Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2203 — Poz. 429, 430

429

UCHWA£A Nr XXIV/117/2008 RADY GMINY KOTLIN

z dnia 29 grudnia 2008 r.

w sprawie upowa¿nienia Kierownika Gminnego Oœrodka Pomocy Spo³ecznej w Kotlinie do podejmowania dzia³añ wobec d³u¿ników alimentacyjnych.

Na podstawie art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. §2. Wykonanie uchwa³y powierza siê Wójtowi Gminy o samorz¹dzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze Kotlin. zmianami) Rada Gminy Kotlin uchwala, co nastêpuje: §3. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie po up³ywie 14 dni od dnia og³oszenia w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielko- §1. Upowa¿nia siê Kierownika Gminnego Oœrodka Pomo- polskiego. cy Spo³ecznej w Kotlinie do podejmowania dzia³añ wobec d³u¿ników alimentacyjnych zgodnie z przepisami ustawy z Przewodnicz¹cy Rady dnia 7 wrzeœnia 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do (-) Czes³aw Moch alimentów (Dz.U. Nr 192, poz. 1378 ze zmianami).

430

UCHWA£A Nr XXIV/113/2008 RADY GMINY KOTLIN

z dnia 29 grudnia 2008 r.

w sprawie przyjêcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Kotlin na lata 2008 - 2011

Na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. §2. Wykonanie uchwa³y powierza siê Wójtowi Gminy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, Kotlin. poz. 1568 ze zmianami) Rada Gminy Kotlin uchwala, co §3. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie z dniem podjêcia i podlega nastêpuje: og³oszeniu w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielko- polskiego. §1. Przyjmuje siê „Gminny Program Opieki nad Zabytka- mi dla Gminy Kotlin na lata 2008 - 2011” stanowi¹cy za³¹cznik Przewodnicz¹cy Rady do uchwa³y. (-) Czes³aw Moch Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2204 — Poz. 430

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI rejestru zabytków oraz wykazem obiektów typowanych do DLA GMINY KOTLIN NA LATA 2008-2011 Gminnej Ewidencji Zabytków - ocena stanu gminnego zasobu zabytków nieruchomych – okreœlenie kategorii i 1.1. WSTÊP stopnia zagro¿eñ, 1.1. Postanowienia ogólne - podejmowanie i okreœlanie warunków wspó³pracy z w³a- œcicielami obiektów zabytkowych dla zapewnienia im na- 1.1.1. Ilekroæ w niniejszym programie mowa o: le¿ytej opieki oraz okreœlenia sposobów udostêpnienia a) ustawie – rozumie siê przez to ustawê z dnia 23 lipca 2003 dóbr kultury narodowej, bêd¹cych ich w³asnoœci¹, a tak¿e r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr wskazywanie potencjalnych Ÿróde³ finansowania, 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238, poz. - inicjowanie i wspieranie dzia³añ edukacyjnych, informacyj- 2390, Nr 50 poz. 362 z 2006 r) nych, turystycznych itp. maj¹cych na celu propagowanie b) Gminie – rozumie siê przez to Gminê Kotlin znajomoœci zabytków i uœwiadamianie koniecznoœci opieki nad zabytkami. c) Programie - rozumie siê przez to Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Kotlin na lata 2008-2011 - wspieranie dzia³añ maj¹cych na celu pozyskanie œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami. d) Konserwatorze – rozumie siê przez to Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu 1.3. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. e) Planie – rozumie siê przez to Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego z dnia 26 1. Uregulowania formalno prawne ochrony i opieki nad listopada 2001 r. zabytkami. f) Strategii – rozumie siê przez to Strategiê Rozwoju Woje- Wykonanie, „Gminnego programu opieki nad zabytkami wództwa Wielkopolskiego do roku 2020 z dnia 19 grudnia Gminy Kotlin” wynika z: 2005 r. - Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym g) Programie Operacyjnym – rozumie siê przez to Wielkopol- (Dz.U. Z 2001 r. Nr 142 poz. 1591 z póŸniejszymi zmianami). ski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, Ustawa ta w³¹cza do zadañ w³asnych gminy ochronê zabytków i opiekê nad zabytkami (art. 7 ust. 1 pkt 1.) h) Narodowej Strategii – rozumie siê przez to Narodow¹ Strategiê Rozwoju Kultury na lata 2004-2013, - Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 oraz z i) Wojewódzkim Programie – rozumie siê przez to Wielkopol- 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238, poz. 2390) Przeanalizo- ski Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata wano akty prawne okreœlaj¹ce mo¿liwoœci oraz warunki 2008-2013 ochrony i opieki nad zabytkami. 9). Ustawa o ochronie 1.2. CEL OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI zabytków okreœla przedmiot, zakres i formy ochrony NAD ZABYTKAMI. zabytków oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajo- wego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytka- Celem „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gmi- mi oraz finansowania prac konserwatorskich, restaura- ny Kotlin” jest: torskich i robót budowlanych przy zabytkach a tak¿e - wzmocnienie ochrony i opieki nad materialn¹ czêœci¹ organizacjê organów ochrony zabytków (rozdz. 1 art. 1) dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków W ustawie okreœlono podzia³ kompetencji w zakresie poprzez zahamowanie procesów ich degradacji, a w dal- ochrony zabytków. Zgodnie z art. 87. ust. 1 wójt (bur- szej kolejnoœci poprawa stanu ich zachowania, mistrz, prezydent miasta) ma obowi¹zek sporz¹dzenia na okres 4 lat odpowiednio gminnego programu opieki - uwzglêdnianie uwarunkowañ ochrony zabytków przy spo- nad zabytkami. Ustawa nak³ada na gminê obowi¹zki i rz¹dzaniu i zmianie miejscowych planów zagospodarowa- uprawnienia. nia przestrzennego gminy, - zgodnie z art. 16 ust. 1 rada gminy, po zasiêgniêciu opinii - aktywne zarz¹dzanie zasobem stanowi¹cym materialne wojewódzkiego konserwatora zabytków, ma mo¿liwoœæ dziedzictwo kulturowe poprzez kompleksow¹ rewaloryza- stworzenia parku kulturowego na podstawie podjêtej cjê zabytków i po wykonaniu analizy funkcjonalnej ich uchwa³y, celem objêcia skuteczn¹ ochron¹ krajobrazu adaptacjê na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, re- kulturowego oraz wyró¿niaj¹cych siê krajobrazowo tere- kreacyjne i inne cele spo³eczne. Projekty musz¹ posiadaæ nów, na których znajduj¹ siê zabytki charakterystyczne dla znacz¹cy wp³yw ekonomiczny na rozwój regionalny, w tym danego regionu (po uprzednim zasiêgniêciu opinii w³aœci- przyczyniaæ siê szczególnie do wzrostu dochodów i zwiêk- wego konserwatora zabytków) szania iloœæ miejsc pracy. - art. 18, art. 19, art. 20 wprowadzaj¹ obowi¹zek uwzglêdnia- - okreœlenie celów, kierunków dzia³añ oraz zadañ, które powin- nia ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przy sporz¹- ny byæ podjête przez organy i jednostki administracji publicz- dzaniu i aktualizacji miejscowych planów zagospodarowa- nej w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. nia przestrzennego, studiów uwarunkowañ i kierunków - zapoznanie siê z zasobami dziedzictwa kulturowego, histo- zagospodarowania przestrzennego oraz uzgodnienia ich ri¹ zabytków gminy, z wykazem obiektów wpisanych do projektów zmian z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2205 — Poz. 430

- art. 22 ust. 4 nak³ada na Wójta Gminy Kotlin obowi¹zek z elementów rozwoju gospodarczego regionu jako baza dla prowadzenia gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru turystyki i us³ug kulturalnych oraz czynnikiem integracji spo- kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, ³ecznej. Cel ten ma byæ realizowany poprzez: „inwestycje w objêtych wojewódzk¹ ewidencj¹ zabytków instytucje kultury, ochronê dorobku kulturowego, wsparcie dzia³añ powiêkszaj¹cych dorobek kulturalny regionu, promocjê - art. 31 ust. 1 pkt 2, ust 2 oraz art. 33 ust. 1 i ust. 2 aktywnoœci kulturalnej mieszkañców”. Jego miar¹ bêdzie m.in. zobowi¹zuje wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do iloœæ odrestaurowanych obiektów dziedzictwa kulturowego. przyjêcia zawiadomienia o odkryciu lub znalezieniu przed- miotu, co do którego istnieje podejrzenie, ze jest zabytkiem 2.1.2. Planem zagospodarowania przestrzennego Woje- lub zabytkiem archeologicznym oraz natychmiastowego wództwa Wielkopolskiego. przekazania tej wiadomoœci wojewódzkiemu konserwato- Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa rowi zabytków, Wielkopolskiego zosta³ uchwalony w dniu 26 listopada 2001 - art. 71 ust. 1 i ust. 2 –w przypadku gdy jednostka samo- r. przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego (Uchwa³a nr rz¹du terytorialnego posiada tytu³ prawny do zabytku do XLII/628/2001). Jest to dokument planowania strategicznego jej zadañ w³asnych nale¿y sprawowanie opieki w tym okreœlaj¹cy dzia³ania, za pomoc¹, których samorz¹d woje- finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i wództwa wp³ywa na rozmieszczenie funkcji terenów w prze- budowlanych przy tym zabytku, strzeni i ich wzajemne powi¹zanie. - art. 81 – organ stanowi¹cy gminy lub powiatu mo¿e Za cel przewodni przyjêto doprowadzenie do zrównowa- udzielaæ dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie ¿onego rozwoju ca³ego terytorium województwa poprzez two- lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru rzenie m.in. ³adu przestrzennego, ekonomicznego i ekologicz- wed³ug zasad okreœlonych w podjêtej przez ten organ nego. £ad przestrzenny wyra¿aj¹cy siê d¹¿eniem do harmo- uchwale, nijnoœci i proporcjonalnoœci wszystkich elementów œrodowi- ska cz³owieka, który mo¿na uzyskaæ przez realizowanie nastê- - art. 87 - Wójt Gminy Kotlin sporz¹dza na okres 4 lat gminny puj¹cych zasad stosowanych w czasie tworzenia miejscowych program opieki nad zabytkami, z którego przedstawia co planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwa- 2 lata sprawozdanie Radzie Gminy. runkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin 2. UWARUNKOWANIA ZEWNÊTRZNE OCHRONY ZASO- w aspekcie szeroko rozumianej ochrony zasobów kulturo- BÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. wych. W planie okreœlone zosta³y ogólne zasady kszta³towania przestrzeni: 2.1. RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZA- BYTKAMI Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE kszta³towanie przestrzeni miejskiej poprzez ochronê dzie- WOJEWÓDZTWA: dzictwa kulturowego, to¿samoœci i tradycyjnych elemen- tów œrodowiska (zabytkowe dzielnice, budynki, dominanty 2.1.1. Strategi¹ rozwoju województwa wielkopolskiego przestrzenne, panoramy, tereny zielone, tereny otwarte) – „Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku w miejscowych planach zagospodarowania przestrzenne- 2020” zosta³a opracowana przez Urz¹d Marsza³kowski Woje- go maj¹ zostaæ zwiêkszone wymogi architektoniczne od- wództwa Wielkopolskiego a przyjêta przez Sejmik Wojewódz- noœnie nowych obiektów powstaj¹cych w pobli¿u terenów twa Wielkopolskiego w dniu 19 grudnia 2005 r. Dokument ten o wa¿nych pod wzglêdem kulturowym i przyrodniczym, stanowi podstawê do sporz¹dzenia planu zagospodarowania respektowanie wytycznych konserwatorskich nie tylko w przestrzennego województwa oraz okreœla najwa¿niejsze kie- przypadku obiektów objêtych ochron¹, ale tak¿e w przy- runki rozwoju spo³eczno - gospodarczego regionu. padku zagospodarowania zabytkowych uk³adów urbani- Strategia wyznacza kierunki dzia³añ i pozwala zorientowaæ stycznych i ruralistycznych, priorytety na konkurencyjnoœæ regionaln¹, wzrost zatrudnie- - w celu lepszego wyeksponowania miejsc szczególnie cen- nia oraz wzrost wykszta³cenia mieszkañców, nych kulturowo wykorzystanie atutów wynikaj¹cych z Jednym z g³ównych celów kierunkowych strategii jest ukszta³towania terenu, osi widokowych, panoram, „Poprawa jakoœci przestrzeni województwa, systemu eduka- - w zapisach miejscowych planów zagospodarowania prze- cji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery spo³ecznej skutkuj¹ca strzennego po³o¿enie nacisku na harmonijne wkompono- wzrostem poziomu ¿ycia mieszkañców” poprzez zwiêkszenie wywanie nowej architektury w historyczn¹ zabudowê w konkurencyjnoœci regionalnej poprzez promocjê dziedzictwa obszarach œródmiejskich oraz w pobli¿u terenu o najwy¿- kulturowego gmin i obszarów miejskich (budowa marki i szych walorach kulturowych i przyrodniczych, wizerunku regionu) oraz zwiêkszenie spójnoœci spo³ecznej, gospodarczej i przestrzennej dziêki zachowaniu i wykorzysta- - podejmowanie opracowañ dotycz¹cych rewaloryzacji za- niu dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego oraz rozwoju bytkowych dzielnic. turystyki. - w przypadku nowej zabudowy odwo³ywanie siê do wzor- G³ówny cel strategiczny – „Dostosowanie przestrzeni do ców architektury regionalnej, wyzwañ XXI wieku” ma zostaæ osi¹gniêty za pomoc¹ zró¿nico- - podkreœlona zosta³a ochrona œrodowiska przyrodniczego wanych celów operacyjnych. Jednym z nich jest wzrost znacze- poprzez objêcie obszarów chronionego krajobrazu oraz nia i zachowanie dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo kultu- zespo³ów przyrodniczo - krajobrazowych miejscowymi rowe wykorzystane w sposób efektywny mo¿e stanowiæ jeden planami zagospodarowania przestrzennego, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2206 — Poz. 430

- w przypadku kszta³towania przestrzeni wiejskiej przyjêto cjê nastêpuj¹cych celów szczegó³owych: wzrostu udzia³u tu- ochronê charakterystycznych uk³adów ruralistycznych, ze- rystyki w gospodarce regionu oraz wzrostu udzia³u kultury w spo³ów sakralnych, pa³acowo - parkowych, folwarków, za- ¿yciu mieszkañców. bytkowych budynków mieszkalnych, gospodarskich, u¿y- Dziedzictwo kulturowe zosta³o uznane obok wsparcia roz- tecznoœci publicznej oraz pozosta³ych elementów typowych woju infrastruktury na terenach turystycznych, za jedno z pól dla architektury wiejskiej (przydro¿ne krzy¿e, kapliczki). interwencji odnoœnie, którego okreœlono dwie kategorie: W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego przyjêto za- - ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego, sadê bezwzglêdnego zachowania obowi¹zuj¹cego prawa, ujê- tego w ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr - rozwój infrastruktury kulturalnej kultury (Dz.U. z 1999 r. Nr 8 poz. 1150) oraz w ustawie o 2.1.4. Tezy krajowego programu ochrony zabytków. muzeach z dnia 21 listopada 1996 r o ochronie dóbr kultury znajduj¹cych siê w zbiorach muzealnych. Ochrona krajobrazu Opracowanie Krajowego Programu Ochrony Zabytków i kulturowego ma byæ realizowana poprzez stosowanie zapisów Opieki nad Zabytkami jest ustawowym obowi¹zkiem Mini- zawartych w studiach uwarunkowañ i kierunków zagospoda- stra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zgodnie z zapisem rowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece zagospodarowania przestrzennego. nad zabytkami. Zadaniem g³ównym polityki Pañstwa jest stworzenie mechanizmów porz¹dkuj¹cych sferê ochrony G³ówne zasady zagospodarowania przestrzennego Woje- zabytków i dostosowanie jej do gospodarki rynkowej. Zada- wództwa Wielkopolskiego: niem programu jest okreœlenie celów, kierunków oraz zadañ - tworzenie warunków do wspó³istnienia œrodowiska przy- poszczególnych organów i jednostek administracji publicz- rodniczego i zurbanizowanego, nej w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami, wzmocnienie ochrony, opieki nad dziedzictwem kulturowym oraz sposób - zachowanie dziedzictwa kulturowego i wpisanie go w finansowania planowanych dzia³añ wraz z harmonogramem struktury przestrzenne i otaczaj¹cy krajobraz. ich realizacji. Za ograniczenia maj¹ce wp³yw na kszta³towanie przestrze- Tezy dotycz¹ce zakresu opracowania programu ochrony ni regionu uznano: bariery okreœlone w planach ochrony zabytków: parków krajobrazowych, dokumentach powo³uj¹cych obszary chronionego krajobrazu oraz w ogólnych zasadach konstru- a) uwarunkowania ochrony i opieki nad zabytkami, uj¹cych ³ad przestrzenny, w myœl których d¹¿y siê do zacho- - stan zabytków nieruchomych, ruchomych, archeolo- wania obiektów cennych kulturowo a ich otoczenie chroni siê gicznych, zabytków techniki, pomników historii i obiek- przed dzia³aniami dysharmonizuj¹cymi. tów wpisanych na listê œwiatowego dziedzictwa, stan Specjalne zapisy ukierunkowuj¹ce kszta³towanie przestrze- s³u¿b konserwatorskich, stan opieki nad zabytkami, ni dotycz¹ stref ochrony konserwatorskiej i stref ochrony stan uregulowañ prawnych, widokowej. Zagospodarowanie przestrzeni na tych obszarach b) dzia³ania o charakterze systemowym: powinno odbywaæ siê na zasadach okreœlonych przez s³u¿by konserwatorskie oraz odpowiednie zapisy w miejscowych - powi¹zania ochrony z polityk¹ ekologiczn¹, ochron¹ planach i studiach uwarunkowañ. przyrody, architektoniczn¹ i przestrzenn¹, celn¹ i poli- tyka bezpieczeñstwa pañstwa, W punkcie dotycz¹cym wykorzystania szans i mo¿liwoœci tkwi¹cych w zagospodarowaniu przestrzennym Plan podkre- - wypracowanie strategii ochrony dziedzictwa i wprowa- œla, ¿e elementy naturalne i kulturowe w krajobrazie mog¹ dzenie jej do polityk sektorowych, spe³niaæ rolê stymulatora innych dziedzin ¿ycia o ile zostan¹ c) system finansowania wykorzystane we w³aœciwy sposób, min. wykorzystanie zaso- bów dziedzictwa kulturowego dla celów turystycznych po- - stworzenie sprawnego systemu finansowania i opieki przez dostosowanie obiektów do nowych funkcji, dba³oœæ o konserwatorskiej stan techniczny oraz estetykê zarówno samych zabytków jak d) dokumentowanie, monitorowania i standaryzacja metod i ich otoczenia. dzia³ania 2.1.3. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na e) kszta³cenie i edukacja lata 2007-2013. - kszta³cenie specjalistyczne, podyplomowe i system Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007- uznawalnoœci wykszta³cenia, 2013 zosta³ opracowany w zwi¹zku z Rozporz¹dzeniem Rady nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r, w którym ustanowiono - edukacja spo³eczeñstwa, przepisy ogólne dotycz¹ce Europejskiego Funduszu Rozwoju - edukacja w³aœcicieli i u¿ytkowników, Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spo³ecznego i Fundu- szu Spójnoœci. f) wspó³praca miêdzynarodowa W VI Priorytecie Programu dotycz¹cym „Turystyki i œrodo- - wspó³praca z instytucjami i organizacjami, wiska kulturowego” okreœlono g³ówny cel – wykorzystanie - wspó³praca w obszarze Europy Œrodkowej œrodowiska przyrodniczego i kulturowego dla zwiêkszenia atrakcyjnoœci regionu. Zostanie on osi¹gniêty poprzez realiza- 2.1.5. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2207 — Poz. 430

Strategiczne cele polityki w zakresie ochrony zabytków Jest to program uzupe³niaj¹cy Narodow¹ Strategiê Roz- zosta³y sformu³owane z Narodowym Programie Kultury woju Kultury na lata 2004-2020 r., poprzez rozszerzenie celów „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004- strategii, wprowadzenie systemu jej realizacji, monitorowania 2013” przyjêtym przez Rz¹d RP 21 wrzeœnia 2004 r. Podstawa i ewaluacji. jego opracowania by³o okreœlenie dziedzictwa kulturowego Okreœlone zosta³y kierunki dzia³añ z zakresu kultury przy- jako potencja³u poszczególnych regionów, który sprzyjaæ ma jête we wstêpnym projekcie Narodowego Planu Rozwoju na wzrostowi konkurencyjnoœci regionów dla turystów, inwesto- lata 2007-2013 dot. ochrony i zachowania dziedzictwa kultu- rów i mieszkañców oraz uznanie go za podstawê rozwoju rowego obejmuj¹ce min. kompleksow¹ rewaloryzacjê zabyt- kultury i upowszechniania kultury. Jest to dokument podej- ków, obiektów poprzemys³owych i powojskowych, ich ada- muj¹cy próbê okreœlenia nowoczeœnie pojmowanej polityki ptacjê na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyj- kulturalnej pañstwa, funkcjonuj¹cej na warunkach rynkowych. ne, a tak¿e inne cele spo³eczne, zwiêkszenie roli zabytków w Celem strategicznym Narodowego Programu jest zrówno- rozwoju turystyki i przedsiêbiorczoœci, tworzenie zintegrowa- wa¿enie rozwoju kulturalnego regionów w Polsce, który ma nych narodowych produktów turystycznych, budowê i rozbu- zostaæ osi¹gniêty poprzez realizacjê nastêpuj¹cych celów cz¹st- dowê sieci informatycznych w celu promocji potencja³u kul- kowych: turowego regionów, inwentaryzacjê i digitalizacjê zabytków dziedzictwa ruchomego i nieruchomego oraz jego promocjê, - wzrost efektywnoœci zarz¹dzania sfer¹ kultury, organizacjê imprez o miêdzynarodowym charakterze, tworze- - wprowadzenie innowacyjnych rozwi¹zañ w systemie orga- niu warunków dla rozwoju i ochrony dziedzictwa kultury nizacji dzia³alnoœci kulturalnej i w systemie upowszechnia- ludowej, zachowaniu i ochronie krajobrazu kulturowego wsi. nia kultury, Celem strategicznym jest zrównowa¿enie kultury w regio- - zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju kultury, nach, które zostanie osi¹gniête poprzez realizacjê miêdzy innymi nastêpuj¹cych celów cz¹stkowych; - wzrost uczestnictwa i wyrównywanie szans w dostêpie do szkolnictwa artystycznego, dóbr i us³ug kultury, - wzrost efektywnoœci zarz¹dzania sfer¹ kultury, - poprawa warunków dzia³alnoœci artystycznej - zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju i dostê- pie do kultury - efektywna promocja twórczoœci - wzrost udzia³u kultury w PKB - zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków - zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków - zmniejszenie luki cywilizacyjnej poprzez modernizacjê i rozbudowê infrastruktury kultury. - modernizacja i rozbudowa infrastruktury kultury Okreœlone zosta³y nastêpuj¹ce priorytety „Narodowego - wzrost uczestnictwa w kulturze Programu Kultury „Ochrona Zabytków i dziedzictwa Kulturo- - efektywna promocja twórczoœci wego” na lata 2004-2013: W programie operacyjnym „Dziedzictwo kulturowe” okre- 1. aktywne zarz¹dzanie zasobem stanowi¹cym materialne œlono dwa priorytety: rewaloryzacjê zabytków nieruchomych dziedzictwo kulturowe; i ruchomych oraz rozwój kolekcji muzealnych - budowa nowoczesnych rozwi¹zañ organizacyjno - fi- 2.1.7. Wielkopolski Wojewódzki Program Opieki nad Za- nansowych w sferze ochrony zabytków, których g³ów- bytkami na lata 2008-2013 nym celem jest dostosowanie sfery ochrony zabytków do rzeczywistoœci gospodarczej, Podstawowym celem Wielkopolskiego Wojewódzkiego Pro- gramu Opieki nad Zabytkami w skali województwa jest koor- - kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja dynacja i stymulacja dzia³añ zwi¹zanych z opiek¹ nad zabyt- na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyj- kami. Cele programu opieki nad zabytkami zosta³y okreœlone ne i inne cele spo³eczne w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece - zwiêkszenie roli zabytków w rozwoju przedsiêbiorczo- nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z póŸniejszymi. œci i turystyki poprzez tworzenie zintegrowanych naro- zmianami). dowych produktów turystycznych Program zawiera raport o stanie zabytków na terenie 2. Edukacja i administracja na rzecz ochrony i zachowanie województwa wielkopolskiego oraz za³o¿enia programu ochro- dziedzictwa kulturowego: ny zabytków i stanowi element regionalnej polityki rozwoju. - rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie œwiadomoœci Omówiono zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego spo³ecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego, województwa z podaniem zabytków nieruchomych wpisa- nych do rejestru, zabytków nieruchomych ujêtych w ewidencji - ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego przed konserwatorskiej, zabytków ruchomych i parków kulturowych. nielegalnym wwozem, wywozem i przewozem przez Wymieniono obiekty znajduj¹ce siê na liœcie œwiatowego granice dziedzictwa, europejskiego dziedzictwa, pomniki historii, parki 2.1.6. Uzupe³nienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury kulturowe oraz szlaki kulturowe wystêpuj¹ce na terenie wo- na lata 2004-2020 jewództwa. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2208 — Poz. 430

Okreœlono uwarunkowania wewnêtrzne opieki nad zaso- jakie dominuj¹ w gminie to rolnictwo i zwi¹zane z nim bami dziedzictwa i krajobrazu kulturowego w Województwie przetwórstwo rolno – spo¿ywcze. Gmina Kotlin, której po- Wielkopolskim okreœlaj¹c stan zachowania i wspó³czesne za- wierzchnia wynosi 84 km2, nale¿y do grupy gmin obszarowo gro¿enia zabytków w Wielkopolsce najmniejszych w województwie i jest najmniejsz¹ gmin¹ w powiecie jarociñskim. Gmina le¿y przy g³ównych szlakach W pkt 5 „Realizacja Wielkopolskiego Wojewódzkiego komunikacyjnych: drogowym i kolejowym. Przez teren gminy Programu Opieki nad Zabytkami” okreœlono Ÿród³a finanso- przebiega droga krajowa nr 11 relacji Poznañ – Bytom oraz wania zadañ realizowanych w ramach wojewódzkiego pro- pierwszorzêdowa linia kolejowa relacji Poznañ – Katowice. gramu opieki nad zabytkami w województwie wielkopolskim Obszar gminy graniczy od pó³nocy z gmin¹ ¯erków, od min. w okresie programowania 2007-2013 z postulatem, aby zachodu z gmin¹ Jarocin, od po³udnia z gmin¹ Dobrzyca a od w obiektach, w których przeprowadzono prace z udzia³em wschodu z gminami Pleszew i Czermin. œrodków publicznych, istnia³a mo¿liwoœæ udostêpnienia dla spo³eczeñstwa. Na obszar gminy Kotlin sk³adaj¹ siê tereny 12 wsi so³ec- kich (Kotlin, Kurcew, Magnuszewice, Orpiszewek, Parzew, Okreœlone zosta³y sposoby organizacji i realizacji Wielko- Racendów, S³awoszew, Twardów, Wilcza, Wola Ksi¹¿êca, polskiego Wojewódzkiego Programu Opieki nad Zabytkami Wysogotówek i Wyszki). Wiêkszoœæ miejscowoœci z terenu poprzez: ewidencjê, dokumentacjê, udostepnianie, promocjê gminy ma proweniencjê œredniowieczn¹, udokumentowan¹ w i monitoring. Ÿród³ach historycznych: Kotlin – 1283 r.,– lokacja na prawie Spodziewane rezultaty dzia³añ, opartych na realizacji ce- œredzkim, Kurcew – 1434 r., Magnuszewice – 1389 r., Orpisze- lów cz¹stkowych, dla opieki nad zabytkami gminy Kotlin wek – 1411 r., Racendów – 1388 r., S³awoszew – 1395 r., Twardów – 1262 r., S³upia – 1299 r., Wilcza – 1403 r. Wola - podniesienie œwiadomoœci spo³eczeñstwa w zakresie ochro- Ksi¹¿êca – 1304 r., Wyszki 1429 rok. Charakteryzuj¹ siê uk³a- ny dziedzictwa kulturowego, dami przestrzennymi powsta³ymi na bazie rozwoju dróg. - dostêp do informacji o zabytkach, Jednak dzisiejsze schematy planistyczne wsi s¹ w wiêkszoœci efektem XIX wiecznych zmian w strukturze w³asnoœciowej - wzbogacenie obszarów aktywizacji spo³ecznej, gruntów oraz regulacji dróg wiejskich, podczas których naj- - wykorzystanie wypracowanych zasad postêpowania i starsze owalnicowe uk³ady ruralistyczne zmieniano na uliców- metod dzia³ania dla stworzenia markowego produktu tu- ki, regularne rzêdówki liniowe lub wielodro¿nicowe. W wiêk- rystycznego na terenie gminy Kotlin, szoœci s¹ to uk³ady wsi rzêdowych. Uregulowanymi rzêdów- kami liniowymi s¹: Twardów, Racendów, Wola Ksi¹¿êca i - zasilenie sfery ochrony dziedzictwa kulturowego poprzez Wilcza. Wsiami o uk³adzie wielorzêdowym s¹: Kotlin, S³awo- pozyskanie dodatkowych œrodków, szew, Magnuszewice, Orpiszewek i Wyszki. Przyk³adem wsi - wieloletnie gwarancje Ministra Kultury dla kredytów inwe- folwarcznych s¹: Kurcew, Parzew. stycyjnych w sferze dziedzictwa kulturowego zaci¹ganych ¯aden z zachowanych historycznych uk³adów ruralistycz- przez instytucje publiczne, nych z terenu gminy nie zosta³ wpisany do rejestru zabytków. - okreœlenie zasad zagospodarowania i adaptacji zabytków Po³o¿ona na obszarze po³udniowej Wielkopolski gmina oraz nadawania im nowych funkcji w celu zwiêkszenia Kotlin historycznie wchodzi³a w sk³ad terenów objêtych zabo- atrakcyjnoœci komercyjnej zabytków, rem pruskim, co w du¿ym stopniu poprzez panuj¹ce tu - ustanowienie skutecznych zasad interwencyjnych robót stosunki gospodarczo – spo³eczne wp³ynê³o na zachowane do zabezpieczaj¹cych, podejmowanych w przypadku zagro¿e- dziœ dobra kulturowe. Wprowadzone przez w³adze pruskie w nia zabytkowej substancji oraz skutecznej egzekucji zwrotu latach: 1797, po 1815 i 1871 roku przepisy prawa budowlane- poniesionych kosztów, go wymusza³y zastêpowanie drewnianej zabudowy mieszkal- nej obiektami wznoszonymi z trwalszych materia³ów tj. ceg³y - realizacja zasad partnerstwa publiczno - prywatnego w lub kamienia. Efektem tego jest œladowa iloœæ zabudowy sferze adaptacji zabytków do nowych funkcji, drewnianej, a zabudowê miejscowoœci znajduj¹cych siê na 3. ZASOBY DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTURO- terenie gminy stanowi¹ budynki murowane, usytuowane WEGO GMINY kalenicowo do drogi. Gmina po³o¿ona jest w rejonie po³udniowo – wschodniej Wieœ Kotlin w wiekach œrednich podzielona by³a na czêœci. Wielkopolski i zajmuje po³udniowo - wschodni¹ czêœæ powiatu Prawdopodobnie ju¿ w XIII wieku (przed 1283 r.) wieœ uzyska³a jarociñskiego, a na jej terenie znajduje siê wieœ Kotlin, siedziba prawo œredzkie. Najstarszym rodem rycerskim w Kotlinie by³ w³adz gminy. Teren gminy ma zró¿nicowany charakter. Po³o- ród Powa³ów – Ogoñczyków, do których obok Kotlina nale¿a³y ¿ona jest w obrêbie Wysoczyzny KoŸmiñskiej i reprezentuje Magnuszewice, i Twardów. Z rodem tym nale¿y wi¹zaæ za³o- typ wysoczyzny morenowej charakteryzuj¹cej siê, poza tere- ¿enie i uposa¿enie pierwszego koœcio³a parafialnego w Kotli- nami dolin o du¿ych spadkach, p³ask¹ rzeŸb¹ terenu. Obszar nie w XIII wieku, przy lokacji wsi na prawie œredzkim. Drugi gminy to przede wszystkim teren nizinny, urozmaicony doli- ród to Œwinkowie, którzy byli w³aœcicielami dóbr do po³. w. nami cieków wodnych. Najlepiej wykszta³cona jest dolina XV, trzeci – Poraje (1432 r., – Boguchwa³, a w 1478 r., – rzeki Lutyni, ze stromymi zboczami. Dochodz¹ do niej doliny starosta odolanowski Wawrzyniec Gruszczyñski). W 2 po³. XVI boczne, z których najwiêksze to dolina Kotlinki i Patoki. wieku wieœ stanowi³a w³asnoœæ Kaspra Suchorzewskiego, Kompleksy leœne s¹ rozproszone. Najwiêksze, zwarte obszary który dzier¿awi j¹ Piotrowi Korzkiewskiemu, a nastêpnie lasów wystêpuj¹ w pó³nocnej czêœci gminy. G³ówne funkcje, Marcinowi Kotliñskiemu. Ten ostatni w 1579 roku jest ju¿ Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2209 — Poz. 430

wymieniany jako w³aœciciel Kotlina. W koñcu XVII wieku wieœ w³aœciciela maj¹tku Karola ¯ychlinskiego. Do cennych zabyt- nale¿a³a do Wojciecha Karskiego, a nastêpnie, w 1 po³. ków nale¿y równie¿ ceglany, neogotycki koœció³ parafialny nastêpnego stulecia do Miaskowskich. W 1819 roku maj¹tek p.w. Œw. Kazimierza w Kotlinie wybudowany w 1858 roku, w nabywa Teodor Muku³owski i w rêkach tej rodziny pozostaje miejscu wczeœniejszego, z którego pochodzi zachowane do on do 1936 roku. dziœ XVIII wieczne wyposa¿enie, a tak¿e koœció³ parafialny p.w. M.B. Bolesnej w Racendowie, pochodz¹cy z 1911 roku. Wieœ Kotlin po³o¿ona jest po obu stronach drogi z Kalisza przez Pleszew, Jarocin do Poznania. Miejscowoœæ zlokalizowa- W sk³ad zespo³ów sakralnych wchodz¹ zachowane do dziœ, na jest na terenie p³askim, po obu stronach rzeczki Kotlinki, wzniesione w stylu dworkowym, budynki plebani: pochodz¹- wpadaj¹cej dalej na zachód w okolicach Twardowa do Lutyni. ca z 2 po³. XIX wieku plebania w S³awoszewie, z 4 æw. XIX Po pó³nocnej stronie koryta Kotlinki, na terenie dawnego wieku w Kotlinie oraz dwa budynki z pocz. XX wieku w Waliszewa, znajduje siê koœció³ parafialny. Wschodni skraj Twardowie i Magnuszewicach. Kotlina zajmuje za³o¿enie dworsko – parkowo - folwarczne. Szczególne znaczenie maj¹ zachowane na terenie gminy Kotlin nie zachowa³ w pe³ni pierwotnego uk³adu przestrzen- za³o¿enia dworsko – parkowo – folwarczne. Na obszarze nego. Przekszta³cone zosta³o za³o¿enie dworskie, gdzie wybu- gminy znajduje siê dziewiêæ zespo³ów dworskich i pa³aco- dowano przeskalowany, wspó³czesny budynek siedziby RSP wych, z czego 5 ma wpis do rejestru zabytków. Najcenniej- oraz zlikwidowano du¿¹ koloniê czworaków. W zachodniej szym z nich jest dwór w Kotlinie, wzniesiony w 2 po³. XVIII czêœci miejscowoœci znajduje siê dawny Zak³ad Przetwórstwa wieku, rozbudowany i czêœciowo przekszta³cony w 2 po³. XIX Owocowo - Warzywnego „Kotlin” (obecnie Spó³ki z o.o. wieku. Budowniczym dworu by³ Maciej Nowak. Jest to dwór „Kotlin”), którego wspó³czesna zabudowa zmieni³a charakter typu alkierzowego, z holem i salonem na osi, po³o¿ony w panoramy wiejskiej, poprzez zdominowanie jej wielkogabary- parku o pozosta³oœciach uk³adu regularnego. Obiekt ten nale- towymi budynkami przemys³owymi, magazynowymi oraz ¿y do bardzo nielicznych ju¿ przyk³adów szkieletowego bu- blokami mieszkalnymi dla pracowników. downictwa dworskiego na tym terenie i jest najbardziej oka- Zabudowa miejscowoœci objêta ochron¹ konserwatorsk¹, za³ym z szachulcowych dworów Wielkopolski, o elementach oprócz koœcio³a i zespo³u dworskiego, sk³ada siê g³ównie z zbli¿aj¹cych go do rozwi¹zañ pa³acowych. domów o wielkoœci i formach typowych dla budownictwa Cenne zespo³y rezydencjonalne tworz¹ po³o¿one w par- wiejskiego i ma³omiasteczkowego z XIX i 1 po³owy XX wieku kach krajobrazowych, pa³ace znajduj¹ce siê w Orpiszewku i oraz niewielu budynków u¿ytecznoœci publicznej jak szko³a czy Twardowie. Zespó³ pa³acowy w Orpiszewku stanowi¹cy dworzec kolejowy. Budynki kolejowe wzniesiono na pocz. XX g³ówn¹, a pierwotnie jedyn¹ zabudowê wsi, sk³ada siê z wieku, gdy przez Kotlin poprowadzono liniê kolejow¹ Poznañ pozosta³oœci parku, pa³acu oraz zabudowy podwórza gospo- – Katowice. Na terenie dawnego maj¹tku kotliñskiego znaj- darczego. Wpisany do rejestru pa³ac wzniesiony zosta³ w 1815 duj¹ siê wchodz¹ce obecnie w obrêb miejscowoœci dwa roku wg projektu Opieliñskiego, przebudowany w 4 æw. XIX maj¹tki folwarczne pochodz¹ce z 4 æw. XIX wieku - tj. zespó³ wieku. Za³o¿enie pa³acowe w Twardowie to wzniesiony w 2 folwarczny Buchaliniec i Waliszew oraz zespó³ zabudowañ po³. XIX wieku pa³ac w parku krajobrazowym oraz zespó³ cegielni usytuowany ok. 800 m na po³udnie od zabudowy wsi. gospodarczy i kolonia budynków mieszkalnych pracowników Cegielnie wzniesiono w latach 70- tych XIX wieku z piecem maj¹tku. wypa³owym, krêgowym sytemu Hoffmanna wybudowanym ok. 1880 roku. Neoklasycystyczny dwór w typie willi w³oskiej wzniesiony w Kurcewie ok. po³. XIX wieku po³o¿ony jest w parku krajo- Na terenie gminy znajduje siê znaczna iloœæ obiektów brazowym. Maj¹tek w okresie miêdzywojennym nale¿a³ do sakralnych, rezydencji, parków i zespo³ów folwarcznych zwi¹- W³adys³awa Grabskiego. zanych z tradycj¹ ziemiañsk¹ rodów szlacheckich. Wa¿nym elementem zabytkowym i krajobrazowym na Zachowane koœcio³y to obiekty pochodz¹ce z ró¿nego obszarze gminy s¹ parki podworskie. Na terenie gminy czasu. Na terenie gminy istnieje piêæ rzymsko – katolickich znajduje siê 10 parków, z czego jedynie 2 s¹ wpisane do zespo³ów sakralnych znajduj¹cych siê w: Kotlinie, Magnusze- rejestru zabytków. S¹ to park krajobrazowy o pow. 4 ha, wicach, Racendowie, S³awoszewie i Twardowie. Dwa koœcio³y za³o¿ony w 1856 roku, ze œladami pierwotnego uk³adu regu- to œwi¹tynie drewniane, nale¿¹ce do najcenniejszych zabyt- larnego w Kotlinie oraz pozosta³oœci parku krajobrazowego ków na terenie gminy. Jest to drewniany, kryty gontem w Kurcewie z po³. XIX wieku, z widoczn¹ alej¹ grabow¹ w koœció³ parafialny pw. Œw. Barbary w Magnuszewicach, wznie- pó³nocno – wschodniej jego czêœci. W dostatecznym stanie siony w latach 1751 – 1752 z barokowym wystrojem wnêtrza zachowany jest park w Twardowie, o pow. 3,5 ha, za³o¿ony pochodz¹cym z XVII i XVIII wieku o raz pochodz¹cy z pocz. w 1844 roku oraz pochodz¹cy z 1 po³. XIX wieku park dworski XVIII wieku, przebudowany w 1764 roku koœció³ parafialny w Magnuszewicach. Jedynym zadbanym obiektem na tere- p.w. œw. Zofii w S³awoszewie. Na obu cmentarzach przyko- nie gminy jest podany rewaloryzacji park krajobrazowy w œcielnych zachowa³y siê drewniane dzwonnice – kryta gontem Woli Ksi¹¿êcej, pochodz¹cy z 2 po³. XIX wieku. Pozosta³e dzwonnica z 1816 roku w Magnuszewicach oraz drewniana, parki znajduj¹ce siê w miejscowoœciach: Kurcew, Orpiszewek szkieletowa pochodz¹ca z ok. 1800 roku dzwonnica w S³awo- i Wilcza to w³aœciwie pozosta³oœci parków krajobrazowych. szewie. W Wyszkach na stoku rzeki Lutyni znajduj¹ siê pochodz¹ce Œwi¹tyni¹ zwi¹zan¹ z istniej¹cymi majêtnoœciami ziemski- z 2. po³. XIX wieku pozosta³oœci parku krajobrazowego o mi jest koœció³ parafialny pw. Œw. Aposto³ów Piotra i Paw³a, pow. ok.1 h. Istniej¹cy tu dwór zosta³ rozebrany w 1978 roku. wystawiony w latach 1885 – 1896 z fundacji ówczesnego Parki krajobrazowe istnia³y tak¿e w miejscowoœciach: Pê- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2210 — Poz. 430

dzew, Parzew oraz Racendowie. Ze wzglêdu na du¿e znacze- Kotlin nie historyczne, przyrodnicze oraz znaczenie w krajobrazie w - koœció³ par. p.w. œw. Kazimierza, 1858, nr rej.: 1505/A z 28 przysz³oœci konieczne bêdzie podjecie prac rewaloryzacyj- marca 1974 nych w celu przywrócenia i odtworzenia dawnego uk³adu kompozycyjnego w tych parkach. - zespó³ dworski, 2 po³. XVIII, 2 po³. XIX, nr rej.: IV-73/22/54 z 15 maja 1954: Na obszarze gminy Kotlin zachowa³o siê 9 historycznych, cmentarzy, z których 7 to cmentarze rzymsko – katolickie, w - dwór tym trzy przykoœcielne w Twardowie i Racendowie i S³awosze- - park wie. Najstarszy zachowany cmentarz, to w³aœnie cmentarz przykoœcielny w S³awoszewie, pochodz¹cy z po³. XVIII wieku. - spichrz, nr rej.: 166/239/A z 11 wrzeœnia 1968 Pozosta³e to: cmentarz w Kotlinie z po³. XIX wieku, cmentarz z 1 po³. XIX wieku w Magnuszewicach, pochodz¹cy z koñca Kurcew XIX wieku cmentarz w Twardowie oraz XIX wieczny cmentarz w S³awoszewie. W miejscowoœciach Wilcza i Wysogotówek - zespó³ dworski, po³. XIX zachowa³y siê cmentarze ewangelickie. - dwór, nr rej.: 505/A z 24 maja 1988 i 265/Wlkp/A z 2 grudnia Na terenie gminy znajduje siê 15 zespo³ów folwarcznych. 2005 Czêœæ z nich to folwarki zwi¹zane z zespo³ami pa³acowo i - park, nr rej.: 265/Wlkp/A z 2 grudnia 2005 dworsko – parkowymi w: Kotlinie, Magnuszewicach, Twardo- wie, Orpiszewku, S³awoszewie (Parzewie), Pêdzewie, Kurce- wie, Racendowie, Wyszkach, Woli Ksi¹¿êcej i Wilczy. Czêœæ to Magnuszewice zespo³y folwarczne niepowi¹zane przestrzennie z rezydencja- - koœció³ par. p.w. œw. Barbary, drewn., XVIII, nr rej.: kl.IV- mi. S¹ to: folwark Kotlin – Waliszew, zespó³ folwarczny Kotlin 73/26/5 z 6 maja 1954 oraz 565/A z 22 stycznia 1991 – Buchaliniec oraz pozosta³oœæ zespo³u folwarcznego w Ra- cendowie. - dzwonnica, drewn., nr rej.: 743/A z 15 wrzeœnia 1969 Poza budynkami gospodarczymi zespo³ów folwarcznych i powi¹zanych z nimi zespo³ów przemys³owych jak: gorzelnie, Orpiszewek mleczarnie itp. na terenie gminy zachowa³y siê zespo³y prze- - pa³ac (nr 14), 1815, nr rej.: 508/A z 9 grudnia 1988 mys³owe. Jest to wzmiankowany zespó³ cegielni w Kotlinie z zachowanymi zabytkami techniki jak pochodz¹cy z 4 æw. XIX wieku piec krêgowy sytemu Hoffmanna oraz istniej¹ca do S³awoszew niedawna kolejka z wagonikami do przewozu gliny. S¹ to tak¿e - koœció³ p.w. œw. Zofii, drewn., 1717, nr rej.: kl.III-885/12/61 m³yny wodne: pochodz¹cy z 2 po³. XIX wieku szachulcowy z 27 grudnia 1961 m³yn wodny w Woli Ksi¹¿êcej i murowany m³yn z pocz. XX wieku w Magnuszewicach. - dwór, 1 po³. XIX, nr rej.: 989/A z 7 marca 1970 O poziomie gospodarczym i œwiadomoœci spo³ecznej miesz- kañców gminy œwiadcz¹ tak¿e wznoszone wówczas w wielu Twardów miejscowoœciach obiekty u¿ytecznoœci publicznej. W³aœciciele - pa³ac (nr 97), 2 po³. XIX, nr rej.: 480 z 9 grudnia 1988 ziemscy wznosz¹ szpitale, przytu³ki dla ubogich i starców. Dom dla ubogich pochodz¹cy z ok. 1880 roku zachowa³ siê w - koœció³ par. p.w. œ.œ. Ap. Piotra i Paw³a, 1885-1896, nr rej.: Parzewie. Z tego samego czasu pochodzi istniej¹cy dom dla 91/Wlkp/A z 26 czerwca 2002 ubogich i szpital dla starców w Wilczy. W S³awoszewie - cmentarz przykoœcielny, nr rej.: j.w. zachowa³ siê okaza³y budynek goœciñca pochodz¹cy z 1905 roku z obszerna sal¹ wykorzystywana przy okolicznoœciowych - ogrodzenie, nr rej.: j.w. uroczystoœciach i piekarnia z 1910 roku. Karczmy znajduj¹ siê w Twardowie - z 4 æw. XIX wieku i w Wilczy – wzniesiona w Wyszki koñcu XIX wieku. W wielu miejscowoœciach zachowa³y siê budynki szkolne pochodz¹ce z prze³omu XIX /XX i pocz¹tku - dwór, pocz. XIX, nr rej.: kl.IV-73/6/54 z 15 maja 1954 (nie XX wieku, wyró¿niaj¹ce siê charakterystycznym kszta³tem istnieje) skreœlony z rej., dec. z 4 grudnia 2006 ³atwo rozpoznawalnym w zabudowie wiejskiej, wznoszone w typowej dla tego rodzaju budownictwa formie i materiale. 3.2. OBIEKTY NIERUCHOME Z TERENU GMINY UJÊTE W Szko³y takie znajduj¹ siê w: Kotlinie, Magnuszewicach, Parze- EWIDENCJI ZABYTKÓW wie, Twardowie, Racendowie, Wilczy, Woli Ksi¹¿êcej i Wyso- gotówku, Wykaz obiektów z ewidencji WWKZ stanowi podstawê do opracowania, po uprzedniej weryfikacji, gminnej ewidencji 3.1. OBIEKTY ZABYTKOWE WPISANE DO REJESTRU ZA- zabytków: BYTKÓW NIERUCHOMYCH: Do rejestru zabytków wpisano najcenniejsze obiekty sa- GMINA KOTLIN kralne i za³o¿enia pa³acowo - dworsko - parkowe. Stosunkowo niewielk¹ liczbê stanowi¹ zabudowania folwarczne. KOTLIN: Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2211 — Poz. 430

1. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. KAZIMIERZA: ul. Dworcowa: a) koœció³, mur.,1858 r., 8. ZESPÓ£ DOMU, ob. Komisariat Policji: b) ogrodzenie, kam./mur., 2 po³. XIX i 1 æw. XX a) dom, ob. Komisariat, mur., pocz. XX w. c) zespó³ plebani – ul. Staszica; b) budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w., - plebania, mur., 4 æw. XIX w., 9. DOM NR 8, mur., 1 æw. XX w., - obora, mur., k. XIX w., 10. DOM NR 9, mur., 1909 r., 2. SZKO£A, ul. Dworcowa 2, mur., pocz. XX w. ul. Kolejowa: 3. RESTAURACJA, ul. Poznañska 29, mur., pocz. XX w. 11. DOM NR 21, mur., pocz. XX w., 4. ZESPÓ£ DWORCA KOLEJOWEGO: ul. Koœciuszki: a) dworzec, mur., k. XIX w., 12. DOM NR 25, mur., 1938 r., b) budynek pomocniczy, ul. Koœciuszki, mur., pocz. XX w., ul. Poznañska: c) budynek pomocniczy, przy linii kolejowej na Jarocin, 13. ZESPÓ£ DOMU NR 24: mur., pocz. XX w., przebudowany. a) dom, mur., 1 pocz. XX w., kolonia mieszkaniowa: b) zaplecze domu, mur., pocz. XX w, przebudowane, d) dom, ul. Powstañców nr 10, mur., ok. 1900 r., 14. DOM NR 3, mur., ok. 1900 r., e) 3 domy, ul. Powstañców nr: 12, 12a, 14, mur., k. XIX w. 15. DOM NR 7, mur., 1912 r., 5. ZESPÓ£ DWORSKO - FOLWARCZNY: 16. DOM NR 8, mur., ok. 1900 r., a) dwór, mur., 3 æw. XVIII w., rozbudowany i czêœciowo 17. DOM NR 10, mur./drew., 1933 r., przekszta³cony w 3 æw. XIX w., odnowiony w 1957 r, ob. w ruinie, 18. DOM NR 21, mur. l. 20-te XX w., b) park, pozosta³oœci uk³adu regularnego z 2 po³. XVIII w., 19. DOM NR 23, mur., pocz. XX w., przekszta³cony w krajobrazowy w 1 po³. XIX w., 20. DOM NR 25, mur. pocz. XX w., c) ogrodzenie z bram¹, mur./metal. 3 æw. XIX w., 21. DOM NR 31, mur., 1900 r., folwark: 22. DOM NR 33, mur., k. XIX w., d) stodo³a, mur., 3 æw. XIX w., 23. DOM NR 34, mur., 1890 r., e) spichlerz, mur., 1847 r., 24. DOM NR 35, mur., 1901 r., f) ogrodzenie od str. ul. S³awoszewskiej, mur., 1 po³. XIX w., 25. DOM NR 38, mur., k. XIX w., g) brama, mur./ metal., 3 æw. XIX w. 26. DOM NR 41, mur., pocz. XX w., 6. ZESPÓ£ FOLWARCZNY BUCHALINIEC: 27. DOM NR 47, mur., 1900 r., przebudowany, a) obora, mur., 4 æw. XIX w., 28. DOM b - nr, mur, K. XIX w., b) stodo³a, mur., 4 æw. XIX w., 29. ZESPÓ£ CEGIELNI: c) spichlerz, mur., 4 æw. XIX w., a) budynek administracyjno - mieszkalny, mur, 4 æw. XIX w., 7. ZESPÓ£ FOLWARCZNY - WALISZEW: b) stajnia, mur., k. XIX w., a) obora, mur., 1 æw. XX w., c) piec krêgowy, mur./szach., 4 æw. XIX w., b) stodo³a, mur., 1 æw. XX w., d) wyrobnia, mur., 4 æw. XIX w., c) spichlerz, mur., 4 æw. XIX w., e) ³aŸnia, mur., k. XIX w. d) gara¿, mur., 1 æw. XX w., f) suszarnia I, drew./mur., k. XIX w., e) ogrodzenie z bram¹ wyjazdow¹ na pola, mur./metal., g) suszarnia II, drew./mur., k. XIX w., 4 æw. XIX w., h) suszarnia III, mur./drew., 4 æw. XIX w., kolonia mieszkalna: i) suszarnia IV, drew., pocz. XX w., f) 2 domy nr: 3 i 5, mur., 4 æw. XIX w., g) 2 budynki gospodarcze (skrytki) przy nr: 3 i 5, mur., 4 æw. XIX w., Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2212 — Poz. 430

KURCEW h) spichlerz, mur./kam., 2 po³. XIX w., 30. ZESPÓ£ DWORSKO - FOLWARCZNY: i) gorzelnia ze spichlerzem, mur., 2 po³. XIX w., a) dwór, mur., ok. po³. XIX w. 36. ZAGRODA NR 15; b) park krajobrazowy, po³. XIX w. a) dom, mur., k. XIX w., c) lodownia w parku dworskim, mur., 1910 r., b) budynek gospodarczy, mur., k. XIX w., d) brama, mur., 2 po³. XIX w., 37. DOM NR 16, mur., pocz. XX w., folwark: 38. DOM NMR 20, mur., pocz. XX w., e) pozosta³oœci stodo³y I, mur., 2 po³. XIX w., 39. DOM NR 21, mur., pocz. XX w., f) pozosta³oœci stodo³y II, mur./ kam., 2 po³. XIX w., 40. ZESPÓ£ M£YNA WODNEGO: g) pozosta³oœci spichlerza, mur., 2 po³. XIX w., a) dom m³ynarza, mur., pocz. XX w., kolonia mieszkalna: b) m³yn wodny, mur., l. 30-te XX w., h) czworak, mur.,1910 r., c) budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w., i) czworak, ob. dom nr 42, mur., 1912 r., d) pozosta³oœci si³owni, mur., pocz. XX w., j) piêciorak, mur./kam., ok. 1889 r., rozbud. w 1913 r., ORPISZEWEK k) 3 budynki gospodarcze, mur., 1 æw. XX w. 41. ZESPÓ£ PA£ACOWO – FOLWARCZNY; 31. ZAGRODA NR 21: a) pa³ac, mur., 1815 r., przebud., 4 æw. XIX w., a) dom, mur., pocz. XX w., b) pozosta³oœæ parku, 1 po³. XIX w., b) budynek gospodarczy, mur./kam., k. XIX w., c) pozosta³oœæ bramy, mur., k. XIX w., 32. ZESPÓ£ KU¯NI: d) pozosta³oœæ ogrodzenia, mur., k. XIX w., a) dom kowala, ob. dom nr 32, mur., 1928 r., e) Ÿrebiarnia, ob. chlewnia, mur., 1 æw. XX w., b) kuŸnia, mur./ kam., 1928 r f) obora i spichlerz, mur., k. XIX w., MAGNUSZEWICE g) owczarnia, ob. magazyn, mur., k. XIX w., przebud. XX w., 33. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. BARBARY: h) stodo³a, ob. chlewnia, mur., k. XIX w., przebud. a) koœció³, drew., wzniesiony w latach 1751-2, z fundacji XX w., Piotra Radoñskiego, kruchta, 1884 r., 42. DOM NR 1, mur., k. XIX w., b) dzwonnica, drew., ok. 1816 r., c) zespó³ plebani: PARZEW - plebania, mur., 1 æw. XX w., 43. DOM DLA UBOGICH, ob. dom nr 1, mur., ok. 1880 r., - chlew, mur, 1 æw. XX w., 44. ZESPÓ£ SZKO£Y; - stodo³a, mur./kam., pocz. XX w., a) szko³a, mur., 4 æw. XIX w., 34. SZKO£A, mur., pocz. XX w., b) budynek gospodarczy, drew./ mur., k. XIX w., 35. ZESPÓ£ DWORSKO - FOLWARCZNY; 45. ZAGRODA NR 15: a) dwór, mur., 1 po³. XIX w., rozbud. w koñcu XIX w., a) dom, mur.,/szach., k. XIX w., przebud. XX w., b) park krajobrazowy, 1 po³. XIX w., b) stodo³a, mur, k. XIX w., folwark: 46. ZESPÓ£ DOMU NR 40 c) obora i stajnia, mur./ kam., 2 po³. XIX w., a) dom, mur., 1895 r., d) obora, ob. budynek gospodarczy, mur., 2 po³. XIX w., b) brama wjazdowa, mur./ metal., ok. 1895 r., e) stodo³a, mur./kam., 2 po³. XIX w., 47. STODO£A W ZAGRODZIE NR 12, mur., 1890 r., f) stodo³a z wozowni¹, mur,/ kam., 2 po³. XIX w., 48. DOM NR 13, mur., 1890 r., g) stodo³a, mur., pocz. XX w., 49. DOM NR 16, mur., pocz. XX w., Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2213 — Poz. 430

PÊDZEW b) brama, mur./metal., k. XIX w. 50. POZOSTA£OŒCI ZESPO£U DWORSKO - FOLWARCZNEGO; 56. DOM NR 3, mur., 4 æw. XIX w., a) fundamenty dworu, mur, k. XIX w., zburzony w 1975 57. DOM NR 33, mur., 1899 r., r., 58. STODO£A W ZAGRODZIE NR 47, mur., k. XIX w., b) park krajobrazowy, 2 po³. XIX w., 59. KUNIA przy DOMU NR 53, mur., pocz. XX w., c) dom mieszkalny – dwojak, ob. dom nr 53, mur., k. XIX w., przebud. XX w., S£AWOSZEW d) ogrodzenie przy dwojaku, mur., k. XIX w., 60. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. ZOFII; e) obora i owczarnia, mur., k. XIX w., a) koœció³, drew., 2 po³. XVIII w., (1764 r.) f) obora i magazyn, mur., k. XIX w., przebud. XX w., b) dzwonnica, drew., po³. XIX w., g) stodo³a, mur., k. XIX w., c) ogrodzenie z bram¹, mur./ drew., k. XIX w., h) kuŸnia, mur., 4 æw. XIX w., d) plebania, mur., 2 po³., XIX w., 61. ZESPÓ£ SZKO£Y: RACENDÓW a) szko³a, mur, ok. 1910 r., 51. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. M. B. BOLESNEJ: b) stodo³a, mur./szach., ok. 1910 r., a) koœció³, mur., 1911 r., c) budynek gospodarczy i loszek, mur., ok. 1910 r., b) brama, mur., ok. 1911 r., 62. GOŒCINIEC, ob. biblioteka, sklep i dom nr 33, mur., c) ogrodzenie kam., l. 10-te XX w. 1905 r. 52. ZESPÓ£ SZKO£Y: 63. POCZTA – ob. dom nr 45, mur., ko. 1930 r. a) szko³a, mur., ok. 1905 r., 64. ZESPÓ£ DWORSKO – FOLWARCZNY: b) budynek gospodarczy, mur., ok. 1905 r., a) dwór, mur., 1 po³. XIX w., przebudowany ok. 1980 r., c) szalety szkolne, drew., ok. 1905 r. b) pozosta³oœci parku dworskiego – 1 po³. XIX w., 53. ZESPÓ£ DWORSKO – FOLWARCZNY: c) obora, mur., pocz. XX w., a) dwór, mur., ok. po³. XIX w., d) stodo³a, mur., pocz. XX w. b) dom mieszkalny, mur., k. XIX w., 65. ZAGRODA NR 11: c) dom mieszkalny, ob. dom nr 6, mur., k. XIX w., a) dom, mur., 1904 r., d) stajnia, mur./ kam. ³amany, 4 æw. XIX w., b) budynek gospodarczy, mur., pok. 1904 r. e) obora, mur./kam. ³amany, 4 æw. XIX w., 66. ZAGRODA NR 35: f) stodo³a, mur., k. XIX w., a) dom, mur, 1892 r, przebud., g) stelmacharnia, ob. dom mieszkalny, mur., k. XIX w., b) budynek gospodarczy, mur., k. XIX w. h) oœmiorak, ob. dom nr 1, mur., ok. 1890 r., 67. DOM NR 2, mur., k. XIX w. 54. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 68. DOM NR 15, mur., 1905 r., a) dom mieszkalny, ob. dom nr 27, mur., k. XIX w., 69. DOM NR 19, mur., ok. 1900 r. b) dom mieszkalny, ob. dom nr 28, mur., ok. 1900 r., 70. DOM NR 53, mur., 1923 r. c) stodo³a, mur, k. XIX w., 71. DOM NR 54, mur., k. XIX w. d) spichlerz mur., k. XIX w., 72. DOM NR 58, mur., pocz. XX w. e) brama g³., mur./ metal., 4 æw. XIX w, 73. DOM NR 69, mur., pocz. XX w. f) ogrodzenie, kam./mur./ metal., k. XIX w., 74. DOM NR 70, mur., pocz. XX w. g) brama wjazdowa na podwórze, mur./metal., k. XIX w., 75. DOM NR 86, MUR., k. XIX w. h) dwojak, ob. dom nr 26, mur., k. XIX w., 76. PIEKARNIA-, ob. dom nr 34, mur., ok. 1910 r., 55. ZAGRODA NR 31: 77. KUNIA, mur., pocz. XX w., a) dom, mur., k. XIX w., Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2214 — Poz. 430

TWARDÓW WILCZA 78. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PARAF. P.W. ŒW. APOSTO£ÓW PIO- 87. DOM DLA UBOGICH I SZPITAL DLA STARCÓW, ob. dom TRA I PAW£A: nr 20, mur.,ok. 1880 r. a) koœció³, mur., 1895 r., 88. ZESPÓ£ SZKO£Y: b) ogrodzenie cmentarza przykoœcielnego, mur., k. a) szko³a, ob. nr 33, mur., ok. 1905 r., XIX w., b) budynek gospodarczy przy szkole, mur., pocz. XX w. c) brama, mur./metal., k. XIX w., 89. ZESPÓ£ KARCZMY; d) plebania, mur., 1 æw. XX w., a) karczma, ob. dom nr 21, mur./szach., k. XIX w., 79. ZESPÓ£ SZKO£Y; b) budynek gospodarczy, mur., k. XIX w. a) szko³a, mur., ok. 1905 r., 90. BUDYNEK OSP, mur., pocz. XX w., b) budynek gospodarczy, mur./kam. ³amany, ok. 1905 r. 91.POZOSTA£OŒCI ZESPO£U DWORSKO – FOLWARCZ- 80. KARCZMA, ob. dom nr 4, mur., k. XIX w. NEGO; 81. ZESPÓ£ DWORSKO – FOLWARCZNY: a) owczarnia, ob. budynek mieszkalny nr 27 i 28, mur., ok. 1890 r., a) dwór, mur., po³. XIX w., przebudowany i pozbawiony detalu i wystroju po 1945 r., b) stodo³a i budynek mieszkalny nr 23, mur., ok. 1890 r., b) park krajobrazowy, po³. XIX w., c) stodo³a, mur., 4 æw. XIX w., c) pozosta³oœci d. ogrodzenia, mur., k. XIX w., d) spichlerz, ob. dom nr 25, mur,. 4 æw. XIX w., d) brama g³. do parku, mur., 2 po³. XIX w., e) ogrodzenie, mur./kam., 4 æw. XIX w. e) mostek w parku, mur./kam., k. XIX w., 92. POZOSTA£OŒÆI ZESPO£U FOLWARCZNEGO: folwark: a) rz¹dcówka, ob. dom nr 33 mur., 4 æw. XIX w., d) dom mieszkalny i spichlerz., mur., ok. 1890 r., b) park krajobrazowy, 4 æw. XIX w., e) stajnia i obora, mur., k. XIX w., c) chlewnia, ob. przy domu nr 33, mur./kam., 4 æw. XIX w., f) obora, mur., k. XIX w., d) stodo³a, ob. przy nr 33, mur./kam., 4 æw. XIX w., g) stodo³a, mur., 1911 r., e) budynek gospodarczo mieszkalny, ob. nr 34, mur./ h) spichlerz, mur., pocz. XX w., kam., k. XIX w., i) gorzelnia, mur., pocz. XX w., przebud. f) kuŸnia, ob. przy domu nr 36, mur., k. XIX w., j) brama, mur, 2 po³. XIX w., g) czworak, ob. dom nr 36, mur., 4 æw. XIX w., k) ogrodzenie ogrodu warzywnego, mur., 4 æw. XIX w., h) budynek gospodarczy, ob. przy domu nr 35, mur./kam., kolonia mieszkalna: 4 æw. XIX w. l) czworak, ob. dom nr 3, mur., k. XIX w., przebud. Xx w., 93. ZAGRODA NR 52; m) dwojak, ob. dom nr 5, mur., 1 æw. XX w., a) dom, mur., 1 æw. XX w., n) dwojak, mur., ok. 1910 r. b) budynek gospodarczy, mur./kam. k. XIX w. o) dwojak, ob. dom nr 69, mur., k. XIX w., 94. DOM NR 1, mur., k. XIX w. p) wielorak, ob. dom nr 72, mur., k. XIX w., 95. DOM NR 3, mur., pocz. XX w. q) dwojak, ob. dom nr 75, mur., ok. 1908 r., 96. DOM NR 39, mur,. pocz. XX w. r) budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w. 97. DOM NR 42, mur., 1 æw. XX w. 82. DOM NR 6, mur., pocz. XX w. 98. DOM NR 49, mur,. 1 æw. XX w. 83. DOM NR 12, mur., k. XIX w. WOLA KSI¥¯ÊCA 84. DOM NR 15, mur., 1 æw. XX w. 99. ZESPÓ£ SZKO£Y; 85. DOM NR 43, mur./ kam., k. XIX w. a) szko³a, ob. dom nr 1, mur., 1 æw. XX w., 86. DOM NR 68, mur./ szach., 4 æw. XIX w. b) budynek gospodarczy, mur., 1 æw., XX w., Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2215 — Poz. 430

100. ZESPÓ£ DWORSKO - FOLWARCZNY: kolonia mieszkalna: a) dwór, mur., 1910-15 r f) dwojak, ob. dom nr 12, mur., 1904 r., b) park krajobrazowy, pocz. XX w., g) czworak, ob. dom nr 14, mur., k. XIX w. c) ogrodzenie parku, mur., pocz. XX w., 110. DOM NR 16, mur., pocz. XX w. d) brama g³., mur./metal., pocz. XX w., 111. STODO£A b. nr-u, drew., k. XIX w. folwark: 3.3. ZABYTKI RUCHOME. e) dom mieszkalny prac. folwarcznych, ob. dom nr 32, Na terenie gminy Kotlin zabytki ruchome reprezento- mur., pocz. XX w., wane s¹ przez cztery zespo³y obiektów stanowi¹cych wystrój i wyposa¿enie koœcio³ów znajduj¹cych siê na tym f) obora, ob. warsztat, mur., pocz. XX w., obszarze. S¹ to zespo³y wyposa¿enia i wystroju koœcio³ów; g) obora i stodo³a, kam., pocz. XX w. koœcio³a parafialnego p.w. Œw. Kazimierza w Kotlinie, koœcio³a parafialnego p.w. Œw. Barbary w Magnuszewi- 101. POZOSTA£OŒÆ ZESPO£U FOLWARCZNRGO: cach, koœcio³a parafialnego p.w. Œw. Zofii w S³awoszewie a) rz¹dcowka, p. szko³a – tzw. „Bia³a Szko³a”, mur,. 2 po³. oraz koœcio³a parafialnego p.w. Œw. Aposto³ów Piotra i XIX w., Paw³a w Twardowie. kolonia mieszkalna: 3.4. KRAJOBRAZ KULTUROWY: b) dwojak, ob. dom nr 31, mur., 4 æw. XIX w., Obszarowe wpisy do rejestru zabytków: - na terenie gminy nie ma wpisów c) trojak, ob. dom nr 32, mur./kam., k. XIX w. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE: 102. DOM NR 5, mur., 1930 r. 3.5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do 103. DOM NR 25, mur, k. XIX w. rejestru zabytków 104. BUDYNEK MIESZKALNO - GOSPODARCZY, mur, 4 æw. Wola Ksi¹¿êca, stan. 1, AZP 62-34 XIX w. - osada wczesnoœredniowieczna 105. STODO£A Z BUDYNKIEM MIESZKASLNYM NR 104, mur., pocz. XX w. - nr rejestru 1312/A, decyzj¹ z dnia 2 grudnia 1971 r., 106. POZOSTA£OŒCI ZESPÓ£U M£YNA WODNEGO: 3.5.2. Wykaz stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej a) dom m³ynarza, ob. dom nr 113., mur./szach., po³. XIX Na terenie gminy nie zarejestrowano stanowisk archeolo- w., przeb. pocz. XXw., gicznych o w³asnej formie krajobrazowej. b) stodo³a, mur./kam., k. XIX w. 3.5.3. Zestawienie liczbowe zewidencjonowanych stano- wisk archeologicznych ³¹cznie z ich funkcj¹ oraz krótk¹ analiz¹ chronologiczn¹ (opis koncentracji stanowisk archeologicz- WYSOGOTÓWEK nych – uwarunkowania fizjograficzne). 107. ZESPÓL SZKO£Y; Podstawow¹ i wiod¹c¹ metod¹ ewidencjonowania sta- a) szko³a, ob. dom nr 9, mur., ok. 1910 r., nowisk archeologicznych jest ogólnopolski program ba- dawczo – konserwatorski Archeologiczne Zdjêcie Polski b) budynek gospodarczy, mur./szach., ok. 1910 r. (AZP). Systematyzuje dotychczasowy zasób wiedzy o roz- 108. DOM NR 20, drew., 4 æw.XIX w., przebud. mur., pocz. poznaniu archeologicznym terenu, poprzez obserwacjê ar- XX w. cheologiczn¹ terenu oraz uwzglêdnianie informacji zawar- tych w archiwach, zbiorach muzealnych, instytucjach i publikacjach. Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e zbiór dokumenta- WYSZKI cji AZP, reprezentuj¹cy ewidencjê zasobów archeologicz- 109. POZOSTA£OŒCI ZESPO£U DWORSKO – FOLWARCZ- nych, jest otwarty i ci¹gle uzupe³niany w procesie archeolo- NEGO: gicznego rozpoznania terenu. Do zbioru w³¹czane s¹ infor- macje o wszystkich sukcesywnie odkrywanych reliktach a) fundamenty dworu, z pocz. XIX w,. przesz³oœci niezale¿nie od charakteru badañ, a tak¿e wszyst- b) park krajobrazowy, 2 pol. XIX w. kie bie¿¹ce informacje weryfikuj¹ce lub uzupe³niaj¹ce do- tychczasowe dane. W ten sposób dokumentacja stanowisk folwark: archeologicznych utworzona metod¹ AZP jest Ÿród³em naj- c) obora, mur., pocz. XX w,. bardziej aktualnej wiedzy o terenie. d) stodo³a, mur./drew., k. XIX w., przebud. XX w., Poni¿sza tabela prezentuje zasoby archeologicznego dzie- dzictwa kulturowego na terenie gminy Kotlin. e) brama, mur./ metal., pocz. XX w., Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2216 — Poz. 430

67$12:,6.$à à à à kolejowy. Wiêkszoœæ budynków znajduje siê w zadowalaj¹- à $5&+(2/2*,&=1(à à à cym stanie technicznym, prowadzone s¹ w nich bie¿¹ce à à à naprawy i remonty. Na terenie dawnego maj¹tku kotliñskiego à à à znajduj¹ siê wchodz¹ce obecnie w obrêb miejscowoœci dwa à à à maj¹tki folwarczne pochodz¹ce z 4 æw. XIX wieku - tj. zespó³ à à à folwarczny Buchaliniec i Waliszew oraz zespó³ zabudowañ cegielni usytuowany ok. 800 m na po³udnie od zabudowy wsi. Stanowiska archeologiczne z terenu gminy przede wszyst- Cegielnie wzniesiono w latach 70- tych XIX wieku z piecem kim s¹ reprezentowane przez osady. Osadnictwo pradziejowe wypa³owym, krêgowym sytemu Hoffmanna wybudowany ok. na tym obszarze koncentruje siê g³ównie na krawêdziach i 1880 roku. stokach dolinek cieków wodnych. Stanowiska archeologiczne tworz¹ skupienia wzd³u¿ doliny Lutyni i Kotlinki. Miejscem Na terenie Kotlina znajduj¹ siê nastêpuj¹ce obiekty wpisa- intensywnego osadnictwa by³ rejon miejscowoœci Kotlin, ne do rejestru zabytków: koœció³ paraf. p.w. œw. Kazimierza Magnuszewice, Pêdzew i Wilcza. Pod wzglêdem chronologicz- oraz zespó³ dworski z dworem, parkiem i spichlerzem. Najcen- no – kulturowym dominuj¹ obiekty kultury ³u¿yckiej, przewor- niejszym obiektem na terenie miejscowoœci jest dwór pocho- skiej i z okresu œredniowiecza. dz¹cy z 2 po³. XVIII wieku, rozbudowany i czêœciowo prze- kszta³cony w 2 po³. XIX wieku. Jest to dwór typu alkierzowego, Najstarsze œlady osadnictwa na terenie gminy Kotlin po³o¿ony w parku o pozosta³oœciach uk³adu regularnego. pochodz¹ z epoki kamienia i zwi¹zane s¹ z pobytem mezo- Budowla szachulcowa o œcianach zewnêtrznych wzniesionych litycznych spo³ecznoœci myœliwsko – rybackich w rejonie w konstrukcji ryglowej, od œrodka z konstrukcj¹ sumikowo - Kotlina, Magnuszewic, Pêdzewa i Wilczy. Wœród punktów ³¹tkow¹. Œciany zewnêtrzne nie by³y pocz¹tkowo tynkowane, osadniczych pochodz¹cych z okresu neolitu szczególn¹ war- na co wskazuje dekoracyjne profilowanie naro¿nych s³upów toœæ reprezentuj¹ osady z Kotlina oraz z Wilczy. Uwagê alkierzy oraz zachowane pozosta³oœci polichromii we wnêtrzu, zwracaj¹ osady ludnoœci kultury ³u¿yckiej równie¿ z Wilczy malowanej wprost na drewnianych elementach konstrukcji. i Kotlina oraz osady z okresu wp³ywów rzymskich w Pêdze- Obiekt ten nale¿y do bardzo nielicznych ju¿ przyk³adów szkie- wie i Magnuszewicach, a tak¿e kilkunastohektarowa osada letowego budownictwa dworskiego na tym terenie i jest kultury przeworskiej w Kotlinie (stan. 6) i skupisko osad najbardziej okaza³ym z szachulcowych dworów Wielkopolski, kultury przeworskiej w rejonie Wyszek. Miejscem intensyw- o elementach zbli¿aj¹cych go do rozwi¹zañ pa³acowych. Dwór nego osadnictwa wczesnoœredniowiecznego by³ rejon Ko- w Kotlinie znajduje siê w fatalnym stanie technicznym. Wsku- tlina, Wyszek i Woli Ksi¹¿êcej. Osadnictwo póŸnoœrednio- tek wieloletnich zaniedbañ remontowych budynek jest obec- wieczne dokumentuj¹ liczne obiekty o du¿ej iloœci materia³u nie w stanie daleko posuniêtej destrukcji elementów konstruk- archeologicznego na powierzchni, jak wokó³ S³woszewa, cyjnych, lecz nawet obecny stan nie przekreœla mo¿liwoœci Kotlina, Woli Ksi¹¿êcej stanowi¹ce pozosta³oœci póŸnoœre- ratowania cennego zabytku. W zwi¹zku z prawie kompletnym dniowiecznych wsi. zachowaniem detalu, konieczne jest pilne podjêcie dzia³añ 4. UWARUNKOWANIA WEWNÊTRZNE OCHRONY ZA- maj¹cych na celu ratowanie zabytkowej substancji obiektu i SOBÓW DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO. zmierzaj¹cych do odtworzenia elementów konstrukcji budyn- ku. Nie podjêcie natychmiastowych prac grozi katastrof¹ 4.1.1. STAN ZACHOWANIA ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. budowlan¹ i ca³kowitym zniszczeniem zabytku. Dwór po³o¿o- CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW KULTUROWYCH GMINY ny jest w parku, za³o¿onym na planie rombu. Park o kompo- KOTLIN: zycji krajobrazowej, w zachodniej czêœci z zachowanymi po- zosta³oœciami o uk³adzie regularnym. Do parku od strony Gmina po³o¿ona jest w rejonie po³udniowo – wschodniej wschodniej przylega dziedziniec z zabudow¹ gospodarcz¹. Na Wielkopolski i zajmuje wschodni¹ czêœæ powiatu, a na jej granicy parku z podwórzem gospodarczym znajduje siê zabyt- terenie znajduje siê miejscowoœæ Kotlin - siedziba w³adz kowy spichlerz wzniesiony w 1847 roku z fundacji Teodora gminy. Teren gminy ma zró¿nicowany charakter. Muku³owskiego, ówczesnego w³aœciciela folwarku w Kotlinie. Wieœ Kotlin w wiekach œrednich podzielona by³a na czêœci. Z funduszy Muku³owskich wzniesiono tak¿e murowany ko- Prawdopodobnie ju¿ w XIII wieku (przed 1283 r.) wieœ uzyska³a œció³. Obecny, neogotycki koœció³ parafialny p.w. œw. Kazimie- prawo œredzkie. Kotlin po³o¿ony jest po obu stronach drogi z rza wzniesiono w 1858 roku, na miejscu poprzedniego o Kalisza przez Pleszew, Jarocin do Poznania. Miejscowoœæ konstrukcji szkieletowej. W wyposa¿eniu koœcio³a znajduj¹ siê zlokalizowana jest na terenie p³askim, po obu stronach rzeczki elementy pochodz¹ce z poprzedniej osiemnastowiecznej œwi¹- Kotlinki, wpadaj¹cej dalej na zachód w okolicach Twardowa tyni. Polichromiê stropu wykona³ w 1933 roku Marian Poznañ- do Lutyni. W zachodniej czêœci miejscowoœci znajduje siê ski. Budynek znajduje siê w dobrym stanie technicznym, zabudowa zak³adu przetwórstwa „Kotlin”. Po pó³nocnej stro- latach 1974-77 prowadzony by³ remont i malowanie koœcio³a. nie koryta Kotlinki, na terenie dawnego Waliszewa, znajduje W 1997– 98 przeprowadzono prace dekarskie i zabezpieczenie siê koœció³ parafialny. Wschodni skraj Kotlina zajmuje za³o¿e- konstrukcji dachu oraz wymianê instalacji elektrycznej. W tym nie dworsko – parkowo - folwarczne. Zabudowa miejscowoœci czasie równie¿ wykonano malowanie wnêtrza oraz konserwa- objêta ochron¹ konserwatorsk¹, oprócz koœcio³a i zespo³u cjê wyposa¿enia (stropu, o³tarzy, ambony). dworskiego, sk³ada siê g³ównie z domów o wielkoœci Do najcenniejszych zabytków na terenie gminy nale¿y i formach typowych dla budownictwa wiejskiego i ma³omia- drewniany koœció³ parafialny pw. Œw. Barbary w Magnusze- steczkowego z XIX i 1 po³owy XX wieku oraz niewielu wicach, wpisany do rejestru zabytków. Parafia utworzona w budynków u¿ytecznoœci publicznej jak szko³a czy dworzec 1445 roku poprzez wydzielenie z parafii w Twardowie. Pier- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2217 — Poz. 430

wotny drewniany koœció³ pw. Œw. Barbary Mêczenniczki ufun- dworu wybudowany ok. po³. XIX wieku, w okresie miêdzywo- dowany zosta³ w 1 po³. XV wieku. Obecny wystawiony w jennym nale¿a³ do W³adys³awa Grabskiego. Obecnie opusz- latach 1751 – 2 z fundacji Piotra Radoñskiego. Drewniany, czony i nieu¿ytkowany. Prowadzony remont przerwano kilka wzniesiony w konstrukcji zrêbowej, ze œcian¹ pn. nawy i lat temu, a budynek otwarty oraz pozostawiony przez po- szczytem zachodnim oszalowanym. Wyposa¿enie pochodzi z przedniego w³aœciciela bez dozoru i opieki, niszcza³ w szybkim XVII i XVIII wieku. Budowla w doœæ dobrym stanie technicz- tempie i ulega³ wtórnej dewastacji. Obecnie zespó³ dworski nym, prowadzone s¹ na bie¿¹co naprawy i remonty. W 1995 zmieni³ w³aœciciela i jest nadzieja na podjêcie w³aœciwych i roku wzmocniono œciany koœcio³a poprzez monta¿ œci¹gów szybkich prac remontowych, gdy¿ w przeciwnym razie stan stalowych, a w 1986 –87 wymieniono fundamenty ca³ego zachowania dworu zagra¿a mu ca³kowit¹ destrukcj¹ i w kon- budynku oraz wykonano stopy ¿elbetowe, w których osadzo- sekwencji utrat¹ cech zabytkowych oraz unicestwieniem obiek- no s³upy z ceowników stanowi¹cych wzmocnienie œcian nawy, tu. W sk³ad zespo³u wchodz¹ budynki gospodarcze, które w które wykazuj¹ znaczne odchylenie i odkszta³cenia. Konieczna wiêkszoœci s¹ równie¿ zupe³nie zrujnowane. Park dworski jest obserwacja skutecznoœci wykonanych wzmocnieñ. Wska- podzielony jest na kilka dzia³ek i ma dwóch w³aœcicieli, co zana te¿ dalsza systematyczna impregnacja œrodkami owado znacznie utrudnia prawid³ow¹ gospodarkê i zagospodarowa- - i grzybobójczymi. Na terenie przykoœcielnym znajduje siê nie parku. Drzewostan parku znacznie przerzedzony, zachowa- tak¿e wpisana do rejestru zabytków, drewniana dzwonnica z ³o siê jedynie kilkanaœcie drzew o charakterze pomnikowym. ok. 1816 roku. Dzwonnica wystawiona na planie kwadratu, w Uk³ad kompozycyjny dodatkowo zniekszta³cony przez hydro- konstrukcji s³upowej, oszalowana, nakryta dachem namioto- fornie zlokalizowan¹ na g³ównej polanie widokowej. Koniecz- wym. Wymaga uzupe³nianie pokrycia dachowego i systema- ne by³oby ponowne scalenie gruntów parku w jego pierwot- tycznej impregnacji œrodkami grzybo – i owadobójczymi. nych granicach. Park zaœmiecony i nie poddawany okreso- Zabudowa wiejska Magnuszewic rozplanowana jest po wym pielêgnacjom, wymagane jest przeprowadzenie prac wschodniej stronie doliny rzeki Lutyni. Po zachodniej stronie porz¹dkowych oraz rewaloryzacja po wczeœniejszym opraco- doliny znajduje siê za³o¿enie dworskie. Stanowi je pochodz¹cy waniu ca³oœciowego projektu. z 1 po³owy, a rozbudowany w koñcu XIX wieku dwór, po³o- Zespó³ pa³acowy w Orpiszewku, stanowi¹cy g³ówn¹, a ¿ony w 3 hektarowym parku krajobrazowym. Dwór u¿ytkowa- pierwotnie jedyn¹ zabudowê wsi, sk³ada siê z pozosta³oœci ny przez GRSP Rusko, wymaga bie¿¹cych napraw. Wskazane parku, pa³acu oraz zabudowy podwórza gospodarczego. by³oby w przysz³oœci przeprowadzenie rewaloryzacji budynku. Wpisany do rejestru pa³ac wzniesiony zosta³ w 1815 roku wg. Park w stanie zaniedbania, brak bie¿¹cej pielêgnacji drzewo- projektu Opieliñskiego. Przebudowany w 4 æw. XIX wieku, do stanu, zanieczyszczony staw i uk³ad wodny. Park charaktery- niedawna bêd¹c w³asnoœci¹ RSP – Kotlin, u¿ytkowany jako zuje ciekawy drzewostan i ukszta³towanie terenu. mieszkania lokatorskie, ulega³ znacznej dewastacji. Zachowa³a Cennym zabytkiem architektury drewnianej jest koœció³ siê wiêkszoœæ wystroju architektonicznego oraz bogatego parafialny p.w. Œw. Zofii w S³awoszewie. Parafia wzmianko- wyposa¿enia pa³acu jak sztukaterie, polichromie itp. Budowla wana w 1405 roku, obecny koœció³ zbudowany w 2 po³. XVIII znajduje siê w z³ym stanie technicznym wymagaj¹cym pod- wieku w konstrukcji zrêbowej z wie¿¹ na s³up, oszalowany. jêcia natychmiastowych prac zabezpieczaj¹cych i remonto- Wie¿a zwieñczona barokowym he³mem, krytym blach¹. We wych. W szczególnie z³ym stanie znajduje siê wiêŸba i pokry- wnêtrzu stropy drewniane z desek modrzewiowych. Baroko- cie dachu, którego nieszczelnoœci przyczyniaj¹ siê do zamaka- we wyposa¿enie wnêtrza z zachowanymi gotyckimi rzeŸbami. nia stropów i niszczenia zachowanych sztukaterii oraz malo- Budowla na bie¿¹co remontowana. Niezbêdny przegl¹d i wide³ w westybulu pa³acowym. Widoczne jest tak¿e odspoje- konserwacja odpowiednimi œrodkami konstrukcji dachu; wy- nie œciany frontowej budynku, stanowi¹ce powa¿ne zagro¿e- konano natomiast wymianê uszkodzonych elementów kon- nie dla statyki budynku. Konieczne jest wykonanie ekspertyzy strukcyjnych wie¿y. Pierwotnie na gruntach wsi S³awoszew technicznej ustalaj¹cej przyczyny powsta³ych zagro¿eñ. Z kon- znajdowa³ siê zespó³ dworsko – folwarczny – w³asnoœæ rodo- serwatorskiego punktu widzenia najbardziej prawid³owym wa rodziny Zarêbów, teraz ta czêœæ miejscowoœci ma nazwê dzia³aniem by³oby doprowadzenie przez obecnego w³aœciciela administracyjn¹ Parzew. Dwór powsta³ w 1 po³. XIX wieku. do zmiany sposobu u¿ytkowania, a nastêpnie przeprowadze- oko³o 1880 roku ówczesny w³aœciciel maj¹tku W³odzimierz nie remontu kapitalnego z kompleksow¹ konserwacj¹ wystro- Taczanowski sprzeda³ dobra parzewskie niemieckiej komisji ju i rewaloryzacj¹ wnêtrz pa³acu. Przeprowadzenie remontu i kolonizacyjnej, która rozparcelowa³a je kolonistom niemiec- konserwacji w obecnej sytuacji u¿ytkowej budynku mija siê z kim. Obecnie dworem administruje Spó³dzielnia Mieszkanio- celem, gdy¿ utrzymywanie wtórnego podzia³u wnêtrz pa³aco- wo – Administracyjna w Raszewach. Pe³ni on funkcje miesz- wych na osobne mieszkania ponownie doprowadzi do wtór- kaln¹. W dworze znajduje siê siedem mieszkañ lokatorskich. nej dewastacji obiektu. Wokó³ pa³acu istniej¹ pozosta³oœci W ramach przeprowadzonego w latach 80- tych XX wieku zadrzewienia o charakterze parkowym. remontu kapitalnego, gruntownie przebudowano wnêtrza W sk³ad za³o¿enia rezydencjonalnego w Twardowie wcho- dworu. Obiekt w wyniku przebudowy zatraci³ wiêkszoœæ cech dzi pa³ac z parkiem i zespó³ folwarczny oraz koœció³ parafialny. stylowych i zmieni³ swój pierwotny wygl¹d. Stan techniczny Koœció³ p.w. ŒŒ. Aposto³ów Piotra i Paw³a. Zbudowany w budynku dobry. Park zachowany w formie szcz¹tkowej ze latach 1885 – 1896 z fundacji ówczesnego w³aœciciela maj¹tku stawem z wysp¹ i szpalerami dêbowymi. Z gruntami S³awo- Karola ¯ychlinskiego. Obiekt jest utrzymany w dobrym stanie szewa s¹siaduje wieœ Kurcew, gdzie znajduje siê zespó³ dwor- technicznym, prowadzone s¹ przy nim na bie¿¹co naprawy i ski datowany na po³. XIX wieku. W sk³ad za³o¿enia wchodzi remonty. W latach 80 – tych wykonano nowe pokrycie wie¿y dwór wraz z parkiem krajobrazowym oraz pozosta³oœciami z blachy cynkowej. W 2003 roku przeprowadzono malowanie dawnej zabudowy folwarcznej. Neoklasycystyczny budynek i renowacjê wnêtrza œwi¹tyni, a w 2005 roku remont wiêŸby Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2218 — Poz. 430

i zmianê pokrycia dachowego. W 2006 roku zmieniono kszta³t ich dawnego uk³adu kompozycyjnego. Prowadzenie wszelkich dachu nad prezbiterium koœcio³a. prac na terenie w/w parków wymaga wczeœniejszego uzgod- nienia i uzyskania pozwolenia WK - jeœli parki s¹ wpisane do Dwór znajduj¹cy siê na terenie parku, jest obiektem po- rejestru zabytków, b¹dŸ opinii WKZ jeœli park nie ma wpisu. wsta³ym w po³owie XIX wieku i przebudowanym po 1945 roku. W chwili obecnej u¿ytkowany jest jako mieszkania Podobnie wygl¹da sytuacja w przypadku istniej¹cych 16 lokatorów RSP Kotlin. Przeprowadzona adaptacja budynku na za³o¿eñ folwarcznych, z których du¿a czêœæ jest w³asnoœci¹ cele mieszkaniowe zniszczy³a pierwotny podzia³ wnêtrz oraz RSP, czêœæ posiada Agencja Nieruchomoœci Rolnych, Oddzia³ ca³y detal i wyposa¿enie. Obiekt utraci³ czeœæ cech stylowych. w Poznaniu. Obiekty s¹ w wiêkszoœci wydzier¿awione, ale nie Teren za³o¿enia rezydencjonalnego wymaga uporz¹dkowania. wszyscy dzier¿awcy u¿ytkuj¹ je we w³aœciwy sposób. Trudno Pozosta³oœci parku wymagaj¹cego prac porz¹dkowych, a na- podaæ przyk³ad z terenu gminy, gdzie w obiektach zabudowy stêpnie w³aœciwego zagospodarowania i u¿ytkowania. folwarcznej oprócz utrzymywania ich w dobrym stanie tech- nicznym i prowadzenia na bie¿¹co napraw, wykonane zosta³y W miejscowoœci Wyszki znajduje siê pozosta³oœæ zespo³u gruntowne remonty lub adaptacje na nowe cele. dworsko – parkowego. Wpisany do rejestru dwór pochodz¹- cy z pocz. XIX wieku od 1939 roku s³u¿y³ jako mieszkania dla Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele, a miêdzy innymi paru rodzin. W 1975 roku powsta³ projekt przebudowy dworu zmiana sposobu produkcji rolnej, co powoduje np. brak na klubokawiarniê, a w 1978 roku obiekt zosta³ rozebrany. potrzeby powierzchni magazynowej prowadz¹cy do opuszcze- Nastêpnie zbudowano piwnice i rozpoczêto wznoszenie nia budynków spichlerzy i stodó³, a w konsekwencji do ich murów parteru, jednak prace zosta³y przerwane. W tym rozbiórki. Powa¿n¹ przyczyn¹ popadania w ruinê zabudowy stanie budynek przetrwa³ do dziœ. Wobec powy¿szego wsz- zespo³ów dworsko – parkowo – folwarcznych jest nieuregu- czêto postêpowanie administracyjne i doprowadzono do lowany stan prawny obiektów, spowodowany brakiem osta- wykreœlenia dworu z rejestru zabytków. Wokó³ pozosta³oœci tecznych rozstrzygniêæ dot. ustawy reprywatyzacyjnej. Z ca³ej parku, po przeprowadzeniu prac porz¹dkowych i odpowied- istniej¹cej zabudowy folwarcznej wpisany do rejestru zabyt- nim zagospodarowaniu mo¿liwe przywrócenie dawnego ków jest jedynie pochodz¹cy z 1847 roku spichlerz zachowany charakteru za³o¿enia parkowego. w zespole folwarcznym w Kotlinie. Zespó³ dworski w Woli Ksi¹¿êcej pierwotnie wchodzi³ w Na obszarze gminy Kotlin zachowa³o siê 9 historycznych sk³ad samodzielnej miejscowoœci S³upia, nale¿¹cej od 1839 cmentarzy, z czego 7 jest zewidencjonowanych. Zewidencjono- roku do dóbr witaszyckich, których w³aœcicielem by³ Micha³ wane miejsca pochówków to cmentarze rzymsko – katolickie, w Gorzeñski. Ok. 1912 roku maj¹tek przeszed³ w rêce Witzera i tym trzy przykoœcielne w: Twardowie, Racendowie i S³awosze- z nim nale¿y wi¹zaæ budowê dworu. Budynek po³o¿ony w wie. Na terenie gminy nie ma cmentarzy wpisanych do rejestru niewielkim parku, od 1996 roku w rêkach prywatnych. Stan zabytków, z wyj¹tkiem cmentarza przykoœcielnego w Twardowie, za³o¿enia bardzo dobry, po przeprowadzonym przez w³aœcicie- który jako otoczenie œwi¹tyni zosta³ wpisany do rejestru zabyt- la remoncie i adaptacji dworu na nowe cele oraz rewaloryzacji ków wraz z koœcio³em i ogrodzeniem. Cmentarz ten utrzymywa- parku dworskiego. Za³o¿enie kwalifikuje siê do objêcia ochro- ny jest w stanie dobrym. W miejscowoœciach Wilcza i Wysogo- na prawn¹ w formie wpisu do rejestru zabytków. tówek zlokalizowane s¹ cmentarze ewangelickie. Na terenie gminy znajduje siê 10 parków, z czego jedynie 2 Na obszar gminy Kotlin sk³adaj¹ siê tereny 12 wsi so³ec- s¹ wpisane do rejestru zabytków. S¹ to z zabytkowe parki kich (Kotlin, Kurcew, Magnuszewice, Orpiszewek, Parzew, krajobrazowe w: Kotlinie i Kurcewie. Generalnie stan parków na Racendów, S³awoszew, Twardów, Wilcza, Wola Ksi¹¿êca, terenie gminy jest z³y. Jedynym zadbanym obiektem na tym Wysogotówek i Wyszki). Wiêkszoœæ miejscowoœci z terenu terenie jest, poddany rewaloryzacji, park krajobrazowy w Woli gminy ma proweniencjê œredniowieczn¹, udokumentowan¹ w Ksi¹¿êcej. Wystêpuje natomiast kilka parków, które s¹ bardzo Ÿród³ach historycznych. Wszystkie wymienione wy¿ej za³o¿e- zaniedbane. W miejscowoœciach: Kurcew, Orpiszewek, S³awo- nia ruralistyczne winny byæ uwzglêdnione i chronione przy szew (Parzew), Racendów, Wilcza i Wyszki mo¿na w³aœciwie planowaniu przestrzennym, a nowe dzia³ania inwestycyjne mówiæ o pozosta³oœciach parków. Uk³ad czêœci z tych parków jest nale¿y prowadziæ w ten sposób, aby nie wp³ynê³y one ujemnie jeszcze mo¿liwy do odtworzenia, konieczne jest tylko podjêcie jak na ich zabytkowe walory. najszybszych prac rewaloryzacyjnych. W dostatecznym stanie 4.1.2. STAN ZACHOWANIA ZABYTKÓW RUCHOMYCH utrzymane i zachowane s¹ parki w Kotlinie i Twardowie. W WPISANYCH DO REJESTRU parkach tych prowadzi siê podstawowe prace porz¹dkowe i sanitarne, a ich uk³ad kompozycyjny jest jeszcze czytelny, co Zabytki ruchome na terenie gminy Kotlin reprezentowane stwarza mo¿liwoœæ przeprowadzenia pe³nej rewaloryzacji. s¹ przez cztery zespo³y obiektów stanowi¹cych wystrój i wyposa¿enie koœcio³ów znajduj¹cych siê na tym obszarze. W pozosta³ych parkach praktycznie nie s¹ prowadzone Zespó³ wyposa¿enia i wystroju koœcio³a p.w. œw. Kazimierza ¿adne prace, a proces degradacji postêpuje z ka¿dym rokiem w Kotlinie zosta³ wpisany do rejestru zabytków pod numerem na skutek dzia³alnoœci miejscowej ludnoœci oraz czynników 139/B/Ka decyzj¹ z dnia 5 paŸdziernika 1998 i obejmuje ³¹cznie atmosferycznych. 15 obiektów zabytkowych nale¿¹cych do tego zespo³u. W Ze wzglêdu na du¿e znaczenie historyczne, przyrodnicze zasobach WUOZ brak kart ewidencyjnych dla tego zespo³u. oraz znaczenie w krajobrazie wszystkie wymagaj¹ opracowa- Przewidziano uzupe³nienie ewidencji w gminie Kotlin w tym nia inwentaryzacji drzewostanu i projektów rewaloryzacji przed tak¿e w koœciele parafialnym p.w. œw. Kazimierza poprzez podjêciem koniecznych, szerszych prac rewaloryzacyjnych, wykonanie ewidencji podstawowej odpowiadaj¹cej wpisa- które trzeba przeprowadziæ w celu przywrócenia i odtworzenia nym do rejestru obiektom jak i ewidencji uzupe³niaj¹cej. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2219 — Poz. 430

Magnuszewice koœció³ parafialny p.w. œw. Barbary – wy- - Twardów - o koœció³ par. p.w. œw. Ap. Piotra i Paw³a - obiekt posa¿enie i wystrój koœcio³a wpisano do rejestru zabytków od kilku lat jest remontowany. W latach 80 –tych wykonano pod numerem 79/B/Ka decyzj¹ z 14 lutego 1975 roku ³¹cznie nowe pokrycie wie¿y z blachy cynkowej. W 1999 roku 26 obiektów które zewidencjonowano na 39 kartach ewiden- remont okien wraz z remontem kwater witra¿owych, z cyjnych zabytków ruchomych. Niestety czêœæ z nich podlega³a przedstawieniami herbów Dryja i Szeliga – nale¿¹cych do kradzie¿y dokonanej w koœciele w styczniu 2003 roku. Po fundatora Karola ¯ychliñskiego i jego ¿ony Anny. W 2002 ujêciu sprawców przez policjê czêœæ skradzionych przedmio- roku przeprowadzono malowanie wnêtrza z przywróceniem tów z wyposa¿enia koœcio³a w tym rzeŸby zdobi¹ce ambonê pierwotnej kolorystyki oraz restauracje polichromii œcien- odzyskano. Wœród zabytków magnuszewickiego koœcio³a spo- nej. W 2005 roku przeprowadzono remont wiêŸby dachowej tykamy zarówno interesuj¹ce barokowe rzeŸby jak i argente- i wymian¹ pokrycia. W 2006 roku zmieniono kszta³t dachu ria. Wiêkszoœæ wyposa¿enia wymaga profesjonalnych zabie- i pokrycie nad prezbiterium koœcio³a. gów konserwatorskich usuwaj¹cych nawarstwienia kolejnych - Wola Ksi¹¿êca – zespó³ dworsko - parkowy – Przeprowa- renowacji i przemalowañ. dzono prace remontowe i adaptacyjne budynku dworu i S³awoszew - koœció³ parafialny p.w. œw. Zofii – jego zabudowañ gospodarczych oraz kompleksow¹ rewalory- wystrój i wyposa¿enie zosta³y wpisane do rejestru zabytków zacjê parku dworskiego. pod numerem 59/B/ Ka decyzj¹ z 14 czerwca 1974 roku. Z£Y STAN ZACHOWANIA Obecnie w koœciele jest przechowywana wiêkszoœæ zabytków – najstarsze zosta³y przekazane w depozyt do Muzeum Archi- prezentuj¹ nastêpuj¹ce obiekty wymagaj¹ce pilnego wy- diecezjalnego w GnieŸnie. Ewidencja zabytków ruchomych konania prac remontowych: zosta³a zakoñczona. £¹cznie wyposa¿enie zosta³o zewidencjo- - Kotlin – dwór – konieczne natychmiastowe podjêcie prac nowane na 34 kartach ewidencyjnych. Wiêkszoœæ zabytków zabezpieczaj¹cych i remontowych ratuj¹cych zabytek przed pochodzi z XVIII wieku i jest zwi¹zana z wzniesieniem œwi¹- unicestwieniem. tyni, choæ zdarzaj¹ siê te¿ zabytki m³odsze oraz najbardziej cenne starsze. W perspektywie w³aœciwe jest podjêcie kom- - Kurcew – dwór – nale¿y powstrzymaæ wtórn¹ dewastacjê pleksowych prac konserwatorskich przy wyposa¿eniu. obiektu, dokoñczyæ remont rozpoczêty w latach 80 XX w. Zmiana w³aœciciela obiektu oraz mo¿liwoœæ scalenia grun- Ponadto zachowa³ siê interesuj¹cy jednorodny stylistycz- tów parku pozwala na podjecie pilnych prac remontowych nie zespó³ wyposa¿enia i wystroju koœcio³a w Twardowie, i rewaloryzacyjnych. dot¹d nie wpisany do rejestru zabytków. Obejmuje kilkadzie- si¹t obiektów dotychczas zewidencjonowany na 26 kartach - Orpiszewek – pa³ac – obiekt w z³ym stanie, konieczna ewidencyjnych. Z³o¿ony jest m.in. z interesuj¹cych polichro- zmiana sposobu u¿ytkowania i przeprowadzenie remontu mii na œcianach i sklepieniu koœcio³a, neogotyckich sprzêtów kapitalnego budynku oraz prac konserwatorskich przy oraz witra¿y heraldycznych w oknach prezbiterium koœcio³a. wyposa¿eniu pa³acu. Po przeprowadzonych pod nadzorem Wojewódzkiego Urzêdu - S³awoszew – drewniany koœció³ parafialny p.w. Œw. Zofii Ochrony Zabytków w Poznaniu pracach konserwatorskich – wymagany przegl¹d i naprawa wiêŸby dachowej. zabytki ruchome we wnêtrzu koœcio³a znajduj¹ siê w dobrym i bardzo dobrym stanie zachowania. - Zespó³ cegielni w Kotlinie – obiekt nieu¿ytkowany, podle- ga szybko postêpuj¹cej dewastacji. Wiêkszoœæ zabudowy Z „Raportu o stanie zabytków w Powiecie Jarociñskim” w stanie ruiny. wynika, ¿e najlepiej zachowane s¹ obiekty stanowi¹ce w³a- snoœæ koœcio³a Rzymsko – Katolickiego, Skarbu Pañstwa oraz 4.1.3. STAN ZACHOWANIA STANOWISK ARCHEOLO- bêd¹ce w³asnoœci¹ prywatn¹, natomiast z „Raportu o stanie GICZNYCH zabytków w Gminie Kotlin” ¿e najlepszy stan, zarówno pod Nale¿y zaznaczyæ na wstêpie, ¿e wszystkie stanowiska wzglêdem technicznym jak i zachowania substancji zabytko- archeologiczne s¹ tak samo wa¿ne dla rekonstrukcji wiêkszych wej, wykazuj¹ obiekty stanowi¹ce w³asnoœæ koœcio³ów. Pozo- procesów lub wyjaœnienia mniejszych problemów i zagad- stawiaj¹cy wiele do ¿yczenia jest stan obiektów stanowi¹cych nieñ. W myœl art. 6 pkt 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o w³asnoœæ komunaln¹, RSP i prywatn¹. W bardzo z³ej kondycji ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. s¹ obiekty bêd¹ce w³asnoœci¹ RSP lub bêd¹ce w dzier¿awie, 1568) wszystkie zabytki archeologiczne – bez wzglêdu na stan lecz w najgorszej sytuacji s¹ obiekty z niewyjaœnion¹ sytuacj¹ zachowania podlegaj¹ ochronie i opiece. prawn¹ dotycz¹c¹ w³asnoœci. Stanowisko archeologiczne wpisane do rejestru zabytków DOBRY STAN tj. osada w Woli Ksi¹¿êcej po³o¿ona jest na polu u¿ytkowanym W dobrym stanie s¹ obiekty: rolniczo. W zwi¹zku z tym podlega ci¹g³emu zagro¿eniu po- przez g³êbok¹ orkê. Dlatego te¿ wymaga przeprowadzenia - Kotlin – Koœció³ parafialny p.w. œw. Kazimierza, 1858 – badañ sonda¿owych w celu ustalenia stanu zachowania sub- utrzymany w nale¿ytym stanie technicznym. stancji zabytkowej, co z kolei bêdzie podstaw¹ do podjêcia - Magnuszewice – Koœció³ parafialny p.w. Œw. Barbary - w decyzji o koniecznoœci zmiany sposobu u¿ytkowania gruntu lub 2002 roku przeprowadzono remont konstrukcji i pokrycia przeprowadzenia badañ ratowniczych na tych stanowiskach. dachu wie¿y koœcielnej. Stanowiska archeologiczne nie wpisane do rejestru zabyt- - Magnuszewice – dzwonnica – drewno poddane napra- ków, ujawnione g³ównie podczas badañ AZP, stanowi¹ pod- wom i impregnacji. stawow¹ i najliczniejsz¹ grupê, która sk³ada siê na archeolo- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2220 — Poz. 430

giczne dziedzictwo kulturowe. Z powodu ich liczebnoœci trud- szczególnie zaniedbane s¹ parki w: Orpiszewku, Kurcewie no okreœliæ stan zachowania ka¿dego pojedynczego stanowi- i Wilczy. S¹ to miejsca gdzie nie istniej¹ ju¿ rezydencje lub ska archeologicznego. Najmniej nara¿one na zniszczenia s¹ istniej¹ce budynki dworów lub pa³aców pozostawione s¹ stanowiska archeologiczne po³o¿one na terenach niezabudo- bez dozoru, a drzewostan w parkach s³u¿y w okresie wanych, nieu¿ytkach i zalesionych. zimowym do pozyskiwania drewna na opa³. Pozosta³e zespo³y to w³aœciwie ju¿ tylko pozosta³oœci po parkach 4.1.4. OBSZARY NAJWIÊKSZEGO ZAGRO¯ENIA DLA ZA- krajobrazowych jak w: Pêdzewie, S³awoszewie i Wyszkach, BYTKÓW NIERUCHOMYCH: - niedostatek œrodków publicznych na rewitalizacje. W oparciu o plany inwestycyjne gminy mo¿na okreœliæ obszary zagro¿one pod wzglêdem zachowania zabytków: - brak powszechnej œwiadomoœci realnej i potencjalnej wartoœci zasobów kulturowych, - trasy komunikacyjne - skala wspó³czesnej infrastruktury drogowej w znacznym stopniu przekracza skalê dawno - degradacja spowodowana wymogami wspó³czesnoœci i w ukszta³towanej przestrzeni, a natê¿enie ruchu ko³owego, zwi¹zku z tym prowadzonymi adaptacjami i remontami g³ównie ciê¿arowego, stwarza realn¹ groŸbê powstania obiektów zabytkowych. Likwidacja oryginalnych elemen- nieodwracalnych zniszczeñ dawnej tkanki mieszkaniowej. tów dekoracji architektonicznej, zdobionej stolarki okien- Wyp³ywa st¹d pilna potrzeba kontynuowania inwestycji, nej, drzwiowej, klatek schodowych itp., wprowadzanie które maj¹ na celu odsuniêcie tras komunikacyjnych o wspó³czesnych materia³ów budowlanych typu blacha da- szczególnie uci¹¿liwym ruchu. Droga krajowa nr 11 relacji chówkopodobna, w miejsce ceramicznych pokryæ dacho- Poznañ - Bytom stanowi dawny trakt przebiegaj¹cy przez wych, okien z PVC oraz ocieplanie p³ytami styropianowymi centrum wsi Kotlin i Wyszki dziel¹c obie miejscowoœci na - prowadzi do degradacji pojedynczych obiektów, a tak¿e pó³ i przy du¿ym natê¿eniu ruchu, w tym ciê¿arowego ca³ych obszarów starej zabudowy, pozbawiaj¹c je charak- stanowi du¿¹ uci¹¿liwoœæ dla mieszkañców oraz zagro¿e- terystycznego klimatu, a co za tym idzie wartoœci turystycz- nie zarówno dla mieszkañców jak i dla substancji budow- nych. Zagro¿enie to dotyczy szczególnie obiektów z terenu lanej w tych czêœciach wsi. gminy posiadaj¹cych walory historyczne, a nie objêtych wpisem. - generalnym problemem nie tylko w skali gminy lecz i powiatu jest lokalizacja wie¿ telefonii komórkowej oraz - znaczenie nowej zabudowy lokalizowanej w obrêbie uk³a- pojawiaj¹ce siê potencjalne nowe zagro¿enie w postaci dów ruralistycznych i zabudowy wiejskiej - wprowadzanie lokalizacji elektrowni wiatrowych - wp³ywaj¹ca deprecjo- nowej, czasem wielkokubaturowej zabudowy w obrêbie nuj¹co na panoramê miejscowoœci i zespo³ów zabytko- historycznej zabudowy wsi i koloni mieszkalnej dawnych wych, stanowi¹ca konkurencjê dla zabytkowej architektury folwarków, problemy z respektowaniem sta³ych zasad – wie¿ koœcio³ów, bêd¹cych historycznymi dominantami kszta³towania architektury w odniesieniu do zabytkowej obszarów wiejskich. Tego typu inwestycje maj¹ nieko- zabudowy wiejskiej oraz harmonijnym wprowadzeniem rzystny wp³yw na ukszta³towanie zabytkowej przestrzeni nowego budownictwa - wymogiem koniecznym przy pro- jako element nie harmonizuj¹cy z krajobrazem kulturo- jektowaniu jest dopasowanie nowych budynków gabary- wym. Zniszczeniu ulegaj¹ wartoœci widokowe zabytku – tami do istniej¹cej historycznej zabudowy, zachowanie panoram wsi oraz otoczenia zabytkowych obiektów o tradycyjnych kszta³tów dachów, ceramicznych pokryæ, sto- wartoœci lokalnej. nowanej kolorystyki itp. Przyk³adem zdominowania pano- ramy wiejskiej przez wspó³czesn¹ zabudowê jest lokaliza- - kolejnym du¿ym i z³o¿onym problemem wymagaj¹cym cja dawnego Zak³adu Przetwórstwa Owocowo – Warzyw- szerszych dzia³añ, tak¿e w skali ponad powiatowej, jest nego w Kotlinie (obecnego Zak³adu Przetwórczego Spó³ki budownictwo drewniane zarówno sakralne jak i pozosta- z o.o. „Kotlin”). ³oœci drewnianej zabudowy wsi. S¹ to obiekty w najgor- szym stanie technicznym wynikaj¹cym z racji u¿ycia nie- - wprowadzanie wolnostoj¹cych elementów kubaturowych trwa³ego materia³u, jakim jest drewno, braku prowadzenia nowej zabudowy (typu kioski itp.) oraz zauwa¿alne proble- bie¿¹cych napraw i remontów, wtórnych przebudów i my z jednorodn¹ stylistyk¹ tzw. ma³ej architektury (ogro- przekszta³ceñ z u¿yciem niew³aœciwych materia³ów, a tak¿e dzenia, nawierzchnia dróg – bruk lub kostka granitowa, nieprzystosowaniem do obecnych wymogów cywilizacyj- latarnie, s³upy og³oszeniowe, tablice informacyjne itd.). nych. Dotyczy to najcenniejszego zabytku - szachulcowego - wprowadzanie elementów obcych stylowi – wp³yw na taki dworu w Kotlinie – gdzie brak bie¿¹cych napraw, a nastêp- stan rzeczy maj¹ przekszta³cenia w³asnoœciowe obiektów nie opuszczenie budynku i pozostawienie go bez u¿ytko- nieruchomych przez w³aœcicieli prywatnych czêsto wyko- wania doprowadzi³o do zupe³nej destrukcji zabytku. nuj¹cych prace przy zabytku bez wymaganego pozwolenia - obszarami zagro¿onymi s¹ tereny dawnych cmentarzy konserwatorskiego, w sposób niezgodny z zasadami sztuki szczególnie ewangelickich lub miejsca po cmentarzach. i techniki konserwatorskiej. Nie u¿ytkowane cmentarze podlegaj¹ dewastacji. G³ów- - brak nowych funkcji dla obiektów architektonicznych zwi¹- nym problemem jest tu brak œrodków finansowych na zanych z kolej¹, takich jak dworce kolejowe, magazyny, rewaloryzacjê i utrzymanie oraz brak oznaczeñ i tablic lokomotywownie, elementy infrastruktury technicznej. informacyjnych, Wi¹¿e siê to z przekszta³ceniami strukturalnymi i w³asno- - zagro¿one s¹ parki bêd¹ce zarówno w³asnoœci¹ Skarbu œciowymi w obrêbie spó³ek PKP oraz ci¹g³ym zmniejsza- Pañstwa, RSP, gminn¹ a tak¿e prywatn¹. W gminie Kotlin niem ruchu kolejowego i zamykaniem nierentownych linii Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2221 — Poz. 430

kolejowych. Gminê przecina linia kolejowa, dwutorowa czêsto stanowi¹ jedyn¹ dokumentacjê nastêpuj¹cych po sobie relacji Poznañ – Katowice. We wsi Kotlin znajduje siê stacja epizodów osadniczych na tym terenie. Pozwalaj¹ skorygowaæ, kolejowa z budynkiem dworca oraz budynki pomocnicze uszczegó³owiæ i potwierdziæ dane ze Ÿróde³ pisanych. Pozyska- zwi¹zane z kolej¹, a tak¿e domy dla pracowników kolei. ny w trakcie badañ materia³ ruchomy umo¿liwia uzupe³nienie danych o kulturze materialnej oraz statusie spo³ecznym i - niewielka mo¿liwoœæ wykorzystania starych budynków zawodowym mieszkañców. Dlatego wa¿ne jest wype³nianie folwarcznych do nowoczesnej produkcji, niszczenie kom- przez inwestorów wymogów konserwatorskich okreœlonych pozycji podwórza folwarcznego oraz charakteru zachowa- przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabyt- nej zabudowy. Budynki te wymagaj¹ przeróbek i adaptacji, ków w Poznaniu. a w wielu przypadkach równie¿ znalezienia nowej funkcji. Z tych powodów w z³ym stanie jest wiele obiektów fol- Zagro¿eniem dla dziedzictwa archeologicznego jest te¿ warcznych na terenie gminy. S¹ to miêdzy innymi zabu- rozwój turystyki zw³aszcza nad zbiornikami wodnymi i w dowania folwarczne w Pêdzewie i Racendowie. W stanie obszarach leœnych. Tereny te atrakcyjne pod wzglêdem rekre- ruiny jest wiêkszoœæ zabudowañ zespo³u folwarcznego w acyjnym czêsto by³y równie¿ okupowane przez ludzi w pra- Kurcewie. dziejach i wczesnym œredniowieczu. Dostêp do wody, który stanowi³ podstawê egzystencji osadniczej umo¿liwia³ tworze- - brak regulacji prawnych odnoœnie praw w³asnoœci (ustawa nie niezwykle licznych osad o metryce siêgaj¹cej od epoki reprywatyzacyjna), co w przypadku sk³adanych roszczeñ kamienia po czasy nowo¿ytne. przez spadkobierców ostatnich w³aœcicieli powoduje wstrzy- manie przygotowywanych przez ANR przekszta³ceñ w³a- Istotne zagro¿enie dla zachowania substancji zabytkowej snoœciowych i skutkuje brakiem mo¿liwoœci zbycia nieru- stanowisk archeologicznych zlokalizowanych w obrêbie pó³ chomoœci. a w konsekwencji znalezienia nowego w³aœci- uprawnych stanowi g³êboka orka. Niektóre zagro¿enia pojawi- ciela, który doprowadzi obiekt do dobrego stanu technicz- ³y siê w ci¹gu ostatnich lat, jak na przyk³ad dzia³alnoœæ tzw. nego i zapewni jego w³aœciwe u¿ytkowanie. poszukiwaczy skarbów z wykrywaczami metali, których roz- miarów nie potrafimy oceniæ. Dzia³alnoœæ ta szczególnie za- 4.1.5. OBSZARY NAJWIÊKSZEGO ZAGRO¯ENIA DLA ZA- gra¿a cmentarzyskom zachowanym na terenie gminy. Wiele BYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH zagro¿eñ wynika z przyspieszonego rozwoju gospodarczego– Podstawowym zagro¿eniem dla stanowisk archeologicz- jak ju¿ wspomniano u¿ycie ciê¿kiego sprzêtu w rolnictwie, nych oraz nawarstwieñ kulturowych s¹ wszelkie inwestycje rozwój budownictwa i budowa dróg. zwi¹zane z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, któ- Gmina charakteryzuje siê ¿yznymi glebami i korzystnymi re wymagaj¹ prowadzenia prac ziemno - budowlanych. warunkami klimatycznymi, które powoduj¹, ¿e dominuje Aby zapobiec zniszczeniu stanowisk archeologicznych oraz produkcja rolna i warzywniczo - sadownicza. Nasadzenia i nawarstwieñ kulturowych, prace ziemne prowadzone w stre- g³êboka orka zwi¹zane z t¹ dzia³alnoœci¹, naruszaj¹ struktury fie ochrony stanowisk archeologicznych wymagaj¹ prowadze- kulturowe stanowisk archeologicznych. Zagro¿eniem dla nia badañ archeologicznych w zakresie uzgodnionym z Wiel- zabytków archeologicznych s¹ równie¿ kopalnie gliny i i³ów kopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Jest to oraz gazu. Budowa zbiorników wodnych „Bachorzew” i szczególnie wa¿ne podczas takich inwestycji jak budowa „Lutynia”, która jest jednym z zamierzeñ inwestycyjnych na budynków mieszkalnych i us³ugowych oraz inwestycje linio- terenie gminy, wymaga przeprowadzenia archeologicznych we: przy³¹cza kanalizacji deszczowej, sanitarnej, gazowej, badañ rozpoznawczych oraz ratowniczych badañ wykopali- telekomunikacyjnej. skowych. Natomiast realizacja inwestycji takich jak budowa obwod- W celu ochrony stanowisk archeologicznych oraz pradzie- nic, dróg, zbiorników retencyjnych, eksploatacja piaœnic i jowych, œredniowiecznych i nowo¿ytnych nawarstwieñ kultu- ¿wirowni, kopalnie kruszywa, gazu bezwzglêdnie wymaga rowych niezbêdne jest uzgadnianie wszystkich inwestycji bu- prawid³owego rozpoznania terenu pod wzglêdem faktycznej dowlanych oraz wype³nianie przez inwestorów wymogów iloœæ stanowisk archeologicznych oraz przeprowadzenia ra- konserwatorskich okreœlonych przez Wielkopolskiego Woje- towniczych badañ wykopaliskowych na wytypowanych stano- wódzkiego Konserwatora Zabytków. wiskach. Z uwagi na szerokop³aszyznowy zakres prac ziem- 4.2. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ¥CE ZE STUDIUM nych charakteryzuj¹cy tego typu przedsiêwziêcia budowlane, UWARUNKOWAÑ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA w bezpowrotny sposób niszczy siê substancjê zabytkow¹ i PRZESTRZENNEGO GMINY KOTLIN: obiekty archeologiczne. W dniu 9 lipca 1999 r. Uchwa³¹ Rady Gminy w Kotlinie. Nr Nale¿y pamiêtaæ równie¿ o pracach ziemno - budowlanych XII/75 /1999 uchwalone zosta³o Studium uwarunkowañ i kie- zwi¹zanych z przebudow¹ lub rozbiórk¹ budynków wpisanych runków zagospodarowania przestrzennego gminy Kotlin. Do do rejestru zabytków i ujêtych w ewidencji zabytków. Towa- projektu Studium zosta³y zg³oszone uwagi Wojewódzkiego rzysz¹ce im badania archeologiczne s¹ niezwykle istotne w Oddzia³u S³u¿by Ochrony Zabytków w Kaliszu, które uwzglêd- procesie rekonstrukcji dawnej zabudowy. niono w tekœcie i opracowaniach graficznych studium. Stu- Przebudowa uk³adów urbanistycznych, ruralistycznych i dium jest dokumentem koordynuj¹cym, okreœlaj¹cym polity- za³o¿eñ pa³acowo - parkowych prowadzi czêsto do naruszenia kê w zakresie gospodarki i rozwoju przestrzennego. Jest œredniowiecznych i nowo¿ytnych nawarstwieñ kulturowych. dokumentem o charakterze strategicznym, okreœlaj¹cym uwa- W zwi¹zku z tym wszystkie prace ziemne wymagaj¹ jednocze- runkowania (przyrodnicze, kulturowe, spo³eczne i ekonomicz- snego prowadzenia badañ archeologicznych. Wyniki badañ ne) oraz generalne kierunki rozwoju gminy Kotlin. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2222 — Poz. 430

W rozdziale II. Diagnoza stanu. pkt 2. Sfera kulturowa 5) Uchwa³a Nr XII /72/03 - Rady Gminy Kotlin, z dnia 3 wskazano najistotniejsze odkrycia archeologiczne, które wp³y- grudnia 2003 r., w sprawie; miejscowego planu zagospo- nê³y na ukszta³towanie siê obecnego uk³adu miejscowoœci na darowania przestrzennego na obszarze wsi Wyszki i Kotlin terenie gminy. W pkt 1.5 Obiekty wpisane do rejestru zabyt- – gm. Kotlin – cz. I., ków wymieniono obiekty ujête w rejestrze zabytków tj. zabytki 6) Uchwa³a Nr XXIV/ 114/2004 r.,- Rady Gminy Kotlin, z dnia nieruchome i stanowiska archeologiczne. Obiekty zabytkowe, 30 grudnia 2004 r., w sprawie: miejscowego planu zago- parki krajobrazowe oraz strefy archeologiczne zosta³y nanie- spodarowania przestrzennego na obszarze wsi Wyszki i sione na za³¹czniku graficznym. Kotlin – gm. Kotlin – cz. II. W rozdziale 2 „Stan i funkcjonowanie œrodowiska przyrod- Zapisy w miejscowych planach zagospodarowania prze- niczego” wskazano zasoby oraz powi¹zania przyrodnicze gminy strzennego wynikaj¹ z treœci studium i ka¿dorazowo by³y i s¹ z otoczeniem, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty uzgadniane z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem przyrody, istniej¹ce i projektowane parki krajobrazowe, po- Zabytków. mniki przyrody oraz parki dworskie. 4.4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ¥CE Z OCHRONY PRZY- W rozdziale B. „Strefa spo³eczna” –zamieszczono wykaz RODY I RÓWNOWAGI EKOLOGICZNEJ parafii rzymsko – katolickich, a w za³¹czniku graficznym 9 mapa w skali 1:100.000 nr 14 zaznaczono czynne i nieczynne W obrêbie terenu gminy Kotlin nie wystêpuj¹ obszary cmentarze rzymsko – katolickie i ewangelickie. objête Krajowym Systemem Obszarów Chronionych (KSOCh), czyli parki narodowe, rezerwaty przyrody, zespo³y przyrodni- W p.p. 7 „Turystyka. Wypoczynek i sport”- znalaz³ siê czo – krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu. wykaz prowadz¹cych obecnie przez teren gminy szlaków turystyki pieszej i rowerowej oraz znajduj¹cych siê obiekty Gmina po³o¿ona jest w zlewni chronionej rzeki Prosny oraz dziedzictwa kultury materialnej w tym za³o¿enia dworskie i zlewni rzeki Lutyni. Dolina Prosny wg Krajowej Sieci Ekolo- pa³acowe ziemi kotliñskiej (wraz z za³¹cznikiem w postaci gicznej (ECONET) stanowi korytarz ekologiczny o znaczeniu mapy w skali 1:100.000 nr 15). krajowym, a w miejscu jej ujœcia do rzeki Warty znajduje siê obszar wêz³owy o znaczeniu miêdzynarodowym (19M) trakto- W rozdziale C p.t. „ Strefa kulturowa” – p.t., ,Œrodowisko wany jako strefa buforowa. Istniej¹ce tereny leœne i dop³ywy kulturowe – diagnoza stanu zachowania” w pp.1.1 znalaz³ siê Lutynii: Kotlinka, Potoka i ¯ybura przep³ywaj¹ce przez gminê rys historyczny oraz wymieniono obiekty u¿ytecznoœci publicz- Kotlin tworz¹ce naturalne ci¹gi ekologiczne i s¹ ³¹cznikami nej, obiekty sakralne, za³o¿enia dworskie i pa³acowe a tak¿e przyrodniczymi pomiêdzy gmin¹ a gminami oœciennymi. Wg ujête w rejestrze zabytków zabytki nieruchome z terenu gminy. podzia³u fizonograficznego ECONRT – PL obszar gminy nale¿y 4.3. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ¥CE Z MIEJSCOWYCH do typu krajobrazu naturalnego, nizinnego równin perygra- PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO. cjalnych. Gmina Kotlin nie posiada aktualnego planu zagospodaro- W najbli¿szym otoczeniu gminy ochron¹ prawn¹ zosta³y wania przestrzennego obejmuj¹cego teren ca³ej gminy. Jedy- objête: nym dokumentem planistycznym obejmuj¹cym obszar gminy Parki krajobrazowe: (na podstawie przepisów szczegól- w ca³oœci jest Studium Uwarunkowañ i Kierunków Zagospo- nych - t.j. ustawy z dnia 16 paŸdziernika 91 r. o ochronie darowania Przestrzennego – z lipca 1999 roku. przyrody - Dz.U. nr 14, poz 492): Obowi¹zuj¹ natomiast miejscowe plany zagospodarowa- - „¯erkowsko – Czeszewski Park Krajobrazowy” z rezerwa- nia przestrzennego sporz¹dzone dla nastêpuj¹cych miejsco- tami przyrody: woœci.: - „Dwunastak” 1) Uchwa³a Nr XXXII/173/2001, Rady Gminy Kotlin, z dnia 30 kwietnia 2001 r. w sprawie: uchwalenia miejscowego - „Czeszewo” planu zagospodarowania przestrzennego terenu górnicze- - „Lutynia” go: z³o¿a kruszywa naturalnego na obszarze wsi Twardów – gm. Kotlin, - „Dêbno nad Wart¹” 2) Uchwa³a Nr XXXV/189/2001- Rady Gminy Kotlin, z dnia 29 - „Dolina Baryczy”, wrzeœnia 2001 r. w sprawie: miejscowego planu zagospo- Obszarów chronionego krajobrazu: darowania przestrzennego na obszarze wsi Wyszki – gm. Kotlin, - „Szwajcaria ¯erkowska”; 3) Uchwa³a Nr XLIV/235/2002 -Rady Gminy Kotlin z dnia 27 - „Dolina rzeki Ciemnej”, sierpnia 2002 r., w sprawie: miejscowego planu zagospo- - „Dolina Rzeki Swêdrni”, darowania przestrzennego na obszarze wsi Parzew – gm. Kotlin, - „D¹browy Krotoszyñskie Baszków – Rochy”, 4) Uchwa³a Nr X/61/2003 - Rady Gminy Kotlin, z dnia 3 - „dolina Prosny”. paŸdziernika 2003 r., w sprawie; miejscowego planu zago- Leœne rezerwaty przyrody ochronne - (ustawa z dnia 28 spodarowania przestrzennego na obszarze wsi Kotlin – wrzeœnia 1991 r. o lasach Dz.U. Nr 101, poz. 444); gm. Kotlin, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2223 — Poz. 430

- „D¹browa ko³o Bia³ek Krotoszyñskich” nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami, - „D¹browa Smoszew”, - okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami zabyt- - „Baszków”, - leœno – florystyczny, ków, eliminuj¹c sytuacje konfliktowe zwi¹zane z wykorzy- - „Miejski Bor”. staniem zabytków, Na obszarze gminy w zakresie obszarów chronionych (na - podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie podstawie przepisów szczególnych - t.j. ustawy z dnia 16 paŸ- miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami dziernika 91 r. o ochronie przyrody Dz.U. Nr 14, poz 492) znajduj¹ 6. KIERUNKI DZIA£AÑ DLA REALIZACJI GMINNEGO PRO- siê nastêpuj¹ce formy przyrody podlegaj¹cych ochronie: GRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Pomniki przyrody; 31 pozycji znajduj¹ce siê w rejestrze Gminna ewidencja zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. - Wykonanie (zgodnie z opracowanym wzorem) aktualnej 4.5. UWARUNKOWANIA WEWNÊTRZNE OCHRONY ZA- gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart zabyt- BYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH ków nieruchomych, Przy sporz¹dzaniu dokumentów planistycznych nale¿y re- - Systematyczna weryfikacja gminnej ewidencji zabytków – spektowaæ strefy ochrony stanowisk archeologicznych i wyni- przeprowadzanie przegl¹dów w terenie oraz uzupe³nianie kaj¹ce z tego zalecenia konserwatorskie. Wi¹¿e siê to równie¿ kart obiektów o uzyskane dane i dokumentacjê fotograficzn¹, z koniecznoœci¹ wprowadzenia zapisu zapewniaj¹cego prawi- wprowadzanie zmian dot. rozbiórek, modernizacji, remon- d³ow¹ ochronê archeologicznego dziedzictwa kulturowego w tów oraz zmian dotycz¹cych stosunków w³asnoœciowych, stosunku do tych stref oraz obszarów chronionych tj. uk³adów urbanistycznych, ruralistycznych, za³o¿eñ pa³acowo - parko- - Przekazanie radnym i so³tysom w ka¿dym so³ectwie 1 wych, cmentarzy, obiektów wpisanych do rejestru zabytków egzemplarza kart obiektów z terenów im podleg³ych, i ujêtych w ewidencji zabytków: - Sporz¹dzenie mapy dziedzictwa kulturowego gminy z „Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwi¹zane z budownic- naniesion¹ lokalizacj¹ obiektów i obszarów chronionych, twem i zagospodarowaniem terenu, w obrêbie obszarów stref ochrony stanowisk archeologicznych, chronionych i stref wystêpowania stanowisk archeologicz- * Uwaga: Wpis zabytków nieruchomych do gminnej ewi- nych, wymagaj¹ uzgodnienia z WUOZ, który okreœli warunki dencji sam w sobie nie stanowi formy ich ochrony, jednak realizacji inwestycji.” stanowi podstawê do objêcia tych zabytków ochron¹ w Dla ochrony stanowisk archeologicznych wpisanych do formie zapisu w studium uwarunkowañ i kierunków zago- rejestru zabytków istnieje koniecznoœæ uwzglêdniania zakazu spodarowania przestrzennego oraz w miejscowym planie prowadzenia wszelkich robót budowlanych oraz przemys³o- zagospodarowania przestrzennego wych na terenie w/w stanowisk, a prace porz¹dkowe prowa- Gminna ewidencja zabytków archeologicznych. dzone w ich obrêbie wymagaj¹ uzgodnienia z WWKZ. - wykonanie gminnej ewidencji zabytków archeologicznych 5. CELE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZA- w formie kart zespo³u stanowisk archeologicznych BYTKAMI. - sporz¹dzenie elektronicznej systematycznie aktualizowa- Opracowanie Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami nej bazy informacji o stanowiskach archeologicznych wpi- gminy KOTLIN ma na celu poprawê stanu zachowania lokal- sanych do rejestru zabytków i stanowiskach archeologicz- nego dziedzictwa kulturowego w oparciu o istniej¹ce instru- nych wytypowanych do wpisania do rejestru zabytków menty prawne i dzia³ania ochronne. zgodnie z informacjami przekazywanymi przez Wojewódz- Poni¿sze cele wynikaj¹ z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 ki Urz¹d Ochrony Zabytków w Poznaniu r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: - uzupe³nianie i weryfikowanie istniej¹cej ewidencji zabyt- - w³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu za- ków archeologicznych poprzez: w³¹czanie informacji o dañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji przestrzen- wszystkich sukcesywnie odkrywanych reliktach przesz³oœci nego zagospodarowania kraju i gminy niezale¿nie od charakteru badañ, przeprowadzenie drugie- go etapu rozpoznania powierzchniowego obszarów gminy - uwzglêdnienie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym w ramach Archeologicznego Zdjêcia Polski, porównanie krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, badañ oraz osi¹gniêtych wyników ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- gi ekologicznej, Rewitalizacja i rewaloryzacja obiektów zabytkowych: - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowa- - kontynuacja podjêtych dzia³añ na rzecz remontów i rewa- dzenie do poprawy stanu ich zachowania, loryzacji obiektów zabytkowych z terenu gminy, - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów - okreœlenie zadañ w zakresie rewaloryzacji i rewitalizacji krajobrazu kulturowego, przestrzeni wiejskiej, - podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ zabyt- Inwentaryzacja obiektów tzw. ma³ej architektury sakralnej ków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- (krzy¿e przydro¿ne, kapliczki): Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2224 — Poz. 430

- wykonanie inwentaryzacji fotograficznej obiektów, inicjatyw w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, informowanie mediów o sprawach zwi¹zanych z ochron¹ - ustalenie szczegó³owej lokalizacji obiektów (okreœlenie zabytków oraz o inicjatywach podejmowanych w tym dzia³ek gruntowych oraz ich w³aœcicieli), zakresie, wspó³praca z lokaln¹ pras¹ oraz radiem i ukazy- - opracowanie kart ewidencyjnych, wanie obiektów po przeprowadzeniu prac konserwator- skich - przygotowanie wniosków o wpisanie najcenniejszych obiek- tów do rejestru zabytków, - upowszechnianie wyników badañ naukowych za poœred- nictwem multimediów, wydawnictw naukowych itp. - utworzenie szlaku kapliczek i krzy¿y przydro¿nych (we wspó³pracy z s¹siednimi gminami) - tworzenie stron internetowych na temat zabytków i tradycji Udostêpnianie i promocja zabytków: - wspieranie dzia³añ sprzyjaj¹cych szerszemu zaanga¿owa- niu siê sektora prywatnego w ochronê dziedzictwa kultu- - popularyzacja poszczególnych zabytków oraz krajobrazu rowego, kulturowego poprzez ich wyeksponowanie - rozwój tury- styki kulturowej obejmuj¹cej szlaki i œcie¿ki przyrodniczo - - wspieranie dzia³alnoœci organizacji spo³ecznych, pozarz¹- kulturowe, dowych i œrodowisk zajmuj¹cych siê ochron¹ i opiek¹ nad zabytkami - w³¹czenie siê do ju¿ istniej¹cych oraz tworzenie tematycz- nych sieci rowerowych, pieszych, konnych, samochodo- - ustalenie stanu zasobów zabytkowych oraz ich znaczenia wych szlaków turystycznych, co ma na celu zwiêkszenie dla kultury regionu i kraju – zebraniu informacji o aktual- atrakcyjnoœci turystycznej regionu poprzez renowacje i nym stanie zachowania zabytków, w tym obiektów chro- udostêpnianie zabytków nionych, inwentaryzacji terenowej obiektów o cechach zabytkowych, waloryzacji zabytków i okreœleniu ich zna- - wspó³praca z w³aœcicielami zabytków dla zapewnienia im czenia dla dziedzictwa regionu nale¿ytej opieki, wskazywanie potencjalnych Ÿróde³ finan- sowania, W³¹czenie zabytków w procesy gospodarcze - ustalenie z w³aœcicielami obiektów zabytkowych zasad - zachowane obiekty zabytkowe nale¿y potraktowaæ jako udostêpniania obiektów w celach turystycznych i eduka- jedne z najwa¿niejszych elementów daj¹cych szansê na cyjnych, wykorzystanie ich w ogólnym procesie rozwoju gminy w dziedzinie kulturowej ale tak¿e w turystycznej i gospodar- - oznakowanie obiektów, udostêpnianych w celach tury- czej. W procesach gospodarczych nale¿y uwzglêdniæ kszta³- stycznych, stanowi¹cych w³asnoœæ gminn¹, prywatn¹, die- towanie przestrzeni kulturowej, a w celu zwiêkszenia atrak- cezjaln¹ lub Skarbu Pañstwa, cyjnoœci przestrzeni nale¿y prowadziæ dzia³ania zmierzaj¹- - opracowanie tablic informacyjnych zawieraj¹cych podsta- ce do odtworzenia historycznych uk³adów i obszarów wowe dane o obiekcie, wa¿nych dla kultury regionu i wzmocnienia lokalnej kon- kurencyjnoœci - opracowanie elektronicznej mapy turystycznej z naniesio- nymi i opracowanymi obiektami zabytkowymi, - wpisanie obiektów i obszarów chronionych w dzia³ania gospodarcze gminy podnosz¹ce atrakcyjnoœæ jego wize- - wydanie mapki z zaznaczonymi obiektami zabytkowymi na runku oraz rozwój przedsiêbiorczoœci terenie gminy, Aktywizacja spo³ecznoœci lokalnych na rzecz opieki nad - sporz¹dzenie aktualnej dokumentacji i oznakowanie Miejsc zabytkami Pamiêci Narodowej i miejsc upamiêtniaj¹cych wydarzenia historyczne. - w celu poprawy stanu zasobów dziedzictwa kulturowego regionu nale¿y podj¹æ dzia³ania w zakresie sta³ego podno- Popularyzacja i edukacja szenia œwiadomoœci spo³ecznej poprzez zwiêkszanie atrak- - edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego - cyjnoœci zabytków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych w³¹czenie w programy kszta³cenia szkó³ prowadzonych i edukacyjnych, przez gminê (szko³y podstawowe i gimnazja) elementów - rozwój to¿samoœci regionalnej poprzez inwentaryzacjê wiedzy na ten temat, w³¹czenie tematyki ochrony dóbr zabytków regionu, infrastruktury zapewniaj¹cej jego bez- kultury do zajêæ szkolnych – opracowanie z nauczycielami pieczeñstwo, propagowanie go wœród mieszkañców, planów zajêæ z m³odzie¿¹ i dzieæmi uwzglêdniaj¹cych problemy ochrony dziedzictwa kulturowego oraz pomoc - zachowanie i wyeksponowanie unikalnych wartoœci histo- merytoryczna w prowadzeniu lekcji dotycz¹cych ochrony rycznych i artystycznych zabytków o du¿ym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego, wspieranie inicjatyw zmierzaj¹- spo³ecznoœci lokalnej, cych do upowszechnienia wiedzy na temat regionalnych - aktywizacja gospodarcza regionu poprzez podejmowanie zabytków i dziedzictwa, przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie miejsc pracy - popularyzacja tematyki poprzez publikacjê materia³ów zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami, dotycz¹cych ochrony zabytków i opieki nad zabytkami w - przygotowanie kompleksowej i ³atwo dostêpnej informacji prasie lokalnej i na stronie internetowej gminy, w³¹czanie o ofercie turystyczno - kulturowej regionu, w tym bazy poprzez media œrodowiska lokalnego do ró¿norodnych danych ofert, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2225 — Poz. 430

7. OKREŒLENIE SPOSOBU REALIZACJI POSZCZEGÓL- szlak architektury drewnianej, stanowi¹cych trasy wy- NYCH CELÓW GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZA- cieczek krajoznawczych, w celu promocji obiektów i BYTKAMI regionu, a) Gmina ewidencja zabytków: 3. Wykorzystanie istniej¹cego szlaku rowerowego Trans- wielkopolska Trasa Rowerowa (TTR) odcinek po³udnio- 1. Wykonanie Gminnej Ewidencji zabytków zosta³o prze- wy, która docelowo po³¹czy siê z projektowana Miêdzy- widziane na 2008 rok. narodow¹ Drog¹ Rowerow¹ (MTR) „Franfurt – Poznañ 2. W nastêpnym etapie planuje siê: - szlak Piastowski,” do promocji zabytków z terenu gminy, a) systematyczne uzupe³nianie kart adresowych w oparciu o uzyskane dane dokumentacje fotogra- 4. Podobnie mo¿liwe jest wykorzystanie potencja³u, jaki ficzn¹ daje po³o¿enie gminy przy wa¿nych trasach komunika- cyjnych, stwarzaj¹ce ³atw¹ dostêpnoœæ do wa¿nych b) sporz¹dzenie kopii kart adresowych obiektów (po 1 szlaków turystycznych a tak¿e bliskoœæ atrakcyjnych egzemplarzu) i przekazanie so³tysom oraz radnym kulturowo i krajoznawczo obszarów chronionych jak w ka¿dym so³ectwie 1 egz. kart adresowych z ¯erkowski Park Kulturowy, ¯erkowsko – Czeszewski terenów im podleg³ych, w celu systematycznego Park Krajobrazowy oraz obszary chronionego krajobra- monitorowania obiektów zabytkowych. zu „Dolina Rzeki Ciemnej, Szwajcaria ¯erkowska, do b) Inwentaryzacja obiektów tzw. ma³ej architektury sakralnej mo¿liwoœci rozwoju turystyki i zwi¹zanej z tym promo- (krzy¿e przydro¿ne, kapliczki): cji zabytków gminy, 1. Opracowanie kart ewidencyjnych obiektów ma³ej ar- 5. Do promocji zabytków gminy s³u¿yæ mog¹ równie¿ chitektury sakralnej. istniej¹ce szlaki turystyki pieszo - rowerowej tj: szlak czerwony: Go³uchów – ¯erków oraz szlak ¿ó³ty: Go³u- c) Rewitalizacja i rewaloryzacja obiektów zabytkowych chów – Jarocin, który przebiega ponad 2 km przez 1. W³asnoœci¹ gminy jest tylko jeden obiekt wpisany do teren gminy Kotlin, rejestru zabytków t.j. czêœæ parku dworskiego w Kurce- 6. Ustalenie z w³aœcicielami niektórych obiektów zabytko- wie. Druga czêœæ parku wraz z budynkiem dworu wych mo¿liwoœci i zasad ich udostêpniania, stanowi w³asnoœæ prywatn¹. Planuje siê sprzeda¿ obec- nemu w³aœcicielowi pozosta³ej we w³adaniu gminy 7. Systematyczne zbieranie materia³ów archiwalnych (zdjê- czêœci parku, z wydzieleniem niewielkiej dzia³ki stano- cia, mapy, pocztówki i inne teksty znaczeniu historycz- wi¹cej otoczenie studni g³êbinowej, bêd¹cej Ÿród³em nym) dotycz¹cych zabytków gminy Kotlin – (zadanie to zaopatrzenia czêœci gminy w wodê. Pozwoli to na bêdzie powierzone. Gminnej Bibliotece Publicznej w scalenie zespo³u w pierwotnych granicach oraz opra- Kotlinie przy wspó³pracy z Muzeum Regionalnym w cowanie przez jednego w³aœciciela spójnego, ca³oœcio- Jarocinie), wego projektu rewaloryzacji parku. 8. Wspieranie dzia³añ sprzyjaj¹cych szerszemu zaanga¿o- 2. Planowane jest równie¿ znalezienie nowego u¿ytkow- waniu siê sektora prywatnego w ochronê dziedzictwa nika lub nabywcy pozosta³oœci parku dworskiego w kulturowego, Wyszkach, co powinno doprowadziæ do jego rewalory- e) Popularyzacja i edukacja; zacji, 1. Planowana jest publikacja folderu z informacjami o 3. Planuje siê nawi¹zanie wspó³pracy z innymi gminami najwa¿niejszych zabytkach gminy Kotlin oraz za³o¿enie posiadaj¹cymi cmentarze ewangelickie w celu wypra- odpowiedniej strony internetowej, zwi¹zanej z t¹ pro- cowania wspólnych metod dzia³ania przy ich rewalory- blematyk¹. zacji, wprowadzenia systemu monitoringu zapewniaj¹- cego bezpieczeñstwo i ochronê przed dewastacj¹. 2. Wprowadzenie tematyki opieki nad zabytkami i historii regionu do zajêæ szkolnych (lekcje historii i wychowaw- d) Udostêpnienie i promocja zabytków; cze) 1. Gmina planuje wspó³pracê z instytucjami wprowadza- 3. Wspieranie rozwoju istniej¹cych izb pamiêci i ewentu- j¹cymi dodatkowe oznakowania na drogach gminnych, alnego powstawania skansenów itp. powiatowych i wojewódzkich w celu u³atwienia dojaz- du do obiektów zabytkowych z terenu gminy Kotlin. 4. Wykorzystanie istniej¹cych i utworzenie nowych œcie- ¿ek turystyczno - edukacyjnych ³¹cz¹cej najwa¿niejsze 2. W ramach podejmowania dzia³añ maj¹cych na celu obiekty zabytkowe na terenie gminy (zespo³y dworsko zwiêkszenie atrakcyjnoœci zabytków dla potrzeb spo- - parkowe, zespo³y obiektów sakralnych) do promocji ³ecznych i turystycznych planuje siê wspó³dzia³anie z znajduj¹cych siê na nich obiektów zabytkowych wraz w³aœcicielami najcenniejszych zabytków gminy w celu z odpowiednim oznakowaniem i tablicami informacyj- wykonanie ich iluminacji, nymi. Przewiduje siê wykonanie tablic informacyjnych, 3. Planuje siê dalsz¹ wspó³pracê z innymi gminami regio- które zostan¹ umieszczone przy poszczególnych obiek- nu w celu w³¹czenia zabytków z gminy Kotlin do ju¿ tach. istniej¹cych szlaków jak: szlak pa³aców i dworów, czy f) W³¹czenie zabytków w procesy gospodarcze: Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2226 — Poz. 430

1. Przy planowaniu kierunków rozwoju sieci dróg, w celu 9. MONITORING DZIA£ANIA GMINNEGO PROGRAMU dostosowania ich parametrów do wzrastaj¹cego ruchu OPIEKI NAD ZABYTKAMI – FORMA ORGANIZACYJNO - IN- ko³owego, gmina przewiduje zabezpieczenie terenów STYTUCJONALNA OKREŒLONA PRZEZ GMINÊ. dla utworzenia obejœcia drogowego Wyszek i Kotlina, - Proces osi¹gania celów Programu opieki nad zabytkami w ci¹gu drogi krajowej nr 11 relacji Poznañ - Bytom, bêdzie monitorowany przez wyznaczon¹ osobê odpowie- co pozwoli na wy³¹czenie ruchu tranzytowego i ciê¿a- dzialn¹ za koordynacje prac. Monitoring prowadzony bê- rowego z centrum wsi, tym bardziej, ¿e docelowo dzie poprzez analizê stopnia ich realizacji. Analiza ta bêdzie droga ta ma byæ drog¹ ekspresow¹. dokonywana ka¿dorazowo po up³ywie 2 lat funkcjonowa- 2. W ramach wpisania obiektów i obszarów chronionych nia i zakoñczona raportem przedk³adanym przez Inspekto- w dzia³ania gospodarcze gminy podnosz¹ce atrakcyj- ra ds. Spo³ecznych – pani¹ Mariê Krzaczkowsk¹ Radzie noœæ wizerunku oraz rozwój przedsiêbiorczoœci, planu- Gminy. W miarê rozwoju systemu monitorowania przewi- je siê tworzenie bazy dla rozwoju turystyki (budowa duje siê weryfikacjê sposobu tej¿e oceny. zbiorników wodnych – „Bachorzew” (wspó³nie z gm. - W roku 2010 rozpoczête zostan¹ przygotowania do opra- Jarocin) i, , Lutynia” (z gm. Dobrzyca) oraz us³ug cowania i przyjêcia w roku 2011 Gminnego Programu sportowo – rekreacyjnych, (œcie¿ek rowerowych itp.), Opieki nad zabytkami na lata 2012 –2015. 3. Wypracowanie zasad wprowadzenia ulg podatkowych. 10. NIEKTÓRE ZEWNÊTRZNE RÓD£A FINANSOWANIA g) Aktywizacja spo³ecznoœci lokalnych na rzecz opieki nad GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI OKRE- zabytkami: ŒLONE PRZEZ GMINÊ. 1. W ramach aktywizacji spo³ecznoœci lokalnej oraz jako Projekt bud¿etu gminy na rok 2009 jest dopiero opracowy- jedna z form zajêæ z m³odzie¿¹ i dzieæmi uwzglêdnia- wany. j¹cych problemy ochrony dziedzictwa kulturowego, Œrodków na lata 2010-2011 równie¿ jeszcze nie zaplanowa- planuje siê podczas corocznej akcji „Sprz¹tanie Œwia- no. Œrodki te zostan¹ przewidziane i zatwierdzone w stosow- ta”, po wczeœniejszym uzgodnieniu z urzêdami i w³a- nym czasie uchwa³¹ Rady Gminy. œcicielami, organizowanie sprz¹tania terenu parków podworskich, bêd¹cych w³asnoœci¹ gminy, RSP i Skar- Gmina planuje nastêpuj¹ce dzia³ania pomocne w pozyski- bu Pañstwa. waniu œrodków zewnêtrznych na prowadzenie prac konserwa- torskich, restauratorskich i rewitalizuj¹cych zabytki: 2. Planowane jest tak¿e podejmowanie dzia³añ umo¿li- wiaj¹cych tworzenie miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ - monitorowanie programów pomocowych, wyszukiwanie nad zabytkami jak; wspó³praca z urzêdami pracy w mo¿liwoœci finansowania ochrony i opieki nad zabytkami zakresie prowadzenia bie¿¹cych prac pielêgnacyjnych, z funduszy rz¹dowych i pozarz¹dowych, porz¹dkowych i zabezpieczaj¹cych na terenach objê- - pomoc w³aœcicielom zabytków w pozyskiwaniu œrodków tych ochron¹, wsparcie utrzymywania na rynku pracy zewnêtrznych (strukturalnych, z bud¿etu pañstwa, z funda- zanikaj¹cych rzemios³ i zawodów poprzez m.in. szkole- cji) na odnowê zabytków, nie chêtnych do nauki rzemios³ zwi¹zanych z trady- cyjn¹ sztuka budowlan¹, - pozyskiwanie œrodków pozabud¿etowych na odnowê za- bytków, których w³aœcicielem jest gmina, 2. Planuje siê przygotowanie kompleksowej i ³atwo do- stêpnej informacji multimedialnej o ofercie turystyczno - stworzenie mo¿liwoœci dofinansowania z bud¿etu gmi- - kulturowej regionu, i bazy danych ofert. ny(zgodnie z przyjêt¹ uchwa³¹) prac remontowych prowa- dzonych przez w³aœcicieli obiektów zabytkowych zlokalizo- 3. Wspieranie poczynañ w³aœcicieli obiektów zabytkowych wanych na terenie gminy i posiadaj¹cych indywidualny przy dzia³aniach zwi¹zanych z w³aœciwym utrzymaniem wpis do rejestru zabytków, i u¿ytkowaniem obiektów. - pomoc w przygotowaniu w³aœcicieli i dysponentów obiek- 8. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI GMINNEGO PRO- tów zabytkowych do absorpcji programowych funduszy GRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI OKREŒLONE PRZEZ Wspólnoty Europejskiej. GMINE - dysponowanie aktualnymi informacjami o mo¿liwoœciach - Gmina w odniesieniu do obiektów wpisanych do rejestru starania siê o œrodki pozabud¿etowe na dofinansowanie mo¿e korzystaæ z Ustawy z dn. 12 stycznia 1991 o podat- prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych. kach i op³atach lokalnych (Dz.U. z 2006 r., Nr 121, poz. 844 ze zmianami) zwalniaj¹cej z opodatkowania obiekty u¿yt- Rada Gminy Kotlin corocznie w uchwale bud¿etowej okre- kowane i remontowane w sposób w³aœciwy, zgodnie ze œli wysokoœæ œrodków przeznaczonych na: wskazaniami konserwatorskimi. - sporz¹dzenie ewidencji, inwentaryzacji, oznakowania obiek- - Koordynacje prac zwi¹zanych z realizacj¹ poszczególnych tów zabytkowych zadañ wynikaj¹cych z ustaleñ „Gminnego Programu opie- - edukacje, ki nad zabytkami” w ramach organizacyjnych Urzêdu Gminy Kotlin powierzono Inspektorowi ds. Spo³ecznych - - promocje zabytków, pani Marii Krzaczkowskiej. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 27 — 2227 — Poz. 430, 431

- dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie lub ro- Przewiduje siê zarówno pozyskiwanie œrodków pozabu- boty budowlane przy obiektach wpisanych do rejestru d¿etowych na odnowê zabytków, których w³aœcicielem jest zabytków. gmina, jak i pomoc w³aœcicielom zabytków w pozyskiwaniu œrodków zewnêtrznych. W celu pozyskania œrodków na finansowanie zadañ prze- widzianych w Gminnym Programie opieki nad zabytkami Rozwa¿ana jest tak¿e mo¿liwoœæ dofinansowania z bud¿e- gmina zamierza tak¿e zabiegaæ o pozyskanie sponsorów wœród tu gminy (poprzez podjêcie stosownych uchwa³) prac remon- firm i osób prywatnych oraz fundacji i innych organizacji non towych prowadzonych przez w³aœcicieli obiektów zabytko- – profit. wych zlokalizowanych na terenie gminy posiadaj¹cych indy- widualny wpis do rejestru zabytków.

431

UCHWA£A XXIV/220/08 RADY MIEJSKIEJ W ZB¥SZYNIU

z dnia 29 grudnia 2008 r.

w sprawie uchwalenia bud¿etu gminy Zb¹szyñ na 2009 r.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 4, pkt 9 lit. „d” ustawy z 3. Plan przychodów i rozchodów bud¿etu zwi¹zanych z dnia 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym (Dz.U. z 2001 finansowaniem deficytu bud¿etu gminy oraz Ÿród³a sfinanso- r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 165, art. 173, art. 184 ust. wania deficytu okreœla za³¹cznik nr 5. 1 pkt 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15, ust. 2, art. 188 ust. §4. W bud¿ecie tworzy siê rezerwy: 2 i art. 195 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.). Rada Miejska 1) ogóln¹ w wysokoœci – 80.000 z³, uchwala, co nastêpuje: 2) celow¹ w wysokoœci – 530.000 z³, z przeznaczeniem na: §1. Dochody bud¿etu gminy w wysokoœci 28.053.505 z³, w tym: - podwy¿ki dla nauczycieli – 125.000 z³, - dochody bie¿¹ce w wysokoœci 27.478.505 z³, - zadania z zakresu zarz¹dzania kryzysowego – 5.000 z³, - dochody maj¹tkowe w wysokoœci 575.000 z³, - wk³ad w³asny gminy w realizacjê zadañ bie¿¹cych ujêtych we wnioskach o dofinansowanie ze Ÿróde³ zgodnie z za³¹cznikiem nr 1. zewnêtrznych – 400.000 z³. §2. 1. Wydatki bud¿etu gminy w wysokoœci 29.245.385 z³ §5. 1. Dochody zwi¹zane z realizacj¹ zadañ z zakresu w tym: administracji rz¹dowej i innych zadañ zleconych odrêbnymi 1) wydatki bie¿¹ce w wysokoœci 25.028.885 z³, w tym na: ustawami, zgodnie z za³¹cznikiem nr 6. a) wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeñ – 2. Wydatki zwi¹zane z realizacj¹ zadañ z zakresu admini- 12.364.827 z³, stracji rz¹dowej i innych zadañ zleconych odrêbnymi ustawa- mi, zgodnie z za³¹cznikiem nr 7. b) wydatki na obs³ugê d³ugu – 234.200 z³, 3. Wydatki zwi¹zane z realizacj¹ zadañ wykonywanych 2) wydatki maj¹tkowe w wysokoœci 4.216.500 z³. na podstawie porozumieñ (umów) miêdzy jednostkami samo- zgodnie z za³¹cznikiem nr 2. rz¹du terytorialnego, zgodnie z za³¹cznikiem nr 8. 2. Limity wydatków na wieloletnie programy inwestycyj- 4. Plan dochodów bud¿etu pañstwa zwi¹zanych z reali- ne w latach 2009 - 2013 zgodnie z za³¹cznikiem nr 3. zacj¹ zadañ z zakresu administracji rz¹dowej, zgodnie z za³¹cz- nikiem 9. 3. Wydatki na zadania inwestycyjne w 2009 roku przed- stawia za³¹cznik nr 4. §6. 1. Ustala siê dochody w kwocie 230.000 z³ z tytu³u wydawania zezwoleñ na sprzeda¿ napojów alkoholowych oraz §3. 1. Deficyt bud¿etu gminy wynosi 1.191.880 z³, zostanie wydatki w kwocie 226.500 z³ na realizacjê zadañ okreœlonych pokryty przychodami pochodz¹cymi z zaci¹ganych kredytów w gminnym programie profilaktyki i rozwi¹zywania proble- i po¿yczek. mów alkoholowych. 2. Na sp³atê zobowi¹zañ przeznacza siê kwotê 802.120 z³.