DOM GROBÓW SŁUPSKICH Zeszyt Pierwszy
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DOM GROBÓW SŁUPSKICH Zeszyt pierwszy Dębnica Kaszubska Opracował Andrzej OBECNY Słupsk 1995 DOM GROBÓW SŁUPSKICH Zeszyt pierwszy Dębnica Kaszubska Opracował Andrzej OBECNY Słupsk 1995 / 6d»k« j>' Człowiek żyje tak długo jak trwa pamięć o nim. 3 Spis treści: str. Od autora.................................................... 4 Wstęp ......................................................... 7 Skróty i znaki umowne.............................. 13 Plan cmentarza ...........................................14 Statystyka ....................................................15 Lista zmarłych, których groby istnieją.....32 Lista zmarłych, których grobów nie dnaleziono................................................... 64 Lista grobów, które odnaleziono z brakiem lub nieczytelnymi danymi ......69 Bibliografia ................................................71 Od autora Opracowania zeszytu pt. „Dom Grobow Słupskich" podjąłem się z kilku, dość moim zdaniem istotnych powodów. Pierwszym z nich, chyba najistotniejszym jest cltęc oddania wszystkim zmarłym, pochowanym na dębnickim cmentarzu niejako ostatniej posługi polegającej na przypomnieniu ich żyjącym. Drugim, niemniej ważnym powodem jest chęć udokumentowania i powielenia w wielu egzemplarzach, danych o miejscach „zamieszkania" zmarłych, które to miejsca są jedynymi na z-emi gdzie można ich spotkać. Trzecim, jest wstyd jaki odczuwam, za wszystkich tych. którzy pozwolili zniszczyć lub pozostawić bez należytej opieki, wszystkie bez wyjątku cmentarze na naszych ziemiach i za tych, którzy również i dzisiaj nie przywiązują odpowiedniej tym miejscom wagi i nie traktują ich z należnym pietyzmem. Czwartym, niemniej istotnym, jest wskazanie możliwości jakie otwiera nam ewidencja komputerowa cmentarzy, pozwalająca prowadzić bardzo racjonalną gospodarkę miejscami pochówku. Dzisiaj można powiedzieć z całą pewnością, że gd>by przeprowadzono inwentaryzację komputerową np. słupskiego cmentarza można by było przedłużyć okres chowania o około 15 lat zachowując po tym okresie możliwość dokonywania około 400 pochówków rocznie. Istnie ją jeszcze inne. więcej lub mniej istotne powody , dla których powstała i będzie kontynuowana publikacja pod nazwą „Dom Grobów Słupskich . Myślę, ze dostrzegą je wszyscy ci, którzy widzą doniosłość tego typu publikacji. Proszę ich o kontakt i zapraszam do współpracy. W przygotowaniu są następne zeszyty o cmentarzach w Dobieszewie, Podwilczyme i wielu innych, a także zeszyt poświęcony żołnierzom radzieckim pochowanym na cmentarzu w Słupsku. Blisko rok trwały prace nad powstaniem tego zeszytu. W t\ m czasie przeniesiono informacje z ksiąg metrykalnych na dysłi komputerowe, następnie metodami sortowania i kojarzenia uzupełniono niektóre dane. Tak przygotowana baza posłużyła za punkt wyjścia do przeprowadzenia spisu z natury bezpośrednio na cmentarzu. Ponowne wprowadzenie i uzupełnienie danych pozwoliło na stworzenie listy osób pochowanych na cmentarzu w Dębnicy Kaszubskiej. Mam świadomość tego, że na pewno nie uniknąłem błędów7. Wynikają one z następujących powodów : -złego przepisania niewyraźnie napisanych danych. 6 -powielenia błędów popełnionych przez dokonującego wpisu do księgi metrykalnej, -nieprawdziwych danych podanych przez rodziny osób zmarłych, -błędów popełnionych przez kamieniarzy przy wypisywaniu tablic na nagrobkach, -moich własnych błędów, których nie potrafiłem odnaleźć. Przy porównaniu różniących się tych samych danych podawanych w różnych źródłach kierowałem się następującymi kryteriami. -w pierwszej kolejności za prawdziwe przyjmowałem dane zawarte w aktach zgonu, urodzenia i kartach zgonu, -w drugiej kolejności za prawdziwe przyjmowałem dane zawarte w księgach metrykalnych, -w trzeciej kolejności za prawdziwe przyjmowałem dane zawarte na tablicach nagrobkowych, przy czym datę urodzenia przyjmowałem za prawdziwą tę, która była na tablicy nagrobkowej. Wszystkie informacje przepisywałem w brzmieniu i pisowni oryginalnej, takiej jaką zapisano w źródłach z których korzystałem. Ubolewam nad tym, że zeszyt ten nie zawiera informacji o zmarłych pochodzenia niemieckiego, którzy pochowani zostali na tutejszym cmentarzu. Zwracałem się w tej sprawie do członków Związku Mniejszości Niemieckiej w Słupsku jednak bez 7 zainteresowania i odzewu z ich strony. Mam więc świadomość, że lista moja jest niepełna. Za ewentualne pomyłki, których powstanie wyjaśnione jest powyżej, a których uniknięcie było niemożliwe zainteresowanych najmocniej przepraszam i jednocześnie proszę o kontakt w celu dokonania poprawek. Na koniec serdecznie dziękuję tym wszystkim, którzy okazali mi swą pomoc w powstaniu i opracowaniu tego zeszytu. Andrzej OBECNY Słupsk, w październiku 1995 roku X Wstęp Cmentarz dębnicki zajmuje powierzchnię 1.1 ha. Jego wymiary po obrysie płotu wynoszą: od strony pimidniowej-185m, zachodnicj-130m. północnej-170m i wschodniej- 140m. Położony jest po lewej stronie drogi Słupsk-Dębnica Kaszubska tuz przed wjazdem do wsi. Cmentarz ogrodzony jest metalowym płotem z murowanymi słupkami. Posiada dwie bramy wjazdowe główną od szo>> Słupsk-Dębnica Kaszubska usytuowaną pomiędzy kwaterami „A" i ..O" oraz boc mą od strony zachodniej, do której prowadź, aleja dzieląca na dwie części kwaterę ..M". Idąc od bramy głóv nej w głąb cmentarza po lewej stronie znajduje się kaplica cmentarna wybudowana przed II wojną światową. Na 1 ońcu alei stoi nowy krzyż i nowy ołtarz. Natomiast stary krzyż i ołtarz mieszczą się po prawej stronie alei głównej na przeciwko kaplicy. Wszystkie aleje cmentarza obsadzone są kilkuletnimi tujami. Duze drzewa znajdują się jedynie na kwaterze „O". Najstarsza część cmentarza z polskimi grobami znajduje się na kwaterze ..A”, później chowano imarłych na kwaterze ,.B'\ następnie na kwaterze „C” Obecnie zmarli chowani są na kwaterze „D”. Na tej kwaterze i kwaterze „E” istnieją dwa sektory z przeznaczeniem: sektory większe na groby podwójne i sektory mniejsze na groby pojedyncze. Na kwaterach „A", ,,B", „C” 9 usytuowanie grobów jest haotyczne, niewyrównane w rzędach i kolumnach. Brak jakichkolwiek źródeł na to, jak wyglądał cmentarz dębnicki w przeszłości. Pewne jest tylko to, że takie jak dzisiaj usytuowanie cmentarza datuje się co najmniej od roku 1672, z którego pochodzi najstarszy znany zapisek o jego istnieniu, dotyczący pochówku Ernsta Vengersa. Można jednak przypuszczać, że historia cmentarza zaczęła się długo wcześniej i sięga początków isinienia samej wioski. Pierwsza wzmianka o Dębnicy Kaszubskiej pochodzi z roku 1483 i ta data uważana jest za początek osady. Ślady osadnictwa na tym terenie z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza wskazują na to, że musiała być ona zasiedlona dużo wcześniej. Pierwotnie osadzie założonej przez Słowian, nadano nazwę Dammencze, później zmieniono ją na Damptize i wreszcie Damnitz co oznacza „miejsce dębu”, a więc przestrzeń otoczoną dębowym lasem. Nazwa Damnitz utrzymała się do XVII wieku, później zastąpiono ją określeniem Rathsdamnitz tzn. „będąca własnością miejską”, w tym przypadku własnością Słupska. W źródłach pisanych zostaje ona po raz pierwszy poświadczone w 1672 roku. Prawa własności miasta Słupska nad wsią sięgają roku 1517, a udokumentowane prawo kupna wioski, pochodzi z dnia 18 czerwca 10 1673 roku. I jak ów zapis podaje sporządzone w obecności rajców Słupska Otto Grentsa, Simona Schutze i najstarszego gospodarza ówczesnej Dębnicy Kaszubskiej 83 letniego Abrahama Radtkego zmarłego 28 kwietnia 1679 roku i pochowanego na dębnickim cmentarzu..- - — Dębnica Kaszubska w pierwotnym kształcie była osadą typu uliczkowego (Gassendorf), od XIX wieku zaś miała postać wioski trzyczęściowej z dwoma koloniami : Raten i Papiermühle. W późniejszym okresie te trzy części połączono - w 1939 roku zajmowały one łącznie powierzchnię 1700 ha. i liczyły 2844 mieszkańców. Dzisiejsza Dębnica Kaszubska zajmuje powierzchnię 2039 ha. (tzw obręb geodezyjny) a na jej terenie żyje 3162 mieszkańców. Z całą pewnością łączyć należy fakt istnienia w wiosce cmentarza z historią dębnickiego kościoła. Wybudowany 29 września 1584 w dniu św.Michała początkowo drewniany budynek w późniejszych latach wielokrotnie rozbudowywano, modernizowano i wyposażano. Jako ciekawostkę można podać fakt zakupienia przez parafię dębnicką w 1839 roku organów, od słynnej wówczas na Pomorzu wytwórn« z Duninowa. (Dunnow) Brak natomiast jakichkolwiek historycznych źródeł odnoszących się do samego cmentarza. Jedynymi dokumentami, które wskazują na jego istnienie są księgi metrykalne i parafialne. Jak już pisałem najstarsza z nich zawiera dane o urodzeniach, ślubach i zgonach mieszkańców parafii Rathsdamnitz w latach 1672-1837. Kolejną jest księga zgonów parafii Dębnica Kaszubskai obejmująca lata 1946-1995 Według istniejących dokumentów pierwszymi osobami pochowanymi na cmentarzu w Dębnicy Kaszubskiej byli : Ernst Vengers zm.1672 Mart Hanek zm.1673 Paul Lirtz zm. 1677 Simon Neymens zm. 26.03.1678 Hans Kreft zm. 07.03.1679 Ostatnim rokiem zapisu w tej ksiedze metrykalnej jest 1837 rok w którym zmarło 20 osób. Byli to : Johan Gentlaff ur.l 767 zm. 10.01.1837 Ludwig Wittenberg ur.l 735 zm. 17.01.1837 Martin Werth ur.l 739 zm.30.01.1837 Anna Maria Below ur.l 762 zm.03.02.1837 Anna Maria Nity ur.l 770 zm.04.02.1837 Ernst Christian Henrich Holzky ur. 1764 zm.09.02.1837 Fridrich Wilchelm Lesjentow zm.03.03.1837 Carl Edward Garzbatt zm. 12.03.1837 Carl Albert Schmidtke zm.06.04.1837 12 Michael Wittenburg ur. 1762 zm. 17.04.1837 Ernstine Carolin Jasch ur. 1815 zm. 13.04.1837 Eund * Christian Seil ur.1774 zm.28.04.1837 Ludwig Wamd zm.30.04.1837 Charlotte Schmidtke ur. 1804 zm.06.05.1837