerinde, şişmanlık ve metabolizma bozukluklarında, eklem rahatsızlıklarında, çocuk felci rahatsızlıklarının rehabilitasyonunda yararlı olduğu gözlenmiştir. İçme yolu ile mide bozukluğu, hazım güçlüğü, bağırsak tembelliği, müzmin kabızlık gibi rahatsızlıklara iyi geldiği tespit edilmiştir. Tedavi Tesisleri: Yıl boyu konaklama mümkündür. 35 adet apart otel, 279 yatak kapasitesine sahiptir. 3 adet havuzlu hamam, bir kapalı yüzme havuzu ve sosyal tesisler bulunmaktadır. Aynı jeotermal saha içinde özel sektöre ait Termal Resort Oruçoğlu Otel, İkbal Termal Otel, Korel Otel ve Hayat Termal İşletmeleri bulunmakta ve yeni termal tesisler de yapılmaktadır.

20 Gecek Termal: Afyonkarahisar-Kütahya karayolu üzerinde bulunan Gecek Kaplıcası, şehir merkezine 16 km uzaklıkta olup ulaşım sorunu yoktur. Su Özelliği: 70 C° sıcaklıkta çıkan jeotermal akışkan karbonhidratlı sular grubuna girmektedir. Radyoaktivitesi 3,2 ile 10 eman arasında değişmektedir. pH değeri ise 7,6’dır. Şifa Özellikleri: Banyo tedavisi ile romatizmalı hastalıklarda, ortopedik müdahale geçirenlerin fiziksel rehabilitasyonunda, metabolizma ve kadın hastalıklarında yararlı olduğu gözlenmiştir. Tedavi Tesisleri: Yıl boyu konaklama mümkündür. Saha içinde bulunan 45 adet apart villanın 270 yatak kapasitesinin yanı sıra, Türk hamamı ve sosyal tesisler ile piknik alanı bulunmaktadır. Gazlıgöl Termal Alanı: Afyonkarahisar-Eskişehir karayolu üzerinde bulunan Gazlıgöl Kaplıcası, şehir merkezine 21 kilometre uzaklıkta olup ulaşım sorunu yoktur. Su Özelliği: 64 C° sıcaklıkta çıkan jeotermal su, karbonhidratlı sular grubuna girmektedir. Radyoaktivitesi 0,2 ile 0,29 eman arasında değişmektedir. pH değeri ise 6,9’dur. Şifa Özelliği: Banyo tedavisinde romatizmal hastalıklar, deri hastalıkları ve kadın hastalıklarında yararlı olduğu gözlenmiştir. İçme kürlerinde ise mide, safra kesesi, bağırsak ve böbrek rahatsızlıklarına yararlı olduğu tespit edilmiştir. Solunum yolu ile (inhilasyon), kan dolaşımını rahatlatıcı ve düzenleyici fonksiyonları olduğu bilinmektedir. Gazlıgöl Kaplıcası’nda, vücudun gereksinim duyduğu, rahatlatıcı ve tedavi edici termal su kaynakları çok zengin ve çeşitlilik gösterir. Tedavi Tesisleri: Afyonkarahisar Belediyesi’nce işletilen kaplıca tesislerinde 6 tripleks villanın yanı sıra, 72 banyolu oda, 209 yatak kapasitelidir. Ayrıca 5 adet havuzlu hamamın yanı sıra, cilt hamamı ve içmece olarak kullanılan ve özel kaynak suyu ile beslenen tarihi hamamlar da bulunmaktadır. Son yıllarda Gazlıgöl Belediyesi’nin ve özel teşebbüsün yapmış olduğu işletmeler ve devre mülkler ile yatak kapasitesi oldukça artmıştır. Ayrıca termal turizm alanı içinde çok sayıda özel oteller, devremülkler yapılmış olup, halen yapılmaya devam edilmektedir. Heybeli Kaplıcası: Afyonkarahisar-Konya devlet karayolu üzerinde bulunan Heybeli Kaplıcası, Afyonkarahisar’a 30 km uzaklıkta olup ulaşım sorunu yoktur. Su Özelliği: 52 C°’de çıkan jeotermal su, karbonhidratlı sular grubuna girmektedir. Radyoaktivitesi 6,9 ile 12,1 eman arasında değişmektedir. pH değeri 6,8 ile 7 civarındadır. Şifa Özelliği: Romatizmal rahatsızlıkların yanı sıra, deri iltihapları, egzama gibi deri hastalıklarına iyi geldiği gözlenmiştir. Solunum yolu ile yapılan tedavilerde ise, kronik bronşit, faranjit ve astım hastalığına da iyi geldiği görülmüştür. Tedavi Tesisleri: Jeotermal saha içerisinde bulunan 74 adet banyolu apart villaların 296 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Termal Otel’de ise 15 oda ile 38 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Tesisler Bolvadin Belediyesi’nce işletilmekte olup ayrıca özel termal tesisler de bulunmaktadır. Hüdai Kaplıcaları: Sandıklı İlçemizin 8 km güneyinde bulunan Hüdai Kaplıcaları, çamur banyolarıyla tanınmış termal tedavi merkezidir. Sandıklı Belediyesi’nce işletilen kaplıcanın ulaşım sorunu yoktur. Su Özellikleri: 62 C° ile 68 C° sıcaklıkta çıkan jeotermal akışkan, karbonhidratlı sular grubuna girmektedir. Radyoaktivitesi 13 ile 25 eman arasında, pH değeri ise 6,6 ile 7 arasında değişmektedir.

21 Şifa Özelliği: Banyo tedavisinde, romatizmalı hastalara, iltihaplı romatizmalara, siyatik ve kas ağrılarına, kadın hastalıklarına iyi geldiği gözlenmiştir. İçmece olarak sindirim sistemi bozukluklarına; solunum yolu ile de yapılan inhilasyon tedavilerinde yararlı olduğu görülmüştür. Çamur Banyosu: Kaplıca bölgesinde bulunan az kumlu kil toprak, havuzlarda 68 C°’lik termal su ile karıştırılarak hazır hale getirilir. Hastanın başı ve göğsü dışarıda kalacak şekilde hasta çamura gömülür. Günde bir kez alınan çamur banyosunun, romatizmal hastalıklar, kırık çıkık sekelleri, çocuk felçleri ve kadın hastalıklarına yararlı olduğu gözlenmiştir. Tedavi Tesisleri: Kaplıcada 64 yatak kapasiteli tam pansiyon otel, 264 yatak kapasiteli yarım pansiyon lüks otelin yanı sıra, 372 adet banyolu apart bulunmaktadır. Konaklama tesislerinde, 1600 yatak kapasitesiyle birlikte banyosuz apart odalar da bulunmaktadır. Hüdai Kaplıcalarında her türlü ihtiyaca cevap verecek sosyal tesisler bulunmaktadır. ii. Ekonomik ve Fiziksel Altyapı Ekonomik Durum Cumhuriyetin ilk dönemlerinde Kurtuluş Savaşından çıkış ve 1929 Dünya Krizi nedenleriyle başlangıçta Afyon ekonomisi olumsuz bir yapı sergilemiştir. Bu dönemde sermaye birikiminin oluşmamış olması yanında önceki dönemlerde canlı olan şarapçılık, dokumacılık ve dericilik gibi geleneksel sektörlerin de sönükleşmesi, ilin ekonomik yapısını olumsuz yönde etkilemiştir. Ayrıca, il merkezinin hinterlandı konumundaki ilçelerle ticari ilişkilerinin zayıf olması bu dönemdeki ekonomik yapının düşük performansının hem neden, hem de sonuçlarından biri olmuştur. İlerleyen dönemlerde Afyon’u diğer illere bağlayan yolların yapılması, bankaların kurulması, Tarım kredi kooperatiflerinin açılması, ticaret ve sanayide şirketleşmeye başlanılması, tarımda mekanizasyona gidilmesi gibi konularda gelişmeler Afyon ekonomisini canlandırmıştır. Ayrıca 1950’li yıllardan sonra ve özellikle 1960’larda bazı kamuya ait sanayi kuruluşlarının da kurulması ekonomik canlılığa hız kazandırmıştır. 1970’li yıllardan sonra başlayan ve giderek artan özel sektör yatırımlarıyla il ekonomisi çeşitlenmiş ve dinamik bir yapıya kavuşmuştur. Bu gelişmenin ardında yatan temel etmen ise İlin 1972-1980 yılları arasında KÖY kapsamında olması ve KOBİ’lerdir. Günümüzde mermer işleme, tarıma dayalı sanayi ve termal su kaynakları ekonominin itici sektörleri konumuna gelmiştir. Tarım: Afyon’un başlıca gelir kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Ziraat esas itibariyle hububat ekimine dayanır. Buğday, arpa ve ayçiçeği başta gelir. Endüstri bitkileri arasında ise haşhaş ile şeker pancarı çok önemli yer tutmaktadır. Baklagil ekimi de çok önemli yer tutar. Ömer kaplıcalarında “Eşanjör” sistemi ile sera ısıtmacılığına geçilmiştir. Her sene ortalama 400 bin hektar arazi ekilmektedir. Bunun % 28’i baklagiller, % 6’sı sanayi bitkileri ve % 66’sı tahıllardır. Hububata ayrılan arazinin % 72’sinde buğday ekimi yapılmakta olup, Konya ve Ankara’dan sonra Afyonkarahisar buğday üretimimizde üçüncü sırada yer alır. Dinar’da çavdar, Bolvadin’de darı ekilir. Buğdaydan sonra en çok ekilen arpadır. Sulu arazilerde mısır ve yulaf yetiştirilir. Yüz yirmi beş bin hektarlık sahada baklagil ekimi yapılır. Burçak ön sıradadır. Bu bitki kışlık hayvan yemidir. Çoğu Sandıklı’da olmak üzere nohut, mercimek, fasülye ve bol mikdarda patates istihsal edilir. Şeker pancarı ekimi, son senelerde hızla gelişmektedir ve oldukça ileri seviyededir. Sulak arazilerde sık, bahçelerde serpinti halinde armut, elma, erik, vişne, şeftali, dut ve kestane ağacı bulunur. Bunun senelik üretimi 6 bin ton civarındadır.

22 3740 hektarlık bağlardan bol üzüm alınır. Kavun ve karpuz da çok ekilen bitkilerdendir. Haşhaş (Afyon): Afyon haşhaş ekimi bakımından Türkiye’nin en müsait yeridir. Bu ilde yetişen haşhaş bitkisinde % 12 morfin bulunur ve bu miktar dünyada birincidir. Haşhaş, Afyon halkının yiyeceği, yağı, ilacı, yakacağı ve hayvanları için küspesidir. Afyon müzesinde Şuhut’tan çıkarılmış, M.Ö. 3. asıra ait “Syanada Sikkesi”nde haşhaş kabartması bulunması, haşhaşın çok eski devirlerden beri bu bölgede yetiştiğini göstermektedir. Her sene beş bin ton haşhaş ve beş ton afyon sakızı istihsal edilir. Ekilecek sahaların genişliği her sene devletçe tayin edilir. Ayçiçeği, susam ve siyelek, toprağı çok yorar. Bunların yağ miktarı hiçbir zaman % 40’ı geçmez. Halbuki haşhaş gerektiği gibi preslenirse yağ miktarı % 55 olur. Haşhaş üretiminin arttırılması ile Türkiye’nin yağ ihtiyacının tamamı karşılandığı gibi dışarıya yağ ihracı da mümkün olacaktır. Haşhaş, Afyon’un sembolüdür. Hayvancılık: Geniş otlaklara sahip olduğu için Afyon’da hayvancılık gelişmiştir. Hayvancılık bakımından Konya, Ankara, Sivas, Kars ve Ağrı’dan sonra gelir. 1,5 milyona varan hayvan sayısının % 64’ü koyundur. Koyunlarda “dağlıç” cinsi fazladır. Koyunu, tiftik keçisi, kıl keçisi ve sığır takip eder. Bayat Yaylası, Sultan Dağlar, Emir Dağ, Hamatlı Dağ, Ahır Dağ ve Kamanlar Dağı otlakları meşhurdur. Kurban bayramlarında İstanbul’a gelen koyunların çoğu Afyon’dan gelir. Madenler: Arazisi püskürük kitlelerden meydana gelmiş olan Afyonkarahisar’da Maden Tetkik Arama Enstitüsü tarafından demir, kükürt, kaolin, linyit, civa, grafit, kalay, kurşun ve manganez tespit edilmiştir. Türkiye maden bakımından çok zengin bir ülke olmasına rağmen madenlerin ancak yüzde 10 kadarı işletilebilmektedir. Afyon ilimizin durumu da buna paralellik gösterir. Yukarıda yazılan madenlerin çoğu toprak altındadır. Duğlak’ta antimon, Emirdağı-Sağırlar’da demir pek çok yerde linyit çıkarılmaktadır. Afyon’un çeşitli yerlerinde kıymetli taş ocakları vardır. Kale, Ortasivri, Kızılburun, Ilıpınar, Topuzlu, Ciritkaya ve Ayazin’deki taş ocakları çok önemlidir. Afyon’un en büyük tabii zenginliği mermerdir. İscehisar, Somaki mermer ocakları M.Ö. 10. asırdan beri işletilmektedir. Romalılar devrinde “Sinada” (Şuhut) mermeri ismi ile şöhret yapan, beyaz, pembe, erguvani, leylaki, koyu menekşe ve mavi damarlı mermerler dünyanın en güzel mermerleridir. Mermer yataklarının çoğu işletilmemektedir. Roma surlarındaki, Sen Piyer kilisesindeki mermerler ve Ayasofya’daki sütunlar buradan getirilmiştir. Avrupa’da Roma şehri başta olmak üzere eserlerin çoğu Afyon mermerinden yapılmıştır. Afyon’dan çıkarılan 12 renk mermerin en kalitelisi, beyaz renkli olanıdır. İtalya, Afyon’dan işlenmemiş mermer alıp, en az bir kaç misli fiyatla işlenmiş olarak diğer ülkelere satmaktadır. Afyon mermeri işlenmiş olarak satıldığında mühim bir döviz kaynağı ve ihraç vasıtası olarak yurdumuz ekonomisine katkıda bulunabilir. Sanayi: Afyonkarahisar, sanayi bakımından komşu illere nazaran geri kalmıştır. Son senelerde sanayisi gelişmektedir. Afyon’da halıcılık, dokumacılık ve küçük el sanatları yaygındır. Bir ara yaygın olan briket yapımı önemini kaybetmiştir. Afyon Çimento Fabrikası: Senede 200 bin ton kapasitelidir. Bu fabrika, memleket ekonomisinde olduğu gibi Afyon ve civarının gelişmesinde de önemli rol oynamaktadır. Afyon Şeker Fabrikası: 28 Ekim 1977’de açılan bu fabrika, Ortadoğu ve Balkanların en büyük ve en modern fabrikasıdır. Fabrika 5600 dönümlük arazi üzerindedir. Bine yakın işçi

23 çalışmaktadır. 25 bin köylü ailesi ise şeker pancarı satarak bu yolla geçimini te’min etmektedir. Afyon şeker fabrikası Avrupa’nın da sayılı şeker fabrikaları arasındadır. Şeker pancarının yaprağı ve küspesi hayvancılıkla geçimini sağlayanlar tarafından besleyici birer yem olarak kullanılmaktadır. Yüntaş Ekmek Fabrikası: Hissesinin çoğu Afyon Belediyesi’ne ait olan bu fabrika günde 130 bin ekmek üretecek kapasitededir. Afyonkarahisar Maden Suyu İşletmesi: Yıllık 50 milyon şişe maden suyu istihsal edebilecek kapasitededir. Alkoloid Fabrikası: Bolvadin ilçesindedir. İlaç sanayinin hammaddesi olan Afyon sakızını işler. Kaymaklı şeker ve lokum: Afyon’un sembolü haline gelen kaymaklı şeker ve kaymaklı lokum 1901 senesinde şekerci ustası Salih Şeker tarafından yapılmıştır. Manda sütü kaymağına şeker karıştırılarak yapılan bu şeker, halen torunları tarafından imal edilmektedir. Kaymaklı şeker, kakaolu, antep fıstıklı, fındıklı ve bademli olarak imal edilmektedir. Kaymaklı lokum ise, hindistan cevizli, çikolatalı ve cevizli olarak yapılmaktadır. Fiziksel Altyapı Şehrimizin içme kullanma su ihtiyacı 2015 yılı sonu itibariyle 15 adet derin kuyu, Akdeğirmen Barajı ve Kadınana kaynak suyundan sağlanmıştır. Şehrimizin Su Kapasitesi : 722 lt/sn Depo Kapasitesi : 12.800 m3 Şebeke Uzunluğu Yaklaşık Olarak : 579 km Üretilen Su Miktarı : 14.074,320 m3 İçme-Kullanma Suyu Şebekesinden Hizmet Alan Nüfus : % 99 Şehir içme suyu ve kaynak suyu Afyonkarahisar Halk Sağlığı Laboratuarı ve Halk Sağlığı Müdürlüklerinde kimyasal ve bakteriyolojik yönden periyodik olarak tahlil edilmektedir. Tahlil sonuçları değerlendirilerek kirlenme söz konusu ise gerekli önlemler alınarak tesisler denetlenmektedir. İçme suları sondaj tipi derin kuyulardan sağlanmakta olup, kapalı sistem ile temin edilmektedir. Ayrıca sertlik derecesi Gıda Maddeleri Tüzüğüne ve İnsani Tüketim Amaçlı Sular Yönetmeliğine uygun bulunmaktadır. İçme suyu tortu ve demir oranının düşürülmesi için Hıdırlık Havalandırma tesisinde havalandırıldıktan sonra şehir içme suyu deposuna verilmektedir. (Kaynak: Afyonkarahisar Belediye Başkanlığı) Ulaşım Akdeniz, Ege ve İç Anadolu Bölgeleri’nin kesişim noktasında yer alan Afyonkarahisar demiryolu ve karayolu ağı itibariyle oldukça gelişmiştir. Afyonkarahisar, ülkenin doğusunu batıya ve kuzeyini güneye bağlayan en önemli ulaşım akslarının kesişim noktasında yer almaktadır. Doğu Anadolu’yu ve Karadeniz bölgesini Ankara üzerinden İzmir ve Antalya gibi metropollere ve önemli tatil yörelerine bağlayan ulaşım güzergahı ile İstanbul, Kocaeli gibi Türkiye’nin en önemli ve büyük sanayi akslarını Bilecik ve Kütahya üzerinden Ege Bölgesi’ne ve Akdeniz’e bağlayan ulaşım bağlantıları Afyonkarahisar’da kesişmektedir. Afyonkarahisar Ankara’ya 256, İzmir’e 327, Konya’ya 223, Eskişehir’e 144, Antalya’ya 292, Kütahya’ya 100, Denizli’ye 225, Muğla’ya 370, Uşak’a 116, Manisa’ya 309 ve İstanbul’a 460, Trabzon’a 1008 ve Gaziantep 779 kilometre mesafededir. Afyonkarahisar il merkezi’ne en yakın ilçe merkezi 23 kilometre mesafedeki İscehisar, en uzak ilçe merkezi ise 132 kilometre mesafedeki Evciler’dir. İlde Karayolları Genel Müdürlüğü’nün hizmet ağına dahil olan toplam 1.009 kilometre asfalt yol bulunmaktadır. İl Özel İdaresi hizmet ağına dahil olan

24 asfalt yol uzunluğu ise 432 kilometredir. Afyon ili genelinde asfalt yol oranı %29,40’dır. Bu oran Türkiye ortalaması olan %22,89’un üzerindedir. Toplu Taşım Sistemleri Afyonkarahisar Belediyesi toplu taşım hizmetleri için özel sektörden hizmet satın almaktadır. Toplu taşımda kullanılan otobüsler özel bir firma tarafından işletilmektedir. Dolmuşlar ise gerçek kişiler tarafından işletilmektedir. Belediyenin servis olarak kullandığı otobüsler dışında, toplu taşım için aracı bulunmamaktadır. Kent merkezinde toplu taşım 363 minübüs ve 80 otobüs ile gerçekleştirilmektedir. Faal ticari taksi sayısı ise 130’dur. Kent merkezinde 13 farklı toplu taşım güzergahı belirlenmiştir. Bu güzergahlar: Ataköy 1, Ataköy 2, Çavuşpaşa, Eşrefpaşa-Gümüşkent, Fakülte-Kampüs, Fatih, Fuar-Küçük Sanayi Sitesi, Harbiş, Organize Sanayi Bölgesi, Deprem Evleri Yeni Otogar, Özdilek-Sağırlar, Sahipata, Uydukent hatlarıdır. iii. Sosyal Altyapı 2016 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımı’na göre Afyonkarahisar’ın nüfusu 714.523’tür ve ülke genelinde 31. sıradadır. Bu nüfusun 354.458’i erkek 360.065’i kadındır. İlin ilçeleri arasında nüfus yoğunluğu en yüksek olan ilçe Merkez ilçedir. Merkez ilçeyi Sinanpaşa, Sandıklı, İscehisar ve Evciler takip etmektedir. Bu ilçelerin ardından Çay ve Bolvadin gelmektedir. Afyonkarahisar ilçeleri arasında kentleşme oranı en yüksek olan ilçeler Merkez İlçe, Çobanlar ve Bolvadin’dir. Bu ilçeleri Sandıklı, Kızılören ve Bayat takip etmektedir. Bu ilçelerden sonra kentleşme oranında Emirdağ, Çay, İscehisar, Dinar, Evciler, Dazkırı ve Başmakçı gelmektedir. Nüfus projeksiyonlarına göre 2023 yılında ülke geneli nüfusu artarken Afyonkarahisar’ın nüfusu düşecektir. TÜİK’in yaptığı nüfus projeksiyonlarına göre; Afyonkarahisar nüfusu 2018’de 709.070’e 2023’te ise 706.957’ye düşecektir. Ülke genelinde, 2012-2023 yılları arasında yıllık ortalama nüfus artış hızının %0,98 olması beklenirken, Eskişehir dışındaki Afyonkarahisar’ın yakın çevresindeki illerde beklenen nüfus artış hızı çok düşük oranlarda seyredecektir. İl, 2012 yılı dışında genel olarak net göç verme eğilimindedir. 2008-2011 yılları arasında Afyonkarahisar’ın net göç hızı 2009 yılı hariç %-0,9’un üzerinde seyrederken (yaklaşık %-1), 2012’de %0,3’ün üzerine çıkmıştır. Bu yönüyle Afyonkarahisar, Kütahya ile birlikte 2008, 2010 ve 2014’de yakın çevresindeki illere göre nüfusu en hızlı azalan illerdir ve 2012’de pozitif göç hızına sahip olmuşlardır. Afyonkarahisar, sosyoekonomik (demografik-nüfus, istihdam, eğitim, sağlık, yaşam kalitesi, vb.) açıdan çevre iller ile benzer bir gelişme sergilemektedir. Kalkınma Bakanlığı tarafından 2003 ve 2011 yıllarında birbirinden farklı değişkenlerle hazırlanan “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması” çalışmaları incelendiğinde Afyonkarahisar’ın 44. sıradan 43. sıraya yükseldiği görülmüştür. Afyonkarahisar’ın yakın komşularından Eskişehir’in 6. sıradan 7. sıraya düştüğü, Uşak’ın ise 30. sıradan 25. sıraya yükseldiği görülmektedir. İlin, 2003-2011 yılları arasında bir basamak yükseldiği görülmektedir.

25 Şekil 5 - İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması

Kaynak: DPT (Kalkınma Bakanlığı), İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması (2003) Afyonkarahisar ile çevresindeki illerin, özellikle yaşam kalitesine (hava kirliliği, refah seviyesi, güvenlik sorunları vb.) ilişkin endekslerde sıkıntı yaşadığı görülmektedir. Kalkınma Bakanlığı tarafından 2003 yılında hazırlanan “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması” çalışmasında Afyonkarahisar 44., çevre illerden Kütahya 40., Manisa 25., Eskişehir 6., Uşak 30. sıradadır. İmalat sanayi alt endeksinde Eskişehir ve Afyonkarahisar çevre illere göre çok daha üst sıralarda yer almaktadır. Afyonkarahisar eğitim ve sağlık sektörü endekslerinde gerilerde (sırasıyla 55. ve 49. sıralarda) yer almaktadır. İlde ilk ve orta düzey eğitim kurumlarından mezunların oranı iyidir ancak yüksek öğrenim görenlerin oranı ülke geneli ve çevre illere göre daha azdır. Ülke genelinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı %4,6 iken; Afyonkarahisar’da bu değer %4,2’dir. İlde ilköğretim ve ortaöğretim düzeyindeki mezunların payları ülke genelinin üzerindedir. Beşeri sermayenin ölçütlerinden biri sayılabilecek yükseköğrenim mezunları payı ise, ülke genelinde %12,9 iken; Afyonkarahisar’da %9,1; Kütahya’da %10,4’tür. Afyonkarahisar’ın yakın çevresindeki illere bakıldığında, söz konusu oranın Eskişehir’de %16,8; Manisa’da %9,6; Uşak’ta ise %10,5 olduğu görülmektedir. İldeki bebek ölüm hızı çevre illere göre yüksektir. 2010 yılında, %0,12 olan bebek ölüm hızı son yıllarda artarak 2012 yılında %0,15’e yükselmiş 2013 yılında ise düşmüştür. 2013 yılında çevre iller arasında Uşak ile birlikte ilk iki sırayı paylaşan Afyonkarahisar’da bebek ölüm hızı Türkiye ortalamasının da üstündedir. Bu açıdan Afyonkarahisar’da yeni doğanlara yönelik verilen sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, kadın doğum hastanesinin kurulması ve Halk Sağlığı Müdürlükleri tarafından köylerde taramaların arttırılması gerekmektedir. İlde işgücüne (15+ yaşına gelenler) katılım oranı ülke genelinin gerisindedir. Söz konusu oran, ülke genelinde %50,8 iken; Afyonkarahisar’da %54,1’dir. Bu durum, Afyonkarahisar’da işgücüne dâhil olan nüfusun payının ülke geneline göre daha fazla olduğunu göstermektedir. İller arasında Uşak’ın ve Manisa’nın işgücüne katılım oranı Afyonkarahisar’dan yüksektir. Kütahya ve Eskişehir’deki oranlar ise Afyonkarahisar’daki orandan düşüktür. İldeki işsizlik oranı, çevre illerden ve Türkiye ortalamasından düşük seviyededir. Afyonkarahisar’daki istihdam oranı %51,1’lik değeriyle Manisa ve Uşak hariç ülke geneli ile birçok çevre ilinkinden daha iyi düzeydedir. İldeki işsizlik seviyesinin ise düşük seviyelerde

26 olduğu görülmektedir. Bu durumun temel nedenlerinden biri, özellikle genç nüfusun çeşitli nedenlerle göç etmesi ve ildeki işgücünün azalmasıdır. İl genelinde istihdam edilenlerin büyük bir kısmı tarım sektöründe çalışmaktadır. Afyonkarahisar’ın yakın komşularından Kütahya ve Uşak’ta ve Manisa’da da benzer durumun olması büyük ölçüde Gediz Havzası’yla ilişkilidir. İldeki tarım istihdamının yüksek olması tarımsal üretimde de yüksek değerler ile kendini göstermektedir. Buna karşın ülke genelinde %50 civarında olan hizmet sektörü istihdamının Afyonkarahisar’da %37,1’de kalması, ildeki hizmet sektörünün geri kaldığını göstermektedir. Afyonkarahisar’da istihdam en çok orta-düşük teknolojili sektörlerde bulunmaktadır. En az istihdam ise %0,1 ile yüksek teknolojili sektörlerde mevcuttur. Afyonkarahisar sanayisinde, ülke geneli ve yakın çevresindeki illerin tamamında olduğu gibi yüksek teknolojili sektörlere geçişte sıkıntı yaşanmaktadır. Ülke genelinde %1,4 olan yüksek teknolojili sektörlerin istihdamdaki payı Afyonkarahisar’da %0,1’dir. Buna karşın, ilde orta-yüksek teknolojili sektörlerin payı %5,7’dir. Afyonkarahisar, bu oranla çevresindeki illerden Kütahya ve Eskişehir’in gerisindedir. Çevre iller arasında, Uşak’tan sonra düşük teknolojili üretim yapan istihdam payının en yüksek olduğu il Afyonkarahisar’dır. İlde hizmetler sektörünün niteliği ülke genelinin gerisindedir (ileri teknolojili, finansal gibi bilgi yoğunluğu olan hizmetler yerine, emek gücüne yönelik hizmet sektörü daha gelişmiştir). Eurostat, NACE Rev. 2 Sınıflamasına göre hizmet sektörlerinin bilgi yoğunluklarının sınıflamasını belirlemiştir. Bu sınıflamaya göre ülke genelinde bilgi yoğunluğu yüksek sektörlerin hizmet sektörü istihdamındaki payı %31,9 iken; Afyonkarahisar’da bu oran %25,5’tir. Afyonkarahisar bu oranla yakın çevresindeki illerden Kütahya’nın üzerinde, Eskişehir ve Uşak’ın ise gerisindedir. Bilgi yoğun sektörler arasında yüksek teknolojili bilgi yoğun sektörlerin oranı ise ülke genelinde %2,4 iken; Afyonkarahisar’da %1,1’dir. Bunun yanı sıra, bilgi yoğunluğu yüksek pazara yönelik ve finansal hizmet sektörlerindeki istihdamın payının da düşük olduğu görülmektedir. Bu durum, hizmetler sektöründe yaratılan katma değeri olumsuz etkilemektedir. İldeki ihracat, hızlı biçimde artarak çevre illerin ve Türkiye artış ortalamasının üzerine çıkmıştır. 2004-2014 yılları arasında ildeki ihracat artış oranı %286 seviyesindedir. 2014 yılı ihracatına bakıldığında Afyonkarahisar’ın sadece Manisa ve Eskişehir’in gerisinde kaldığı görülmektedir. Aynı dönem içerisinde Manisa, Kütahya ve Eskişehir’in ihracatlarının benzer oranlarda artarken, Afyonkarahisar’ın ihracatının çok daha fazla artması Afyonkarahisar ekonomisi açısından oldukça olumlu bir gelişmedir. İldeki ihracat, hammadde ve ara mallarında (özellikle mermer sanayi) yoğunlaşmaktadır. Standart Uluslararası Ticaret Sınıflamasına Dayalı Geniş Ekonomik Gruplara Göre Sınıflama (BEC Rev. 4) bazında ihracat verileri incelendiğinde; Afyonkarahisar’da hammadde ve ara malı ihracatının payı %67,5 iken; bu değer, ülke genelinde %50,4’tür. Buna karşın Afyonkarahisar’ın ülke geneline nazaran sermaye malları ile tüketim malları ihracatında daha düşük paylara sahip olduğu görülmektedir. Söz konusu durumun temel nedeni, ilin mermer ve işlenmiş mermer gibi ürünlerin ihracatında yoğunlaşmasıdır. İlde çevre illere benzer şekilde, yoğun olarak hammadde ve ara malı (plastik ve mamulleri, kauçuk, patlayıcı madde, vb.) ithal edilmesi ithalata bağımlılığı göstermektedir. BEC Rev. 4 Sınıflamasına göre 2011 yılında hammadde ve ara malı ithalatının toplam ithalattaki payı, Afyonkarahisar’da %85,9 iken ülke genelinde %71,9’dur. İldeki ithal bağımlılığının, ülke genelinden daha yüksek olduğunu gösteren bu duruma ek olarak Afyonkarahisar’da sanayi için işlem görmüş maddelerin payının da yüksek olması ara malı bağımlılığını göstermektedir.

27 iv. Kurumsal Yapılar Yatırımcı kuruluşun kamu ortaklığında olması, hatta mümkün olursa STK’lar ve özel sektör temsilcileri ortaklığı ile kurulacak “anonim şirket” olması öngörülmektedir. Kurulacak A.Ş. yatırımın gerektirdiği öz kaynakları karşılayacak finansal güçte kurulmalı ve yatırımın finansmanını öz kaynaklarla karşılamalıdır. Şirketin kuruluşundan itibaren kurumsal yönetim ilkelerine göre yönetilmesi öngörülmüştür. Yatırımcı anonim şirketin yatırımı tamamlayarak kongre düzenlenmesi ve pazarlaması konusunda uzman bir işleticiye sabit kira bedeli ile veya kâr paylaşımı olarak kiraya vermesi veya gerekeli profesyonel kadroların istihdamını yaparak konferans ve kongre merkezini kendisinin işletmesi öngörülmektedir. v. Çevresel Etkilerin Ön-değerlendirmesi Yatırımın özellikleri gereği yatırımın 17 Temmuz 2008 tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği gereği ÇED raporu almasına gerek yoktur. vi. Alternatifler, Yer Seçimi ve Arazi Maliyeti Afyonkarahisar Konferans ve Kongre Merkezi için Merkez ilçe ile birlikte İhsaniye ilçesindeki 3 hazine arazisi yatırım için uygun görülmüştür. Ancak Afyonkarahisar Belediyesi tarafından 2013 yılında Ömer-Gecek termal turizm bölgesinde 2196 numaralı parselin 11,4 hektarlık bölümü fuar ve kongre merkezi olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na onaylatılmış olduğundan yatırım alanı olarak burası belirlenmiştir. Arazi mülkiyeti maliye hazinesinde olup buranın tahsis yoluyla kullanılması durumunda arazi maliyeti çıkmayacaktır. Ömer-Gecek Termal Turizm Merkezi sınır genişletilmesi yapılan alanda Maliye Hazinesine ait mülkiyetler aşağıda verilmiştir.

Şekil 6 - Mülkiyet Durumu

28 7. TEKNİK ANALİZ VE TASARIM i. Kapasite Analizi ve Seçimi Projenin kapasitesini belirlerken Türkiye genelinde gerçekleştirilen uluslararası kongrelerin seçildiği alanlar dikkate alınmıştır. Bölüm 4-ii’de verilen başlıca kongre merkezlerinin kapasitelerine baktığımızda ortalama 3.000 kişi kapasiteli kongre merkezleri ön plana çıkmaktadır. Arazi büyüklüğümüz ve mevcut kongre merkezlerinin kapasiteleri dikkate alınarak Afyonkarahisar’a 3.000 kişi kapasiteli kongre merkezi kurulumunun uygun olacağına karar verilmiştir. Bu kapasiteye uygun olarak taslak mimari proje çizilmiş olup, alanlar buna göre belirlenmiştir. ii. Alternatif Teknolojilerin Analizi ve Teknoloji Seçimi Konferans ve Kongre Merkezi’nin Ömer-Gecek Termal Turizm Alanında yapılmasına karar verildiğinde, mimari projenin detaylandırılmasından önce öncelikle detaylı zemin etüdlerinin yaptırılması önemlidir. Yatırım alanı olan parsel her ne kadar düz bir alan olsa da zeminin gevşek olması ve sulak bir alan olması zemin altı alanların yapılmaması uygun olacaktır. Bu sebeple hazırlanacak olan mimari tasarımın giriş ve üzeri olarak tasarlanması önemli olacaktır. Kongre ve çeşitli etkinlikler için kullanılacak olan büyük salonun 3014 kişi kapasiteli olması sebebiyle çatının tek parça olması gerekeceğinden çatı sistemine uygun teknolojilerin tasarlanması gerekecektir. Örnek mimari çizimde de görüleceği üzeri sahne 0 kotunda bulunmakta olup, salonun giriş kapılarının da bulunduğu arka sıraların kotu 8 mt olarak planlanmıştır. Bu tür salonlara girişlerin arka taraftan ve kontrollü olarak sağlanması gerektiğinden bu tasarım uygun olacaktır. Bunun yanında salonun tasarımı 1000 yıl önce bile roma tiyatrolarında kullanılan ve sesin ile görüşün her noktaya eşit olarak ulaşmasını sağlayan yerleşim planı dikkate alınmıştır. Bölgenin lüks sınıf konaklama tesisleri açısından zengin olması sebebiyle özellikle siyasi toplantıların bölgede yapılıyor olması sebebiyle, bu salonun gerektiğinde devletimizin önemli makamları tarafından kullanılacak olması öngörüldüğünden bina çatısına helikopter pisti yapılmıştır. Bunun yanında özel giriş çıkışa sahip olan bir VIP toplantı salonu planlanmıştır. Bu tür yapılarda her 3 koltuğa 1 araçlık otopark yapılması gerekliliğinden yola çıkılarak otopark alanının 1000+ olması gerekmektedir. iii. Seçilen Teknolojinin Çevresel Etkileri, Koruma Önlemleri ve Maliyeti Öngörülen yatırım ve seçilen teknolojilerin çevre üzerinde olumsuz etkileri yoktur ve yatırımın ÇED raporu alması öngörülmemektedir. iv. Teknik Tasarım Yapının konumu önemlidir. Kongre yapılarının giriş-çıkışları genel bir caddeye, olanak varsa bir meydana açılmalı. Karşılıklı cadde sınırından 20 m den daha uzakta olmalıdır. Oturulan yerleşim yerleri arasındaki yapılarda, avlu genişliği giriş-çıkışlarda normal genişlikten 1/4 ya da daha fazla olmalıdır. Çalışanlar ile katılımcılar için ayrı bir giriş-çıkış tasarlanmalı, buna ek olarak yapıya malzeme girişi için ayrı bir bölüm düşünülmelidir. Seyircilerin gelişi 15-20 (en fazla 30) dakika içinde olur. Ama buna karşın hepsi aynı anda yapıdan ayrılırlar. Seyircilerin çoğunluğu özel arabalarıyla gelip, park yerinde arabalarını bıraktıktan sonra yürüyerek salona girer. Her üç koltuk için bir otopark yeri hesaplanmalıdır. En uygunu binaya çok yakın, seyirciye hizmet veren büyük bir otopark ya da yapının altında çok katlı bir otopark düşünülebilir. Yağmurlu günler için taksi yaklaşma yeri öngörülmelidir. Bütün çıkış kapıları dışarı doğru açılıyor olmalıdır.

29 Giriş kapılarından yapının içine, Ana Hol’e girilir. Bu hol, yapının içinde bulunan salonların hollerine bağlanır. Vestiyerler yan çıkışların karşısında yer alarak, koridorun 1/3 ten daha fazla genişletilmesini gerektirir. Vestiyer uzunluğu her 20 seyirci için 1 m yada daha fazla olmalıdır. Askı uzaklıkları 5 cm dir. Giriş katına ya da yükseltilmiş giriş katın altındaki bölüme ulaşan merdivenler, bölünmesiz 1.8 m genişlikte olabilirler. Dış merdivenlere uygun bir sahanlıkla 2 m ya da biraz fazlasına izin verilebilir. Foyer (ya da dinlenme yeri) her seyirci için 0.8 – 2.0 m2 olarak düşünülür. Gezinti koridoru 5.5 m genişlikte 20 m uzunlukta tasarlanır. 75-100 kişi için 1 WC bulundurulur. Toplam seyircinin 2/5 i erkek, 3/5 i kadın olarak var sayılır. Ana giriş holü üzerinde bir kafeterya, dahası bazı kongre yapılarında bir alış-veriş merkezi de bulunabilir. Bu hol üzerinde bilet gişeleri de bulunur. Günün her saatinde ana hole seyirci girişi uygun görülmüyorsa, bilet gişelerinin açıklıkları yapı dışında olacak biçimde düzenlenebilir. Seyir (temaşa) salonlarının düzenlenmesi ses ile seyircinin görüş olanakları ön plana alınarak yapılır. Ses yönünden, salon bir huni (ya da megafon) biçiminde tasarlanır. Bu huninin en dar yeri olan dibinde sahne ile orkestra çukuru bulunur. Ayrıca sesin güçlendirilmesi için belli yerlere, yapının doğasından yararlanılarak, ses rezonatörleri konulur. Böylece bir parmak şıklatıldığında bile, ses salonun her noktasında aynı tınıda (tone’da) duyulabilir. Salon duvarları ile tavanının yankı yapmaması için, buralar sesi emici maddelerle kaplanır. Aynı durum iç sahne için de geçerlidir. Salonun gerekli tavan yüksekliği, hava gereksinimine (bir kişi için 5 m3 ten fazla) göre hesaplanır. Salon döşemesi eğimi 1/20 oranında ya da daha ufak olmalıdır. Seyircinin sahneyi görüşü önemlidir. Bunun için oturulacak koltuklar aykırı biçimde, demek ki, arka arkaya gelen dizilerde arkaya gelen koltuk öndeki ikisinin arasına gelecek biçimde yerleştirilir. Görüş düzeyinin saptanması için “grafik yöntem” ile “analitik yöntem” adını taşıyan iki yöntem vardır. Bunlar hem teknik ayrıntıları içerdikleri, hem de oldukça uzun bir konu oldukları için burada incelemiyoruz. İçinde orkestranın yer alacağı Orkestra Çukuru denilen bölüm de sahnenin önünde olup izleyici salonu bölümünde bulunur. Orkestra çukurunun tabanı hidrolik asansör sistemiyle sahne düzeyine yakın bir yere kadar yükseltilebilir. Opera orkestrası, senfoni orkestrası kadar çok müzisyeni içermez. Bunun üyeleri 35 – 40 kişi kadardır. Kişi başına 3 m3 lük bir hacim hesaplanır. Sahne seyirci salonundan iki perde ile ayrılır. Bunlardan biri “çelik perde” olup, dikey olarak hareket eder. Yanmayan maddelerden yapılmıştır. Yangında otomatik olarak inerek salonu sahneden ayırır. Bunun kontrbalansı perdenin kendisinden ağırdır. İkinci perde kumaştandır. İki yana doğru açılıp kapanarak, oyun sahnesini seyircilerden ayırır. Bu noktadan daha ileri gidersek sahneye ulaşmış oluruz. Sahne hem görüntü, hem de işlev yönünden bir fabrikayı andırır. Ama üretilen son ürün bir sanatsal yapıttır. Sahne derinliği sahne açıklığının 2 katıdır. Sahne yüksekliği, sahne üstündeki makina dairesinin alt kenarına kadar olan bölüm, seyirci salonunun ortalama yüksekliği + sahne açıklığının yüksekliği kadardır.

30 Sahne yapısının her iki tarafında genişliği 1.25 m ya da daha büyük merdivenler öngörülür. Her 100 kişi için 1.0 m merdiven genişliği hesaplanır. Sahne tavanı sahnenin üstündeki mekan olup, dekorlar ile ışıkları asmak için kullanılır. Sahne tavanı ile çatı arasındaki boşluk, ayakta yürüyebilmek için 2.10 m ya da daha yüksek olmalıdır. Çatıda havalandırma açıklıklarının bulunması gereklidir. v. Yatırım Maliyetleri Yatırım maliyetleri detaylı olarak Finansal Analiz bölümünde verilmiştir.

8. PROJE GİRDİLERİ i. Girdi İhtiyacı Proje bir hizmet sektörü yatırımı olacaktır. Buradaki girdi ihtiyacı imalat yatırımı girdilerinden farklıdır. Konferans ve Kongre Merkezi’nin inşaatı için söz konusu girdiler taslak mimari proje çizilerek olabildiğince detaylandırılmış ve 2017 yılı Yapı Yaklaşık Maliyetleri dikkate alınarak bütçelendirilmiştir. Bunun haricindeki girdiler kongre merkezinin tefrişini ilgilendiren giderlerdir. Bunlar, ses, ışıklandırma, koltuklar, halılar ve elektronik cihazlar gibi demirbaşlardır. Hizmet sektörü olmasından dolayı bir diğer önemli girdi insan kaynakları olacaktır. Çalışmada tefrişat ve insan kaynakları, işletmeci tarafından karşılanacak olup proje girdileri olarak kabul edilmemektedir. ii. Girdi Fiyatları ve Harcama Tahmini

Tablo 8 - Sabit Yatırım Giderleri Tablosu

Harcama Tutarı Sabit Yatırım Harcama Türü (Türk Lirası) 1. Etüd- Proje Giderleri 150.000,00 2. Patent ve Lisans Giderleri 0,00 3. Arazi Gideri 0,00 4. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri 15.000,00 5. İnşaat İşleri Giderleri 35.448.860,55 6. Makine-Ekipman Gideri 5.096.151,40 7. Demirbaş Alım Giderleri 0,00 8. Makine Taşıma ve Sigorta Giderleri 20.000,00 9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri 0,00 10. Montaj Giderleri 0,00 11. İşletmeye Alma Giderleri 50.000,00 12. Taşıt Araçları Giderleri 50.000,00 13. Genel Giderler 30.000,00 14. Beklenmeyen Giderler 20.000,00 15. Yatırım Dönemi Faiz Gideri 0,00 Sabit Yatırım Giderleri Toplamı 40.880.011,95

31 9. ORGANİZASYON YAPISI, YÖNETİM VE İNSAN KAYNAKLARI i. Kuruluşun Organizasyon Yapısı ve Yönetimi Projenin uygulama kararı alındığında öncelikle yatırım alanının projeye uygun olarak tahkimatı, jeolojik etüdü ve diğer teknik hizmetlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Arazinin düz olmasından dolayı fazla bir zemin çalışması gerekmeyecektir. Bu yatırımın faaliyete geçirilmesi amacıyla paydaşların bir araya gelerek kuracakları bir proje yönetim ekibi çalışmalarına başlayacaktır. Proje yönetim ekibinde İl Özel İdaresi, Belediye, Ticaret ve Sanayi Odası, Borsa, OSB gibi kuruluşlarla birlikte özel sektör temsilcileri de bulunabilir. ii. Organizasyon ve Yönetim Giderleri

Tablo 9 - Yıllık İşletme Giderleri Tablosu

Kapasite=3014+100 YILLIK ARTIŞ ORANI %10 OLARAK ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR. 0+400+500+500

GİDERLER 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

1. Hammadde 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2.Yardımcı Madde 5.560, 6.116, 6.727, 7.400, 8.140, 8.954, 9.849, 10.834 11.918 13.110 ve Malzeme 00 00 60 36 40 44 88 ,87 ,35 ,19

3.Elektrik, Su, 4.500, 4.950, 5.445, 5.989, 6.588, 7.247, 7.972, 8.769, 9.646, 10.610 Yakıt 00 00 00 50 45 30 02 23 15 ,76

3.500, 3.850, 4.235, 4.658, 5.124, 5.636, 6.200, 6.820, 7.502, 8.252, 4.Bakım-Onarım 00 00 00 50 35 79 46 51 56 82

5.Tekn. Ödemeleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 (Lisans vs)

6. İşçilik ve 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 Personel 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

7. Kira Giderleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

5.000, 5.500, 6.050, 6.655, 7.320, 8.052, 8.857, 9.743, 10.717 11.789 8. Genel Yönetim 00 00 00 00 50 55 81 59 ,94 ,74

5.000, 5.500, 6.050, 6.655, 7.320, 8.052, 8.857, 9.743, 10.717 11.789 9. Satış/Pazarlama 00 00 00 00 50 55 81 59 ,94 ,74

1.218. 1.218. 1.218. 1.218. 1.218. 1.218. 1.218. 1.218. 1.218. 1.218. 10.Amortisman 592,35 592,35 592,35 592,35 592,35 592,35 592,35 592,35 592,35 592,35

11.Faiz (İşletme 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Dönemi)

1.584. 1.586. 1.589. 1.591. 1.595. 1.598. 1.602. 1.606. 1.611. 1.616. TOPLAM (TL) 152,35 508,35 099,95 950,71 086,55 535,97 330,33 504,13 095,30 145,60

32 iii. İnsan gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler

Tablo 10 - Personel Giderleri Tablosu

Sıra Aylık Maaş Çalışma Süresi Yıllık Tutarı Personel ve İşçiler Kişi Sayısı No (Brüt) (ay) (Türk Lirası)

1 Genel Müdür 1 4.500,00 12 54.000,00

2 Yönetici Asistanı 1 1.800,00 12 21.600,00

İdari ve Mali İşler 3 1 3.000,00 12 36.000,00 Direktörü İdari ve Mali İşler 4 1 2.000,00 12 24.000,00 Yardımcı Personel Satış Pazarlama 5 1 3.000,00 12 36.000,00 Direktörü Satış Pazarlama 6 1 2.000,00 12 24.000,00 Yardımcı Personel

7 Etkinlik Direktörü 1 3.000,00 12 36.000,00

Etkinlik Yardımcı 8 1 2.000,00 12 24.000,00 Personel

9 Bilgi İşlem Personeli 2 1.800,00 12 43.200,00

10 Teknik Personel 2 1.800,00 12 43.200,00

TOPLAM 342.000,00

10. PROJE YÖNETİMİ VE UYGULAMA PROGRAMI i. Proje Yürütücüsü Kuruluşlar ve Teknik Kapasiteleri Projemizin ana yürütücüsü Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası’dır. Oda daha önce yapmış olduğu çeşitli konulardaki projeleri başarılı şekilde yönetmiş ve uygulamıştır. Ancak bu projenin hayata geçirilmesi ve yönetimi yalnızca Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası tarafından gerçekleştirilmeyecektir. Proje uygulaması amacıyla Afyonkarahisar’daki paydaşların ortaklığında kurulacak olan bir yapı bu projenin uygulayıcısı olması gerekmektedir. Bu yapının içerisinde İl Özel İdaresi, Belediye, Ticaret ve Sanayi Odası, Borsa, OSB gibi kuruluşlarla birlikte özel sektör temsilcileri yer alabilir. ii. Proje Organizasyonu ve Yönetim Proje yönetiminin Afyonkarahisar’daki paydaşların ortaklığında kurulacak bir Anonim Şirket ile yapılması düşünülmektedir. Bu şekildeki bir şirketin yapısı aşağıdaki organları barındırması gerekmektedir.

33 Şekil 7 - Organizasyon Yapısı ve Yönetim

iii. Proje Uygulama Programı Konferans ve Kongre Merkezi için öngörülen proje uygulama programı aşağıda Tablo 8’de verilmektedir. Uygulama programında gerekli yatırım kararının 2018 yılında alınması halinde, arazi tahsisi ile ilgili işlemlere hemen başlanacak ve 2018 yılı sonunda mimari tasarımla birlikte yatırımın fiilen başlayacağı şekilde hazır olabilecektir. Programın gerçekleştirilmesi için ön görülen takvim 3 yıldır. Programın aksamadan yürümesi için paydaşların uyum içinde çalışması ve gerekli finansal kaynağı sağlamaları önemlidir.

11. İŞLETME DÖNEMİ GELİR VE GİDERLERİ i. Üretimin ve/veya Hizmetin Fiyatlandırılması

Tablo 11 - Hizmet Gelirleri Tablosu

Yıllar 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7.Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

A- Satış Miktarı (Kişi)

KONGRE 18.000 21.600 25.200 28.800 32.400 36.000 39.600 43.200 46.800 50.400

SEMPOZYUM 3.600 5.400 7.200 9.000 10.800 12.600 14.400 16.200 18.000 19.800

PANEL 9.000 12.600 16.200 19.800 23.400 27.000 30.600 34.200 37.800 41.400

34 MÜZİKAL 3.600 5.400 7.200 9.000 10.800 12.600 14.400 16.200 18.000 19.800

KONSER 27.000 30.600 34.200 37.800 41.400 45.000 48.600 52.200 55.800 59.400

GÖSTERİ 18.000 21.600 25.200 28.800 32.400 36.000 39.600 43.200 46.800 50.400

BALO 9.000 12.600 16.200 19.800 23.400 27.000 30.600 34.200 37.800 41.400

TİYATRO 18.000 21.600 25.200 28.800 32.400 36.000 39.600 43.200 46.800 50.400

SERGİ 18.000 21.600 25.200 28.800 32.400 36.000 39.600 43.200 46.800 50.400

DİĞER ORGANİZAS 27.000 30.600 34.200 37.800 41.400 45.000 48.600 52.200 55.800 59.400 YON

B- Birim Fiyatı (TL)

KONGRE 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00

SEMPOZYUM 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00

PANEL 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00

MÜZİKAL 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00

KONSER 30,00 30,00 30,00 30,00 30,00 30,00 30,00 30,00 30,00 30,00

GÖSTERİ 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00 35,00

BALO 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00

TİYATRO 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00

SERGİ 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00 20,00

DİĞER ORGANİZAS 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 25,00 YON

C- Satış Geliri (Ciro) (AXB)

360.00 432.00 504.00 576.00 648.00 720.00 792.00 864.00 936.000 1.008.0 KONGRE 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ,00 00,00 72.000, 108.00 144.00 180.00 216.00 252.00 288.00 324.00 360.000 396.000 SEMPOZYUM 00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ,00 ,00 180.00 252.00 324.00 396.00 468.00 540.00 612.00 684.00 756.000 828.000 PANEL 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ,00 ,00 126.00 189.00 252.00 315.00 378.00 441.00 504.00 567.00 630.000 693.000 MÜZİKAL 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ,00 ,00

35 810.00 918.00 1.026.0 1.134.0 1.242.0 1.350.0 1.458.0 1.566.0 1.674.0 1.782.0 KONSER 0,00 0,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 630.00 756.00 882.00 1.008.0 1.134.0 1.260.0 1.386.0 1.512.0 1.638.0 1.764.0 GÖSTERİ 0,00 0,00 0,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 225.00 315.00 405.00 495.00 585.00 675.00 765.00 855.00 945.000 1.035.0 BALO 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ,00 00,00 450.00 540.00 630.00 720.00 810.00 900.00 990.00 1.080.0 1.170.0 1.260.0 TİYATRO 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 00,00 00,00 00,00 360.00 432.00 504.00 576.00 648.00 720.00 792.00 864.00 936.000 1.008.0 SERGİ 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ,00 00,00 DİĞER 675.00 765.00 855.00 945.00 1.035.0 1.125.0 1.215.0 1.305.0 1.395.0 1.485.0 ORGANİZAS 0,00 0,00 0,00 0,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 YON Toplam Satış 3.888.0 4.707.0 5.526.0 6.345.0 7.164.0 7.983.0 8.802.0 9.621.0 10.440. 11.259. Geliri (Ciro) 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 000,00 000,00

Kapasite kullanım oranı %60 hesaplanmıştır. ii. İşletme Gelir ve Giderlerinin Tahmin Edilmesi

Tablo 12 - Tahmini Gelir Gider Tablosu

( TL) 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5 Yıl 6 Yıl 7 Yıl 8 Yıl 9 Yıl 10 Yıl

3.938.0 4.762.0 5.586.5 6.411.5 7.237.2 8.063.5 8.890.5 9.718.4 10.547. 11.376. I. Gelirler 00,00 00,00 00,00 50,00 05,00 25,50 78,05 35,86 179,44 897,38 1.Satışlardan Elde 3.888.0 4.707.0 5.526.0 6.345.0 7.164.0 7.983.0 8.802.0 9.621.0 10.440. 11.259. Edilen Gelir 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 000,00 000,00 50.000, 55.000, 60.500, 66.550, 73.205, 80.525, 88.578, 97.435, 107.179 117.897 2. Diğer Gelirler 00 00 00 00 00 50 05 86 ,44 ,38

1.584.1 1.586.5 1.589.0 1.591.9 1.595.0 1.598.5 1.602.3 1.606.5 1.611.0 1.616.1 II. Giderler 52,35 08,35 99,95 50,71 86,55 35,97 30,33 04,13 95,30 45,60

1. Hammadde 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2.Yardımcı 5.560,0 6.116,0 6.727,6 7.400,3 8.140,4 8.954,4 9.849,8 10.834, 11.918, 13.110, Madde ve 0 0 0 6 0 4 8 87 35 19 Malzeme 3.Elektrik, Su, 4.500,0 4.950,0 5.445,0 5.989,5 6.588,4 7.247,3 7.972,0 8.769,2 9.646,1 10.610, Yakıt 0 0 0 0 5 0 2 3 5 76 3.500,0 3.850,0 4.235,0 4.658,5 5.124,3 5.636,7 6.200,4 6.820,5 7.502,5 8.252,8 4.Bakım-Onarım 0 0 0 0 5 9 6 1 6 2 5. İşçilik ve 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.00 342.000 342.000 Personel 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ,00 ,00

6. Kira Giderleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

5.000,0 5.500,0 6.050,0 6.655,0 7.320,5 8.052,5 8.857,8 9.743,5 10.717, 11.789, 7. Genel Yönetim 0 0 0 0 0 5 1 9 94 74 8. Satış/ 5.000,0 5.500,0 6.050,0 6.655,0 7.320,5 8.052,5 8.857,8 9.743,5 10.717, 11.789, Pazarlama 0 0 0 0 0 5 1 9 94 74

36 1.218.5 1.218.5 1.218.5 1.218.5 1.218.5 1.218.5 1.218.5 1.218.5 1.218.5 1.218.5 9.Amortisman 92,35 92,35 92,35 92,35 92,35 92,35 92,35 92,35 92,35 92,35 10.Faiz (İşletme 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Dönemi)

III. Vergilendirme 2.353.8 3.175.4 3.997.4 4.819.5 5.642.1 6.464.9 7.288.2 8.111.9 8.936.0 9.760.7 Öncesi Kar (I - II) 47,65 91,65 00,05 99,29 18,45 89,53 47,72 31,73 84,14 51,79 IV. Vergi İndirimi 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ve İstisnalar V. Vergiler [(III- 470.76 635.09 799.48 963.91 1.128.4 1.292.9 1.457.6 1.622.3 1.787.2 1.952.1 IV)* % Vergi 9,53 8,33 0,01 9,86 23,69 97,91 49,54 86,35 16,83 50,36 Oranı] VI. Vergilendirme 1.883.0 2.540.3 3.197.9 3.855.6 4.513.6 5.171.9 5.830.5 6.489.5 7.148.8 7.808.6 Sonrası Kar (III - 78,12 93,32 20,04 79,43 94,76 91,63 98,18 45,38 67,31 01,43 V)

12. TOPLAM YATIRIM TUTARI VE YILLARA DAĞILIMI i. Toplam Yatırım Tutarı 1. Arazi Bedeli Arazi mülkiyeti maliye hazinesinde olup buranın tahsis yoluyla kullanılması durumunda arazi maliyeti çıkmayacaktır. 2. Sabit Sermaye Yatırımı

Tablo 13 – Sabit Yatırım Giderleri Tablosu

3. Yatırım Dönemi Faizleri Yatırımın kamu kaynaklarıyla gerçekleştirileceği planlandığından, faiz giderleri bulunmayacaktır. 4. İşletme Sermayesi

Tablo 14 - İşletme Sermayesi İhtiyacı Tablosu

Kalemler 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

1. Hazır Değerler 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2- Hammadde ve 278,00 305,80 336,38 370,02 407,02 447,72 492,49 541,74 595,92 655,51 Malzeme Stoku 194.40 235.35 276.30 317.25 358.20 399.15 440.10 481.05 522.00 562.95 3. Mamul Stoku 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 116.64 141.21 165.78 190.35 214.92 239.49 264.06 288.63 313.20 337.77 4. Alacaklar 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 5. Kısa Vadeli 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Borçlar 6. İşletme Sermayesi 311.31 376.86 442.41 507.97 573.52 639.08 704.65 770.22 835.79 901.37 (1+2+3+4-5) 8,00 5,80 6,38 0,02 7,02 7,72 2,49 1,74 5,92 5,51 ii. Yatırımın Yıllara Dağılımı Yatırımın paydaşlar tarafından uygulamaya koyulması kararı alındıktan sonra yapılması gereken işlemler ve süreleri aşağıdaki tabloda yaklaşık olarak belirtilmiştir. Bu tablodan da görüldüğü gibi yatırım kararı alındıktan sonra yatırımın 3 yıl gibi bir sürede tamamlanması öngörülmüştür.

Tablo 15 - Konferans ve Kongre Merkezi Uygulama Takvimi Süre No Faaliyet 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl (Gün)

1 Arazi çap ve gerekli izinler 90

2 Zemin etüdü 30

3 Harita dosyası 15

4 Mimari proje 90

5 Statik proje 60

6 Elektrik projesi 30

7 Mekanik tesisat projesi 30

8 İnşaat ruhsatı alınması 30

9 İnşaat ihale süreci 90

38 10 Hafriyat-temel yapımı 60

11 Betonarme iskeletin yapımı 180

12 Sıva, ince işçilik, çatı işleri 180

13 Tefrişatın ihale ve sipariş süreci 60

14 Tefrişatın kurulumu 90

15 Yapı kullanım izni alınması 30

16 İnsan kaynaklarının oluşumu 45

17 Faaliyete başlama 1

13. PROJENİN FİNANSMANI i. Yürütücü ve İşletmeci Kuruluşların Mali Yapısı Projenin hayata geçirilmesi amacıyla kurulması öngörülen anonim şirketin sermaye yapısının yatırım tutarını finanse edecek düzeyde olması veya yatırım süresi içinde gerekli sermaye artırımlarının yapılması öngörülmektedir. ii. Finansman Yöntemi Projenin yönetimi, kurulması öngörülen bir Anonim Şirket ile gerçekleştirilecektir. Finansal olarak hibe programlarından alınabilecek bir mali destekle birlikte paydaşların ortaya koyacağı sermaye desteği ile sağlanan özkaynak ile yatırımın gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. iii. Finansman Kaynakları ve Maliyet Planı

Tablo 16 - Yatırımın Yapılması Dönemi Finansman Tablosu Toplam 1. yıl (TL) Finansman İhtiyacı 1. Başlangıç Yatırımı 40.880.011,95 40.880.011,95 2. İşletme Sermayesi 311.318,00 311.318,00 TOPLAM FİNANSMAN İHTİYACI 41.191.329,95 41.191.329,95

Finansman Kaynakları 1. Özkaynaklar 41.191.329,95 41.191.329,95 2. Borçlar 0,00 0,00 3. Krediler 0,00 0,00

TOPLAM FİNANSMAN 41.191.329,95 41.191.329,95

39 14. PROJE ANALİZİ i. FİNANSAL ANALİZ 1. Finansal Tablolar ve Likidite Analizi

Tablo 17 - Tahmini Nakit Akış Tablosu

Yatırım İlk 5 Yıl 1. Yıl 2. Yıl 3 .Yıl 4. Yıl 5 .Yıl Dönemi I. Toplam Nakit 41.191.329,95 3.938.000,00 4.762.000,00 5.586.500,00 6.411.550,00 7.237.205,00 Girişi 1.Satışlardan Elde 3.888.000,00 4.707.000,00 5.526.000,00 6.345.000,00 7.164.000,00 Edilen Nakit Girişi 2. Diğer Gelirler 50.000,00 55.000,00 60.500,00 66.550,00 73.205,00 Nakit Girişi

3. Özkaynaklar 41.191.329,95

II. Toplam Nakit 41.191.329,95 1.895.470,35 1.897.826,35 1.900.417,95 1.903.268,71 1.906.404,55 Çıkışı 4.Toplam Yatırım 41.191.329,95 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 Harcamaları 5.1. İşletme Sermayesindeki 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 Değişim 5.2 .Sabit Yatırım 40.880.011,95 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Harcaması

III. Giderler 0,00 1.584.152,35 1.586.508,35 1.589.099,95 1.591.950,71 1.595.086,55

IV. Amortismanlar 0,00 1.218.592,35 1.218.592,35 1.218.592,35 1.218.592,35 1.218.592,35

V. Brüt Nakit Akışı 41.191.329,95 3.261.122,00 4.082.766,00 4.904.674,40 5.726.873,64 6.549.392,80

VI. Kredi Anapara 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Ödemesi

VII. Net Nakit Akışı 41.191.329,95 3.261.122,00 4.082.766,00 4.904.674,40 5.726.873,64 6.549.392,80

VIII. Kümülatif Net 41.191.329,95 3.261.122,00 4.082.766,00 4.904.674,40 5.726.873,64 6.549.392,80 Nakit Akışı

40 İkinci 5 Yıl 6. Yıl 7.Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

I. Toplam Nakit Girişi 8.063.525,50 8.890.578,05 9.718.435,86 10.547.179,44 11.376.897,38

1.Satışlardan Elde Edilen Nakit 7.983.000,00 8.802.000,00 9.621.000,00 10.440.000,00 11.259.000,00 Girişi

2. Diğer Gelirler Nakit Girişi 80.525,50 88.578,05 97.435,86 107.179,44 117.897,38

II. Toplam Nakit Çıkışı 1.909.853,97 1.913.648,33 1.917.822,13 1.922.413,30 1.927.463,60

4.Toplam Yatırım Harcamaları 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00

5.1. İşletme Sermayesindeki 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 311.318,00 Değişim

5.2 .Sabit Yatırım Harcaması 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

III. Giderler 1.598.535,97 1.602.330,33 1.606.504,13 1.611.095,30 1.616.145,60

IV. Amortismanlar 1.218.592,35 1.218.592,35 1.218.592,35 1.218.592,35 1.218.592,35

V. Brüt Nakit Akışı 7.372.263,88 8.195.522,07 9.019.206,08 9.843.358,49 10.668.026,14

VI. Kredi Anapara Ödemesi 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

VII. Net Nakit Akışı 7.372.263,88 8.195.522,07 9.019.206,08 9.843.358,49 10.668.026,14

VIII. Kümülatif Net Nakit 7.372.263,88 8.195.522,07 9.019.206,08 9.843.358,49 10.668.026,14 Akışı

2. İndirgenmiş Nakit Akım Tablosu

Tablo 18 - Nakit Akım Tablosu NET NAKİT İNDİRGEME İNDİRGENMİŞ YILLAR AKIŞI ORANI DEĞER

Yatırım Dönemi 41.191.329,95 1,0000 41.191.329,95

1. Yıl 3.261.122,00 0,8000 2.608.897,60

2. Yıl 4.082.766,00 0,6400 2.612.970,24

3. Yıl 4.904.674,40 0,5120 2.511.193,29

4. Yıl 5.726.873,64 0,4096 2.345.727,44

41 5. Yıl 6.549.392,80 0,3277 2.146.105,03

6. Yıl 7.372.263,88 0,2621 1.932.594,74

7. Yıl 8.195.522,07 0,2097 1.718.725,55

8. Yıl 9.019.206,08 0,1678 1.513.171,69

9. Yıl 9.843.358,49 0,1342 1.321.153,21

10. Yıl 10.668.026,14 0,1074 1.145.470,58

TOPLAM NBD 61.047.339,34

TOPLAM SABİT YATIRIM TUTARI 41.191.329,95

NBD 1,48

3. Finansal Fayda-Maliyet Analizi

Tablo 19 – İç Karlılık Oranı Tablosu

İÇ KARLILIK ORANI

YILLAR YATIRIM TOPLAMI

YATIRIM DÖNEMİ -40.880.011,9500

1. Yıl 120.000,0000

2. Yıl 138.000,0000

3. Yıl 158.700,0000

4. Yıl 182.505,0000

5. Yıl 209.880,7500

6. Yıl 241.362,8625

7. Yıl 277.567,2919

8. Yıl 319.202,3857

9. Yıl 367.082,7435

10. Yıl 422.145,1550

İKO -0,31

42 4. Devlet Bütçesi Üzerindeki Etkisi Öngörülen yatırımın devlet bütçesi üzerine doğrudan ve dolaylı etkileri vardır. Doğrudan etkileri ödenen vergiler; dolaylı etkileri ise yaratılan ek iş hacmi nedeniyle yaratılacak ekonomik büyümeyi oluşturmaktadır. Rapor kapsamında, öncelikle, doğrudan etkiler dikkate alınmıştır. Bunlar; ödenecek vergiler, kurumlar vergisi, ücretlerden alınan gelir vergileri ve yaratılan katma değerdir. Yaratılacak katma değer, işçilik ve elde edilecek kârlar üzerinden hesaplanmaktadır. Aşağıdaki tabloda yatırımın öngörülen şartlarda gerçekleşmesi halinde devlet bütçesi üzerindeki birincil etkileri ve etkilerin Brüt Katma Değeri sunulmaktadır. Yatırımın gerçekleştirilmesi ile ilk 10 yılda toplam 60.550.462 TL gelir ile kurumlar vergisi ve KDV ödenecektir. Yatırımın kamu kaynakları ile desteklenmesi halinde elde edilecek vergi gelirlerinin net bugünkü değeri verilen desteklerin üzerindedir.

Tablo 20 – Brüt Katma Değer Tablosu

Brüt Katma Değer

NKD 74.644.502,76

Amortisman 1.218.592,35

Vergi 470.769,53

BKD 131.317.379,31 ii. EKONOMİK ANALİZ

Tablo 21 – Ekonomik Ömür

Ekonomik Ömür

Sabit Yatırım Tutarı 40.880.011,95

Amortisman 1.218.592,35

EKONOMİK ÖMÜR 33,55

Tablo 22 – Yatırımın Karlılığı

Yatırımın Karlılığı

Vergi Sonrası Kar 1.883.078,12

Toplam Yatırım Tutarı 41.191.329,95

Yatırımın Karlılığı 4,57

43 Tablo 23 – Yatırımın Geri Dönüş Süresi

Yatırımın Geri Dönüş Süresi

Toplam Yatırım Tutarı 41.191.329,95

Vergi Sonrası Kar 1.883.078,12

Amortisman 1.218.592,35

Faiz 0,00

Yatırımın Geri Dönüş Süresi 13,28

Tablo 24 – Net Katma Değer

Net Katma Değer

Ücretler 342.000,00

Faiz 0,00

Kar 1.883.078,12

Ekonomik Ömür 33,55

Net Katma Değer 74.644.502,76

Tablo 25 – Brüt Katma Değer

Brüt Katma Değer

NKD 74.644.502,76

Amortisman 1.218.592,35

Vergi 470.769,53

BKD 131.317.379,31

44 iii. SOSYAL ANALİZ Afyonkarahisar’da düzenlenecek kongre organizasyonları hazırlık aşamasında ve düzenlendiği esnada birçok iş kolundan temin edilen girdilerden kazanılan getiri, katılımcıların yiyecek-içecek, konaklama, hediyelik eşya ve ulaşım ihtiyaçlarının yerel ekonomiden karşılanmasından elde edilecek gelir, düzenlenen etkinliklere farklı ülke ve bölgelerden gelen ziyaretçilerle yöre halkının arasında doğan bilgi ve kültür alışverişi, yöre işletmelerinin düzenlenen etkinliklerden elde edeceği bilgi, görgü, kazanılan işbirlikleri, turizm potansiyelinin ve gelirlerinin artması ilk etapta sayılacak sosyal kazanımlardır. Bunun yanında aşağıdaki tabloda verilen Konferans ve Kongre Merkezi’nin istihdam katkısı ile birlikte yöredeki bağlantılı tüm iş kollarındaki istihdama da önemli katkı sağlayacaktır.

Tablo 26 – İstihdam Katkısı

İstihdam Katkısı Toplam Yatırım Tutarı 41.191.329,95 Toplam İstihdam 12 İstihdam Katkısı 3.432.610,83 iv. BÖLGESEL ANALİZ Türkiye’de kongre turizm pazarı henüz beklenilen seviyeye ulaşamamış olsa da pazarın büyüme hızı dikkati çekiyor. 500 ve üstü katılımcı sayısı olan uluslararası nitelikteki kongreler temel alınarak yapılan sıralamalarda, Türkiyeńin büyüme hızı dünya ortalamasının 2 katı. Kongre turizminin büyüme hızı dünyada yüzde 6 ila 10 civarında seyrederken, Türkiye’deki büyüme yüzde 22,5. 2004 yılında sadece 80 kongre düzenlenen Türkiye’de bu rakam 2012’de 179’a çıktı. Türkiye, aynı yıl dünya sıralamasında 31’inci iken de 10 basamak birden yükselerek 21’inci oldu. Avrupa sıralamasında ise 2004’te 18’inci iken 2012’de 12’inciliğe yükseldi. 2013 yılında Türkiye 221 kongreye ev sahipliği yaptı. Yani, 2004 yılından bu yana artış oranı yüzde 254’ü aştı. Katılımcı sayısı ise 71 binlerden 115 binli rakamlara çıktı. Türkiye, 2013 yılında ev sahipliği yaptığı 221 kongreyle dünya sıralamasında 18ínci ülke oldu. [Kaynak: www.kdk.gov.tr] Sadece 500 ve üstü sayıda katılımcı ve uluslararası nitelikteki kongreler değil; tüm kongre, seminer, fuar ve iş gezileri temel alındığında kongre turizm pastasının büyüklüğü daha net ortaya çıkıyor. Dünyada 100 milyondan fazla kişi bu çerçevede seyahat ediyor. Türkiyeýe bakıldığında, 2013 yılında 2,4 milyon kişinin iş amaçlı seyahate çıktığı dikkat çekiyor. İş seyahatine çıkanların toplam içerisindeki payı da 4 yıl içerisinde yüzde 4,9´dan yüzde 6,1é yükselmiş durumda. [Kaynak: www.kdk.gov.tr] Kongre turizmi ekonomik getirisiyle, dünya turizminde gözde yatırımların başında yer alıyor. Toplamda 1 trilyon 75 milyon doları aşan dünya turizm gelirlerinde kongre turizminin payı 250 milyar dolarla yüzde 30 seviyesinde. Dünya genelinde düzenlenen kongrelerin yüzde 57’sine ev sahipliği yapan Avrupa kıtası, kongre turizminin dünya lideri konumunda yer alıyor. [Kaynak: www.kdk.gov.tr] Tarih, Kültür ve Doğal Kaynaklar hazinesi Afyonkarahisar, heyecan verici imkânlar âleminin kapısı durumundadır. Doğu ile Batının, Kuzey ile Güneyin birleştiği yerde, toplantı, etkinlik ve kongrelere şahane mekân konumundadır. Afyonkarahisar birinci sınıf otel konaklama tesisi zenginliği, ülkenin belli başlı şehirlerine kolayca ulaşım ve eşsiz manzara cazibesi sunmaktadır. Bütün bunlara, termal turizm ve alternatif destinasyonlara göre çok daha düşük maliyet avantajı eklenmektedir.

45 Afyonkarahisar, önemli şehirlere yakınlığı ve egzotikliği ile ideal bir destinasyondur. İzmir, Antalya ve Ankara'ya 2,5-3 saatlik karayolu ile, İstanbul'a 1 saat içinde havayolu ile ulaşmak mümkündür. İl, kongre turizmi konusunda ideal bir konuma sahiptir. Özellikle Ömer-Gecek Termal Turizm Bölgesi’nde bulunan tesisler kongre turizmi konusunda büyük taleple karşılaşmaktadır. İlin bu turizm dalında yoğun ilgi görmesinde en büyük etken, Ankara, İzmir ve İstanbul’a kolay ulaşımı ve yıl boyunca, seminer, sempozyum, panel gibi toplantıların düzenlenebileceği çok kaliteli ve sayıca zengin beş yıldızlı otellerin varlığıdır.

v. DUYARLILIK ANALİZİ Öngörülen girdilerin tahmin edilen değerlerde gerçekleşmemesi halinde elde edilecek sonuçları değerlendirmek amacıyla duyarlılık analizi yapılmıştır. Duyarlılık analizinde risk faktörleri olarak; kongre merkezine olan talep ve hizmet satış fiyatı dikkate alınmış, yapılan hesaplamaların yatırımın Net Bugünkü Değeri tekrar hesaplanmıştır. Hesaplamalarda değişkenler %10 artırılarak -%20, değerinden +%20 değerine kadar değiştirilmiş, talep ve maliyetlerde olacak sapmaların yatırımın Net Bugünkü Değeri üzerine etkisi araştırılmıştır. Yapılan hesaplamalar aşağıdaki tabloda verilmektedir.

-%20 -%10 0 +%10 +%20

Toplam 56.586.937,96 58.817.138,65 61.047.339,34 63.277.540,02 65.507.740,71 NBD

NBD 1,37 1,43 1,48 1,54 1,59

vi. RİSK ANALİZİ Duyarlılık analizinden de görüleceği gibi yatırımın karşılaşacağı en önemli risk faktörü talep tahminlerindeki yanılmadır. Hesaplamalarda talep tahminleri yörenin özellikleri dikkate alınarak optimize edilmiş olmasına rağmen, genel ekonomik konjonktürdeki değişime ve organizasyon şirketlerinin yönetim ve pazarlama konusundaki yetersizliğine bağlı olarak talepte %20’den fazla azalma olması halinde yatırımın geri dönüşü beklenenden az ve yatırım tutarının altında gerçekleşebilmektedir. Bu önemli risk faktörüne rağmen paydaşlar yatırımın sürdürülebilirliğini sağlamalıdır. Ancak talepte yaşanan daralma, işletici kuruluşun gelir ve giderlerini etkileyecektir. Yatırımın riskinin azaltılması için işletmeci kuruluşun, konusunda uzman güçlü bir kuruluş olarak seçilmesi ve yapılacak işletme anlaşmalarının her iki tarafın hak ve sorumluluklarını dikkate alacak şekilde hazırlanması tavsiye edilmektedir.

46 KAYNAKÇA

▪ T.C. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) ▪ Zafer Kalkınama Ajansı, TR33 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) ▪ Zafer Kalkınama Ajansı, Afyonkarahisar İli Yerel Ekonomik Gelişme Programı (YEGEP) ▪ TÜRSAB, Türkiye Kongre Turizmi Raporu 2013 ▪ Zonguldak İl Özel İdaresi, Fuar ve Kongre Merkezi Fizibilite Etüdü ▪ Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası, Stratejik Planı (2014-2017) ▪ URAK, İllerarası Rekabetçilik Endeksi 2016 ▪ Arslan K. (2008): “Türkiye`de Kongre Turizmini Geliştirme İmkanları”, İTO Yayınları ▪ Kuşadası Ticaret Odası, Dünyada ve Türkiye’de Kongre Turizmi, Kuşadası-Efes Kongre Merkezi, Kongre ve Ziyaretçi Büroları ▪ Kayseri Organize Sanayi Bölgesi, Kayseri Fuar ve Kongre Merkezi Fizibilite Etüdü ▪ http://www.afyonkarahisar.gov.tr (Afyonkarahisar Valiliği) ▪ http://tr.icvb.org.tr (İstanbul Kongre ve Ziyaretçi Bürosu) ▪ International Congress and Convention Association, 2015 ICCA Statistics Report ▪ Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Afyon İli Raporu (1996) ▪ Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Afyonkarahisar İl Çevre Durum Raporu (2015) ▪ http://www.afyonkarahisartso.org.tr (Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası)

47 48

EKLER

49 YAPIM İŞİ TAHMİNİ METRAJ VE YAKLAŞIK MALİYETİ

Tablo 27 - 2017 Yılı Yapı Yaklaşık Maliyeti Lüks ve 1. Sınıf Yapı Maliyet Cetveli (lüks (1.sınıf Bina brüt İmalatın ortalama) ortalama) inşaat Yapı Toplam İmalatın İmalatın Toplam 1.785,50 1.280,50 Yapı Toplam İmalatın İmalatın cinsi ve alanı Maliyeti Toplam bedeli S/N BİNA İŞ GRUBU imalata +1.904,84 +1.328,50 Maliyeti bedeli içeriği 11.255*2 (1.Sınıf imalata ( 1.Sınıf oranı ort: ort: (lüks yapım) (lüks yapım) =22.510 Yapım) oranı % Yapım ) % 1.845,17 1.304,44 m2 TL/ M2 TL/ M2 Kazı 2,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,000 830.695,53 587.258,89

Kalıp 5,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 5,000 2.076.738,84 1.468.147,22

Demir 12,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 12,000 4.984.173,20 3.523.553,33

Beton 10,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 10,000 4.153.477,67 2.936.294,44

1 KABA İNŞAAT Kalıp İskelesi 3,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 3,000 1.246.043,30 880.888,33

Tuğla+Ytong duvar 2,500 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,500 1.038.369,42 734.073,61

Yalıtım 0,400 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,400 166.139,11 117.451,78 Blokaj, Dolgu, 0,100 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,100 41.534,78 29.362,94 Grebeton İmalat Genel Oranı 35,000 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 14.537.171,85 10.277.030,54 %

50 (lüks (1.sınıf Bina brüt İmalatın ortalama) ortalama) inşaat Yapı Toplam İmalatın İmalatın Toplam 1.785,50 1.280,50 Yapı Toplam İmalatın İmalatın cinsi ve alanı Maliyeti Toplam bedeli S/N BİNA İŞ GRUBU imalata +1.904,84 +1.328,50 Maliyeti bedeli içeriği 11.255*2 (1.Sınıf imalata ( 1.Sınıf oranı ort: ort: (lüks yapım) (lüks yapım) =22.510 Yapım) oranı % Yapım ) % 1.845,17 1.304,44 m2 TL/ M2 TL/ M2 Çatı Kontstüriksiyon 7,350 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 7,350 3.052.806,09 2.158.176,41

Çatı kaplama örtüsü 2,495 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,495 1.036.292,68 732.605,46

Çatı yalııtımı 0,100 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,100 41.534,78 29.362,94 2 ÇATI Isı yalıtımı 0,020 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,020 8.306,96 5.872,59

Tenekecilik işleri 0,035 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,035 14.537,17 10.277,03 İmalat Genel Oranı 10,000 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 4.153.477,67 2.936.294,44 %

Dış sıva 2,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,000 830.695,53 587.258,89

İç sıva 3,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 3,000 1.246.043,30 880.888,33

Tavan sıvası 1,500 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,500 623.021,65 440.444,17

3 SIVA + BOYA İç ve Dış boya 3,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 3,000 1.246.043,30 880.888,33

Dış cephe yalıtımı 2,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,000 830.695,53 587.258,89

İş iskelesi 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 İmalat Genel Oranı 12,500 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 5.191.847,09 3.670.368,05 %

51 (lüks (1.sınıf Bina brüt İmalatın ortalama) ortalama) inşaat Yapı Toplam İmalatın İmalatın Toplam 1.785,50 1.280,50 Yapı Toplam İmalatın İmalatın cinsi ve alanı Maliyeti Toplam bedeli S/N BİNA İŞ GRUBU imalata +1.904,84 +1.328,50 Maliyeti bedeli içeriği 11.255*2 (1.Sınıf imalata ( 1.Sınıf oranı ort: ort: (lüks yapım) (lüks yapım) =22.510 Yapım) oranı % Yapım ) % 1.845,17 1.304,44 m2 TL/ M2 TL/ M2 İç kapı kasaları 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 Dış kapı pencere 1,100 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,100 456.882,54 322.992,39 kasaları Kapılar 2,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,000 830.695,53 587.258,89 DOĞRAMA Pencere ve 4 3,200 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 3,200 1.329.112,85 939.614,22 İŞLERİ Cemekanlar Doğrama madeni 0,200 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,200 83.069,55 58.725,89 aksam Yalıtımlı camlar 1,500 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,500 623.021,65 440.444,17

İmalat Genel Oranı 9,00 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 3.738.129,90 2.642.665,00 %

Tesviye betonu 0,950 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,950 394.580,38 278.947,97

Yalıtım ve şap 0,080 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,080 33.227,82 23.490,36

Döşeme kaplaması 2,920 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,920 1.212.815,48 857.397,98 DÖŞEME VE DUVAR Seramik duvar 5 2,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,000 830.695,53 587.258,89 KAPLAMA kaplama İŞLERİ Ahşap ve laminat 2,250 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,250 934.532,48 660.666,25 kaplama Merdiven ve 0,300 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,300 124.604,33 88.088,83 sahanlık kap. İmalat Genel Oranı 8,50 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 3.530.456,02 2.495.850,27 %

52 (lüks (1.sınıf Bina brüt İmalatın ortalama) ortalama) inşaat Yapı Toplam İmalatın İmalatın Toplam 1.785,50 1.280,50 Yapı Toplam İmalatın İmalatın cinsi ve alanı Maliyeti Toplam bedeli S/N BİNA İŞ GRUBU imalata +1.904,84 +1.328,50 Maliyeti bedeli içeriği 11.255*2 (1.Sınıf imalata ( 1.Sınıf oranı ort: ort: (lüks yapım) (lüks yapım) =22.510 Yapım) oranı % Yapım ) % 1.845,17 1.304,44 m2 TL/ M2 TL/ M2 Korkuluk imalatları 1,850 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,850 768.393,37 543.214,47 DEMİR Demir imalat 6 DOĞRAMA 0,150 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,150 62.302,17 44.044,42 boyaları İŞLERİ İmalat Genel Oranı 2,00 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 830.695,53 587.258,89 %

Denizlikler 0,300 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,300 124.604,33 88.088,83

DENİZLİK - Parapetler 0,300 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 0,300 124.604,33 88.088,83 7 PARAPET MERMER İŞLERİ Eşikler 1,400 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,400 581.486,87 411.081,22 İmalat Genel Oranı 2,00 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 830.695,53 587.258,89 %

Dolap Eviye Tezgah 2,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,000 830.695,53 587.258,89 DOLAP TEZGAH 8 VE MUTFAK İmalat Genel Oranı İŞLERİ 2,00 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 830.695,53 587.258,89 %

53 (lüks (1.sınıf Bina brüt İmalatın ortalama) ortalama) inşaat Yapı Toplam İmalatın İmalatın Toplam 1.785,50 1.280,50 Yapı Toplam İmalatın İmalatın cinsi ve alanı Maliyeti Toplam bedeli S/N BİNA İŞ GRUBU imalata +1.904,84 +1.328,50 Maliyeti bedeli içeriği 11.255*2 (1.Sınıf imalata ( 1.Sınıf oranı ort: ort: (lüks yapım) (lüks yapım) =22.510 Yapım) oranı % Yapım ) % 1.845,17 1.304,44 m2 TL/ M2 TL/ M2 Temiz su tesisatı 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44

Pis su tesisatı 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 SİHHI TESİSAT 9 DONANIMI Armatürler 1,500 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,500 623.021,65 440.444,17 İmalat Genel Oranı 3,50 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 1.453.717,18 1.027.703,05 %

Kazan bağlantı ve 2,350 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 2,350 976.067,25 690.029,19 vanalar

KALORİFER Borular 1,150 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,150 477.649,93 337.673,86 10 ISITMA TESİSAT DONANIMI Radyatörler 3,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 3,000 1.246.043,30 880.888,33 İmalat Genel Oranı 6,50 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 2.699.760,49 1.908.591,39 %

Havalandırma 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44

HAVALANDIRM İklimlendirme 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 A VE YANGIN 11 SÖNDÜRME DONANIMI Yangın Söndürme 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 İmalat Genel Oranı 3,00 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 1.246.043,30 880.888,33 %

54 (lüks (1.sınıf Bina brüt İmalatın ortalama) ortalama) inşaat Yapı Toplam İmalatın İmalatın Toplam 1.785,50 1.280,50 Yapı Toplam İmalatın İmalatın cinsi ve alanı Maliyeti Toplam bedeli S/N BİNA İŞ GRUBU imalata +1.904,84 +1.328,50 Maliyeti bedeli içeriği 11.255*2 (1.Sınıf imalata ( 1.Sınıf oranı ort: ort: (lüks yapım) (lüks yapım) =22.510 Yapım) oranı % Yapım ) % 1.845,17 1.304,44 m2 TL/ M2 TL/ M2 Boru Ferşi 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44

ELEKTRİK Kablolar 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 12 TESİSATI TV internet ve v.s DONANIMI 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 bağl. İmalat Genel Oranı 3,00 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 1.246.043,30 880.888,33 %

Peyzaj çevre 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 düzenleme Çim ve çiçek işleri 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 MÜTEFERRİK 13 İŞLER Otopark 1,000 22.510,00 1.845,17 1.304,44 41.534.776,70 29.362.944,40 1,000 415.347,77 293.629,44 düzenlemeleri İmalat Genel Oranı 3,00 BÖLÜM YAKLAŞIK MALİYETİ 1.246.043,30 880.888,33 %

100,00 YAPIM İŞİ ALT TOPLAMLAR 41.534.776,70 29.362.944,40

55 1120 ARAÇLIK AÇIK OTOPARK YAPIM İŞİ MALİYETİ

Tablo 28 - Açık Otopark Yapım İşi Maliyeti Tablosu 2017 BAY. S/N İŞ GRUBU POZ NO İMALATIN CİNSİ BİRİM MİKTAR BİRİM TUTARI FİYATI Y.15.001/1A Makine ile yumuşak ve sert toprak kazılması (Serbest kazı) m³ 11.520,00 3,58 41.241,60 63mm'ye kadar kırmataş temin edilerek, makine ile serme, sulama ve Y.15.140/10 m³ 5.760,00 35,06 201.945,60 sıkıştırma yapılması

Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla AÇIK Y.16.050/15 basılan, C 25/30 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi (beton m³ 5.760,00 175,15 1.008.864,00 OTOPARK 14 nakli dahil) YAKLAŞIK MALİYET Nervürlü çelik hasırın yerine konulması 3,001-10,000 kg/m2 (10,000 Y.23.011 Ton 172,8 2.191,20 378.637,64 kg/m2 dahil) 8 cm yüksekliğinde normal çimentolu buhar kürlü beton parke taşı ile Y.26.017/032 m² 28.800,00 36,75 1.058.400,00 döşeme kaplaması yapılması (her ebat, renk ve desende) 50 x 20 x 10 cm boyutlarında normal çimentolu buhar kürlü beton Y.26.017/065 m 3.684,00 15,34 56.512,56 bordür döşenmesi (pahlı, her renk)

ALT TOPLAM 2.745.601,40

56 KONFERANS VE KONGRE MERKEZİ EK İMALATLAR

Tablo 29 – Ek İmalatlar Tablosu

S/N GRUBU BÖLÜM TEFRİŞAT ADI BİRİM ADET B.FİYAT TOPLAM

KONGRE SALONU KONGRE KOLTUK ADET 3.014,00 350,00 1.054.900,00 LOCALAR KOLTUK GRUP 24,00 2.100,00 50.400,00 SEMİNER 1 SEMİNER KOLTUK ADET 150 250,00 37.500,00 SEMİNER 2 SEMİNER KOLTUK ADET 150 250,00 37.500,00 MOBİLYA SEMİNER 3 SEMİNER KOLTUK ADET 100 250,00 25.000,00 15 TEFRİŞAT VİP SALON VIP KOLTUK ADET 50 550,00 27.500,00 RESTORANLAR STANDART MASA SANDALYE TAKIM 500 350,00 175.000,00 KAFETERYA STANDART MASA SANDALYE TAKIM 500 350,00 175.000,00 TERASLAR STANDART MASA SANDALYE TAKIM 100 275,00 27.500,00 MİNİ TOPLANTI TOPLANTI KOLTUK ADET 10 450,00 4.500,00

ALT TOPLAM 1.614.800,00

IŞIK KONGRE SALONU IŞIKLANDIRMA SİSTEMİ SİSTEM 1 185.000,00 185.000,00 IŞIK-SES 16 GÖRÜNTÜ GÖRÜNTÜ KONGRE SALONU +SEMİNERLER+VIP SALON SİSTEM 1 235.000,00 235.000,00 SİSTEMLERİ SES KONGRE SALONU +SEMİNERLER+VIP SALON SİSTEM 1 315.750,00 315.750,00

ALT TOPLAM 735.750,00

LÜKS YAPIM İŞİ TAHMİNİ 1. SINIF YAPIM İŞİ TAHMİNİ BEDELİ (TL) BEDELİ (TL)

KONGRE MERKEZİ YAPIM İŞİ GENEL TOPLAMI 46.630.928,10 34.459.095,80

57 PARSEL SORGULAMASI

Şekil 8 – Parsel Sorgulama Krokisi

58 TASLAK MİMARİ PROJE – VAZİYET PLANI

Şekil 9 – Vaziyet Planı

59 TASLAK MİMARİ PROJE – ZEMİN KAT

Şekil 10 – Zemin Kat Planı

60 TASLAK MİMARİ PROJE – BİRİNCİ KAT

Şekil 11 – Birinci Kat Planı

61 TASLAK MİMARİ PROJE – ÇATI

Şekil 12 – Çatı Katı Planı

62 TASLAK MİMARİ PROJE – KESİTLER

Şekil 13 – Kesitler

63 3D GÖRSELLER

Şekil 14 – 3D Dış Cephe 1

Şekil 15 – 3D Dış Cephe 2

Şekil 16 – Dış Cephe 3

Şekil 17 – Dış Cephe 4

Şekil 18 – 3D İç Mekan 1

Şekil 19 – 3D İç Mekan 2

Şekil 20 – 3D İç Mekan 3