Miejsce I Rola Canadian Broadcasting Corporation W Kanadyjskim Systemie Medialnym
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Uniwersytet Warszawski Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Magdalena Sawicka Miejsce i rola Canadian Broadcasting Corporation w kanadyjskim systemie medialnym Praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Janusza W. Adamowskiego Warszawa, 2015 1 2 Spis treści Wstęp ....................................................................................................................................... 5 Rozdział 1. Kanadyjski system mediów radiowo-telewizyjnych ...................................... 10 1.1 Rynek radiowy ............................................................................................................. 12 1.2 Rynek telewizyjny ........................................................................................................ 20 1.2.1 Rola telewizji kablowej .......................................................................................... 31 1.2.2.Ewolucja telewizji satelitarnej ............................................................................... 34 1. 2.3 Koncentracja na rynku radiowym i telewizyjnym oraz jej skutki dla rozwoju Canadian Broadcasting Corporation ............................................................................... 54 Rozdział 2. Regulacje prawne, dotyczące kanadyjskiego rynku mediów audiowizualnych ................................................................................................................... 58 2.1 Kanadyjskie prawo medialne w latach 1968-1991 ...................................................... 68 2.2. Uprawnienia Canadian Radio-Television and Telecommunications Commission (CRTC) i jej działalność na kanadyjskim rynku mediów elektronicznych ........................ 77 2.2. Rola Komisji w ochronie kultury kanadyjskiej ........................................................... 87 Rozdział 3. Rola i miejsce nadawcy publicznego w systemie medialnym .................... 96 3.1 Nadawca publiczny – definicje oraz role. .................................................................... 96 3.2 Brytyjski model nadawcy publicznego – podstawowe założenia ................................ 99 3.3 Modele finansowania działalności nadawców publicznych w innych krajach (analiza raportów Nordicity 2013) ................................................................................................. 106 3.4 Uniwersalność, różnorodność, niezależność, wyjątkowość – podstawowe cechy nadawcy publicznego ....................................................................................................... 118 3.5 Efektywność wykorzystania środków publicznych w mediach ................................ 131 Rozdział 4. Canadian Broadcasting Corporation – historia i współczesność ............... 136 4.1 Początki działalności radiowej i telewizyjnej ............................................................ 136 4.2 Geneza CBC/Radio-Canada ....................................................................................... 147 4.3 Obecny kształt organizacyjny i programowy CBC .................................................... 153 4.4 Usługi świadczone przez CBC/Radio-Canada ........................................................... 158 3 4.5 System zarządzania i struktura zatrudnienia CBC ..................................................... 167 4.6 Strategiczne kierunki rozwoju CBC/Radio Canada do roku 2105 – strategie: Everyone, Every Way, A space for us all ......................................................................... 176 Rozdział 5. Praktyczne aspekty działalności CBC/Radio-Canada (analiza dokumentów) ...................................................................................................................... 205 5.1 Realizacja założeń określonych w strategiach Everyone, Everyway i A space for us all, dotycząca usług francusko-i anglojęzycznych – analiza raportu rocznego 2014- 2015 …………………………………………………………………………………..205 5.2 Wpływ działalności Canadian Broadcasting Corporation na kanadyjską gospodarkę (analiza raportu Deloitte 2011) ........................................................................................ 228 Bibliografia: ........................................................................................................................ 268 Opracowania książkowe polsko- i obcojęzyczne ............................................................. 268 Spis tabel ............................................................................................................................. 278 Spis wykresów ..................................................................................................................... 279 4 Wstęp Wyzwania, stojące obecnie przed nadawcami publicznymi, związane z malejącymi budżetami czy postępującą fragmentaryzacją widowni, a także tocząca się od wielu lat debata o roli nadawców publicznych w czasach błyskawicznego postępu technologicznego w obszarze dystrybucji, skłoniły mnie do podjęcia próby oceny roli, jaką pełni kanadyjski nadawca publiczny – Canadian Broadcasting Corporation (CBC) – na rynku radiowym i telewizyjnym w Kanadzie. Swoją analizę ograniczyłam do telewizji CBC, radiowe ramię CBC - Radio-Canada - przedstawiając jedynie w sposób ogólny. O sile telewizji wciąż decyduje najwyższy zasięg spośród mediów oraz najdłuższy dzienny czas spędzony na korzystaniu z medium. Warto jednak wziąć pod uwagę to, że dzisiejsza telewizja nie ogranicza się do samego odbiornika w salonie i obecnie jest naturalnie połączona z tabletem, komputerem czy smartfonem. Telewizja przeniosła się do internetu. Podsumowując, można powiedzieć, że telewizja jest silnym medium, przy czym jej siła nie wynika tylko i wyłącznie z dużej skuteczności, ale też ze współpracy z internetem. Nie sposób nie zgodzić się z tezą, iż dawne media masowe zaczynają tracić swój masowy charakter. Zwiększająca się liczba dostępnych usług, postępująca specjalizacja, konieczność budowania świadomości marki wśród określonych grup odbiorców docelowych oraz rosnąca substytucyjność oznaczają, że nadawcom publicznym coraz trudniej jest sprostać oczekiwaniom pokładanym w nich przed odbiorców. Z tym większym wysiłkiem przychodzi im realizowanie modelu, popularyzowanego w okresie ich niemalże monopolistycznego funkcjonowania – czyli pełnienie roli uniwersalnych narodowych dostawców szerokiej gamy programów, adresowanych do wszystkich odbiorców. W rzeczywistości czasy monopoli lub quasi-monopoli w branży nadawczej należą już do przeszłości. Zmiany technologiczne bezsprzecznie przyczyniły się do pojawienia się wątpliwości, dotyczących sensu istnienia nadawców publicznych. Telewizja satelitarna, kablowa i web- casting z powodzeniem wyeliminowały niektóre z głównych tez nadawców publicznych w kwestii konieczności finansowania ich działań ze środków publicznych, aby zapewnić możliwość dostarczania różnorodnych i innowacyjnych treści. 5 Nadawcy publiczni padli także ofiarą wszechobecnego rozczarowania samą koncepcją dostarczania dóbr i usług przez państwo. Coraz więcej zwolenników zyskuje teza, iż jest możliwe zaspokojenie potrzeb edukacyjnych, rozrywkowych czy informacyjnych przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego poziomu merytorycznego, kulturowego lub artystycznego programów, które charakteryzowałaby wiarygodność, bezstronność i obiektywność poprzez działalność coraz większej rzeszy nadawców prywatnych, dążących do maksymalizacji własnych zysków. W swojej pracy podejmuję próbę analizy roli i miejsca, jakie Canadian Broadcasting Corporation zajmuje w kanadyjskim systemie medialnym, przyjmując, iż Korporacja jest unikalnym na skalę światową nadawcą publicznym, którego misją jest realizowanie „celu narodowego”, natomiast istnienie tego nadawcy publicznego stanowi istotny warunek zachowania tożsamości narodowej Kanady. Służące społeczeństwu kanadyjskie radio i telewizja muszą propagować różne tożsamości: narodową i jednostkową, obywatelską i etniczną, a także lojalność zarówno w stosunku do demokratycznej kultury obywatelskiej, jak i pluralistycznej społeczności narodowej. Przyjmując podejście funkcjonalno- instytucjonalne, opisujące Canadian Broadcasting Corporation jako instytucję medialną, działającą w szerszym kontekście medialnym, społecznym i ekonomicznym, zdecydowałam się uzupełnić je o analizę matrycy kulturowej, w obrębie której funkcjonuje ten nadawca. Canadian Broadcasting Corporation funkcjonuje nadal w określonym otoczeniu medialnym, które ulega ewolucji wraz ze zmianami zachodzącymi na rynku nadawców. Podobnie jak CBC odgrywa wiele ról w systemie medialnym Kanady, tak również istnieje wiele punktów widzenia społeczeństwa kanadyjskiego na to, jaka powinna być rola tego nadawcy. Począwszy od niepodejmowania żadnych działań komercyjnych, przez dostarczanie na platformy treści wytworzonych przez użytkowników, skończywszy na zapewnieniu cyfrowej przestrzeni publicznej, w której odbiorcy mogą zapoznać się z wieloma mediami niezorientowanymi na zysk. Wraz ze wzrostem rozdrobnienia działań CBC zwiększa się różnorodność wizji społeczeństwa na ich temat1. W konsekwencji, nie istnieje jeden głos publiczny, który mógłby przemówić w obronie publicznego nadawcy, a naciski na działania 1 J. Harper, T.Yantek, Media, profit, and politics: competing priorities in an open society, Kent State University Press, Kent, 2003 s. 13-14. 6 rządu są słabe i rozproszone. Sposób, w jaki można by połączyć te punkty widzenia i wykorzystać wagę opinii publicznej, aby wymusić zwiększenie wsparcia rządu dla nadawcy publicznego, nadal pozostaje nieuchwytny2. Jednym z ważnych zadań, jakie postawiłam swojej pracy, jest przedstawienie kulturotwórczej