Routes

Vliegroutes ook eerder. In het luchthavenbesluit voor Lelystad Airport wordt Lelystad Airport ontwikkelt zich in de komende jaren tot een vastgelegd dat het maximum van 45.000 vliegbewegingen niet mag luchthaven voor vakantievluchten binnen Europa en andere worden overschreden. bestemmingen rond de Middellandse Zee. Lelystad Airport neemt hiermee een deel van het vliegverkeer van Schiphol over. Schiphol In deze factsheet gaan we in op de vliegroutes dichtbij de lucht­ krijgt op die manier meer mogelijkheden om haar economische haven voor de hele periode, en op de tijdelijke aansluitroutes die tot positie als belangrijke internationale luchthaven te versterken. aan de herindeling van het luchtruim gebruikt worden.

De opening van Lelystad Airport moet zorgvuldig plaatsvinden. Soorten routes Die zorgvuldigheid bepaalt het tempo. Het is daarom de verwach­ Lelystad Airport heeft voor vakantievluchten drie soorten routes: ting dat de opening van de luchthaven in 2020 realistisch is. • Routes dichtbij de luchthaven (de zogenaamde B+ routes), voor In de eerste jaren is er ruimte voor maximaal 10.000 vliegbewegin­ starten en landen vanaf Lelystad Airport. gen per jaar van en naar Lelystad. (NB - Eén vliegbeweging is één • De aansluitroutes (in het middelhoge luchtruim), die vliegtuigen vertrekkend of landend vliegtuig.) naar het hogere luchtruim leiden. • De zogenaamde snelwegen (in het hogere luchtruim), dit zijn Een voorwaarde voor verdere groei tot maximaal 45.000 vlieg­ bestaande routes waar veel Schipholverkeer vliegt. bewegingen per jaar is dat de aansluitroutes hoger komen te liggen. Dit is de opdracht die aan de luchtruimherziening is meegegeven. In de loop van de eerste jaren (2020 – 2023) vliegen op deze routes De komende jaren is voorzien in een evaluatie bij 7.000 en bij gemiddeld 15 vertrekkende en 15 naderende vliegtuigen per dag van 25.000 vliegbewegingen per jaar. en naar Lelystad. Dat zijn ongeveer 2 tot 3 naderingen vanuit het noordoosten Bij 7.000 bewegingen wordt beoordeeld of de aannames (met name (vanaf Steenwijkerland) en 12 tot 13 vanuit het zuidoosten de verdeling over de routes en de gevlogen vlieghoogtes) uit de MER (vanaf Lemelerveld). Die verdeling geldt ook voor het vertrekkende (Milieu Effect Rapportage) in de praktijk realistisch zijn. Bij 25.000 verkeer. Tezamen telt dit op tot zo’n 10.000 vliegbewegingen groot bewegingen wordt gekeken naar de economische effecten van de luchtverkeer per jaar. Dit is het maximaal aantal vliegbewegingen luchthaven en naar de gevolgen voor duurzame landbouw, dat voor Lelystad Airport in het huidige luchtruim mogelijk is, geluidshinder en natuur. De 45.000 vliegbewegingen worden in de zonder dat het effect heeft op Schiphol verkeer of de militaire plannen van de luchthaven uiterlijk in 2043 bereikt. Dit kan en mag missie effectiviteit. Borkum Norden

Schiermonnikoog

NesBuren Hollum Ballum Roodeschool Uithuizermeeden Usquert Uithuizen Hoorn War‹um Spijk Midsland Ternaard Emden Eenrum Holwerd Eenrum Ba“o West-Terschelling Metslawier Ulrum Leens Wehe- Den Hoorn Middelstum Ferwert Zoutkamp Winsum Loppersum Delfzijl Appingedam Marrum Dokkum ¥.¥¡¡ Hallum Oldehove Bedum ¥.¥¡¡ Oost-Vlieland meter ¥.¥¡¡ Damwoude meter Kollum Ten Boer meter Sint-Anne Kollumerzwaag Grijpskerk Wagenborgen Stiens De Westereen Aduard Siddeburen Minnertsga Oentsjerk Buitenpost Berltsum Zuidhorn Tzummarum Feanwalden Schildwolde Overzichtkaart alle routes Slochteren Niekerk Grootegast Harkstede Seisbierum Menaam Hardegarijp Kloostertille Hoogkerk Noordbroek¥.¥¡¡ Leeuwarden Drogeham Dronrijp Burgum meter Midwolda Nieuweschans Franeker De Harkema Surhuisterveen Scheemda Beerta Harlingen Haren Zuidbroek Garyp Leek Peize Hoogezand- Winsum Wergea Roden Winschoten Wirdum Sappemeer Marum Muntendam Eelde- Bellingwolde Mantgum Paterswolde Drachten Zevenhuizen Blijham Oude Pekela Wommels Veendam Witmarsum De Koog Easterein Grou Oerterp Zuidlaren Nieuwe Pekela Oosterend Bakkefean Vries Tynaarlo Wedde Haulerwijk Norg Bolsward Annen Den Burg Makkum Beetsterzwaag Wynewald Onstwedde Vlagtwedde Oudeschild Sneek Veenhuizen Donkerbroek Bourtange IJlst Gieten GorredijkJubbega Assen Gasselternijveen Oosterwolde Rolde Stadskanaal Workum Bovensmilde Gasselte Heeg Joure Oudehaske Appelscha Sellingen EHR8A Den Helder ¢.¢¡¡ Nijhoarne Smilde Hindeloopen Woudsend Heeren- Musselkanaal Den Oever meter Oldeberkoop veen Borger EHRˆ‰ Sint-Nyk Koudum Hoogersmilde 2e Exloërmond Julianadorp Balk Breezand Hippolytushoef Sloten Noordwolde Exloo Ter Apel ¤.¦¡¡ Stavoren route Wolvega meter Bakhuizen Beilen Nieuw-Weerdinge Anna Paulowna IN-œ¢ Vledder Diever Westerbork Odoorn œ.Ÿ¡¡ Oudemirdum Lemmer Schoonoord Slootdorp Wieringerwerf route Callantsoog 't Zand Wieringerwaard meter route Dwingeloo Oldemarkt IN-¡œ Emmer- Wijster Compascuum Middenmeer OUT-¡œ vanaf hier Steenwijkerwold Schagerbrug doorstijgen route Ru‡en Aalden Schagen Steenwijk U‹elte Emmen OUT-œ¤ œ.Ÿ¡¡ Havelte Pesse Pe‡en Medemblik œ.Ÿ¡¡ Creil meter Barger- Ruinen Oosterhesselen Compascuum Winkel Opperdoes meter Nieuwe Niedorp route Andijk Giethoorn Tuitjenhorn 't Veld Nijeveen Klazienaveen Waarland Abbekerk Wervershoof OUT-œ¡ Hoogeveen Zwartemeer Groet Warmenhuizen Ruinerwold Nieuw-AmsterdamErica Midwoud Oudkarspel Hoogwoud œ.Ÿ¡¡ Hollandscheveld Schoorl Enkhuizen Emmeloord Marknesse Noord-Scharwoude Opmeer Stede Broec Espel Meppel Nibbixwoud Hoogkarspel meter Ziud-Scharwoude Elim Wognum Westwoud £.¤¡¡ Vollenhove Bergen Tollebeek De Wijk Obdam meter Zuidwolde Coevorden Schoonebeek Heerhugowaard Hoorn Venhuizen Urk Sint Pancras Spierdijk De Krim Nagele Staphorst Egmond aan Ens Zwartsluis Alkmaar Slagharen den Hoef Ursem Genemuiden Egmond aan Zee Avenhorn Stompetoren Rouveen Gramsbergen Balkbrug Dedemsvaart Egmond-Binnen Heiloo route Hasselt Nieuwleusen Limmen Oosthuizen IN-œ¢ Hardenberg Akersloot Swiˆerbant IJsselmuiden De Rijp Castricum Kampen Middenbeemster Uitgeest Dronten Ommen Bergentheim Heemskerk Neck PurmerendEdam Lelystad Dalfsen Bestmen Krommenie Volendam Wijk aan Zee Wormer vaak hoger Beverwijk Assendelˆ œ.Ÿ¡¡Ha‡em passeren Velsen-Noord Ilpendam Den Ham IJmuiden Westzaan Marken meter Vroomshoop Vriezenveensewijk Monnickendam Biddinghuizen Elburg Oldebroek Wezep œ.Ÿ¡¡Lemelerveld Zaandam Oostzaan Heino Nordhorn Santpoort-Noord Velserbroek Broek in Waterland meter Landsmeer Geesteren Santpoort-Zuid Wapenveld Spaarndam 't Harde Vriezenveen Tubbergen Ootmarsum Bloemendaal Lu‡enberg Hellendoorn Halfweg Heerde Wijhe Denekamp Raalte Hulsen Zandvoort Haarlem Zwanenburg Nunspeet Albergen Almere Wierden Aerdenhout Haarle Nijverdal Almelo Heemstede route Weerselo Vij–uizen Almere-Hout Harderwijk Epe Badhoevedorp Diemen Almere-Haven Oene Olst IN-¡¨ Saasveld Muiden Zeewolde Heeten Bennebroek Muiderberg Oldenzaal De Lu‡e Zwaanshoek Amstelveen Amsterdam- Rijssen Zuidoost Weesp Borne Deurningen Hoofddorp Huizen Ermelo Enter Hillegom Ouderkerk a/d Naarden Elspeet Diepenveen Amstel Vaassen Terwolde Holten Nieuw-Vennep Oosteinde route Lisse Abcoude Bussum Hengelo Losser Blaricum Delden Noordwijkerhout Lisserbroek Aalsmeer IN-¡¤ Rijsenhout Nederhorst Den Berg Laren Pu‡en Uddel Deventer ¤.¦¡¡ Bathmen Noordwijk aan Zee Eemnes Bunschoten- meter Markelo Goor Overdinkel Noordwijk-Binnen Uithoorn Kortenhoef Spakenburg Twello Sassenheim Kudelstaart Vreeland Garderen Teuge Voorhout Leimuiden Hilversum Nijkerk Epse EnschedeGlanerbrug Vinkeveen ¤.¦¡¡ Gronau Loenen a/d Baarn ¤.¦¡¡ Diepenheim Boekelo Katwijk aan Zee Roelofarends- Mijdrecht Vecht Langeraar Nieuw-Loosdrecht Gorssen meter Hengevelde veen Wilnis Nijkerkerveen meter Laren Rijnsburg Nieuwveen Oegstgeest Voorthuizen Stroe Hoevelaken Woubrugge Breukelen Soest Haaksbergen Leiderdorp Ter Aar Eefde Leiden Amersfoort Beekbergen Almen Lochem Maartensdijk Wassenaar Koudekerk a/d Rijn Nieuwkoop Kockengen Kootwijkerbroek Alphen a/d Maarssen Den Dolder Neede ¥.¥¡¡ Voorschoten LeusdenAchterveld Barneveld Zutphen Hazerswoude- Rijn Maarssenbroek Bilthoven Harskamp Wassenaar-Vroondaal Soesterberg meter Zoeterwoude- Rijndijk Hoenderloo Loenen Borculo dorp Zegveld Bosch en Duin Zwammerdam De Bilt Eerbeek Vorden Eibergen Hazerswoude-dorp Utrecht O‡erlo route Brummen Leidschendam Harmelen Woudenberg Ruurlo Ahaus Bodegraven Woerden Zeist Scherpenzeel Lunteren Voorburg Boskoop Nieuwerbrug Austerlitz OUT-¡¦ Bunnik Maarn Renswoude Steenderen Beltrum Den Haag Zoetermeer Linschoten Ederveen Groenlo OdijkDriebergen Dieren Hengelo Nootdorp Moerkapelle Reeuwijk Driebruggen Montfoort Vreden Monster Nieuwegein Ede Poeldijk Wateringen Waddinxveen Doorn Veenendaal routeEllecom Keijenborg Oudewater Houten De Steeg Kwintsheul Pijnacker IJsselstein Doesburg Del Bleiswijk Zevenhuizen Gouda Lievelde Honselersdijk Leersum RhedenOUT-¡¤ Drempt Zelhem 's-Gravenzande Den Hoorn Benschop Wol–eze Hummelo Naaldwijk Berkel en Rodenrijs Haastrecht Amerongen Bennekom Angerlo Stadtlohn Vianen Cothen Velp Giesbeek Halle Lichtenvoorde Hoek van Holland Bergschenhoek Moordrecht Elst Renkum Oosterbeek De Lier Schipluiden Harreveld Winterswijk Stolwijk Lopik Wijk bij Duurstede Wageningen Doorwerth Arnhem Nieuw-Wehl Maasdijk Nieuwerkerk Doetinchem a/d IJssel Maurik Rhenen ¤.¦¡¡ Driel Westervoort Wehl Ameide Culemborg Heteren Coesfeld Schoonhoven Beusichem meter Maasland Capelle a/d IJssel Lienden Huissen Didam Varsseveld Ouderkerk a/d IJsselBergambacht Opheusden Ze‡en Duiven Zevenaar Gaanderen Aalten Maassluis Schiedam Kesteren Oostvoorne Krimpen a/d IJssel Meerkerk Elst Silvolde Brielle Rozenburg Vlaardingen Buren Dodewaard Andelst Valburg Beek Ro­erdam Lekkerkerk Noordeloos Ochten Zeddam Krimpen a/d Lek Leerdam Geldermalsen Bemmel Doornenburg Ulˆ Zwartewaal Nieuw-Lekkerland Beesd Pannerden Tiel Druten 's-Heerenberg Rockanje Ridderkerk Asperen Beneden- A‹erden Oosterhout Gendt Gendringen Bleskensgraaf Hoornaar Ewijk Heenvliet Alblasserdam Heukelum Leeuwen Dinxperlo Geervliet Hoogvliet Rhoon Arkel Lent Millingen Lobith Oud-Alblas Beuningen a/d¥ Rijn.8¡¡ Abbenbroek Poortugaal Barendrecht Bergharen Ooij Tolkamer Borken Giessenburg route Dreumel meter Spijk Spijkenisse Hendrik-Ido-Ambacht Hardinxveld- Gorinchem¢.¡¡¡ Nijmegen Emmerich Bocholt Hellevoetsluis Oud- Heerjansdam Giessendam Herwijnen Heinenoord Papendrecht meter IN-Waardenburg¡¨ Beek Goedereede Zuidland Beijerland Sliedrecht Boven-Hardinxveld Vuren Ouddorp Nieuw-Beijerland Zwijndrecht Sleeuwijk Haaˆen Beek en Dal naderingsroute Stellendam Brakel Pu‡ershoek Woudrichem Zaltbommel Lith Wijchen Mijnsheerenland Dordrecht Werkendam Rossum Piershil Giessen Gameren Ravenstein Maasdam 's-Gravendeel Andel Aalst Malden Kleve Melissant Klaaswaal Nieuwendijk Veen Groesbeek vertrekroute Almkerk Kerkdriel Herpen Molenhoek Rees Middelharnis Oss Heumen Zuid- Wijk en Aalburg Overasselt Dirksland Beijerland Hedel Grave Mook Renesse Strijen Ammerzoden Schaijk Hank Ge‹en Brouwershaven Numansdorp Cuijk wachtgebied Dussen Heusden Nuland Heesch Den Bommel Engelen Rosmalen Geertruidenberg Nistelrode Burgh-Haamstede Moerdijk ¢.¢¡¡ Vlijmen Oude Tonge Willemstad Raamsdonksveer 's-Hertogen- Zeeland Gennep inkomend verkeer - bestaand Ooltgensplaat meter Nieuwkuijk Haps Waalwijk Mill Goch Made Waspik Drunen bosch Berlicum Heijen Bruinisse Klundert Kaatsheuvel Den Dungen Xanten Zierikzee Uden Wanroij inkomend verkeer - nieuw Zevenbergen Terheijden Vught Heeswijk Dinther Boxmeer Dinteloord Fijnaart Oosterhout Sint-Michiels- gestel A‹erden Loon op Zand Helvoirt Weeze Sint-Philipsland Dongen Sint Anthonis Gemonde Teteringen Schijndel Veghel oefengebied marine / landmacht Udenhout Esch Venhorst Sint-Annaland Boekel Nieuw Bergen Haaren Erp Wissenkerke Oudenbosch Vierlingsbeek Steenbergen Oud-Gastel Breda Rijen Berkel-Enschot Boxtel Oostkapelle Kamperland Hoeven Kevelaer Domburg Oisterwijk Sint- vertrekkend verkeer - bestaand Kortgene E‡en-Leur Bavel Liempde Overloon Serooskerke Oedenrode Veere Tilburg Gemert Sint-Maartensdijk Sint-Willebrord Ulvenhout Westkapelle Gilze Moergestel Wolphaartsdijk Roosendaal Tholen Rucphen Wanssum vertrekkend verkeer - nieuw Halsteren Beek en Donk Venray Wemeldingen Wouw Goirle Geldern Arnemuiden Rijsbergen Son en Lieshout Zoutelande Breugel Kamp- Middelburg Goes Chaam Oirschot Aarle-Rixtel . Lewedorp Yerseke Bergen op Best Molenheide Bakel meter Lintfort Koudekerke Kapelle Zoom Tienray hoogtepunt Nispen Hilvarenbeek Ysselstein Heinkenszand Oost-Souburg Alphen Arcen Zundert Diessen Helmond 's-Gravenpolder Middelbeers Nuenen Vlissingen 's-Heerenhoek Hansweert Deurne Kruiningen Lelystad Airport Baarle-Nassau Horst Krabbendijke Eindhoven Mierlo Borssele Hoogerheide Vessem Veldhoven Geldrop Grubbenvorst Liessel Sevenum Velden Breskens Lage Mierde Asten Ossendrecht Hoogstraten Cadzand Aalst Waalre Heeze Someren Knokke- Kloosterzande Kalmthout Blerick Heist Schoondijke BladelHapert Venlo Kempen Reusel Eersel Maasbree Valkenswaard Leende Oostburg Biervliet Terneuzen Meijel Tegelen IJzendijke Vogelwaarde Baarlo Krefeld Sluis Turnhout Panningen Zaamslag Bergeijk Kapellen Maarheeze Belfeld

Philippine Aardenburg Luyksgestel Kessel Sluiskil Hulst Nederweert Reuver Axel Sint Jansteen Budel Beesel Roggel Neer Viersen Antwerpen Schoten Weert Heythuysen Sas van Gent Koewacht Haelen Lommel Swalmen Neerpelt Baexem Brugge Maldegem Beveren Horn Stramproy Eeklo Zelzate Berchem Mol Roermond Herentals Heel Mönchen- Sint-Niklaas Geel ThornWessem Melick gladbach Linne Herckenbosch Bree Maasbracht Temse Lier Peer Montfort Vlodrop Posterholt Aalter Lokeren Maaseik Echt Boom Erkelenz

Gent Susteren Heinsberg

Papenhoven Born Nieuwstadt

Limbricht Si‡ard Maas- Urmond mechelen Geleen Stein Munster- Geilenkirchen geleen Schinveld Elsloo OirsbeekBrunnsum BeekSpaubeekSchinnen Hoensbroek Jülich Nuth Schimmert Landgraaf Bunde Heerlen Meerssen Borgharen Voerendaal Valkenburg Kerkrade Spekholzerheide Maastricht Cadier en Keer Simpelveld Würselen Margraten Gulpen Bocholtz Gronsveld Eschweiler Düren

Eijsden Vaals Aachen Borkum Norden

Schiermonnikoog

NesBuren Hollum Ballum Roodeschool Uithuizermeeden Usquert Uithuizen Hoorn War‹um Spijk Midsland Ternaard Emden Eenrum Holwerd Eenrum Ba“o West-Terschelling Metslawier Ulrum Leens Wehe- Den Hoorn Middelstum Ferwert Zoutkamp Winsum Loppersum Delfzijl Appingedam Marrum Dokkum ¥.¥¡¡ Hallum Oldehove Bedum ¥.¥¡¡ Oost-Vlieland meter ¥.¥¡¡ Damwoude meter Kollum Ten Boer meter Sint-Anne Kollumerzwaag Grijpskerk Wagenborgen Stiens De Westereen Aduard Siddeburen Minnertsga Oentsjerk Buitenpost Berltsum Zuidhorn Tzummarum Feanwalden Schildwolde Niekerk Groningen Slochteren Grootegast Harkstede Seisbierum Menaam Hardegarijp Kloostertille Hoogkerk Noordbroek¥.¥¡¡ Leeuwarden Drogeham Routes dichtbij de luchthaven tatie plaats. Ook heeft een delegatie van bewoners een advies Dronrijp Burgum meter Midwolda Nieuweschans Franeker De Harkema Surhuisterveen Scheemda Beerta Harlingen Haren Zuidbroek Garyp In de MER uit 2014 zijn de effecten van vier verschillende varianten opgesteld aan het ministerie. Het ministerie van IenW vroeg Leek Peize Hoogezand- Winsum Wergea Roden Winschoten Wirdum Sappemeer Marum Muntendam Eelde- Bellingwolde in beeld gebracht. Er zijn berekeningen gemaakt voor 25.000 en vervolgens de luchtverkeersleiding (LVNL en CLSK) op welke punten Mantgum Paterswolde Drachten Zevenhuizen Blijham Oude Pekela Wommels Veendam Witmarsum De Koog Easterein Grou Oerterp Zuidlaren 45.000 vliegbewegingen door groot luchtverkeer per jaar. De deze vliegroutes verbeterd kunnen worden. De vliegroutes zijn zo Nieuwe Pekela Oosterend Bakkefean Vries Tynaarlo Wedde Haulerwijk Norg Bolsward Annen zogenaamde B+ routevariant bleek op basis van de MER veruit de aangepast dat minder inwoners hinder ondervinden, zonder dat de Den Burg Makkum Beetsterzwaag Wynewald Onstwedde Vlagtwedde Oudeschild Sneek Veenhuizen minste geluidshinder voor de minste mensen op te leveren. Ook in vliegveiligheid in het geding komt. Donkerbroek Bourtange IJlst Gieten GorredijkJubbega Assen Gasselternijveen de geactualiseerde MER uit 2018 zijn de B+ routes de beste routes Een overzicht van deze aanpassingen kunt u vinden op de ‘Factsheet Oosterwolde Rolde Stadskanaal Workum Bovensmilde Gasselte Heeg Joure gebleken. Zie ‘Factsheet MER Lelystad Airport’ voor meer toelichting routes Lelystad Airport’. Zie www.rijksoverheid.nl/lelystadairport. Oudehaske Appelscha Sellingen EHR8A Den Helder ¢.¢¡¡ Nijhoarne Smilde Hindeloopen Woudsend Heeren- Musselkanaal Den Oever meter Oldeberkoop veen Borger over de geactualiseerde MER. EHRˆ‰ Sint-Nyk Koudum Hoogersmilde 2e Exloërmond Julianadorp Balk Simulatie vliegroutes Breezand Hippolytushoef Sloten Noordwolde Exloo Ter Apel ¤.¦¡¡ Stavoren route Wolvega meter Bakhuizen Beilen Nieuw-Weerdinge Voor Lelystad Airport geldt dat: Er zijn daaropvolgend simulaties met de ontworpen routes gedaan, Anna Paulowna IN-œ¢ Vledder Diever Westerbork Odoorn œ.Ÿ¡¡ Oudemirdum Lemmer Schoonoord Slootdorp Wieringerwerf route Callantsoog 't Zand Wieringerwaard meter route Dwingeloo Oldemarkt IN-¡œ Emmer- • De luchthaven één start- en landingsbaan heeft die in twee waarin ook beoordeeld is of en welke verbeteringen nog meer Wijster Compascuum Middenmeer OUT-¡œ vanaf hier Steenwijkerwold Schagerbrug doorstijgen route Ru‡en Aalden richtingen wordt gebruikt. De richting voor aankomst of vertrek mogelijk waren. Daarbij is gekeken naar vliegbaarheid, veiligheid Schagen Steenwijk U‹elte Emmen OUT-œ¤ œ.Ÿ¡¡ Havelte Pesse Pe‡en Medemblik œ.Ÿ¡¡ Creil meter Barger- Ruinen Oosterhesselen Compascuum is afhankelijk van de windrichting, zie overzichtkaart. en werkbelasting van de luchtverkeersleiding mede in relatie tot het Winkel Opperdoes meter Nieuwe Niedorp route Andijk Giethoorn Tuitjenhorn 't Veld Nijeveen Klazienaveen Waarland Abbekerk Wervershoof OUT-œ¡ Hoogeveen Zwartemeer • Bij westenwind vliegtuigen vertrekken en landen richting het al aanwezige verkeer van Schiphol en andere luchthavens. Ook is Groet Warmenhuizen Ruinerwold Nieuw-AmsterdamErica Midwoud Oudkarspel Hoogwoud œ.Ÿ¡¡ Hollandscheveld Schoorl Enkhuizen Emmeloord Marknesse Noord-Scharwoude Opmeer Stede Broec Espel Meppel Nibbixwoud Hoogkarspel meter zuidwesten (richting Almere). Bij oostenwind richting het gesimuleerd hoe verschillende typen vliegtuigen de bochten Ziud-Scharwoude Elim Wognum Westwoud £.¤¡¡ Vollenhove Bergen Tollebeek De Wijk Obdam meter Zuidwolde Coevorden Schoonebeek Heerhugowaard Hoorn Venhuizen Urk noordoosten (richting Dronten). kunnen nemen. Bij deze oefeningen waren meer dan 30 luchtver­ Sint Pancras Spierdijk De Krim Nagele Staphorst Egmond aan Ens Zwartsluis Alkmaar Slagharen den Hoef Ursem Genemuiden • De start- en landingsbaan alleen van 6.00 uur in de ochtend tot keersleiders betrokken. Op basis van deze acties hebben LVNL en Egmond aan Zee Avenhorn Stompetoren Rouveen Gramsbergen Balkbrug Dedemsvaart Egmond-Binnen Heiloo route Hasselt en met 23.00 uur in de avond mag worden gebruikt. Als er sprake CLSK bepaald welke aanpassingen verder nog nodig waren. Nieuwleusen Limmen Oosthuizen IN-œ¢ Hardenberg Akersloot Swiˆerbant IJsselmuiden De Rijp is van vertraging(en), wordt een uitloop tot uiterlijk 24.00 uur Een overzicht van deze aanpassingen kunt u vinden op de ‘Factsheet Castricum Kampen Middenbeemster Uitgeest Dronten Ommen Bergentheim gehanteerd. In de nacht wordt dus niet gevlogen. aansluitroutes Lelystad Airport, aanpassingen na simulaties’. Heemskerk Neck PurmerendEdam Lelystad Dalfsen Bestmen Krommenie Volendam Zwolle Wijk aan Zee Wormer vaak hoger • Het een overloopluchthaven voor vooral vakantievluchten wordt. Zie www.rijksoverheid.nl/lelystadairport. Beverwijk Assendelˆ œ.Ÿ¡¡Ha‡em passeren Velsen-Noord Ilpendam Den Ham IJmuiden Westzaan Marken meter Vroomshoop Vriezenveensewijk Er zal geen vrachtverkeer gaan vliegen. Monnickendam Biddinghuizen Elburg Oldebroek Wezep œ.Ÿ¡¡Lemelerveld Zaandam Oostzaan Heino Nordhorn Santpoort-Noord Velserbroek Broek in Waterland meter Landsmeer Geesteren Santpoort-Zuid Wapenveld Belevingsvlucht Spaarndam 't Harde Vriezenveen Tubbergen Ootmarsum Bloemendaal Lu‡enberg Hellendoorn Halfweg Heerde Wijhe Denekamp Aansluitroutes In de lente van 2018 is verder een belevingsvlucht georganiseerd, Raalte Hulsen Zandvoort Haarlem Zwanenburg Nunspeet Albergen Amsterdam Almere Wierden Aerdenhout Haarle Nijverdal Almelo Heemstede route Weerselo Tot de herindeling van het Nederlandse luchtruim zijn er tijdelijke waarbij routes werden gevlogen met een Boeing-737. Zo konden Vij–uizen Almere-Hout Harderwijk Epe Badhoevedorp Diemen Almere-Haven Oene Olst IN-¡¨ Saasveld Muiden Zeewolde Heeten Bennebroek Muiderberg Oldenzaal De Lu‡e aansluitroutes voor Lelystad Airport. Deze aansluitroutes verbinden inwoners rond de routes ervaren wat de geluidsbelasting waar­ Zwaanshoek Amstelveen Amsterdam- Rijssen Zuidoost Weesp Borne Deurningen Hoofddorp Huizen Ermelo Enter Hillegom Ouderkerk a/d Naarden Elspeet Diepenveen Amstel Vaassen Terwolde Holten de routes dichter bij de luchthaven (de B+ routes) met het internati­ schijnlijk zal zijn als de routes in gebruik zijn genomen. Nieuw-Vennep Oosteinde route Lisse Abcoude Bussum Hengelo Losser Blaricum Delden Noordwijkerhout Lisserbroek Aalsmeer IN-¡¤ Rijsenhout Nederhorst Den Berg Laren Pu‡en Uddel Deventer ¤.¦¡¡ Bathmen onale routenetwerk in het hogere luchtruim. De aansluitroutes zijn Noordwijk aan Zee Eemnes Bunschoten- meter Markelo Goor Overdinkel Noordwijk-Binnen Uithoorn Kortenhoef Spakenburg Twello Sassenheim Kudelstaart Vreeland Garderen Teuge Voorhout Leimuiden Hilversum Nijkerk Epse EnschedeGlanerbrug Vinkeveen ¤.¦¡¡ Gronau ontworpen binnen de huidige indeling van het luchtruim. Daarbij is Loenen a/d Baarn Apeldoorn ¤.¦¡¡ Diepenheim Boekelo Katwijk aan Zee Roelofarends- Mijdrecht Vecht Langeraar Nieuw-Loosdrecht Gorssen meter Hengevelde veen Wilnis Nijkerkerveen meter Laren Rijnsburg Nieuwveen Oegstgeest Voorthuizen Stroe rekening gehouden met de drukke routes van en naar Schiphol, Hoevelaken Woubrugge Breukelen Soest Haaksbergen Leiderdorp Ter Aar Voorst Eefde Leiden Amersfoort Beekbergen Almen Lochem Maartensdijk maar ook met een deel van het luchtruim dat nodig is voor militaire Wassenaar Koudekerk a/d Rijn Nieuwkoop Kockengen Kootwijkerbroek Alphen a/d Maarssen Den Dolder Neede ¥.¥¡¡ Voorschoten LeusdenAchterveld Barneveld Zutphen Hazerswoude- Rijn Maarssenbroek Bilthoven Harskamp Wassenaar-Vroondaal Soesterberg meter Zoeterwoude- Rijndijk Hoenderloo Loenen Borculo oefeningen. dorp Zegveld Bosch en Duin Zwammerdam De Bilt Eerbeek Vorden Eibergen Hazerswoude-dorp Utrecht O‡erlo route Brummen Leidschendam Harmelen Woudenberg Ruurlo Ahaus Bodegraven Woerden Zeist Scherpenzeel Lunteren Voorburg Boskoop Nieuwerbrug Austerlitz OUT-¡¦ Bunnik Maarn Renswoude Steenderen Beltrum Den Haag Zoetermeer Linschoten Ederveen Groenlo OdijkDriebergen Dieren Hengelo De aansluitroutes zijn zo ontworpen dat ze onder alle omstandig­ Nootdorp Moerkapelle Reeuwijk Luchtverkeersleiding Lelystad Airport Driebruggen Montfoort Vreden Monster Nieuwegein Ede Poeldijk Wateringen Waddinxveen Doorn Veenendaal routeEllecom Keijenborg Oudewater Houten De Steeg Kwintsheul Pijnacker IJsselstein Doesburg Del Bleiswijk Zevenhuizen Gouda Lievelde heden te vliegen zijn. De aangegeven hoogtes van deze routes zijn Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) en Commando Honselersdijk Leersum RhedenOUT-¡¤ Drempt Zelhem 's-Gravenzande Den Hoorn Benschop Wol–eze Hummelo Naaldwijk Berkel en Rodenrijs Haastrecht Amerongen Bennekom Angerlo Stadtlohn Vianen Cothen Velp Giesbeek Halle Lichtenvoorde Hoek van Holland Bergschenhoek Moordrecht Elst Renkum Oosterbeek De Lier Schipluiden Harreveld Winterswijk minimale hoogtes. In de dagelijkse praktijk zullen vliegtuigen vaak Luchtstrijdkrachten (CLSK) begeleiden het vliegverkeer van Stolwijk Lopik Wijk bij Duurstede Wageningen Doorwerth Arnhem Nieuw-Wehl Maasdijk Nieuwerkerk Doetinchem a/d IJssel Maurik Rhenen ¤.¦¡¡ Driel Westervoort Wehl Ameide Culemborg Heteren Coesfeld eerder naar grotere hoogte mogen stijgen of later hun daling in Lelystad Airport. Sinds december 2017 zitten de civiele en Schoonhoven Beusichem meter Maasland Capelle a/d IJssel Lienden Huissen Didam Varsseveld Ouderkerk a/d IJsselBergambacht Opheusden Ze‡en Duiven Zevenaar Gaanderen Aalten Maassluis Schiedam Kesteren Oostvoorne Krimpen a/d IJssel Meerkerk Elst Silvolde mogen zetten. De veiligheid in het luchtruim staat altijd voorop. militaire luchtverkeersleiders samen op één zaal in het Brielle Rozenburg Vlaardingen Buren Dodewaard Andelst Valburg Beek Ro­erdam Lekkerkerk Noordeloos Ochten Zeddam Krimpen a/d Lek Leerdam Geldermalsen Bemmel Doornenburg Ulˆ Zwartewaal Nieuw-Lekkerland Beesd Pannerden Tiel Druten 's-Heerenberg Ook als het om het ontwerpen van de verschillende vliegroutes van Rockanje Ridderkerk Asperen Beneden- A‹erden Oosterhout Gendt Gendringen gebouw van LVNL op Schiphol. Bleskensgraaf Hoornaar Ewijk Heenvliet Alblasserdam Heukelum Leeuwen Dinxperlo Geervliet Hoogvliet Rhoon Arkel Lent Millingen Lobith Oud-Alblas Beuningen a/d¥ Rijn.8¡¡ Abbenbroek Poortugaal Barendrecht Bergharen Ooij Tolkamer Borken Giessenburg route Dreumel meter Spijk en naar Lelystad Airport gaat. Een ander belangrijk criterium is dat Luchtverkeersleiders van LVNL begeleiden de aankomst en Spijkenisse Hendrik-Ido-Ambacht Hardinxveld- Gorinchem¢.¡¡¡ Nijmegen Emmerich Bocholt Hellevoetsluis Oud- Heerjansdam Giessendam Herwijnen Heinenoord Papendrecht meter IN-Waardenburg¡¨ Beek Goedereede Zuidland Beijerland Sliedrecht Boven-Hardinxveld Vuren Ouddorp Nieuw-Beijerland Zwijndrecht Sleeuwijk Haaˆen Beek en Dal woonkernen zoveel mogelijk vermeden worden. Stellendam Brakel het vertrek van vliegtuigen op de luchthaven. Als vliegtuigen Pu‡ershoek Woudrichem Zaltbommel Lith Wijchen Mijnsheerenland Dordrecht Werkendam Rossum Piershil Giessen Gameren Ravenstein Maasdam Kleve 's-Gravendeel Andel Aalst Malden uit het zicht van de toren zijn, bevinden ze zich grotendeels Melissant Klaaswaal Nieuwendijk Veen Groesbeek Almkerk Kerkdriel Herpen Molenhoek Rees Middelharnis Oss Heumen Zuid- Wijk en Aalburg Overasselt Dirksland Beijerland Hedel Grave Mook Renesse Strijen Ammerzoden Schaijk Naar verwachting zullen er in 2020 4.000 vliegbewegingen zijn, in in militair luchtruim en worden ze begeleid door militaire Hank Ge‹en Brouwershaven Numansdorp Cuijk Dussen Heusden Nuland Heesch Den Bommel Engelen Rosmalen 2021 7.000 en in 2022 10.000. Vanaf 2023 gaat de herinrichting van luchtverkeersleiders. Geertruidenberg Nistelrode Burgh-Haamstede Moerdijk ¢.¢¡¡ Vlijmen Oude Tonge Willemstad Raamsdonksveer 's-Hertogen- Zeeland Gennep Ooltgensplaat meter Nieuwkuijk Haps Waalwijk Mill Goch Made Waspik Drunen bosch Berlicum Heijen het luchtruim ruimte bieden voor een verdere doorgroei van de Bruinisse Klundert Den Dungen Zierikzee Kaatsheuvel Uden Wanroij Xanten Zevenbergen Terheijden Vught Heeswijk Dinther Boxmeer luchthaven. Op het moment dat vliegtuigen van de aansluitroutes door Dinteloord Fijnaart Oosterhout Sint-Michiels- gestel A‹erden Loon op Zand Helvoirt Weeze Sint-Philipsland Dongen Sint Anthonis Gemonde Teteringen Schijndel Veghel Udenhout Esch Venhorst mogen stijgen naar de ‘snelwegen’, draagt de militaire Sint-Annaland Boekel Nieuw Bergen Haaren Erp Wissenkerke Oudenbosch Vierlingsbeek Steenbergen Oud-Gastel Breda Rijen Berkel-Enschot Boxtel Oostkapelle Kamperland Hoeven Kevelaer Domburg Oisterwijk Sint- Consultatie en simulatie vliegroutes luchtverkeersleider het vliegtuig over aan een collega van Kortgene E‡en-Leur Bavel Liempde Overloon Serooskerke Oedenrode Veere Tilburg Gemert Sint-Maartensdijk Sint-Willebrord Ulvenhout Westkapelle Gilze Moergestel Wolphaartsdijk Roosendaal LVNL. Omgekeerd draagt een civiele luchtverkeersleider Tholen Rucphen Wanssum Halsteren Beek en Donk Venray Wemeldingen Wouw Goirle Geldern Arnemuiden Rijsbergen Son en Lieshout Zoutelande Breugel Kamp- Middelburg Goes Chaam Oirschot Aarle-Rixtel Consultatie vliegroutes vliegtuigen aan zijn militaire collega over als deze van de Lewedorp Yerseke Bergen op Best Molenheide Bakel Lintfort Koudekerke Kapelle Zoom Tienray Nispen Hilvarenbeek Ysselstein Heinkenszand Oost-Souburg Alphen Arcen Zundert Diessen Helmond Het ontwerp voor de aansluitroutes is in september 2017 toegelicht ‘snelweg’ naar de aansluitroutes begeleid worden. 's-Gravenpolder Middelbeers Nuenen Vlissingen 's-Heerenhoek Hansweert Deurne Kruiningen Baarle-Nassau Horst Krabbendijke Eindhoven Mierlo in acht informatiebijeenkomsten in de regio. Daarnaast vond er van Borssele Hoogerheide Vessem Veldhoven Geldrop Grubbenvorst Liessel Sevenum Velden Breskens Lage Mierde Asten 5 oktober tot en met 2 november 2017 een openbare internetconsul­ Ossendrecht Hoogstraten Cadzand Aalst Waalre Heeze Someren Knokke- Kloosterzande Kalmthout Blerick Heist Schoondijke BladelHapert Venlo Kempen Reusel Eersel Maasbree Valkenswaard Leende Oostburg Biervliet Terneuzen Meijel Tegelen IJzendijke Vogelwaarde Baarlo Krefeld Sluis Turnhout Panningen Zaamslag Bergeijk Kapellen Maarheeze Belfeld

Philippine Aardenburg Luyksgestel Kessel Sluiskil Hulst Nederweert Reuver Axel Sint Jansteen Budel Beesel Roggel Neer Viersen Antwerpen Schoten Weert Heythuysen Sas van Gent Koewacht Haelen Lommel Swalmen Neerpelt Baexem Brugge Maldegem Beveren Horn Stramproy Eeklo Zelzate Berchem Mol Roermond Herentals Heel Mönchen- Sint-Niklaas Geel ThornWessem Melick gladbach Linne Herckenbosch Bree Maasbracht Temse Lier Peer Montfort Vlodrop Posterholt Aalter Lokeren Maaseik Echt Boom Erkelenz

Gent Susteren Heinsberg

Papenhoven Born Nieuwstadt

Limbricht Si‡ard Maas- Urmond mechelen Geleen Stein Munster- Geilenkirchen geleen Schinveld Elsloo OirsbeekBrunnsum BeekSpaubeekSchinnen Hoensbroek Jülich Nuth Schimmert Landgraaf Bunde Heerlen Meerssen Borgharen Voerendaal Valkenburg Kerkrade Spekholzerheide Maastricht Cadier en Keer Simpelveld Würselen Margraten Gulpen Bocholtz Gronsveld Eschweiler Düren

Eijsden Vaals Aachen Veiligheidstoetsen Van de ontworpen vliegroutes met de aanpassingen uit de inspraak en de simulaties heeft de luchtverkeersleiding een veiligheidsassessment opgesteld en ter toetsing naar de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de Militaire Luchtvaart Autoriteit (MLA) gestuurd. Als de inspecties de routeontwerpen goedkeuren, worden de routes vertaald in regelgeving en is het proces daarmee afgerond.

Factsheets MER, luchthavenbesluit en luchtkwaliteit en vogels Lees voor meer informatie over de MER de ‘Factsheet MER Lelystad Airport’ en in aanvulling op deze factsheet de ‘Factsheet lucht­kwaliteit en vogels’. En lees voor meer informatie over het hele proces rondom het luchthavenbesluit de ‘Factsheet luchthavenbesluit Lelystad Airport’. Zie www.rijksoverheid.nl/ lelystadairport.

Herziening luchtruim Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, van Defensie en Luchtverkeersleiding Nederland zijn bezig met de herziening van het Nederlands luchtruim. Bij die herziening wordt het Nederlandse luchtruim opnieuw ontworpen. Hierbij is het doel om de capaciteit en efficiëntie van het luchtruimgebruik veilig te verhogen en de gevolgen voor de omgeving te verkleinen (bijvoor- beeld geluidsoverlast). De aansluitroutes voor Lelystad Airport moeten dan aanmerkelijk hoger komen te liggen.

Deze wijzigingen in het luchtruim zullen niet voor 2023 klaar zijn. Aanpassingen en verbeteringen worden stap voor stap aangebracht. Tussentijdse verbeteringen zullen waar mogelijk eerder worden doorgevoerd.

Deze uitgave van het

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is gemaakt in samenwerking met Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) en het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) van het ministerie van Defensie.

Postbus 20901 | 2500 ex Den Haag www.rijksoverheid.nl/ienw

Januari 2019 Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.