66 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
ศักยภาพการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา The Potential of Clay Brick Production of Bang Ban District, Phra Nakhon Si Ayutthaya Province ฤดี นิยมรัตน* Ruedee Niyomrath ชนกภัทร นรารัตนวันชัย** Chanokpat Nararatwanchai ณิชกานต เวียงจันทร** Nitchakan Wiangchan
Received : May 15, 2019 Revised : July 22, 2019 Accepted : October 17, 2019 บทคัดยอ การวิจัยครั้งนี้มีวตถั ุประสงคเพื่อศกษาระบบการผลึ ิตและประเมินศกยภาพการผลั ตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยศึกษาจากผูผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยาจํานวน 28 ราย ดวยแบบสัมภาษณและแบบประเมินศักยภาพการผลิต การวิเคราะหขอมูลโดยใชการวิเคราะหเนื้อหา ประกอบคาสถิติความถี่และรอยละ ผลการวิจัยพบวา การผลตอิ ิฐดวยม ือและการผลิตอิฐดวยเครื่องมีระบบการ ผลิตที่คลายกัน ยกเวนดานปจจัยการผลิตที่พบวา การผลตอิ ิฐดวยเครื่องมีพื้นที่เพื่อการผลิตเกินความจําเปนใน การใชงาน และการผลิตอิฐดวยเครื่องมีการจางแรงงานเกือบทุกโรงงาน ดานกระบวนการผลตพบวิ า กําลังการ ผลิตตอวันของการผลิตอิฐดวยเครองสื่ ูงกวาการผลตอิ ิฐดวยมือ 2 เทา สําหรับดานผลผลิตพบวา อิฐที่ผลิตดวย เครื่องไดร ับการรับรองตามมาตรฐานผลตภิ ณฑั อุตสาหกรรม สวนอิฐผลิตดวยมือทุกรายเปนอาชีพที่สืบทอดจาก รุนพอแม ผลการประเมินศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาพบวา การผลตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาลจังหวัด พระนครศรีอยุธยาทั้งสามดานไดแกดานผลิตภณฑั และความเขมแข็งของชุมชน ดานการตลาดและความเปนมา ของผลิตภณฑั และดานคุณภาพผลิตภณฑั และในภาพรวมอยูในระดับนอย
คําสําคัญ : ระบบการผลิต / ศักยภาพการผลิต / อิฐดินเผา
*อาจารยประจําสาขาวิชาการจดการอั ุตสาหกรรม คณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวิทยาลยราชภั ฏสวนสั ุนันทา Lecturer in Industrial Management Faculty of Industrial Technology Suan Sunandha Rajabhat University **นกศั ึกษาสาขาวิชาการจัดการอุตสาหกรรม คณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรม มหาวิทยาลยราชภั ฏสวนสั ุนันทา Industrial Management Students Faculty of Industrial Technology Suan Sunandha Rajabhat University สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 67 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
ABSTRACT This research aims to study the production system, and to assessment the potential of clay bricks production of Bang Ban district, Phra Nakhon Si Ayutthaya province. Data gathering form 28 manufacturers of clay bricks by structured interview form and potential assessment form. Data analysis by using descriptive statistics included frequency and percentage. The results found that brick production by hand and by machine have similar production systems. Except for the production factors showed that the production of bricks with machines has more space for production than necessary for use, and most of the production of bricks with machines have to hire workers. In the production process aspect, it was found that daily productivity of brick production with machines had 2 times higher than the production of bricks by hand. For the outputs of production, it was found that bricks manufactured with machine is certified according to the industrial product standards, and all the production of bricks by hand are a profession that inherits from the parents. The potential of clay bricks production shown that: Clay bricks had low level of production potential all 3 aspects and the overall.
Keywords : Production System / Production Potential / Clay Brick
ความเปนมาและความสําคัญของปญหา ในสมัยอยุธยาประเทศไทยมีความเจริญทางดานเศรษฐก ิจการคามีชื่อเสียงในภูมภาคเอเชิ ียและของโลก โดยมีกรุงศรีอยุธยาเปนราชธานไทยระหวี าง พ.ศ. 1893-2310 รวมเวลาถึง 417 ป มีหลักฐานทางประวัติศาสตร และโบราณคดี ไดแก ตํานาน พงศาวดาร จดหมายเหตุ ศลาจาริ ึก ตลอดจนโบราณสถานและแหลงโบราณคดี จํานวนมาก เรื่องที่นาสนใจเรื่องหนึ่งคือ การผลิตเครื่องปนดินเผา โดยเฉพาะอิฐดินเผาทเปี่ นวัสดุกอสรางที่ใช สําหรับสรางวัด ที่ยังคงหลักฐานจวบจนปจจุบัน แหลงผลิตอิฐดินเผาของประเทศไทยสวนใหญอยูในเขตทราบลี่ มภาคกลางุ อาทิ จังหวัดนนทบุรี จังหวัด ปทุมธานี จังหวัดอางทอง จังหวัดสุพรรณบุรีและจังหวดพระนครศรั อยี ุธยา เปนตน แตเดิมดินที่นํามาทําอิฐดิน เผาเปนดินจากแมนา้ํ มีเนื้อละเอียดปนทราย มลี ักษณะพิเศษคือไมเหนียวมากเกินไป แตปจจบุ ันดินแมน้ําตอง เสียคาใชจายสูงมากรวมทั้งมีการนาเครํ ื่องจักรมาชวยขึ้นรูปอิฐ จึงใชดินจากพื้นที่ลุมทมี่ คี ุณสมบัตเหมิ ือนดิน แมน้ําคือเปนดินสองชั้น ชั้นบนเปนดินเหนียวปนทรายมาก สวนชั้นลางเปนดินเหนียวลวน เมื่อขุดมารวมกันจะได ดินเหนียวปนทรายสําหรับการขึ้นรูป นอกจากดินแลว การทําอิฐดินเผายังใชแกลบและเถาแกลบเปนสวนผสมให เขากัน ขึ้นรูป ตากแหง และเผาใหไดอิฐสสี มสดทั่วทั้งกอน แกรง สามารถนําไปใชงานได “บางบาล” เปนอําเภอหนึ่งของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาที่มีการทําอิฐดินเผาดวยวิธีการดั้งเดิม ผสมผสานกับเทคโนโลยี ทําใหได อ ิฐที่ดีมีคุณภาพในเวลาที่รวดเร็วกวาเดิม ซึ่งการผลตอิ ิฐดินเผามี 2 วธิ คี ือ การ 68 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
ผลิตอิฐดวยมือทตี่ องใชแรงงานผลิต อิฐที่ไดมีลักษณะผิวเรียบ แทงตัน ทนทานมากกวาอิฐแบบใชเครื่อง รวมทั้งมี ราคาสูงกวาอิฐใชเครื่อง สวนอิฐผลิตโดยใชเครื่อง ลักษณะเปนแทงสี่เหลี่ยม มรี ู 2-4 รู หรืออาจเปนแทงตันผลิต ขนรึ้ ูปไดเร ็วกวาอิฐผลิตดวยมือแตม ีราคาขายต่ํากวา ในอําเภอบางบาลมีตาบลทํ ผลี่ ิตอิฐอยเปู นจํานวนมาก เชน ตําบลไทรนอย ตําบลสะพานไทย ตําบลกบเจา และตําบลมหาพราหมณ เปนตน ในการวิจัยเรื่องศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยการศึกษา ระบบการผลิตอิฐดินเผา ครอบคลมทุ ั้งระบบการผลติ (System of Manufacturing) ที่ประกอบดวย (1) ปจจัย การผลิต (Inputs) โดยพิจารณาจากทรัพยากรเพื่อการผลิต (Productive Resources) 4 ประเภทคือ ที่ดิน แรงงาน ทุนและผูประกอบการ ประกอบกับปจจัยพื้นฐานการดําเนนธิ ุรกิจ 4 ประการ (4M) ไดแก พนักงาน (แรงงาน) วัตถุดิบ เครื่องจักรอุปกรณ และวิธีการผลติ (Korbuakaew, 2009, p.4) (2) กระบวนการผลิต (Manufacturing Process) ทั้งดานผลิตภาพ (Productivity) คุณภาพ (Quality) ตนทุนและราคา (Cost and Price) การขนสงและการสงมอบ (Delivery) ความปลอดภัยและสุขภาพ (Safety) ขวัญกําลังใจ (Moral) สิ่งแวดลอม (Environment) รวมทั้งภาพพจนและจรรยาบรรณของผูผลิต (Image/Ethics) (Niyomrath, 2008, pp.85-89) และ (3) ผลผลติ (Outputs) ที่ครอบคลุมความสามารถในการสงออก (Exportable) ตราสนคิ า (Brand Equity) การผลิตอยางตอเนื่องและคณภาพเดุ ิม (Continuous & Consistent) ความมีมาตรฐาน (Standardization) คุณภาพ (Quality) ความพึงพอใจของลูกคา (Satisfaction) และประวัติความเปนมาของ ผลิตภณฑั (Story of Product) แลวจึงประเมินศักยภาพจํานวน 3 ดาน ไดแก (1) ดานผลิตภัณฑและความ เขมแข็งของชุมชน (2) ดานการตลาดและความเปนมาของผลตภิ ณฑั และ (3) ดานคุณภาพผลิตภณฑั (Office of the Official Information Commission, 2016) จากการศึกษางานวิจัยท่เกี ี่ยวกับการพัฒนาอิฐดินเผาพบวา มีการวิจยทั ี่หลากหลายมมมองุ โดยเฉพาะ การวิจัยที่เกี่ยวของกับผลิตภณฑั (อิฐดินเผา) เชน การออกแบบและพัฒนาเพื่อเพิ่มมูลคาอ ิฐดินเผา (Janbuala, et al., 2011) การทําสวนผสมที่เหมาะสมในการทําอิฐดินเผา (Srisomsak, 2005) และการพัฒนาคณภาพอุ ิฐดิน เผาตามมาตรฐานผลตภิ ณฑั ชุมชน (Samart, 2016) นอกจากนี้มีงานวิจัยที่ศึกษาในมุมมองของลูกคาไดแก ศึกษาการตัดสินใจซื้ออิฐดินเผา (Boonpradap, 2009) ครอบคลุมถงความรึ ับผดชอบติ อสังคม (Ratrung, 2014) สุขภาพอนามัยของชุมชน (Aunkham, 2012) และของพนักงาน (Bunkhao, Polraksa & Tippila, 2016) รวมทั้งผลกระทบตอสิ่งแวดลอม (Chaiwong, 2003) เปนตน สําหรับการผลิตอิฐดินเผาพบงานวิจัยที่ศึกษาความเปนไปไดในการผลิตอิฐดินเผา (Torroungwatthana, 2005) การวิเคราะหตนทุนและผลตอบแทนในการลงทุนผลิตอิฐดินเผา (Arsakun, 2007) การศึกษา กระบวนการผลตและปิ ญหาการผลิต (Sllvannatsiri, 2008) การเพิ่มประสิทธิภาพการผลตอิ ิฐดินเผา (Saweatnai & Wongmanee, 2008) และการลดอิฐเสียจากกระบวนการเผา (Saiyawut, et al., 2018) เปนตน จากการศึกษาคนควางานวิจัยทเกี่ ยวขี่ องกับการพัฒนาการผลิตพบวาม ีการศึกษาวิจัยที่หลากหลาย ซึ่งใน การวิจัยครั้งนี้มีวตถั ุประสงคเพื่อศกษาระบบการผลึ ิตและประเมินศกยภาพการผลั ตอิ ิฐดินเผาของชุมชนผูผลติ สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 69 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
อําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยพิจารณาปจจัยนําเขาหรือปจจัยการผลิตที่เปนทรัพยากรของ ชุมชน เพื่อนําเขาสูกระบวนการผลิตใหไดผลผลิตทไดี่ ร ับออกมาเปนสินคาหรือบริการขั้นสุดทายทตอบสนองี่ ความพอใจ ของผูผลิตและลูกคา ผลของการวิจัยครั้งนรวมที้ ั้งกระบวนการวิจัยชวยกระตุนเศรษฐกิจรากหญา สงเสริมธุรกิจในชุมชนใหมีรายได สามารถพึ่งพาตนเองไดและมคี ุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นดวยการนําภูมิปญญาท องถิ่น และทรัพยากรทองถิ่นที่มีอยูมาปรบใชั ในการผลิตและพัฒนาผลตภิ ณฑั ที่เปนขนบธรรมเนยมประเพณี ีและ ศิลปวัฒนธรรมของชุมชน (Office of the National Economic and Social Advisory Council, 2004) ที่นําไปสูการพัฒนาผลิตภณฑั เสรมสริ างคณคุ าของผลิตภัณฑใหเป นที่ยอมรับแกบุคคลทั่วไป สามารถใชเปน แหลงสรางรายได และความเขมแขงให็ กับชุมชน ชวยกระตุนใหเกิดกระบวนการมีสวนรวมของผูผลิต/ ผูประกอบการ OTOP และชุมชนในการพัฒนาผลตภิ ณฑั
วัตถุประสงคของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาระบบการผลตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 2. เพื่อประเมินศักยภาพการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
วิธีดําเนินการวิจัย ในการวิจัยเรื่องศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีการ ดําเนินการวิจยดั ังตอไปน ี้ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาระบบการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยการ สัมภาษผูผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ที่ประกอบดวย ขอมูลดานปจจยการผลั ิต กระบวนการผลติ และผลผลิต จํานวน 80 ราย และเลือกตัวอยางจานวนํ 28 ราย จากผูผลิตที่มีความพรอมและ เต็มใจใหขอมลู โดยใชแบบสมภาษณั แบบมีโครงสราง (Structured Interview) ซึ่งแบงเปน 4 ตอนคอื ตอนที่ 1 สัมภาษณขอมลของผู ูผลิต/เจาของโรงงานและขอมลโรงงานู /ผลตภิ ณฑั ตอนที่ 2 สัมภาษณปจจยการผลั ิต ที่ ครอบคลมุ 6 ประเด็น ไดแก (1) ที่ดิน (2) แรงงาน (3) ทุน (4) วัตถุดิบ (5) เครื่องมือ เครื่องจักรและอปกรณุ และ (6) วิธีการผลติ ตอนที่ 3 สัมภาษณกระบวนการผลติ จํานวน 8 ประเด็น ไดแก (1) ผลิตภาพ (2) คุณภาพ (3) ตนทุนและราคา (4) การขนสงและการสงมอบ (5) ความปลอดภยและสั ุขภาพ (6) ขวัญกําลังใจ (7) สิ่งแวดลอม และ (8) ภาพพจนและจรรยาบรรณของผผลู ติ ตอนที่ 4 สัมภาษณผลผลิต จํานวน 7 ประเด็น ไดแก (1) ความสามารถในการขายและการสงมอบ (2) ตราสินคา (3) การผลิตอยางตอเนื่องและการรักษาไวซึ่ง คุณภาพเดิม (4) ความมีมาตรฐาน (5) คุณภาพ (6) การสรางความพงพอใจแกึ ลูกคา และ (7) ประวัติความ เปนมาของผลตภิ ณฑั การวเคราะหิ ขอมูลโดยการวเคราะหิ เนื้อหา (Content Analysis) แลวนําเสนอขอมูลเปน ความเรยงี ประกอบคาความถี่ (Frequencies) และรอยละ (Percentage) ขั้นตอนที่ 2 สอบถามความพึงพอใจที่มีตออิฐดินเผาจากลูกคาที่เปนผูซื้อและผูใชงานอิฐดินเผาของ อําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เปนผูตอบแบบสอบถาม จํานวนตัวอยางที่ใชเพื่อการศึกษา จํานวน 77 ราย ไดจากการคํานวณตามสตรทู ี่ไมทราบจํานวนประชากรและเหมาะสมกับสภาพประชากรและพื้นท ี่ 70 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
(Cochran, 1977, p. 75) n = Z2Pq / e2 (เมื่อ Z = 1.96 ที่ระดับความเชื่อมั่นรอยละ 95, สัดสวนของตัวอยาง ที่ตองการสุม (P) = 15%, คาความผิดพลาด (e) = .08) โดยใชแบบสอบถามความพึงพอใจของลูกคาที่เปนผูซื้อ/ ผูใชอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยามีลักษณะการตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) จํานวน 5 ระดับคะแนน การวิเคราะหขอมลโดยการหาคู าเฉลยี่ (Mean) และคาเบยงเบนี่ มาตรฐาน (Standard Deviation, S.D.) รายขอ และในภาพรวม โดยแปลความหมายระดบคั าเฉล่ยดี ังนี้ (ชัชวาลย เรืองประพันธ, 2543, น. 30) คาเฉลี่ย 4.50-5.00 หมายถึง มีความพอใจมากที่สุด คาเฉลี่ย 3.50-4.49 หมายถึง มีความพอใจมาก คาเฉลี่ย 2.50-3.49 หมายถึง มีความพอใจปานกลาง คาเฉลี่ย 1.50-2.49 หมายถึง มีความพอใจนอย คาเฉลี่ย 1.00-1.49 หมายถึง มีความพอใจนอยที่สุด ขั้นตอนที่ 3 ประเมินศักยภาพการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จํานวน 28 ราย ที่เปนผูใหขอมูลระบบการผลิต โดยใชแบบประเมินศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ปรับปรงจากแบบประเมุ ินการคดสรรสั ุดยอดหนึ่งตําบลหนึ่งผลตภิ ณฑั (OTOP Product Champion: OPC) (สานํ ักงานคณะกรรมการขอมูลขาวสารของทางราชการ, 2559) ประเมนโดยการิ ใหคะแนนตามเกณฑที่กําหนดรายขอ รายประเด็นของ 3 ดาน ไดแก (1) ดานผลิตภณฑั และความเขมแข็งของ ชุมชน (2) ดานการตลาดและความเปนมาของผลิตภณฑั และ (3) ดานคุณภาพผลตภิ ณฑั การวเคราะหิ ขอมูล โดยการรวมคาคะแนนประเมินแตละด านทั้ง 3 ดาน และในภาพรวม นําคะแนนมาเทียบกับเกณฑตามระดับ ศักยภาพดังนี้ (สํานักงานคณะกรรมการขอมูลขาวสารของทางราชการ , 2559) รอยละ 90-100 หมายถึง มีศักยภาพดีมาก รอยละ 80-89 หมายถึง มีศักยภาพดี รอยละ 70-79 หมายถึง มีศักยภาพปานกลาง รอยละ 50-69 หมายถึง มีศักยภาพนอย ต่ํากวารอยละ 50 หมายถึง มีศักยภาพนอยมาก
สรุปผลการวิจัย ผลการศึกษาระบบการผลตและประเมิ ินศักยภาพการผลิตของผผลู ตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จํานวน 28 ราย ซึ่งเปนผูผลิตอิฐดวยมือ จํานวน 14 ราย (รอยละ 50) สวนที่เหลือ จํานวน 14 ราย (รอยละ 50) เปนผูผลิตอิฐโดยใชเครื่อง ผผลู ตอยิ ูในเขต 4 ตําบล ไดแก ตําบลไทรนอย จํานวน 18 ราย (รอยละ 64.29) ตําบลสะพานไทย จํานวน 5 ราย (รอยละ 17.86) ตําบลกบเจา จํานวน 4 ราย (รอยละ 14.29) และอีกจํานวน 1 ราย (รอยละ 3.57) อยูในเขตตําบลมหาพราหมณ โดยสรปแลุ วพบวาการผลตอิ ิฐดวย มือและการผลิตอิฐดวยเครื่องมระบบการผลี ิตที่คลายกัน ยกเวนการผลิตอิฐดวยเครื่องมีพื้นที่เพื่อการผลิตเกิน ความจําเปนในการใชงาน และมีการจางแรงงานเกือบทุกโรงงานแตกตางจากการผลิตอิฐดวยมือ รวมทั้งกําลัง สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 71 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
การผลิตตอวันของการผลิตอิฐดวยเครื่องสูงกวาการผลิตอิฐดวยมือ 2 เทา และอิฐที่ผลิตดวยเครื่องไดรับการ รับรองตามมาตรฐานผลิตภัณฑ อตสาหกรรมุ สวนอิฐผลิตดวยมือทกรายเปุ นอาชีพที่สืบทอดจากรุนพอแม ผล การประเมินศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาพบวา การผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาลจังหวัดพระนครศรีอยุธยาทั้ง สามดานได แกด านผลิตภัณฑและความเขมแข็งของชุมชน ดานการตลาดและความเปนมาของผลตภิ ณฑั และ ดานคุณภาพผลิตภัณฑ และในภาพรวมของโรงงานทั้งสองกลุมอยูในระดับนอย ซึ่งมรายละเอี ียดของผลการวิจัย ดังน ี้ 1. ผลการศึกษาระบบการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ผลการศึกษาระบบการผลติ โดยการศึกษาการดําเนินงานของผูผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ที่ประกอบดวยปจจัยการผลิต กระบวนการผลิต และผลผลิต มีขอคนพบดงนั ี้ 1.1 ผลการศึกษาปจจัยการผลติ จากการศึกษาปจจัยการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัด พระนครศรีอยุธยา จํานวน 6 ดาน ไดแก ที่ดิน แรงงาน ทุน วัตถุดิบ เครื่องมือ เครื่องจักรและอุปกรณ และ วิธีการผลติ มีขอคนพบดังน ี้ 1.1.1 การผลิตอิฐดวยมือพบวาผผลู ิต 13 ราย (รอยละ 92.86) มีปริมาณพื้นที่เหมาะสมกับ ความตองการ และ 1 ราย (รอยละ 7.14) มีปริมาณพื้นที่ไมเพียงพอ โดยสวนมาก (11 ราย รอยละ 78.57) เปนเจาของที่ดิน สวนอีก 2 ราย (รอยละ 14.29) เชาพื้นที่ และซื้อพื้นที่ใหม (1 ราย รอยละ 7.14) ผผลู ิต 5 ราย (รอยละ 35.71) จางแรงงานเพื่อการผลิตโดยจางแรงงานในพื้นที่ ทมี่ ีคาจาง 0.15 บาท/กอน ทุกแหงไมมี สวัสดิการ ผผลู ตสิ วนมาก (12 ราย รอยละ 85.71) ใชทุนสวนตัวและมีทุนสืบทอดจากบรรพบรุ ุษ มีเพยงสี วน นอยที่กูแหลงเงินทุน (2 ราย รอยละ 14.29) 1.1.2 การผลิตอิฐดวยเครื่องพบวาผูผลิต 10 ราย (รอยละ 71.43) มีปริมาณพื้นที่เหมาะสมกับ การใชงาน และ 4 ราย (รอยละ 28.57) มีปริมาณพื้นที่มากกวาการใชงาน โดยสวนมากเชาพื้นที่ (11 ราย รอยละ 78.57) และสวนนอย (3 ราย รอยละ 21.43) เปนเจาของที่ดนิ ผูผลิต 11 ราย (รอยละ 78.57) จาง แรงงานเพื่อการผลิต โดยจางแรงงานทั้งในและนอกพื้นที่ และจายคาจ างเปนรายกอนในราคา 0.11 บาท/กอน ทุกแหงไมมีสวสดั ิการ ผผลู ตสิ วนมาก (13 ราย รอยละ 92.86) ใชทุนสวนตัวและมีทุนสืบทอดจากบรรพบุรุษ มี เพียงสวนนอย (1 ราย รอยละ 7.14) ที่กูแหลงเงินทุน การผลิตอิฐใชวัตถุดิบเพียง 3 ชนิดไดแก ดิน ที่ซื้อจากภายนอกพื้นที่ (อําเภอปากชอง จังหวัด นครราชสมาี ) ราคา 2,000-2,500 บาท/คันรถสิบลอ และแกลบ ราคา 25,000 บาท/คันรถสิบสองลอ และ วัตถุดิบที่ไดจากกระบวนการเผาอ ฐิ ไดแก เถาแกลบ โดยมีเครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณ รวมทั้งวิธีการผลิต ตามตารางที่ 1
72 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
ตารางที่ 1 ขั้นตอนการผลิต เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณเพื่อการผลิตอิฐดินเผา
อิฐผลิตดวยมือ อิฐผลิตดวยเครื่อง ขั้นตอน เครื่องมือ เครื่องจักร เครื่องมือ เครื่องจักร ผังกระบวนการ และอุปกรณ และอุปกรณ 1. เตรียม 1. พลั่วตักดิน 1. พลั่วตักดิน เริ่ม วัตถุดิบ 2. เครื่องผสมดิน 2. เครื่องผสมดิน
หมักดิน
ผสมดินเหนยวี แกลบ เถาแกลบและน้ํา
2. ขึ้นรูป 1. ลองชัก 1. เครื่องผสมดินและ 2. ไมกระแทก ขึ้นรูป ทอดอิฐ รีดอิฐ 3. รถเข็นดิน 2. รถเข็นอิฐ
ทุบอฐิ ตัดอิฐ
ตะแคงอิฐ ผึ่งแดด
สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 73 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
ตารางที่ 1 (ตอ)
อิฐผลิตดวยมือ อิฐผลิตดวยเครื่อง ขั้นตอน เครื่องมือ เครื่องจักร เครื่องมือ เครื่องจักร ผังกระบวนการ และอุปกรณ และอุปกรณ 3. เผา 1. สังกะส ี 1. สังกะส ี 2. เขง เรียงอิฐเปนสเหลี่ ยมี่ 2. เขง 3. กระเตง 3. กระเตง ลอมสังกะส ี
หาบแกลบขึ้นเตาเพื่อคลมอุ ิฐ
เผาอิฐ
สิ้นสุด
1.2 ผลการศึกษากระบวนการผลิต จากการศึกษากระบวนการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จํานวน 8 ดาน ไดแก ผลิตภาพ คุณภาพ ตนทุนและราคา การขนสงและการสงมอบ ความปลอดภัยและสุขภาพ ขวัญกําลังใจ สิ่งแวดลอม และภาพพจนและจรรยาบรรณของผูผลิต มีขอคนพบดังนี้ 1.2.1 การผลิตอิฐดวยมือ พบวามปรี ิมาณการผลติ 1,000-4,000 กอน/วัน/คน ปรมาณการเผาิ อิฐ 200,000-500,000 กอน/เตา และมีความถี่ในการเผาอิฐ 3 เตา/2 เดือน มีตนทุน 0.5-1.0 บาท/กอน มี วิธีการขายคือลูกคามาซื้อเองและมีรถมารับไปสงใหลูกคา มีความถี่ในการขาย 1-4 ครั้ง/เดือน 1.2.2 การผลิตอิฐดวยเครื่อง พบวามีปริมาณการผลิต 2,000-10,000 กอน/วัน/คน ปริมาณการ เผาอิฐ 200,000-600,000 กอน/เตา และมีความถี่ในการเผาอิฐ 3 เตา/2 เดือน มตี นทุน 0.45-1.0 บาท/กอน มี วิธีการขายคือลูกคามาซื้อเองและมีรถมารับไปสงใหลูกคา มีความถี่ในการขาย 1-4 ครั้ง/เดือน 1.3 ผลการศึกษาผลผลิตการศึกษาผลผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จํานวน 7 ดาน ไดแก ความสามารถในการขายและการสงมอบ ตราสินคา การผลิตอยางตอเนื่องและการรักษาไว ซึ่งคุณภาพเดิม ความมีมาตรฐาน คุณภาพ สรางความพึงพอใจแกลูกคา และประวัติความเปนมาของผลิตภัณฑ มี ขอคนพบดังน ี้ 1.3.1 การผลิตอิฐดวยมือ ผผลู ตเกิ นคริ ึ่งเล็กนอย (8 ราย รอยละ 57.14) มียอดขายในระยะ 3 ปคงท ี่ สวนที่เหลือมียอดขายในระยะ 3 ปลดลง (6 ราย รอยละ 42.86) ผูผลิตเกือบทั้งหมด (13 ราย รอยละ 74 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
92.86) ขายสงใหกับลูกคาประจํา ในรอบ 3 เดือนที่ผานมาไมมีการหยุดผลิต (13 ราย รอยละ 46.43) มีเพียง 1 ราย (รอยละ 7.14) หยุดผลตเพราะฝนตกไมิ สามารถขึ้นรปอู ิฐได ผูผลิตทุกรายไมม ีตราสินคาและไม ได รับ มาตรฐานสินคา มีคณภาพของอุ ิฐดินเผาเหมือนเดิมไมเปลี่ยนแปลงโดยคุณภาพของอิฐดินเผาแปรผันตาม คุณภาพของดิน ผผลู ตสิ วนนอย (3 ราย รอยละ 21.43) มีการสอบถามความพอใจของลูกคาดวยวาจา ผูผลิต ทั้งหมด (14 ราย รอยละ 100) ประกอบอาชีพผลตอิ ิฐดินเผาเพราะเปนอาชีพที่ทํากันมาอยางยาวนาน มีการสืบ ทอดมาจากพอแม และทํามามานานกวา 5 ป 1.3.2 การผลิตอิฐดวยเครื่อง ผูผลตเกิ ินครึ่งเล็กนอย (8 ราย รอยละ 57.14) มียอดขายในระยะ 3 ปคงที่ สวนที่เหลือ (6 ราย รอยละ 42.86) มียอดขายในระยะ 3 ปลดลง ผูผลิตทุกรายไมมีตราสินคา ผูผลิต ทั้งหมด (14 ราย รอยละ 100) ขายสงใหกับลูกคาประจํา ในรอบ 3 เดือนที่ผานมาไมม ีการหยุดผลติ (14 ราย รอยละ 100) ผูผลิตสวนมาก (13 ราย รอยละ 92.86) ไมไดร ับมาตรฐานสินคา มผี ูผลิตเพียง 1 ราย (รอยละ 7.14) ไดรับมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม (มอก. 77-2545 อิฐกอสรางสามัญหรืออิฐมอญตัน) มคี ณภาพของุ อิฐดินเผาเหมือนเดิมไมเปลี่ยนแปลง โดยคณภาพของอุ ิฐดินเผาแปรผันตามคุณภาพของดิน ผูผลิตสวนนอย (5 ราย รอยละ 35.71) มีการสอบถามความพอใจของลูกคาดวยวาจา ผูผลิตประกอบอาชีพผลตอิ ิฐเพราะเปน อาชีพที่ทํากันมาอยางยาวนาน มีการสืบทอดมาจากพอแม เปนเจาของกิจการ และมรายไดี ดี (6 ราย รอยละ 42.86) ผูผลิตทั้งหมดทํามานานกวา 5 ป สําหรับผลการศึกษาความพึงพอใจของลูกคาที่มีตออิฐดินเผา พบวาในภาพรวมมีความพอใจ ระดับมาก (คาเฉลยี่ 3.65) เมื่อพิจารณารายขอพบวา ลูกคามีความพอใจระดับมาก (คาเฉลี่ย 3.50-4.49) จํานวน 12 ขอ มีเพียง 1 ขอ ที่มีความพอใจระดับปานกลาง (คาเฉลี่ย 3.30) ไดแก ตราสินคาทระบี่ ุ ผผลู ิตและแหลงผลติ ดังรายละเอียดตามภาพที่ 1 สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 75 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
3.58 ความแข็งแรงทนทานของผลิตภัณฑ 3.77 3.65 ตราสินคาที่ระบุผูผลิตและแหลงผล ติ 3.3 3.61 ความหลากหลายของระดับราคา 3.53 3.62 ความปลอดภัยตอการใชงาน 3.75 3.71 ชื่อเสียง ความนาเชื่อถือของผูผลิต 3.75 3.77 ผลิตภัณฑเปนภมู ิปญญาของทองถิ่น 3.75 3.64 รวม 3.65 3 3.5 4
ภาพที่ 1 คาเฉลี่ยความพึงพอใจของลูกคาที่มีตออิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
2. ผลการประเมินศักยภาพการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จงหวั ัดพระนครศรีอยุธยา การประเมินศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาจํานวน 3 ดาน ไดแก ดานผลิตภณฑั และความเขมแข ็งของ ชุมชน ดานการตลาดและความเปนมาผล ิตภณฑั และดานคุณภาพผลิตภณฑั รวมทั้งในภาพรวมจําแนกตาม ประเภทของอิฐตามวิธีการผลิตเปน 2 ประเภทคือ อิฐผลตดิ วยมือและอิฐผลิตดวยเครื่อง ผลการวิจัยมีดังนี้ 2.1 ศักยภาพการผลิตอิฐดานผล ิตภัณฑและความเขมแข็งของชุมชน พบวาการผลตอิ ิฐดวยมือ สวนมากมีศักยภาพปานกลาง (รอยละ 57) รองลงมามีศักยภาพนอย (รอยละ 21) นอยมาก (รอยละ 14.29) และมีศักยภาพการผลิตดี (รอยละ 7.14) ตามลําดับ การผลตอิ ิฐดวยเครื่องสวนมากมีศักยภาพการผลิตนอย (รอยละ 85.71) สวนที่เหลือมีศักยภาพปานกลาง (รอยละ 14.29) สําหรับศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาดาน ผลิตภณฑั และความเขมแข ็งของชุมชนในภาพรวมสวนมากอยูในระดับนอย (รอยละ 53.57) ดังแสดงตาม ภาพที่ 2 76 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
100 80 57 85.71 53.57 60 35.71 40 21 14.29 14.29 20 7.14 3.57 7.14 0 อิฐผลิตมืออิฐผลิตเครื่อง รวม ดีมาก (90-100%) ดี (80-89%) 7.14 3.57 ปานกลาง (70-79%) 57 14.29 35.71 นอย (50-69%) 21 85.71 53.57 นอยมาก (นอยกวา 50%) 14.29 7.14
ภาพที่ 2 รอยละของผูผลิตอิฐดินเผาจําแนกตามศักยภาพการผลตดิ านผล ตภิ ณฑั และความเขมแข็งของชุมชน
2.2 ศักยภาพการผลิตดานการตลาดและความเปนมาของผลตภิ ณฑั พบวาการผลตอิ ิฐดวยมือ สวนมากมีศักยภาพนอย (รอยละ 57.14) สวนที่เหลือมีศักยภาพปานกลาง (รอยละ 42.86) การผลิตอิฐดวย เครื่องมีศักยภาพการผลตนิ อยเชนกัน (รอยละ 57.14) รองลงมามีศกยภาพการผลั ตปานกลางและนิ อยมาก เทากัน (รอยละ 21.43) สวนศักยภาพการผลิตอิฐดินเผาดานการตลาดและความเปนมาของผลตภิ ณฑั ใน ภาพรวมสวนมากอยูในระดับนอย (รอยละ 57.14) ดังแสดงตามภาพที่ 3 100 57.14 57.14 57.14 6080 42.86 32.14 40 21.43 21.43 10.71 200 อิฐผลิตมืออิฐผลิตเครื่อง รวม ดีมาก (90-100%) ดี (80-89%) ปานกลาง (70-79%) 42.86 21.43 32.14 นอย (50-69%) 57.14 57.14 57.14 นอยมาก (นอยกวา 50%) 21.43 10.71
ภาพที่ 3 รอยละของผูผลิตอิฐดินเผาจําแนกตามศักยภาพการผลตดิ านการตลาดและความเป นมาของผลิตภณฑั
2.3 ศักยภาพการผลิตดานคุณภาพผลิตภัณฑ พบวาการผลิตอิฐดวยมือมีศักยภาพนอย (รอยละ 100) เชนเดียวกับการผลตอิ ิฐดวยเครื่องทมี่ ีศักยภาพการผลิตนอยเชนกัน (รอยละ 92.86) รองลงมามศี ักยภาพ การผลิตนอยมาก (รอยละ 7.14) ศักยภาพการผลตอิ ิฐดินเผาดานคณภาพผลุ ตภิ ณฑั ในภาพรวมสวนมากอยูใน ระดับนอย (รอยละ 96.43) ดังแสดงตามภาพที่ 4 สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 77 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
100 100 92.86 96.43 80 60 40 7.14 20 3.57 0 อิฐผลิตมืออิฐผลิตเครื่อง รวม ดีมาก (90-100%) ดี (80-89%) ปานกลาง (70-79%) นอย (50-69%) 100 92.86 96.43 นอยมาก (นอยกวา 50%) 7.14 3.57
ภาพที่ 4 รอยละของผูผลิตอิฐดินเผาจําแนกตามศักยภาพการผลตดิ านค ุณภาพผลตภิ ณฑั
2.4 ศักยภาพการผลตในภาพรวมิ พบวาการผลิตอิฐดวยมือสวนมากมีศักยภาพการผลตนิ อย (รอยละ 92.86) สวนที่เหลือมีศักยภาพปานกลาง (รอยละ 7.14) สวนการผลิตอิฐดวยเครื่องมีศักยภาพการผลิต นอย (รอยละ 100) ศักยภาพการผลิตอิฐดินเผาในภาพรวมสวนมากอยูในระดับนอย (รอยละ 96.43) ดังแสดง ตามภาพที่ 5 100 92.86 100 96.43 80 60 40 7.14 20 3.57 0 อิฐผลิตมืออิฐผลิตเครื่อง รวม ดีมาก (90-100%) ดี (80-89%) ปานกลาง (70-79%) 7.14 3.57 นอย (50-69%) 92.86 100 96.43 นอยมาก (นอยกวา 50%)
ภาพที่ 5 รอยละของผูผลิตอิฐดินเผาจําแนกตามศักยภาพการผลตในภาพรวมิ
อภิปรายผลการวิจัย 1. จากผลการศึกษาระบบการผลตพบวิ าการผลิตอิฐดวยมือและการผลิตอิฐดวยเครื่องมีวัตถดุ ิบที่ใช (ดิน แกลบ และเถาแกลบ) และกระบวนการผลิต (ขึ้นรูป ผึ่งแหง เผา) ที่คลายกัน ความแตกตางกันที่พบคอื อิฐที่ผลิต ดวยมือมีราคาสูงและวงการกอสรางยอมร ับมากกวาอิฐที่ผลิตดวยเครื่อง แตทั้งนี้การผลตอิ ิฐดวยมือตองใชพื้นที่ 78 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
เพื่อการผึ่งแหงมากกวา ตองขึ้นรูปในที่แจงกอนพระอาทิตยขึ้น เพื่อใชเวลาในการผึ่งแหงตลอดวันกอนจัดเรียง ซอนกันไดตอนเย็น สวนการขึ้นรูปอิฐดวยเครื่องสามารถผลตไดิ ทั้งวันในที่รม การผึ่งแหงสามารถซอนทับกันได ดังนั้นการผลิตอิฐดินเผาของไทยในพื้นที่อื่นๆ ทั่วประเทศจึงมีการผลิตโดยใชเครื่อง ผึ่งแหงในลานที่มหลี ังคา การผลิตอิฐดวยมือไมใชธุรกิจใหมคงเหล ือเพียงผผลู ตรายเดิ มทิ ี่ผลิตตอเนื่องมาตั้งแตบรรพบุรุษ การสงเสร ิมและ พัฒนาการผลิตอิฐดินเผาดวยมือเปนเพื่อการอนุรักษ และการสรางอิฐเพื่อซอมแซมสิ่งกอสรางโบราณโดยเฉพาะ วัด และกําแพงเมือง สําหรับอิฐดนเผาทิ ี่ผลิตโดยใชเครื่องจักรควรพฒนาสั ูมาตรฐานรวมทั้งการแกปญหาใหไดอิฐ ที่ไดรับการยอมรับในวงการกอสรางท ัดเทียมอิฐที่ผลิตดวยมือ 2. การผลตอิ ิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ทุกโรงงานดําเนินการผลิตมานาน กวา 5 ป ผูผลิตมีความชํานาญในการดําเนินธรกุ ิจ และการผลตอิ ิฐดินเผามีขอไดเปร ียบผลิตภณฑั ชนดอิ ื่นๆ หลายประการไดแก รูปแบบของอิฐดินเผาเพื่องานกอสรางไมตองการการออกแบบและพัฒนามาก เปนส ินคาที่ สามารถผลิตซ้ําไดในปรมาณมากิ รักษาคุณภาพคงเดิมไดงาย ใชวัตถุดิบในประเทศทั้งหมด และไมต องดูแลรักษา สินคามาก (Office of the Official Information Commission, 2016) รวมทั้งเปนวัสดุกอสรางที่สาคํ ัญและ รูจักแพรหลายทุกประเทศในโลก สงผลใหม ีความตองการสินคามากอยางตอเนื่อง ผูผลตใชิ การผลิตแบบเดิมตาม ความเคยชิน แกปญหาโดยใชประสบการณเฉพาะตน คุณภาพของอิฐดินเผาจึงไมสม ่ําเสมอ อีกทั้งเนนการผลิต เชิงปริมาณใหได อิฐดินเผาจํานวนมากชดเชยกับคาใชจายดานค าแรง คาวัตถุดิบและคาด ําเนินงานเพื่อการผลตทิ ี่ เพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง ประกอบกับราคาขายที่กําหนดไมได จากสภาพขางตนอาจกลาวไดวาปญหาของการผล ิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัด พระนครศรีอยุธยา จําแนกเปน 2 ประเภทคือปญหาทผี่ ูผลิตควบคมไมุ ได เชนปญหาราคาอิฐตกต่ํา ปญหาหย ดุ การผลิตจากฝนตก ปญหาวัตถุดิบมีราคาสูงขึ้น เปนตน และปญหาทผี่ ูผลิตสามารถคนหาสาเหตุเพื่อควบคุมและ แกไขปญหาได อันไดแก ปญหาดานคุณภาพของอิฐไมสม ่ําเสมอ อิฐไมเรียบรอยไมประณตี และมีอิฐเสยหลี ังการ เผาปรมาณมากิ (รอยละ 5) ซึ่งปญหาการผลตดิ ังกลาวนเปี้ นจุดเริ่มตนทางการสญเสู ยี ไมวาจะเปนความสูญเสยี ในดานคุณภาพสินคา สูญเสียตนทุน ความนาเชื่อถือขององคกรและความพึงพอใจของลูกคา ดังนั้นผูผลิตจึง จําเปนตองวิเคราะหปญหา เพื่อนาสํ ูการปองกันปญหาและหาวิธีการแกปญหาตามแนวทางการควบคมคุ ุณภาพ (Niyomrath, 2008, pp.137-142) ซึ่งสอดคลองกับผลการวิจัย Saiyawut, et al. (2018) ที่พบวาปญหาความ สูญเสียในกระบวนการผลตอิ ิฐดินเผาที่เกิดมากที่สุดคือเกิดการเสยหายระหวี างการเผาทั้งการแตกราว ระเบดิ และเกดรอยดิ าไหมํ จึงวิเคราะหหาสาเหตุและปรับปรุงแกไขปญหา สงผลใหสามารถลดอ ิฐเสยจากการเผาไดี รอยละ 54.72 3. กระบวนการผลิตอิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในขั้นตอนการเผาอิฐโดยใช แกลบ เกิดควันจากการเผาไหม และเกดฝิ ุนจากเถาแกลบทสี่ งผลกระทบตอสุขภาพดานรางกายของบคคลทุ ี่อยู ในโรงงานและบุคคลที่อาศัยในชุมชนรอบโรงงานเชน อาการระคายเคืองเยื่อบุตา ปญหาดานระบบทางเดิน หายใจเชน ไอ จาม ภมู ิแพ เปนตน อีกทั้งผลกระทบตอสุขภาพดานจิตใจไดแก หงุดหงิด รําคาญใจ เปนต น และ สงผลกระทบตอสุขภาพดานส ังคมไดแก ความไมเขาใจกัน การทะเลาะเบาะแวง (Aunkham, 2012) ซึ่งปญหา สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 79 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
และผลกระทบดังกลาวนี้พบไดกับการผลิตอิฐดินเผาของทุกแหงในประเทศไทยที่ใชแกลบเปนเชื้อเพลิงเพื่อ การเผา นอกจากผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและสังคมของกระบวนการเผาอิฐดังกลาวแลว การผลิตอิฐดิน เผายังมโอกาสการเกี ิดอุบตั ิเหตจากการทุ ํางานในขั้นตอนของการขึ้นรูปและการเคลื่อนยายอิฐที่ใชทาทางไม ถูกตองรวมทั้งเครื่องจักรเพื่อการขึ้นรูปและผสมดินมีเสยงดี ังโดยปราศจากอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคล (Bunkhao, Polraksa & Tippila, 2016)
ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการนําผลการวิจัยไปใช 1. จากผลการวิจัยพบวา อิฐดินเผาที่ผลิตดวยเครื่องจักรจํานวน 1 โรงงาน ไดรับการรับรองมาตรฐาน ผลิตภณฑั อุตสาหกรรมชนิดอิฐกอสรางสามัญหรืออิฐมอญตัน (มอก. 77-2545) ซึ่งมาตรฐานฉบับนี้ครอบคลุมถึง อิฐดินเผาชนิดตันทั้งจากการผลิตดวยมือและผลิตดวยเครื่องจักร นอกจากนี้ยังมีมาตรฐานผลิตภัณฑอ ุตสาหกรรม สําหรับอิฐดินเผาที่มีรูที่ขึ้นรูปดวยเครื่องจักรไดแก มอก.153-2540 อิฐกลวงกอแผงไมไดรับน้ําหนักและมาตรฐาน ผลิตภณฑั ชุมชน (มผช. 601/2547 ผลิตภณฑั อิฐมอญ) ดังนั้นการพฒนาผลั ตภิ ณฑั อิฐดินเผาใหสอดคลองกับ ความตองการของผผลู ิตทั้งดานคณภาพของอุ ิฐ ความแข็งแกรงของอิฐ ราคาขาย และการขยายตลาด จึงสามารถ นําเกณฑการควบคุมคุณภาพของอิฐดินเผาตามมาตรฐานผลิตภณฑั มาใช ที่ชวยควบคุมดานขนาดและรูปทรงของ อิฐ กระบวนการขึ้นรูปและการเผาที่ดี ใหอิฐดินเผามีสี ความแข็งแรง และการดดซู ึมน้ําตามที่กําหนด นอกจาก เปนการพัฒนาคณภาพผลุ ิตภณฑั แล วยังเพิ่มโอกาสการไดร ับรองมาตรฐานคณภาพผลุ ตภิ ณฑั ตอไป 2. ผลการวิจยพบวั า อิฐดินเผาของอําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ทุกรายไมม ีตราสินคา แมวาอิฐดินเผาจะผลตในเขตจิ ังหวัดพระนครศรีอยุธยามานานกวา 100 ป เปนภูมิปญญาทองถิ่นดั้งเดิม แตขาด การพัฒนาสรางเอกล ักษณของสินคาที่จะทําใหเกิดการรับรูวาเปนสนคิ าที่มาจากแหลงผลตใดิ ตางจากอิฐ บ.ป.ก. ของผูผลิตในตําบลบางปลากด อําเภอปาโมก จังหวดอั างทอง ที่สามารถสรางตราส ินคาใหกับอิฐดินเผาได ซึ่งการ พัฒนาตราสินคานี้อาจเริ่มตนจากผูผลิตเฉพาะรายทมี่ ีความพรอม แตการพัฒนาที่ยั่งยืนตามหลักการพื้นฐานของ การพัฒนาสินคาชุมชนควรไดร ับการพัฒนาโดยชุมชน ดังนั้นหากมีการรวมกลุมผูผลิตโดยไดรับการสนบสนั ุนจาก ผูนําชุมชน หรือหนวยงานราชการที่เกี่ยวของเพื่อวิเคราะหเร ื่องราวความเปนมาของการผลตอิ ิฐดินเผาของอําเภอ บางบาล หรือของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา นําสูการสรางตราสินคาท ี่นํามาใชเพื่อสรางเอกลักษณและสื่อสารตอ ลูกคาและสังคม ขอเสนอแนะในการทําวิจัยครั้งตอไป ควรพิจารณาดําเนินการวิจยเพั ื่อพัฒนาระบบการผลิตทั้งในสวนของปจจัยนําเขา กระบวนการ และ ผลผลติ ไดแก 1. การศึกษาอัตราสวนผสมที่เหมาะสมเพื่อผลตอิ ิฐดินเผา โดยมีเปาหมายเพื่อลดความสูญเสีย หลังเผา และไดสมบ ัตตามมาตรฐานทิ ี่กําหนด 80 The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.) Vol.27 No.2 April - June 2021 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
2. การปรับปรุงกระบวนการผลิตอิฐเพื่อลดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและเกิดสุขภาวะที่ดีของ ผูผลิต 3. การออกแบบตราสินคาที่เปนอตลั ักษณของชุมชน 4. การปรับปรุงคณภาพอุ ิฐดินเผาใหไดมาตรฐานผลตภิ ณฑั
References Arsakun, N. (2007). Cost and return on investment of brick-making: A case study in Tambon Prabaht, Amphoe Mueang, Changwat Lampang. Master's thesis Chiang Mai University, Muang District, Chiang Mai Province, Thailand. Aunkham, C. (2012). Impact management of common brick production on health of the people in Chang Thong village, Suthep sub-district, Mueang Chiang Mai district. Master's thesis Chiang Mai University, Muang District, Chiang Mai Province, Thailand. Boonpradap, C. (2009). Factors related to decision making in purchasing brick products of M.O.T. brick factory, Ang Thong province. Master's thesis Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Patronage, Khlong Luang District, Pathum Thani Province, Thailand. Bunkhao, L., Polraksa, C. & Tippila, J. (2016). Occupational health and safety risk assessment of a red clay brick factory in Warinchamrap district, Ubon Ratchathani province. Journal of Science and Technology, Ubon Ratchathani University, 18(1), 39-46. Chaiwong, S. (2003). Contamination of fluoride in soil vegetation and air from brick factories at Bandongchapoo, Thumbol Chlongkhachen, Phijit. Master's thesis Naresuan University, Mueang District, Phitsanulok Province, Thailand. Cochran, W.G. (1977). Sampling techniques. (3 rd ed.). New York : John Wiley & Sons. Janbuala, S., et al. (2011). The development and design for enhance marketing of bricks ceramic products at Middle part of north east province of Thailand. Bangkok : Suan Dusit University, Faculty of Science and Technology. Korbuakaew, S. (2009). Industrial production management. Bangkok : Faculty of Industrial Technology, Suan Sunandha Rajabhat University. Niyomrath, R. (2008). Quality management. Bangkok : Suan Sunandha Rajabhat University, Faculty of Industrial Technology. Office of the National Economic and Social Advisory Council. (2004). Community economic development policy: One Tambon One Product. Bangkok : Office of the National Economic and Social Advisory Council. สักทอง : วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร (สทมส.) 81 ปที่ 27 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 ISSN 2408-0845 (Print) ISSN 2651-1487 (Online)
Office of the Official Information Commission. (2016). Guidelines and criteria for selection of the best One Tambon One Product of the year 2016 (OTOP Product Champion, OPC). Bangkok : Office of the Permanent Secretary for the Prime Minister. Ratrung, P. (2014). Effect of corporate social responsibility and marketing strategy toward business operation of clay brick entrepreneurs in Lampang province. Master's thesis Lampang Rajabhat University, Mueang District, Lampang Province, Thailand. Ruengpraprapan, C. (2000). Basic statistics with sample analysis using Minitab, SPSS, and SAS program. Khon Kaen : Khon Kaen University. Srisomsak, C. (2005). Development of burned clay brick mixed with rice husk ash. Master's thesis King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Thung Khru District, Bangkok, Thailand. Saiyawut, S, et al. (2018). Defect reduction in clay brick production process with modern management techniques. in Walailak University, the proceeding of Walailak Research national conference, No. 10. 27-28 March 2018. Nakhon Sri Thammarat, Thailand. Samart, N. (2016). The development of clay bricks quality to community standard with perlite. Master's thesis Ubon Ratchathani Rajabhat University, Mueang District, Ubon Ratchathani Province, Thailand. Saweatnai, K & Wongmanee, S.S. (2008). Research and development to increase the efficiency of brick production in industrial level in households and small establishments. Bangkok : King Mongkut’s University of Technology North Bangkok, College of Industrial Technology. Sllvannatsiri, R. (2008). A study of manufacturing status and qualities of burned clay brick in the western region of Thailand; A case study in the Kanchanaburi, Ratchaburi, Nakhonpathom, and Petchaburi Provinces. Master's thesis King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Thung Khru District, Bangkok, Thailand. Torroungwatthana, N. (2005). Feasibility study of red brick manufacturing in Chiang Rai Province. Master's thesis Chiang Mai University, Muang District, Chiang Mai Province, Thailand.