Op De Schouders Van Reuzen Op De Schouders Van Reuzen Inspiratie Voor Po
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
OP DE SCHOUDERS VAN REUZEN OP DE SCHOUDERS VAN OP DE SCHOUDERS VAN REUZEN OP DE SCHOUDERS VAN Hoe zorg je dat je het werkgeheugen van leerlingen niet overbelast? Hoe laat je nieuwe kennis goed landen? En hoe geef je goede feedback? De hersenen op OP DE de beste manier aanspreken is voor leerkrachten dagelijks werk. Dit boek helpt hen om dat nog beter te doen. Paul A. Kirschner, Universiteitshoogleraar aan de Open Universiteit en bekend onderwijsblogger, selecteerde uit de schatkamer van het onderwijsonderzoek 24 pioniers VOOR PO INSPIRATIE SCHOUDERS binnen de cognitieve psychologie. Samen met coauteurs Luce Claessens en Steven Raaijmakers (beiden Universiteit Utrecht) beschrijft hij hoe deze 24 reuzen onze blik op onderwijzen en leren hebben verhelderd. Geschreven in een aanstekelijke, heldere stijl en met ruim aandacht voor praktische tips. VAN REUZEN Een inspirerend boek voor alle leerkrachten in het INSPIRERENDE INZICHTEN UIT DE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE VOOR LEERKRACHTEN basisonderwijs om, staand op de schouders van reuzen, hun prachtige vak verder vorm te geven. PAUL A. KIRSCHNER, LUCE CLAESSENS & STEVEN RAAIJMAKERS ONDERZOEK ONDERZOEK TBU18_BOEK_op de schouders van reuzen 165x240_FC_CVR.indd 1 20-11-18 16:07 OP DE SCHOUDERS VAN REUZEN INSPIRERENDE INZICHTEN UIT DE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE VOOR LEERKRACHTEN Op de schouders van reuzen Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten Auteurs: Paul A. Kirschner, Luce Claessens, Steven Raaijmakers Teksten interviews: Bea Ros en Peter Zunneberg Eindredactie: Bea Ros en Monique Marreveld Foto Paul A. Kirschner: Chris Peeters/Open Universiteit Foto’s binnenwerk: Shutterstock Omslag en vormgeving: FIZZ | Digital Agency Druk: Drukkerij Ten Brink Uitgevers, Meppel Dit boek is tot stand gekomen door financiële bijdragen van tien schoolbesturen, een pabo-opleiding en de PO-Raad. ISBN: 9789077866504 NUR: 840 1e druk december 2018 Bestellen via www.didactiefonline.nl Dit werk is uitgegeven onder de Creative Contents Licentie en laat anderen toe het werk te kopiëren, distribueren, vertonen, op te voeren, en om afgeleid materiaal te maken, zolang de auteurs en uitgever worden vermeld als maker van het werk, het werk niet commercieel gebruikt wordt en afgeleide werken onder identieke voorwaarden worden verspreid. Bij dit boek hoort een online dossier, op www.didactiefonline.nl, waar de meeste kernartikelen plus doorlees- suggesties te vinden zijn. OP DE SCHOUDERS VAN REUZEN INSPIRERENDE INZICHTEN UIT DE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE VOOR LEERKRACHTEN Paul A. Kirschner, Luce Claessens & Steven Raaijmakers Ten Brink Uitgevers OP DE SCHOUDERS VAN REUZEN 6 INHOUD Inleiding ........................................................................................................10 I. Eén voor allen .................................................................................................13 I. Onze hersenen en het leren ....................................................................18 2. Een evolutionaire kijk op leren ................................................................................20 3. De leerkracht als geheugenmanager ..........................................................................24 4. De leerling als informatieverwerker ...........................................................................29 5. Spreek tot de verbeelding .....................................................................................34 6. Beginners denken anders dan experts ........................................................................40 In de praktijk Blijven oefenen tot het inslijt ....................................................................................25 Denken als een beginner ........................................................................................42 II. Wat leerlingen doet leren ......................................................................46 7. De zelfsturende leerling .......................................................................................48 8. Geloof in eigen kunnen .......................................................................................54 9. Afhaken of doorzetten ........................................................................................59 10. Op het doel af . .64 11. Weten leerlingen zelf wat goed voor hen is? .................................................................69 In de praktijk Baas over eigen leerproces ......................................................................................51 Druk voorkomen is beter dan genezen ..........................................................................61 ‘Hoe leer ik?’ .....................................................................................................65 Onderzoek schudt je wakker ....................................................................................71 III. Hoe de sociale (leer)omgeving het leren beïnvloedt . 76 12. Beter leren in context ........................................................................................78 13. Maak denken zichtbaar ......................................................................................84 14. Zorg dat ze echt samenwerken ..............................................................................90 In de praktijk Samen de storm in ..............................................................................................79 Vol van woorden ................................................................................................81 Van elkaar leren ..................................................................................................92 7 IV. Welke leeractiviteiten leren ondersteunen ............................................96 15. Hoe leren geboren wordt ....................................................................................98 16. Beter onthouden doe je zo! ................................................................................104 17. Voorkennis als kapstok voor nieuwe stof ....................................................................110 18. Vragen toevoegen aan een tekst helpt ......................................................................115 19. Maakt het medium het verschil? ............................................................................119 In de praktijk Hoe rekenaars geboren worden ................................................................................100 Eerst de voorkennis .............................................................................................112 V. Hoe de leerkracht leren kan ondersteunen . .124 20. Niet meteen het diepe in ...................................................................................126 21. Effectieve feedback .........................................................................................130 22. Toetsen om te leren .........................................................................................136 23. Als onderwijzen averechts werkt ............................................................................142 24. Leren in de steigers .........................................................................................148 In de praktijk ‘Wat vond je moeilijk?’ ..........................................................................................133 Bloggen als toets ...............................................................................................137 Stappen op de steiger ..........................................................................................151 25. Tien hoofdzonden van de didactiek .........................................................................154 26. In het kort ...................................................................................................160 Over de auteurs ................................................................................................162 8 OP DE SCHOUDERS VAN REUZEN INSPIRERENDE INZICHTEN UIT DE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE VOOR LEERKRACHTEN 9 INLEIDING 10 OP DE SCHOUDERS VAN REUZEN ‘Als ik verder heb gezien dan anderen, komt dat doordat ik op de schouders van reuzen stond.’ (Isaac Newton in een brief aan zijn collega-onderzoeker en rivaal Robert Hooke, 1675) Wisbordjes gebruiken tijdens de instructie, voor- artikelen en nog steeds incompleet zijn. Maar in de doen hoe iets moet, leerlingen begeleiden tot ze het beperking toont zich de meester (of juf). zelf kunnen - het is slechts een greep uit de dingen die je als leerkracht dagelijks doet. Je staat er mis- Elk hoofdstuk met een kernartikel kent dezelfde schien niet meer bij stil, maar die dingen zitten niet opbouw: we leggen uit waarom dit artikel zo baan- toevallig in je gereedschapskist. Ze zijn gestoeld op brekend is, beschrijven het idee en de inzichten uit hoe kinderen leren en wat zij nodig hebben. Dat is het betreffende onderzoek en besluiten met de onderzocht en beschreven door de reuzen uit het implicaties voor het onderwijs en tips voor in de klas. onderwijsonderzoek. Bovendien geven we doorleessuggesties met QR- In dit boek stellen we enkele van die reuzen aan je codes die je leiden naar prettig leesbare artikelen of voor. Vaak zijn het pioniers, onderwijsonderzoekers handige websites. die als eerste licht lieten schijnen op zaken die we De kernartikelen zijn verdeeld over vijf secties. In voorheen nog niet begrepen of waar we nog geen de eerste sectie beschrijven we hoe onze hersenen bewijs voor hadden. Ze keken goed naar hoe leer- werken en wat dat betekent voor leren en onder- krachten lesgeven en hoe kinderen leren