Gemeente Peel En Maas Archeologische Overzichts- En Verwachtingskaart Voormalige Gemeenten Helden, Kessel, Maasbree En Meijel

Gemeente Peel en Maas Archeologische overzichts- en verwachtingskaart voormalige gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel

Definitieve versie, 25 mei 2012

ACVU-HBS/Buro de Brug BV/The Missing Link

Gemeente Peel en Maas; archeologische overzichts- en verwachtingskaart Definitief mei 2012 Buro de Brug BV/The Missing Link Colofon

Opdrachtgever: Gemeente Peel en Maas Project: Archeologische verwachtingskaart Plaats documentatie: Buro de Brug Coördinaten: Helden: 195660; 371980 Kessel: NW 200871; 370272 NO 205277; 369896 ZW 196810; 366572 ZO 198457; 364267 Maasbree: NW 194749; 376716 NO 202713; 378755 ZW 200895; 370335 ZO 206241; 372953 Meijel NW 186541; 373189 NO 190410; 375204 ZW 187403; 370319 ZO 191435; 368909

Status: concept 13 Auteur: C. Sueur, K.M. van Dijk Bijdragen: Teksten en kaarten Helden: P. Verhagen (ACVU-HBS) Booronderzoek: Richard Exaltus, Joep Orbons (ArcheoPro) Beekdalen: S. van Roode, G. Busé (The Missing Link), Illustraties: Buro de Brug, ACVU-HBS en ArcheoPro Tekstredactie: C. Sueur

Autorisatie: C. Sueur ISBN/EAN:

Buro de Brug/The Missing Link

Gemeente Peel en Maas; archeologische verwachtingskaart Definitief mei 2012 Buro de Brug BV/The Missing Link Inhoudsopgave

1 Inleiding 1.1 Achtergrond 1.2 Gebruikt bronnenmateriaal 1.3 Methode

2 Landschappelijke context 2.1 Geologie en geomorfologie 2.2 Bodems

3 Bewoningsgeschiedenis 12 3.1 Paleo-/Mesoliticum 12 3.2 Neolithicum 13 3.3 Bronstijd-IJzertijd 14 3.4 Romeinse tijd 15 3.5 Middeleeuwen en Nieuwe Tijd 16 3.6 Cultuurhistorie 19

4 De archeologische verwachtingskaart 26 4.1 De archeo-landschappelijke kaart 26 4.2 De archeologische verwachtingskaart 30 4.3 Overzicht van de archeologische verwachtingszones 31 4.4 Bodemverstoringen 35 4.5 Uitgevoerd archeologisch onderzoek 36 4.6 Kwaliteit en kwetsbaarheid bodemarchief 36 4.7 Vindplaatsen en archeologische verwachting 37 4.8 Vertaalslag naar de archeologische beleidskaart 38

5 Bekende archeologische vindplaatsen 39 5.1 AMK-terreinen 39 5.2 Vindplaatsen 41 5.3 Boerderijen 42 5.4 Historische kernen 43

6 Veldtoets 44 6.1 Werkwijze 44 6.2 Resultaten 45 6.3 Conclusies 46

7 Conclusies 47

8 Literatuur 48 8.1 Kaarten 48 8.2 Literatuur 48 8.3 Websites 53 Overzicht archeologische perioden 54 Ligging onderzoeksgebied 55

Bijlagen

1 Archeolandschappelijke kaart 2 Beekd ale nc lusters 3 Overzichts- en verwachtingenkaart 4 AHN 5 Bodemkaart 6 Vindplaatsencatalogus 7 Catalogus historische objecten 8 Catalogus boerderijen

Gemeente Peel en Maas; archeologische verwachtingskaart Definitief mei 2012 Buro de Brug BV/The Missing Link 9 Catalogus uitgevoerd archeologisch onderzoek 10 Catalogus historische kernen 11 Rapportage booronderzoek 12 Meta-informatie digitale gegevens

Rapport Overzichts- en verwachtingenkaart

Overzichts- en verwachtingenkaart in GIS-format en pdf

Beleidskaart in GIS-format en pdf

Meta-data Overzichts- en verwachtingenkaart

Gemeente Peel en Maas; archeologische verwachtingskaart Definitief mei 2012 Buro de Brug BV/The Missing Link 1 Inleiding

In opdracht van The Missing Link heeft Buro de Brug een archeologische overzichts- en verwachtingskaart opgesteld voor de deelgebieden Kessel, Maasbree en Meijel binnen de gemeente Peel en Maas. In een eerder stadium is door P. Verhagen van de ACVU-HBS een archeologische overzichts- en verwachtingskaart opgesteld voor het deelgebied Helden1. Met de uitbreiding voor Kessel, Maasbree en Meijel is voor het gemeentelijk grondgebied van Peel en Maas nu een vlakdekkende overzichts- en verwachtingskaart beschikbaar. Vanaf 1 januari 2010 zijn de voormalige gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel gefuseerd tot één gemeente Peel en Maas. De archeologische overzichts- en verwachtingskaart moet gaan dienen als basis voor het toekomstige archeologiebeleid van de nieuwe gemeente. In dit rapport wordt beschreven hoe deze archeologische overzichts- en verwachtingskaart tot stand is gekomen, en wordt tevens de landschappelijke context en de bewoningsgeschiedenis van de deelgebieden Kessel, Maasbree en Meijel besproken. Zie pagina 55 voor een overzicht van het gebied.

De opdracht luidde wat betreft methodiek, rapportopzet, rapportinhoud, kaartopzet en kaartinhoud zo veel mogelijk aan te sluiten op de teksten en het kaartmateriaal die voor deelgebied Helden door Verhagen zijn opgesteld. Relevante tekstdelen zijn daarom zo mogelijk integraal overgenomen uit het rapport van Verhagen. De kaarten voor Helden zijn integraal overgenomen uit het rapport van Verhagen. Ook in de voorliggende inleiding is qua inhoud en structuur zo veel mogelijk aangesloten op de inleiding uit het rapport van Verhagen.

De archeologische kaart bestaat uit twee deelproducten, die tezamen inzicht geven in de aan- of afwezigheid van archeologische waarden op het gemeentelijk grondgebied, te weten:

1. een overzichtskaart met daarop het volledige overzicht van de inventarisatie: archeologische vindplaatsen, archeologische terreinen, oude bewoningskernen, losse historische objecten (kastelen, boerderijen, hoeven, industrie, wegen, etc), uitgevoerde onderzoeken, ontgrondingen en overbouwingen. 2. een vlakdekkende archeologische verwachtingskaart, als resultaat van de onder punt 1 bijeengebrachte informatie.

De archeologische verwachtingskaart is als losse bijlage op schaal 1:20.000 bijgevoegd bij dit rapport (bijlage 3). De in de kaart vermelde elementen zijn ook in catalogusvorm aan het rapport toegevoegd (bijlagen 6,7,8,9 en 10).

Al het kaartmateriaal en de bijbehorende database-informatie is ook digitaal ter beschikking gesteld aan de gemeente. In bijlage 12 is de bijbehorende meta-informatie opgenomen.

1.1 Achtergrond2

Archeologische verwachtingskaarten worden in Nederland al zo'n 15 jaar gebruikt als instrument om verantwoorde keuzes te maken bij het omgaan met archeologie in de ruimtelijke ordening. Een goed onderbouwde kaart geeft inzicht in de te verwachten hoeveelheid archeologische resten, waarbij doorgaans een onderscheid wordt aangebracht tussen zones met een lage, middelhoge en hoge verwachting. Daarbij moet worden benadrukt dat het gaat om een verwachting, met de daarbij behorende onzekerheden. Archeologische resten bevinden zich in Nederland over het algemeen onder de grond en zijn dus in principe onzichtbaar. De kennis over het landschap en de menselijke bewoning in het verleden is mede daardoor fragmentarisch, en er kan dus ook niet voetstoots van uit worden gegaan dat zich in een gebied met een lage archeologische verwachting nooit waardevolle resten zullen bevinden. De kans daarop is echter wel een stuk lager dan in gebieden met een hoge verwachting.

Voor het grondgebied van deze gemeentes is reeds een verwachtingskaart beschikbaar: de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW).3 Deze kaart is voornamelijk gebaseerd op een

1 Verhagen 2008. 2 Ontleend aan Verhagen 2008 vergelijking van bekende archeologische vindplaatsen met bodemtypen en grondwatertrappen op de bodemkaart van Nederland 1:50.000.4 De IKAW is echter niet specifiek voor bepaalde archeologische perioden of vindplaatstypen, en geeft geen inzicht in de motivatie voor de archeologische verwachtingen. Ook is de kaart weinig geschikt voor gebruik op lokaal niveau, omdat de archeologische verwachtingen worden bepaald per archeo-regio, en dit zijn vaak zones ter grootte van een provincie. Het gebruik van de IKAW voor het vormgeven van gemeentelijk archeologiebeleid wordt daarom door de makers ervan afgeraden.

Om deze reden hebben de laatste jaren veel gemeenten hun eigen verwachtingskaarten laten maken. Voor deze kaarten wordt meer gedetailleerde informatie gebruikt dan voor de IKAW, en ze worden voorzien van specifieke verwachtingen, zodat het eenvoudiger wordt om beleidsmaatregelen aan de kaarten te koppelen. De provincie Limburg stimuleert het maken van gemeentelijke waarden- en verwachtingskaarten door middel van een subsidieregeling. In dit kader hebben ook de gemeentes Kessel, Maasbree en Meijel besloten een eigen kaart te laten vervaardigen. De doelstellingen van deze nieuwe overzichts- en verwachtingskaart zijn:

• Het verfijnen en verbeteren van de verwachtingen op de IKAW; • Het verschaffen van inzicht in de aard en ligging van bekende archeologische vindplaatsen en historische objecten, al dan niet voorzien van voorschriften of beschermende status; en • Het verschaffen van inzicht in de mate van verstoring van de bodem, en de kwetsbaarheid van archeologische resten.

1.2 Gebruikt bronnenmateriaal

Voor het opstellen van de archeologische verwachtingskaart is een zo breed mogelijk scala aan kaartmateriaal en archeologische gegevens gebruikt. Naast gegevens en literatuur over archeologische vindplaatsen, zijn daarbij vooral historisch kaartmateriaal en geomorfologische en bodemkundige kaarten geraadpleegd. Daarbij is ernaar gestreefd om een schaalniveau van 1:10.000 te hanteren. Vaak is zulk gedetailleerd kaartmateriaal echter niet vlakdekkend voorhanden, en moet noodgedwongen gewerkt worden met minder gedetailleerde kaarten. De volgende kaarten zijn geraadpleegd (zie ook de opgave in de literatuurlijst):

Bodemkaart van Nederland, blad 52 D, 52 G, 58 A, 58 B, 58 E, schaal 1:50.000 Geomorfologische Kaart van Nederland, schaal 1:50.000 Grote Historische Atlas van Nederland, 4 Zuid-Nederland 1838-1857 schaal 1:50.000 Tranchot-kaart 1803-1820, blad 33 Venlo, herdruk schaal 1:25.000 Caert Figuratiff van de thiende van Helden, 1685 Caerte Generale Figurative van De Heertickheit ende kerspet Helden, 1734 Kadastrale minuut van c. 1830, schaal 1:5000 Luchtfoto's van de gemeente Helden, gevlogen in april 2004 Topografische kaart (TOP10VEC) van de gemeente Helden, 2003, schaal 1:10.000 Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN) van de gemeente Helden, 2007, schaal 1:2500 Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN), resolutie 5 bij 5 meter Cultuur-historische waardenkaart (CHW) van de provincie Limburg Ontgrondingsvergunningenkaart van de provincie Limburg.

Voor de deelgebieden Kessel, Maasbree en Meijel zijn, naast en in aanvulling op bovengenoemde bronnen, de volgende bronnen geraadpleegd: • Archis onderzoekenkaart. • Gegevens lokale verenigingen en lokale deskundigen • Luchtfoto's van de deelgebieden Kessel, Maasbree en Meijel, gevlogen in april 2004 en via www.maps.google.nl • Topografische kaart (TOP10VEC) van de deelgebieden Kessel, Maasbree en Meijel, 2003, schaal 1:10.000

3 Deeben et al. 2002; Deeben 2008 4 Althans voor Oost-Nederland; voor het westen van Nederland is ook gebruik gemaakt van geologische kaarten Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN) van de deelgebieden Kessel, Maasbree en Meijel, 2007, schaal 1:2500 Bonnebladen 694, 695, 710,711, 712, 726, 272, 728 en 739, teruggaand tot 1895. Topografisch Militaire Kaart 1850. Diverse historische kaarten http://www.loegiesen.nl/landkaarten/kaarten-BBS-0000- 1599.htm Tranchot-kaart 1803-1820, blad 33 Venlo, herdruk schaal 1:25.000

1.3 Methode

De opdracht van de gemeente Peel en Maas, met op de achtergrond de eisen voor het in aanmerking komen voor de provinciale subsidie, heeft een belangrijke invloed op de keuze van de methodiek gehad. Enerzijds heeft de gemeente aangegeven dat de uitbreidingskaart voor Kessel, Maasbree en Meijel dient aan te sluiten op de bestaande kaarten voor Helden. Anderzijds verlangt de provincie - en met de subsidieregeling voor gemeenten in het achterhoofd is dit verlangen niet vrijblijvend - dat de verwachtingskaart aansluit bij die van omliggende gemeenten. Wat betreft methodiek zijn de verschillen echter groot en is aansluiting van de verwachtingskaart op die van alle buurgemeenten een illusie. Er is daarom een keuze gemaakt. Rondom de oude kern van Helden is aansluiting gezocht bij het Heidense verwachtingsmodel, zoals hieronder beschreven. Richting de Maas en de Maasterrassen gaat het Heidense model niet meer vanzelfsprekend op, eenvoudig omdat het landschap een geheel andere oorsprong en karakteristiek kent (zie hoofdstuk 2). Langs de Maas is daarom aansluiting gezocht bij het uitvoerig gedocumenteerde Venlose model, zoals door RAAP in de Venlose verwachtingskaart is verwerkt.5

Voor het maken van archeologische verwachtingskaarten zijn in principe twee methoden denkbaar. Ten eerste kan de verspreiding van archeologische vindplaatsen ten opzichte van de in een studiegebied voorkomende landschapseenheden worden gebruikt om de kans op het aantreffen van archeologische resten in deze zones te bepalen. Dit staat ook bekend als de inductieve benadering. Deze methode heeft als nadeel dat meestal onbekend is in hoeverre de bekende archeologische vindplaatsen een representatieve steekproef vormen van het totaal. Hierdoor kunnen minder goed onderzochte gebieden ten onrechte een te lage of te hoge verwachting krijgen. Bovendien is het toetsen van deze kaarten met het bekende vindplaatsenbestand problematisch, omdat deze dan immers al gebruikt zijn om de verwachtingen te bepalen. In Nederland wordt daarom over het algemeen gekozen voor een benadering door middel van expert judgement, waarbij de verschillende landschappelijke eenheden een archeologische verwachting krijgen toegekend door deskundige archeologen en fysisch geografen, op basis van archeologisch-theoretische en landschappelijke inzichten en op grond van veldervaring. Hoewel deze methode enige mate van subjectiviteit met zich mee brengt, heeft zij als voordeel dat toetsing van de uitgesproken verwachtingen met behulp van de bekende archeologische vindplaatsen eenvoudig is.6 Dat neemt niet weg dat ook bij expert judgement-kaarten slecht onderzochte gebieden soms ten onrechte een te lage of te hoge verwachting kunnen krijgen.

Ook voor het opstellen van de archeologische overzichts- en verwachtingskaart van de gemeente Helden is gewerkt volgens dit principe van expert judgement. Het gemeentelijk grondgebied is ingedeeld in verschillende (paleo-)landschappelijke eenheden, die elk een specifieke archeologische verwachting hebben gekregen (zie hoofdstuk 4). Er is daarbij vooral gebruik gemaakt van het Actueel Hoogtebestand Nederland. De archeologische verwachtingen zijn toegekend op basis van uit de literatuur beschikbare informatie, en aangevuld met expertise van lokale deskundigen. Verder is een veldtoetsing door middel van controleboringen uitgevoerd om beter inzicht te krijgen in de bodemopbouw, en zijn de uitgesproken verwachtingen getoetst met behulp van het bekende archeologische vindplaatsenbestand.

5 Zie Dijk, X.C.C. van, 2007. Zie van Leusen/Kamermans (2005) voor meer achtergrond over de verschillende manieren om verwachtingskaarten te maken. Naar analogie van de Heidense methode is het verwachtingsmodel uitgewerkt voor de aangrenzende delen van Kessel, Maasbree en Meijel. Voor de zones langs de Maas is aangesloten bij een ander model. Uit het rapport met betrekking tot de totstandkoming van de archeologische verwachtingskaart van de gemeente Venlo, blijkt dat in het gebied dat tot de directe invloedssfeer van de Maas behoort, een meer hybride model goed blijkt te werken. Daarbij wordt er voor de periode van jagers/verzameiaars (Paleolithicum en Mesolithicum) van uit gegaan dat de locatiekeuze voornamelijk door landschappelijke kenmerken werd ingegeven. Gradiëntzones (overgangen van hoog/droog naar laag/nat, inclusief een bufferzone van 300 a 350 m) en de hoge koppen langs de Maas blijken de voorkeur te hebben gehad. De locatiekeuze van landbouwers is meer ingegeven door de opbrengst en dus de bodemkwaliteit van de gronden. Deze zijn te vinden op de hoog gelegen vruchtbare zandruggen en op hogere koppen langs het Maasdal.7 RAAP heeft voor het Venlose deel van het Maasdal een studie naar vindplaatsen uitgevoerd. Op basis van een kwantitatieve analyse van het vindplaatsenbestand, aangevuld met gericht veldwerk (veldverkenning en booronderzoek) hebben zij het archeologische verwachtingsmodel verfijnd. Ook hier is dus geen sprake van een zuiver theoretisch model, maar is het model het resultaat van een empirisch proces. De menselijke inbreng, namelijk de analyse van vindplaatsen en de opschaling/interpolatie naar verwachtingszones, is een vorm van expert judgement.

Zoals aangetekend kennen archeologische verwachtingskaarten beperkingen. De kwaliteit van het gebruikte kaartmateriaal, de beschikbare landschappelijke en archeologische kennis, en de interpretatie van het belang van verschillende locatiekeuzefactoren zijn allemaal onderhevig aan verschillende vormen van onvolledigheid, onzekerheid en subjectiviteit. Een archeologische verwachtingskaart is daarom nooit een statisch product, maar moet gezien worden als een weergave van de op dat moment beschikbare kennis, die op basis van nieuwe inzichten kan en zal moeten worden aangepast.

Aansluitend op Verhagen (Helden) kan het volgende worden opgemerkt. Het afdrukken van een verwachtingskaart op schaal 1:10000 wekt de suggestie dat de gepresenteerde gegevens een nauwkeurigheid hebben die past bij deze kaartschaal. De werkelijkheid is anders. Aan de basis van het verwachtingsmodel liggen namelijk de bodemkaart en de geomorfologische kaart, beide gekarteerd op een schaal 1:50000. De op deze kaarten aangegeven begrenzingen kunnen worden opgeblazen tot 1:10000, en zelfs tot 1:2500, maar zullen nimmer een betrouwbaarheid krijgen die de oorspronkelijke kaartschaal van 1:50000 overstijgt. De analyse van het AHN biedt mogelijkheden de begrenzing van geomorfologische eenheden aan te scherpen, wellicht tot een schaal 1:25000, maar zeker niet tot 1:10000.

Dankwoord

Vanuit de gemeente hebben Marianne van der Eisen, Roland van der Ende, Martijn Vervaet, Fokko Kortlang en Sjoerd van de Laar kritisch meegedacht gedurende het proces van de tot standkoming van de kaarten en het rapport. Vanuit de provincie Limburg heeft Niels van Waveren in een vroeg stadium deelgenomen aan de discussie omtrent de inhoud van de kaarten en het rapport. Harry Bouten heeft de taak op zich genomen alle historische verenigingen en lokale deskundigen te bevragen omtrent hun kennis van relevante archeologische locaties. Naar hen allen gaat veel dank uit.

Van Dijk, 2007 Landschappelijke context

2.1 Geologie en geomorfologie8

In de geologie en geomorfologie van Kessel, Maasbree en Meijel kunnen drie hoofdzones worden onderscheiden. • De oostelijke zone, het Maasdal met de Maasterrassen • De centrale dekzandzone, centrale deel in en rond voormalige gemeente Helden • De westelijke zone, De Peel.

Het AHN geeft een goed inzicht in deze landschappelijke zones. Zie afb. 1

Afbeelding 1: Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN).

De oostelijke zone, het Maasdal met de Maasterrassen

De oostelijke delen van de deelgebieden Kessel en Maasbree liggen in een gebied dat landschappelijk gedomineerd wordt door het Maasdal en de Maasterrassen. De terrassen behoren tot de Formatie van Beegden (voorheen Formatie van Kreftenheye). Terrassen zijn het resultaat van een reeks opeenvolgende en zich herhalende gebeurtenissen: 1. Tijdens een ijstijd stroomde de Maas vlechtend binnen een brede bedding en zette hij over een brede vlakte zand en grind af. Zo ontstond een zogenaamde riviervlakte. 2. Tijdens de warme periode die erop volgde kreeg de Maas een vaste loop en sneed hij zich diep in de riviervlakte in;

Van het gebied waar de gemeente ligt bestaat geen geologische kaart, maar zie Van den Toorn 1967; Stiboka 1968, 1972; Schokker 2003 en Rensink et al. 2006; Weerts et al. 2003. 3. Onder invloed van de tektoniek is het gebied van het Peel Blok verschillende malen opgeheven. De gevormde riviervlakte kwam hierdoor hoger in het landschap te liggen dan de insnijdende Maas en tekende zich als een duidelijke 'traptrede' in het landschap af.9

Afbeelding 2: Breukzones. Peel Block = Peel Blok. Venlo Graben = Venloslenk. Roer Graben = Roerslenk. (Bron: http://seismologie.oma.be).

Het hoogteverschil tussen opeenvolgende terrassen is ongeveer 5-10 meter. Globaal worden drie terrasniveaus onderscheiden: het Hoog- Midden- en Laagterras. Het Hoogterras ligt op c. 40m NAP en komt binnen de gemeente Peel en Maas niet voor. Het Middenterras heeft een hoogte van c. 25 m NAP of hoger, waarvan verschillende treden binnen Peel en Maas zichtbaar zijn. De afzettingen bestaan uit grof zand en grind die voornamelijk gedurende het Saalien (400000-120000 jaar geleden) zijn afgezet (formatie van Beegden), in een periode waar de Oermaas zich vlechtend door een toendra-achtig landschap bewoog. Op de geomorfologische kaart zijn deze afzettingen benoemd als dalvlakterras (code 5E 9). Oppervlaktewater dat niet kon wegzakken in de bevroren ondergrond stroomde als oppervlaktewater weg naar lagere terrassen. Op deze manier ontstonden smalle dalen aan de terrasranden. Tegenwoordig zijn deze dalen - herkenbaar als smalle insnijdingen in de terrasranden - niet meer watervoerend en worden aangeduid als droogdalen (code 2R 3 en 3R 3).

In het Weichselien (110.000-10.000 jaar geleden), samenvallend met het Laat-Pleistoceen, is in grote delen van Limburg dekzand afgezet (eolische sedimenten). In het Maasdal echter is, net als in de vorige koude periode, onder invloed van het water veel grof zand en grind afgezet. Op de geomorfologische kaart zijn deze Maasdalafzettingen aangeduid als dalvlakteterras (code 4E 9 en 4E 9a) en vallen onder de noemer Laagterras. Het Maasdal ging, onder invloed van klimatologische veranderingen, over van een vlechtend systeem naar een meanderend systeem. In het Allerod en Jonge Dryas (Laat-Weichselien 10.800-8.000 v. Chr.) sneed de Maas zich enkele malen in het Laagterras in, waarbij nieuwe terrastreden ontstonden. In grote delen van het Maasdal werd hierbij een pakket oude klei (hoogvloed leem) afgezet.

Ook in het Holoceen heeft de Maas zich verder ingesneden in het Pleistocene terrassenlandschap, waardoor de huidige Maasoever gekenmerkt wordt door een enkele meters hoge steilrand.10 In het Vroeg Holoceen werd oude klei in de oude geulen langs de Maas afgezet.

9 Huisink, 1998. 10 Stiboka, 1968. Rondom Baarlo is duidelijk te zien hoe het landschap van Laagterrassen doorsneden is door Maasmeanders (code 2R 10 en 4E 11). Het Laagterras varieert globaal in hoogte tussen c. 20 en 15 m NAP. De hogere randzones langs de meandergeulen waren in het verleden geliefde bewoningslocaties.

Op het Laagterras werd in het Late Dryas onder invloed van de wind rivierzand afgezet (rivierduinen, code 12C 2, 3L 8 en 4L8). In overige delen werden verschillende zandpakketten (Oud Dekzand en Jong Dekzand, behorend tot de Formatie van Twente) afgezet, soms met een dikte van meer dan 10 m, op en over de oudere Maasafzettingen. In lager gelegen delen en depressies kunnen leemlagen in de ondergrond voorkomen.

5 6 7 8

-0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 Afbeelding 3: Sectie dwars op de terrassen.

Legenda bij afbeelding 3 1 Middenterras ter hoogte van Helden/In den Berg (stuifzand). Hoogte c. 32 m NAP. 2 Terrasrand. 3 Middenterras ter hoogte van Keizersbaan. Hoogte c. 28 m NAP. 4 Terrasrand met dekzandruggen. 5 Middenterras waarop dorpen Kesseleik, Kessel en Baarlo gelegen zijn. Hoogte c. 25 m NAP. 6 Terrasrand aan de Maas. 7 Bovenkant Laagterras. Hoogte c. 22 m NAP. 8 Onderkant Laagterras (top van piek in grafiek 16 m NAP) met huidige geul van Maas (Maasdal, 14 m NAP).

De terrassen zijn visueel te herkennen als vlakke delen in het landschap, begrensd door een steile helling (terrasrand). De terrassen worden vaak gebruikt als akkerbouwgrond, omdat ze vlak zijn en vanwege de vruchtbare bodem (voornoemde rivierafzettingen van de Maas). De aangrenzende hellingen zijn meestal bebost. Afbeelding 3 toont een dwarssectie van de terrassen ter hoogte van Kesseleik.

De centrale dekzandzone

De zone die voornamelijk gedomineerd wordt door dekzand, bestrijkt de westelijke delen Kessel en Maasbree, het Heidens grondgebied en de oostelijke helft van deelgebied Meijel. De gemeente ligt op het zgn. Peel Blok (voorheen: Peelhorst), een opheffingsgebied met aan beide zijden lager gelegen gebieden: de Roerdalslenk in het westen en de Venloslenk in het oosten. Juist ten zuiden van de gemeente loopt de Peelrandbreuk (ongeveer op de lijn Neer-Meijel). De diepere ondergrond bestaat uit riviergrind en -zand afgezet in het Midden-Pleistoceen (Formatie van Beegden, voorheen Formatie van Veghel B). Dit materiaal is rond 400.000 jaar geleden afgezet in het Holsteinien, de warmere periode vóór de voorlaatste ijstijd (Saalien). Door tektonische bewegingen 'gleed' de Maas als het ware van het Peel Blok af in noordoostelijke richting, zodat uiteindelijk geen fluviatiel materiaal meer werd afgezet. In het Saalien bereikte het landijs Zuid- Nederland weliswaar niet, maar was er wel sprake van een koud klimaat. Er ontstond een pakket van maximaal 10 m sneeuwsmeltwater- en windafzettingen, voorheen de Formatie van Eindhoven genoemd en nu tot de Formatie van Boxtel gerekend. De bovenste 2-10 m van de Formatie van Boxtel zijn ontstaan in de laatste ijstijd, het Weichselien (ca. 115.000-10.000 jaar geleden). In dit laatste pakket is sprake van dikke leemlagen ('Brabantse leem'), die in de gemeente zijn gewonnen voor de baksteenindustrie.

Door de helling van het Peel Blok ontstonden er tijdens het Weichselien geulen waardoor sneeuwsmeltwater oostwaarts richting de Maas werd afgevoerd. In de zeer koude fasen van de ijstijd ging het zand op het droge, vlakke Peel Blok onder invloed van zuidwestenwinden verstuiven. Het zand werd vooral afgezet op de overgang naar nattere zones, zoals langs de eerder genoemde erosiegeulen en op de overgang naar het Maasdal. Mede daarom loopt er een brede dekzandrug (dekzandeiland) van noordwest naar zuidoost door de gemeente heen. Deze is duidelijk waarneembaar op het AHN, en vormt ook de zone waarbinnen de huidige bebouwing van Helden, Panningen en Beringe zich concentreert. Aan de noordoostzijde van deze rug bevindt zich een brede laagte. In deze laagte liggen, naast smallere dekzandruggen, de dalen van de Kwistbeek, die ontspringt bij Panningen, de Everlosche Beek, die ontspringt ten oosten van Beringe, en de Groote Molenbeek, die ontspringt ten noorden van Grashoek. Deze beken volgen de in het Weichselien gevormde erosiegeulen. Ook ten zuidwesten van het dekzandeiland van Helden ligt het terrein duidelijk lager (Roerdalslenk), maar hier zijn geen grotere beekdalen en dekzandruggen aanwezig.

Ten zuidoosten van Helden ligt het dal van de Maas, waarvan de terrassen (Formatie van Beegden, voorheen Formatie van Kreftenheye) nog juist tot de zuidoostpunt van de gemeente reiken. Op de terrasrand bevindt zich een groot gebied met stuifzand (Heldensche Bossen/In den Berg). Dit stuifzand is gevormd toen de mens het natuurlijke bos begon te kappen, en het blootliggende dekzand verwaaide. Deelgebied Helden ligt juist ten zuidoosten van de Grote Peel. Gedurende het Holoceen is er sprake geweest van een stijgende grondwaterspiegel, wat niet alleen veengroei in de Peel tot gevolg heeft gehad, maar ook een geleidelijke vernatting van de overige delen van het landschap. Grootschalige veenvorming heeft zich binnen het deelgebied Helden niet voorgedaan, wel is er nog plaatselijk veen aanwezig in de beekdalen. Het is bekend dat in het verleden in het zuiden en westen van de gemeente turf werd gestoken. Van dit veen zijn alleen in het uiterste westen nog restanten bewaard gebleven.

Voor Kessel, Maasbree en AAeijel zijn enkele nuttige aanvullingen op Verhagen te geven. Het hoge (noordwestelijke) deel van het grondgebied van Maasbree maakt deel uit van het uitgestrekte Li mburg-Brabantse dekzandgebied. Het dekzand vormt in het huidige landschap een opeenvolging van laagten en welvingen, de zogenaamde dekzandplateaus en dekzandruggen. De geomorfologische kaart (Staring Centrum/RGD, 1992) spreekt van een dekzandrug al dan niet met een oud bouwlanddek. Dit dekzand is voornamelijk gevormd in de laatste ijstijd (het Weichselien, ca. 120.000-10.000 jaar geleden). De relatief hoge ligging van de dekzandruggen en het voorkomen van lemig fijn zand maakte het gebied rondom Maasbree in het verleden aantrekkelijk voor bewoning en akkerbouw. Vanaf de Late Middeleeuwen zijn plaggen en potstalmest op het dekzand opgebracht. De bebouwing van Maasbree en Meijel wordt, evenals die van naburige plaatsen zoals Panningen en Helden, (vrijwel) volledig omsloten door deze oude bouwlanden, de zogenaamde plaggendekken. Onder deze esdekken is vaak een zogenaamde oude akkerlaag herkenbaar op de overgang naar de restanten van het oorspronkelijke bodemprofiel. Deze oude akkerlaag is een overblijfsel van de oudste ontginningsfase van het dekzandgebied.11

11 RAAP-rapport 947 In het uiterste noorden van deelgebied Maasbree ligt het beekdal van de Elsbeek. Deze beek loopt in noordelijke richting de gemeente uit. De Everlosche Beek vervolgt zijn loop onderlangs de plaatsen Maasbree en Rooth oostwaarts richting Blerick (gemeente Venlo). De Kwistbeek komt zuidelijker dan de Everlosche Beek in het Maasbreese deelgebied en loopt ten zuiden van Rinkesfort. Bij het gehucht Soeterbeek heeft de Kwistbeek een diep dal uitgesleten in de terrasrand (zie volgende paragraaf). De beek draait om de dekzandrug van Baarlo richting de Maas. Tegen de grens met Helden ontspringt een tweetal beken in het Kesselse. De Tasbeek ontspringt nabij Hei en loopt onderlangs de terrasrand noordoostwaarts, bovenlangs Kessel, om bij Hout in een erosiegeul één terrastrede te dalen en naar de Maas af te zakken. De Boschbeek begint westelijk van Donk, en gaat noordwaarts langs Bosch richting Baarlo om daar aan te sluiten op de Kwistbeek. Op de terrasranden bij Kessel, goed zichtbaar op het AHN (zie afb. 1), is een groot aantal droogdalen aanwezig dat getuigt van het vele water dat in het verleden vanaf de terrassen richting Maas is afgevloeid. Door de toenemende vegetatie in het Vroeg Holoceen kwam een einde aan de natuurlijke zandverstuivingen en raakten de dekzandruggen gefixeerd. Door het toedoen van de mens, door o.a. kappen, branden en ontginnen, konden plaatselijk vanaf de Bronstijd opnieuw verstuivingen optreden. Op diverse plaatsen in de centrale dekzandzone en op de overgang naar de Maasterrassen komen jonge stuifzanden voor.

De Westelijke zone, De Peet

In het deelgebied Meijel is een duidelijk hoogteverval in westelijke richting waarneembaar op het AHN (zie afb.1). Het oostelijke van AAeijel wordt gerekend tot het centrale dekzandgebied. Het westelijke deel behoort tot De Peel. Meijel ligt op de zogenaamde waterscheiding tussen de AAaas in het oosten en de Aa en de Dommel in het westen. In dergelijke gebieden komen van nature weinig beekdalen voor, met als gevolg een slechte afwatering en een hoge grondwaterstand. Een bijkomende factor voor AAeijel is de voorkomende stuwing van het grondwater, dat vanaf het Peelblok (in het oosten) richting de Roerslenk (in het westen) stroomt. Het grondwater passeert eerst de waterdoorlatende, grofzandige Beegden Formatie maar bereikt vervolgens de veel minder goed doorlatende Formatie van Boxtel, met opstuwing als gevolg. Doordat het opgestuwde water nabij de Peelrandbreuk met zuurstof uit de lucht in aanraking komt, ontstaan bovendien ijzeroerbanken, welke de afstroming van het grondwater nog meer belemmeren. Onder invloed van deze natte condities heeft zich gedurende het Holoceen veenmosveen gevormd. Dit veen wordt gerekend tot het Laagpakket van Griendtsveen, dat onderdeel uitmaakt van de Formatie van Nieuwkoop 12. Al vanaf de Middeleeuwen werd het veen afgegraven, aanvankelijk slechts op kleine schaal en voor eigen gebruik. De winning van het veen vond plaats door middel van de aanleg van karakteristieke kleine veenputjes, die ook al op de 19e eeuwse Bonnebladen zijn weergegeven. In AAeijel zelf zijn deze putjes, met het in cultuur brengen van de gronden bijna geheel verdwenen. In het aangrenzende natuurgebied de Grote Peel (ten westen van Meijel) zijn de veenputten nog zichtbaar. Nadat in de 19e eeuw de Zuid-Willemsvaart en de Noordervaart zijn gegraven, nam de vervening een grote vlucht. Turf werd nu systematisch en grootschalig gewonnen ten behoeve van de export. Deze turfwinning, die pas in de eerste helft van de 20e eeuw afnam met de opkomst van steenkool als brandstof, heeft geleid tot het ontstaan van veenkoloniale vlaktes (code 2AM5) 13. In diverse beekdalen kan plaatselijk nog veen voorkomen.

2.2 Bodems

In het dekzand hebben zich, afhankelijk van de hoogteligging en grondwaterstand, verschillende bodemtypen ontwikkeld. Op de hoogste delen van het dekzand zijn podzolbodems gevormd. Als de neerslag groter is dan de verdamping, vindt in deze gronden een neerwaarts transport van organische stof plaats, al dan niet samen met ijzer- en aluminiumoxiden. Podzolgronden hebben ten gevolge daarvan twee typerende bodem horizonten, een uitspoelingshorizont (E of loodzandlaag) en

12 Berendsen 2005 13 Berendsen 2005. een inspoelingshorizont (B). Uit de E-horizont is het ijzer en aluminium vrijwel geheel verdwenen, en dit is zichtbaar aan de opvallende grijze kleur. De B-horizont, waar het uitgespoelde materiaal zich heeft opgehoopt, heeft daarentegen een opvallende donkerbruine tot zwarte kleur. Uit ervaring blijkt echter dat moderpodzolgronden (code Y) in het Brabants en Limburgs zandgebied slecht gekarteerd zijn. Deze gronden, die zich in het Boreaal en Atlanticum op het dekzand gevormd hebben onder loofbos, komen dus ook in het gebied voor, maar de locatie ervan is op grond van het beschikbare kaartmateriaal niet vast te stellen.14 Deze gronden zijn al vanaf het Neolithicum in gebruik geweest als landbouwgrond. Na het kappen van het loofbos trad bodem degradatie op, en ontstonden haarpodzolgronden (droge humuspodzolen; code Hd). In nattere gebieden vormden zich veld- en laarpodzolgronden (code Hn en cHn), waarvan het ijzer in de B-horizont grotendeels is afgevoerd door het grondwater.

Vanaf de Late Middeleeuwen werd de vruchtbaarheid van de akkers vergroot door een mengsel van stalmest, huisafval, bosstrooisel, heideplaggen en zand op te brengen. Door deze eeuwenlange bemesting ontstond, met name op de hoogste delen, een humeus dek van zo'n 50-100 cm dik. Dit zijn de esdekken (hoge zwarte enkeergronden; code zEZ23). De stedelijke bebouwing van Maasbree wordt, evenals die van naburige plaatsen, (vrijwel) volledig omsloten door deze oude bouwlanden, de zogenaamde essen. Onder deze essen is vaak een oude akkerlaag herkenbaar op de overgang naar de restanten van het oorspronkelijke bodemprofiel. Deze oude akkerlaag is een overblijfsel van de oudste ontginningsfase van het dekzandgebied.

In de lager gelegen delen treft men moerige en venige podzolgronden aan (code vWp en zWp resp. zVp; dit zijn podzolen die in een later stadium van hun ontwikkeling 'verdronken' zijn) en moerige eerdgronden (code zWz en vWz) en veengronden zonder podzolprofiel (code zVz; deze hebben zich ontwikkeld in zones waar altijd sprake is geweest van een hoge grondwaterstand). De term 'moerig' heeft betrekking op de aanwezigheid van veen in het bodemprofiel; als de veenlaag dikker wordt dan 40 cm, spreekt men over veengronden. Waar het veen een kleidekje heeft wordt gesproken over madeveengronden (aVz).

Naast deze moerige en venige gronden komen in de nattere delen van het landschap beekeerdgronden (code pZg) en gooreerdgronden (code pZn) voor. Deze gronden, die geen B- horizont hebben, worden gekenmerkt door zgn. hydromorfe kenmerken (roestvlekken), waarbij de roest in de beekeerdg ronden op geringere diepte begint en meer uitgesproken is. De beekeerdg ronden treft men aan in de dieper ingesneden beekdalen, de gooreerdgronden in de bovenlopen en op de flanken van beekdalen.

In de stuifzand gebied en is er vrijwel geen sprake van bodemvorming. Door de verstuiving is het oorspronkelijke bodemprofiel verdwenen, en de tijd die sinds het verstuiven is verstreken, is te kort geweest om opnieuw tot podzolvorming te kunnen leiden. Men spreekt in dit geval over vlakvaaggronden (code Zn; de uitgestoven gebieden) en duinvaaggronden (code Zd; de overstoven gebieden). Een voorbeeld hiervan zijn de Kesselse Bergen. Deze "bergen" zijn recente holocene stuifzanden, waarin een duinvaaggrond is ontwikkeld. Het zand van de noordoost-zuidwest georiënteerde stuifzandgordel van de Kesselse Bergen is afkomstig van het omliggende dekzandgebied. Voor de bosaanplanting waren dit zogenaamde wandelende duinen. Het materiaal is herhaalde malen over korte afstand verplaatst. Indien het stuifzand al langere tijd gestabiliseerd is, zoals aan de rand van het Maasdal, dan kunnen hierin zich vorstvaaggronden hebben gevormd (deze hebben een zwak ontwikkelde B-horizont; code Zb). Onder de duin- en vorstvaagg ronden kunnen zich nog de oorspronkelijke, overstoven podzolprofielen bevinden. Overigens dient te worden aangetekend dat de op de bodemkaart als vorstvaagg rond en geïnterpreteerde bodems in een groot aantal gevallen lichtgekleurde esdekken betreffen.

Op het Maasterras treffen we tenslotte nog een zone met leek-/woudeerdgronden aan (code pLn5). Ze bestaan uit zandige leemgronden die in het Weichselien door de wind zijn afgezet (zandige löss). Deze bodems zijn ontstaan in nattere delen van het landschap. Ze hebben een donkere, humushoudende A-horizont en vertonen hydromorfe kenmerken.

Zie ook Rensink et al. 2006.

10 Aanvullend komen in het Maasdal de volgende bodemtypen voor.

Brikgronden: rooibrikgronden (BZd) en radebrikgronden (code BKd) zijn het gevolg van het proces van ontkalking (met als gevolg lichte verzuring) en vervolgens uitspoeling (lessivage) van klei in Loss of in de oude rivierklei (kalkloze ooivaaggronden). Binnen 80 cm -mv is de klei ingespoeld, de zogenaamde briklaag, met een minimale dikte van 15 cm. Brikgronden in het Maasdal zijn ontstaan in oude rivierklei. Brikgronden, met een hoog gehalte aan lutum en een goede ontwatering, hebben een hoge vruchtbaarheid. De archeologische trefkans in deze bodems is hoog.

Poldervaaggronden (code KRn) en ooivaaggronden (code Rd) behoren tot de oude rivierkleigronden die in het einde van laatste ijstijd zijn afgezet. In ooivaaggronden heeft, dankzij een goede ontwatering (en lage grondwaterstand), enige bodemvorming opgetreden. Door homogenisatie tot diep in het profiel, zijn deze gronden zeer gunstig voor fruitteelt en akkerbouw (stroomruggen). Poldervaaggronden zijn in lagere delen ontstaan, in de oude Maasmeanders op het Laagterras, en zijn slechter ontwaterd. Hierdoor heeft slechts initiale bodemvorming kunnen plaatsvinden (kommen). RAAP definieert voor het Venlose grondgebied, op basis van uitgebreid veldonderzoek, de archeologische verwachting voor poldervaaggronden en ooivaaggronden in het Maasdal als volgt: De archeologische trefkans voor poldervaaggronden is middelhoog tot laag, afhankelijk van de grondwaterstand en de geomorfologie. Voor ooivaaggronden is deze middelhoog tot hoog, afhankelijk van de grondwaterstand in relatie tot de geomorfologie. Het past in de lijn van het onderzoek voor Peel en AAaas om de verwachtingswaarde voor deze twee bodemtypen integraal over te nemen.

11 3 Bewoningsgeschiedenis

De kroniek van de bewoningsgeschiedenis is gebaseerd op enerzijds gegevens uit Archis2 en anderzijds de resultaten van archeologische onderzoeken in de gemeente. Het is slechts bedoeld als korte kenschets van de bekende archeologische waarden.

3.1 Paleo-/Mesolithicum

De eerste sporen van menselijke activiteit in de gemeente Peel en AAaas dateren uit het Midden Paleolithicum. In de omgeving van De Plek zijn een aantal vondsten uit deze periode gedaan. Het gaat hier om vuurstenen artefacten achtergelaten door Homo erectus of Neanderthalers.15 Omdat dergelijke vondsten dateren van vóór de afzetting van het dekzand, worden ze alleen aangetroffen op het onderliggende rivierzand en -grind (Formatie van Beegden). In de omgeving van genoemde vindplaats komt dit grind dan ook vrijwel aan de oppervlakte.

In het Laat Paleolithicum was er sprake van een afwisseling van koudere en warmere perioden. Jager-verza meiaars waren in de minder koude periodes in Zuid-Nederland actief. In deelgebied Meijel zijn vuurstenen artefacten uit het Laat Paleolithicum (Tjonger cultuur) aangetroffen bij Kampsteeg16, Donk17, Langstraat18 en Schepersbergpeelke19. Ook uit Baarlo Napoleonsbaan20 zijn Laat-Paleolithische vuurstenen artefacten bekend. In het deelgebied Helden zijn vuurstenen artefacten uit het Laat Paleolithicum (Tjonger) aangetroffen bij De Lanterd21 en aan de Meeuwenweg ten noordwesten van Koningslust.22

Met het inzetten van de opwarming aan het eind van het Weichselien namen ook de bewoningsmogelijkheden van het landschap toe. Mesolithische jager-verzamelaars vestigden zich graag op de overgang van nat naar droog terrein, omdat daar de meeste variatie in voedselbronnen te vinden was (vis, wild en verschillende wilde gewassen). Mesolithische artefacten zijn op diverse plekken aangetroffen, zoals op de Kesselse Heide23, Kloeteven24, Kessel Donkervennen2 , Baarlo Heierhof26, Meijel Vieruitersten27, Meijel Donk28, Meijel Schepersbergpeelke29 en Meijel Kampsteeg30. In deelgebied Helden zijn Mesolithische resten aangetroffen in de buurt van de De Plek ("Kessels Peelken"),31 in de Heldensche Bossen,32 en aan de Zandstraat en Meeuwenweg ten noordwesten van Koningslust.33 Typerend is dat de vindplaatsen bij De Plek zich aan de rand van een voormalig ven bevinden.

15 Catalogusnr. H40 15 Vindplaatsnr. 9 17 Vindplaatsnr. 22 18 Vindplaatsnr. 14 19 Vindplaatsnr. 5/6 20 Vindplaatsnr. 231 21 Catalogusnr. H15. 22 Catalogusnr. H21. 23 Vindplaatsnr. 153 24 Vindplaatsnr. 60 25 Vindplaatsnr. 169 25 Vindplaatsnr. 245 27 Vindplaatsnr. 27 28 Vindplaatsnr. 23 29 Vindplaatsnr. 5/6 30 Vindplaatsnr. 8 31 Catalogusnrs. H35, 38 en 39 32 Catalogusnr. Hl 6 33 Catalogusnrs. H22 en 24.

12 3.2 Neolithicum

Rond 5300 voor Chr. vestigden de eerste boeren in Nederland zich op de lössgronden in Zuid- Limburg. Deze cultuur staat bekend als de Lineaire Bandkeramiek (LBK). Ten noorden van het löss­ gebied bleef de mesolithische levenswijze echter nog lang bestaan. Op de Keuperheide, bevindt zich een belangrijke vindplaats uit het Vroeg Neolithicum, die een beschermd archeologisch monument is.34 Bij de opgravingen die hier zijn gedaan is het zgn. Limburg-aardewerk aangetroffen. 35 Vondsten van Limburg-aardewerk zijn vrij zeldzaam, en de site is ook nog eens de noordelijkst bekende vindplaats. Het voorkomen van dit aardewerk wijst op contacten tussen de 'mesolithische' en band keramische bevolkingsgroepen, maar waarschijnlijk niet op landbouw in deze periode op de Limburgse zandgronden.36 Ook Sjoppenaas te Kesseleik is een vindplaats uit het Vroeg Neolithicum37.

Vanaf ongeveer 4200 voor Chr. (Midden Neolithicum A) vestigen zich in Midden-Limburg dan definitief boeren. Deze agrarische samenleving staat bekend als de Michelsberg-cultuur en wordt gekenmerkt door zgn. aardwerken, terreinen die worden omgeven door grachten, wallen en soms palissaden.38 Verondersteld wordt dat de landbouw plaatsvond door middel van shifting cultivation, dat wil zeggen wisselbouw op de podzolbodems die zich op het zand onder de loofbossen gevormd hadden. Deze levenswijze werd waarschijnlijk gecombineerd met bosbegrazing, jacht, visserij en verzamelen van vruchten, noten en wortels. Het midden-neolithische aardewerk dat werd aangetroffen bij de opgraving op het industrieterrein te Panningen39 is de enige aanwijzing voor bewoning uit deze periode in de voormalige gemeente Helden. Hoewel bij de opgraving ook een huisplattegrond en spiekers werden aangetroffen, konden deze niet met zekerheid worden gekoppeld aan het midden-neolithische vondstmateriaal.40

De periode na de Michelsberg-cultuur (Midden Neolithicum B en Laat Neolithicum A; 3400-2900 v. Chr.) is in Zuid-Nederland slecht bekend. In West-Nederland zijn verschillende nederzettingen opgegraven van de zgn. Vlaardingen-cultuur. In het zuiden wordt op grond van het vondstmateriaal de zgn. Stein-groep onderscheiden, die waarschijnlijk tot dezelfde cultuur behoort. Er zijn in Zuid- Nederland echter geen huisplattegronden of andere grondsporen uit deze periode bekend.

In het Laat Neolithicum A (2900-2500 v. Chr.) komt de enkelgrafcultuur in Noord-Nederland op. In Zuid-Nederland zijn hiervan slechts enkele vindplaatsen bekend. Typerend voor deze periode is de introductie van grafheuvels om de doden individueel in bij te zetten, vergezeld van grafgiften. Het Laat Neolithicum B (2500-2000 v. Chr.) wordt in heel Nederland gekenmerkt door de Klokbekercultuur, vernoemd naar het op een omgekeerde klok lijkende aardewerk. De landbouw breidt zich in deze periode door de introductie van het eergetouw en het wiel sterk uit en intensiveert zich. Huisplattegronden en andere grondsporen uit het Laat Neolithicum zijn in Zuid- Nederland echter niet bekend.

In Peel en AAaas zijn op enkele plaatsen wel vondsten gedaan uit het Laat Neoltithicum. Bij Sjoppenaas te Kesseleik is een fragment aangetroffen van een Veluwse klokbeker type 21 E41. Bij de Hei in Roggelsedijk42 zijn vuurstenen werktuigen waargenomen.

34 Catalogusnr. H9; AMK-terrein 578. 35 Modderman 1968; 1969; 1973; 1974; 1982; van Haaren/Modderman 1973; Modderman/Deckers 1984. 35 De Grooth/van der Velden 2005. 37 Vindplaatsnr. 155 38 Louwe Kooijmans 2005. 39 Catalogusnr. H4. 40 Kenemans/Lohof, 2005; Rensink et al. 2006. 41 Vindplaatsnr. 155 42 Vindplaatsnr. 7

13 3.3 Bronstijd-IJzertijd

Vanaf de Midden Bronstijd (1800 v. Chr.) neemt de kennis over de prehistorische bewoning sterk toe. In Nederland zijn veel boerderij plattegronden uit deze periode opgegraven. Deze geven blijk van het in zwang komen van het gemengd landbouwbedrijf: de boerderijen waren voorzien van een stalgedeelte voor het rundvee. Deze boerderijen lagen verspreid in het landschap. Men spreekt in dit verband ook wel over 'zwervende erven' omdat deze boerderijen waarschijnlijk slechts enkele tientallen jaren bewoond werden, waarna een nieuwe locatie werd gezocht.43 De mest van het rundvee werd gebruikt om de bodems vruchtbaarder te maken. Dit was nodig omdat de bodems op de zandgronden inmiddels uitgeput raakten. In de voormalige gemeente Helden is bij proefsleuvenonderzoek een Bronstijd-vindplaats aangetroffen bij Schrames.44 In de Vroege en Midden Bronstijd bleven de grafheuvels in gebruik, maar nu als g roepsbeg raaf p laats.

In de gemeente Peel en AAaas zijn geen grafheuvels uit de Bronstijd bekend. Wel zijn er andere sporen uit de Bronstijd bekend, waaronder een grafveld uit de Midden Bronstijd met inhumaties bij Steenbos, Kesseleik45 en een bronzen hielbijl bij Zegerke, Heide.46

Vanaf het Laat Neolithicum raakt ook de gewoonte van het deponeren van voorwerpen, met name van bijlen, messen en armbanden, in water of op moerassige locaties in zwang. Over de precieze betekenis van deze rituele deposities is nog veel onduidelijk, maar het gaat vaak om bijzondere, geïmporteerde voorwerpen.47 In Nederland is er in de Late Bronstijd (1100-850 v. Chr.) een 'hausse' in deposities waarneembaar. Uit de gemeentes zijn geen depotvondsten uit de Bronstijd bekend.

In de Late Bronstijd treedt een duidelijke verandering in het grafritueel op. De grafheuvels raken grotendeels buiten gebruik, en men gaat de (gecremeerde) doden begraven in urnenvelden. Rond Helden zijn vijf urnenvelden bekend. Volgens dhr. Harry Bouten zijn er in de jaren '40 en '50 van de 20e eeuw op uitgebreide schaal urnenvelden vernietigd bij het ontginnen van het heideterrein rond de Vliegert. Waarschijnlijk bevond zich over de gehele zone vanaf de Vliegert tot aan de AAarisberg een min of meer aaneengesloten grafveld. Vanaf de Midden Uzertijd raken de urnenvelden buiten gebruik, en worden de gecremeerde doden in kleinere grafvelden bijgezet in kuilen met wat bijgiften. Twee grafvelden uit de Uzertijd zijn opgegraven in Panningen.49 Ook in deelgebied Kessel zijn resten van een urnenveld uit de Late Bronstijd-IJzertijd aangeploegd, bij Hoeve Sint Jan aan de Hazenakkerweg50. Dit terrein is opgenomen op de Archeologische Monumentenkaart AMK en heeft een hoge waarde.

Vanaf de Midden Uzertijd raken de urnenvelden buiten gebruik en worden de gecremeerde doden in kleinere grafvelden bijgezet in kuilen met enkele bijgiften. Een grafveld uit de Uzertijd is aangetroffen tijdens een onderzoek bij de Napoleonsbaan-Zuid Baarlo51.

De landbouw blijft gedurende de Late Bronstijd en Uzertijd (850-12 v. Chr.) gebaseerd op het gemengd bedrijf met zwervende erven, waarbij langzaam enige specialisatie optreedt in de verbouwde gewassen. Het bestaan van celtic fields of raatakkers, zoals die uit het noorden en midden van Nederland reeds lange tijd bekend zijn, is pas kort geleden ook in Zuid-Nederland aangetoond. Binnen de gemeente Peel en AAaas zijn hiervoor echter geen aanwijzingen gevonden.

43 Fokkens 2005. 44 Catalogusnr. H14; De Winter 2005. 45 Vindplaatsnr. 133 45 Vindplaatsnr. 156 47 Zie Fontijn 2003. 48 Catalogusnrs. H26, 31, 32, 62 en 69 49 Catalogusnrs. H3 en 5; zie ook Hiddink 2008. 50 Vindplaatsnr. 190 51 Vindplaatsnr. 237

14 Nederzettingssporen uit deze periode zijn aangetroffen bij de eerder vermelde onderzoeken op het industrieterrein te Panningen en Helden-Schrames.52

Wel is direct ten oosten van het gemeentelijke grondgebied, op de Blerickse Heide, een celtic field bekend. Uitgaande van de wetenschap dat een celtic field zich over vele hectaren kan uitstrekken, is het niet ondenkbaar - maar niet aangetoond! - dat een celtic field in het oostelijke deel van Peel en AAaas zou voorkomen.

Bij recente opgravingen te AAaasbree Dörperveld is een nederzettingencomplex uit de Uzertijd aangetroffen.53 De aard van de vindplaats, een nederzettingcomplex uit de Vroege en Midden Uzertijd (circa 5e eeuw voor Chr.) volgens het systeem van 'zwervende erven', doet veronderstellen dat rondom het onderzoeksgebied nog meer archeologische sporen en resten voorkomen, bijvoorbeeld een grafveld. De aangetroffen sporen zijn toe te schrijven aan drie of vier erven. De vaststelling van de locatie van deze erven is gebaseerd op de horizontale verspreiding van de structuren, sporen en vondsten in clusters die van elkaar gescheiden worden door lege zones. De structuren op de erven zijn veelal slecht bewaard. In geen enkel geval is met zekerheid een duidelijk herkenbaar woonhuis aanwezig. Drie structuren zijn als mogelijk woonhuis geïnterpreteerd op basis van hun afmetingen. De overige structuren betreffen bijgebouwen en spiekers. Losse (paal)kuilen duiden er op dat er mogelijk nog meer structuren of constructies aanwezig waren die niet meer bewaard of herkend zijn. Andere structuren en constructies op het erf betreffen voorraadkuilen, kuilen met haardafval, brandkuilen en haardkuilen en rituele kuilen. Tevens is een urnengraf en een kringgreppel van een vermoedelijk graf gevonden. Een bijzondere vondst is de waterput met een houten bekisting met horizontaal geplaatste planken. Een dergelijke bekisting is zeldzaam voor de Vroege Uzertijd. Door de sporen- en vondstconcentraties in het zuidelijke deel van het onderzochte gebied, op basis waarvan de begrenzing van de erven ook buiten het onderzoeksgebied is bepaald, is het echter de moeite waard om bij toekomstige ontwikkelingen ten zuiden en ten oosten van het onderzoeksgebied, archeologisch onderzoek te laten uitvoeren. AAogelijk bevinden zich in deze zone nog meer erven, eventueel ook uit jongere periodes (vanaf Late Uzertijd) toen de bewoning plaatsvast werd.54

3.4 Romeinse tijd

In de Romeinse tijd (12 v. Chr. - 450 na Chr.) lag Peel en AAaas aan de westgrens van de provincie Germania Inferior. De bewoning concentreerde zich in deze periode langs de AAaas, in plaatsen als Venlo, Blerick en Stein. Er zijn slechts weinig gegevens bekend uit de Romeinse tijd in dit gebied. De NOaA (Nationale Onderzoeksagenda Archeologie) wijdt dit aan het feit dat er nog geen grootschalig nederzettingsonderzoek heeft plaatsgevonden in Midden-Limburg.55 Op verschillende plaatsen zijn enkele fragmenten Romeins aardewerk aangetroffen. Bij de Ondersteweg te Kessel56 is de vondst van dakpanfragmenten en tufsteenfragmenten bekend. Op die plaats is in 1939 een villa ontdekt, die in 1941 en 1942 is opgegraven en tijdens een overstroming in 1993 is herontdekt. Ook is onder de parochiekerk in Kessel een kwartsieten of zandstenen votief- of weisteen met reliëfs van Minerva, Juno en Hercules ontdekt, die op grond van de kwaliteit van de uitvoering in de eerste of tweede eeuw moet worden gedateerd57. Verder is bij de Heide van Steenbos58 een grafveld met crematies bekend, waarbij diverse vondsten gedaan zijn. Waarschijnlijk liep er in de Romeinse tijd een verbinding tussen Kessel en Asten via Helden en Meijel.59

52 Catalogusnrs. H4 en 14 53 Schryvers e.a. 2009 54 idem 55 Zie bijvoorbeeld Hupperetz 1991. 55 Waarnemingsnr. 23911 57 Waarnemingsnr. 27692 58 Vindplaatsnr. 133 59 Willems 1987.

15 Ook bestond er een tweede route vanaf Beringe noordwaarts richting Sevenum.60 Voor de veronderstelde aanwezigheid van deze Romeinse weg aan de Steenstraat in Panningen ontbreekt echter op dit moment afdoende bewijs.61 In 2001 is proefsleuvenonderzoek gedaan naar de Romeinse resten op AMK-terrein 582 bij het Klein Marisbos.62 Het ter plekke veronderstelde grafveld kon echter niet worden aangetoond. In ARCHIS2 staat ook een oude vermelding uit 1934 van een mogelijk Romeinse nederzetting met grafveld op de Houwenberg;63 de locatie hiervan is echter slechts op een kilometer nauwkeurig bekend.

3.5 Middeleeuwen en Nieuwe tijd

Rond 270 na Chr. doorbraken de Germanen de Rijngrens en vielen het Romeinse Rijk binnen. Als gevolg daarvan stortte het Romeinse militaire en administratieve systeem ineen, en raakte Zuid- Nederland grotendeels ontvolkt. Sporen van bewoning uit de laat-Romeinse tijd en Vroege Middeleeuwen (450-1000 na Chr.) ontbreken in de voormalige gemeente Helden dan ook geheel. In de overige deelgebieden zijn enkele resten uit de Vroege Middeleeuwen bekend. In Kessel Baarlosestraat zijn een aantal complete ijzeren lanspunten op een grafveld uit de Vroege Middeleeuwen B-C aangetroffen.64 Ook zijn er menselijke skeletresten onder de Roomskatholieke kerk van Meijel gevonden die dateren uit de Vroege tot de Late Middeleeuwen. Uit de late Middeleeuwen zijn diverse historische dorpskernen en clusters met oude bebouwing bekend: Kesseleik, Kessel, het Veer, Hout, Ooijen, Baarlo, De Bong, Soeterbeek, Rinkesfort, Tongerlo, Korte Heide, Lange Heide, Rooth, AAaasbree en Meijel. Deze zijn alle op de AAAK opgenomen als terreinen van hoge archeologische waarde. Kessei

De oudste oorkonde waarin de naam Kessel vermeld wordt, stamt uit het einde van de 11e eeuw. Het gaat daarbij om de graaf Hendrik van Kessel (toen Henrici de Casle). Het dorp Kessel is gesticht rond een 10e eeuwse wachttoren. De plaatsnaam Kessel stamt mogelijk al uit de Romeinse tijd. In het jaar 1312 worden stadsrechten aan Kessel toegekend maar het is niet duidelijk of die ooit zijn uitgeoefend. Uit de Middeleeuwen is in Kessel de landweer bekend (ook Lanterd, Landerd of Lankert65 genaamd). Dit is een brede wal met aan weerszijden een gracht/greppel. Daarachter werden rijen kuilen (st rui keigaten) gegraven. Het gaat hier om AMK-terrein 8441. De wal begon bij Keup, onder Helden en liep door tot aan Kessel. Handelaren werden op deze wijze gedwongen met hun goederen de tol te Kessel te passeren (en tolgeld te betalen). Het kasteel Kessel (Burcht of Keverberg66), dat als tolvesting aan de rivier lag, domineerde de AAaas en de westelijke AAaasoever. De nederzetting was een typische kasteelnederzetting, waarbij de AAaastol de economische basis was voor het kasteel en het dorp. Ook het nabij gelegen Veer en gehucht Kesseleik, dat een rij huizen is dwars op de rivier, liggen aan de AAaas. Kesseleik en Hout zijn uitbreidingen uit de Late Middeleeuwen. In de 19e eeuw nam het bouwland vrijwel de gehele strook tussen de AAaas en de Tasbeek in. Het gebied vanaf de Tasbeek bestond uit bos en heide met een paar kampontginningen.67

50 Deze veronderstelling is gebaseerd op de namen van huidige wegen zoals de Steenstraat, de Groenstraat en het Palserpad in Panningen en de Hoogstraat bij Beringe, en een oude vermelding in ARCHIS2 (catalogusnr. H61). 51 Keijers 2005. 52 Catalogusnr. H30; zie LiveLink-dossier AMR in ARCHIS2. 53 Catalogusnr. H74. 64 Vindplaatsnr. 197 55 Vindplaatsnr. 138 55 Vindplaatsnr. 194 57 Renes 1997, 250

16 Baarlo en Maasbree

De naam Baarlo wordt voor het eerst vermeld in een oorkonde uit 1219, waarbij de hoeve Monnikiënhof te Baarlo en een flink stuk grond aan de abdij Mariënweerd (in de buurt van Tiel) worden geschonken. Bij deze schenking trad een zekere Gerard de Barlo op als getuige. Een tweede vermelding van de naam Barto is aangetroffen in een oorkonde uit 1236. In dat jaar stichtte Hendrik, graaf van Kessel in de kerk van Kessel een altaar ter ere van de Heilige Catharina en gaf daaraan een curtis te Kessel en andere goederen. Hierbij trad een dominus Bert mites in Barlo op als getuige. Baarlo bestaat uit de woorddelen Baar, dat niet begroeid, en to, dat open plek in het bos betekent. De belangrijkste bouwwerken aan de oostzijde van de Markt zijn de sprunk (een bron), de watermolen en kasteel d'Erp. Het kasteel ontleent zijn naam aan de laatste adellijke bewoners, de familie d'Erp. In 1388 wordt melding gemaakt van onse Huys ende Borch geheiten Baerlo gelegen in den tande van Kessel mit hoeren vesten ende graven, mit alten den heertyckheyden, buschen, vischen, weyden, gueden ende toebehoren, ats die setige Heer Wittem van Baerlo, doe hij leefde, ptach toe hebben. Het betreft een akte van verkoop waarbij Willem van Gulik, hertog van Gelre het leengoed verkoopt. Huys ende Borch was een Gelders leen en vormde één van de vier versterkingen in het land van Kessel. De bezitters van het kasteel hadden de meeste goederen en voorrechten van de heerlijkheid Baerlo. Aan de noordzijde van Baarlo ligt kasteel de Berckt. Tot het landgoed de Berckt behoorden naast de hoeve ook het tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoeste oude veerhuis en het direct in de nabijheid van de Berckt gelegen Douvenhof en Friedeshof. Het kasteel was oorspronkelijk vierkant van opzet en kende hoektorens.68 Het dorp Brede (later AAaasbree genoemd) wordt voor de eerste keer genoemd in een akte uit het jaar 1240 waarbij Diederik, Heer van Altena, vele rechten schonk aan de monniken van het pas gestichte klooster St. Elisabethsdal bij Nunhem. Ten noorden van AAaasbree ligt Tongerlo, dat wordt vermeld in 1425. Op de grens van het dekzand- en terrassenlandschap liggen de gehuchten Dubbroek en Soeterbeek. In 1519 wordt de boerderij dat Vetsegoet in Lange Heide genoemd. AAaasbree bezat in de 19e eeuw een langwerpig veld, waar zowel aan de noord- als zuidzijde een reeks boerderijen stond, zodat het een kransvelddorp kan worden genoemd. Aan de zuidzijde lagen het dichtbebouwde kerkdorp (AAaas)bree en Rooth (dat pas uit 1761 dateert). Aan de noordzijde liggen Korte Heide, Lange Heide en aan de westzijde het gehucht Westering. Het veld van AAaasbree kent een opstrekkende verkaveling, met een aantal kavelgrenzen dat vanaf AAaasbree over het hele veld strekt. Dit zou kunnen wijzen op de ontginning van het veld vanuit één zijde (waarschijnlijk vanuit het zuiden).69

Mei jet

De peelrandbreuk ligt ongeveer op de lijn tussen Meijel en het zuidelijker gelegen Neer. Meijel ligt op een dekzandheuvel in de Peel, nabij de peelrandbreuk tussen de westelijke centrale slenk en het oostelijke Peel Blok. De unieke locatie in het vroeger 30.000 hectare grootte hoogveengebied zorgde ervoor dat het dorp een belangrijke functie vervulde voor doorreizigers tussen Keulen en Den Bosch en voor turfstekers.

In een grensbeschrijving uit 1326 wordt gesproken van het dorpe Meyel tot Sinte WHbortsputte toe. De omgeving van de put werd in 1367 aangeduid als Luttel Meyel.70 Het belangrijkste gebied van Meijel, het oude Medelo, ligt tegen de grens met Deurne nabij de St. Wilbersput71. In dat gebied staan aan de AAolenstraat in het begin van de vijftiende eeuw de belangrijkste gebouwen, eigendommen van de heer van Meijel: een grote pachthoeve, een ruim ingerichte herberg, de banmolen en tenslotte het panhuys, de enig toegestane bierbrouwerij. Het gebied heet na 1600 De Hof, naar de oude pachthoeve. De kerk van Meijel72 staat voor 1400 al in het huidige centrum, waar zich na 1644 ook de bestuurlijke macht vestigt. Op de Tranchotkaart van AAeijel zijn vier driehoekige pleintjes te herkennen. Dergelijke plaatses of pleintjes hebben oorspronkelijk de functie van verzamelplaats voor vee gehad. Zeker vanaf de 16e eeuw heeft de turfwinning in het

58 http://deborcht.baarlo.com/1715_3.htin 59 Renes 1997,233-234 70 Renes 1997,233 71 Vindplaatsnr. 20 72 Vindplaatsnr. 21

17 veengebied een belangrijke rol voor AAeijel gespeeld. De turf werd steeds meer als brandstof gebruikt door de uitputting van bossen. Tot de 19e eeuw was de turfwinning echter kleinschalig te noemen, omdat de Peel niet werd ontsloten door bevaarbaar water. Pas aan het einde van de 19e eeuw, na het graven van de Zuid Willemsvaart en de Noordervaart, wordt het veen grootschalig afgegraven en als cultuurland in gebruik genomen. Verder is Meijel rond 1807 één van de eerste Peeldorpen waar de woeste gronden worden bebost.73

Heiden

De eerste schriftelijke vermelding van de kerk van Helden (Hetdete) dateert pas uit 1230.74 Op grond van de plaatsnamen Panningen en Beringe wordt echter verondersteld dat het gebied in de Karolingische tijd (800-900 na Chr.) weer bewoond is geraakt. Ook het omgrachte huis Ten Hove of 't Hoof bij Everlo75 zou al in de 10e eeuw hebben bestaan. Helden vormde vanaf ca. 1100 onderdeel van het graafschap Kessel. In 1279 werd het grondgebied van Kessel op de linkeroever van de AAaas gekocht door graaf Reinoud I van Gelre, en daarmee werd Helden onderdeel van het Gelders Overkwartier. Het zuidelijk deel van de gemeente behoorde echter tot het graafschap Horn of Hoorne. De dorpen Helden en Panningen vormden in de Late Middeleeuwen de kern van waaruit het omliggende land in gebruik werd genomen. In een kring rondom Helden en Panningen (met uitzondering van het stuifzandgebied in het zuidoosten) liggen meerdere gehuchten.76 Aan de rand van het dorpsgebied lagen zgn. kamphoeven als Dekeshorst (op de grens met AAaasbree) en AAaris. De dorpen en gehuchten zijn meestal ontstaan rondom een zgn. dries, een driehoekig pleintje waar de boerderijen omheen lagen, vaak voorzien van een drenkplaats voor het vee. Het bouwland van Helden, Panningen en de bijbehorende gehuchten groeide uiteindelijk aan elkaar en vormt nu nog het escomplex van Helden-Panningen. Ten zuidwesten en noordoosten van de es bevond zich de heide, waar het vee werd geweid, en turf en plaggen werden gestoken.

Naar Middeleeuwse sporen is in Helden weinig archeologisch onderzoek gedaan. Een uitzondering hierop vormt de landweer De Lanterd of Lankert,77 die liep van Kesseleijk naar Egchel. Deze landweer werd aangelegd door graaf Willem VI van Horn, als verdedigingswal en grens tussen de graafschappen Horn en Gelre, waarschijnlijk kort voor 1371. Archeologisch onderzoek op het AAAK- terrein 578 in 2003 werpt echter vraagtekens op met betrekking tot de betekenis van de landweer als verdedigingswerk.78 Het lijkt er eerder op dat de opgeworpen wal gefungeerd heeft als droge oversteek door moerassig terrein. Op hogere terreingedeelten is er van een wal namelijk geen sprake meer. De loop van de landweer is nu nog gedeeltelijk te vervolgen op de Keuperheide. Op de kadastrale minuut van 1820 is te zien dat de Lankert verder naar het noordwesten doorliep richting Keup, en vandaar westwaarts afboog naar Egchel.79

73 Renes 1997,233 74 Renes 1999. 75 Catalogusnr. H48 75 Beginnend ten zuiden van Helden, en met de wijzers van de klok mee: Egchel, Hub, Beringe, Maris, Vosberg, Loo, Panningen, Stogger, Onder en Eindt. 77 Catalogusnr. H10. 78 Zie LiveLink-dossier AMR in ARCHIS2. 79 Zie ook Thiessen 1998, 15. De daar weergegeven gereconstrueerde loop richting Egchel ligt echter zo'n 100 m zuidelijker dan de lijn die op de kadastrale minuut is te vervolgen. 3.6 Cultuurhistorie

Cultuurhistorie is de term die gebruikt wordt voor de combinatie van drie ruimtelijke wetenschappen: Historische (stede)bouwkunde, Historische geografie en Archeologie. In dit kader worden vooral de eerste twee gepresenteerd.

Binnen de deelgebieden van de gemeente Peel en Maas zijn verschillende cultuurhistorische elementen aanwezig (geweest). Een aantal opvallende elementen zullen in deze paragraaf per deelgebied worden besproken.

Op grond van de Kadastrale Minuutplannen zijn de contouren van de historische kernen bepaald. Een klein deel hiervan is ook als AMK-terrein aangemerkt. Die delen van de historische kernen die niet op de AMK staan, zijn als archeologische waarde in de verwachtingskaart opgenomen, zie kaartbijlage 3. Van de op de overzichtskaart vermelde historische locaties, met name gebaseerd op de Kadastrale Minuutplannen, zijn slechts de grotere bouwwerken als kastelen, hoeven, industrieën en molens als bekende archeologische waarde in de verwachtingskaart opgenomen. Voor alle historische objecten is een korte beschrijving opgenomen in de catalogus, zie bijlage 7. De lokale deskundigen hebben historische boerderij locaties aangedragen, in de vorm van een lijst met adresgegevens. Deze boerderijen staan als archeologische waarde in de verwachtingskaart en zijn in bijlage 8 kort vermeld. Boerderijen en hoeven zijn vaak omvangrijke complexen, waarvan de gebouwen bovendien in de loop der eeuwen wat van plaats veranderen. Daarom is er voor gekozen deze locaties weer te geven als cirkel met een diameter van 100 m. Het historisch wegenpatroon in de gemeente is grotendeels te reconstrueren aan de hand van de kadastrale minuut van 1820. Op deze kaart zijn doorlopende routes te zien vanuit Helden en Panningen naar Kesseleik, Kessel, Baarlo, Sevenum (de huidige Lorbaan), Meijel, Roggel en Neer. Gedeeltelijk volgen deze wegen nog bestaande tracés. De ouderdom van wegen is moeilijk vast te stellen, maar zoals eerder vermeld is het mogelijk dat de route Kessel-Helden-Meijel van Romeinse oorsprong is. De in het heidegebied aangelegde dijken dateren merendeels van na 1820. Een opvallend cultuurhistorisch element in het landschap vormt verder de Noordervaart. In 1808 liet Napoleon een begin maken met het graafwerk van de Noordervaart, het 'Grand Canal du Nord': een gedeelte van de verbinding Antwerpen-Maas-Rijn. Toen in 1810 "Holland" als provincie bij Frankrijk kwam, was de verbinding niet meer nodig. Het werk werd gestopt en duizenden arbeiders raakten werkeloos. Het kanaal had toen nog onvoldoende vaardiepte. In 1853 werd de Noordervaart tot aan de Helenavaart in de gemeente Deurne op vaardiepte gegraven. Zo kon het water uit de Peel weg en werd de turf uit Helenaveen en Deurne via de beide Peelkanalen afgevoerd.80 Historische waterlopen en wegen zijn ter informatie in de archeologische inventarisatie opgenomen, en zijn niet in de archeologische verwachtingskaart opgenomen.

Kessel

De huidige loop van de Maas langs Kessel is grotendeels gelijk aan de loop van de rivier in 1806. In het zuidoosten van Kessel is het historisch verkavelingspatroon nog herkenbaar in het landschap. Ook zijn op diverse plekken oude akkergrenzen herkenbaar als steilrand, glooiing, perceelsgrens of weg. Kessel heeft vanaf de Middeleeuwen een kasteel gehad. De ruïnes liggen nog op een kunstmatige heuvel aan de Maas. Op deze heuvel bouwde men rond het jaar 1000 aanvankelijk een houten versterking (een motte). Het doel was het scheepvaartverkeer op de rivier te controleren en tol te heffen. Een eeuw later werd deze versterking vervangen door een vrijwel vierkante, stenen woontoren. De muren waren ongeveer 2 meter dik en opgetrokken uit ijzeroersteen met een kern van maaskiezel en kalkmortel. In de 12de eeuw werd de woontoren afgebroken. Nadat hij tot even boven de lichtspleten van de kelderverdieping was afgebroken, is de kelder opgevuld met zand. De heuvel werd aanzienlijk opgehoogd. Op de verhoogde motte werd een ringmuur gebouwd. In de loop der eeuwen werden er tegen de ringmuur allerlei gebouwen opgetrokken tot er vrijwel geen vrije binnenruimte meer over was. Ook aan de buitenzijde werden twee zware torens gebouwd, die toegang gaven tot de burcht. In 1279 werd Hendrik V, laatste graaf van Kessel, wegens geldgebrek gedwongen het graafschap Kessel, voor zover dat op de linkeroever van de Maas lag, met het

http://www.rijkswaterstaat.nl/water/feiten en cijfers/vaarwegenoverzicht/noordervaart/index.aspx

19 kasteel te verkopen aan Reinoud I, graaf van Gelder. Het kasteel is in 1597 door Staatse troepen in brand gestoken en daarna weer herbouwd met een drie verdiepingen hoog bakstenen gebouw.

Afbeelding 4 De 15e eeuwse poorttoren Afbeelding 5 Plattegrond van het kasteel

In 1779 kwam het kasteel in handen van de familie Van Keverberg. Vandaar ook dat het kasteel ook wel De Keverberg wordt genoemd. In november 1944 brachten Duitse soldaten, die vluchtten voor de opmars van de geallieerde troepen, het kasteel enorme schade toe met behulp van springladingen. De binnenmuren werden vernield en de na de ontploffing ontstane brand liet niets heel van het interieur. De bewoonsters zagen geen kans om het kasteel te laten herbouwen en zo werd de burcht van Kessel een ruïne. Na de oorlog stond de ringmuur nog overeind, met nissen en kantelen, een gedeelte van de weergang, de muren van de grote zaal, de zijtoren en de poorttoren. Het gewelf onder de grote zaal is inmiddels weer j/f. hersteld. Nadat de gemeente Kessel het kasteel in 1953 had aangekocht, zijn de overblijfselen in de middeleeuwse sfeer terug gebracht met uitzondering van bouwdelen uit de zeventiende eeuw.81 In Kessel stonden ooit twee molens. De oudste molen stond bij het kapelletje Molenweg - Baarloseweg. Deze molen, een standerdmolen, is in de Tweede Wereldoorlog in brand gestoken. De andere molen is de Sint Anthoniusmolen, ook een standerdmolen. Deze molen is in 1802 gebouwd in Meijel. In 1878 was de molen door concurrentie van twee bovenkruier molens in Meijel niet meer lonend en werd hij verkocht aan Louis Pennings uit Kessel. Hij liet de molen verplaatsen naar Kessel aan de Roode Eggeweg, daar waar de molen nu nog staat. Deze molen is de enige overgebleven molen van dit type in Noord-Limburg.82

Afbeelding 6 De molen in het toen nog vrije veld van Kessel anno 1930

Het gehucht Oijen lag aan de rand van het winterbed van de Maas. Op het terrein van de hof Oijen, ook wel 'het Huuske' genaamd, staat nog steeds een opvallend huis met rode bakstenen muren en speklagen van gele mergel. Op historische kaarten uit de 18e eeuw is te zien dat de hof omgracht was en bestond uit meerdere gebouwen, die te maken hadden met het agrarisch bedrijf. Op basis van meerdere bouwhistorische kenmerken en gegevens over de bewoners van de hof, valt het huis waarschijnlijk in de 16e eeuw te dateren.83

81 http://www.kesseilimburg.nl/index.asp?nmoduieid=21 &wgid=6&sc=0&spagetype=21 &nPageID= 128&nCMSPageType= 1 82 http://www.st-anthoniusmolen.nl/de-moien/geschiedenis 83http://www.kastelenbeeldbank.nl/_themas/Castellogica/arts/3/p.%20081-089%20%5B049- 057%5D%20't%20Huuske%20Oijen%20te%20Kessel,%201477-1780.pdf

20 Afbeelding 7 Het Huuske Oijen.

Baarlo en Maasbree

De twee belangrijkste kastelen van Baarlo (kasteel d'Erp en kasteel de Berckt) werden al in de vorige paragraaf besproken, maar Baarlo kende nog twee kastelen, namelijk kasteel de Raay en kasteel Scheres. Kasteel de Raay werd in het midden van de 13e eeuw gebouwd. In latere jaren woonden diverse adellijke families in het kasteel. In 1850 werd het gerenoveerd, waarbij de toenmalige eigenaar een kapconstructie in chaletvorm liet aanbrengen. In 1937 was er een klooster gevestigd. Toen dat door de zusters verlaten werd, heeft het kasteel een tijd leeggestaan. Op dit moment is het kasteel een luxe hotel. Kasteel Scheres is ook bekend onder de naam d'Olne en werd in 1860 gebouwd door baron d'Olne. Op de plaats van het 19e eeuwse kasteel Scheres stond oorspronkelijk een grote hoeve die bewoond werd door de familie Scheres. De hoeve moet er al in de 15 eeuw hebben gestaan en bestond uit een huis met vijf benedenkamers, een ruime kookkeuken, een schuur en vijftien morgen landbouwgrond. In 1766 werd ze verkocht aan de familie d'Olne die de hoeve aan het begin van de 19e eeuw verbouwde tot kasteel.

Afbeelding 8 Kasteel de Raay Afbeelding 9 Kasteel Scheres

Waarschijnlijk liggen enkele van de oudste Baarlose boerderijen op plaatsen van oudere agransche bebouwing. Voor de meest gunstige ligging van een boerderij speelde beschutting, bodemgesteldheid en verhang in beken een belangnjke rol. Waar meerdere boerderijen dicht bij elkaar stonden, kon een nederzetting ontstaan en uiteindelijk een dorp. Omdat hooiland aanvankelijk een hogere waarde kende dan grasland, stonden de oudste boerderijen op de hoger gelegen Peelhorst. Ze lagen hier bovendien buiten het overstromingsgebied van de Maas. Enkele mooie voorbeelden zijn de Boekenderhof, Scheres, en de Koesdonk. Ook in de Bong en op Soeterbeek was sprake van een agransche bebouwing. De boerderijen met een gemengd

21 landbouwbedrijf lagen voornamelijk op de grens van de graslanden en het hoger gelegen bouwland. Vee, mest en oogst hoefden op deze gunstige plaats maar op korte afstand te worden verplaatst. Voorbeelden hiervan zijn de Hofacker, Hummeray, Hogendries en de niet meer bestaande oude hoeven Hoverhof en Stockmans.84 Een ander cultuurhistorisch object dat het vermelden waard is, is de watermolen de Kasteelmolen, bij kasteel d'Erp aan de Kwistbeek. Oorspronkelijk was de molen eigendom van de baronnen d'Erp de Baerlo et Holt, de bewoners van het kasteel. Aan het huis was destijds al heel lang een watermolen met maalrecht verbonden. In 1801 liet de toenmalige kasteelheer een standerdmolen bouwen, waarin de maalstenen uit de watermolen worden geplaatst, omdat de watermolen bij gebrek aan water vaak stilstond. Later werd de Kasteelmolen als oliemolen ingericht. In het begin van de 20e eeuw werd aan de voorgevel van de oliemolen een korenmolen met turbinekamer gebouwd en er werd een turbine aangebracht en het waterrad werd verwijderd. In 1950 werd uiteindelijk een elektrische hamermolen geïnstalleerd, waarmee veevoer gemalen kon worden tot 1962, het jaar dat het bedrijf wordt stilgelegd. In 1970 heeft de toemalige gemeente Maasbree de molen gekocht en grotendeels teruggebracht naar de authentieke staat van vóór 1900. Naast de molen ligt een natuurlijke waterbron; de Sprunk. Deze deed lange tijd dienst als openbare wasplaats en Bleckerije. Ooit zal de Sprunk hebben voorzien in schoon drinkwater. De bron en de watermolen maakten deel uit van een goed dat de Speulhof heette en dat niet ver van het kerkhof, de sprunk en de watermolen verwijderd lag. De locatie van deze hof is niet bekend.

Afbeelding 10 Kasteelmolen aan de Kwistbeek

Midden in de kern van Baarlo, aan de markt, ligt het kerkgebouw en de pastorie. De parochie is gewijd aan de H. Petrus, de voornaamste van de twaalf apostelen en de eerste Paus. Hoewel er pas in het jaar 1466 sprake is van een parochie, is het waarschijnlijk dat die er ook voor dat jaar al was. De pastoors werden voorgedragen door de regerende Heren van kasteel d'Erp. Zij hadden het patronaatsrecht d.w.z. het recht van voordracht van een geestelijke. Het huidige kerkgebouw is van na de oorlog, gebouwd in 1951 in basilicastijl. De huidige pastorie is een historisch pand, van oudsher een herenhuis. Het werd in 1885 door de parochie aangekocht als pastorie en werd in 1985 geheel gerestaureerd. De grootste kapel toegewijd aan St. Anna werd in 1674 in opdracht van pastoor Joannes a Coulen gesticht op de plaats waar voorheen een hagelkruis stond. Een andere kapel is de zeshoekige St. Antoniuskapel, gelegen midden in de bebouwde kom van Baarlo. De kapel is in 1740 gesticht door de schutterij St. Urbanus. Bij de oostgrens van de voormalige grens van Maasbree, in het gebied waar nu boerderij De Plaats ligt, stond voorheen een kasteel. Huis Bree. Het is hoogstwaarschijnlijk in handen geweest van de familie Van Brede. De vroegste schriftelijke vermelding van Huis Bree dateert van 1431, toen Willem Brant die Roever er door de hertog van Gelre mee werd beleend. Aan de westkant van Bree lag Huis Westering, tegenwoordig Westeringlaan 69. Oorspronkelijk was dit een boerenhofstede, waarvan blijkens een akte uit 1451 een tak van de familie Van Brede eigenaar was. Rond 1613 zou het huis of uitgebreid, of geheel nieuw opgetrokken zijn. In de achttiende eeuw werd het huis sterk verwaarloosd en in 1774 wordt dan ook gemeld dat het huis is ingestort. Begin twintigste eeuw werd het huis ingrijpend verbouwd. De schuur en de stal werden afgebroken en werd het huis zelf

http://www.baarlo.coin/content.php?menu=25&page_id= 14

22 omgebouwd tot stal. Losstaand hiervan werd een geheel nieuw woonhuis opgetrokken. In 1944 werd het huis door de geallieerden aan puin geschoten. De ruïne werd gesloopt en met het puin werden de grachten gedempt. Alleen de kopgevel aan de achterkant van de schuur is nog over van het middeleeuwse kasteel. Maasbree heeft volgens een oorkonde al sinds 1240 een kerk. In de doop-/Mariakapel bevindt zich een oude doopvont uit het jaar 1450. Bij een grote brand in het begin van de 18de eeuw is de toenmalige Sint Aldegundiskerk grotendeels verwoest en daarna herbouwd. In de 19e en 20e eeuw zijn er grootscheepse verbouwingen geweest. In de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn het middenschip en de toren hersteld in hun huidige vorm, waarbij de oude "Breese stomp" wordt vervangen door de huidige ranke, nieuwe toren, met een hoge naar de hemel verwijzende spits. Tot 1945 stond er in de Molenstraat de karakteristieke molen van de "Pero". Hierover zijn verder geen gegevens beschikbaar.85

Afbeelding 11 en 12 Oude en nieuwe kerktoren van Sint Aldegundiskerk Maasbree

Meijel

Omdat Meijel vrij geïsoleerd op het kruispunt tussen Brabant en Limburg bij de Peel ligt, heeft het geen rijke geschiedenis; kastelen of grote herenhuizen hebben niet in Meijel gestaan. Wel lag bij Meijel van oudsher de enige begaanbare weg door de Peel van Den Bosch naar Keulen. Op de grens tussen Limburg en Brabant (eerder Oosten rij ksoverkwartier van Gelder en de Zeven Provinciën) bij Luttel Meyel ligt een put gewijd aan Sint Willibrordus, de eerder genoemde Wilbersput. De oudste vermelding van de put dateert uit 1325. In 1742 wordt gemeld dat de put vroeger algemeen bekend was en bedevaartgangers trok die het water dronken ter genezing van moeraskoorts. Tot in de eerste helft van de 19e eeuw kwam men voor dit doel nog uit de omgeving naar de put. Aan het einde van de 19e eeuw ontstond de overlevering dat Sint Willibrordus op die plaats heeft gedoopt. Door toedoen van enkele plaatselijke parochieherders kwam een lokale devotie rond de put weer tot leven tussen aan het einde van de 19e en begin van de 20e eeuw. Naast de put ligt een

' http://www.maasbree.nl/asp/OverDeGemeente/OverDeGemeente.asp?nPageID=339

23 oude grenssteen uit 1648, die sinds 1968 een rijksmonument is.86 Aan de Molenstraat bij Luttel Meyel stonden de belangrijkste gebouwen die eigendom waren van de heer van Meijel, waaronder de pachthoeve en een banmolen. Daarom heette dit gebied sinds 1600 ook wel De Hof. In de 12e eeuw stond op de plaats van de huidige St. Nicolaaskerk al een zaalkerk met een zadeldak en een toren met drie geledingen en een naaldspits. In 1835 werd een nieuwe grotere kerk gebouwd, maar de 12e eeuwse toren bleef behouden. Aan het einde van de 19e eeuw was het nieuwe kerkgebouw te klein voor de snel toegenomen bevolking. Tussen 1901 en 1904 werd op dezelfde plaats een nieuwe grotere kerk gebouwd, die in 1944 door de Duitsers is opgeblazen en geheel verwoest. In 1955 werd de nieuwe St. Nicolaaskerk in gebruik genomen, die sinds 1968 een rijksmonument is.87 Een ander monument in Meijel zijn de kazematten van de Peel-Raamstelling. Dit was een Nederlandse verdedigingslinie die in 1939 werd aangelegd en op 10 mei 1940, de eerste Nederlandse oorlogsdag is gevallen. De stelling bevond zich achter de Maaslinie en begon aan de Maas ter hoogte van Grave om via Mill, door de Peel bij Meijel en langs de Zuid-Willemsvaart aan de Belgische grens bij Weert te eindigen. Bij Meijel kon de stelling profiteren van de natuurlijke bescherming door de drassige veenmoerassen bij de Peel en de Noordervaart, maar ook werden kazematten aangelegd bij de Vossenberg te Meijel.

Helden

Vanaf de Tachtigjarige Oorlog tot in de 18e eeuw werden in Limburg en Noord-Brabant vluchtschansen aangelegd waar de bevolking zich in geval van nood kon terugtrekken voor plunderende troepen of bendes. Zo'n schans bestond uit een 2-3 meter hoge wal, waaromheen een gracht met ophaalbrug lag.88 In de voormalige gemeente Helden zijn twee van deze schansen bekend, bij Everlo en bij Onder-Eindt.89 Beide zijn op oude kaarten goed herkenbaar als omgrachte en opgehoogde terreinen, maar zijn tegenwoordig niet meer in het landschap zichtbaar.

Hoewel de eerste heideontginningen al zijn begonnen aan het begin van de 19e eeuw (Koningslust is in die periode gesticht als ontginningsdorp), lag het zwaartepunt van de ontginning tussen 1900 en 1960. Grashoek ontwikkelt zich hierbij vanaf 1900 als Peelrand-buurtschap. Bij de ontginningen zijn op grote schaal archeologische vindplaatsen vernietigd tijdens de bijbehorende graafwerkzaamheden. Turfwinning heeft, vanwege de afwezigheid van grote oppervlakten aan hoogveen binnen het deelgebied Helden, niet op grote schaal plaatsgevonden, met uitzondering van het uiterste noordwesten (Kesselsche Velden en Scherliet). Op kleinere schaal is vanaf de Middeleeuwen turf gewonnen in het zuiden van de gemeente (Kesselsche Koulen/Kessels Peelken) en vanaf de 19e eeuw bij Koningslust (Vlakbroek). Oude bouwwerken van archeologisch belang zijn in de voormalige gemeente Helden schaars. De kerk is toegewijd aan de H. Lambertus. De oudste vermelding hiervan stamt uit 1288.

Afbeelding 14 H. Lambertuskerk te Helden

De parochiekerk, die gewijd is aan de Heilige Lambertus van Helden90 stamt uit de 15e eeuw, maar is in 1944 grotendeels verwoest toen zii door de Duitsers werd opgeblazen. De kerk van Panningen, de O.L. Vrouwe van de Zeven Smarten, 1 is de opvolger van een Maria-kapel die in 1638 is gebouwd.

6 http://v^w.meijel.nVgme/instyle.nsf'Images/Archiefbescheiden/$File/Archiefinventaris.pdf 87 http://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/view.jsp?content=717 88 Renes 1999, 337. 89 Catalogusnrs. H47 en 49. 90 Catalogusnr. H87. 91 Catalogusnr. H88.

24 en die vanaf de 18e eeuw een belangrijke bedevaartsbestemming werd. Huis Ten Hove is kort na de Napoleontische tijd afgebroken; muurresten zijn nog bewaard gebleven in de huidige bebouwing.92 Op de kadastrale minuut van 1820 zijn verder nog drie windmolens te zien, waarvan de Egchelse Molen in Helden de oudste is.93 Ook deze molens zijn afgebroken.

92 Voor een uitgebreide beschrijving van de geschiedenis van Huis ten Hove zie Rutten 1995. 93 Catalogusnrs. H84, 85 en 86; zie ook van Bussel 1991, 531-536.

25 4 De archeologische verwachtingskaart

4.1 De archeo-landschappelijke kaart

Voor deze kaart is, zoals in hoofdstuk 1 aangegeven, methodisch aansluiting gezocht bij de werkwijze die Verhagen voor Helden gehanteerd heeft. Alleen richting de Venlose gemeentegrens is het Heidense model gecombineerd met het Venlose model. Hieronder wordt eerst het Heidense model geciteerd. Aansluitend wordt uitgelegd hoe de combinatie met het Venlose model is opgezet.

Het grondgebied van Peel en AAaas kan worden ingedeeld in vier grote landschappelijke eenheden: het dekzandlandschap, het beekdallandschap, het stuifzand land schap en het rivierterraslandschap. Deze landschappelijke eenheden hebben ieder een andere ontstaansgeschiedenis (zie ook hoofdstuk 2). Binnen deze eenheden zijn weer verschillende terreinvormen en bodemtypen te onderscheiden die in het verleden verschillende mogelijkheden voor bewoning hebben geboden. De basis voor de archeologische verwachtingskaart wordt daarom gevormd door een kaart van (archeo-) landschappelijke eenheden. Deze is tot stand gekomen door gebruik te maken van twee digitaal beschikbare cartografische bronnen, te weten de bodemkaart schaal 1:50.000 (blad 58W, 580 en 52W) en de geomorfologische kaart 1:50.000. Beide kaarten zijn aanvullend ten opzichte van elkaar. De bodemkaart is bij uitstek geschikt om bijvoorbeeld de locatie van essen en de waterhuishouding van het gebied weer te geven, terwijl de geomorfologische kaart meer informatie geeft over reliëfvormen.

De precieze ligging van de archeo-landschappelijke eenheden is echter op basis van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) bepaald. De zichtbare hoogteverschillen op het AHN geven namelijk een veel gedetailleerder beeld van de landschappelijke situatie dan het kaartmateriaal op schaal 1:50.000. Aanvullend is gebruik gemaakt van 19e-eeuws historisch kaartmateriaal om de ligging van de historische bebouwing, bouwland en beeklopen te reconstrueren. Een en ander neemt niet weg dat het zonder aanvullend veldonderzoek soms moeilijk is aan te geven of er sprake is van natuurlijk of kunstmatig reliëf (ophogingen, egalisaties en afgravingen), en dat het onderscheid tussen de verschillende reliëfvormen ook niet altijd goed te maken valt. De grens tussen laagtes en kleine verhogingen in het terrein is soms moeilijk te trekken, terwijl deze overgangen wel van belang kunnen zijn voor de archeologische verwachting.

De kzandl andschap

Het grootste gedeelte van het grondgebied wordt ingenomen door het dekzandlandschap dat is ontstaan in de laatste ijstijd (het Weichselien). Van noordwest naar zuidoost loopt een brede dekzandrug door de gemeente, waarop in de Late Middeleeuwen het escomplex van de gemeenten is ontstaan. In de gebieden ten zuiden en noorden van deze dekzandrug is het reliëf over het algemeen gevariëerder, waarbij onderscheid kan worden gemaakt tussen vrij smalle dekzandruggen en grotere gebieden met dekzandwelvingen, dekzand vlaktes en laagtes. Op de relatief hoog gelegen dekzandruggen en dekzandwelvingen hebben zich in het verleden podzolbodems ontwikkeld. In de lagere delen vinden we deze bodems niet terug omdat de grondwaterstand daar hoger was. Op de dekzandvlakten heeft zich in de loop van het Holoceen veen gevormd dat door veenwinning en heideontginning vrijwel geheel verdwenen is. De laagtes betreffen gebieden die al ten tijde van de afzetting van het dekzand zijn uitgestoven en waar zich tot eind 19e eeuw vennen bevonden. Deze vennen zijn nu echter vrijwel allemaal verdwenen.

Beekdallandschap

Verwachting in beekdaten Hoewel de dichtheid aan archeologische vondsten in beekdalen over het algemeen gering is - het gaat om relatief natte zones die onaantrekkelijk zijn geweest voor permanente bewoning - is met name in Zuid-Nederland gebleken dat bij graafwerkzaamheden in het kader van natuurontwikkeling, beekdalen regelmatig bijzondere en goed geconserveerde archeologische resten bevatten. In het bijzonder in de directe omgeving van (Historische) oversteekplaatsen en zones waar beekdalen

26 versmallen en begrensd worden door hoger gelegen gronden, worden regelmatig resten van menselijke activiteit aangetroffen. Te denken valt daarbij aan verschijnselen als resten van bruggen en voorden, beschoeiingen, aanmeerpalen, maar ook aan duikers, fuiken, (delen van) vaartuigen enzovoorts. Een tweede categorie resten wordt gevormd door rituele deposities. Beken, rivieren en vennen werden in het verleden vaak gebruikt om voorwerpen, vermoedelijk met bewuste (rituele) bijbedoeling, in het water te deponeren. Dit gebeurde in de prehistorie, maar ook in historische tijden bestonden nog dergelijke praktijken. Vanwege de over het algemeen goede conservering en het bijzondere karakter van archeologische resten in beekdalen, wordt er zowel van rijkswege als vanuit de provincie extra aandacht aan besteed in het beleid.

Inventarisatie en kaartbeeld Beekdalen zijn als aparte landschappelijke eenheid onderscheiden omdat daarin kleiige en venige afzettingen kunnen voorkomen die eventuele archeologische resten kunnen conserveren. In het deelgebied Meijel komt geen beekdal voor. Om een overzicht te krijgen van de overige beken is gebruik gemaakt van de Grote Historische topografische Atlas van de provincie Limburg, schaal 1:25.000. De kaarten in deze atlas dateren van ca. 1894 tot 1926. De kaarten zijn gegeorefereerd, en vervolgens zijn de herkenbare beken en waterlopen gevectoriseerd. Hierbij moet rekening gehouden worden met mogelijke onnauwkeurigheden in de oorspronkelijke kaarten en vooral met onnauwkeurigheden inherent aan het georefereren van oude kaarten. Omdat de in kaart gebrachte beken en waterlopen niet altijd een naam hebben, soms op verschillende plekken verschillende namen hebben, en omdat er soms sprake is van losse stukjes beek die niet op een ander water aansluiten, is ervoor gekozen de min of meer op elkaar aansluitende beken en de losse stukjes beek die bij elkaar in de buurt liggen aan te duiden met clusternummers. Op deze wijze zijn in totaal twaalf clusters onderscheiden. Deze zijn met nummerweergegeven in kaartbijlage 2. Hieronder worden de beken en waterlopen per clusternummer kort besproken. Op de Overzichts- en verwachtingenkaart zijn de plaatsen waar historische wegen de beekdalen kruisen, voorzien van een hoge verwachting. Rondom deze locaties (aangeduid met een ster) is op de verwachtingskaart (bijlage 3) een contour van 50 meter getrokken, waarbinnen aangenomen wordt dat de kans groot is dat hier voornoemde archeologische fenomenen voorkomen.

Op de bodemkaarten zijn delen van een aantal beekdalen binnen de gemeente aangeduid met veenvoorkomens. Deze zijn als zodanig met een arcering op de verwachtingskaart aangeduid. De verwachting op archeologische resten is in deze zones over het algemeen onduidelijk. Wat de aard van het veen is, de datering en de kwaliteit ervan is evenmin duidelijk. Zo is de aanwezigheid van veen in het dal van de Kwistbeek getoetst bij de veldtoetsing (hoofdstuk 6). Hierbij bleken echter op de onderzochte locaties geen substantiële veenpakketten aanwezig te zijn. Besloten is, met uitzondering van de (historische) oversteekplaatsen, om geen archeologische verwachting uit te spreken over deze zones, maar uit te gaan van onderliggende verwachting op de verwachtingskaart.

Cluster 1 Naamloze beek, omgeving Vliegert Lengte: 1222 m; loop lijkt natuurlijk Bodemkaart: podzolgronden en kalkloze zandgronden Geomorfologische kaart: ondiepe dalen Waarde op Overzichts- en verwachtingenkaart: laag

Cluster 2 Elsbeek Lengte: 1997 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: veen en moerige gronden; kalkloze zandgronden Geomorfologische kaart: ondiepe dalen De Elsbeek, in het noordelijke puntje van deelgebied AAaasbree, heeft wat reliëf betreft (zie AHN) wel de kenmerken van een beekdal. Geomorfologisch staat het te boek als dalvormige laagte met veengroei. Bodemkundig behoort de loop van de Elsbeek tot de moerige eerdgronden, dus met veen. Waarde op Overzichts- en verwachtingenkaart : laag; delen met mogelijke veenresten met toevoeging 'kans op bijzondere dataset'

Cluster 3

27 Drie korte, naamloze beken bij het Galgeven, ten NO van Rooth Lengte: 168, 194 en 252 m; loop lijkt natuurlijk Bodemkaart: podzolgronden Geomorfologische kaart: vlakten (nabij welvingen) Waarde op Overzichts- en verwachtingenkaart: hoog

Cluster 4 Vier naamloze beken langs Koningslust en AAaasbree Lengte: 2763, 1283, 10.679 en 425 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: podzolgronden; veen en moerige gronden; kalkloze zandgronden; klein deel door hoge enkeerdgrond Geomorfologische kaart: voornamelijk ondiepe dalen; relatief klein deel door vlakten Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart : middelhoog en hoog, deels laag. Delen met mogelijke veenresten met toevoeging 'kans op bijzondere dataset'

Cluster 5 Everlose beek en naamloze beek bij Everlo en Beringe Lengte: 357 en 4592 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: voornamelijk hoge enkeerdgrond; relatief klein deel door podzolgronden Geomorfologische kaart: ondiepe dalen; vlakten; klein deel door lage ruggen en heuvels De Everlose Beek is door Verhagen niet opgenomen als archeo-landschappelijk waardevol element. Ook in het AAaasbreese deel heeft de Everlose Beek meer de kenmerken van een dekzandvlakte dan van een beekdal. Geomorfologisch is de loop onderlangs AAaasbree getypeerd als droogdal. Bovendien is er geen veen gekarteerd in deze beek. Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart: hoog en middelhoog

Cluster 6 Naamloze beek bij Helden Lengte: 1436 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: hoge enkeerdgrond Geomorfologische kaart: bebouwing Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart : laag/onbekende verwachting moderne woonwijken en bedrijventerreinen

Cluster 7 Acht beken, ten dele op elkaar aansluitend, ten dele naamloos, ten dele genaamd Quirbeek,Kwistbeek, Hovensbeek; niet duidelijk van waar tot waar de namen gelden Lengte: Quirbeek 1802 + 1567 m; Kwistbeek 1557 m; Hovensbeek 1417 m; naamloze beken 946, 2761, 2523 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: hoge enkeerdgrond; veen en moerige gronden; kalkloze zandgronden; poldervaaggrond; klein deel bebouwd Geomorfologische kaart: voornamelijk ondiepe dalen; relatief klein deel terrassen en bebouwing Het dal van de Kwistbeek, die aanvangt binnen het Heidense deelgebied, is wel als beekdal op de archeo-landschappelijke kaart opgenomen. Landschappelijk kenmerkt het zich als een beekdal en bodemkundig is er sprake van een beekeerdgrond. Deze keuze sluit aan bij die voor het deelgebied van Helden. Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart : middelhoog en hoog, deels laag. Delen met mogelijke veenresten met toevoeging 'kans op bijzondere dataset'

Cluster 8 Naamloze beek, mogelijk aansluitend op Boschbeek (cluster 9) en/of cluster 7; uitmondend in de AAaas Lengte: 1443 m; loop lijkt natuurlijk Bodemkaart: gedeeltelijk afgegraven; rest ooivaaggrond Geomorfologische kaart: terrassen; ondiepe dalen Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart: laag, hoog op terrasdelen

28 Cluster 9 Boschbeek Lengte: 4862 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: veen en moerige gronden; poldervaaggrond; klein deel kalkloze zandgrond Geomorfologische kaart: ondiepe dalen; klein deel terrassen; relatief klein deel bebouwing (in verlengde van ondiep dal) De Boschbeek begint in een ondiepe dalvormige laagte met veengroei (code 2R 1) en gaat over in een ondiepe dalvormige laagte zonder veengroei en mondt uit in één van de oude AAaas meanders. De beek zelf heeft archeo-landschappelijk minder relevantie. Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart : middelhoog en hoog, deels laag. Delen met mogelijke veenresten met toevoeging 'kans op bijzondere dataset'

Cluster 10 Naamloze beek bij Egchel Lengte: 1731 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: veen en moerige gronden; kalkarme zandgrond Geomorfologische kaart: vlakten; klein deel ondiepe dalen Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart : laag. Delen met mogelijke veenresten met toevoeging 'kans op bijzondere dataset'

Cluster 11 Tasbeek (uitmondend in de AAaas), Heibeek (of Heibeek?), naamloze beek Lengte: Tasbeek 5951 m; Heibeek 3440 m; naamloze beek 1828 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: kalkloze zandgronden; hoge enkeerdgrond; poldervaaggrond; randzone tussen podzolgronden en brikgronden Geomorfologische kaart: ondiepe dalen; terrassen Binnen deelgebied Kessel ontspringt de Tasbeek op de hogere terrassen en mondt uit in de AAaas. Hier is niet echt sprake van een beekdal, zoals Verhagen dat definieert, omdat er bodemkundig geen sprake is van veen. Gegeven het feit dat de Tasbeek onderlangs de terrasrand loopt, heeft deze desalniettemin een hoge verwachting en is dus ook op de archeo-landschappelijke kaart opgenomen. Waarde op de verwachtingenkaart: Hoog langs terrasrand, verder laag. Delen met mogelijke veenresten met toevoeging 'kans op bijzondere dataset'

Cluster 12 Naamloze beek, aan twee einden uitmondend in de AAaas Lengte: 2788 m; gedeeltelijk gekanaliseerd Bodemkaart: poldervaaggronden Geomorfologische kaart: ondiepe dalen; klein deel terrassen Waarde op overzichts- en verwachtingenkaart: laag, hoog op terrasdelen

Op de overzichts- en verwachtingenkaart is voor de delen waar mogelijk veenresten aanwezig zijn, een arcering opgenomen met een bufferzone van 50 meter aan weerszijden van de beek.

Stuif zandt and schap

Het stuifzand land sc hap is gevormd door verstuiving van het dekzand nadat de mens het oorspronkelijk aanwezige bos begon te kappen. Het betreft een vrij groot gebied binnen de gemeente AAaasbree en Kessel; in AAeijel is een klein gebied met stuifzand te vinden. In deze zones zijn zowel stuifduinen als uitgestoven gebieden aanwezig. De stuifduinen kunnen het dekzand en de eventueel daarin gevormde bodems overdekken. Op grond van het gebruikte kaartmateriaal is het echter niet mogelijk gebleken om de stuifduinen en uitgestoven gebieden goed van elkaar te onderscheiden en als aparte eenheden in kaart te brengen.

Ri vie rte rraslandschap

De terrassen van de AAaas bestrijken het oostelijke deel van Kessel en AAaasbree. Binnen deelgebied Meijel komen geen rivierterrassen voor. De terrassen zijn te herkennen aan het voorkomen van afzettingen van grof zand en grind, vaak overdekt door zandige leem dat in de laatste ijstijd is

29 afgezet. Op deze terrassen kunnen rivierduinen zijn ontstaan. Vaker nog is dekzanden afgezet, in de vorm van welvingen, koppen en ruggen. De dikte van de dekzanden kan oplopen tot meer dan 10 m. In lager gelegen delen en depressies kunnen leemlagen in de ondergrond voorkomen.

De terrassen zijn visueel te herkennen als vlakke delen in het landschap, begrensd door een steile helling (terrasrand). De terrassen worden vaak gebruikt als akkerbouwgrond, omdat ze vlak zijn en vanwege de vruchtbare bodem (voornoemde rivierafzettingen van de AAaas). De aangrenzende hellingen zijn meestal bebost.

In het Laagterras heeft de AAaas diverse meanders uitgesleten. Deze langgerekte geulen zijn goed herkenbaar als laagtes begrensd door steiiranden.

4.2 De archeologische verwachtingskaart

De archeo-landschappelijke kaart is op basis van expert judgement ingedeeld in zones van archeologische verwachting. Daarbij is steeds onderscheid gemaakt tussen zones van lage, middelhoge en hoge archeologische verwachting. Deze verwachtingen zijn relatief ten opzichte van elkaar en zeggen dus niets over de absolute dichtheid aan archeologische resten in de verschillende landschapseenheden.

Bij het toekennen van de verwachtingen is steeds uitgegaan van de mogelijkheden die de verschillende landschappelijke zones in het verleden boden voor bewoning. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen drie perioden: 1. Paleolithicum-Vroeg Neolithicum (jager-verzamelaars) 2. Midden Neolithicum-Vroege Middeleeuwen (prehistorische landbouwers) 3. Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd.94 Dit onderscheid is gemaakt omdat zowel de landschappelijke situatie als de eisen die de mens aan het landschap stelde door de tijd heen aan verandering onderhevig waren. Daardoor hoeven zones die in de ene periode aantrekkelijk waren voor bewoning dat in een andere periode niet te zijn geweest (en vice versa).

Paleolithicum-Vroeg Neolithicum (jagers/verzamelaars)

Tijdens het Paleolithicum, Mesolithicum en Vroeg-Neolithicum was nog geen sprake van nederzettingen op vaste locaties. De mensen waren gericht op het benutten van het voedsel potentieel dat het land van nature bood. Zij trokken dus rond, op zoek naar plantaardig en dierlijk voedsel en worden daarom rondtrekkende jagers/verzamelaars genoemd. Veel van de vindplaatsen uit het Paleolithicum, Mesolithicum en Vroeg-Neolithicum blijken nauw gerelateerd aan enkele specifieke landschappelijke kenmerken. Zo hadden de mensen een grote voorkeur voor een verblijf op de overgangszones van nat naar droog, zogenaamde gradiëntenzones. Het belangrijkste argument is natuurlijk de nabijheid van drinkwater voor de mensen zelf. Deze gebieden kennen bovendien van nature een grote variëteit aan vegetatietypen, wat weer een grote variëteit aan wild en gevogelte aantrekt. Wateren bieden de mogelijkheid van visvangst. In het specifieke geval van beek- en rivierdalen kan aanvullend gesteld worden dat deze waarschijnlijk ook belangrijke routes waren waarlangs de mensen zich verplaatsten. Ten slotte kwamen in eroderende oevers soms steenhoudende afzettingen vrij te liggen. Op deze plaatsen konden de mensen eenvoudig het basismateriaal voor hun (vuur)stenenwerktuigen verzamelen.

Voor Venlo is geanalyseerd dat alle Laat-Paleolithische vindplaatsen gelegen blijken te zijn binnen zones met een grondwatertrap Vll, dus zeer goed ontwaterd. Binnen deze zones liggen de meeste

94 Onder Late Middeleeuwen wordt hier verstaan de Middeleeuwen vanaf ongeveer het jaar 1050. Deze periodisering is de gebruikelijke in de Nederlandse archeologie, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen de Late Middeleeuwen A (ca. 1050- 1250) en Late Middeleeuwen B (na ca. 1250). Door sommige auteurs wordt echter ook een Volle Mi ddel eeu wen-periode onderscheiden tussen ca. 1000-1300. In de periode na 1300 treden er namelijk belangrijke veranderingen in landgebruik en bewoningspatroon op. De esdekken dateren bijvoorbeeld naar alle waarschijnlijkheid pas van na 1300.

30 vindplaatsen nabij de gradiëntzones, tot op een afstand van c. 250 m richting het droge. Veel vindplaatsen liggen daarom op de overgang van de dekzand gebied en naar het Maasdal. Paleolithische vindplaatsen kunnen afgedekt en daardoor aan het zicht onttrokken zijn door dekzanden of stuifzanden. Voor Mesolithische vindplaatsen geldt dat deze meer verspreid door het landschap worden aangetroffen. Vanaf de gradiëntzones verschuiven de verblijfplaatsen naar de wat lagere en nattere delen.

Midden Neolithicum-Vroege Middeleeuwen (prehistorische landbouwers)

De knip tussen Vroeg-Neolithicum en Midden-Neolithicum markeert het moment dat de eerste landbouwers de facto het gebied betraden en de levenswijze veranderde van rondtrekkende jagers/verzamelaars naar een van sedentaire-landbouwers. Dit onderscheid is gemaakt omdat zowel de landschappelijke situatie als de eisen die de mens aan het landschap stelde, veranderde. Voor het succesvol cultiveren van gewassen worden andere eisen gesteld aan landschappelijke kenmerken dan voor jagen op wild en verzamelen van wilde planten en vruchten. Belangrijke criteria zijn de aanwezigheid van vruchtbare, goed ontwaterde bodems. Met het stijgen van de grondwaterspiegel in het Holoceen, kozen de landbouwers daarom bij voorkeur de hoge dekzandruggen. Met de toename van de bevolking moest ook de landbouwproductie omhoog. Grote dekzandruggen hadden daarbij de voorkeur boven kleine dekzandkopjes.

Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd

Vanaf de Late Middeleeuwen werden landbouwgronden eeuwenlang bemest met een mix van potstalmest en heideplaggen. Zo ontstonden de karakteristieke plaggendekken of enkeerdbodems op dekzandruggen. Rondom deze dekken werden de boerderijen geplaatst en ontstonden de eerste dorpen. Door de technische ontwikkelingen is de mens steeds minder gebonden aan de beperkingen die het landschap biedt. Met een systeem van afwateringskanalen en dijken konden ook lager gelegen natte zones, al dan niet met veen, in gebruik worden genomen voor veeteelt en als hooiland. De turfwinning, aanvankelijk slechts voor persoonlijke doeleinden ingezet, neemt tenslotte in de veengebieden een grote vlucht en zorgt voor een ingrijpende verandering van het landschap.

De voorspelbaarheid van de locatie van vindplaatsen op basis van landschappelijke kenmerken neemt in deze periode sterk af. Daarentegen is vaak uit historische bronnen, zoals akten en kaarten, de locatie van dorpen, kerken, kastelen, molens, hoeven, wegen, waterlopen etc. af te leiden.

4.3 Overzicht van de archeologische verwachtingszones

Landschapseenheid Archeologische verwachti ng

De kzandl andschap

Plaggendekken / Hoge verwachting voor alle archeologische perioden, afgedekt. Enkeerdbodems Dekzandruggen Hoge verwachting voor Paleolithicum -Vroege Middeleeuwen. Middelhoge verwachting voor Late Middeleeuwen.

Dekzandwelvingen Middelhoge verwachting voor Paleolithicum - Vroege Middeleeuwen. Lage verwachting voor Late Middeleeuwen, middelhoge verwachting in directe omgeving es.

31 Dekzandvlakten Middelhoge verwachting voor Paleolithicum - Vroeg Neolithicum in zone binnen 100 m van laagtes of beekdalen, anders lage verwachting. Lage verwachting voor Midden Neolithicum - Late Middeleeuwen.

Laagtes Lage verwachting voor alle archeologische perioden.

Veen (resten)* Lage verwachting voor alle archeologische perioden, met kans op bijzondere afgedekte dataset.

Veenkoloniale Lage verwachting voor alle archeologische perioden. ontginningsvlaktes

Beekdallandschap

Afhankelijk van de combinatie van bodemtype, grondwaterstand, gradiënt en geomorfologische kenmerken is de verwachting vastgesteld. Hiervoor is niet één gestandaardiseerde handelswijze beschikbaar. Juist hier komt het aan op de menselijke afweging van de verschillende factoren.

Beekdalen Lage verwachting voor alle archeologische perioden, met kans op bijzondere dataset, afgedekt. Voor alle beken geldt echter dat in de nabijheid van plaggendekken, de archeo-landschappelijke betekenis van de beek toeneemt. De trefkans blijft echter klein. In de verwachtingskaart heeft een beekdal naast een esdek een hogere verwachtingswaarde: afhankelijk van eventueel aanwezige archeologische vindplaatsen, middelhoog tot hoog. De beekdalen die terrasranden doorsnijden hebben eveneens een hoge verwachting, gelijk aan die van de omgeving. Oversteekplaatsen Op locaties waar historische wegen de beekdalen snijden is een hoge verwachting met bijzondere dataset opgenomen. Veen (resten) Lage verwachting voor alle archeologische perioden, met kans op bijzondere afgedekte dataset.

Stuif zandt and schap

Middelhoge verwachting voor Paleolithicum - Vroege Stuifduinen* Middeleeuwen, afgedekt. Lage verwachting voor Late Middeleeuwen.

Middelhoge verwachting voor Paleolithicum - Vroege Stuifzanden Middeleeuwen, mogelijk afgedekt. Lage verwachting voor Late Middeleeuwen.

Lage verwachting voor alle archeologische perioden Uitgestoven* Ri vie rte rraslandschap In het rivierterraslandschap geven niet enkel de geomorfologische karakteristieken de doorslag, maar zijn de bodemkundige eigenschappen mede de bepalende factor.

Brikgronden Hoge verwachting voor alle archeologische perioden.

Vorstvaagg ronden Met grondwatertrap Vll: hoge verwachting voor Paleolithicum Vroege Middeleeuwen. Middelhoge verwachting vanaf Late Middeleeuwenalle archeologische perioden. Overige

32 grondwatertrappen: middelhoge verwachting voor alle perioden.

Zandgronden (Duin-, vlakvaag, gooreerdgrond) middelhoge verwachting voor Paleolithicum t/m Vroege Middeleeuwen. Lage voor Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd.

Rivierkleigronden Ooivaaggronden, afhankelijk van de grondwatertrap en geomorfologie: middelhoog tot hoog. Poldervaaggronden, afhankelijk van de grondwatertrap en geomorfologie middelhoog tot laag.

Laagtes Lage verwachting voor alle archeologische perioden

Overige

Naast de natuurlijke landschappelijke kenmerken maken ook de niet natuurlijke of niet landschappelijke kenmerken deel uit van het verwachtingsmodel.

Historische kernen Archeologische waarde, vanaf Late Middeleeuwen.

Historische objecten Relevante bouwwerken: Archeologische waarde vanaf Late Middeleeuwen. Kapellen en vergelijkbare kleine objecten zijn slechts ter indicatie geïnventariseerd en zijn op de verwachtingskaart weergegeven.

Afgegraven, ontgrond, Geen verwachting. opgegraven, negatief selectiebesluit

Water/Opgehoogd/ Bebouwd Onbekend, geen verwachting uitgesproken.

Tabel 1. Indeling archeo-landschappelijke kaart en bijbehorende archeologische verwachtingen (* = niet onderscheiden op kaart). Zie bijlage 3 en 1.

De kzandl andschap

De archeologische verwachtingen voor het dekzandgebied gaan uit van het principe dat de hoogste en droogste delen van het landschap, de dekzandruggen en in mindere mate de dekzandwelvingen, altijd het meest aantrekkelijk zijn geweest voor bewoning. De nattere vlaktes en laagtes zullen voor bewoning onaantrekkelijk zijn geweest.

Er is wat betreft locatiekeuze echter een duidelijk onderscheid te maken tussen jager-verzamelaars en landbouwers. Voor jager-verzamelaars was het belangrijk om toegang te hebben tot zoveel mogelijk natuurlijke hulpbronnen. Deze situatie treffen we aan op locaties waar sprake is van een zogenaamde macro-gradiënt, een overgang tussen nat en droog. De jager-verzamelaars vestigden zich vooral op locaties die in de buurt van zo'n macrogradiënt lagen. Daarom is een zone van 100 meter rondom de in kaart gebrachte laagtes (de voormalige vennen) een middelhoge verwachting gegeven voor de periode tot en met het Vroeg Neolithicum.

Met de introductie van de landbouw werd de beschikbaarheid van geschikte bodems de belangrijkste factor voor locatiekeuze. De vroege landbouwers vestigden zich dan ook in eerste instantie op de moderpodzolbodems die zich onder de loofbossen op de dekzandruggen hadden gevormd. Door bodem degradatie raakten deze bodems echter al snel uitgeput en moesten de landbouwers de grond gaan bemesten, waarschijnlijk al vanaf de Midden Bronstijd. Omdat voor landbouw een groter aaneengesloten areaal benodigd is, werden de kleinere dekzandkoppen en - ruggen minder aantrekkelijk. Bovendien werd door de geleidelijk stijgende grondwaterspiegel het lager gelegen gebied steeds minder geschikt voor bewoning, die zich dan ook terugtrok op het dekzandeiland van Helden. De prehistorische grafvelden, die zo'n typerend onderdeel uitmaken van

33 de archeologie van Helden, lagen in de buurt van de bewoonde gebieden, maar werden vermoedelijk vooral aangelegd in zones die minder geschikt voor de landbouw waren, zoals de (te) droge gronden rond de AAarisberg.95

De Laat-AAiddeleeuwse landbouwers vestigden zich op het hoge en droge dekzand. Door plaggenbemesting ontstonden daar toen de plaggendekken, die een hoge archeologische verwachting toegekend hebben gekregen. Buiten deze zone waren de bodems in de Late Middeleeuwen te nat of niet vruchtbaar genoeg meer om landbouw te bedrijven en daarom alleen in gebruik voor beweiding en voor turf- en plaggenstekken. Daarom zijn de verwachtingen buiten het plaggendekgebied voor de Late Middeleeuwen A lager dan voor de eerdere perioden. Voor de Late Middeleeuwen B en jonger neemt de verwachting weer toe.

In de natste zones (voormalige moerassen en vennen) is de archeologische verwachting voor alle perioden laag, maar kunnen in principe wel bijzondere ogenschijnlijk contextloze vondsten (bijvoorbeeld drie bijlen afkomstig uit rituele deposities) aanwezig zijn.

Stuif zandt and schap

Onder stuifzand kunnen in principe allerlei archeologische resten bewaard zijn gebleven uit de periode van voor de verstuiving. De mate waarin dit het geval is en de periode waarin het stuifzand is afgezet vallen echter niet vast te stellen op basis van de beschikbare literatuur en kaartmateriaal. Vandaar dat gekozen is om deze zones een middelhoge verwachting te geven voor de perioden vóór de Late Middeleeuwen, 96 en geen onderscheid aan te brengen tussen uitgestoven en overstoven gebieden. In de uitgestoven gebieden zal de kans op het aantreffen van archeologische resten in situ echter zeer klein zijn.

Beekdallandschap

Hoewel de dichtheid aan archeologische vondsten in beekdalen over het algemeen gering is - het gaat om natte zones die onaantrekkelijk zijn geweest voor permanente bewoning - is gebleken dat in Zuid-Nederland veel beekdalen bijzondere en goed geconserveerde archeologische resten bevatten, zoals restanten van bruggen en offervondsten. Voor jager-verzamelaars zijn de oevers van de beken bovendien aantrekkelijke locaties geweest, die later afgedekt kunnen zijn door sediment en/of veen. Vanwege de over het algemeen goede conservering en het bijzondere karakter van archeologische resten in beekdalen, wordt er zowel van rijkswege als vanuit de provincie extra aandacht aan besteed in het beleid. Vanwege de aanwezigheid van veen in het dal van de Kwistbeek wordt in dit beekdal de kans op goede conservering van de archeologische resten vrij hoog geacht. Bij de veldtoetsing (hoofdstuk 6) bleken er echter geen substantiële veenpakketten aanwezig te zijn op de onderzochte locaties. Dit heeft er toe geleid dat die delen met veenpakketten aangemerkt zijn als gebieden met kans op bijzondere dataset.

Oversteekplaatsen vormen vaak een zone waar resten van menselijke activiteit aangetroffen kunnen worden. Te denken valt daarbij aan verschijnselen als brugresten, beschoeiingen, aanmeerpalen, maar ook aan duikers, fuiken, (delen van) vaartuigen enzovoorts. Een tweede categorie resten wordt gevormd door rituele deposities. Waterpartijen werden in het verleden vaak gebruikt om voorwerpen, vermoedelijk met bewuste bijbedoeling, in te deponeren. Hiervoor wordt vooral stilstaand water gebruikt, zoals poelen en vennen. Voor de overzichts- en verwachtingenkaart zijn de plaatsen waar historische wegen de beekdalen kruisen, voorzien van een hoge verwachting.

Ri vie rte rraslandschap

95 Zie ook Rensink et al. 2006, 30. Het verschil in bodemgeschiktheid heeft te maken met het leemgehalte van het dekzand. Leemarm dekzand was gevoeliger voor verdroging en verstuiving. Op grond van het beschikbare kaartmateriaal valt de verspreiding van het leemhoudende en leemarme dekzand echter niet goed vast te stellen. 95 Gedurende en na de Late Middeleeuwen was het stuifzand vrijwel zeker actief, en daarmee ongeschikt voor de landbouw.

34 Op de hogere rivierterrassen is eolisch zand afgezet. Hiervoor kunnen dezelfde verwachtingen worden aangehouden als beschreven voor het dekzandlandschap. De aanwezigheid van een dekzandrug of een donk op deze terrassen biedt dezelfde gebruiksmogelijkheden als in bovenbeschreven dekzandlandschap en overeenkomstige gradiëntzone(s).

De lagere terrasdelen, die onderhevig waren aan de overstromingen van de AAaas vanaf het Holoceen, kennen kleiige afzettingen, op de eolische sedimenten. De voorkomende bodemtypen en de geomorfologische kenmerken samen maken het onderscheid. De relatief hogere en beter ontwaterde delen konden intensief worden benut in het tijdperk van de jagers-verzamelaars. Wanneer de landbouw zijn intrede doet, gaan andere criteria gelden. Brikgronden, met een hoog gehalte aan lutum en een goede ontwatering, hebben een hoge vruchtbaarheid. De archeologische trefkans in deze bodems is hoog. De verwachting voor poldervaaggronden en ooivaaggronden in het AAaasdal als volgt: De trefkans voor poldervaaggronden is middelhoog tot laag, afhankelijk van de grondwaterstand en de geomorfologie. Voor ooivaaggronden is deze middelhoog tot hoog, afhankelijk van de grondwaterstand in relatie tot de geomorfologie. Zie ook paragraaf 2.2.

Overig

Voor water en opgehoogde terreinen, evenals voor de niet gekarteerde delen van de bebouwde kom, is de archeologische verwachting in principe onbekend. Voor gebieden die, naar aanleiding van voorafgaand archeologisch onderzoek, zijn vrijgegeven, geldt dat de verwachting is komen te vervallen: er is daar geen verwachting meer aanwezig.

4.4 B od em vers tori n ge n

Op basis van het AHN, de topografische kaart 1:10.000, luchtfoto's uit april 2004, de ontgrondingsvergunningenkaart van de provincie Limburg en informatie uit de beschikbare archeologische onderzoeksrapporten, zijn de bodem verstori ngen in de gemeentes zo goed mogelijk in kaart gebracht. Verondersteld is dat de voor de archeologie meest bedreigende bodemverstoringen zullen zijn opgetreden bij nieuwbouw, kassenbouw en bij het afgraven van grond voor zand- en leemwinning. Daarom zijn naast de percelen waarvan vast staat dat zij zijn afgegraven ook de bebouwde percelen geselecteerd alsmede percelen die op het AHN duidelijk lager liggen dan hun directe omgeving. De effecten van diepploegen en egalisatie ten behoeve van de aspergeteelt zijn niet geïnventariseerd omdat niet is na te gaan op welke percelen asperges zijn verbouwd in het verleden. Overigens is het niet zo dat op asperge-akkers geen waardevolle archeologische resten meer aanwezig kunnen zijn. Een en ander hangt sterk af van de dikte van het eventueel aanwezige esdek.

Deze inventarisatie van bodem verstori ngen pretendeert geen volledig beeld te geven, maar heeft alleen een attenderende waarde. Uit de veldtoetsing binnen deelgebied Helden blijkt bovendien dat over korte afstanden de mate van bodem verstoring sterk kan wisselen. De precieze mate van bodemverstoring valt in de praktijk daarom vaak alleen vast te stellen door bodemonderzoek uit te voeren. Ook kan het bouwvergunningenarchief van de gemeente extra informatie opleveren over de diepte tot waar gegraven is, bijvoorbeeld ten behoeve van onderkeldering.

Voor de gemeente Peel en AAaas zijn geen bruikbare milieuboringen beschikbaar. Evenmin kon de gemeente een overzicht geven van kelders, funderingen en saneringen etc. Voor afgegraven, ontgronde en opgegraven zones is er vanuit gegaan dat de bodem geheel is verstoord en de archeologische verwachting komt te vervallen. Op een groot aantal plaatsen heeft echter bebouwing (woningen, tuinbouw of industrie) plaatsgevonden zonder voorafgaand archeologisch onderzoek. Van deze locaties is niet bekend of en tot welke diepte er bodemverstoring heeft plaatsgevonden. Op deze plaatsen is enkel aangegeven dat er overbouwing heeft plaatsgevonden, maar is de onderliggende archeologische verwachting gehandhaafd. Aldaar dient, per toekomstige bodemingreep een beslissing genomen te worden over nut en noodzaak van archeologisch onderzoek.

35 Middels de controleboringen, zie bijlage 11, is getracht na te gaan in welke mate normaal agrarisch gebruik en overige bodemingrepen de eventuele archeologische resten daadwerkelijk hebben verstoord. Op vele percelen blijkt de bodem tot in de C-horizont verstoord te zijn. Echter, meningen lopen uiteen over betekenis die aan deze verstoring kan worden toegekend op basis van enkele controleboringen. Op aanraden van de gemeentelijke adviseur, F. Kortlang is de waarde bij verstoring bodemopbouw niet neerwaarts bijgesteld, omwille van het feit dat een verstoorde bodemopbouw niets hoeft te zeggen over verstoring van een eventueel archeologisch relevante laag. Gedetailleerder booronderzoek en eventueel proefsleuven moeten in de toekomst hieromtrent uitsluitsel geven.

Ten aanzien van bodemverstoring als gevolg van nieuwbouw sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is onderzocht welke woonwijken en bedrijventerreinen er sindsdien zijn gebouwd. De indicatie van woonwijken is tot stand gekomen door voor de voormalige gemeente Helden de situatie op de topografische kaart van 1969 te vergelijken met Google Earth (2012). De grotere aaneengesloten woonwijken en bedrijventerreinen die niet voorkomen op de kaart van 1969 zijn opgenomen als 'dichte bebouwing na 1969 (Helden)'. De eenheid 'dichte bebouwing na 1969 (Helden)' komt in de plaats van hoge, middelhoge en lage verwachting; de categorieën 'geen verwachting' en 'water' blijven staan. Op de weergave van AMK-terreinen en andere eenheden heeft dit geen invloed.

4.5 Uitgevoerd archeologisch onderzoek

In de gemeente Peel en AAaas zijn de laatste jaren verschillende archeologische onderzoeken uitgevoerd (bijlage 9). De locatie van deze onderzoeken is overgenomen uit ARCHIS, maar de daarin weergegeven begrenzingen zijn niet altijd exact. Evenmin is de in ARCHIS opgenomen lijst met onderzoeken compleet. Hiermee dient rekening te worden gehouden bij het toekennen van bestemmingen aan terreindelen. De precieze begrenzing van de reeds uitgevoerde onderzoeken moeten dan worden nagegaan aan de hand van de betreffende onderzoeksrapportages.

In een aantal gevallen is na uitvoering van het onderzoek geconstateerd dat er geen archeologische resten op het onderzochte terrein aanwezig waren. Daarnaast resulteerden diverse bureau­ onderzoeken in vervolgonderzoek naar de aangetroffen archeologische resten, waarbij ook terreinen volledig zijn opgegraven. Op deze locaties zijn de archeologische verwachtingen aangepast (bijlage 3).

4.6 Kwaliteit en kwetsbaarheid bode mare hief

Binnen de deelgebieden Kessel, AAaasbree en AAeijel zijn zowel zones aan te wijzen waar de archeologische resten dicht aan het oppervlak liggen, als zones waar zij overdekt zijn. Er zijn drie verschillende vormen van overdekking te onderscheiden:

1) De door mensenhand gevormde plaggendekken, die over het algemeen een dikte van 50-100 cm hebben, kunnen archeologische resten bedekken van vóór de Late Middeleeuwen. Bij de aanleg van de plaggendekken is er vaak sprake geweest van omspitten van de bovengrond, waardoor de toplaag van de afgedekte vindplaatsen in de onderste delen van het esdek kan zijn opgenomen. Archeologische resten onder de esdekken zijn niet zeer kwetsbaar voor normaal agrarisch landgebruik, maar wel voor bodem verstori ngen die dieper reiken dan de bouwvoor, indien die diepte bekend is, bijvoorbeeld 50 cm -Mv. 2) Het stuifzand, waarvan de precieze datering niet bekend is, overdekt ook archeologische resten. Deze overdekking kan soms enkele meters bedragen, en de archeologische resten zijn over het algemeen goed geconserveerd omdat er geen sprake is geweest van bodemverstoring. Er is in het gebied echter ook sprake van uitstuiving geweest, waardoor archeologische resten juist geërodeerd kunnen zijn. De precieze locatie van uitgestoven dan wel overstoven gedeelten, evenals de dikte van het afdekkend pakket stuifzand en de daaraan gerelateerde kwetsbaarheid, zijn zonder veldonderzoek niet vast te stellen.

36 3) In beekdalen is plaatselijk sprake van overdekking met veen. Ook in andere gedeeltes van de verschillende voormalige gemeentes is nog plaatselijk restveen aanwezig. De precieze datering van het veen is niet bekend, maar waarschijnlijk dateert het van na de Bronstijd.

De veldtoets binnen Kessel, AAaasbree en Meijel (zie hoofdstuk 6) heeft uitgewezen dat op zeer veel esdekken de bouwvoor tot op de C-horizont (het dekzand) doorloopt. Hieruit kan worden opgemaakt dat de ploeg regelmatig vrij diep is ingestoken, dieper dan de gebruikelijke 30 cm. Dit kan betekenen eventuele archeologische sporen in enige mate kunnen zijn aangetast. Zoals in paragraaf 4.3 beargumenteerd, is op grond van de controleboringen de archeologische verwachting echter niet neerwaarts bijgesteld, aangezien onvoldoende kan worden vastgesteld dat er geen archeologische resten meer aanwezig kunnen zijn.

De archeologische resten in de niet-overdekte zones zijn zeer kwetsbaar voor elke vorm van bodemverstoring. Een uitzondering kan worden gemaakt voor vondsten uit het Midden- Paleolithicum, die dateren van voor de afzetting van het dekzand, en daarom op grotere diepte liggen. De overige archeologische resten zullen over het algemeen echter al oppervlakkig verstoord zijn door agrarisch landgebruik. Diepere grondsporenniveaus kunnen echter goed bewaard zijn gebleven, zelfs in gebieden waar diep geploegd is ten behoeve van de aspergeteelt. Er kan verder van worden uitgegaan dat in een substantieel gedeelte van het gebied egalisatie en omspitting heeft plaatsgevonden, vooral ten tijde van de ontginning van het heidegebied in het begin van de 20e eeuw en bij ruilverkaveling, maar de precieze locatie van deze egalisaties en de daaraan gerelateerde mate van bodem verstoring is zonder veldonderzoek niet vast te stellen. De kwaliteit van de archeologische resten is naar verwachting het hoogst in de beboste terreindelen, hoewel ook door bosbouw de bodem plaatselijk verstoord kan zijn.

4.7 Vindplaatsen in relatie tot de archeologische verwachting

Ter controle van de uitgesproken verwachtingen is voor Helden geanalyseerd in hoeverre het vindplaatsenpatroon hiermee overeenkomt. Bij het bepalen van de verwachtingen is onderscheid gemaakt tussen drie perioden: Paleolithicum-Vroeg Neolithicum (jager-verzamelaars), Midden Neolithicum-Vroege Middeleeuwen (prehistorische landbouwers) en Late Middeleeuwen. Alleen voor de periode Midden Neolithicum-Vroege Middeleeuwen zijn echter voldoende vindplaatsen bekend om een zinvolle vergelijking mogelijk te maken. Voor deze periode is de oppervlakte van de archeologische verwachtingszones bepaald, en het aantal vindplaatsen dat zich binnen deze zones bevindt. De verhouding tussen beide is een maat voor de kwaliteit van de verwachtingskaart, en is op twee manieren bepaald: als indicatieve waarde97 en als gain.98 Vindplaatsen met meerdere perioden zijn daarbij steeds als één locatie beschouwd.

Een goede verwachtingskaart heeft een hoge gain in de hoge verwachting, en een negatieve gain in de lage verwachting. De gain in de middelhoge verwachtingszone zou ongeveer 0 moeten zijn. Uit de cijfers in tabel 2 blijkt dat de zone met hoge verwachting een vrij hoge gain van 0,52 heeft. Tussen lage en middelhoge verwachting lijkt echter geen onderscheid aan te brengen. Dit is mogelijk mede te wijten aan het feit dat in de vindplaatsencatalogus ook locaties zijn opgenomen waarvan de coördinaat niet zeer nauwkeurig is. Daarnaast hebben de meeste locaties in de lage verwachting een vroege datering (Neolithicum-Bronstijd). In deze periode was het gebied minder nat, waardoor ook het bewoonbare areaal groter zal zijn geweest.

verwachting oppervlakte in km2 vindplaatsen % oppervlakte % vindplaatsen indicatieve waarde gain hoog 14,44 22 20,9 43,1 2,06 0,52 middelhoog 22,64 11 32,8 21,6 0,66 -0,51 laag 29,03 14 42,0 27,5 0,65 -0,53 geen 2,94 4 4,3 7,8 - - totaal 69,06 51

97 %vindplaatsen/ %oppervlakte; Deeben et al. 1997. 98 1 - %oppervlakte/%vindplaatsen; Kvamme 1988; zie ook Verhagen 2007.

37 Tabel 2. Vergelijking vindplaatsenpatroon en archeologische verwachtingen, periode Midden Neolithicum-Romeinse tijd in Helden .

Voor de deelgebieden Kessel, AAaasbree en Meijel is deze analyse niet uitgevoerd. Wel blijkt dat meer dan 80% van alle bekende vondstmeldingen gelegen zijn binnen zones met een hoge verwachting, gepaard gaand met een grondwatertrap Vll. Voor historische boerderijen geldt dat deze in belangrijke mate in de overgangszone tussen grondwatertrap Vll en overige grondwatertrappen worden aangetroffen.

4.8 Vertaalslag naar de archeologische beleidskaart

De archeologische verwachtingskaart van de gemeentes Kessel, AAaasbree en AAeijel inventariseert de vastgestelde archeologische waarden (rijksmonument, AMK-terreinen, historische bebouwing) en schat de verwachting in dat bij bodemverstoringen archeologische monumenten worden aangetroffen. Om met die waarden en verwachtingen gemakkelijk om te kunnen gaan in het kader van de afgifte van vergunningen en in het eigen beleid van de gemeentes, is een beleids(advies)kaart noodzakelijk. Deze kaart geeft aan voor welke verwachtingsgebieden en gebieden met een vastgestelde waarde een archeologische onderzoeksplicht geldt bij welke verstoringsoppervlak en welke verstoringsdiepte. Het oppervlak wordt uitgedrukt in m2, de diepte in centimeters.

De gemeente Peel en AAaas dient over deze zogenaamde interventiewaarden (uitgedrukt in m2 en centimeters) een besluit nemen, zodat een integraal besluit kan worden genomen over de interventiewaarden.

Hieronder staat het schema welke archeo-landschappelijke eenheden welke archeologische verwachting hebben gekregen en hoe die op de beleidskaart worden aangeduid en met welke kleur.

archeo-landschappelijke archeologische soort gebied op kleur op beleidskaart eenheid verwachting beleidskaart historische bebouwing hoog Waarde-Archeologie 2 Donker grijsblauw

Historische kernen Hoog Waarde-Archeologie 3 Licht grijsblauw esdekken hoog Waarde-Archeologie 4 Donker oranjebruin dekzandruggen hoog Waarde-Archeologie 4 Donker oranjebruin dekzandwelvingen middelhoog Waarde-Archeologie 5 Licht oranjebruin dekzandvlakte (100 m vanaf middelhoog Waarde-Archeologie 5 Licht oranjebruin dal/laagte) stuifzandgebied middelhoog Waarde-Archeologie 5 Licht oranjebruin dekzandvlakte laag gebied met lage verwachting Lichtgeel beekdal laag gebied met lage verwachting Lichtgeel plateau laag gebied met lage verwachting Lichtgeel laagte laag gebied met lage verwachting Lichtgeel afgegraven geen gebied zonder grijs verwachting opgehoogd onbekend niet apart aangeduid niet apart aangeduid opgegraven (deels) bekend divers blauw omstippeld Tabel 3. Van archeologische verwachting naar beleidskaart.

Ter toelichting hierop het volgende.

De historische bebouwing aangegeven op de verwachtingskaart en de beleidskaart is de historische bebouwing zoals aangegeven in ARCHIS2. De gegevens betreffende de opgravingen op de kaarten zijn eveneens afkomstig uit ARCHIS2. In de bijlage bij dit rapport zijn ook de gegevens opgenomen van uitgevoerd archeologisch onderzoek zoals aanwezig bij de provincie Limburg.

38 5 Bekende archeologische vindplaatsen

Een beschrijving van alle bekende vindplaatsen is opgenomen in de vindplaatsencatalogus (bijlage 6). Voor deze inventarisatie zijn alle archeologische waarnemingen bestudeerd die in ARCHIS2 bekend waren per 1 januari 2010 alsmede alle archeologische monumenten op de AAAK van Limburg. Van de 335 bekende waarnemingen zijn er 50 in de catalogus vermeld als 'vindplaats 0'. Dit is gebeurd omdat deze waarnemingen op basis van administratieve coördinaten geregistreerd stonden, waardoor de echte locatie niet bekend is. Alle vindplaatsen zijn als puntlocaties weergegeven op de kaart (bijlage 3). Gekeken is naar de mogelijkheid vindplaatsconcentraties te definiëren, en als een verwachtingseenheid te clusteren. In slechts twee gevallen bleek dit zinvol: een dekzandwelving op de terrasrand ten noorden van Kessel heeft een hoge verwachting gekregen vanwege de hoge vondstdichtheid. Een dekzandwelving oostelijk van Baarlo heeft, vanwege de zelfde verwachting in aangrenzende zone van de gemeente Venlo, eveneens een hoge verwachting gekregen. De provincie vraagt vindplaatsen te voorzien van een bufferzone met hoge verwachting. Echter, de voor handen zijnde vind plaatsgegevens geven te weinig informatie om een betrouwbare bufferzone te kunnen verantwoorden. Zoals in paragraaf 4.6 aangegeven, blijkt het merendeel van de vindplaatsen al in een zone met hoge verwachting te liggen. Daarmee wordt indirect aan de wens van de provincie voldaan. De gegevens uit ARCHIS2 zijn aangevuld met informatie uit archeologische onderzoeken. Namens de historische en archeologische verenigingen in de gemeente Peel en AAaas heeft dhr. Harry Bouten alle ongeregistreerde vindplaatsen geïnventariseerd. Deze gegevens bleken geen nieuwe aanvullingen op te leveren ten opzichte van de al bekende vindplaatsen. Dhr Harry Bouten heeft via de lokale deskundigen een overzicht aangeleverd van bekende historische boerderijen. Daar waar de boerderijen eenduidig in de kaart konden worden geprojecteerd, zijn deze als puntlocatie op de overzichtskaart en met een cirkel met een straal van 100 m in de verwachtingskaart weergegeven. Deze boerderijen zijn opgenomen in een catalogus, zie bijlage 8. De gekarteerde historische kernen, in aanvulling op de AMK terreinen, zijn aan te merken als vindplaatsen, omdat het aannemelijk is dat daar de grootste concentraties aan archeologische resten te vinden zijn die dateren vanaf de Late Middeleeuwen. Een overzicht van de historische kernen is bijlage 10 opgenomen.

5.1 AMK-terreinen

In de voormalige gemeente Kessel, Meijel en AAaasbree zijn 35 AAAK-terreinen aanwezig, waarvan 17 in Kessel, 17 in AAaasbree en 1 in Meijel. Dit zijn archeologische monumenten waarvan de waarde door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in overleg met de provincie is bepaald. Deze waardering vindt plaats door toetsing aan een aantal criteria (zoals kwaliteit, conservering, zeldzaamheid en contextwaarde). Er zijn drie categorieën archeologische monumenten:

1. Terrein van zeer hoge archeologische waarde (met of zonder wettelijke beschermde status) Monumenten van oudheidkundige betekenis die op grond van de genoemde criteria zijn aangewezen als behoudenswaardig. Enkelen zijn beschermd volgens artikel 6 (of 4) van de Monumentenwet 1988 en vallen derhalve onder het bevoegd gezag van de minister dan wel de staatssecretaris.

2. Terrein van hoge archeologische waarde Monumenten van oudheidkundige betekenis die op grond van de genoemde criteria zijn aangewezen als behoudenswaardig. Deze archeologische monumenten scoren lager op de hierboven genoemde criteria dan de monumenten van zeer hoge archeologische waarde. In een aantal gevallen is dat het geval omdat de exacte kwaliteit en omvang van het monument nog niet kon worden bepaald. Wel is duidelijk dat er sprake is van een terrein van groot cultureel belang. Op grond van vervolgonderzoek kan een dergelijk monument alsnog bij de hogere categorie ingedeeld worden.

3. Terrein van archeologische waarde Monumenten van oudheidkundige betekenis die op grond van de genoemde criteria zijn aangewezen als behoudenswaardig. Deze archeologische monumenten scoren lager op de hierboven genoemde

39 criteria dan de monumenten van hoge en zeer hoge archeologische waarde. De Rijksdienst vermeldt in de toelichting bij de AMK dat de oude stads- en dorpskernen in hun geheel in deze categorie zijn opgenomen.

Status AMK-terrein AMK-nr hoge archeologische waarde 8438, 8443, 8668, 8669, 8670, 8671, 8672, 11171, 16311, 16312, 16313, 16778, 16779, 8340, 11130, 11201, 11219, 16314, 16315, 16316, 16317, 16547, 16548, 16549, 16550, 16551, 16623 zeer hoge archeologische 8441, 8673, 15870, 15948, 15949 waarde zeer hoge archeologische 668, 965 waarde (beschermd)

Tabel 4. AMK-terreinen

De historische kernen zijn in 2008 op de AMK opgenomen, en hebben daarbij de status 'terrein van hoge archeologische waarde' gekregen. Het betreft de AMK-nr's beginnend met lóxxx. Bewoningskernen op AAAK (voormalige deelgemeente staat tussen haakjes):

1) Baarlo (AAaasbree) 2) De Bong (AAaasbree) 3) Het Veer (Kessel) 4) Hout (Kessel) 5) Kessel (Kessel) 6) Kesseleik (Kessel) 7) Korte Heide (AAaasbree) 8) Lange Heide (AAaasbree) 9) AAaasbree (AAaasbree) 10) Meijel (AAeijel) 11) Oijen (Kessel) 12) Rinkesfort (AAaasbree) 13) Rooth (AAaasbree) 14) Soeterbeek (AAaasbree) 15) Tongerlo (AAaasbree)

Binnen de voormalige gemeente Helden zijn 6 AMK-terreinen aanwezig. Dit zijn archeologische monumenten waarvan de waarde door de RACM in overleg met de provincie is bepaald. Deze waardering vindt plaats door toetsing aan een aantal criteria (zoals kwaliteit, conservering, zeldzaamheid en contextwaarde).

status AMK-terrein AMK-nr catalogusnr(s)

hoge archeologische waarde 8445 - zeer hoge archeologische waarde 11229 58 zeer hoge archeologische waarde (beschermd) 578 101, 102, 103 zeer hoge archeologische waarde (beschermd) 580 56 zeer hoge archeologische waarde (beschermd) 582 30,45 zeer hoge archeologische waarde (beschermd) 10883 35, 43

Tabel 5. AMK-terreinen in de voormalige gemeente Helden.

Voor de voormalige gemeente Helden zijn de historische kernen in 2008 op de AMK opgenomen, en hebben daarbij de status 'terrein van hoge archeologische waarde' gekregen. Het betreft de volgende 10 kernen:

40 naam AMK-nr

Helden 16706 Onder-Eindt 16707 Panningen 16708 Egchel 16710 Egchelhoek 16712 Everlo 16713 Beringe 16715 In de Hoeven 16718 Kaumeshoek 16719 Heuvelhoek 16733 Tabel 6. Historische kernen op de AMK in de voormalige gemeente Helden.

5.2 Vindplaatsen

Als vindplaats is telkens een complextype opgenomen waarvan een datering bekend is. Dit betekent dat op sommige locaties meerdere vindplaatsen zijn gedefinieerd. In gevallen waarin vondstmeldingen gerelateerd waren, zijn deze samengevoegd tot één vindplaats. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een catalogus met 215 vindplaatsen.

Complextype Aantal crematiegraf 9 depot 1 graf, onbepaald 2 grafveld, crematie 6 grafheuvel, crematie 2 grafveld, inhumatie grafveld, onbepaald industrie/nijverheid kasteel kerk landweer Motte/ kasteelheuvel/ vliedberg nederzetting, 85 onbepaald 28 nvt Onbekend 189 Pottenbakkerij 4 Religie, onbepaald Romeins villa( com plex) Urnenveld Versterking, onbepaald weg

Tabel 7. Archeologische vindplaatsen onderverdeeld naar complextype.

De verdeling van deze vindplaatsen over complextypen is weergegeven tabel 7 (N.B. omdat er per vindplaats meerdere complextypen kunnen zijn, is het totaal groter dan 215). De verdeling van de vindplaatsen per archeologische periode is weergegeven in tabel 8 (N.B. het totaal is dus ook hier groter dan 215).

Periode Aantal Paleolithicum 38 Mesolithicum 52 Neolithicum 70 Bronstijd 16

41 Uzertijd 45 Romeinse tijd 42 Vroege Middeleeuwen 7 Late Middeleeuwen 11 Nieuwe Tijd 4

Tabel 8. Archeologische vindplaatsen onderverdeeld naar periode.

Voor de voormalige gemeente Helden bestond de vindplaatsencatalogus al. In dit rapport zijn de catalogusnummers voorzien van een H voor het nummer. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een catalogus met 89 vindplaatsen. De verdeling van deze vindplaatsen over complextypen is weergegeven tabel 6 (N.B. omdat er per vindplaats meerdere complextypen kunnen zijn, is het totaal groter dan 89). De verdeling van de vindplaatsen per archeologische periode is weergegeven in tabel 7 (N.B. het totaal is dus ook hier groter dan 89).

complextype aantal

crematiegraf 5 grafheuvel, inhumatie 1 grafheuvel, onbepaald 1 grafveld 1 grafveld, crematies 3 grafveld, onbepaald 3 kasteel 1 kerk 2 nederzetting, onbepaald 17 onbekend 41 schans 2 steen-/pannenbakkerij 2 urnenveld 5 wal/omwalling 1 weg 1 windmolen 3

Tabel 9. Archeologische vindplaatsen in de voormalige gemeente Helden onderverdeeld naar complextype.

periode aantal

Paleolithicum 9 Mesolithicum 16 Neolithicum 18 Bronstijd 20 Uzertijd 18 Romeinse tijd 21 Vroege Middeleeuwen 2 Late Middeleeuwen 8 Nieuwe Tijd 13

Tabel 10. Archeologische vindplaatsen in de gemeente Helden onderverdeeld naar periode.

5.3 Boerderijen

Uit de rondgang langs de lokale deskundigen bleek het niet mogelijk binnen afzienbare tijd een uitgebreide beschrijving van de historische boerderijen te verkrijgen. De inventarisatie beperkt zich tot de naam en de locatie van de boerderijen. Daarbij dient te worden opgemerkt dat voor de locaties enkel de straat en huisnummer zijn aangegeven, wat ook enige onnauwkeurigheid met zich meebrengt.

42 Uiteindelijk zijn 125 boerderijen in de overzichtskaart (bijlage 3) en de catalogus boerderijen (bijlage 8) opgenomen.

5.4 Historische kernen

In aanvulling op de contouren die veelal reeds in de AAAK zijn vastgelegd, is voor onderstaande kernen de begrenzing uit de periode 1830 - 1890 opgenomen in de kaarten, zie kaartbijlage 3. Bijlage 10 geeft een overzicht van de kernen en hun overlap met AMK-terreinen.

Baarlo De Bong Busserstraat De Donk De Hof/Luttel Meijel Kessel Kesseleik Klooster Koningshof AAaasbree Meijel Nederweerterdijk Simonshoek Tongerlo 't Veer

43 6 Veldtoets

De veldtoets middels controleboringen is uitgevoerd door ArcheoPro. Het rapport met de uitkomsten van het booronderzoek is in bijlage 11 integraal overgenomen. Hieronder worden kort de belangrijkste bevindingen gepresenteerd.

Doel van de veldtoets was na te gaan of het opgestelde verwachtingsmodel voor de verschillende deelgebieden correct was. Verspreid over de deelgebieden Meijel, Kessel en AAaasbree is een representatieve selectie gemaakt van verschillende bodemtypen en geomorfologische elementen.

Ter controle van de bij het onderzoek voor deelgebied Helden gebruikte gegevens is een veldtoets uitgevoerd. Het beschikbare budget maakte echter slechts een beperkte toetsing mogelijk. Daarom is besloten om alleen een boorraai door het dal van de Kwistbeek te zetten, en geen verdere visuele inspectie en/of booronderzoek uit te voeren. De keuze voor deze locatie werd ingegeven door drie argumenten: in het provinciale en rijksbeleid wordt groot belang gehecht aan de archeologie van beekdalen, zowel vanwege de bijzondere aard van de eventueel aanwezige archeologische resten als vanwege de potentiëel goede conservering; uit het gebruikte bronnenmateriaal werd echter onvoldoende duidelijk in hoeverre er in het beekdal van de Kwistbeek sprake was van afdekking van archeologische resten; daarnaast konden op de gekozen locatie niet alleen het beekdal zelf, maar ook de beekdalflanken eenvoudig aan een veldtoets worden onderworpen, waardoor tevens een beter beeld kon worden verkregen van het landschap en de bodemopbouw van de aangrenzende dekzandruggen en essen.

6.1 Werkwijze

Binnen elk van de geselecteerde gebied zijn een of meerdere boringen gezet tot in de C-horizont, waarbij is gelet op de landschappelijke ligging, de bodemopbouw en de mate van intactheid van het bodemprofiel. ArcheoPro heeft binnen de gegeven percelen, de boringen naar eigen inzicht op de meest relevante locaties geplaatst, indachtig de vraagstelling. De boorpunten zijn ingemeten met GPS en meetlint ten behoeve van de X en Y-coordinaten. De NAP hoogtes zijn afgeleid uit het AHN, of door middel van waterpassing bepaald. Voor de boorbeschrijving is de Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1) gehanteerd. De boringen zijn uitgevoerd met een 3 cm guts en een 15 cm Edelmanboor. De boorkernen zijn handmatig op artefacten gecontroleerd.

De vraagstelling bij het veldonderzoek voor deelgebied Helden was als volgt:

wat is de bodemopbouw van het beekdal en de aangrenzende beekdalflanken? is er sprake van locaties met mogelijk hoge archeologische waarde? zijn deze eventueel afgedekt door veen of beeksedimenten? is er sprake van bodemverstoringen?

Om bovenstaande vragen te beantwoorden is een boorraai met een lengte van ruim 2,5 km uitgezet, die loodrecht op de lengterichting van het dal van de Kwistbeek is georiënteerd (bijlage 11). Op deze raai is iedere 50 meter een boring gezet. Vanwege het ontbreken van betredingstoestemming kon in het zuidelijke gedeelte van het onderzoeksgebied (ten zuiden van de Baarloseweg) op enkele percelen niet worden geboord. De plaatsing van de boringen in het veld (X- en Y-coördinaten) heeft plaatsgevonden met behulp van een GPS met een gemiddelde nauwkeurigheid van 3 tot 5 m. De NAP-hoogtes zijn afgeleid uit het AHN. De boringen zijn uitgevoerd met een Edelmanboor met een diameter van 0,07 m in combinatie met een zandpomp. Het opgeboorde sediment is iedere tien centimeter bemonsterd en beschreven volgens de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode (ASB), die gebaseerd is op de NEN5104.99 Naast lithologische en bodemkundige aspecten is in het bijzonder aandacht besteed aan het wel of niet voorkomen van archeologische indicatoren zoals houtskool, verbrande klei/leem, aardewerk, (on)verbrand bot, natuursteen, fosfaatvlekken en baksteen en andere niet-natuurlijke insluitsels.

Bosch 2005 en Nederlands Normalisatie Instituut 1989.

44 De boorgegevens zijn digitaal vastgelegd met gebruikmaking van het softwarepakket Deborah2 v2.6.100

Voor de deelgebieden Kessel, AAaasbree en Meijel zijn 16 locaties uitgezocht waarvoor een specifieke vraagstelling is geformuleerd. De vraagstellingen zijn opgenomen in de rapportage die als bijlage is toegevoegd. Op iedere locatie is het booronderzoek aangepast aan de specifieke locatie; in totaal zijn 56 boringen gezet.

6.2 Resultaten

Op grond van de uitkomsten van het booronderzoek kan het initiële verwachtingsmodel gehandhaafd worden. Er zijn geen grote afwijkingen aangetroffen ten opzichte van de verwachtingen. Enige voorzichtigheid is echter op zijn plaats, omdat het controleonderzoek beperkt van omvang was. Nieuwe archeologische vindplaatsen zijn niet aan het licht gekomen. Een opvallend uitkomst is evenwel dat, naar de mening van ArcheoPro, op een groot aantal locaties de bodem aan verstoring onderhevig is. Naast het normale agrarische gebruik, kunnen hier egalisaties en illegale ontgrondingen een rol hebben gespeeld. Uit het booronderzoek kan de horizontale en verticale begrenzing van deze verstoringen niet worden vastgesteld. De mate waarin eventuele archeologische resten verstoord zullen zijn, is hiermee ook niet bepaald. Wel geeft de veldtoets reden tot zorg over de degradatie van het bodemarchief. Over betekenis die aan deze verstoringen kan worden toegekend, lopen de meningen uiteen. Op aanraden van de gemeentelijke adviseur, F. Kortlang is daarom de waarde bij een mogelijk verstoorde bodemopbouw niet neerwaarts bijgesteld. Gedetailleerder booronderzoek en eventueel proefsleuven moeten in de toekomst hieromtrent uitsluitsel geven.

In het onderstaande worden de resultaten van het booronderzoek in deelgebied Helden van zuid naar noord beschreven (boring 46 tot en met boring 1).

Het zuiden van het onderzoeksgebied ligt op de oostrand van het escomplex van Helden. Het esdek heeft over het algemeen een dikte van 80 tot 95 cm.101 Aan de zuidkant van de es is op een akker (ten oosten van boring 45) Uzertijd-aardewerk aangetroffen.102 Het esdek ligt over het algemeen direct op de C-horizont, wat wil zeggen dat het oorspronkelijke oppervlak, van vóór de vorming van het esdek, niet meer aanwezig is. In enkele boringen is aan de onderzijde van het esdek zogenaamd loodzand waargenomen. Dit duidt er op dat er oorspronkelijk een podzolbodem aanwezig is geweest. In boringen 41 en 43 is een min of meer intacte bodemopbouw waargenomen, wat er op wijst dat hier geen grootschalige bodemverstoringen hebben plaatsgevonden en dat eventueel aanwezige archeologische resten goed bewaard kunnen zijn gebleven.

Het terrein loopt noordwaarts geleidelijk omlaag naar het dal van de Kwistbeek, en ten noorden van de boring 40 is er geen sprake meer van een esdek. De noordrand van de es ligt daarmee iets zuidelijker dan staat aangegeven op de bodemkaart. Tot aan de Kwistbeek bestaat de bodemopbouw over het algemeen uit een bouwvoor met een dikte van 30 tot 50 cm die direct op de C-horizont ligt. In enkele boringen is nog een restant van een B-horizont te zien. Dit toont aan dat de oorspronkelijke bodemopbouw niet meer intact is, maar ook dat er geen zeer diepgaande verstoringen hebben plaatsgevonden. De vondst van een bewerkt stuk vuursteen in boring 39 duidt op mogelijke Steentijdbewoning langs de rand van het beekdal.

In het Kwistbeekdal is, in tegenstelling tot wat op de bodemkaart staat vermeld, geen veenpakket aangetroffen. Ook beekafzettingen zijn daar niet aangeboord. De grote breedte van het dal is het gevolg van het ontstaan van het dal als erosiegeul in het Weichselien (zie pagina 4). De Kwistbeek zelf heeft klaarblijkelijk maar een zeer smalle zone van het dal gebruikt als stroom bedding.

Ten noorden van het Kwistbeekdal bevindt zich een oost-west lopende dekzandrug, waarop het buurtschap Zandberg is gelegen. In dit gedeelte van het onderzoeksgebied is sprake van diepere bodemverstoringen, tot in de C-horizont. Van landeigenaren ter plekke is vernomen dat in het

100 RAAP 2006. 101 Er wordt gesproken van een esdek als de humeuze bovenlaag dikker is dan 50 cm. 102 Het esdek is op deze locatie vrij dun, en het aardewerk kan daarom opgeploegd zijn.

45 gebied egalisaties hebben plaatsgevonden. Er zijn geen sporen aangetroffen van de Romeinse nederzetting met grafveld die op de noordrand van het Kwistbeekdal moet hebben gelegen,103 hoewel de boorraai vlak ten oosten van de veronderstelde locatie van deze vindplaats loopt. Vanaf boring 17 naar het noorden bevindt zich plaatselijk een esdek op de C-horizont.

Ten noorden van de dekzandrug van Zandberg bevindt zich een smal beekdal, dat richting Baarlo loopt. Opvallend is dat er op de overgang van dekzandrug naar beekdal een steilrand van bijna 2 meter hoogte aanwezig is. In het beekdal zijn tussen boring 3 en 8 kleiige beekafzettingen en (veraard) veen aangetroffen (het bijbehorende profiel is afgebeeld in Bijlage 11). Het gaat echter niet om dikke pakketten. Onder het veen bevindt zich matig fijn tot matig grof zand met plaatselijk riet- of houtresten. Verder naar het noorden loopt het terrein weer op naar een dekzandrug met esdek.

6.3 Conclusies

De controleboringen geven geen aanleiding het landschappelijke verwachtingsmodel bij te stellen. Wel lijkt de bodem, binnen het gehele grondgebied, op grote schaal in meer of mindere mate verstoord te zijn. De omvang van het controlerende onderzoek was te beperkt om hierover harde uitspraken te doen, met als conclusie dat de huidige verwachtingen niet neerwaarts worden bijgesteld.

De resultaten van het booronderzoek in Helden bevestigen grotendeels de informatie op de bodemkaart. In het Kwistbeekdal is het op de bodemkaart aangegeven veenpakket echter niet aangetroffen. De vondst van Uzertijd-aardewerk en een vuursteenartefact aan de zuidrand van het Kwistbeekdal bevestigt de hoge archeologische verwachting van dit gebied. De potentie van het beekdal van de Kwistbeek voor goed geconserveerde archeologische resten lijkt niet zeer groot te zijn, omdat afdekkende klei- en veenlagen ontbreken. Het smalle beekdal ten noorden van Zandberg biedt in dit opzicht meer kansen, en omvat een zone van ca. 150-200 m breed. Het is duidelijk dat in het hele gebied bodem verstori ngen voorkomen, maar de diepte hiervan wisselt sterk. Eventuele archeologische sporen kunnen daarom vaak nog wel bewaard zijn gebleven, zeker onder esdekken. De dekzandrug bij Zandberg lijkt echter sterk aangetast te zijn door egalisatie.

Catalogusnummers H76 en H77.

46 7 Conclusies

De deelgebieden AAeijel, Kessel en AAaasbree hebben elk een eigen dynamiek. AAeijel heeft veenontginningen gekend, die duidelijke sporen in het landschappelijke karakter hebben achtergelaten. AAaasbree ligt deels op de hoge terrassen met dekzanden en deels in de AAaasmeanders met Holocene afzettingen. Kessel ligt ingeklemd tussen het plateau van Helden en de AAaas. Binnen een afstand van enkele kilometers volgen de terrasovergangen elkaar op. Deze natuurlijke, hoge, passage langs de AAaas leidt er toe dat vanaf de prehistorie de mensen dit gebied bevolkten. In de deelgebieden zijn alle archeologische periode vertegenwoordigd. In Meijel zijn vondsten uit het Laat Paleolithicum aangetroffen, evenals in Baarlo. Mesolithische vindplaatsen komen verspreid over het gehele grondgebied voor. Van de vroegste boeren uit het Laat Neolithicum zijn weinig sporen achtergebleven. Uit de Bronstijd en ijzertijd duiden grafvelden, urnenvelden en nederzettingsporen op menselijke aanwezigheid, met name aan de zijde van Kessel en AAaasbree. De Romeinse tijd is eveneens in hoofdzaak vertegenwoordigd in Kessel en AAaasbree. Verondersteld mag worden dat hier langs de AAaas de Romeinse weg heeft gelopen.104 In ieder geval is de locatie van een Romeinse villa nabij Kessel bekend. In de Middeleeuwen ontwikkelen de eerste gehuchten zich. Met de toename van de plaggenbemesting in de Late Middeleeuwen ontstaan de plaggendekken op de dekzandruggen Daaromheen groeien de gehuchten uit tot dorpen. In de Middeleeuwen was Kessel een belangrijke tolplaats, zowel voor vervoer over land als over water.

De algehele kwaliteit van eventuele archeologische vindplaatsen vraagt de aandacht. Uit de veldtoetsing blijkt dat de bodem verstori ngen in verschillende delen van Kessel, AAeijel en AAaasbree tot in de C-horizont reiken. In algemene zin is de kans dat vindplaatsen behouden zijn het grootst op die plaatsen waar zich esdekken bevinden.

Deelgebied Helden beschikt over een gevarieerd en op onderdelen zelfs uniek archeologisch bodemarchief, waaronder een Midden-Paleolithische site, de meest noordelijke vindplaats van het Vroeg-Neolithische Limburg-aardewerk, een Laat-Neolithische enkelgrafheuvel, de bekende sierschijf uit de Romeinse tijd en de 14e-eeuwse landweer De Lankerd. Toch zijn er in het verleden al veel archeologische vindplaatsen verloren gegaan, vooral door heideontginningen aan het einde van de 19e en begin 20e eeuw en meer recent door egalisaties en nieuwbouw. Daarom is het van groot belang dat er zorgvuldig met het nog aanwezige erfgoed wordt omgegaan. De nu gemaakte archeologische verwachtingskaart is hierbij een nuttig hulpmiddel omdat hierop wordt aangegeven in welke zones de hoogste kans bestaat op het aantreffen van goed bewaarde archeologische resten. Op grond van het uitgevoerde onderzoek kan worden geconcludeerd dat de meeste en best bewaarde archeologische resten zich zullen bevinden onder de escomplexen. Dit is tevens de zone waarin de meeste ruimtelijke ontwikkelingen zich in de toekomst zullen afspelen. Een tweede zone waar zich nog veel goed bewaarde archeologische resten kunnen bevinden is het stuifzandgebied van de Heidense Bossen. Over de werkelijke archeologische potentie van dit gebied is echter weinig concreets bekend en er zal naar verwachting in de nabije toekomst ook weinig bodem verstoring plaatsvinden. In tegenstelling tot in veel andere delen van Zuid-Nederland is in de beekdalen in de voormalige gemeente Helden naar verwachting een relatief kleine kans op het aantreffen van goed geconserveerde archeologische resten. De aanwezige veen- en beekdalafzettingen beslaan namelijk slechts een zeer klein oppervlak. In de resterende delen van de gemeente is er sprake van een sterk wisselende hoeveelheid en kwaliteit aan archeologische resten. De hoogste dichtheid aan archeologische resten wordt verwacht op de hoger gelegen dekzandruggen. De mate van bodemverstoring is daarbij bepalend voor de kwaliteit van deze resten. Vooral voor restanten van grafvelden uit de Bronstijd en Uzertijd moet worden gevreesd dat deze voor een groot deel verloren zijn gegaan, en mogelijk geldt hetzelfde voor de sporen van Romeinse bewoning rondom de Houwenberg. Op andere locaties, vooral onder bos, is het echter mogelijk dat archeologische resten goed bewaard zijn gebleven.

RAAP is in opdracht van de provincie Limburg bezig het tracé van de Romeinse weg in kaart te brengen.

47 Literatuur

8.1 Kaarten

• Anonymus, 1685: Caert Figuratiff van de thiende van Helden. Algemeen Rijksarchief Brussel, collectie MAN, inventarisnummer 961. • Heinius, N.N. 1734: Caerte Generale Figurative van De Heerlickheit ende kerspel Helden in den Ambte Kessel in het hertogdom Geldre. Nordrhein-We stf ali sches Hauptstaatsarchiv Düsseldorf, Kartensammlung, inventarisnummer 1575. • Landesvermessungsamt Nordrhein-We stf alen, 1969: Kartenaufnahme der Rheinlande durch Tranchot und Von Müffling 1803 - 1820, nr. 32 Helden, Bonn (fotografische herdruk schaal 1:25.000). • Reynders, J.L., 1820: Tableau d'Assemblage du plan cadastral parcellaire de la commune de Helden, www.watwaswaar.nl • Stiboka, 1968: Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50 000. Kaartblad 52 West Venlo, Wageningen. • Stiboka, 1972: Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50 000. Kaartbladen 57 Oost Valkenswaard en 58 West Roermond, Wageningen. • Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, 1992: Grote Historische Provincie Atlas 1:25.000, Limburg 1837-1844, Groningen.

8.2 Literatuur

• Beckers Sr., HJ. /G.A.J. Beckers Jr., 1940: Voorgeschiedenis van Zuid-Limburg. Twintig jaren archeologisch onderzoek, Maastricht. • Berendsen, H.J.A., 2005: Landschappelijk Nederland. Van Gorcum, Assen. • Boer, E. de. 2007 Maasbree (L), Siberie. Archeologisch bureauonderzoek. (BILAN-Rapport 2007/16) • Boer, E. de. 2010. Sevenum (L), Grubbenvorsterweg - Maasbreeseweg. Archeologisch bureauonderzoek. (BAAC-BILAN-rapport B1632) • Bosch, J.H.A., 2005: Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode. Op basis van de Standaard Boor Beschrijvingsmethode versie 5.2, Utrecht (TNO-rapport NHG 05-043-A). • Broeke, P. van den, 2005: Gaven voor de goden. Riten en cultusplaatsen in de metaaltijden, in Louwe Kooijmans, L.P.L./P.W. van den Broeke/H. Fokkens/A. van Gijn (eds), 659-677. • Bursch, F.C, 1942: Onze urnenvelden, OMROL 23, 48-77. • Bussel, P.W.E.A. van, 1991: De molens van Limburg, Eindhoven. • Deeben, J./D.P. Hallewas/J. Kolen/R. Wiemer, 1997: Beyond the crystal bali: predictive modelling as a tooi in archaeological heritage management and occupation history, in: Willems, W./H. Kars/D.P. Hallewas (eds), 76-118. • Deeben, J.H.C./D.P. Hallewas/Th.J. Maarlevelt, 2002: Predictive modelling in archaeological heritage management of the Netherlands: the indicative map of archaeological values (2nd generation), BROB 45, 9-56. • Deeben, J.H.C. (ed), 2008: De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden, derde generatie, Amersfoort (RAM 155). • Demey, D. 2003: Archeologisch onderzoek plangebied Sevenumseweg, Maasbree (Raap- Rapport 947) • Derks, A.J.M, 1989: Een inventarisatie van (potentieel) archeologisch waardevolle gebieden in de provincie Limburg, Amsterdam (RAAP-rapport 38a). • Deville, T. 2009: Bureauonderzoek en verkennend veldonderzoek d.m.v. boringen, Kruisstraat te Meijel. (Synthegra Rapport S083408)

48 Diepeveen, M./R. Schrijvers, 2004: Beringe-Centrum, gemeente Helden. Een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek, Amersfoort (Vestigia rapport V147). Dijk, X.C.C. van, 2001a: Plangebied Koningslust-Oost, gemeente Helden. Een aanvullende archeologische inventarisatie (AAI-l), Amsterdam (RAAP-briefver slag 2001-2022/RT). Dijk, X.C.C. van, 2001b: Plangebied Ringovenpark en 'de Pit', gemeente Helden. Een archeologisch bureauonderzoek, Amsterdam (RAAP-briefver slag 2001-2015/RT). Dijk, X.C.C. van, 2001c: Plangebieden Egchel-Noord, bedrijvenpark J.F. Kennedylaan en industrieterrein Panningen, gemeente Helden. Een Aanvullende Archeologische Inventarisatie, Amsterdam (RAAP-rapport 693). Dijk, X.C.C. van, 2003: Plangebied Loo 13A te Panningen, gemeente Helden. Een inventariserend archeologisch onderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 455). Dijk, X.C.C. van, 2004: Plangebied Kerkenbosch, gemeente Helden. Een inventariserend archeologisch onderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 739). Dijk, X.C.C. van, 2005. Plangebied Molenstraat/Meuleveld (gedeeltelijk)/ terrein voormalige LLTB; archeologisch vooronderzoek: Een inventariserend veldonderzoek, waarderende fase (proefsleuven). RAAP Notitie 1235. Dijk, X.C.C. van, 2007: Gemeente Venlo; een archeologische verwachtings- en advieskaart, Weesp (RAAP-rapport 1473). Dijk, X.C.C. van, 2008. Onderzoeksgebied Hout-Blerick, gemeente Venlo; archeologisch vooronderzoek: een archeologische en cultuurhistorische inventarisatie. RAAP-rapport 1703. RAAP Archeologisch Adviesbureau, Weesp. Driel-Murray, C. van, 2004: A late Roman assemblage from Deume (Netherlands), Bonner Jahrbücher 200, 293-308. Exaltus, R.P./P.J. Orbons, 2007a: Koningslust, gemeente Helden. Inventariserend Veldonderzoek, Maastricht (ArcheoPro-rapport 702). Exaltus, R.P./P.J. Orbons, 2007b: Houwenberg, Grashoek, gemeente Helden. Inventariserend Veldonderzoek, Maastricht (ArcheoPro-rapport 709). Exaltus, R.P./P.J. Orbons 2008: Karreweg Noord, Kessel. Inventariserend Veldonderzoek (IVO- O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek (ArcheoPro-rapport 861) Exaltus, R.P./P.J. Orbons 2009: Keizersbaan Kessel. Inventariserend Veldonderzoek, (ArcheoPro-rapport 933) Fokkens, H., 2005: Woon-stalhuizen op zwervende erven. Nederzettingen in bekertijd en bronstijd, in Louwe Kooijmans, L.P.L./P.W. van den Broeke/H. Fokkens/A. van Gijn (eds), 407-428. Fontijn, D., 2003: Sacrificial Landscapes. Cultural biographies of persons, objects and natural places in the Bronze Age of the southem Netherlands, ca. 2300-600 BC, Leiden. Gaauw, P.G. van der, 1994: Verslag van de veldcontrole t.b.v. de vervaardiging van de archeologische monumentenkaart van Limburg, Amsterdam (RAAP-rapport 85). Gazenbeek, A.E. 2006: Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Bouwplan De Merwijek, Kessel (SOB Research) Geraeds, J.J.G., 2003: Plangebied 'De Pit' te Panningen, gemeente Helden. Een archeologische begeleiding, Amsterdam (RAAP-notitie 282). Gheysen, K., 2004: Panningen-Groenstraat (gemeente Helden). Archeologisch vooronderzoek, Tilburg (BILAN rapport 2004/9). Graaf, W.S. van de., 2005, Archeologsiehe begeleiding Keizersbaan Kessel, gemeente Kessel. Beeker & Van de Graaf, Nijmegen Grooth, M. de ZP. van der Velden, 2005: Kolonisten op de löss? Vroeg-Neolithicum A: de bandkeramische cultuur, in Louwe Kooijmans, L.P.L./P.W. van den Broeke/H. Fokkens/A. van Gijn (eds), 219-241 Haaren, H.M.E. van, 1968: Palaeolithic Artefacts from Limburg, BROB 18, 7-46. Haaren, H.M.E. van/P J.R. Modderman, 1973: Ein mittelneolithischer Fundort unter Koningsbosch, Prov. Limburg, Analecta Praehistorica Leidensia 6, 45-58.

49 Habets, J., 1881: Découvertes d'antiquités dans le duché de Limbourg, IL Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg. Hensen, G., 2005: Inventariserend veldonderzoek d.m.v. boringen, Roomweg 85 te Grashoek (gem. Helden), Weert (Synthegra Archeologie Rapport 175163 B051130-T.T.). Hensen, G., 2006: Karterend inventariserend veldonderzoek, Poorterweg te Koningslust (Helden), Weert (Synthegra Archeologie Rapport 176182) Hensen, G., 2008: Plangebied Keizersbaan te Kessel, gemeente Kessel; archeologisch vooronderzoek een bureau- en inventariserend veldonderzoek, verkennende fase (RAAP-Notitie 3045) Heunks, E., 2000: Project Zandmaas, deelgebied Venlo, Hout-Blerick; een Aanvullende Archeologische Inventarisatie (AAI, RAAPrapport) 458. Hiddink, H. en Renes, H., 2007: De oude akkercomplexen in de oostelijke helft yan Noord- Brabant en het noorden en midden yan Limburg, in: Doesburg van, J. et al., 2007: Nederlandse Archeologische Rapporten 34: Essen in zicht. Essen en plaggendekken in Nederland: onderzoek en beleid. Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten, Amersfoort. Hiddink, H.A., 2008: Bewoningssporen uit de Vroege Uzertijd en een grafveld uit de Late Uzertijd te Panningen-Stokx, gemeente Helden, Amsterdam (Zuidnederlandse Archeologische Rapporten 32). Hoekstra, T.J./H.L. Janssen/I.W.L. Moerman (eds), 1981: Liber Castellorum; 40 variaties op het thema kasteel, Zutphen. Holwerda, J.H., 1939: Jaarverslag van het Rijksmuseum van Oudheden 1938, Leiden. Huisink, M. 1998. Fluvial response to climate change in The Netherlands during the Weichselian. FLAG Conference, Cheltenham UK, 84, 52-54. Hulst, R.S./J.N. Lanting/J.D. van der Waals, 1973: Grabfunde mit frühen Glockenbechem aus Gelderland und Limburg, BROB 23, 77-101. Hupperetz, W., 1991: Het Middenlimburgse Maasdal in de Romeinse tijd. Platteland tussen Atuatuca Tungrorum en Colonia Ulpia Traiana (doctoraalscriptie KUN). Janssens, M. 2007. Plangebied Breekweijenweg te Baarlo. Gemeente Maasbree. Archeologsich vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase), RAAP- Notitie 2322, RAAP Archeologisch Adviesbureau, Weesp. Judge, W.J./L. Sebastian (eds), 1988: Quantifying the Present and Predicting the Past: Theory, Method, and Application of Archaeological Predictive Modeling, Washington, D.C. Kalisvaart, C.C. 2009. Kessel, Plangebied Schijfweg (Baac-rapport V-09.0091) Kappel, K. van, A. de Boer en R. van Lil 2007, Kessel, Schijfweg-Noord; Een Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een karterend booronderzoek (ADC Rapport 1086). Keijers, D.M.G., 2003: Plangebied Beringe-Kampweg, gemeente Helden. Een inventariserend archeologisch onderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 503). Keijers, D. M. G., 2004: Plangebied Keizersbaan te Kessel, gemeente Kessel; archeologisch vooronderzoek: een bureau-en inventariserend veldonderzoek. (RAAP-Notitie 964) Keijers, D.M.G., 2005: Plangebied Steenstraat te Panningen, gemeente Helden. Archeologische vooronderzoek: een bureauonderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 1070). Keijers, D.M.G., 2006: Plangebied Tuindersweg 3 te Panningen, gemeente Helden; archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 1622). Kenemans, M.C./T.A. Goossens, 2002: Helden-Panningen AAO, Bunschoten (ADC rapport 131). Kenemans, M.C./E. Lohof, 2005: Helden, archeologische resten uit Midden-Neolithicum, Bronstijd, Uzertijd en Middeleeuwen in Panningen, gemeente Helden, Amersfoort (ADC rapport 319). Koeman, S.M., 2007: Bureauonderzoek en karterend veldonderzoek d.m.v. boringen, Vreedepeelweg te Beringe, Doetinchem (Synthegra Archeologie Rapport 176240) Koop, P.J.M. 2002, Maasbree. Baarloo. Archeologische prospectie BAAC-rapport 02.028

50 Kvamme, K.L., 1988: "Development and Testing of Quantitative Models", in: Judge, W.J./L. Sebastian (eds), 325-428. Lanting, J.N/J.D. Van der Waals, 1976: Beaker Culture Relations in the Lower Rhine Basin, in: J.N. Lanting/J.D. van der Waals, 1-81. Lanting, J.N./J.D. van der Waals (eds), 1976: Glockenbecher Symposion Oberried 1974, Bus sum/Haarlem. Lanting, J.N./J. van der Plicht, 2000: De 14C-chronologie van de Nederlandse pre- en protohistorie, III: Neoliticum, Palaeohistoria 41/42, 1-110. Leusen, P.M. van/H. Kamermans (eds), 2005: Predictive Modelling for Archaeological Heritage Management: a research agenda, Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 29). Liefferinge, N. van, 2007. Bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek, deel karterend, Beekstraat in Panningen, Weert (Synthegra Archeologie Rapport ?). Louwe Kooijmans, L., 2005: Ook de jagers worden boer. Vroeg-Neolithicum B en midden- Neolithicum A, in Louwe Kooijmans, L.P.L./P.W. van den Broeke/H. Fokkens/A. van Gijn (eds), 249-271. Louwe Kooijmans, L.P.L./P.W. van den Broeke/H. Fokkens/A. van Gijn (eds), 2005: Nederland in de prehistorie, Amsterdam. Mientjes, A.C, Plangebied Kampsteeg te Meijel, gemeente Meijel; archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek. (RAAP-Notitie 897, 2004) Modderman, P.J.R., 1965: Archeologisch nieuws: Helden/Kessel, NKNOB 4, 56. Modderman, P.J.R., 1968: Archeologisch nieuws: Helden/Kessel, NKNOB 6, 67. Modderman, P.J.R., 1969: Helden-Kessel, BKNOB 68. Modderman, P.J.R., 1969: Keuper Heide, gem. Helden, NKNOB 9, 103-104. Modderman, P.J.R., 1973: Archeologisch nieuws: Keuper Heide (Helden), NKNOB 5, 54. Modderman, P.J.R., 1974: Die Limburger Keramik von Kesseleyk, Archaologisches Korrespondenzblatt 4(1), 5-11. Modderman, P.J.R., 1981: De Lankerd bij Kesseleik. Een landweer tussen het Overkwartier van Gelre en het land van Hoome, in: Hoekstra. T.J./H.L. Janssen/I.W.L. Moerman (eds), 283-287. Modderman, P.J.R., 1982: Eléments non-rubanés du Néolithique ancien entre les vallées du Rhin inférieur et de la Seine. Conclusion générale, Helinium 22, 272-273. Modderman, P.J.R./P.H. Deckers, 1984: Verblijfssporen uit mesolithicum, neolithicum en bronstijd op de Keuperheide, gem. Helden (L.), Analecta Praehistorica Leidensia 17, 29-55. Moerman, S., 2006a: Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Egchelseweg in Panningen, gemeente Helden, CIS-code: 16541, Nijmegen. Moerman, S., 2006b: Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase Koesdonk in Baarlo, gemeente Maasbree, CIS-code: 18865. (Beeker en van de Graaf) Moonen, B.J., 2005: Neerseweg te Helden, gemeente Helden. Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 1270). Moonen, B.J., 2006: Plangebied Vliegertsdijk 18 te Grashoek, gemeente Helden. Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 1883). Mooren, J.R., 2008: Baarlo, Plangebied Kasteellaan, Inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven. BAAC rapport A-08.0277. Mostert,M., C.Verbeek. Meijel (NB)-Dorpsstraat. Inventariserend veldonderzoek d.m.v. proefsleuven. Bilanrapport 2009/44. Nederlands Normalisatie Instituut, 1989: Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters, Delft. Norde, E.H.L.D. en J. van Renswoude. 2008: Inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven in het plangebied Siberië te Maasbree (ZAN) Otter, Y. den/S. de Jager, 2006: Natuurontwikkelingsgebieden in Noord- en Midden-Limburg. Bureauonderzoek, inventariserend archeologisch veldonderzoek, verkennende fase, 's- Hertogenbosch (BAAC-rapport 06.034)

51 Paulussen, R./M. Rondags, 2007: Inventariserend veldonderzoek, deel verkennend. Groeze 18 te Beringe, gemeente Helden, Weert (Synthegra Archeologie Rapport P0592139). Polman, S.P., Plangebieden Maasbree (fase 1) en Baarlo (fase 1 t/m 5.1), gemeente Maasbree; een Aanvullende Archeologische Inventarisatie (AAI-l), RAAP-rapport 573, 2000. RACM, 2007: Handleiding voor de Archeologische Monumentenkaart, Amersfoort. RAAP, 2006: Deborah 2.6, Amsterdam. Renes, J. 1999: Landschappen van Maas en Peel, Leeuwarden (Maaslandse Monografieën 9). Rensink, E./E.M. Theunissen/T. Spek/N. Vossen, 2006: Vage grondsporen scherp bekeken. Opgraving industrieterrein Panningen (gemeente Helden) en het onderzoek van midden- neolithische grondsporen op de Limburgse zandgronden, Amersfoort (Rapportages Archeologische Monumentenzorg 129). Robberechts, B., 2004: Plangebied Molenstraat, gemeente Helden. Een inventariserend archeologisch onderzoek, Amsterdam (RAAP-notitie 535). Rutten, J., 1995: Hoof door de eeuwen heen, Oos Bukske 1, 17-27. Smit, B.I./B.J. Moonen, 2006: Plangebied Neerseweg, gemeente Helden. Archeologisch vooronderzoek: proefsleuven, Amsterdam (RAAP-rapport 1264). Schokker, J., 2003: Pattems and processes in a Pleistocene fluvio-aeolian environment. Roer Valley Graben, south-eastern Netherlands, Utrecht (Nederlandse Geografische Studies 314). Schryvers, AJS. Baetsen, 2005: Plangebied Beekstraat-lrenestraat, gemeente Helden. Archeologisch vooronderzoek: proefsleuven, Amsterdam (RAAP-rapport 1116). Schryvers, A. 2005: Plangebied Dörperveld, gemeente Maasbree. Archeologisch vooronderzoek: een waarderend veldonderzoek (proefsleuven) (RAAP-Rapport 1169) Schryvers, A., M. Janssens en G. Tichelman 2009: Onderzoeksgebied Dörperveld, Maasbree. Archeologisch onderzoek: opgraving (RAAP-Rapport 1417) Schutte, A.H., 2005: Helden Beringe-Centrum - IVO-3, Amersfoort (ADC-rapport 407). Stassen, P., Zandmaas: Proefproject 3 Aanvullende Archeologische Inventarisatie zomerbed Maas tussen Steijl en Grubbenvorst, (Maaswerken rapportage: DLB 2002/9781), 2002. Steen, F. van der/Duijs, T./Naus, JVFleuren, JVThijssen, J., 1998: Bestuur en bevolking van Helden door de eeuwen heen, Helden. Stiboka, 1968: Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50 000. Toelichting bij kaartblad 52 West Venlo, Wageningen. Stiboka, 1972: Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50 000. Toelichting bij de kaartbladen 57 Oost Valkenswaard en 58 West Roermond, Wageningen. Stiekema, M., 2005: Baarlo-Maasstraat-Pastoor Geenenstraat: Een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek in de vorm van boringen. ADC Rapport 405 Stiekema, M. 2009: Archeologisch bureauonderzoek Veldweg 2, Kessel (Econsuitancy rapport 09041257) Thiessen, H., 1998: Van Achell tot Egchel, Panningen. Tichelman, G. 2000: Twee Aanvullende Archeologische Onderzoeken in de gemeente Maasbree (ADC Rapport 61) Tump, M., 2008: Baarlo, Plangebied Breekweijenweg (gemeente Maasbree). Inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven. 's Hertogenbosch (BAAC rapport A08-0137). Toom, J.C. van den, 1967: Toelichtingen bij de geologische kaart van Nederland 1:50.000. Blad Venlo West (52W), Haarlem. Verhagen, P., 2007: Case Studies in Archaeological Predictive Modelling. Leiden (ASLU 14). Verhagen, P., 2008: Gemeente Helden; Archeologische waarden- en verwachtingskaart (ZAN 147) Verwoerd, C./H. Oomen, 1974: Helden als gemeenschap in vroeger eeuwen van de oudste tijden tot aan de oorlog van 1914 - 1918, Helden. Vos, S. de, en A. van Waveren. 2007. Meijel (L), Molenstraat 72. Archeologisch vooronderzoek. BILAN-Rapport 2007/3.

52 • Waveren, A.M.L van, 2004: Plangebied Beekstraat-lrenestraat te Panningen, gemeente Helden. Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, Amsterdam (RAAP-rapport 1056). • Weerts, H.J.T./P. Cleveringa/J.H.J. Ebbing/F.D. de Lang/WE. Westerhoff, 2003: De lithostratigrafische indeling van Nederland. Formaties uit het Tertiair en Kwartair, Utrecht (NITG-TNO rapport 03-051-A). • Wilbers, A. 2006:Inventariserend veldonderzoek, karterende fase, Koesdonk in Baarlo, gemeente Maasbree, CIS-code: 18865. Intern-Rapport (Beeker & Van de Graaf) • Wilgen, L.R. van, 2008: Archeologisch bureauonderzoek en karterend Inventariserend Veldonderzoek door middel van grondboringen Bouwlocatie Baarskapstraat 2, Kessel (SOB Research) • Willems, W., 1987: Romeinse wegen in Limburg, in: Historisch-Geografisch tijdschrift 1/2. • Willems, W./H. Kars/D.P. Hallewas (eds), 1997: Archaeological Heritage Management in the Netherlands. Fifty Years State Service for Archaeological Investigations. Amersfoort. • Winter, J. de, 2005: Helden Schrames. Inventariserend veldonderzoek d.m.v. proefsleuven, 's- Hertogenbosch (BAAC-rapport 04.212). • Wit, M.J.M. de., M. Essink, 2009: Een archeologisch inventariserend veldonderzoek (IVO) door middel van proefsleuven op locatie Kruisstraat te Meijel (ARC-Rapporten 2009-165) • Wouters, A.J., 1980: Klassiek "Moustérien" uit het Leidal en omgeving? Archeologische Berichten 8, 117-145. • Wouters, A./J. van Es, 1985: Een vindplaats van midden-palaeolithische werktuigen bij "De Plek" (gem. Helden, L.), Archeologische Berichten 16, 43-71. • Zee, R.M. van der, 2004: Helden Schrames. Inventariserend archeologisch veldonderzoek: karterende fase, 's-Hertogenbosch (BAAC-rapport 04.048).

8.3 Websites www.baarlo.com deborcht.baarlo.com www.kastelenbeeldbank.nl www.kerkgebouwen-in-limburg.nl www.kessellimburg.nl www.maasbree.nl www.meijel.nl www.rijkswaterstaat.nl www.st-anthoniusmolen.nl

53 Tabel overzicht van archeologische perioden begin einde periode

1750 na Chr.- heden Nieuwste Tijd 1500 na Chr.- 1750 na Chr. Nieuwe Tijd

1300 na Chr.- 1500 na Chr. Late Middeleeuwen 1000 na Chr.- 1300 na Chr. Volle Middeleeuwen 450 na Chr. - 1000 na Chr. Vroege Middeleeuwen

270 na Chr. - 450 na Chr. Laat Romeinse tijd 70 na Chr. - 270 na Chr. Midden Romeinse tijd 12 voor Chr. - 70 na Chr. Vroeg Romeinse tijd

250 voor Chr. - 12 voor Chr. Late Uzertijd 500 voor Chr. - 250 voor Chr. Midden Uzertijd 775 voor Chr. - 500 voor Chr. Vroege Uzertijd

2000 voor Chr. -775 voor Chr. Bronstijd

5300 voor Chr. -2000 voor Chr. Neolithicum

8800 voor Chr. -4900 voor Chr. Mesolithicum tot 8800 voor Chr. Paleolithicum

54 Ligging onderzoeksgebied

55 Gemeente Peel en Maas Archeologische overzichts- en verwachtingskaart

Bijlagel - Archeo-landschappelijke kaart

Overzicht alle vindplaatsen • Archis, boerderijen en historische objecten | | Archis, boerderijen en historische objecten

Archeo-landschappelijke eenheden | bebouwd beekdal dalvlakteterras dekzandrug dekzandvlakte dekzandwelving droogdal • es geul laagte onbekend opgehoogd rivierdal stuifzand ven 2.500 5.000 I water meters Bijlage 2

56 Bodem hoofdklassen I Brikgronden I Bebouwd I Hoge enkeerdgrond Afgegraven Poldervaaggrond Leekeerdgronden Ooivaaggrond Veen en moerige gronden • Water Podzolgronden Zandgronden

Overzicht alle vindplaatsen

Archis, boerderijen en historische objecten Archis, boerderijen en historische objecten CD CQ ^ 9 I I II (D Q} CD CL » I CD 03 Tl CQ CD (D CD CO 5

0) CA)

CD > O O O CQ CD o_ öi" o O (9. -r w o O < O < (ü CD —t N N o' o' CO \ 0

CD < 13 CD < CD 03 O

O 0 TT

13 03 CQ ^• O)

0)

I p>

V Bijlage 4

57 V Bijlage 5

58 Gemeente Peel en Maas Archeologische overzichts- en verwachtingskaart Bijlage 5 - Bodemkaart

Overzicht alle vindplaatsen • Archis, boerderijen en historische objecten 1 Archis, boerderijen en historische objecten

Bodem hoofdklassen Brikgronden I Bebouwd • Hoge enkeerdgrond Afgegraven Poldervaaggrond N Leekeerdgronden Ooivaaggrond Veen en moerige gronden • Water Podzolgronden Zandgronden 2.500 5.000 meters BurodeBrug Bijlage 6

59 371420 370500 369740 36950C 374040 372870 37460C 372840 371250 371340 37145C 37214C 37150C 37147C 37206C 37134C 37114C 37125C 37145C -< 188780 188850 188980 188900 189540 189560 190500 190830 189225 189030 189770 189790 189800 189790 190030 190650 190730 190750 191000 19180C 19120C 186860 186600 186950 187080 186900 187460 187900 188470 188560 188500 188550 188650 188740 X Meijel Meiiel Meijel Meijel Meiiel Meijel Meiiel Meijel Meiiel Meiiel Meiiel Meiiel Grashoek Grashoek Meijel Meiiel Meiiel Meijel Meiiel Meiiel Meijel Meiiel Meiiel Roggelsediik Meiiel Meiiel Meiiel Meiiel PLAATS Meiiel Meiiel Meiiel Meiiel Roggelsediik Meiiel II Kampsteeg Platveld Galgenberg Galgenberg RK Kerk met toren Donk Donk Donk Donk Katsberg Katsberg Vieruitersten Kievitsheide Kesselsche Velden Vossenberg 2 Kahspeel Nederweerterdiik Nederweerterdiik Schepersbergpeelke 1 Schepersbergpeelke De Hei Kampsteeg Kampsteeg Kampsteeg Kampsteeg Kampsteeg Kampsteeg

TOPONIEM Langstraat Waterbloem Witdonk Wllbertsput Polder IJzeren bi|l 1 kwartsitische zandsteen Fels-Ovalbi|l Vuurstenen werktuig/ Vuursteenfragmenten Vuurstenen werktuig/ Vuursteenfragmenten Compleet vuurstenen werktuig/ Vuursteenfragmenten Vuursteenfragmenten Vuursteenfragmenten m Vuursteenfragmenten/wommerso n A- Vuursteenfragmenten/vuurstene / spits/vuurstenen werktuig-fragmenten l van dierhik bot, Paardenschedel, weive Vuursteenfragmenten Vuursteenfragmenten / compleet vuurstenen werktuig n 2 verbrande complete vuurstene n fragment geretoucheerde vuurstene e kling/complete geretoucheerd kempreparatiekhng/ fragment n kempreparatiekhng/ vuurstene complete verbrande vuurstenen kling complete geretoucheerde vuurstenen fragment geglazuurd aardewerk 3 verbrande kookstenen meso-IJT/ complete vuurstenen gekerfde kempreparatiekhng paleo-meso/ fragment verbrand vuurstenen afslag/ complete vuurstenen afslag complete vuurstenen afslag Vuursteenfragmenten Vuursteenfragmenten/ valkenburger 7 complete vuurstenen schrabbers/1 complete vuurstenen schrabber/ 5 Compleet vuurstenen werktuig Karrespoor, datering onduidelijk/greppel of sloot uit NT/10 fragmenten baksteen NT/10 fragmenten roodbakkend muurresten, fundering van kerk uit ME laat B, menseliike skeletresten uit ME

VONDSTEN / wommersom kwartsieten kling vuurstenen afslag/ 2 verbrande vuurstenen werktuig/ vuurstenen dubbelsteker/ 2 vuurstenen Wllbertsput Nederzetting onbepaa d Nederzetting onbepaa d Nederzetting onbepaa d Nederzetting onbepaa d Nederzetting onbepaa d Nederzetting onbepaa d Nederzetting onbepaa d Onbekend VINDPLAATS Nederzetting, onbepaald Nederzetting, onbepaald Onbekend Onbekend Nederzetting, onbepaald Nederzetting, onbepaald Nederzetting, onbepaald Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend Nederzetting, onbepaa d Nederzetting, onbepaa d Nederzetting, onbepaa d Nederzetting, onbepaa d Nederzetting, onbepaa d Onbekend Onbekend Religie, onbepaald Kerk ti|d laat laat laat laat laat laat IJT Neo Meso Paleo Meso Paleo mid Meso Meso Meso Mesolithicum Romeinse EINDDATERING Meso Meso NT C NT C Meso Meso Neo Meso Meso Meso Meso NT C Meso Neo Paleo Neo Meso Meso Meso vroeg Bronst NT C NT NT Paleo laat Meso vroeg Neo vroeg B Neo mid B ME laat ME vroeg Neo Paleo laat Paleo mid Meso Paleo mid Paleo laat Paleo laat Meso Laat Paleolithicum B Late Uzertiid Neo laat Paleo laat Paleo laat Paleo laat Paleo laat NTA Paleo laat Paleo laat Meso Paleo laat Neo mid Paleo laat (B) DEUIINUH I crtiiNu Meso laat Meso laat Neo NT B Paleo laat Paleo laat samengevoegd samengevoegd samengevoegd samengevoegd samengevoegd samengevoegd samengevoegd samengevoegd locaties individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie locaties locaties locaties individuele locat e individuele locat e individuele locat e individuele locat e individuele locat e individuele locat e individuele locat e individuele locatie individuele locatie locaties locaties locaties individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie locaties WNG_SAMENGEVOEG[ individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie individuele locatie 15755 15754 15659 15495 15767 15464 15756 15822 15753 15471 15742 1422 13477 15765 15766 15740 15971 15972 29102 27471 6564 52561 29194 29169 28833 52573 52569 52563 52567 52565 WNG_NR 52575 52571 413221 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 28 50 CAT_NR_HBS 1 7 0 0 2 5 5 5 6 3 9 8 4 12 12 17 13 12 19 11 18 18 19 19 19 19 14 15 19 19 16 10 21 20 CAT_NR_BDB 1 9 9 3 5 6 7 8 9 2 4 13 14 15 16 16 17 18 19 10 11 12 25 26 27 28 29 20 21 22 22 22 23 24 CAT_NR_TML 30 0 66 28556 individuele locat e Midden Paleolithicum Midden Paleolithicum Grashoekseweg Grashoek 19243C 31 0 64 28549 individuele locat e Midden Neolithicum Laat Neolithicum Marisberg Grashoek 19200C 37540C 32 0 82 15758 individuele locat e Laat Mesolithicum Laat Mesolithicum Marisberg Grashoek 19220C 33 0 65 28551 individuele locat e Midden Neolithicum A Midden Neolithicum A Marisberg Grashoek 19300C 37500C 34 0 27 28672 individuele locat e Romeinse ti|d Romeinse ti|d Mans Grashoek 19372C 37404C 35 0 33 29563 locaties samengevoegd Midden Romeinse ti|d Midden Romeinse ti|d Grashoek 19385C 35 0 45 52067 locaties samengevoegd Late Uzertiid Midden Romeinse ti|d Mans, Klem Mansbos Grashoek 19385C 37416C 35 0 30 29700 locaties samengevoegd Romeinse ti|d Romeinse ti|d Mans, Klem Mansbos Helden 19380C 37416C 36 0 72 29564 individuele locat e Romeinse ti|d Romeinse ti|d Grashoek 19405C 37 0 74 28567 individuele locat e Romeinse ti|d Romeinse ti|d Houwenberg Grashoek 19400C 37500C 37 0 68 28605 individuele locat e Midden Romeinse ti|d B Midden Romeinse ti|d B Houwenberg Grashoek 19400C 37500C 38 0 34 29573 individuele locat e Romeinse ti|d Romeinse ti|d Vliegert 19438C 37500C 39 0 31 28589 individuele locat e Late Bronstiid Vroege Uzertiid Vliegert 19465C 40 0 41 29103 individuele locat e Midden Neolithicum Midden Bronstiid De Schort Beringe 19240C 36980C 41 0 51 individuele locat e Neolithicum Neolithicum Heibloemseweg Egche 19305C 42 0 79 29099 individuele locat e Midden Mesolithicum Laat Mesolithicum Haambergs Koelen Egche 19330C 36995C 43 0 80 29100 individuele locat e Midden Neolithicum B Midden Bronstiid Rootsdiik Egche 193425 44 0 40 29107 individuele locat e Midden Paleolithicum Midden Paleolithicum De Plek / Kessels Peelken Egche 19335C 45 0 7 16275 individuele locat e Midden Paleolithicum Midden Paleolithicum Egchelse heide Egche 19330C 46 0 37 28911 individuele locat e Mesolithicum Mesolithicum Egchelsche heide Egche 19420C 47 0 35 28719 individuele locat e Midden Mesolithicum Laat Mesolithicum De Plek / Kessels Peelken Egche 194325 48 0 38 28915 individuele locat e Laat Paleolithicum B Bronstiid De Plek / Kessels Peelken Egche 19462C 49 0 39 28720 individuele locat e Midden Mesolithicum Laat Mesolithicum De Plek / Kessels Peelken Egche 194675 36805C 50 0 36 28908 individuele locat e Midden Mesolithicum Laat Mesolithicum Egchelsche heide Egche 19480C 51 0 78 28898 individuele locat e Midden Bronstiid Midden Uzertiid Heidense heide Egche heide 19500C 36800C 51 0 55 15638 individuele locat e Midden Neolithicum A Laat Neolithicum B Egche heide 19500C 36800C 52 0 42 121175 locaties samengevoegd Mesolithicum Mesolithicum Heide Panningen 19583C 52 0 73 15660 locaties samengevoegd Mesolithicum Mesolithicum Heide Panningen 19583C 52 0 29 29106 locaties samengevoegd Mesolithicum Mesolithicum Heide / Fleurkesweg Beringe 19585C 53 0 70 28674 individuele locat e Romeinse ti|d Late Middeleeuwen De Vliegert Koningslust 19600C 37400C 53 0 71 28674 individuele locat e Late Middeleeuwen Nieuwe Ti|d De Vliegert Koningslust 19600C 37400C 53 0 89 individuele locat e Vroege Uzertiid Vroege Uzertiid Beekstraat-lrenestraat Panningen 19600C 37400C 53 0 69 28674 individuele locat e Late Bronstiid Midden Uzertiid De Vliegert Koningslust 19600C 37400C 54 0 62 28592 individuele locat e Late Bronstiid Vroege Uzertiid Sevenumsediik Koningslust 19600C 37500C 55 0 26 28597 individuele locat e Late Bronstiid Vroege Uzertiid Lorbaan Koningslust 195875 56 0 32 28595 individuele locat e Vroege Uzertiid Vroege Uzertiid Lorbaan Koningslust 196015 57 0 46 21263 individuele locat e Late Bronstiid Uzertiid Sevenumsediik Koningslust 19610C 58 0 21 28538 locaties samengevoegd Laat Paleolithicum B Laat Paleolithicum B Meeuwenweg Koningslust 19625C 37590C 58 0 22 28539 locaties samengevoegd Midden Mesolithicum Laat Mesolithicum Meeuwenweg Koningslust 19626C 58 0 23 28568 locaties samengevoegd Laat Neolithicum A Laat Neolithicum A Meeuwenweg Koningslust 19628C 58 0 43 121327 locaties samengevoegd Laat Paleolithicum B Laat Paleolithicum B Vliegert 19625C 37590C 58 0 44 121327 locaties samengevoegd Late Bronstiid Vroege Uzertiid Vliegert 19625C 58 0 11 121328 locaties samengevoegd onbekend onbekend Meeuwenweg Helden 19628C 59 166 0 28573 locaties samengevoegd Paleo laat B Meso laat Onbekend 1 complete vuurstenen B-spits/1 Struiken 196110 376220 fragment spits/ 5 stuks v uurstee na lv al 59 151 0 15761 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteenfragmenten Lorbaan Maasbree 196100 37620C 60 206 0 28584 individuele locatie Meso vroeg Meso laat Nederzetting onbepaald Vuurstenen C-spits, Grote grove Kloeteven 197170 376700 kemkrabber, 4 klingen, 9 kernen, 1 krabberachtige (goed geretoucheerd), 62 61 0 24 28570 individuele locat e Midden Mesolithicum Laat Mesolithicum Zandstraat Koningslust 19675C 62 0 67 28586 individuele locat e Vroege Middeleeuwen Vroege Middeleeuwen Zandstraat Koningslust 19772C 63 0 25 28596 individuele locat e Laat Paleolithicum B Bronstiid Middenpeelweg Koningslust 197775 64 145 0 15585 individuele locat e Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteenfragmenten Schooiveld Hulsing Maasbree 198700 65 0 1 49226 individuele locat e Laat Neolithicum Vroege Bronstiid Konmgslust-Oost Koningslust 19758C 66 0 12 49224 individuele locat e Laat Paleolithicum Laat Neolithicum Konmgslust-Oost Koningslust 19760C 37459C 67 0 75 29617 individuele locat e Vroeg Romeinse ti|d Laat Romeinse ti|d Savelberg Koningslust 19780C 37425C 67 0 54 28681 individuele locat e Bronstiid Uzertiid Savelberg Koningslust 19780C 68 145 0 15584 individuele locat e Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteenfragmenten Schooiveld Everlose Beek Maasbree 19853C 37455C 69 213 0 411148 individuele locatie Paleo NT C Onbekend ME laat A-B 1 fragment Elmpt Breetsepeelweg Maasbree 199630 374850 aardewerk Meso-ME vroeg C Crematieresten Neo-NT C 10 fragmenten hutteleem NeomidB-NTC 1 stuks metaal NT A-C 5 fragmenten 69 196 0 411148 individuele locatie Paleo NT C Onbekend ME laat A-B 1 fragment Elmpt Breetsepeelweg Maasbree 199630 374850 aardewerk Meso-ME vroeg C Crematieresten Neo-NT C 10 fragmenten hutteleem NeomidB-NTC 1 stuks metaal NT A-C 5 fragmenten 70 173 0 131105 individuele locatie ME laat A ME laatB Onbekend 3 fragmenten Elmpter aardewerk Molenstraat Maasbree 200225 37450C 71 215 0 131030 individuele locatie Neo ME laatB Onbekend BT laat-ME laat B 1 brok Westenn geni aan Maasbree 200300 374400 te fn et/basaltlava Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk RT-ME 1 fragment gedraaid aardewerk RT 1 fragment gedraaid aardewerk RT vroeg 71 214 0 131030 individuele locatie Neo ME laatB Onbekend BT laat-ME laat B 1 brok Westenn geni aan Maasbree 200300 374400 te fn et/basaltlava Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk RT-ME 1 fragment gedraaid aardewerk RT 1 fragment gedraaid aardewerk RT vroeg 72 162 0 44431 individuele locatie IJT NT B Onbekend UT 1 kuil/10 fragmenten handgevormd Molenweg Maasbree 200300 374650 aardewerk ME Laat Esdek/Elmpter aardewerk fragment ME laat B-NT B Steengoed fragment RT 2 fragmenten gedraaid aardewerk ME vroeg D-ME laat 72 176 0 131031 individuele locatie Neo ME laatB Onbekend Neo-IJT 2 fragmenten handgevormd Molenstraat Maasbree 200300 374650 aardewerk RT-ME laat 1 fragment 72 176 0 44431 individuele locatie IJT NT B Onbekend IJT-RT 1 kuil/10 fragmenten Molenweg Maasbree 200300 374650 handgevormd aardewerk ME Laat Esdek/Elmpter aardewerk fragment ME laat B-NT B Steengoed fragment RT 2 fragmenten gedraaid aardewerk ME 72 162 0 131031 individuele locatie Neo ME laatB Onbekend Neo-IJT 2 fragmenten handgevormd Molenstraat Maasbree 200300 374650 aardewerk RT-ME laat 1 fragment 73 176 0 56581 individuele locatie Neo NT Nederzetting, onbepaald BT-IJT 10 wand-en 1 randfragment Moutzhofweg Maasbree 200300 374800 handgevormd aardewerk Neo-NT 2 fragmenten verbrand leem Neomid-BT 52 wand - en 1 onversierd wandfragment handgevormd aardewerk Neo vroeg-laat 73 162 0 56581 individuele locatie Neo NT Nederzetting, onbepaald BT-IJT 10 wand-en 1 randfragment Moutzhofweg Maasbree 200300 374800 handgevormd aardewerk Neo-NT 2 fragmenten verbrand leem Neomid-BT 52 wand - en 1 onversierd wandfragment handgevormd aardewerk Neo vroeg-laat 74 173 0 403553 locaties samengevoegd Neo NT C Nvt IJT-IJT laat 1 fragment handgevormd Molenveld Maasbree 200405 374585 aardewerk ME laat A-B 3 fragmenten handgevormd aardewerk/1 fragment gedraaid aardewerk Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk NT B-C 1 74 174 0 403553 locaties samengevoegd Neo NT C Nvt IJT-IJT laat 1 fragment handgevormd Molenveld Maasbree 200405 374585 aardewerk ME laat A-B 3 fragmenten handgevormd aardewerk/1 fragment gedraaid aardewerk Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk NT B-C 1 74 186 0 403553 locaties samengevoegd Neo NT C Nvt IJT-IJT laat 1 fragment handgevormd Molenveld Maasbree 200405 374585 aardewerk ME laat A-B 3 fragmenten handgevormd aardewerk/1 fragment gedraaid aardewerk Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk NT B-C 1 74 187 0 403553 locaties samengevoegd Neo NT C Nvt IJT-IJT laat 1 fragment handgevormd Molenveld Maasbree 200405 374585 aardewerk ME laat A-B 3 fragmenten handgevormd aardewerk/1 fragment gedraaid aardewerk Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk NT B-C 1 74 173 0 131029 locaties samengevoegd ME vroeg ME vroeg Onbekend 1 fragment gedraaid aardewerk Molenstraat Maasbree 200400 37455C 75 174 0 131028 individuele locatie Neo ME laat Onbekend ME laat 1 fragment ondetermmeerbaar Sportveld Molenstraat Maasbree 200450 374500 aardewerk Neo-IJT 4 fragmenten 75 173 0 131028 individuele locatie Neo ME laat Onbekend ME laat 1 fragment ondeterm meerbaar Sportveld Molenstraat Maasbree 200450 374500 aardewerk Neo-IJT 4 fragmenten 76 174 0 403551 individuele locatie Neo NT C Nvt IJT-IJT laat 3 fragmenten handgevormd Molenstraat Maasbree 200460 374595 aardewerk ME laat A-B 1 fragment gedraaid aardewerk Neo-NT C 2 76 186 0 403551 individuele locatie Neo NT C Nvt IJT-IJT laat 3 fragmenten handgevormd Molenstraat Maasbree 200460 374595 aardewerk ME laat A-B 1 fragment gedraaid aardewerk Neo-NT C 2 76 173 0 403551 individuele locatie Neo NT C Nvt IJT-IJT laat 3 fragmenten handgevormd Molenstraat Maasbree 200460 374595 aardewerk ME laat A-B 1 fragment gedraaid aardewerk Neo-NT C 2 77 173 0 403505 locaties samengevoegd IJT vroeg ME laatB Nvt UT laat-RT vroeg 1 fragment gedraaid Molenstraat Maasbree 200585 374545 aardewerk UT vroeg-laat 1 fragment handgevormd aardewerk ME laat-B 1 bronzen fibula ME laat A-B 4 fragmenten gedraaid aardewerk RT 77 173 0 403509 locaties samengevoegd IJT vroeg ME laat Nvt UT vroeg-laat 1 fragment handgevormd Molenstraat Maasbree 200585 374470 aardewerk ME laat A-B 2 fragmenten gedraaid aardewerk RT vroeg-laat 3 77 173 0 403523 locaties samengevoegd Meso NT C Nvt BT laat-ME laat B 3 fragmenten tefnet/ Molenstraat Maasbree 200560 374510 basaltlava BT mid-NT C 1 fragment yzerafval UT vroeg-laat 17 fragmenten handgevormd aardewerk ME laat-laat B 5 fragmenten middeleeuws gedraaid 77 173 0 403525 locaties samengevoegd Neo NT Nvt IJT-RT 1 fragment handgevormd Molenstraat Maasbree 200540 374555 aardewerk UT vroeg-laat 3 fragmenten handgevormd aardewerk ME laat A-B 1 fragment gedraaid aardewerk/1 fragmen handgevormd aardewerk Meso-IJT 1 77 173 0 403545 locaties samengevoegd Neo ME laatB Nvt UT vroeg-laat 3 fragmenten Molenstraat Maasbree 200540 374555 handgevormd aardewerk ME laat A-B 1 fragment handgevormd aardewerk Neo- 77 173 0 131027 locaties samengevoegd Neo ME laat Onbekend ME laat 4 fragmenten Molenstraat Maasbree 200600 374500 ondeterm meerbaar aardewerk/ Neo-IJT 1 fragment ondeterm meerbaar 77 173 0 403497 locaties samengevoegd ME laat A ME laatB Onbekend 1 fragment gedraaid aardewerk Molenstraat Maasbree 200605 374515 77 174 0 403503 locaties samengevoegd Neo NT C Nvt UT vroeg-laat 5 fragmenten Molenstraat Maasbree 200605 374515 handgevormd aardewerk ME laat A-B 4 fragmenten gedraaid aardewerk ME laat B-NT C dakpan fragment Neo-NT C fragment hutteleem Neo-IJT 1 77 174 0 403523 locaties samengevoegd Meso NT C Nvt BT laat-ME laat B 3 fragmenten tefnet/ Molenstraat Maasbree 200560 374510 basaltlava BT mid-NT C 1 fragment yzerafval IJT vroeg-laat 17 fragmenten handgevormd aardewerk ME laat-laat B 5 fragmenten middeleeuws gedraaid 77 174 0 403525 locaties samengevoegd Neo NT Nvt IJT-RT 1 fragment handgevormd Molenstraat Maasbree 200540 374555 aardewerk UT vroeg-laat 3 fragmenten handgevormd aardewerk ME laat A-B 1 fragment gedraaid aardewerk/1 fragmen handgevormd aardewerk Meso-IJT 1 77 174 0 403545 locaties samengevoegd Neo ME laatB Nvt UT vroeg-laat 3 fragmenten Molenstraat Maasbree 200540 374555 handgevormd aardewerk ME laat A-B 1 fragment handgevormd aardewerk Neo- 77 174 0 131027 locaties samengevoegd Neo ME laat Onbekend ME laat 4 fragmenten Molenstraat Maasbree 200600 374500 ondeterm meerbaar aardewerk/ Neo-IJT 1 fragment ondeterm meerbaar 77 176 0 403511 locaties samengevoegd RT laat ME laat Nvt 1 fragment gedraaid aardewerk Molenstraat Maasbree 200555 37445C 77 186 0 403503 locaties samengevoegd Neo NT C Nvt UT vroeg-laat 5 fragmenten Molenstraat Maasbree 200605 374515 handgevormd aardewerk ME laat A-B 4 fragmenten gedraaid aardewerk ME laat B-NT C dakpan fragment Neo-NT C fragment hutteleem Neo-IJT 1 77 186 0 403505 locaties samengevoegd IJT vroeg ME laatB Nvt UT laat-RT vroeg 1 fragment gedraaid Molenstraat Maasbree 200585 374545 aardewerk UT vroeg-laat 1 fragment handgevormd aardewerk ME laat-B 1 bronzen fibula ME laat A-B 4 fragmenten gedraaid aardewerk RT 77 186 0 403509 locaties samengevoegd IJT vroeg ME laat Nvt UT vroeg-laat 1 fragment handgevormd Molenstraat Maasbree 200585 374470 aardewerk ME laat A-B 2 fragmenten gedraaid aardewerk RT vroeg-laat 3 77 186 0 403523 locaties samengevoegd Meso NT C Nvt BT laat-ME laat B 3 fragmenten tefnet/ Molenstraat Maasbree 200560 374510 basaltlava BT mid-NT C 1 fragment yzerafval UT vroeg-laat 17 fragmenten handgevormd aardewerk ME laat-laat B 5 fragmenten middeleeuws gedraaid 77 186 0 403525 locaties samengevoegd Neo NT Nvt IJT-RT 1 fragment handgevormd Molenstraat Maasbree 200540 374555 aardewerk UT vroeg-laat 3 fragmenten handgevormd aardewerk ME laat A-B 1 fragment gedraaid aardewerk/1 fragmen handgevormd aardewerk Meso-IJT 1 77 186 0 403545 locaties samengevoegd Neo ME laatB Nvt UT vroeg-laat 3 fragmenten Molenstraat Maasbree 200540 374555 handgevormd aardewerk ME laat A-B 1 fragment handgevormd aardewerk Neo- 77 187 0 403505 locaties samengevoegd IJT vroeg ME laatB Nvt IJT laat-RT vroeg 1 fragment gedraaid Molenstraat Maasbree 200585 374545 aardewerk UT vroeg-laat 1 fragment handgevormd aardewerk ME laat-B 1 bronzen fibula ME laat A-B 4 fragmenten gedraaid aardewerk RT 77 187 0 403509 locaties samengevoegd IJT vroeg ME laat Nvt UT vroeg-laat 1 fragment handgevormd Molenstraat Maasbree 200585 374470 aardewerk ME laat A-B 2 fragmenten gedraaid aardewerk RT vroeg-laat 3 77 187 0 403523 locaties samengevoegd Meso NT C Nvt BT laat-ME laat B 3 fragmenten tefnet/ Molenstraat Maasbree 200560 374510 basaltlava BT mid-NT C 1 fragment yzerafval UT vroeg-laat 17 fragmenten handgevormd aardewerk ME laat-laat B 5 fragmenten middeleeuws gedraaid 77 173 0 403503 locaties samengevoegd Neo NT C Nvt UT vroeg-laat 5 fragmenten Molenstraat Maasbree 200605 374515 handgevormd aardewerk ME laat A-B 4 fragmenten gedraaid aardewerk ME laat B-NT C dakpan fragment Neo-NT C fragment hutteleem Neo-IJT 1 78 189 0 403354 individuele locatie Paleo NT C Onbekend/ Nederzetting, BT mid-NT C 3 fragmenten ijzer UT 6 Dorpen/eld Maasbree 201189 375184 onbepaald fragmenten ijzeroer/ 6 fragmenten zandstenen maalstenen UT vroeg-laat 92 fragmenten handgevormd aardewerk/ 15 fragmenten handgevormd secundair 78 188 0 403354 individuele locatie Paleo NT C Onbekend/ Nederzetting, BT mid-NT C 3 fragmenten ijzer UT 6 Dorpen/eld Maasbree 201189 375184 onbepaald fragmenten ijzeroer/ 6 fragmenten zandstenen maalstenen UT vroeg-laat 92 fragmenten handgevormd aardewerk/ 15 fragmenten handgevormd secundair 79 0 49 individuele locatie Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d Everlo 195258 371683 80 0 48 individuele locatie Late Middeleeuwen Nieuwe Ti|d Everlo 195514 81 0 52 individuele locatie Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d Ringovenpark Panningen 19580C 82 0 53 individuele locatie Neolithicum Neolithicum Egchelseweg Panningen 19568C 83 0 84 individuele locatie Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d Panningen 19586C 84 0 81 29581 individuele locatie Romeinse ti|d Romeinse ti|d Helden 19600C 37000C 85 0 88 individuele locatie Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d Panningen 19622C 86 0 85 individuele locatie Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d Panningen 19630C 37104C 87 0 13 52798 individuele locatie Nieuwe Ti|d A Nieuwe Ti|d A Raadhuisstraat Panningen 19640C 88 0 6 54779 individuele locatie Late Middeleeuwen Late Middeleeuwen Beekstraat-lrenestraat Panningen 196736 371542 88 0 5 54779 individuele locatie Late Uzertiid Late Uzertiid Beekstraat-lrenestraat Panningen 196736 371542 89 0 83 individuele locatie Romeinse ti|d Romeinse ti|d Helden 19693C 90 0 3 51186, 54688 individuele locatie Midden Uzertiid Late Uzertiid Industrieterrein Panningen 19748C 90 0 4 51186, 54678, individuele locatie Midden Neolithicum Late Uzertiid Industrieterrein Panningen 19748C 90 0 2 51186, 54678, individuele locatie Late Middeleeuwen Late Middeleeuwen Industrieterrein Panningen 19748C 91 0 63 21266 individuele locatie Neolithicum Uzertiid Molenstraat Helden 19800C 37200C 92 0 77 29695 individuele locatie Romeinse ti|d Romeinse ti|d Zandberg Helden 19900C 37200C 92 0 76 29695 individuele locatie Midden Romeinse ti|d A Midden Romeinse ti|d B Zandberg Helden 19900C 93 0 47 individuele locatie Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d Onder-Eindt Helden 198266 94 0 14 404078 individuele locatie Laat Neolithicum Laat Romeinse ti|d Schrames Helden 197598 95 0 17 29568 individuele locatie Romeinse tijd Romeinse tijd Sint Lambertustraat / Jan van Helden 197900 370600 de Boschstraat 96 0 86 individuele locatie Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d Helden 19747C 97 0 87 locaties samengevoegd Late Middeleeuwen Nieuwe Ti|d Helden 19775C 97 0 19 232197 locaties samengevoegd Nieuwe Ti|d Nieuwe Ti|d tegenover de kerk Helden 19778C 98 0 58 29597 individuele locatie Neolithicum Bronstiid Helden 19700C 37000C 98 0 59 29101 individuele locatie Vroeg Neolithicum B Laat Neolithicum B Helden 19700C 37000C 98 0 60 29604 individuele locatie Vroeg Romeinse ti|d Midden Romeinse ti|d Helden 19700C 37000C 98 0 61 29604 individuele locatie Vroeg Romeinse ti|d Midden Romeinse ti|d Helden 19700C 37000C 98 0 57 29597 individuele locatie Late Bronstiid Midden Bronstiid Helden 19700C 37000C 99 0 8 60196,403005 individuele locatie Late Middeleeuwen B Nieuwe Ti|d C Neerseweg Helden 19765C 100 0 9 5183, 28741, individuele locatie Mesolithicum Vroeg Neolithicum A De Lanterd Helden 197695 367775 28756, 28765, 101 0 10 5183, 27479, individuele locatie Late Middeleeuwen Late Middeleeuwen De Lanterd Helden 197744 367838 27480, 27481, 102 36 0 28741 individuele locatie Paleo Neo Nederzetting, onbepaald Meso laat complete wommersom De Lankerd/Keuperheide 197740 367700 kwartsiet dubbele spits/fragment vuursteen dubbele spits/ w-kwartsiet afslag Paleo-Neo vuurstenen stekerafslag/ 8 schrabbers Paleo-Meso 103 0 15 28770 locaties samengevoegd Laat Paleolithicum B Vroeg Mesolithicum De Lanterd Helden 19778C 36774C 103 36 0 406801 locaties samengevoegd Paleo laat Neo laat Onbekend 2 vuursteen afslag in boring Keuperheide Keup 197809 104 0 16 28909 individuele locatie Midden Mesolithicum Laat Mesolithicum In den Berg Helden 198175 36796C 105 117 0 15819 individuele locatie Neo vroeg B Neo laat B Onbekend 2 wit gepatmeerde fragmenten van Lanterdijk Kesseleik 198100 367300 spitstoppige billen/1 complete wit 106 0 56 28697 individuele locat e Midden Bronstiid Midden Uzertiid In den Berg Helden 19875C 107 0 18 29626 individuele locat e Romeinse ti|d Romeinse ti|d In den Berg Helden 19915C 108 0 20 29624 individuele locat e Romeinse ti|d Romeinse ti|d In den Berg Helden 19938C 109 57 0 15694 individuele locat e Paleo laat Paleo laat Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Keuperheide Kessel 199030 110 57 0 28863 individuele locat e Meso Meso Onbekend vuurstenen afslag/vuurstenen 199150 36850C 111 85 0 15508 individuele locat e Paleo laat Paleo laat Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Heidense bossen Kessel 199240 111 69 0 15675 individuele locat e Meso Meso Onbekend vuursteen fragmenten Heidense bossen Kessel 199240 112 53 0 44891 individuele locat e Paleo laat BT laat Nederzetting, onbepaald/ Neo 5 geretoucheerde afslagen Neo Eijkenpeel Kessel 198950 368320 Onbekend laatB 2 klokbekerfragmenten/11 fragmenten handgevormd aardewerk Neo vroeg B-BT laat 5 stenen bijlen, waaivan 1 vuursteen, 2 kwartsitisch 113 53 0 28912 locaties samengevoegd Neo mid Neo mid Nederzetting, onbepaald fragmenten handgevormd aardewerk Eiikenpeel Kessel 199300 113 53 0 44892 locaties samengevoegd Paleo laat UT Crematiegraf/ nederzetting, BT laat-IJT (Crematiegraf) compleet Eikenpeel Kessel 199325 368320 onbepaald/ Onbekend handgevormd gladwandige pot / (Nederzetting, onbep) 178 fragmenten handgevormd aardewerk/BT laat-Neo mid B 2 transversale spitsen Meso mid- 113 26 0 44892 locaties samengevoegd Paleo laat UT Crematiegraf/ nederzetting, BT laat-IJT (Crematiegraf) compleet Eikenpeel Kessel 199325 368320 onbepaald/ Onbekend handgevormd gladwandige pot / (Nederzetting, onbep) 178 fragmenten handgevormd aardewerk/BT laat-Neo mid B 2 transversale spitsen Meso mid- 114 58 0 28913 individuele locatie Neo mid Neo mid Onbekend complete vuurstenen schrabber Eikenpeel Kessel 198750 115 55 0 15611 individuele locatie BT vroeg BT vroeg Onbekend complete bronzen randbiil met lage Eikenpeel Kesseleik 198810 116 58 0 28817 individuele locatie Paleo laat RT Nederzetting, onbepaald Paleo laat-BT 24 stuks vuursteen Eikenpeel Kesseleik 198890 367670 waaivan 6 verbrand/1 vuurstenen schrabber/ 2 vuurstenen met enige retouche Neo topie van een geslepen 117 134 0 28808 individuele locatie Paleo laat RT Nederzetting, onbepaald Paleo-BT 4 stuks vuursteen Paleo-IJT Eikenpeel 199040 367760 2 complete brokken steen RT scherf gedraaid aardewerk/9 schen/en 117 56 0 28808 individuele locatie Paleo laat RT Nederzetting, onbepaald Paleo-BT 4 stuks vuursteen Paleo-IJT Eikenpeel 199040 367760 2 complete brokken steen RT scherf gedraaid aardewerk/9 schen/en 118 81 0 28897 individuele locatie Paleo laat BT mid Onbekend Neo mid-BT mid 1 complete vuurstenen 199100 367820 spits met schachtdoorn en weerhaken Paleo laat-Meso laat 1 geretoucheerde vuursteen kling 'microhthisch mesje Onbekend vuurstenen werktuig met 119 81 0 28896 individuele locatie - - Onbekend vuursteen schrabber/ 3 brokken steen/ 3 199190 367840 fragmenten handgevormd aardewerk/ 5 stuks vuursteen/ 2 vuurstenen 120 81 0 28852 individuele locatie Paleo laat RT Nederzetting, onbepaald Paleo laat-BT geretoucheerd vuursteen Eikenpeel Kesseleik 199220 367900 fragment/ 7 vuursteen stukken, waan/an 2 verbrand Neo-RT 5 fragmenten 120 54 0 1427 individuele locatie BT laat BT laat Onbekend Handgevormd aardewerk Eikenpeel Kesseleik 199220 36790C 121 59 0 56296 individuele locatie Paleo Neo Onbekend 2 vuursteen afslagen Keizersbaan Kessel 199295 122 81 0 28905 individuele locatie - - Nederzetting, onbepaald/ 1 gekerfd vuurstenen werktuig/1 199400 367900 Onbekend rolsteen/ 3 geretoucheerde vuurstenen werktuigen/5 fragmenten 123 96 0 27488 individuele locatie Neo NT Onbekend Ondetermmeerbare Keizersbaan 199750 124 100 0 30212 individuele locatie RT mid A - Onbekend Messing munt (sestertius) van Trajanus, Kessel 200060 368120 geslagen te Rome tussen 114 en 117 125 120 0 27105 individuele locatie IJT UT Onbekend bodem van handgevormde pot/ fragment Musschenberg Kessel 198870 364580 gladwandig handgevormd aardewerk/ 126 121 0 28702 individuele locatie IJT vroeg IJT vroeg Urnenveld diverse fragmenten van handgevormd Mussenberg Kesseleik 198600 36470C 127 93 0 15807 individuele locatie Neo vroeg B Neo vroeg B Onbekend complete stenen Breitkeil hamerbiil, met Kanaalweg Kessehch 198600 128 25 0 38417 individuele locatie IJT vroeg IJT vroeg Urnenveld complete handgevormde um/ De Kamp Kesseleik 198540 129 41 0 46118 locaties samengevoegd Neo vroeg A Neo vroeg A Onbekend 1 complete stenen dissel, halffabrikaat De Kamp Kesseleik 198180 129 35 0 15478 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Kesseleik Kesseleik 198220 36594C 130 125 0 28861 locaties samengevoegd Meso Meso Onbekend omschreven als microhthen Keizersbaan Kesseleik 198600 130 23 0 15267 locaties samengevoegd RT mid B RT mid B Crematiegraf compleet Dragendorff 18/31 TS Steenbos Kessel 198620 365740 bord/schotel met stempel GA(T)VSF/ fragment Dragendorff 37 TS kom/ complete gladwandige kruik met halsring en 2 dehg oor a la gose/ compleet 131 23 0 15718 individuele locatie RT mid RT mid Grafveld, crematies complete gladwandige honingpot Stuart Steenbos Heide 198750 365830 146, Brunsting 28/complete keramieken deksel, horend bij honingpot/ compleet ruwwandige (kook)pot Niederbieber 89, 131 23 0 15620 individuele locatie RT RT Grafveld, crematies fragmenten glas (RTy glazen kraal (RT)/ Steenbos Heide 198750 365830 diverse fragmenten ruwwandig aardewerk (RT mid(B)y diverse fragmenten gladwandig aardewerk (RT mid(B)y diverse fragmenten geverfd 132 24 0 28710 individuele locatie BT laat IJT vroeg Urnenveld crematieresten/ enkele Hallstatt umen, Steenbos Kesseleik 198900 365900 handgevormd aardewerk 133 23 0 29133 individuele locatie BT mid RT mid B Urnenveld/ Grafveld, BT laat-IJT vroeg Urnenveld BT mid Steenbos Kesseleik 198740 365950 inhumaties/ grafveld, Grafveld, inhumaties RTmidA-B 133 24 0 29133 individuele locatie BT mid RT mid B Urnenveld/ Grafveld, BT laat-IJT vroeg Urnenveld BT mid Steenbos Kesseleik 198740 365950 inhumaties/ grafveld, Grafveld, inhumaties RTmidA-B 133 22 0 29133 individuele locatie BT mid RT mid B Urnenveld/ Grafveld, BT laat-IJT vroeg Urnenveld BT mid Steenbos Kesseleik 198740 365950 inhumaties/ grafveld, Grafveld, inhumaties RTmidA-B 134 98 0 28923 individuele locatie Neo Neo Onbekend Neolitisch materiaal 19871C 36611C 135 113 0 15506 individuele locatie Paleo laat Paleo laat Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Kesseleik Kesseleik 198580 135 43 0 15506 individuele locatie Paleo laat Paleo laat Onbekend vuursteen fragmenten Hoeve Sint Jan Kessel 198580 136 34 0 28712 locaties samengevoegd IJT IJT Urnenveld schen/en van IJT-aardewerk Hei 198800 36615C 136 98 0 28904 locaties samengevoegd - - Onbekend 1 rolsteen/ 2 geretoucheerde vuurstenen 198780 366190 werktuigen/ 8 stuks vuursteenafval 136 123 0 28711 locaties samengevoegd Paleo laat RT mid Grafveld, onbepaald/ 9 aardewerkschen/en en crematieresten Steenbos Kesseleik 198780 366120 onbekend (BT mid-RT midy 3 vuurstenen 136 23 0 28711 locaties samengevoegd Paleo laat RT mid Grafveld, onbepaald/ 9 aardewerksch en/en en crematierest Steenbos Kesseleik 198780 366120 onbekend (BT mid-RT midy 3 vuurstenen 137 24 0 16219 individuele locatie IJT vroeg IJT vroeg Grafveld, onbepaald fragmenten handgevormd aardewerk, Steenbos Kesseleik 198860 366090 versiering op rand/binnenkant rand 138 118 0 232179 individuele locatie ME laat ME laat Landweer 57 en 31 grondsporen, die eruit zien als Lanterdweg Kessel 198420 139 33 0 15619 locaties samengevoegd BT mid A BT mid B Graf, onbepaald fragmenten Drakenstem-aardewerk met Lanterd Heide 198790 366320 rechthoekige iets naar binnen 139 32 0 1428 locaties samengevoegd IJT vroeg IJT vroeg Graf, onbepaald fragment bruin geglad handgevormd Heide Kesseleik 198820 366300 aardewerk met trechterhals/ fragment boven geglad, van onder geruwd handgevormd aardewerk met 140 64 0 6705 locaties samengevoegd IJT IJT Onbekend complete keramieke bak/nap Heide Kesseleik 198900 36625C 140 34 0 28753 locaties samengevoegd BT laat IJT vroeg Urnenveld complete handgevormde um met Hei Kesseleik 198900 366220 cilmderhals en 3-ledig profiel/complete handgevormde urn, waan/an de wand 141 98 0 16220 individuele locatie Paleo laat B Paleo laat B Nederzetting, onbepaald fragmenten vuurstenen werktuigen/ Lanterdweg Kesseleik 19891C 36631C 142 98 0 15695 locaties samengevoegd Meso Meso Onbekend vuursteen fragmenten Lanterdweg Kessel 198830 142 98 0 15763 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten /fragmenten Lanterdweg Kessel 19883C 142 98 0 28902 locaties samengevoegd - - Nederzetting, onbepaald/ 2 vuurstenen schrabbers/2 Kesseleik 198840 366370 Onbekend geretoucheerde vuurstenen werktuigonderdelen/4 rolstenen/5 142 83 0 15829 locaties samengevoegd RT mid B RT mid B Onbekend zilveren munt (denanus van Septimus Lanterd Kesseleik 198840 143 98 0 28903 individuele locatie Paleo laat B Meso laat Nederzetting, onbepaald Meso mid-laat 1 wommersom 198770 366470 kwartsieten geretoucheerde afslag Palet laat B-Meso laat 1 vuurstenen B-spits Onbekend 1 vuurstenen schrabber/12 stuks vuursteenafval/ 2 brokken steen/ 144 98 0 28901 individuele locat e - - Nederzetting, onbepaald/ 1 gekerfd vuurstenen werktuig/16 stuks 198820 366570 Onbekend vuursteenalval/ 2 brokken steen/ 5 145 32 0 15294 individuele locat e IJT vroeg IJT vroeg Grafveld, onbepaald 2 fragmenten handgevormd aardewerk Heide Kesseleik 198910 366390 van tenminste twee zeer grote emmen/ormige urnen/ compleet handgevormd aardewerk met naar 146 111 0 9346 individuele locat e Meso laat Meso laat Onbekend 1 vuurstenen tran chet-bijltje/ 7 vuursteen Kesseleik Kesseleik 199200 366250 klingen met geretoucheerde boorden 146 111 0 9284 individuele locat e Meso laat BT midden Onbekend 6 complete vuurstenen schrabbers/1 Kesseleik Kesseleik 199200 366250 vuurstenen spits, concave basis, 147 70 0 28755 individuele locat e Neo laat RT laat Onbekend UT fragmenten handgevormd aardewerl- Helenahoeve Kesseleik 199330 366400 Neo laat-BT vroeg fragment handgevorm aardewerk met 147 67 0 28755 individuele locat e Neo laat RT laat Onbekend UT fragmenten handgevormd aardewerl- Helenahoeve Kesseleik 199330 366400 Neo laat-BT vroeg fragment handgevorm aardewerk met 148 38 0 15820 individuele locat e Neo vroeg B Neo laat B Onbekend 1 fragment bruine vuursteen bijl (Neo Tasbeek Kesseleik 199420 366660 mid/Neo laat)/complete spitstoppige 149 88 0 28811 individuele locat e Paleo laat RT Onbekend/Nederzetting, Paleo laat-BT 1 stuk geretoucheerd Wllhelmmahoeve 199070 366650 onbepaald vuursteen/14 stuks vuursteen RT fragment gedraaid aardewerk/16 fragmenten inheems handgevormd 149 40 0 28811 individuele locatie Paleo laat RT Onbekend/Nederzetting, Paleo laat-BT 1 stuk geretoucheerd Wllhelmmahoeve 199070 366650 onbepaald vuursteen/14 stuks vuursteen RT fragment gedraaid aardewerk/16 fragmenten inheems handgevormd 150 88 0 15762 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Wllhelmmahoeve Kessel 199120 150 88 0 28853 locaties samengevoegd Paleo laat RT Onbekend/Nederzetting, Paleo laat-BT 43 vuurstenen, waan/an Wlhelmmahoeve 199130 366780 onbepaald 14 verbrand/1 vuurstenen schrabber/ 2 vuurstenen met enige retouche/brokje kiezelsteen Neovroeg-BT 1 geslepen, geretoucheerde biilafslag RT 4 150 40 0 28853 locaties samengevoegd Paleo laat RT Onbekend/Nederzetting, Paleo laat-BT 43 vuurstenen, waan/an Wlhelmmahoeve 199130 366780 onbepaald 14 verbrand/1 vuurstenen schrabber/ 2 vuurstenen met enige retouche/brokje kiezelsteen Neovroeg-BT 1 geslepen, geretoucheerde biilafslag RT 4 151 72 0 15719 individuele locatie Neo midden B Neo laat A Onbekend kraa gh al sfl es fragment/ fragment Stem-, Zegerke Kesseleik 199180 36682C 152 46 0 28895 individuele locatie Nederzetting onbepaald/ Vuursteen schrabber/18 stuks vuursteen 199260 366950 Onbekend afval/ 2 brokken steen/10 fragmenten handgevormd aardewerk/4 vuurstenen 153 45 0 15696 individuele locatie Meso Meso Nederzetting onbepaald vuursteen fragmenten Heide Kessel 199200 154 46 0 28894 individuele locatie Nederzetting onbepaald/ 17 stuks vuursteen-afval/15 schen/en 199350 367040 Onbekend handgevorm aardewerk (waaronder 2 randscheiveny 2 vuurstenen rolstenen/4 155 46 0 28889 locaties samengevoegd Neo laat B Neo laat B Onbekend Fragment van Veluwse klokbeker tvpe Sioppenaas Kesseleik 199380 155 46 0 28888 locaties samengevoegd Neo vroeg A Neo vroeg A Nederzetting onbepaald Fragment hmburgs aardewerk, 30 stuks Sjoppenaas Kesseleik 199420 367135 vuursteen-afval, 7 geretoucheerde vuurstenen werktuigfragmenent, 10 handgevormde aardewerksch en/en 156 44 0 15580 individuele locatie BT mid BT laat Onbekend complete bronzen hielbiil Zegerke Heide 199310 157 46 0 28890 individuele locatie Nederzetting, onbepaald 18 fragmenten handgevormd aardewerk, Sjoppenaas Kesseleik 199430 367230 waaivan 1 scherf met versiering/20 stuks vuursteenafval/1 fragment 158 127 0 29813 individuele locatie RT vroeg ME vroeg A Onbekend/Nederzetting, RT 16 schen/en gedraaid aardewerk/1 Schoppenaas Dijk 199550 367375 onbepaald fragment ruwwandig aardewerk/ steen (bouwmatenaal/rood puin)/ fragmenten gedraaid aardewerk RTmidA 1 fragment TS bord RT mid B aardewerk 159 129 0 29733 individuele locatie RT NT Nederzetting, onbepaald NT 1 fragment wit recent aardewerk/1 199650 367250 fragment van recent zalfpotje RT 1 stukje veiweerd glas RTmid-RTIaat 1 tubulusscherf RT mid A-B 1 doliumscherf/1 fragment van geverfde 159 127 0 29733 individuele locatie RT NT Nederzetting, onbepaald NT 1 fragment wit recent aardewerk/1 199650 367250 fragment van recent zalfpotje RT 1 stukje veiweerd glas RTmid-RTIaat 1 tubulusscherf RT mid A-B 1 doliumscherf/1 fragment van geverfde 160 46 0 51317 individuele locatie Neo mid B BT mid Onbekend 1 vuurstenen vleugelspits met Kessel-Di|k Kessel 199640 36732C 161 42 0 15505 locaties samengevoegd IJT vroeg IJT vroeg Pottenbakkerij Pottenbakkersoven/ misbaksel/ Kessel 199700 367440 varkenshof/ fragment handgevormd aardewerk/ fragment verband hutteleem/ 161 46 0 29095 locaties samengevoegd IJT IJT Nederzetting, onbepaald/ 54 fragmenten handgevormd aardewerk Schoppenaas Kessel 199670 367400 Onbekend (nederninse grafcultuur IJTy 14 stuks 161 76 0 16272 locaties samengevoegd RT mid A RT mid A Onbekend fragment bronzen zegelring met gem/ Dijk Kessehch 199640 367410 gem van mcolo glaspasta blauw, 161 77 0 29095 locaties samengevoegd IJT IJT Nederzetting, onbepaald/ 54 fragmenten handgevormd aardewerk Schoppenaas Kessel 199670 367400 Onbekend (nederninse grafcultuur IJTy 14 stuks 161 135 0 15505 locaties samengevoegd Laat Neolithicum B Laat Neolithicum B Onbekend fragment klokbeker aardewerk met Kessel 199700 367440 kerfspatelversienng (Neoliticum laat B) 161 42 0 15625 locaties samengevoegd IJT vroeg IJT midden Pottenbakkerij afvalkuil of oven/ honderden fragmenten Dijk Kessel 199680 367440 handgevormd aardewerk 162 133 0 28917 individuele locatie Paleo NT C Onbekend 1 fragment shipsteen/wetsteen 199830 163 78 0 29273 individuele locatie Paleo laat RT Nederzetting, onbepaald Meso mid-laat 1 wommersom 200050 367550 kwartsieten schrabber/1 wommersom kwartsiet afval RT 6 fragmenten gedraaid aardewerk/7 fragmenten inheems handgevormd aardewerk Paleo 163 84 0 29273 individuele locatie Paleo laat RT Nederzetting, onbepaald Meso mid-laat 1 wommersom 200050 367550 kwartsieten schrabber/1 wommersom kwartsiet afval RT 6 fragmenten gedraaid aardewerk/7 fragmenten inheems handgevormd aardewerk Paleo 163 47 0 30410 individuele locatie RT mid B Onbekend Messing munt (dupondius) Vz 200050 367550 M ANTONINUS AUG GERM TRP XXIX Kz IMP Vll COS III S C 164 128 0 15679 individuele locatie Paleo laat Paleo laat Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Spurkt Kessel 200150 165 122 0 15605 individuele locatie RT mid (B) NT B Romeins villa(complex) zandstenen muren/ dakpanfragmenten/ Neerstraat Kesseleik 199740 365420 fragment loden spiegelvattmg/ houtskoolfragment/ kuil/ 4 vensterglasfragmenten/ fragmenten 166 116 0 21264 individuele locatie Meso laat Neo mid A Onbekend complete T-bi|l van doorboord edelhert- Kruisberg Kessel 200600 36617C 167 106 0 30213 individuele locatie RT vroeg NT Onbekend dakpanfragment 20050C 36650C 168 92 0 15681 locaties samengevoegd Meso Meso Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Spookestraatie Kessel 200340 168 75 0 31170 locaties samengevoegd Paleo laat IJT Onbekend Neo-IJT 31 fragmenten handgevormd Houterpeelweg 200370 369225 aardewerk, waaronder 1 randscherf Paleo laat-IJT 6 brokken steen Paleo 169 115 0 29204 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald Compleet trapeziumvormig vuurstenen/ 200750 369300 vuurstenen A-spitsen/ driehoekige vuursteenspitsen/vuursteen spitsen met 169 115 0 29206 locaties samengevoegd Meso Meso Onbekend vuursteen kernen/4 geretoucheerde Donkeivennen Kessel 200730 369330 werktuigen/vuursteenafval (kernen, afval en geretoucheerde stukken samen 26 stuks)/Meso mid-Meso laat 1 170 99 0 31162 individuele locatie IJT ME vroeg Onbekend schen/en handgevormd aardewerk Keizersbaan 200360 171 103 0 31167 individuele locatie IJT ME vroeg Grafveld, onbepaald Fragmenten aardewerk Keizersbaan 200340 172 104 0 31188 locaties samengevoegd Paleo laat IJT Onbekend Neo-IJT 4 fragmenten handgevormd Keizersbaan 200460 368800 aardewerk Paleo laat-IJT 2 brokken 172 99 0 31161 locaties samengevoegd IJT RT Onbekend schen/en handgevormd aardewerk Keizersbaan 200440 173 104 0 51122 individuele locatie Paleo laat IJT Onbekend Meso-IJT 13 kookstenen Neo-IJT Keizersbaan Kessel 200530 368715 fragmenten handgevormd aardewerk Paleo-BT 6 vuursteen afslagen/1 174 104 0 51120 individuele locatie Paleo laat IJT Onbekend Meso-IJT 2 kookstenen, gebroken en Keizersbaan Kessel 200615 368630 verbrand Neo-IJT 2 wand fragmenten handgevormd aardewerk Paleo laat-BT 7 vuurstenen afslagen/1 brok vuursteen/ 1 maasei/1 vuursteen schrabber/1 175 82 0 29243 individuele locatie Neo Neo Onbekend 2 vuursteen klingen 20070C 176 94 0 15680 individuele locatie Meso Meso Nederzetting, onbepaald vuursteen fragmenten Brand berg Kessel 200540 177 104 0 29208 individuele locatie RT Nederzetting, onbepaald vuurstenen klopsteen/ 22 stuks Keizersbaan Kessel 200600 368900 vuursteenalval waaronder 1 met retouche/1 brok zandsteen/RT 24 177 136 0 29208 individuele locatie RT Nederzetting, onbepaald vuurstenen klopsteen/ 22 stuks Keizersbaan Kessel 200600 368900 vuursteenalval waaronder 1 met retouche/1 brok zandsteen/RT 24 177 97 0 15281 individuele locatie RT ME vroeg Onbekend fragment van bronzen zwaardschede Keizersbaan Kessel 200600 36890C 178 104 0 29203 individuele locatie - - Onbekend 1 vuursteen scharbber/1 geretoucheerde 200675 368950 kling/10 stuks vuursteenafval/1 179 74 0 31364 individuele locatie Paleo laat RT Grafveld, crematies IJT-RT 1 complete gepolijste Hoeve Sint Jan 201030 368510 handgevormde urn/1 complete handgevormde urn/ crematieresten/ complete gladwandige handgevormde urn/ fragment handgevormd aardewerk 179 73 0 31364 individuele locatie Paleo laat RT Grafveld, crematies IJT-RT 1 complete gepolijste Hoeve Sint Jan 201030 368510 handgevormde urn/1 complete handgevormde urn/ crematieresten/ complete gladwandige handgevormde urn/ fragment handgevormd aardewerk 180 50 0 29242 individuele locatie Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald Compleet trapeziumvormig vuurstenen/ 200600 368200 vuurstenen A-spitsen/ driehoekige vuursteenspitsen/vuursteen spitsen met 181 105 0 29265 individuele locatie Meso RT Nederzetting, onbepaald Meso-onbekend 3 vuursteen 200520 368050 schrabbers/ 2 gekerfde vuurstenen werktuigen/1 vuursteen hekster/ 7 stuks geretoucheerd vuursteen/ 63 stuks vuursteen waan/an 5 met vuunnwerkmg 182 86 0 29268 individuele locatie Paleo laat B RT Nederzetting, onbepaald Meso- 4 stuks geretoucheerd vuursteen/ 200550 367950 69 stuks vuursteenalval Meso mid-Meso laat 1 wommersomkwartsieten schrabber/1 vuursteen A-spits Paleo laat B-Meso laat 1 vuursteen 183 86 0 29257 locaties samengevoegd - RT Nederzetting, onbepaald 2 vuurstenen schrabers/19 stuks 200600 367900 vuursteenalval waan/an 3 met 183 71 0 15283 locaties samengevoegd Paleo mid Paleo mid Onbekend complete vuurstenen vuistbijl/biface, aan Het Zegerke Kessel 200640 367890 1 zi|de wmdlak en afgeronde nbben, 184 29 0 38418 individuele locatie Neo vroeg B Neo laat Onbekend complete vuurstenen bi|l Broek Broek 200810 185 63 0 38415 individuele locatie RT vroeg NT C Onbekend/Nederzetting, NT C(onbekend) keramiekafval RT Hazenakkeiweg Kessel 200780 368020 onbepaald (nederzetting, onbepaald) dakpanfragmenten/1 fragment basaltlava maalsteen/ glasfragment/ RT mid-laat 1 fragment tubulus RTvroeg- 185 62 0 38415 individuele locatie RT vroeg NT C Onbekend/Nederzetting, NT C(onbekend) keramiekafval RT Hazenakkeiweg Kessel 200780 368020 onbepaald (nederzetting, onbepaald) dakpanfragmenten/1 fragment basaltlava maalsteen/ glasfragment/ RT mid-laat 1 fragment tubulus RTvroeg- 186 73 0 29255 individuele locatie RT Onbekend Onbekend vuursteen schrabber/16 Hoeve Smt Jan 200770 368150 stuks vuursteenafval, waan/an 2 met vuunnwerkmg/4 brokken steen -RT 5 187 73 0 29253 individuele locatie RT Onbekend Onbekend 2 vuurstenen schrabbers/9 Hoeve Smt Jan 200860 368220 stuks vuursteenafval, waan/an 1 met vuunnwerkmg/2 brokken zandsteen - 188 87 0 30237 individuele locatie RT RT Onbekend fragmenten gedraaid aardewerk Hoeve Sint Jan 200960 189 74 0 29240 individuele locatie Meso RT Crematiegraf/ nederzetting, BT-RT (crematiegraf) 51 fragmenten Hoeve Smt Jan 201100 368220 onbepaald/ Onbekend handgevormd aardewerk/ crematieresten/4 concentraties aangeploegde umen Meso-Neo (nederzetting, onbep) 1 vuursteen 189 73 0 29240 individuele locatie Meso RT Crematiegraf/ nederzetting, BT-RT (crematiegraf) 51 fragmenten Hoeve Smt Jan 201100 368220 onbepaald/ Onbekend handgevormd aardewerk/ crematieresten/4 concentraties aangeploegde umen Meso-Neo (nederzetting, onbep) 1 vuursteen 190 51 0 15424 individuele locatie IJT vroeg IJT vroeg Grafveld, onbepaald Diverse schraegrandumen uit graven/ Hoeve Smt Jan Kessel 201290 368420 diverse fragmenten en complete vormen handgevormd aardewerk/schaal waarschijnlijk gebruikt als deksel/ handgevormd biipotie met cilmderhals/ 191 51 0 38413 individuele locatie BT laat IJT vroeg Urnenveld complete handgevormde Harpstedterurn Hoeve Smt Jan Kessel 201400 368280 met versiering op rand en binnenkant rand/ crematieresten/ complete handgevormde HalIstattschaal met oor 192 89 0 27680 individuele locatie RT NT Nederzetting onbepaald Gnjze dakpan (met Rom ), 13de eeuws Kessel 201350 367100 steengoed fragment, Schen/en, Enkele wandschen/en van Romeins aardewerk, 192 79 0 27680 individuele locatie RT NT Nederzetting onbepaald Gnjze dakpan (met Rom ), 13de eeuws Kessel 201350 367100 steengoed fragment, Schen/en, Enkele wandschen/en van Romeins aardewerk, 193 107 0 30254 individuele locatie RT RT Onbekend fragmenten gedraaid aardewerk 201500 36715C 194 31 0 27646 individuele locatie ME laat ME laat Versterking, onbepaald Waterput/ wate rre ss en/o ir Burcht / Keverberg Kessel 201650 194 31 0 27638 individuele locatie ME laat A ME laatB Motte/ kasteelheuvel/ Kern ovale ringmuur, met latere Burcht / Keverberg Kessel 201650 367070 vliedberg Nederzetting, uitbreidingen, Pmgsdorf geel-witbakkend, onbepaald Versterking, Houten paal, Andenne fragment, onbepaald Kasteel Kunstmatige ophoging Uitbreiding S verhoging tot plateau van ca 30 m 195 137 0 30255 individuele locatie IJT ME laatB Onbekend IJT-RT 2 schen/en inheems 201700 367050 handgevormd aardewerk ME laatB grote scherf steengoed RTmidA-B 195 108 0 30255 individuele locatie IJT ME laatB Onbekend IJT-RT 2 schen/en inheems 201700 367050 handgevormd aardewerk ME laatB grote scherf steengoed RTmidA-B 196 109 0 30281 individuele locatie RT RT Grafveld, onbepaald 4 Romeinse begravingen 201550 197 27 0 27653 individuele locat e ME vroeg B ME vroeg C Grafveld, onbepaald 3 complete ijzeren lanspunten Tner B Baarlosestraat Kessel 201760 367740 met gesloten steel/7 iizeren lanspunten, 198 132 0 405015 individuele locat e RT NT C Onbekend ME laat A-NT C 2 fragmenten Kessel 201864 367474 roodbakkend geglazuurd aardewerk RT- NT C fragment leisteen ME vroeg C-laat 198 131 0 404980 individuele locat e ME laat A NT C Onbekend 2 fragment roodbakkend geglazuurd Kessel 201864 199 126 0 406677 individuele locat e RT ME Onbekend RT laat-ME laat A 1 gouden vingerring Schijfweg Kessel 202300 367600 met barnsteen ME 1 bronzen munt 200 112 0 30326 individuele locat e RT RT Onbekend 1 gouden munt/Romeinse voonverpen Reuver 202400 201 114 0 1439 individuele locat e ME laat A ME laat A Nederzetting, onbepaald 2 kuilen/ brandstofresten/ fragment ijzer/ Konijnenberg Kessel 202500 367200 fragment beschilderd Pmgsdorf geelwitbakkend/ meerdere fragmenten 201 138 0 1438 individuele locat e RT RT Nederzetting, onbepaald dakpanfragmenten/ kalk en Konijnenberg Kessel 202500 367200 speciematenaal/fragmenten ruwwandig gedraaid aardewerk/fragmenten 201 114 0 1437 individuele locat e ME laat A ME laat A Nederzetting, onbepaald fragment houtskool (verbrande paal)/ 3 Konijnenberg Kessel 202500 367200 fragmenten dierlijke bof 3 fragmenten i|zer/2 fragmenten geelwitbakkend 202 114 0 28505 individuele locat e ME vroeg ME laat Onbekend diverse fragmenten laat ME aardewerk/ Komjnsberg Reuver 202600 367180 fragment vroeg ME gesmoord aardewerk 202 114 0 28407 individuele locat e ME vroeg NTA Onbekend 300 fragmenten ondetermmeerbaar Kominsberg Reuver 202600 203 68 0 1475 individuele locat e NT B NT C Industne/niiverheid complete keramieke fundering Heikamp Kessel 201080 204 95 0 29879 individuele locat e RT RT Onbekend RT 60 schen/en gedraaid aardewerk 201240 369090 Onbekend 3 brokken huttenleem/1 stuks vuursteen/4 schen/en 205 95 0 29880 individuele locat e RT vroeg NT Onbekend RT 152 fragmenten gedraaid aardewerk 201400 369125 RT vroeg-ME vroeg A 1 TS scherf RT vroeg-NT 15 dakpanschen/en Onbekend 10 stuks vuursteen/ 206 101 0 31163 individuele locat e IJT ME vroeg Onbekend Urnenveld Keizersbaan 201440 207 102 0 31166 individuele locat e IJT RT Onbekend schen/en handgevormd aardewerk Keizersbaan 201510 36906C 208 80 0 29877 individuele locat e RT ME vroeg Onbekend RT 3 fragmenten gedraaid aardewerk 201600 369120 ME vroeg 4 ondetermmeerbare fragmenten aardewerk Onbekend 2 stuks vuursteen/1 fragment 209 30 0 31235 individuele locat e IJT laat IJT laat Onbekend 1 gouden munt (stater) Broekerweg Donk 201650 210 91 0 29269 individuele locat e Neo vroeg B Neo laat B Onbekend 1 vuurstenen bijlfragment Onbekend 5 201600 368660 brokken steen/ 4 stuks vuursteenalval 211 52 0 406583 individuele locat e RT ME laatB Onbekend ME laat B 2 bronzen kledmghaken/1 Vicanushof Kessel 201900 368700 zilveren munt (Tourse groot) RT 1 211 39 0 406583 individuele locat e RT ME laatB Onbekend ME laat B 2 bronzen kledmghaken/1 Vicanushof Kessel 201900 368700 zilveren munt (Tourse groot) RT 1 212 29 0 31168 individuele locat e Paleo laat IJT Onbekend Neo-IJT 63 fragmenten handgevormd Broekerweg 201980 369040 aardewerk, waaronder 3 randscheiven, waaivan 1 versierd Paleo laat-IJT 1 brok zandsteen Paleo laat-BT complete vuurstenen rolsteen/geretoucheerde 213 48 0 31155 individuele locat e IJT RT Urnenveld complete handgevormde umen Donk 202200 214 65 0 29201 individuele locat e Onbekend 1 slanke kling/ 3 geretoucheerde 201920 369270 werktuigen/4 stuks vuursteenafval/1 gekerfd vuurstenen werktuig/ 5 schelven 215 49 0 31160 individuele locat e IJT IJT Nederzetting, onbepaald zwarte grondverkleunngen/1 fragment Donk 202160 369290 bazalten maalsteen/botfragmenten/ 216 50 0 29196 individuele locat e Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald Compleet trapeziumvormig vuurstenen/ Vicanushof 202150 369350 vuurstenen A-spitsen/ driehoekige vuursteenspitsen/vuursteen spitsen met 217 110 0 51307 individuele locat e Neo Neo Onbekend 1 bladspits Kessel-Donk Kessel 202080 218 147 0 15587 individuele locat e Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteenfragmenten Boshei Donk 201850 219 208 0 27548 individuele locatie Neo ME laatB Nederzetting, onbepaald Maalsteenfragment De Cavalerie 201840 220 37 0 45426 individuele locatie ME laat ME laat Kasteel fundering De Putting Hout 202750 36895C 221 124 0 30372 individuele locatie RT - Onbekend Stenen fundering, van een Romeinse Op de Put 203400 222 66 0 27668 individuele locatie Meso ME vroeg Crematiegraf crematieresten/ grondverkleunng/ Kessel 203325 368749 223 90 0 31304 individuele locatie IJT IJT Urnenveld complete handgevormde umen met Hout 203250 224 90 0 31308 individuele locatie IJT IJT Urnenveld complete handgevormde umen, glad Hout 203570 225 28 0 31283 individuele locatie IJT mid IJT laat Urnenveld crematieresten/ compleet handgevormd Begijnenberg 203630 368900 aardewerk met nagel- en vingenndrukker 226 60 0 30295 individuele locatie RT - Onbekend gouden munten/schen/en Goudakker Reuver 203900 226 60 0 30164 individuele locatie RT laatB - Onbekend 2 gouden munten (sohdus), waan/an 1 Goudakker Reuver 203900 368700 vz DN VALENS PER F AUG Kz RESTITUTOR REI PUBLICAE en ANTE, de ander Vz D N VALENTINIANUS 227 130 0 30373 individuele locatie RT NT Weg Grindweg 20418C 228 61 0 30308 individuele locatie RT ME vroeg B Onbekend/Pottenbakkerij RT-ME vroeg B 3 fragmenten gedraaid Goudakker Reuver 204270 368630 aardewerk uit paalgaten RT dakpanfragmenten RT laat-ME vroeg B (Pottenbakken)) 1 plattegrond (4x4, vermoedehik werkplaats van 228 61 0 30300 individuele locatie ME vroeg A ME vroeg B Pottenbakkerii fragmenten ruwwandig gedraaid Goudakker Reuver 204270 229 119 0 31191 individuele locatie Neo - Onbekend aardewerk (umvondsten) Manahoeve 203960 230 208 0 51313 individuele locatie Neo Neo Onbekend complete afslagboor De Cavalerie Baarlo 202340 36964C 231 149 0 406877 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg A Onbekend Meso-ME vroeg A crematieresten Neo- Napoleonsbaan Zuid Baarlo 202560 369552 IJT laat 1 fragment handgevormd 231 208 0 51341 locaties samengevoegd Neo Neo Onbekend geretoucheerd vuurstenen werktuig De Cavalerie Baarlo 202500 36960C 231 209 0 29195 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald 1 complete driehoekige spits/vuurstenen In de Horsten 202550 369550 trapeziumvormen/vuurstenen A-spitsen/ vuurstenen spitsen met 231 149 0 15777 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald Vuursteenfragmenten Napoleonsbaan Baarlo 202520 232 198 0 29211 individuele locatie Paleo laat NT C Crematiegraf/ Onbekend/ IJT-RT fragmenten handgevormd In de Horsen Oijen 202600 369600 Nederzetting, onbepaald aardewerk (in ore matie graf y crematieresten UT laat-RT vroeg 1 glazen La Tene armband Neo vroeg B- BT mid fragmenten van stenen bi|l 232 209 0 29211 individuele locatie Paleo laat NT C Crematiegraf/ Onbekend/ IJT-RT fragmenten handgevormd In de Horsten Oijen 202600 369600 Nederzetting, onbepaald aardewerk (in crematiegrafy crematieresten UT laat-RT vroeg 1 glazen La Tene armband Neo vroeg B- BT mid fragmenten van stenen bi|l 232 139 0 11354 individuele locatie IJT IJT laat Onbekend fragmenten handgevormd aardewerk UT In de Horsten Oijen 202600 369600 laat fragment La Tene glazen armband 233 149 0 15778 individuele locatie Paleo laat Paleo laat Nederzetting onbepaa d Vuursteenfragmenten Napoleonsbaan Baarlo 202680 234 150 0 31253 locaties samengevoegd BT IJT Nederzetting onbepaa d 1 koperen armband In de Horsten 202600 234 205 0 15682 locaties samengevoegd Paleo laat Neo Nederzetting onbepaa d vuursteenfragmenten Houtsnip Kessel 202600 234 149 0 15775 locaties samengevoegd Paleo laat Paleo laat Nederzetting onbepaa d vuursteenfragmenten/ fragmenten Napoleonsbaan Baarlo 20258C 235 152 0 16242 individuele locatie IJT mid IJT mid Nederzetting onbepaa d aardewerkfragmenten De Cavalerie Baarlo 202560 236 149 0 406875 locaties samengevoegd Paleo laat IJT laat Onbekend Neo-IJT laat 1 fragment handgevormd Napoleonsbaan Zuid Baarlo 202700 369720 aardewerk Paleo laat-Neo laat 2 236 149 0 15776 locaties samengevoegd Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteenfragmenten Napoleonsbaan Baarlo 202690 36976C 237 149 0 406873 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg A Onbekend Meso-ME vroeg A crematieresten Neo- Napoleonsbaan Zuid Baarlo 202740 369805 IJT laat 1 fragment handgevormd aardewerk RT 9 fragmenten gedraaid aardewerk Paleo laat-IJT 2 237 149 0 406871 locaties samengevoegd Paleo laat Neo laat Onbekend 1 vuursteenafslag Napoleonsbaan Zuid Baarlo 202765 238 156 0 29887 individuele locatie RT vroeg A RT laat Grafveld, onbepaald RT Romeinse begraafplaats RT mid 1 De Nachtegaal Baarlo 202840 369900 fragment gladwandige kruik Stuart 110 RT mid A-laat A 1 fragment ruwwandige (kook)pot Niederbieber 89 RT mid B- laat 1 wnifschaal Stuart 149 RT vroeg A 239 148 0 17538 individuele locatie Neo mid Neo laat B Nederzetting, onbepaald 1 wandfragment handgevormd Op den Bosch Baarlo 202850 370100 aardewerk met touwversienng/1 fragment handgevormd aardewerk/ 1 vuursteenkling met gebruiksretouche/1 240 143 0 15548 individuele locatie Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteenfragmenten Boekenderhof Baarlo 202950 37035C 241 161 0 51919 individuele locatie ME laat ME laat Onbekend 1 bronzen beeldfragment Erckensraav Baarlo 203620 37040C 242 181 0 131034 individuele locatie Neo NT C Onbekend BT vroeg-NT C 1 slak Neo-IJT 7 Bong Baarlo 203160 371640 fragmenten handgevormd aardewerk 243 179 0 131039 individuele locatie Meso Neo Onbekend 1 vuursteenafslag Baarlo 203247 244 179 0 131038 individuele locatie Neo NT Onbekend ME laat A-B 2 fragmenten gedraaid Baarlo 203300 371400 aardewerk Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk RT-NT 1 244 203 0 131038 individuele locatie Neo NT Onbekend ME laat A-B 2 fragmenten gedraaid Baarlo 203300 371400 aardewerk Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk RT-NT 1 244 178 0 131038 individuele locatie Neo NT Onbekend ME laat A-B 2 fragmenten gedraaid Baarlo 203300 371400 aardewerk Neo-IJT 1 fragment handgevormd aardewerk RT-NT 1 245 160 0 51011 locaties samengevoegd Meso NT Onbekend IJT-RT 3 fragmenten handgevormd Heierhof Baarlo 203365 371375 aardewerk MEIaat-NT fragmenten 245 179 0 51011 locaties samengevoegd Meso NT Onbekend IJT-RT 3 fragmenten handgevormd Heierhof Baarlo 203365 371375 aardewerk MEIaat-NT fragmenten 245 179 0 131032 locaties samengevoegd Paleo laat B ME laatB Onbekend ME laat A-B Elmpt aardewerkfragment Baarlo 203375 371350 ME laat A 1 paffrath fragment Meso- Neo 1 vuursteen afslagschrabber/17 vuursteen afslagen/3 kernen Meso 1 microsteker Meso mid-laat 1 245 179 0 131033 locaties samengevoegd Neo NT Onbekend Neo-IJT 1 fragment handgevormd Baarlo 203366 371415 aardewerk NT 2 fragmenten gedraaid aardewerk Onbekend 1 fragment 245 179 0 44457 locaties samengevoegd IJT NT Onbekend IJT-RT 3 fragmenten handgevormd Heierhof Baarlo 203365 371375 aardewerk MEIaat-NT fragmenten gedraaid aardewerk NT greppeldelen 245 180 0 131033 locaties samengevoegd Neo NT Onbekend Neo-IJT 1 fragment handgevormd Baarlo 203366 371415 aardewerk NT 2 fragmenten gedraaid aardewerk Onbekend 1 fragment 245 203 0 44457 locaties samengevoegd IJT NT Onbekend IJT-RT 3 fragmenten handgevormd Heierhof Baarlo 203365 371375 aardewerk MEIaat-NT fragmenten gedraaid aardewerk NT greppeldelen 245 203 0 51011 locaties samengevoegd Meso NT Onbekend IJT-RT 3 fragmenten handgevormd Heierhof Baarlo 203365 371375 aardewerk MEIaat-NT fragmenten 245 203 0 131032 locaties samengevoegd Paleo laat B ME laatB Onbekend ME laat A-B Elmpt aardewerkfragment Baarlo 203375 371350 ME laat A 1 paffrath fragment Meso- Neo 1 vuursteen afslagschrabber/17 vuursteen afslagen/3 kernen Meso 1 microsteker Meso mid-laat 1 245 160 0 44457 locaties samengevoegd IJT NT Onbekend IJT-RT 3 fragmenten handgevormd Heierhof Baarlo 203365 371375 aardewerk MEIaat-NT fragmenten gedraaid aardewerk NT greppeldelen 246 179 0 131040 individuele locatie Meso Neo Onbekend 1 Kling fragment Baarlo 203274 37127C 247 184 0 131037 individuele locatie Meso Neo Onbekend 1 kling fragment/ 2 complete afslagen Nabii Kesselse Bergen Baarlo 203225 248 194 0 406675 locaties samengevoegd NT NT Onbekend 1 zilveren munt Heierhof Baarlo 203480 248 210 0 131036 locaties samengevoegd Meso ME laat Onbekend ME laat 3 fragmenten gedraaid Baarlo 203450 371000 aardewerk Meso-Neo 5 vuursteenafslagen/1 brok vuursteen/1 klmgkem Meso 1 248 183 0 131036 locaties samengevoegd Meso ME laat Onbekend ME laat 3 fragmenten gedraaid Baarlo 203450 371000 aardewerk Meso-Neo 5 vuursteenafslagen/1 brok vuursteen/1 klmgkem Meso 1 249 182 0 131035 individuele locatie Neo NT C Onbekend UT 1 scherf handgevormd aardewerk Achter de Heierhof Baarlo 203600 371200 Neo-IJT 4 schelven handgevormd aardewerk NT C 1 fragment gedraaid 249 175 0 131035 individuele locatie Neo NT C Onbekend UT 1 scherf handgevormd aardewerk Achter de Heierhof Baarlo 203600 371200 Neo-IJT 4 schelven handgevormd aardewerk NT C 1 fragment gedraaid 250 197 0 411151 individuele locatie RT laat ME laat A Onbekend ME laat A 1 fragment grijs aardewerk Hoefsmidstraat Baarlo 204161 370974 RT laat-ME vroeg 1 fragment aardewerk 251 177 0 59660 individuele locatie Neo ME laatB Onbekend ME laat A-B 1 fragement Brunssum- Albert Neuhuystraat Baarlo 204246 371389 Schmveld geelwit aardewerk Neo-IJT 6 251 163 0 59660 individuele locatie Neo ME laatB Onbekend ME laat A-B 1 fragement Brunssum- Albert Neuhuystraat Baarlo 204246 371389 Schmveld geelwit aardewerk Neo-IJT 6 252 157 0 30208 individuele locatie RT vroeg A Onbekend Depot RT mid A-onbekend 1 gouden munt Kerk Baarlo 204455 371565 (Aureus Vz Trajanus, Kz Vespasianus) RT mid B-onbekend 1 gouden munt (Aureus Vz Sev Julianus, Kz Concoro Milit y 1 Aureus Vz Manha Scantilla, Kz 253 155 0 29207 individuele locatie Paleo laat B Meso vroeg Nederzetting, onbepaald Paleo laat B-Meso vroeg 2Tjonger- 201440 371570 spitsen/1 vuurstenen B-spits/5 vuurstenen schrabbers, waan/an 4 254 158 0 31229 individuele locatie BT laat BT laat Urnenveld 1 bronzen pincet/ 2 handgevormde urnen De Meeren/Kesselsche Rinkesfort 201850 371800 met kerfsnedeversienng/ Bergen 255 158 0 52065 individuele locatie BT laat IJT Onbekend Vindplaats is geheel verstoord, geen De Meeren/Kesselsche Rinkesfort 201950 371800 sporen of vondsten van urnenveld meer Bergen 256 201 0 31233 individuele locatie - - Onbekend 1 munt De Meeren/Kesselsche Rinkesfort 202030 257 158 0 31232 individuele locatie BT laat BT laat Urnenveld 1 kringgreppel/1 crematiegraf/4 De Meeren/Kesselsche Rinkesfort 201990 37194C 258 158 0 31300 individuele locatie BT laat IJT Grafheuvel, crematie BT laat-IJT vroeg 1 schaalvormige urn/ Rinkesfort 202260 372090 bronsfragmenten van ring/ complete urn 259 207 0 31196 individuele locatie IJT vroeg IJT vroeg Grafheuvel, crematie 1 grafheuvel/1 bronzen emmer(situla) Soeterbeek Baarlo 20264C 37214C 260 144 0 15583 individuele locatie Meso laat Meso laat Nederzetting, onbepaald vuursteenfragmenten De Meeren Soeterbeek 202600 261 207 0 31201 individuele locatie BT laat IJT vroeg Crematiegraf complete handgevormde gepohiste urn Soeterbeek Baarlo 202570 262 192 0 406581 individuele locatie Meso NT Onbekend Meso 1 vuursteenspits met Soeterbeek Baarlo 202750 372900 op pen/la kte retouche RT 1 bronzen kledingonderdeel ME 1 zilveren munt 262 193 0 406581 individuele locatie Meso NT Onbekend Meso 1 vuursteenspits met Soeterbeek Baarlo 202750 372900 op pen/la kte retouche RT 1 bronzen kledingonderdeel ME 1 zilveren munt 262 146 0 406581 individuele locatie Meso NT Onbekend Meso 1 vuursteenspits met Soeterbeek Baarlo 202750 372900 op pen/la kte retouche RT 1 bronzen kledingonderdeel ME 1 zilveren munt 263 191 0 404237 individuele locatie Paleo laat ME laatB Onbekend ME laat A-B 20 fragmenten Hert Baarlo 203940 373125 ondetermmeerbaar aardewerk Neo-IJT 4 fragmenten handgevormd aardewerk RT vroeg-laat 1 fragment 263 211 0 404237 individuele locatie Paleo laat ME laatB Onbekend ME laat A-B 20 fragmenten Hert Baarlo 203940 373125 ondetermmeerbaar aardewerk Neo-IJT 4 fragmenten handgevormd aardewerk RT vroeg-laat 1 fragment 263 190 0 404237 individuele locatie Paleo laat ME laatB Onbekend ME laat A-B 20 fragmenten Hert Baaro 203940 373125 ondetermmeerbaar aardewerk Neo-IJT 4 fragmenten handgevormd aardewerk RT vroeg-laat 1 fragment 264 212 0 409109 individuele locatie Neo NT C Nederzetting, onbepaald IJT-ME 1 grondspoor Neo-NT C 1 Breekweijenweg Baaro 204023 372231 fragment handgevormd aardewerk ME vroeg C-laat B 1 fragment kogelpopt ME 264 195 0 409109 individuele locatie Neo NT C Nederzetting, onbepaald IJT-ME 1 grondspoor Neo-NT C 1 Breekweijenweg Baaro 204023 372231 fragment handgevormd aardewerk ME vroeg C-laat B 1 fragment kogelpot ME 265 154 0 29199 individuele locatie Neo vroeg B BT mid Onbekend 1 zandstenen biilfragment Camping 'de Berkt' Baarlo 205100 266 170 0 130741 individuele locatie ME vroeg ME vroeg Onbekend 1 fragment handgevormd aardewerk Legioenweg Baarlo 205720 267 170 0 130738 individuele locatie Paleo laat ME Onbekend ME 2 fragmenten handgevormd Legioenweg Baaro 205750 372720 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 267 168 0 130738 individuele locatie Paleo laat ME Onbekend ME 2 fragmenten handgevormd Legioenweg Baaro 205750 372720 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 268 168 0 130739 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend ME vroeg 4 fragmenten handgevormd Legioenweg Baaro 205830 372740 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 268 168 0 130740 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend RT 1 fragment handgevormd aardewerk Legioenweg Baaro 205840 372700 ME vroeg 1 fragment handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo laat 2 268 168 0 130744 locaties samengevoegd Paleo laat ME Onbekend Neomid-ME 3 fragmenten Legioenweg Baaro 205800 372690 handgevormd aardewerk Neo mid-IJT laat 1 fragment handgevormd 268 169 0 130740 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend RT 1 fragment handgevormd aardewerk Legioenweg Baaro 205840 372700 ME vroeg 1 fragment handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo laat 2 268 170 0 130739 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend ME vroeg 4 fragmenten handgevormd Legioenweg Baaro 205830 372740 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 268 170 0 130740 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend RT 1 fragment handgevormd aardewerk Legioenweg Baaro 205840 372700 ME vroeg 1 fragment handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo laat 2 268 170 0 130744 locaties samengevoegd Paleo laat ME Onbekend Neomid-ME 3 fragmenten Legioenweg Baaro 205800 372690 handgevormd aardewerk Neo mid-IJT laat 1 fragment handgevormd 268 167 0 130744 locaties samengevoegd Paleo laat ME Onbekend Neomid-ME 3 fragmenten Legioenweg Baaro 205800 372690 handgevormd aardewerk Neo mid-IJT laat 1 fragment handgevormd 269 170 0 130746 individuele locatie RT ME vroeg Onbekend 3 fragmenten handgevormd aardewerk, Legioenweg Baaro 205790 372800 waaivan 1 uit de Romeinse Tyd tot Vroege Middeleeuwen en 2 uit de Vroege 269 169 0 130746 individuele locatie RT ME vroeg Onbekend 3 fragmenten handgevormd aardewerk, Legioenweg Baaro 205790 372800 waaivan 1 uit de Romeinse Tyd tot Vroege Middeleeuwen en 2 uit de Vroege 270 168 0 130737 individuele locatie Paleo laat Neo laat Onbekend 1 kling fragment/1 verbrande afslagkern Legioenweg Baarlo 205710 271 168 0 130735 individuele locatie Paleo laat IJT laat Onbekend Neo mid-IJT laat 2 fragmenten Legioenweg Baaro 205750 372930 handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo 271 167 0 130735 individuele locatie Paleo laat IJT laat Onbekend Neo mid-IJT laat 2 fragmenten Legioenweg Baaro 205750 372930 handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo 272 170 0 130736 individuele locatie Paleo laat ME Onbekend ME 1 fragment handgevormd Legioenweg Baaro 205960 372960 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 272 168 0 130736 individuele locatie Paleo laat ME Onbekend ME 1 fragment handgevormd Legioenweg Baaro 205960 372960 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 273 165 0 130734 individuele locatie Paleo laat ME Onbekend ME 3 fragementen handgevormd Legioenweg Baaro 206000 372740 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 vuursteenafslag/1 klmgfragmenf 1 273 164 0 130734 individuele locatie Paleo laat ME Onbekend ME 3 fragementen handgevormd Legioenweg Baarlo 206000 372740 aardewerk Paleo laat-Neo laat 1 vuursteenafslag/1 klmgfragmenf 1 274 164 0 130733 locaties samengevoegd Paleo laat Neo laat Onbekend Meso laat-Neo laat A 1 transversale Legioenweg Baarlo 206180 373060 spits Neo mid-Neo laat A 1 verbrand en geslepen bijl afslagfragment Paleo laat- Neo laat 12 afslagfragmenten waan/an 7 verbrand/ 2 klingen/1 klmgschrabber/ 2 274 165 0 130732 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend UT 2 fragmenten handgevormd Legioenweg Baarlo 206150 373080 aardewerk Neo mid-laat 4 vuursteen bijlafslagen ME vroeg 7 fragmenten handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo laat 36 complete vuursteenafslagen, 274 171 0 130743 locaties samengevoegd Paleo laat NT Onbekend Neo mid-IJT laat 3 fragmenten Legioenweg Baarlo 206140 373060 handgevormd aardewerk ME-NT 1 fragment gedraaid aardewerk Paleo laat- 274 172 0 130743 locaties samengevoegd Paleo laat NT Onbekend Neo mid-IJT laat 3 fragmenten Legioenweg Baarlo 206140 373060 handgevormd aardewerk ME-NT 1 fragment gedraaid aardewerk Paleo laat- 274 185 0 130732 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend IJT 2 fragmenten handgevormd Legioenweg Baarlo 206150 373080 aardewerk Neo mid-laat 4 vuursteen bijlafslagen ME vroeg 7 fragmenten handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo laat 36 complete vuursteenafslagen, 274 164 0 130732 locaties samengevoegd Paleo laat ME vroeg Onbekend UT 2 fragmenten handgevormd Legioenweg Baarlo 206150 373080 aardewerk Neo mid-laat 4 vuursteen bijlafslagen ME vroeg 7 fragmenten handgevormd aardewerk Paleo laat-Neo laat 36 complete vuursteenafslagen, 275 159 0 31244 individuele locatie IJT IJT Urnenveld Bodemscherf van gladwandige urn/ 2 Dubbroek Onbekend 203460 374730 complete biipoties/ Rand fragmenten van 276 202 0 31246 individuele locatie Paleo laat IJT Urnenveld, Onbekend UT 1 bodemfragment van handgevormd Dubbroek Onbekend 203500 374810 aardewerk / Crematieresten/ fragmenten handgevormd aardewerk Paleo laat-BT 276 159 0 31246 individuele locatie Paleo laat IJT Urnenveld UT 1 bodemfragment van handgevormd Dubbroek Onbekend 203500 374810 aardewerk / Crematieresten/ fragmenten handgevormd aardewerk Paleo laat-BT 277 153 0 29139 individuele locatie Neo mid A Neo mid A Onbekend complete spitsklmg (vuurstenen dolkmes Lange Heide Maasbree 202580 278 204 0 30997 individuele locatie Paleo laat IJT Onbekend 7 fragmenten handgevormd aardewerk/ 1 Galgeven 203600 377650 vuursteenfragment met vuunnwerkmg 279 142 0 15362 individuele locatie IJT mid IJT laat Onbekend UT laat 16 fragmenten handgevormd De Romer Blerick 203600 378100 aardewerk UT mid 3 fragmenten gedraaid aardewerk/1 fragment terra nigra/1 bronzen draadfibulafragmenf 1 280 200 0 29115 individuele locatie Paleo RT Onbekend UT laat-RT 103 fragmenten inheems Maasbree 203750 377900 handgevormd aardewerk RT 205 fragmenten gedraaid aardewerk Paleo- 280 199 0 29115 individuele locatie Paleo RT Onbekend IJT laat-RT 103 fragmenten inheems Maasbree 203750 377900 handgevormd aardewerk RT 205 fragmenten gedraaid aardewerk Paleo- 281 140 0 6655 locaties samengevoegd RT RT Grafveld, crematies crem atie re sten/ fragmenten Galgeven Boekend 203800 377880 handgevormd inheems aardewerk en met wandkmk/ fragmenten geverfd aardewerk zwart op wit en rood op wit/ fragmenten handgevormd aardewerk, 281 140 0 29108 locaties samengevoegd IJT vroeg RT Grafveld, onbepaald IJTvroeg-RT 2 ijzeren bijlen RT 203775 377850 aardewerk/ 9 bronzen 281 140 0 6628 locaties samengevoegd IJT RT Galveld, onbepaald IJT-RT crematieresten IJT fragmenten Galgeven Maasbree 203800 377920 handgevormd aardewerk IJTmid-RT vroeg fragmenten handgevormd aardewerk RT fragmenten ondetermmeerbaar aardewerk/ 282 141 0 11351 individuele locatie IJT laat RT vroeg Onbekend La Tene glazen armband Krayelse beek Langeheit 203820 283 140 0 6618 individuele locatie RT RT Grafveld, crematies fragmenten ondetermmeerbaar Galgeven Maasbree 203850 377930 aardewerk/ crematieresten/ fragmenten gedraaid ruwwandig aardewerk/ fragmenten wrijfschaal Brunsting 36 en 37/complete bronzen fibula/1 iizeren bi|l Bijlage 7

60 61 CAT NR TML CAT NR BDB NAAM TYPE DATERING BRON OPMERKING X Y 1 1 Galqenberq Galgenberg? <1830 Bonneblad 18XX 189582 369739 2 2 Onbekend Onbekend <18XX Bonneblad Lijkt gralheuvel 188750 372028 3 5 Steenoven Voormalige steenoven? <18XX Bonneblad Locatie onzeker 188420 371746 4 6 Onbekend Kapel <1895 Bonneblad 711 1895 190245 372957 5 8 Klooster Koningshot Kerkhol <1895 Bonneblad 711 1895 198039 374313 6 9 Klooster Koningshot Kloostercomplex <1895 Bonneblad 711 1895 197918 374312 7 10 St Anna Kapel Kapel <1895 Bonneblad 712 1897 200041 374301 8 11 Huis Aarsen Buitenplaats <1897 Bonneblad 712 1897 203031 375093 9 12 Onbekend Kapel <1895 Bonneblad 712 1897 201541 374890 10 13 Onbekend Kapel <1895 Bonneblad 712 1897 200623 375202 11 14 Onbekend Kapel <1895 Bonneblad 712 1897 200820 374041 12 15 Oude Pastorij Pastorie? <1897 Bonneblad 712 1897 200739 374241 13 16 Hoge verwachting Kapel <1895 Bonneblad 712 1897 202001 372468 14 17 Berckt Kasteel <1830 KM 1830 205476 372854 15 18 dprp Kasteel <1897 Bonneblad 712 1897 204631 371369 16 19 Boekend erhot Buitenplaats <1830 KM 1830 203143 370475 17 20 Huis Ooijen Buitenplaats <1830 KM 1830 204722 369727 18 21 Pannenbakkerij Pann ent abri ek <1896 Bonneblad 726 1896 201028 367041 19 25 't Kasteel Kasteel <1895 Bonneblad 711 1895 199788 374221 20 26 Onbekend Omgrachting <1830 KM 1830 Restant van versterking? 199272 366409 21 30 Putting Buitenplaats? <1830 KM 1830 Ook AMK terrein 202746 368943 22 31 De Schans Buitenplaats met gracht <1830 KM 1830 203499 372228 23 32 Den Koesdonk Buitenplaats met gracht <1830 KM 1830 204414 372774 24 33 Op de Roijt / de Raaij Buitenplaats met gracht <1830 KM 1830 203394 370903 25 0 Kasteel De Keverberg Kasteel 1150 brochure herbouw 201650 367035 26 27 Onbekend Korenmolen <1830 KM 1830 189839 372414 27 28 Galgenberg Locatie galg KM 1830 KM 1830 189679 369658 28 29 Molen Korenmolen <1830 KM 1830 201783 367601 29 34 Molen Korenmolen <1830 KM 1830 204354 371869 30 35 Onbekend Korenmolen <1830 KM 1830 201579 374875 31 36 Onbekend Korenmolen <1897 Bonneblad 712 1897 200867 374536 32 37 Onbekend Korenmolen <1897 Bonneblad 712 1897 200423 374567 33 41 Galgeberg Locatie galg <1830 KM 1830 203900 378000 34 43 Onbekend Korenmolen <1895 Bonneblad 710 1895 189385 373316 35 100 schans verdwenen Limburg Geo D at apo rt aal, :cultuurh isto rische elementen, obj. nr. 12455335 195259 371683 36 99 kasteel ot omgracht hu is verdwenen Limburg Geo D at apo rt aal, :cultuurh isto rische elementen, obj. nr. 12455332 195514 371489 37 98 kasteel ot omgracht hu is verdwenen Limburg Geo D at apo rt aal, :cultuurh isto rische elementen, obj. nr. 12455329 198266 371121 38 0 Woonhuis. 1895-190 MIP objectnr. 4300 195400 371698 39 0 Onbekend. XIX d MIP objectnr. 4200 195773 371520 40 0 Rijtuigremise XIX B MIP objectnr. 4477 195978 371443 41 0 Woonhuis. XIX d MIP objectnr. 4202 196033 371386 42 0 Onbekend. XIX d MIP objectnr. 4476 196081 371379 43 0 Woonhuis. 1876 MIP objectnr. 8277 196204 371300 44 0 Mariaschool (meisjesschool) 1896/192 MIP objectnr. 4442 196210 371297 45 0 Pastorie. 1889 MIP objectnr. 4446 196211 371270 46 0 Kerkhol kapel. 1865 MIP objectnr. 4264 196174 371199 47 0 Klooster. XIX d MIP objectnr. 4204 196174 371199 48 0 Hotel. XIX d MIP objectnr. 4197 196209 371184 49 0 Woonhuis. XIX d MIP objectnr. 4437 196350 371219 50 0 Onbekend. XIX d MIP objectnr. 4444 196520 371200 51 0 Woonhuis. XIX B MIP objectnr. 4415 196961 370923 52 0 Onbekend. ca. 1880 MIP objectnr. 4187 197668 370329 53 0 Woonhuis. XlXd MIP objectnr. 4242 197685 370321 54 0 Woonhuis. XlXd MIP objectnr. 4288 197718 370320 55 0 Pastorie. XlXd MIP objectnr. 4570 197772 370179 56 0 Onbekend. XIX B MIP objectnr. 5109 197833 370173 Bijlage 8

62 CAT NR TML NAAM ADRES PLAATS X Y BRON 1 De Krekel Spurkt 11 Kessel-Eik 199464 366407 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 2 'Geraedts' Hoek Maasstr aafSterrebosweq Kessel-Eik 199417 365621 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 3 Nollissenhof Maasstraat 62 Kessel-Eik 199491 365273 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 4 Meeuwissenhof Maasstraat 47 Kessel-Eik 199572 365248 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 5 'Honderdmorqen' Keizersbaan 16? Kessel-Eik 199053 367402 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 6 Boerdrij Bruijnen Rijksweq 22 Kessel-Eik 199890 366627 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 7 Jentjeshof Rijksweq 13 Kessel 199914 366647 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 8 Molenhof Rijksweq 39 Kessel 201467 367981 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 9 'Op den Parick' Rijksweq 43 Kessel 201676 368223 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 10 Gravenhof Ondersteweq 1 Kessel 203148 367844 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 11 Cuppenhof Rijksweq 45 Kessel 201831 368437 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 12 Vicariushof Donk 2 Kessel 201897 368562 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 13 Boumenhof Groenstraat 1 Kessel 201962 368811 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 14 Hei kamp Heikampsweq 5 Kessel 200778 368087 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 15 Lindehoeve Rijksweq 50 Kessel 202477 369314 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 16 Blutjeshof HoutS Kessel-Hout 202982 368817 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 17 Pannekooi Bosakkerweq 1 Kessel-Hout 202529 369131 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 18 Putting Bosakkerweq 3 Kessel-Hout 202613 369105 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 19 De Put Hout 9 Kessel-Hout 203352 368309 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 20 Jacobahoeve HoutS Kessel-Hout 203408 368267 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 21 Middelt - Vmlq pachtboerderij v Scheres Ondersteweq 8 Kessel-Oijen 204654 369370 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 22 Huuske ten Halve Sevenumse Dijk 15 Maasbree 199758 375644 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 23 Ruttenhof Wautersweq 1 Maasbree 199711 375708 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 24 Bij Jansboer Wautersweq 3 Maasbree 199662 375730 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 25 Huis Westerinq Westerinqlaan 60 Maasbree 199242 374555 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 26 Eerste Westerinqse Hof Heezestraat 2 Maasbree 199962 374438 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 27 Tweede Westerinqse Hof Heezestraat 1 Maasbree 199879 374270 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 28 Groot Laar Oude Heldenseweq 12 Maasbree 200481 373661 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 29 Douvenhof Lanq Hout 6 Maasbree 200032 372668 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 30 De Hoof Rinkesfort 12 Maasbree 201524 372358 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 31 - Houthei 4 Maasbree 202008 374176 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 32 - Dubbroek 15 Maasbree 202876 373498 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 33 De Kerkenhof foude Kerkenhof is nu paardenstal) Rooth 83 Maasbree 203667 375795 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 34 De Plaats fhet oude Huis Bree) Provincialeweq 4 Maasbree 203038 375109 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 35 Danieshof of Baellshof Lanqe Heide 26 Maasbree 201952 376324 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 36 Puinenhof Lanqe Heide 4 Maasbree 201333 375857 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 37 Haenenhof Korte Heide 16 Maasbree 200601 375317 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 38 'van Bussel' Hof 4 Meijel 189084 373728 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 39 Pand Vestjens Molenstraat 46 Meijel 189432 373473 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 40 Pand Frank Verstappen- Boerderij uit 1905 Molenstraat 27 Meijel 189452 373363 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 41 Pand o.a. Van Helden-ca. 1905 Molenstraat 8-10 Meijel 189491 373237 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 42 Pand Hunnekens- boerderij 1865 Raadhuisplein 3 Meijel 189698 372922 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 43 Boerderij Sanders Schoolstraat 19-31 Meijel 189935 372677 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 44 Pand Snijders 2 x- Boerderij ca. 1920 Hoek 29-31 Meijel 189963 372424 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 45 Pand Nijssen Jan Thijssensteeq 8 Meijel 190143 372300 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 46 Pand Weekers Donk 10 Meijel 189815 372152 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 47 Pand H. Geurtjens Donk 12 Meijel 189778 372144 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 48 'Van Rijt /De Waal' Boerderij oorsp. 1865 Donk 13 Meijel 189786 372083 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 49 Pand Kennel Donks Home Donk 24 Meijel 189737 372061 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 50 Pand Thijssen - ca 1890 Donk 26 Meijel 189721 372033 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 51 Pand Tulkens Heihorst 5 Meijel 189706 371851 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 52 - Boerderij ca. 1880 Heihorst 14 Meijel 189766 371661 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 53 - Donk 31 Meijel 189627 371921 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 54 Pand Naus / Stevens, boerderij voor 1900 Donk 66 Meijel 189510 371423 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 55 Pand Peeten Donk 64 Meijel 189512 371459 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 56 - Roqqelsedijk 2 Meijel 189491 371311 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 57 Pand Bruijnen Roqqelsedijk 6 Meijel 189488 371184 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 58 Pand Ewalts Roqqelsedijk 8 Meijel 189479 371050 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq CAT NR TML NAAM ADRES PLAATS X Y BRON 59 Pand 'Sanders/Rooijakkers boerderij / mennen Roqqelsedijk 10 Meijel 189476 370943 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 60 - boerderij ca 1918 Roqqelsedijk 13-15 Meijel 189524 370505 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 61 - Krum 21 Meijel 189726 371244 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 62 - Krum 22 Meijel 189793 371167 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 63 - boerderij ca 1915 Heldensedijk 24 Meijel 191017 372885 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 64 - boerderij ca 1900 Heldensedijk 22 Meijel 190921 372911 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 65 Pandje Bots Heldensedijk 19 Meijel 190779 372985 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 66 - boerderij ca 1910 Heldensedijk 18/18a Meijel 190799 372934 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 67 - Heldensedijk 9 Meijel 190372 372950 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 68 Pand Janssen boerderij ca 1918 Kerkstraat 17 Meijel 189991 372939 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 69 Pand Stultiens Kerkstraat 15 Meijel 189967 372938 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 70 boerderij ca 1850 Kalishoek 1 Meijel 189023 373124 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 71 Pand Schepens boerderij ca 1920 Nederweerterdijk 8 Meijel 187321 372329 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 72 Pand 'Rook' Steenoven 32 Meijel 188163 371552 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 73 Pand Hoek Steenoven 30 Meijel 188198 371603 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 74 Pand Basten Kaarle boerderij / huifkar Steenoven 19 Meijel 188393 371782 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 75 Pand Noorenweq Noorenweq 3 Meijel 188561 371790 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 76 - Simonshoek 9 Meijel 189063 372569 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 77 Pand Rooijakkers Simonshoek 10 Meijel 189037 372593 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 78 gemeenteloods - boerderij van Bree/Enckevort Haqelkruisweq 2 Meijel 189765 372666 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 79 Pand 'Schijven' boerderij ca 1890 Haqelkruisweq 33 Meijel 189760 372444 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 80 - boerderij ca 1900 Steeqhsweq 10 Meijel 189351 370801 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 81 Pand van Bussel Platveld 3 Meijel 189332 370773 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 82 Pand Stappers Steeqstaat 22 Meijel 190206 372595 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 83 Pand Simons Vieruitersten 12 Meijel 190341 374225 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 84 - Molenbaan 35 Meijel 190096 374332 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 85 Boerderij De Kwakvors Vieruitersten 24 Meijel 190502 374419 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 86 Pand Blankers Molenbaan 29 Meijel 189951 374141 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 87 Boerderij Meule-Vlosse Molenbaan 13 Meijel 189671 373864 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 88 'Groot Hummeren' vmlq. pachtboerderij van kasteel d'Erp Oyen 6 Kessel 204145 369644 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 89 'Klein Hummeren' Klein Hummeren 7 Baarlo 204265 370338 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 90 'D3ckershof Oyen 8 Kessel 204314 369335 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 91 'Onderste Kaostal' Oyen 9 Kessel 204470 369209 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 92 'Kaostal' Ondersteweq 7 Kessel 204606 369272 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 93 'Boshook' vmlq. pachtboerderij van kasteel Scheres Ondersteweq 14 Kessel 204967 370050 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 94 'Roffaert' Roffaert 5 Baarlo 204995 370118 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 95 'Hooqen Dreesch' vmlq. pachtboerderij van kasteel d'Erp Aan Hooqendries 1 Baarlo 205031 370813 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 96 'De Kamp' Horsten 11 Baarlo 203912 370182 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 97 Jacobs Horsten 4 Baarlo 204097 370338 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 98 - Heuvel 2 Baarlo 205335 371487 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 99 Mouthuys - Vroeqer brouwerij/boerderij Verqelt 21 Baarlo 205779 371817 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 100 Verqelt 6 Baarlo 204869 371659 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 101 Inqerhof Verqelt 1 a Baarlo 204893 371704 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 102 Hofackers - verleden pachtboerderij van d'Erp Verqelt 2 Baarlo 204809 371554 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 103 Hoeve Bonqers/Duivenhof - behoorde bij kasteel de Berckt De Berckt 12 Baarlo 205349 372730 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 104 Selen Braamhorst 1 Baarlo 204293 372968 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 105 Gubbels Braamhorst 2 Baarlo 204321 372980 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 107 Op 't Veld Hertl Baarlo 203720 372987 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 108 'Grubben' Soeterbeek 22 Baarlo 203253 372476 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 110 Bonq 60 Baarlo 203413 371738 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 111 'Schereshof - hoorde vroeqer bij Kasteel Scheres d'Olneweq 1 Baarlo 203935 371459 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 112 witte boerderij Kieenweq bij hoek met Bonq Baarlo 203924 371564 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 113 - Napoleonsbaan Noord 6 Baarlo 204889 372813 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 114 Pand Rijs Napoleonsbaan Noord 35 Baarlo 204148 371646 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 115 Hotel de Molen Napoleonsbaan Noord 46 Baarlo 204048 371572 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 117 'Boekenderhof' - Stoeterij Hendriks Napoleonsbaan Zuid 32 Baarlo 203195 370395 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 118 'Klaashof' Op Den Bosch 1 Baarlo 202041 369846 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 119 'De Voort De Voort 2 Baarlo 203960 371067 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq CAT NR TML NAAM ADRES PLAATS X Y BRON 120 Brouwershuis - tot 1916 brouwerij/boerderij. Markt 21 Baarlo 204487 371580 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 121 CafU Centraal - oorsprong een carrU boerderij Markt 1 Baarlo 204464 371561 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 122 - vroeqer 1 pand met Marktstraat 3 Markstraat 1 Baarlo 204414 371584 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 123 'D'n Anker' Vroeqer bakkerij/boerderij/loqement. Marktstraat 11 Baarlo 204437 371653 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 124 - van oorspronq carrUboerderij Grotestraat 1 Baarlo 204411 371560 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 125 Kasteelboerderij - qroot historisch qedeelte helaas qesloopt Baron van Erplaan 3 Baarlo 204658 371305 verwachtinqenkaart Kessel, Maasbree en Meijel, Buro de Bruq 126 - Beekstraat 33 Panninqen 196760 371429 MIP objectnr. 8845 127 - Beekstraat 85 Panninqen 197235 371683 MIP objectnr. 4251 128 - Hövellstraat, van 55 Helden 197517 370437 MIP objectnr. 5107 Bijlage 9

63 h In De is een en is van van de en dat plangebiec De bodem is het plangebied de het het een dikke onderzoeksgebied afgedekt met een duidelijk dat is is is dit deze plaats kern van Panningen op de noordoostelijke flank van . in het verleden afgegraven n de verwachting op basis va de is een groot deel van om qron tot In is boringen is. n (Brabants natuurlijke, lemige afzettinge In de noordelijke deel van ) TML: geen OZK-nr ) TML: qeen OZK-nr ) TML: qeen OZK-nr ) TML: geen OZK-nr ) TML: qeen OZK-nr in de het Bilan 02-2004: Hoewel een hoge archeologische De waardering van het archeozoologisch In tegenstelling d In bijna het hele plangebie In esdek. prehistorisch aard Uit het booronderzoek blijkt dat grote delen het plangebied diep zijn verstoord, maar plaatselijk nog een deel van het bodemprofiel aanweziq Het plangebied ligt in slechts voor een qerinq deel diep verstoord. Uit het booronderzoek bleek dat in geen restanten meer aanwezig zijn van intacte bodemhorizonten waarin podzolering heeft plaatsgevonden. Daardoor daarom klein archeobotanisch materiaal leverde het voor een dekzandgebied arm beeld op, fragmenten graankorrels en houtskool, geen onverkoolde botanische resten (opm. (opm. (opm. (opm. (opm. tijdens het bureauonderzoek, zijn e indicatoren booronderzoek geen archeologisch aangetroffen. leem) afgedekt . Brabants leem). fijne zandafzettingen ligt (ws van slechts een klein gedeelte een een archeologische vindplaats ontdekt. pleistocene dekzandrug en vindplaats aanzienlijk is verstoord en dat de kans waarde werd verwacht, bleek de ondergrond verstoord. Toelichting zijn n die direct op lemige, verstoorde laag aangetroffe top van het leem vindplaats ligt op op door het ADC uitgevoerd. Advies DO is

S_BESLUIT een aantal locaties. Gemeente inmiddels akkoord met DO. Start begin maart 2003 (door het ADC). AAO in van akker De het Romeinse grond de of op een ontstaan. is graafwerkzaamheden de Uzertijd is de uit periferie van het noordelijke deel van de AAO door middel van in Voor een deel van plangebied Tijdens proefsleuven werd een oude 14e en 16e eeuw 2001: qeen. 2001: qeen. 2001: de 2001: 2001: in de Bilan 02-2004: qeen vervolqonderzoek nodiq De verwachtingen die zijn gewekt RAAP, RAAP, RAAP, RAAP Ringovenpark wordt een Aanvullende RAAP RAAP 2001: Er wordt voor de twee Steentijd­ overal akkerlaag aangetroffen Het schaarse sporen zouden nederzettingsterrein het vooronderzoek zijn door het AAO niet bewaarheid, omdat tijdens het vooronderzoek de verstoring veroorzaakt door aspergeteelt niet herkend is. Omdat een eventuele vindplaats proefsleuven plangebied. aanbevolen. onderzoek aanbevolen. vondstmateriaal doet vermoeden dat tussen tij zijn geheel verstoord S ADVIES Archeologische Inventarisatie (AAI-1) wordt archeologisch toezicht aanbevolen. vindplaatsen geen aanvullend archeologisch 13-02-2004 30-10-2000 30-10-2000 DATUM_G 28-02-2001 28-02-2001 07-11-2001 31-01-2001 31-01-2001 30-04-2001 154 14 8 0 0 61 0 38

BORINGEN 43 145 125 110 0 DIEPTE 0 0 0 0 0 3 0 0 3 0 0 0 0 PUTTEN 0

OZKJTYPE BOK APP ABO ABO APP ABO ABO ABO ABO Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Maasbree Helden Helden Maasbree Helden Helden Helden Helden GEMEENTE Helden Helden Helden Helden Helden Helden 371365 374585 372089 374674 371187 371980 371190 371201 Y_COORD 372095 371543 374448 373841 368728 369906 197523 194989 195856 196403 197053 195694 195501 196737 197203 198420 194997 197431 203359 X COORD 200317 2192 2195 3463 5952 3446 3447 3237 3235 3236 7500 4279 18919 OMG_NR 21512 23007 0 0 0 0 0 575 572 567 434 432 430 3534 3524 2250 OZK ID 1 9 8 7 6 5 2 3 4 14 13 11 12 10 CAT NR TML en de de en te het nabije een er zich toch de dat een 20e eeuw een 2004: Plangebied zi 2003: Plangebied in de B., niet geroerd blijkens is D.M.G., bev op grote schaal verstoord. NT-scherven is de vroege Uzertijd en een crematieveld en de bodem Late Uzertijd, veldbrandoven, afvalkuilen, Onderzoek Aanvullend Archeologisch de de RAAP-NOTITIE 739 X. van Dijk, Plangebied Kerkenbosch, Gemeente Helden, Bronstijd, Landbouwwerkzaamheden Er zijn geen duidelijke arch. indicatoren , , M.C. en T.A. Goossens Literatuur: Kenemans RAAP-Notitie 455 Literatuur: Keijers, e Helden; Beringe-Kampweg, gemeent Er zijn geen archeologische resten aangetroffen Literatuur: Robberechts, Molenstraat, gemeente Helden; inventariserend archeologisch onderzoek. RAAP- notitie 535. inventariserend onderzoek, 2004. uit het Midden-Neolithicum, Laat-Neolithicum, uit greppels en een waterput uit de Middeleeuwen hebben het gebied deels aangetast, maar een eventuele vindplaats geringe aantal losse vondsten. 1 losse ijzertijdscherf is waarschijnlijk aangevoerd met plaqqen aangetroffen (alleen ondateerbaar houtskool baksteenfragmenten), maar omdat in omgving resten uit de Romeinse tijd zijn aangetroffen valt niet uit te sluiten noq arch. resten 2002: t 131. Helden-Panningen. ADC rappor zijn geen Tijdens het veldonderzoek n aangetroffen. archeologische indicatore h onderzoek. RAAP- inventariserend archeologisc notitie 503. en Toelichting Vindplaats op dekzandkop. Sporen en vondsten verond

S_BESLUIT of) een van het cultuur de van in sporen in het aanwezigheid geven voor plangebied er bouwvoor in te de de Late Middeleeuwen in het nabije omgeving van uit de e het esdek van vergelijkbar het dat In de Er wordt een vervolgo Erwordt geadviseerd om Erwordt qeen vervolqonderzoek aanbevolen. . Ook zijn Uzertijd aangetroffen Het advies om het gebied vrij herinrichting en bebouwinq. archeologisch begeleiding te voorzien. Zie ADC- rapport 405. een veldbrandoven gevonden. t het plangebied Uit het onderzoek blijkt da e eeuw) relatief laat (mogelijk 17e-18 is gebracht en ouderdom is. e vondsten plangebied zijn alleen archeologisch aangetroffen op n van aanwijzingen Op grond van het ontbreke n het plangebied resten wordt ten aanzien va . geen vervolgonderzoek aanbevolen Tijdens het veldonderzoek zijn geen aanwijzingen gevonden voor plangebied. Archeologisch vervolgonderzoek niet noodzakelijk geacht. e akkerlaag zijn sporen Onder de oud g en begraving uit menselijke bewonin d d en (Bronstij periodes Neolithicum-Bronstij tijdens het afechuiven van S ADVIES archeologische voor de aanwezigheid van van archeologische vindplaatsen 18-11-2003 15-01-2004 10-06-2004 01-02-2006 03-06-2005 DATUM_G 01-06-2002 23-09-2003 01-01-2005 12 12 0 BORINGEN 0 23 6 8 0 120 120 110 70 250 DIEPTE 0 200 0 14 0 7 0 0 0 PUTTEN 6 0

OZKJTYPE OOK ABO APP ABO ABO ABO APP ABO Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Maasbree Helden Helden Helden Helden Helden GEMEENTE Helden Helden 371719 372188 372313 371860 370387 370322 Y_COORD 372095 372567

197284 193927 198076 193882 197710 197497 197460

X COORD 204592

N U O O OIAI 3907 9467 8910 8783 8852 8685 8207 12612 5878 5842 5028 3746 4693 4629 4550 4450 OZK ID 19 18 17 16 15 22 21 20 CAT NR TML en aan Een van Het grote enkele Schrijvers, in tijd. a.d.h.v. Nijmegen een dekzandrug M. en R. v op Laat Paleolithicum Graaf, n gebied, kome de uit het in dit Van & hogere delen de Prehistorie (Uzertijd), W.S., 2005, Archeologsiche uit vullen Middeleeuws gedateerd op de Graaf, Beeker n zijn De twee ontdekte vindplaatse te is Beringe-Centrum, gemeente Helden; de Literatuur: Diepeveen-Jansen, Kessel. 1999). 1574-0838 2004: bureauonderzoek en inventariserend begeleiding Keizersbaan Kessel, gemeente Tijdens het veldonderzoek zijn 8 vindplaatsen aangetroffen, deze betreffen kampementen mesolithicum. De vondsten betreffen hoodzakelijk het oppervl n met de archeologisch e lijnen overee , (Projectorganisati e De Maaswerken potentiekaart gelegen nog in t 175163 ISSN: Synthegra Archeologie Rappor h Het plangebied bevindt zic t nog een dikke met esdek. Onder esdek bevind cultuurlaag esdek blauwgrijze scherven veldonderzoek. Vestiqia rapport V147. Van jagers-verzamelaars vuurstenen artefacten die aan getroffen zijn Toelichting n . 130732-130746 . De bevindinge Ziewaarn.nrs k van het onderzoe s Romeinse waarschijnlijk ook nog deel uitwerking de

S_BESLUIT f het Het bevoegde gezag onderschree selectieadvies. volgt na en een 11 mogelijk overqeqaa diepere van de vorm van in het is zo centrale deel in In de op het plangebied uitte laten om een archeologische waarden n het rapport worde is het gebleken dat in dit gebied er overgang van het esdek In is drie vindplaatsen Midden-Limburg en Noord- in de in de booronderzoek zijn een esdek het 2000: 2000: geen. Limburg Betreft deelgebied 7A. Van plangebied RAAP, RAAP, Het advies van BAAC Geen vervolqonderzoek vereist. plangebieden 7. Vlakbroek , geen adviezen onderzoeksvragen beantwoord gegeven. s een AAO fysiek beschermen en vervolgen uitvoeren. archeologen. Indien e begeleiding gevonden worden, wordt d . overgenomen door archeoloqen Geen vervolqonderzoek noodzakelijk. Tijdens naar de ondergrond aangetroffen. Geadviseerd proefsleuven uit te voeren Het onderzoek heeft geen aanwijzingen opgeleverd voor de aanwezigheid van plangebied. Derhalve wordt geen ondergrond is wel het restant van een greppel met aangrenzen Uit vooronderzoek een middelhoge verwachting gold voor hoge verwachting voor vindplaatsen landbouwwerkzaamheden. Op verzoek van Gedeputeerde Staten van Limburq vervolgonderzoek op voeren Zie BAAC-rapport 06.034 Onderdeel van S ADVIES g door amateur­ Archeologische begeleidin wat houtskool wordt een aanvullend onderzoek van het plangebied. waardevolle archeologische resten vervolgonderzoek aanbevolen. vindplaatsen van jagers-verzamelaars en 13-01-2006 16-09-2004 20-01-2006 9999 DATUM_G 09-04-1999 30-04-2000 21-09-2005 27-09-2005 04-11-2005 06-2005 0 71 3 BORINGEN 265 283 32 0 25 0 0 150 100 0 0 50 250 0 200 200 DIEPTE -100 10 1 0 0 32 0 0 PUTTEN 0 0 0

OZKJTYPE ABO ABO APP ABE APP APP ABO ABO ABO ABO Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Limburq Kessel Meijel Helden Helden Helden Maasbree Helden Maasbree Helden GEMEENTE Venlo 371381 373880 369753 368609 370839 374689 372285 Y_COORD 373222 371350 375364

196768 188703 197583 197622 193912 193638 200597 200378

X COORD 206380 203397

N U O O OIAI 7607 16420 15599 12712 14320 13496 12163 13030 10518 10811 13708 13163 13032 12317 12316 11971 11740 11547 10811 OZK ID 10518 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 CAT NR TML de in de Van & Baarlo, gemeente in d 2006: Inventariseren 2006: Inventariserend S., S., omringende deel een hoge Graaf) het de 2006:lnventariserend veldonderzoek, A. everd. , Literatuur: Moerman Literatuur: Moerman, Baarlo, gemeente Maasbree. Beeker & Van Graaf rapport. enkel gebieden met middelhoge verwachting (IKAW) onderzocht. Volgens bureauonderzoek heeftdit deel (laag en nat) eerder een lage oipqel karterende fase, Koesdonk Maasbree, CIS-code: 18865. Intern-Rapport (Beeker & Van r , gemeente Helden. Beeke in Panningen . Graaf rapport verwachting en verwachting. Booronderzoek heeft niets Wilbers, Toelichting g , verkennende fase Egchelsewe veldonderzoek veldonderzoek, verkennende fase Koesdonk

S_BESLUIT Er bij Op het De dat Er en is de het de IVO vastgesteld q is archeologisch Provincie het niet meer intact. tot is de archeologische of archeologische niveaus plangebied zowel de omvang, soort en waarde van het resultaten van zowel een oppervlaktekartering Daarnaast is vastgesteld De is n richtlijnen va de karterend onderzoek zijn. aanvullend onderzoek in de vorm de plangebied archeologische resten zijn. geweest voor bewoninq is het is het d De bodem in het plangebie t geen vervolgonderzoe k Limburg word bestaat derhalve geen reden behorende bii ODB45564. Op het terrein als een booronderzoek uitgevoerd. Hierbij zijn geen archeologische indicatoren aangetroffe. bestaat derhalve geen aanleiding tot adviseren van archeologisch vervolqonderzoek. k wordt niet Nader archeologisch onderzoe noodzakelijk geacht. qeen vervolqonderzoek e van Geen vervolgonderzoek omwill d profiel een aanwezigheid van een verstoor e indicatoren. ontbreken van archeologisch f dit advies. provincie Limburg onderschree n archeologische Tijdens het veldwerk zijn gee indicatoren aangetroffen Op basis van bodemopbouw als ongestoord het plangebied waarschijnlijk een gunstige locatie qeen vervolqonderzoek geen vervolgonderzoek Tijdens dat in aanwezig deze resten konden niet worden vastgesteld. Hiervoor Ondanks intensieve oppervlaktekartering systematisch booronderzoek, zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. . e resten aangetroffen er geen archeologisch grond van aanbevolen. vervolgonderzoek. Voor nadere informatie zie Livelink en/of dossier Voor nadere informatie zie waarneming W31229 en Livelink en/of dossier behorende voormalig monument ODB45732. r onderzoek. vondsten gedaan. Geen nade vastgesteld dat in van proefsleuven noodzake S ADVIES d zijn een mogelijk stukje steengoe Afgezien van 10-2000 19-04-2006 12-05-2006 13-10-2006 13-10-2006 12-04-2006 21-01-2007 02-2001 01-02-2007 DATUM_G 20-04-2006 07-07-2006 25-09-2006 29-11-2006 10 0 0 0 0 9 6 7 6 0 0 21 BORINGEN 6 110 130 0 0 0 0 210 0 200 0 0 200 DIEPTE 400 0 0 0 0 0 0 0 0 0 PUTTEN 0 0 0 0

OZKJTYPE AKA ABO AKA APP APP ABO ABO ABO ABE ABO ABO ABO ABO Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Limburq Limburq Kessel Kessel Helden Maasbree Maasbree Helden Maasbree Maasbree Maasbree Maasbree Maasbree GEMEENTE Helden Helden 374673 372878 378370 374147 371818 374341 372878 373798 373183 Y_COORD 370729 367280 371124 367573

194118 193837 195676 196960 201914 204589 202129 204267 204051 204589 201663 201274

X COORD 201559

N U O O OIAI 18865 18067 17972 19449 18865 15289 16735 16541 16450 16962 20998 21525 20949 16945 16640 16624 16526 15850 15450 15449 15333 14737 14644 14064 OZK ID 13991 14032 39 38 37 36 35 33 34 45 44 43 42 41 40 CAT NR TML van zijn. de een hogere de E-horizont, gevolg van het de als en Prehistorie en gebleken dat grote delen uit de s in het plangebied een vindplaat is resultaten van dat de dekzandruggen zijn geëgaliseerd, . houtskool werd aangetroffen de wat s intact te De bodemopbouw bleek doorgaan Uit het onderzoek het plangebied verstoord zijn recente grondbewerking. Met name delen van h Onder het esdek bevond zic Op grond van d booronderzoek bureauonderzoek en verkennen is vastgesteld k gaat het om aanwezig is. Waarschijnlij nederzettingsterrein d Middeleeuwen. De gaafhei waardoor eventueel aanwezige archeologische waarden geheel verniet Toelichting waarin provincie Limburg, de De provincie Limburq onderschreef dit advies. Nog niet genomen. S_BESLUIT Het bevoegd gezag, m van proefsleuven vervolqonderzoek in de vor volgde het advies. om in 39 een meer er in het is van Het geen dus het Uit het en is op de C- beide Het opgenomen in dekzand. is een Een behouden, uit te profiel plangebied zijn zijn. onderzoeksterrein zijn een aanzienlijk deel dit het archeologische resten de lagere terreindelen het In bos, struikgewas en overwoekerd er In behouden, wordt geadviseerd aangetroffen vindplaatsen uitgevoerde onderzoek uit te de Binnen het Proefsleuven Enkele delen van onderzoek RAAP 2007: Waarderend boringen gezet. boringen ligt de A-horizont scherp horizont als qevolq van landbo behoudenswaardig. Indien het niet mogelijk blijkt om duurzaam de vindplaatsen ex-situ geheel op te graven. (proefsleuvenonderzoek). zijn Tijdens het veldonderzoek n deelgebieden restanten va moedermateriaal bestaat bovenste deel van de bouwvoor. Op basis van het bureauonderzoek bureauonderzoek kwam naar voren dat lage archeologische trefkans is voor het plangebied. De 5 verkennende borinqen beves Tijdens archeologische vindplaats aangetroffen. Er zijn daarmee geen duidelijke aanwijzingen gevonden dat plangebied aanwezig noodzakelij Het plangebied bestond ten tijde van onderzoek t het bureauonderzoe k word Op basis van e voeren m een volledige IVO uit t geadviseerd o , k en indien mogelijk met booronderzoe g oppervlaktekarterin k qeen vervolqonderzoe

S ADVIES m van proefsleuven vervolqonderzoek in de vor . veldpodzolprofiel aangetroffen van het verkennend inventariserend onderzoek wordt vervolgonderzoek niet nodig geacht. vervolgonderzoek wordt daarom niet weiland. 10-12-2007 18-08-2007 11-10-2007 24-11-2007 07-12-2007 30-05-2007 08-08-2007 24-10-2007 DATUM_G 01-02-2007 05-03-2006 12 15 0 0 0 7 5 8 BORINGEN 0 0 140 150 110 100 125 0 0 0 DIEPTE 0 0 77 0 0 0 0 0 0 PUTTEN 0 0 0 BOK OZKJTYPE BOK APP ABO ABO ABO ABO ABO ABO ABO Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Limburq Maasbree Helden Maasbree Maasbree Maasbree Meijel Helden GEMEENTE Helden Helden Helden 377792 370838 376721 371662 372268 370446 370865 Y_COORD 374675 375431 369764

191774 197795 192993 188918 197137 194163 197320 203711 204169

X COORD 204020

N U O O OIAI 19291 24985 20168 22940 25664 22894 22119 23606 21079 20736 19372 19218 19360 18913 18816 18299 18236 17668 OZK ID 16946 16960 55 53 54 52 51 50 49 48 46 47 CAT NR TML van van is A- het gevolg wat 2008. Er zijn geen - r het bureauonderzoek gold voo Hertogenbosch (BAAC rapport 's het Literatuur: Mooren, J.R., 2008: Baarlo, Plangebied Kasteellaan, Inventariserend veldonderzoek door Breekweijenweg (gemeente Maasbree). Inventariserend veldonderzoek door middel , De bodem bleek verstoord middel van proefsleuven. BAAC rapport 08.0277. Tump, M., 2008: Baarlo, Plangebied proefsleuven. n aangetroffen. archeologische indocatore Op grond van e verwachting. plangebied een hoge archeologisch (mededeling bewoner gebied). Daarnaast zijn geen archeologische indica AOS-0137). Toelichting ADC Rapport 1357 g voormalige kleinschalige zandwinnin provincie Limburg de

S_BESLUIT Zal worden genomen door is bij bij of of dit rapport intactheid kans groot in het het de het plangebied het KNA-on derdel en we we plaggendek. in is de de Romeinse Tijd aanwezigheid van de uit uit de Het gebied daarbuiten behoudenswaardig (het geplande qeplande is verband met het volledig ligt). de de In het plangebied nederzetting in plaats van de voormalige de op de De resultaten van het onderzoek geven geen Deel van het terrein n geen van het onderzoek geve De resultaten Geen vervolgonderzoek, niet behoudenswaardig. Uit het booronderzoek blijkt dat oorspronkelijke bodemprofiel nog (grotendeels) intact is. Door een esdek dat hier noq (intacte) archeo de uitvoering van Selectieadvies: e indicatoren ontbreken van archeologisch n binnen het plangebied, zij niet nader uitgewerkt. Geen vervolgonderzoek aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek onderzoek archeologische resten aangetroffen de uitvoering van qteen vervolq Geen sporen en vondsten aangetroffen (behalve enkele scherven deel van dat restgeuldepressie k archeologisch vervolgonderzoe aanleiding om n e resten aangetroffe onderzoek archeologisch van het bodemprofiel en e planvorming waarmee tijdens de verder vrijgeven , Waardestelling en Selectieadvies te adviseren. Evenmin zijn tijdens waarmee tijdens de verdere planvorming Advies voor vrijgave. vollediq verstoord. S ADVIES Evenmin zijn tijdens te adviseren. 16-04-2008 11-06-2008 05-08-2008 05-08-2008 DATUM_G 09-01-2008 28-01-2008 07-05-2008 28-05-2008 28-07-2008 05-08-2008 16 0 5 BORINGEN 0 0 8 0 0 0 0 150 150 120 150 0 DIEPTE 0 0 0 0 0 17 0 3 5 0 0 0 0 PUTTEN 0 0

OZKJTYPE ABO APP APP APP ABO ABO ABO ABO ABO ABO Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Helden Maasbree Maasbree Maasbree Meijel Helden Maasbree Maasbree GEMEENTE Maasbree Maasbree 372314 371662 370700 372266 370250 372558 375124 373287 Y_COORD 374271 375456

197068 198858 197335 188584 204564 204027 204314 204169

X COORD 201895 203013

N U O O OIAI 25154 29798 29011 27951 24930 28826 27182 26559 25250 26557 19891 19655 22484 22481 22480 22359 21449 21634 21284 OZK ID 21063 65 64 63 62 60 61 59 58 57 56 CAT NR TML De meeste bouwblok. bodem de werden geen plangebied wo op de de er het deels verstoord. een vindplaats is de of op herinrichting van de Binnen het plangebied werd een bureauonderzoek De verwachte enkeerdgronden werden overal De Aa-horizont we Ter plaatse van het plangebied indicatoren aangetroffen die onderzoeksresultaten wordt aan een laqe verwacht inq toeqekend en en verkennend booronderzoek uitgevoerd naar aanleiding van aangetroffen. Deze zijn intact en karterend Op basis van het bureau- k wordt inventariserend veldonderzoe m bleek oorspronkelijke podzolbode e zijn en plaatsen sterk verstoord t n aange archeologische indicatore verstoord en werden geen archeologische zouden kunnen wijzen. Op basis van A-C profiel. Toelichting k geacht. vervolgonderzoek niet noodzakelij gemeente Helden de advies dit

S_BESLUIT Het bevoegd gezag, onderschrijft is de het in met van het ar dit dit rapport het in mid het d het plangebie het behouden. Indien in Naar aanleiding te ex situ KNA-onderdelen of verstoord. de e deel het huidige onbebouwd situ in in resultaten wordt daarom geadviseerd archeologische waarden binnen de de Bij de voorgenomen bouwplannen zal g ontbreken : In verband met het volledi name het zuidoostelijke deel van plangebied. De bodem binnen het plangebied in het verleden echter geÜgaliseerd. Door archeologische sporenniveau worden beschadigd en/of om plangebied qeen vervolqonderzoek geen vervolgonderzoek n binnen archeologische indicatore plangebied, zijn niet nader uitgewerkt. De resultaten van onderzoek qeven qeen aanleidinq om qeen vervolqonderzoek booronderzoek qeen vervolqonderzoek op aantreffen van archeologische resten k blijkt dat Uit het booronderzoe e bodemprofiel oorspronkelijk n s intact is. ADC ArcheoProjecte nog grotendeel adviseert om vermenqinq van de bovenqrond van S ADVIES d van het plangebied een inventariseren n door veldonderzoek uit te voere k deel planqebied vervolqonderzoek zuidelij Waardestelling en Selectieadvies, Vervolgonderzoek in de vorm van een karterenc Voor het plangebied gold een hoge verwachting 12-08-2008 14-08-2008 15-08-2008 21-08-2008 20-04-2008 DATUM_G 05-08-2008 06-08-2008 06-08-2008 06-08-2008 06-08-2008 11 12 0 6 27 0 0 20

BORINGEN 45 4 130 100 155 DIEPTE 200 0 0 0 0 0 70 2 0 0 0 0 0 0 PUTTEN 0 0 0

OZKJTYPE APP ABO ABO ABO ABO ABO ABO ABO ABO ABO Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Limburq Helden Helden Helden Helden Meijel Maasbree Maasbree GEMEENTE Helden Maasbree Maasbree 370799 372031 370967 369496 370734 375606 370703 Y_COORD 370837 370771 377955

197905 196794 197371 196023 189721 197889 203598 200862

X COORD 204589 201101

N U O O OIAI 28094 29124 30489 30343 24905 28393 24791 25677 26849 26851 23189 22755 22637 22669 22616 22515 22512 22508 22509 OZK ID 22486 75 74 72 73 71 70 69 67 68 66 CAT NR TML en het Zie om te meermaals met er dat vondstmelding gedaan en 1 is In een latere fase zal nog een deel van Dit onderzoek valt samen II) n werd Door middel van controleboringe plangebied nader onderzocht worden. onderzoeksmelding 22478. Van beide onderzoeken (vondstmeldinqsnummer 413902). onderzoeksmeldingsnummer 9284 (DO fase I d rapport rapport nog niet geree hadden egalisatiewerkzaamheden plaatsgevonden l was gediepploegd was. Het bodemprofie . De kans bijgevolg volledig verstoord archeologische resten aan Toelichting t plangebied vastgesteld dat binnen he 1652 1684

S_BESLUIT Geen vervolqonderzoek ... ADC rapport: ADC Rapport: De Met het het 2 een het u het vi met de de attent op zijn toetsen. toetsen. afbeelding er een een te te op basis van op basis van gebieden de de in is er op d binnen het plangebie overiqe terrein planqebied beschermen echter niet vollediq is het is geen belemmering om adviseert om adviseert om het realiseren bv bv geven voor de voorgenomen is er te te t gewassen kon binnen begroeiing me d van archeologisch e de aanwezighei archeologische reste de op er Bescherminq van RAAP 2009: advies t.a.v. flankerend beleid. Econsuitancy Econsuitancy Door Overiq deel van drie of vier aangetroffen erven lopen name ten noorden (grafveld?) en ten zuiden/ dat l aktekar het planqebied qeen opperv niet behoudenswaardig Geen vervolqonderzoek k uit te voeren inventariserend veldonderzoe d door middel van een verkennen booronderzoek, teneinde e gespecificeerde bureauonderzoek opgesteld inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van een verkennend booronderzoek, teneinde bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde plan%gebied geen aanvullend archeolo%gisch onderzoek uit te voeren. Wat betreft archeologie ontwikkeling. Het nieuwbouw de rest van het terrein geen bodemverstoring dient plaats te kans . d vanaf het Laat Paleolithicum resten dateren waarschijnlijk door buiten het plangebied. zuidwesten (erven) moet men en verwachting aan te vullen verwachting aan te vullen en ADC ArcheoProjecten adviseert om in terrein vrij ADC ArcheoProjecten adviseert om vastgestelde (huidige) bodemverstoring. Voor zone aangegeven waar vanaf het maaiveld S ADVIES h d archeologisc Volgens het gespecificeer l verwachtingsmode 12-10-2008 17-10-2008 11-12-2008 13-01-2009 13-01-2009 15-01-2009 15-01-2009 DATUM_G 01-2009 02-02-2009 24-02-2009 15 0 0 0 BORINGEN 0 0 3 0 0 0 180 180 0 0 0 DIEPTE 0 0 0 0 0 19 0 0 0 0 0 0 PUTTEN 0 2 0 BOK BOK BOK OOK OZKJTYPE OOK OOK ABO ABO ABO ABE Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Limburq Kessel Kessel Kessel Maasbree Helden Helden Helden Helden GEMEENTE Helden Helden 375118 368431 368462 370838 370739 368430 368462 Y_COORD 366673 368864 367120

197576 197910 197585 194730 194728 197910 201179 201078

X COORD 200523 203804

N U O O OIAI 9284 13648 18682 22478 30953 31749 31598 30696 30235 31297 25112 24795 24793 24601 24580 24562 24556 24037 OZK ID 23383 23750 85 84 83 82 81 80 79 78 76 77 CAT NR TML en en * Er een d.m.v. het tweede vlak van Meijel (NB)-Dorpsstraat. in Helden; Helden; te te C.Verbeek. Literatuur: ArchaeoPro rapport 886 (2008). Inventariserend veldonderzoek , B.A. van der, 2009: Literatuur: Linden 79 Roggelseweg Synthegra k en opgraving. Proefsleuvenonderzoe P0503025 (opqravinq). n der, 2009: Literatuur: Linden, B.A. va Roggelseweg 79 n opgraving. Synthegra Proefsleuvenonderzoek e e meeste aangetroffen P0503025 (opgraving). D maar geen van deze vondsten duidt op archeologische vindplaats. Mostert,M., proefsleuven. Bilanrapport 2009/44. sporen bevonden zich zijn drie archeologische indicatoren aangetroffen, Toelichting ) . P0502591 (proefsleuven Archeologie Rapport 1 (proefsleuven) Archeologie Rapport. P050259 een er niet omgezet in is

S_BESLUIT Het selectieadvies selectiebesluit. De verantwoordelijke overheid heeft geconcludeerd dat de vindplaats wel behoudenswaardig is waardoor vervolgonderzoek plaats zal moeten vinden. het na de en de d de en op het het laat- de de ge de uit (dekzand) het op dit vo de ijzertijd en Kessel, schijfweg grote schaal of fysieke kwaliteit en de de vindplaats in noemen. De vindplaats C-horizont de op enkele losse vondsten is te de r dat de vindplaats zich verde boringen op score V-09.0091, bronstijd, is bij de uitvoering van de tot in f vroege ijzertijd de bronstijd o of de in de is e Erzijn geen archeologisch uit De bodem Keup Er werd een vindplaats uit de volle De resultaten van het onderzoek geven inhoudelijke kwaliteit behoudenswaardig kan meer infbrmatie toevoegen aan gegevens, die bij het eerdere, nabij gelegen onderzoek zijn gedocumenteerd. Deze gege hooguit een middelhoge archeologische paleolithicum, het mesolithicum, neolithicum, Het vermoeden n van naar het westen en zuidweste n westen van opgravingsput spreidt. Te aangrenzende onderzoekslocatie ligt het n perceel met bebouwing. Indie n bouwontwikkeling aangrenzend terrein ooit ee indicatoren . Daarom oppervlaktekartering aangetroffen Op basis van het ontbreken van archeologische resten binnen plangebied, alsmede middelhoge- en plaatselijk hoge kans aantreffen van archeologische Middeleeuwen aangetroffen. Deze vindplaats en er werd geadviseerd om geen derhalve geen aanleiding om archeologisch aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming Op basis van n k heeft spore Het proefsleuvenonderzoe n e aangetroffen sporen zij opgeleverd. D e mogelijk tot een grotere paalsporen di n horen. Deze sporen structuur kunne Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied verwachting voor resten daterend e leveren over vondsten kunnen informati zo verstoord. g geacht wordt het terrein niet behoudenswaardi zie baac-rapport zie baac-rapport V09-0092. Helden, plangebied verstoorde bodem kan worden gesteld dat werd als niet behoudenswaardig gewaardeerd vervolgonderzoek uitte voeren. vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten S ADVIES vondsten 12-06-2009 04-06-2009 DATUM_G 04-03-2009 04-03-2009 20-02-2009 29-04-2009 29-04-2009 01-04-2009 20-04-2009 06-05-2009 13 0 0 0 0 0 0 0 0

BORINGEN 444 125 100 0 DIEPTE 0 0 0 0 0 0 0 1 0 3 0 2 0 0 0 0

PUTTEN 4

OZKJTYPE OOK ABO APP ABO APP ABO ABO ABO ABO APP Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Kessel Kessel Helden Meijel Helden Maasbree Helden Maasbree GEMEENTE Helden Helden 374208 373157 367809 372314 376656 367511 369602 377490 Y_COORD 369766 369765

197069 195182 199796 189550 198043 197127 197316 197316 201962

X COORD 201953

N U O O OIAI 33008 34808 34435 24339 30414 33947 34331 34334 27265 25577 26454 26347 26032 25857 25618 25558 25481 25555 25231 OZK ID 25230 95 94 93 92 91 90 88 89 87 86 CAT NR TML de van A. en de plangebiec off-site aan het op na het het verleden is in sporen ÜÜn d Nieuwe Tijd 3 d het plangebie Uit het er B -| relateren dat te ontginning van de het plangebied wijzen ofb het couperen van e archeologisch e IKAW een hog in Deze hoge zwarte enkeerdgronden. Bij de in Late Middeleeuwen Koesdonk te Baarlo de Inventariserend Veldonderzoek, waarderende De sporen fase, Tijdens het booronderzoek zijn sedimenten een vlechtend riviersysteem aangetroffen. Er zijn echter geen archeologische indicatoren aangetroffen. ADC Rapport 1489 k bleek bureauonderzoe ligging t door een humeus gronden worden gekenmerk activiteiten vanaf in p dat Geen enkel spoor wijst ero n boerderijen ooit bewoning in de vorm va bijgebouwen k werden naast Tijdens het proefsleuvenonderzoe s recente verstoringen slecht n gedocumenteerd, waarva Twee sporen maakten couperen natuurlijk bleek. t georiÜnteerde deel uit van een noordwestzuidoos greppel. Toelichting t 2007/98: Zie BILAN-rappor volgens , die verwachting heeft een bevoegde overheid de plangebied het in er kenmerk 2006/58885).

S_BESLUIT Het selectiebesluit van luidt dat proefsleuvenonderzoek plaats dient te vinden met als doel het waarderen van de verwachte 06, vindplaats (Brief provincie Limburg, d.d. 20-12- Er uit de in en 74 is de de Vroege de basis van en uit behouden. op te de het voorjaar van situ in en met de nieuwe tijd ex de tot noch leqqen voor k resultaten van het onderzoe in te de ha, uitgevoerd e kwaliteit lage fysieke en inhoudelijk de 0.3 Naast het prehistorische grafveld, werden Erwordt een proefsleuf onderzoek geadviseerd Uzertijd gevonden. Het grafveld omvat structuren, voornam el ij n.v.t. qeen nader onderzoek nodiq Op basis van t (informatie- de lage inhoudelijke kwalitei g ensemblewaarde) als niet-behoudenswaardi gewaardeerd. Gezien d wordt om gewaardeerd. Geadviseer beperkingen op Op basis van het bureauonderzoek karterend inventariserend veldonderzoek wordt het planqebied. Tijdens het verkennend booronderzoek zijn het plangebied geen archeologische resten aangetroffen en dient de verwachting derhalve bodem plaatselijk verstoord ten gevolge van aspergeteeit, waardoor de late middeleeuwen Het gaat hier om een kleine opgraving van slechts 2005. enkele kuilen met vondstmateriaal

S ADVIES Vervolgonderzoek: PSO. k wordt de vindplaats voornamelij t behoudenswaardig wordt de vindplaats als nie vindplaats noch e wordt geadviseerd geen archeologisch vervolgonderzoek niet noodzakelijk geacht voor te worden bijgesteld (laag). Bovendien voor het noordestelijke deel van het plangebied ter hoogte van de woning met tuin.Voor dit deel van het plangebied worden bewoningsresten verwacht en even 15-07-2009 16-07-2009 16-07-2009 18-08-2009 18-09-2009 29-09-2009 01-02-2007 29-10-2009 DATUM_G 26-08-2009 0 0 6 25 0 0 0 0

BORINGEN 4 120 140 185 0 205 DIEPTE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 4 PUTTEN 4

OZKJTYPE OOK ABO ABO APP APP ABO ABO ABO APP Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Maasbree Meijel Helden Maasbree Meijel Helden Maasbree GEMEENTE Maasbree Maasbree 371588 372836 371550 372878 373544 371219 374335 Y_COORD 375998 375948

196735 199562 189863 189232 196546 204584 204725 201897

X COORD 201819

N U O O OIAI 12335 20608 28539 30646 35977 21368 21745 25630 22859 28373 28285 27926 27794 27467 27332 26966 26960 OZK ID 26907 99 98 97 96 104 103 102 101 CAT NR TML 100 te 11 het de met en en ar­ het tot wel het wp 6 het neolithicum . Deze een dekzandkop randen van heeft in opdracht van het op de december 2009 een het verwerven van info bv in is n geen indicatoren aangetroffe s aanwezigheid van een vindplaat alle boringen werden er In . grenzen van het plangebied periode van op de gemeente Helden. Doel van en 14 en aan de uit de wp 8 Landbouwontwikkelingsgebied Egchelse Heide Eg-chel, In e zorgt ervoor dat De landschappelijke situati Daarnaast zijn s werden niet De verwachtte podzolbodem cheologisch bureauonderzoek voor bureauonderzoek r onderzocht te worden kop dient nade g ligt voor bewoning. plangebied minder gunsti die wijzen binnen aangetroffen. . Binnen enkeerdgronden aangetroffen n aanwezig plangebied kunnen nederzettingsspore . Synthe de vroege middeleeuwen Grontmij Nederland gemeente Helden Toelichting n zijn sporen gevonde zijn Hel­ is het gemeente het voorgelegd aan en de is Het selectieadvies wordt onderschreven t project, Door het stil vallen van he Bovenstaand selectieadvies

S_BESLUIT in met Het bevoegd gezag stemt selectieadvies. rapport niet beoordeeld. het bevoegd gezag in kwestie den. door de adviseur van het bevoegd gezag ArchA eO Archeologische Advisering Ondersteuning. uit de van grote een tot huizen de vorm arc de in O en 14) een D het laat-paleolithicum wp 8 uit een middelgrote dekzandkop er k resultaten van het onderzoe k resultaten van het onderzoe eerste instantie wordt de palngebied geen de de In het n onderzocht en kan vrijgegeve een voor het hele plangebied is er Op grond van . Selectieadvies niet van toepassinq Op grond van proefsleuven. d geadviseerd een karteren t een dekkingsgraad proefsleuvenonderzoek me Terrein kans dat in het plangebied vindplaatsen uit maar omdat deze vindplaatsen vrijwel zeker aanbevelingen voor behoud van Het doel van een archeologisch bureauonderzoek was het opstellen van gespecificeerde archeologische verwachting een middelhoge verwachting voor en mes n Ter hoogte va s in (sporenconcentratie laten voeren.

S ADVIES wordt voor . vervolgonderzoek geadviseerd wordt d vervolgonderzoek geadviseer van minimaal w van worden voor de nieuwbou Weliswaar bestaat vroege prehistorie kunnen worden aangetroffen zullen zijn verstoord worden geen voor het plangebied. Voor het plangebied geldt vuursteenvindplaatsen 15-12-2009 18-01-2010 14-12-2010 30-11-2009 22-11-2010 22-11-2010 DATUM_G 25-11-2009 9 0 50 0 0 0 BORINGEN 0 105 0 310 0 0 0 DIEPTE 0 11 0 0 0 PUTTEN 20 0 0 BOK

OZKJTYPE OOK ABO ABO APP ABO ABE Limburq Limburq Limburq Limburq PROVINCIE Limburq Limburq Limburq Helden Helden Helden Helden GEMEENTE Helden Meijel Helden 374271 372032 369586 368736 Y_COORD 369620 370532 374897

193987 197103 194511 196025 196792

X COORD 197162 189144

N U O O OIAI 34293 38653 31302 32027 37985 29760 43329 33884 33446 29434 33437 28781 28986 OZK ID 28729 111 110 108 109 106 107 CAT NR TML 105 Bijlage 10

64 Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug Brug de de de de de de de de de de de de de de de en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro en Meiiel door Buro verwachtingskaart Kessel, Maasbree verwachtingskaart Kessel, Maasbree verwachtingskaart Kessel, Maasbree verwachtingskaart Kessel, Maasbree verwachtingskaart Kessel, Maasbree verwachtingskaart Kessel, Maasbree verwachtingskaart Kessel, Maasbree verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS verwachtingskaart Helden door ACVU-HBS HERKOMST t Kessel, Maasbree verwachting ska ar e verwachting ska art Kessel, Maasbre e verwachtingskaart Kessel, Maasbre e verwachtingskaart Kessel, Maasbre e verwachtingskaart Kessel, Maasbre e verwachtingskaart Kessel, Maasbre e verwachtingskaart Kessel, Maasbre verwachtingskaart Kessel, Maasbree AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein AMK-terrein met met met met met met met met met met met met met 16 547 16 551 16 315 16 314 16 311 16 313 16 312 16 623 16 623 16 623 16 623 16 623 16 623 overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk (AMK-terrein) (AMK-terrein) (AMK-terrein) (AMK-terrein) (AMK-terrein) (AMK-terrein) (AMK-terrein) (AMK-terrein) (AMK-terrein) vergelijking met AMK-terrein er neen AMK-terrein overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk overlapt gedeeltelijk geen AMK-terrein nrensnaal KM 1830 bi| 2011-05 2011-05 2011-05 2011-05 2011-05 2011-05 2011-05 2011-05 Meiiel, AMK2011-05 met on aan AMK aan aan AMK aan AMK aan AMK aan AMK aan AMK aan AMK aan AMK non kem identiek identiek identiek identiek identiek identiek identiek identiek OPMERKING Oudste Bestaat identiek 1895 1895 1895 711 711 711 712 1896 712 1896 712 1896 1830 1830 1830 Bonneblad KM 1830 KM 1830 KM 1830 Bonneblad KM 1830 KM 1830 Bonneblad Bonneblad KM KM KM Bonneblad Bonneblad Bonneblad AMK 2010-07 AMK 2010-07 AMK 2010-07 AMK 2010-07 AMK 2010-07 AMK 2010-07 AMK 2010-07 AMK 2010-07 BRON AMK 2010-07 1896 1896 LME-NT LME-NT LME-NT LME-NT LME-NT LME-NT LME-NT LME-NT DATERING <18XX < 1830 < 1830 < 1830 <1895 < 1830 < 1830 <1895 <1895 < 1830 < 1830 <1830 <1896 LME-NT Nederzettmn onbenaald Nederzettmn onbenaald Nederzettmn onbenaald Nederzettmn onbenaald Nederzettmn onbenaald Nederzettmn onbenaald Nederzettmn onbenaald Nederzettmn onbenaald TYPE Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Klooste rcomnlex Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Bewonmnske rn Nederzettmn onbenaald Helden Helden Helden Helden Helden Helden Helden Helden voormalige gemeente Meiie Meiie Meiie Meiie Meiie Meiie Meiie Helden Maasbree Maasbree Maasbree Maasbree Kessel Kessel Kessel Helden Everlo) en rio) (Eindt) (Enchelhoek) (Enchel) Baarlo Kesseleik 't Veer Kessel (Kaumeshoek) (Benncie) (tussen Kaumeshoek (Eve (Heuvelhoek) (Panninnen) Simonshoek De Donk De Donk Klooster Konmnshofn Maasbree De Bont] Onbekend De Hof/Luttel Meiiel Busse rstra at Meiiel

NAAN Toncierlo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 7 3 0 0 4 38 24 23 22 39 40 42 NUMMER hone archeoloaische waarde hone archeoloaische waarde hone archeoloaische waarde hone archeoloaische waarde hone archeoloaische waarde hone archeoloaische waarde hoge archeoloaische waarde hoge archeoloaische waarde hone archeoloaische waarde van van van van van van van van van n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t n v t Terrein Terrein Terrein Terrein Terrein Terrein WAARDE Terrein Terrein Terrein 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6708 6707 6766 16712 16710 1 1 16719 16713 1 MONUMENTNR 16718 16715 1 8 9 6 7 5 2 3 4 18 19 15 16 17 13 14 12 10 11 23 24 21 22 20 CAT_NR_TML HERKOMST t Helden door verwachtingskaar ACVU-HBS

verg eli jking met AMK-terreiner (AMK-terrein) 2011-05 aan AMK

OPMERKING identiek

BRON AMK 2010-07

DATERING LME-NT

TYPE d Nederzettma, onbenaal

voormalige gemeente Helden

NAAN (Helden) 0

NUMMER e waarde Dge archeoloaisch h van

WAARDE Terrein 6706 MONUMENTNR 1 25 CAT_NR_TML Bijlage 11

65 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1030

Gemeente Peel en Maas Veldtoets

Versie 23-04-2010 (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd)

Richard Exaltus Joep Orbons

April 2010 ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 2

ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1030

Gemeente Peel en Maas Veldtoets

Versie 23-04-2010 (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd)

Colofon Opdrachtgever: Past2Present, Pelmolenlaan 12-14, 3447 GW Woerden Status: versie 23-04-2010

Projectcode : 10-055 Veldtoets Gemeente Peel en Maas Bestandsnaam : ArcheoPro, Veldtoets gemeente Peel en Maas, 2010 04 23 Opgesteld conform KNA 3.1 Archis onderzoeksmelding (CIS nummer): nvt Bevoegd gezag: Gemeente Peel en Maas Opslagplaats documentatie: Provincie Limburg

Auteur: Richard Exaltus, Joep Orbons Projectleider : Richard Exaltus Projectmedewerkers: Richard Exaltus, Joep Orbons, Hon Rik Onderaannemers: nvt Autorisatie: Drs. R.P. Exaltus; senior-archeoloog

ISSN: 1569-7363 Uitgegeven door ArcheoPro © Copyright 2010 ArcheoPro, Maastricht ArcheoPro Holdaal 6 Tel: 0(0 31) 43 3672586 Kamer van Koophandel Limburg: 14117581 NL 6228 GH Maastricht Fax: 0(0 31)43 3672585 e-mail: [email protected] Nederland www, archeopro .nl

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 3

Inhoudsopgave:

Samenvatting 4

1 Inleiding 7 1.1 Algemeen 7 1.2 Locatiegegevens: 7 1.3 Onderzoek 7

2 Veldonderzoek 10 2.1 Verrichte werkzaamheden 10 2.2 Resultaten booronderzoek 10

4 Conclusies/beantwoording van de onderzoeksvragen per locatie 36

Verklarende woordenlijst 39

Archeologische tijdschaal 39

Bronnen 39

Literatuur 39

Bijlage 1: Boorbeschrijving 40

Versie: 23-04-2010 WWW.ArchcoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 4

Samenvatting

Op 8 april 2010 is door ArcheoPro een veldtoets uitgevoerd op 15 geselecteerde locaties binnen de gemeente Peel en Maas. Deze veldtoets heeft tot doel om per locatie één of meerdere specifieke vraagstellingen te beantwoorden. Met deze gegevens kan de gemeente haar archeologische verwachtingskaart afronden.

Hieronder wordt per locatie antwoord gegeven op de gestelde onderzoeksvragen. Locatie A Is hier nog een esdek aanwezig? Oorspronkelijk is hier mogelijk een dun esdek aanwezig geweest(net 50 cm). Door moderne bodembewerking is dit esdek echter verploegd tot in de C-horizont.

Locatie B Zijn hier resten van (Spinotter)bewoning te verwachten? Hier is een enkeerdgrond aangetroffen met houtskoolspikkels in de overgangslaag tussen het esdek en de C-horizont. Eventuele bewoningsresten kunnen hier derhalve goed bewaard gebleven zijn.

Locatie C Is hier nog een esdek aanwezig? Oorspronkelijk heeft hier waarschijnlijk een dun esdek gelegen op een podzolbodem. Dit terrein is geëgaliseerd waardoor op de oorspronkelijke top nog slechts een moderne bouwvoor direct op de C-horizont aanwezig is, terwijl de oorspronkelijk lager gelegen delen worden afgedekt met een laag (vanaf de hogere delen) opgebracht materiaal. De bodemopbouw verraad echter dat ook hier het esdek al was verploegd voorafgaande aan de egalisatie.

Locatie D Is hier nog een esdek aanwezig? Door de volledig bebouwing is onderzoek naar de oorspronkelijke de bodemopbouw hier niet meer mogelijk.

Locatie E Is hier een duinvaaggrond aanwezig en wat zit hier nog onder? Tot een diepte van ongeveer 2 m -Mv is hier een duinvaaggrond aangetroffen die vanaf deze diepte overgaat in lemig zand zonder sporen van podzolvorming.

Locatie F Is hier een vorstvaaggrond aanwezig en welke verwachting moet hieraan worden gekoppeld? Hier zijn zeer goed ontwikkelde podzolbodems aanwezig die ten gevolge van boomaanplant plaatselijk zijn verstoord. Het betreft hier een dekzandkop waarop al lange tijd droge omstandigheden heersen. Een hoge verwachting voor archeologische resten daterend vanaf het laat-paleolithicum lijkt hier derhalve gerechtvaardigd.

Locatie G Is hier een veldpodzol aanwezig en wat is de waarde hiervan? De bodem is hier volledig verploegd en resten van podolvorming zijn dan ook niet aangetroffen. De archeologische waarde van de bodem is derhalve laag.

Versie: 23-04-2010 WWW.ArcheoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 5

Locatie H Hoe zitten hier de bodemopbouw en de geomorfologie in elkaar? Binnen de bodemopbouw is hier een duidelijke driedeling aangetroffen met uit matig grof zand bestaande bodems op het noordelijke deel, venige kleibodems op het zuidelijke deel en een sterk verbuinde vorstvaaggrond langs de Maas. De boorpunten 40, 41 en 42 liggen derhalve in een voormalige geul terwijl de boorpunten 43, 44 en 45 op een dalvlakteterras liggen.

Locatie I Hier is een vlakvaaggrond aanwezig, hoe stemt dit overeen met de hier aangetroffen vondsten? De vlakvaaggrond is mogelijk een moderne bodem die hier het gevolg van egalisatie­ werkzaamheden waarbij de oorspronkelijke dekzandkop is afgetopt in de richting van het beekdal. Hierdoor is de oorspronkelijke bodemopbouw waarschijnlijk verloren gegaan en is vondstmateriaal aan het oppervlak komen te liggen.

Locatie J Hoe zitten hier de bodemopbouw en de geomorfologie in elkaar? Hier zijn over de gehele lengte van het boorprofiel oude bodems (vorstvaaggronden) aangetroffen die al lange tijd een voor bewoning geschikt oppervlak zullen vormen. Het reliëf verraad dat hier een geul in ligt. Ook in deze geul vindt echter al geruime tijd bodemvorming plaats in de vorm van verbruining.

Locatie K Hoe verhoud de bodem zich in relatie tot de archeologische waardering? De op het lager gelegen zuidelijke deel aangetroffen resten van podzolvorming geven aan dat hier waarschijnlijk overal podzolbodems aanwezig zullen zijn geweest. Deez zijn op het noordelijke deel echter verloren gegaan ten gevolge van egalisatie-werkzaamheden. Hier is een middelhoge verwachting dan ook zeker op zijn plaats hoewel veel van de archeologische resten sterk zullen zijn aangetast.

Locatie L Ligt hier een relevante dekzandkop met overgang naar een beekdal? Hier is een (voormalige) dekzandkop aangetroffen die ten gevolge van egalisatie­ werkzaamheden en bodembewerking is afgetopt en waarvan de oorspronkelijke bodemopbouw volledig verloren is gegaan.

Locatie M Hoe zitten de bodem en de geomorfologie in elkaar, zijn hier sporen van middeleeuwse bewoning (te verwachten)? Het betreft hier een dekzandkop waarvan de oorspronkelijke bodemopbouw door moderne grondbewerking volledig verloren is gegaan. Van middeleeuwse sporen zullen hooguit de diepst gelegen delen bewaard zijn gebleven.

Locatie N Is dit een dekzandvlakte en hoe verloopt het bodemprofiel? Het oostelijke deel wordt gekenmerkt door resten van podzolvorming en maakt derhalve deel uit van een dekzandrug. Op het westelijke deel ontbreken sporen van podzolvorming. Dit deel zal derhalve op een dekzandvlakte liggen.

Versie: 23-04-2010 WWW.ArcheoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 6

Locatie O Hoe zitten de bodem en de geomorfologie in elkaar? Over het geheel genomen zijn hier oude bodems (vorstvaaggronden) aangetroffen die al geruime tijd aan verbruining onderhevig zijn. Op het (relatief laag gelegen) noordelijke deel lijkt in een later stadium nog afzetting van kleiig zand te hebben plaatsgevonden dat (nog) niet is verbruind. Deze bodems zouden als ooivaaggronden op vorstvaaggronden aangemerkt kunnen worden. Dit deel vormt geomorfologisch waarschijnlijk een voormalige geul.

Versie: 23-04-2010 WWW.ArcheoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 7

1 Inleiding

1.1 Algemeen - Opdrachtgever: Past2Present, Pelmolenlaan 12-14, 3447 GW Woerden Geplande ingrepen: beleidskaart gemeente Peel en Maas Datum uitvoering veldwerk: 8 april 2010 Opgesteld conform KNA 3.1. Bevoegd gezag: Gemeente Peel en Maas Bewaarplaats vondsten: Provincie Limburg Bewaarplaats documentatie: Provincie Limburg

1.2 Locatiegegevens: Provincie: Limburg Gemeente: Peel en Maas Plaats: Gehele gemeente Oppervlakte plangebied: nvt Eigendom: nvt Grondgebruik: nvt Hoogteligging: nvt Bepaling locaties: GPS Garmin, meetlinten Onderzoeksgebied bureauonderzoek: Cirkel met een straal van één kilometer rond het centrum van het plangebied

1.3 Onderzoek Op 8 april 2010 is door ArcheoPro een veldtoets uitgevoerd op 15 geselecteerde locaties binnen de gemeente Peel en Maas. Deze veldtoets heeft tot doel om per locatie één of meerdere specifieke vraagstellingen te beantwoorden. Met deze gegevens kan de gemeente haar archeologische verwachtingskaart afronden.

ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), ing. P.J. Orbons (senior vakspecialist) en H. Rik (veldtechnicus).

Versie: 23-04-2010 WWW.ArcheoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 8

«ArcheoPro

De ligging van de 15 onderzoekslocaties (rood) met in zwart de gemeentegrens.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 9

Hoogte [ïi

ArcheoPro

Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met de 15 onderzoekslocaties (rood) met in zwart de gemeentegrens.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 10

2 Veldonderzoek

2.1 Verrichte werkzaamheden Positie boringen: Op iedere locatie is het booronderzoek aangepast aan de specifieke vraagstelling. Gebruikt boormateriaal: guts met diameter van 3 cm Totaal aantal boringen: 56 Boorgrid: tussenafstanden van 25 of 50 meter Boordichtheid: nvt - Geboorde diepte: 0,5 - 2,5 m -Mv Inmeten boorlocaties: GPS, meetlint en waterpas Boorbeschrijving: Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1)

2.2 Resultaten booronderzoek

Locatie A Oorspronkelijk is hier mogelijk een dun esdek aanwezig geweest(net 50 cm). Door moderne bodembewerking is dit esdek echter verploegd tot in de C-horizont. In de boringen zijn geen resten van podzolopbouw aangetroffen. De moderne bouwvoor gaat direct over in het schone gele zand van de C-horizon (boring 55) of via een recent verploegde tussenlaag (boringen 54 en 56).

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 11

2a,8m

56 26-,6m

2e,4m

28^55""

54 28;0nT - - -

27;8nT - - -

27;6nT - - -

27.4tT>

27.2m

27.0m

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 12

Locatie B Hier is een enkeerdgrond aangetroffen met houtskoolspikkels in de overgangslaag tussen het esdek en de C-horizont. In verband met de bedekking van dit terrein met poly-tunnels is geen systematisch onderzoek mogelijk naar bewoningsresten (resten Spinotter/bewoning).

es. |ArcheoPro 0 bO 1UÜ 2UU 1

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 13

B

29.8m 51

2&,6m

29;4m-

29,201.

29;Gm-

2e,6m

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 14

Locatie C Oorspronkelijk heeft hier waarschijnlijk een esdek gelegen op een podzolbodem. Resten van deze podzolbodem zijn nog aangetroffen in boring 52. Deze worden hier afgedekt door een dubbele bouwvoor. Dit duidt er op dat dit terrein is geëgaliseerd waardoor op de oorspronkelijke top nog slechts een moderne bouwvoor direct op de C-horizont aanwezig is (boring 53), terwijl de oorspronkelijk lager gelegen delen worden afgedekt met een laag (vanaf de hogere delen) opgebracht materiaal. De bodemopbouw in boring 52 vormt een aanwijzing dat voorafgaande aan de egalisatie het esdek al tot in de onderliggende podzol aan moderne bodembewerking blootgesteld gestaan heeft.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. AicheoPro Rapport, 1030, Pagina 15

30, Gm

29.8m 53.

293m 52

29Am

29,201 i < I» < 29.0n>

28,8m

26.6m

2&.4m »«•

28:2nT ^j^-

28,0m

27;8fTr

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 16

Locatie D Dit terrein is inmiddels volledig bebouwd met een nieuwbouwwijk; onderzoek naar (oorspronkelijke) de bodemopbouw is derhalve niet meer mogelijk.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 17

Locatie E De duinvaaggrond gaat op een diepte van ongeveer 2 m -Mv over in lemig zand zonder duidelijke sporen van podzolvorming. In boring 47 is het zand dat tussen 60 en 180 cm -mv is aangetroffen, licht geoxideerd.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 18

E

•i BB

46A" V • . -. V

23«n>-

2.3,4m

2-1.201.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 19

Locatie F De resultaten in boring 48 laten zien dat hier zeer goed ontwikkelde podzolbodems aanwezig zijn (geweest). Deze zijn ten gevolge van boomaanplant plaatselijk verstoord. Dit is het geval in boring 47, hoewel ook hier nog een deel van de BC-horizont bewaard is gebleven. De sterke podzolering getuigt van langdurige droge omstandigheden. Een hoge verwachting voor archeologische resten daterend vanaf het laat-paleolithicum lijkt hier derhalve gerechtvaardigd.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 20

27-,2m

47 27-.0n>

26,8m

26;6m 1

26-.4rrT

26.2m

26,0m

25i8n>

253m

2&.4m

25,2m

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 21

Locatie G Onder een 25 tot 30 cm dikke bouwvoor is hier een volledig verploegde bodem aangetroffen. Hier zijn geen resten van podzolvorming of overige sporen van bodemvorming (meer) aanwezig.

G * S/bene \

-

50 Hei

• ArcheoPro yfev. ÖO Iüü IbU 2UU ^büy m g

G 27-,Gn>

26,8m

26,6m

26.4nT

26r2m

l26,0m

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 22

Locatie H Binnen de bodemopbouw is hier een duidelijke driedeling aangetroffen met uit matig grof zand bestaande bodems op het noordelijke deel, venige kleibodems op het zuidelijke deel en een sterk verbuinde vorstvaaggrond langs de Maas. De boorpunten 40, 41 en 42 liggen derhalve in een voormalige geul terwijl de boorpunten 43, 44 en 45 op een dalvlakteterras liggen.

ArcheoPro

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 23

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 24

Locatie I In alle boringen is hier een met brokken geel zand vermengde bouwvoor aangetroffen die direct overgaat in het schone gele zand van de C-horizont. Het lijkt hier om een (voormalige) dekzandkop te gaan die ten gevolge van bodembewerking en mogelijk zelfs egalisatie­ werkzaamheden, is afgetopt in de richting van het beekdal. Op de lagere terreindelen is de C- horizont lemig. Van bodemvorming resteert nergens nog iets.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 25

ia

26 2m

«.OT 25

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 26

Locatie J In elk van de zes hier gezette boringen bestaat de bodem onder de 20 tot 40 cm dikke bouwvoor uit een dik pakket verbruind matig grof zand op grof, zwak grindig zand. Het lijkt hier derhalve oude bodems (vorstvaaggronden) te betreffen die al geruime tijd aan verbruining onderhevig zijn.

ue witmaet^r 23.1

PI 96 raven hof ^ J-

5 VArcheoProj^ 96 bü ÜÜU 2S

202200

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 27

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 28

Locatie K Op het zuidelijke deel zijn in boring 15 resten van podzolvorming aangetroffen. In de op het noordelijke deel gezette boringen 12, 13 en 14 gaat de ondiepe bouwvoor direct (boringen 13 en 14), of via en AC-horizont, over in het schone geel zand van de C-horizont. Waarschijnlijk hebben op het hoger gelegen noordelijke deel oorspronkelijk ook podzolbodems bestaan maar zijn deze door egalisatiewerkzaamheden verloren gegaan. Hier is een middelhoge verwachting dan ook zeker op zijn plaats hoewel veel van de archeologische resten sterk zullen zijn aangetast. ff ^7^^^^

ii«tvii««|r > Kun A o

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 29

K

29,0m

2S.8m

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 30

Locatie L In alle boringen is hier een met brokken geel zand vermengde bouwvoor aangetroffen die direct overgaat in het schone gele zand van de C-horizont. Het lijkt hier om een (voormalige) dekzandkop te gaan die ten gevolge van egalisatie-werkzaamheden en bodembewerking, is afgetopt en waarvan de oorspronkelijke bodemopbouw volledig verloren is gegaan.

•|ArcheoPro

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 31

3l;2m

3-1-.Om

30;8rtT

30,6m

30;4rTr

30;2m-

30Om-

29;8nr

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 32

Locatie M In de hier gezette boringen 1 en 2 gaat de 35 tot 40 cm dikke bouwvoor direct (boring 2), of via en dunne AC-horizont (boring 1), over in het schone geel zand van de C-horizont. Het betreft hier een dekzandkop waarvan de oorspronkelijke bodemopbouw door moderne grondbewerking volledig verloren is gegaan.

M 57 33,2m- - - - -

33,0m ------58

32,8m ^

32,6fn - - - -

32,4m-

32:2m

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 33

Locatie N In de boringen 1 en 2 zijn onder de ongeveer veertig centimeter dikke bouwvoor onmiskenbare resten van podzolvorming aangetroffen. Het betreft resten van de B- en de BC- horizont. In de op het westelijke deel gezette boringen 3 en 4 gaat de ondiepe bouwvoor direct over in het schone gele zand van de C-horizont. Aanwijzingen dat hier ooit podzolvorming heeft plaatsgevonden, ontbreken hier. Het oostelijke deel waarop de boringen 1 en 2 zijn gezet maakt derhalve deel uit van een dekzandrug waarop podzolvorming heeft plaatsgevonden terwijl de boorpunten 3 en 4 op een dekzandvlakte liggen.

N

2ö,0n> I 28.2nv I

?8,9m .. I

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 34

Locatie O Binnen de bodemopbouw is hier een duidelijke tweedeling aangetroffen met volledig uit kleiig zand bestaande bodems op het zuidelijke deel en uit matig grof zand bestaande bodems op het noordelijke deel. Opvallend is hierbij dat dit matig grove zand in de twee meest noordelijke boringen (36 en 37) wordt afgedekt door kleiig zand. Dit zand is bovendien niet verbruind zoals het onerliggende zand. Overigens is ook de top van het kleiige zand in de op het zuidelijke deel gezette boringen 33 tot en met 34, duidelijk verbruind. Over het geheel genomen lijkt dit profiel derhalve uit oude bodems (vorstvaaggronden) te bestaan die al geruime tijd aan verbruining onderhevig zijn. Op het noordelijke deel lijkt in een later stadium nog afzetting van kleiig zand te hebben plaatsgevonden dat (nog) niet is verbruind. Deze bodems zouden als ooivaaggronden op vorstvaaggronden aangemerkt kunnen worden.

.|ArcheoPro /^

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 35

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 36

3 Conclusies / beantwoording van de onderzoeksvragen per locatie

Hieronder wordt per locatie antwoord gegeven op de gestelde onderzoeksvragen. Locatie A Is hier nog een esdek aanwezig? Oorspronkelijk is hier mogelijk een dun esdek aanwezig geweest(net 50 cm). Door moderne bodembewerking is dit esdek echter verploegd tot in de C-horizont.

Locatie B Zijn hier resten van (Spinotterjbewoning te verwachten? Hier is een enkeerdgrond aangetroffen met houtskoolspikkels in de overgangslaag tussen het esdek en de C-horizont. Eventuele bewoningsresten kunnen hier derhalve goed bewaard gebleven zijn.

Locatie C Is hier nog een esdek aanwezig? Oorspronkelijk heeft hier waarschijnlijk een dun esdek gelegen op een podzolbodem. Dit terrein is geëgaliseerd waardoor op de oorspronkelijke top nog slechts een moderne bouwvoor direct op de C-horizont aanwezig is, terwijl de oorspronkelijk lager gelegen delen worden afgedekt met een laag (vanaf de hogere delen) opgebracht materiaal. De bodemopbouw verraad echter dat ook hier het esdek al was verploegd voorafgaande aan de egalisatie.

Locatie D Is hier nog een esdek aanwezig? Door de volledig bebouwing is onderzoek naar de oorspronkelijke de bodemopbouw hier niet meer mogelijk.

Locatie E Is hier een duinvaaggrond aanwezig en wat zit hier nog onder? Tot een diepte van ongeveer 2 m -Mv is hier een duinvaaggrond aangetroffen die vanaf deze diepte overgaat in lemig zand zonder sporen van podzolvorming.

Locatie F Is hier een vorstvaaggrond aanwezig en welke verwachting moet hieraan worden gekoppeld? Hier zijn zeer goed ontwikkelde podzolbodems aanwezig die ten gevolge van boomaanplant plaatselijk zijn verstoord. Het betreft hier een dekzandkop waarop al lange tijd droge omstandigheden heersen. Een hoge verwachting voor archeologische resten daterend vanaf het laat-paleolithicum lijkt hier derhalve gerechtvaardigd.

Locatie G Is hier een veldpodzol aanwezig en wat is de waarde hiervan? De bodem is hier volledig verploegd en resten van podolvorming zijn dan ook niet aangetroffen. De archeologische waarde van de bodem is derhalve laag.

Locatie H Hoe zitten hier de bodemopbouw en de geomorfologie in elkaar? Binnen de bodemopbouw is hier een duidelijke driedeling aangetroffen met uit matig grof zand bestaande bodems op het noordelijke deel, venige kleibodems op het zuidelijke deel en een sterk verbuinde vorstvaaggrond langs de Maas. De boorpunten 40, 41 en 42 liggen

Versie: 23-04-2010 WWW.ArcheoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 37 derhalve in een voormalige geul terwijl de boorpunten 43, 44 en 45 op een dalvlakteterras liggen.

Locatie I Hier is een vlakvaaggrond aanwezig, hoe stemt dit overeen met de hier aangetroffen vondsten? De vlakvaaggrond is mogelijk een moderne bodem die hier het gevolg van egalisatie­ werkzaamheden waarbij de oorspronkelijke dekzandkop is afgetopt in de richting van het beekdal. Hierdoor is de oorspronkelijke bodemopbouw waarschijnlijk verloren gegaan en is vondstmateriaal aan het oppervlak komen te liggen.

Locatie J Hoe zitten hier de bodemopbouw en de geomorfologie in elkaar? Hier zijn over de gehele lengte van het boorprofiel oude bodems (vorstvaaggronden) aangetroffen die al lange tijd een voor bewoning geschikt oppervlak zullen vormen. Het reliëf verraad dat hier een geul in ligt. Ook in deze geul vindt echter al geruime tijd bodemvorming plaats in de vorm van verbruining.

Locatie K Hoe verhoud de bodem zich in relatie tot de archeologische waardering? De op het lager gelegen zuidelijke deel aangetroffen resten van podzolvorming geven aan dat hier waarschijnlijk overal podzolbodems aanwezig zullen zijn geweest. Deez zijn op het noordelijke deel echter verloren gegaan ten gevolge van egalisatie-werkzaamheden. Hier is een middelhoge verwachting dan ook zeker op zijn plaats hoewel veel van de archeologische resten sterk zullen zijn aangetast.

Locatie L Ligt hier een relevante dekzandkop met overgang naar een beekdal? Hier is een (voormalige) dekzandkop aangetroffen die ten gevolge van egalisatie­ werkzaamheden en bodembewerking is afgetopt en waarvan de oorspronkelijke bodemopbouw volledig verloren is gegaan.

Locatie M Hoe zitten de bodem en de geomorfologie in elkaar, zijn hier sporen van middeleeuwse bewoning (te verwachten)? Het betreft hier een dekzandkop waarvan de oorspronkelijke bodemopbouw door moderne grondbewerking volledig verloren is gegaan. Van middeleeuwse sporen zullen hooguit de diepst gelegen delen bewaard zijn gebleven.

Locatie N Is dit een dekzandvlakte en hoe verloopt het bodemprofiel? Het oostelijke deel wordt gekenmerkt door resten van podzolvorming en maakt derhalve deel uit van een dekzandrug. Op het westelijke deel ontbreken sporen van podzolvorming. Dit deel zal derhalve op een dekzandvlakte liggen.

Versie: 23-04-2010 WWW.ArcheoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagina 38

Locatie O Hoe zitten de bodem en de geomorfologie in elkaar? Over het geheel genomen zijn hier oude bodems (vorstvaaggronden) aangetroffen die al geruime tijd aan verbruining onderhevig zijn. Op het (relatief laag gelegen) noordelijke deel lijkt in een later stadium nog afzetting van kleiig zand te hebben plaatsgevonden dat (nog) niet is verbruind. Deze bodems zouden als ooivaaggronden op vorstvaaggronden aangemerkt kunnen worden. Dit deel vormt geomorfologisch waarschijnlijk een voormalige geul.

Versie: 23-04-2010 WWW.ArcheoPrO.nl Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 39

Verklarende woordenlijst: BP: Before Present (present = 1950) GPS: Global Positioning System IVO: Inventariserend Veldonderzoek NAP: Normaal Amsterdams Peil. RCE: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed SIKB: Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging5 Bodembeheer

Archeologische tijdschaal Periode Datering Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) 250.000 9000 Mesolithicum (midden steentijd) 9000 4500 Neolithicum (nieuwe steentijd) 4500 2100 Bronstijd 2000 800 Uzertijd 800 12 v. chr. Romeinse tijd 12 v chr. 500 n. chr. Vroege middeleeuwen 500 1000 Volle middeleeuwen 1000 1250 Late middeleeuwen 1250 1500 Nieuwe tijd 1500 heden

Bronnen

Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Topl OVector, GBKN kaarten, Emmen 2008

Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft.

Literatuur

Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) 1988. Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Amersfoort.

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 40

Bijlage 1: Boorbeschrijving

Algemene kopgegevens Soort boring BAR Projectnununer 10-055 Projectnaam Veldtoets gemeente Peel en Maas Deelgebied Nvt Organisatie ArcheoPro CIS-code nvt coördiuaatsysteem RD2000 Coördiuaatsysteemdatum ETRS89 Locatiebepaling GPS en meetlint Referentievlak NAP Bepaling maaiveidhoogte AHN - Waterpas Boormethode Guts en edelman Boordiameter 3 cm en 15 cm Opdrachtgever Past2Present. Woerden

Posities van de boringen (boorlocaties) 31 202077 367666 24.47 Boornummer xco YCO MA, M'stovNAP 32 204034 368395 17.53 1 187736 371700 29.39 33 204058 368369 16.95 2 187690 371684 29.13 34 203976 368450 18.15 3 187633 371651 28.71 35 203938 368498 18.42 4 187596 371630 28.33 36 203877 368569 17.78 5 190535 371567 30.62 37 203799 368618 17.63 6 190577 371537 30.76 38 204000 368423 17.79 7 190618 371510 30.86 39 205960 372808 15.46 8 190667 371472 30.98 40 205933 372849 16.55 9 190708 371445 31.10 41 205902 372886 16.10 10 190750 371417 31.16 42 205859 372911 16.35 11 190790 371390 31.14 43 205784 372921 18.74 12 199201 368373 30.24 44 205753 372956 19.29 13 199162 368429 30.37 45 205710 373004 18.37 14 199135 368473 30.40 46a 203896 375289 24.16 15 199105 368518 30.41 46b 203864 375259 24.46 16 200614 369017 29.80 47 203463 377317 27.04 17 200617 369055 29.57 48 203456 377393 26.56 18 200638 369116 28.98 49 202851 377839 26.89 19 2006"?4 369163 28.37 50 202882 377850 26.83 20 200699 369218 27.63 51 199974 376868 29.79 21 200724 369273 27.56 52 198765 375494 29.53 22 200740 369317 27.71 53 198816 375608 29.79 23 200754 369345 27.56 54 200526 373919 28.01 24 200776 369380 26.61 55 200571 373917 28.17 25 200794 369420 25.99 56 200636 373916 28.60 26 202217 367346 20.76 57 189066 373933 33.20 27 202207 367401 19.97 58 189092 373945 32.97 28 202185 367452 21.97 29 202166 367505 23.20 30 202121 367580 23.52

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 41

Boorbeschri ving volgens ASB 5.1 Boor LDO Lithologie Kleur Overige kenmerken AIS Nr GD B BS BZ B BH HK TK IK VL co PL VS SS BHN BI Gl K G K H T 1 45 Zrnf 1 3 BR DO BOV

50 Zrnf 1 2 BR O DO BHB DEZ R 60 Zrnf 1 GE DO BHBC DEZ 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 2 40 Zrnf 1 3 BR DO BOV

45 Zrnf 1 2 BR O DO BHB DEZ R 60 Zrnf 1 GE DO BHBC DEZ 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 3 30 Zrnf 1 3 BR DO BOV 70 Zrnf 1 GE BHC DEZ 4 30 Zrnf 1 3 BR DO BOV 60 Zrnf 1 GE BHC DEZ 5 40 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 50 Zrnf 1 3 BR DO BOV 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 6 50 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 7 50 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 8 60 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 9 35 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 50 Zrnf I 1 GE BR BR ROG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 10 35 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 50 Zrnf 1 1 GE BR BR ROG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 11 50 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 65 Zrnf 1 1 GE BR BR ROG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 12 45 Zrnf 1 3 BR DO BOV 50 Zrnf 1 1 GE BR BR ROG 70 Zrnf 1 GE BHC DEZ 13 35 Zrnf 1 3 BR DO BOV 70 Zrnf 1 GE BHC DEZ 14 30 Zrnf 1 3 BR DO BOV 60 Zrnf 1 GE BHC DEZ 15 55 Zrnf 1 3 BR DO BOV 70 Zrnf 1 GE DO BHBC DEZ 00 Zrnf 1 GE BHC DEZ 16 25 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 70 Zrnf 1 GE BHC DEZ 17 30 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 70 Zrnf 1 GE BHC DEZ 18 40 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 19 35 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 70 Zrnf 1 1 GE BHC DEZ 20 40 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 70 Zrnf 1 1 GE BHC DEZ 21 50 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 80 Zrnf 1 1 GE BHC DEZ 22 40 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 70 Zrnf 1 1 GE BHC DEZ 23 40 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 60 Zrnf 1 1 GE BHC DEZ 24 40 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 65 Zrnf 1 1 GE BHC DEZ 25 40 Zrnf 1 2 BR GE GE VRG 80 Zrnf 1 1 GE BHC DEZ 26 20 Zmg 3 BR DO BOV 100 Zmg 1 BR 130 Zgr GE 27 40 Zmg 3 BR DO BOV 130 Zmg 1 BR

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 42

160 Zgr GE 28 40 Zmg 3 BR DO BOV 140 Zmg 1 BR 170 Zgr GE 29 30 Zmg 3 BR DO BOV 160 Zmg 1 BR 190 Zgr GE 30 30 Zmg 3 BR DO BOV 110 Zmg 1 BR 150 Zgr GE 31 40 Zmg 3 BR DO BOV 120 Zmg 1 BR 150 Zgr GE 32 40 Zmg 2 3 BR DO BOV 85 Zmg 2 1 BR 120 Zgr 2 GE 34 40 Zmg 2 3 BR DO BOV 80 Zmg 2 1 BR 125 Zgr 2 GE 35 40 Zmg 3 BR DO BOV 110 Zmg 1 BR 130 Zgr GE 36 30 Zmg 2 3 BR DO BOV 65 Zmg 2 BR 125 Zmg 1 BR 160 Zgr GE 37 30 Zmg 2 3 BR DO BOV 50 Zmg 2 BR 130 Zmg 1 BR 160 Zgr GE 39 25 Zmg 3 BR DO BOV 100 Zmg 1 BR 40 40 K 2 3 BR DO ST BOV 130 K 2 GR MSL 140 Zgr GE 41 40 K 2 3 BR DO ST BOV 130 K 2 GR BR MSL 1 135 Zgr GE 42 40 K 2 3 BR DO ST BOV 135 K 2 GR BR MSL 1 140 Zgr GE 43 15 Zmg 3 BR DO BOV 120 Zmg GE 150 Zgr GE 44 40 Zmg 3 BR DO BOV 120 Zmg GE 150 Zgr GE 45 30 Zmg 3 BR DO BOV 80 Zmg GE 130 Zgr GE 46a 40 Zrnf 1 1 GE BR BR ROG 180 Zrnf 1 GE BHC DEZ 250 Zrnf 1 1 GE DEZ 46b 30 Zrnf BR DO BHA 50 Zrnf BR GE BHA 60 Zrnf 1 GE DEZ 180 Zrnf GE O R 250 Zrnf 1 1 GE DEZ 47 25 Zrnf 1 3 BR DO BHA 30 Zrnf 1 GE DO BHBC DEZ 55 Zrnf 1 GE BHC DEZ 48 10 Zrnf 1 3 BR DO BOV 35 Zrnf 1 GR BHE DEZ 60 Zrnf 1 2 BR O DO BHB DEZ R 80 Zrnf 1 GE DO BHBC DEZ 100 Zrnf 1 GE BHC DEZ 49 30 Zrnf 1 3 BR DO BOV 50 Zrnf 1 1 GE BR BR ROG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 50 25 Zrnf 1 3 BR DO BOV

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Archeologische onderzoek Veldtoets Gemeente Peel en Maas. ArcheoPro Rapport, 1030, Pagma 43

50 Zrnf 1 1 GE BR BR ROG 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 51 25 Zrnf 1 3 BR DO BOV 50 Zrnf 1 2 BR LI LI 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 52 30 Zrnf 1 3 BR DO BOV 45 Zrnf 1 1 GE BR ROG 85 Zrnf 1 3 BR DO BOV 115 Zrnf 1 1 GE BR ROG

120 Zrnf 1 2 BR O DO BHB DEZ R 135 Zrnf 1 GE DO BHBC DEZ 160 Zrnf 1 GE BHC DEZ 53 35 Zrnf BR DO BHA 60 Zrnf 1 1 GE DEZ 54 45 Zrnf 1 3 BR DO BOV 60 Zrnf 1 2 BR 70 Zrnf 1 2 BR LI LI 100 Zrnf 1 GE BHC DEZ 55 50 Zrnf 1 3 BR DO BOV 80 Zrnf 1 GE BHC DEZ 56 50 Zrnf 1 3 BR DO BOV 95 Zrnf 1 2 BR LI LI 110 Zrnf 1 GE BHC DEZ 57 40 Zrnf 1 3 BR DO BOV 45 Zrnf 1 2 BR LI LI 70 Zrnf 1 GE BHC DEZ 58 35 Zrnf 1 3 BR DO BOV 70 Zrnf 1 GE BHC DEZ

Betekenis van de afkortingen: LDO - Onderzijde boortraject Lithologie: GD - Onverharde sedimenten: G = grind, K = klei, L = leem, V = veen en Z = zand Bijmengsels: BK = bijmengsel klei, BS = bijmengsel silt, BZ =bijmengsel zand, BG= bijmengsel grind, BH = bijmengsel humus. Betekenis toegevoegde cijfers: 1 = zwak, 2 = matig, 3 = sterk en 4 = uiterst. Kleur: HK = hoofdkleur, BL = blauw, BR = bruin, GE = geel, GN = groen, GR = grijs, OL = olijf, OR =oranje, PA = paars, RO = rood, RZ = roze, WI = wit, ZW = zwart. TK = Tweede kleur (kleurafkortingen als boven). IK = Intensiteit kleur: LI = licht en DO = donker VLK = Vlekken (V): 2e en 3e letter is kleurafkorting als boven, 1 = weinig, 2 = matig , 3= veel Overige kenmerken; CO = Consistentie (C ): ZSL-zeer slap, SLA-slap, MSL-matig slap, MST-matig stevig, STV-stevig PLH = plantenresten (PLO = geen, PLI = spoor, PL2 = weinig, PL3 = veel) VS = veensoorten SST = Sedimentaire structuren BHN = Bodemhorizont; BHC = C-horizont, BHB = B-horizont, BHAC= AC-horizont, BHBC = BC- horizont. BI = Bodemkundige interpretaties; BOV = bouwvoor , ROG = rommelig, OPG = opgebracht, VRG = vergraven GI = Geologische interpretaties; DEZ = dekzand AIS = Archeologische indicatoren

Versie: 23-04-2010 www.ArcheoPro Bijlage 12 Meta-informatie digitale gegevens

Het rapport is opgesteld in Word 2007 en heeft de extensie . docx. Een kopie van het rapport is in PDF opgeslagen. De overzichtskaarten, verwachtingskaarten en alle onderliggende deelkaarten zijn geproduceerd binnen Maplnfo 8.0, gebruikmakend van de projectie Netherlands Coordinate System /Netherlands National System. Kopieën van deze kaarten zijn als PDF opgeslagen ten behoeve van de rapportage. Historische kaarten zijn geogerefereerd en vervolgens ingepast in de overzichtskaart, waama de relevante gegevens zijn gedigitaliseerd. De catalogi behorende bij de kaarten zijn opgesteld in Excel 2007 en hebben de extensie . xlsx

66