5, Mart /March 2011
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi Journal of Carpet Flatweaves, Fabric, Clothing and Embroderies Sayı/Issue: 5, Mart /March 2011 ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ ATATÜRK CULTURE CENTER Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma (Kilim-Cicim-Zili-Sumak) Sempozyumu (01-04 Kasım 2010 Alanya) Özel Sayısı Not: Makalelerdeki görüşlerin sorumluluğu yazarına aittir. Yazıların yayın hakkı merkezimize devredilmiş sayılır. Bu devir sanal ortamda yayımlanmayı da kapsar. Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi Journal of Carpet Flatweaves, Fabric, Clothing and Embroderies Sayı/Issue: 5, Mart /March 2011 Sahibi / Owner Yönetim Yeri / Managing Office Atatürk Kültür Merkezi adına/ Ziyabey Caddesi No:19 On behalf of Atatürk Culture Center O6520 Balgat-Ankara, TURKEY Prof. Dr. Osman HORATA, Atatürk Kültür Merkezi Başkanı / President of Atatürk Culture Center. Telefonlar / Telephones +90 312. 284 34 25 - 45 Editör /Editor elmek [email protected] Prof. Dr. Hakkı ACUN web / web www.akmb.gov.tr Editör Yardımcıları /Assistant Editors Doç. Dr. Gül TUNÇEL Abone İşleri / Subscription Uzm. Şebnem ERCEBECİ Destek Hizmetleri Şube Müdürlüğü Yazı İşleri Müdürü / Journal Administrator Posta Çek Numarası İmran BABA 212938 Başbakanlık Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı 90-312.2843441 Yayın Kurulu / Editorial Board Kapak Tasarımı / Cover Design Prof. Dr. Bekir DENİZ Grafiker Ltd. Şti. Yrd. Doç. Dr. Öznur AYDIN Tel : +90 312. 284 16 39 Faks : 90 - 312. 284 37 27 Doç. Dr. Emine KOCA Doç. Dr. Fatma KOÇ Sayfa Tasarımı / Page Design Yrd. Doç. Dr. Nuran SAY Grafiker Ltd. Şti. Yrd. Doç. Dr. Nalan TÜRKMEN Tel : +90 312. 284 16 39 Faks : 90 - 312. 284 37 27 İngilizce Özetler / Editorial Abstracts Baskı Yeri ve Tarihi / Press House and Date Yrd. Doç. Dr. Kemal Reha KAVAS Danışma Kurulu / Referees Board Prof. Sibel ARIK (Marmara Üniversitesi) Prof. Dilek ALPAN (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) ARIŞ :Dokumacılıkta atkıların geçirildiği uzunlamasına ipler, çözgü. Prof. Günay ATALAYER (Marmara Üniversitesi) ARIŞ: Means warp in Turkish. Warp is the vertical part of weaving. Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU (Erzurum Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Zahide İMER (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Recai KARAHAN (Yüzüncü Yıl Üniversitesi) Mart ve Kasım Aylarında Yayımlanan Hakemli Dergi Prof. Dr. Selçuk MÜLAYİM (Marmara Üniversitesi) Peer Reviewed Journal Published in March and November Prof. Dr. Elvan ÖZKAVRUK ADANIR (Dokuz Eylül Üniversitesi) Prof. Aydın UĞURLU (Mimar Sinan Üniversitesi) Prof. Nuray YILMAZ (Dokuz Eylül Üniversitesi) Prof. Dr. Kübra ALİYEVA (Azerbaycan İlimler Akademisi) ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE ATATÜRK SUPREME COUNCIL OF TARİH YÜKSEK KURUMU CULTURE LANGUAGE AND HISTORY Prof. Dr. Kuandık ERALİN (Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk Kazak Üniversitesi) ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ ATATÜRK CULTURE CENTER Kapak / Cover 19. yüzyıla tarihlenebilen Karapınar Salur halısı. Yeniden Arış / Arış, Once Again Osman HORATA 4 Makaleler / Articles Ali AKAR - Mustafa KARATAŞ Milas Halı ve Kilimleri İçin Kullanılan Yanış (Motif) Adlarının Dil İncelemesi 6 Linguistic Analysis of the Motifs used in Milas Carpets and Rugs Günay ATALAYER Seyitgazi - Bardakçı Köyü’nde, Özgün Bir Cicim Örneği Üzerine Değerlendirmeler 12 The Interpretation of a Characteristic Cicim Textile in the Village of BARDAKÇI C. Arzu AYTEKİN Geleneksel Türk El Sanatlarının Çağdaş Resim Tasarımına Etkisi: Hayat Ağacı Kilim Motifli Bir Güncel Sanat Uygulaması Örneği 24 The Effect of Traditional Turkish Handicrafts on Contemporary Painting Design: The Case Study of an Artwork with Rug Motive of Life Tree Suzan Bayraktaroğlu Halı, Kilim ve Diğer Düz Dokuma Yaygıların 2863 Sayılı Yasa Kapsamında Değerlendirilmesinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri 32 Problems in the Interpretation of Carpets, Rugs and Other Flat Weavings from the Viewpoint of Law No.2863 and Proposals for Solution 2 arış V / 2 0 1 1 Nuran SAY Hatice ESEDOVA Kutören’de (Ereğli-Konya) Bulunan Halılar, Tasarım Özellikleri ve Bir Örnek Türk Halklarının Kültürel Mirasında 102 Kompozisyon, Geleneğe Sadakat ve Carpets of Kutören, Their Design Yenilikçi Yaklaşımlar Features and a Case Study 44 Composition, Adherence to Traditions and New Approaches in the Menekşe Suzan TEKER Cultural Heritage of the Turkic Peoples Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü Halı-Kilim ve Eski Kumaş Desenleri Anasanat Dallarında Eğitim Amaçlı H. Melek HİDAYETOĞLU - Meral AKAN Doğal Boya Laboratuvarı Kurmanın Konya’da Cumhuriyet Döneminde Gerekliliği Dokuma Faaliyetleri 110 54 Weaving Activities in Konya The Need for the Establishment of Natural Dye Laboratory in the Educational Program during the Republican Period of Traditional Turkish Handicrafs, Carpet - Rug and old Fabric Design Abdullah KARAÇAĞ Karapınar (Konya) Yöresi Hülya TEZCAN Göbekli Halıları Osmanlı Sarayı için Dokunmuş 72 Yer Yaygıları Karapınar (Konya) Carpets with 120 Central Organization The Flat Weavings produced for the Ottoman Palace Sumiyo OKUMURA Candan ÜLKÜ The Significance of Yellow Dyed Anamur Müzesi’nde Bulunan Çuvallar 128 Warps in Cairene Rugs and a Group The Sacks in Anamur Museum of Ottoman Court Prayer Rugs 88 Cairene ve Osmanlı Saray Halı Grubunda Görülen Sarı Renkli Ali Ata YİĞİT Çözgüsünün Anlamı 19. Yüzyıl Osmanlı Halıcılık Eğitiminde Hereke Fabrika-i Hümayunu Modeli 136 Selim Hilmi ÖZKAN Hereke Imperial Factory Model in the 19th Century Ottoman Carpet XVI. Yüzyılda Alâiye Sancağında Production Training Dokuma ve Tekstil Sanayisinde Kullanılan Ürünlerin Üretimi 96 Ömer ZAİMOĞLU The Production of the Materials used in Tapestry (Goblen) Dokumaları Carpet and Textile Industry in the Province 144 of Alaiye during the 16th Century Tapestry (Goblen) Weavings arış V / 2 0 1 1 3 Yeniden Arış Arış, Once Again 1997-98 yıllarında, “Halı, Dokuma ve İşleme Sa- rı derinlik bakımından yerkürenin sayılı milletlerinden natları Dergisi” olarak dört sayı yayımlanan Arış, on biridir. Bu derinliği, halı ve kilim etrafında oluşturdu- üç yıl aradan sonra yolculuğuna kaldığı yerden de- ğumuz kültürel birikimde de görmek mümkündür. vam etmektedir. Geçen süre içinde, üniversitele- Halıya ve kilime akseden desenler, alın teri, göz rimizde geleneksel el sanatlarımıza verilen öne- nuru ve hayal gücü, sadece kirkiti tutan insanın değil min artması, Arış’a yeni yolculuğunda geleceğe doğ- binlerce yıllık geçmişe sahip Türk Atanın evlatlarının ru çok daha güçlü bir şekilde yelken açtırmaktadır. eli ve alın teri yani ruhudur. O, bizim insanımızın, bi- Ümit ediyoruz ki sizlerin desteği ve ilgisiyle, Atatürk zim kültürümüzün sadece renge ve malzemeye bakışı- Kültür Merkezinin vitrinindeki güzide yerini alan Arış nı değil hayata bakışını da aksettirir. Kısacası halı ve da, yirmi altı yılını dolduran Erdem gibi ismi kuru- kilimin, atkısından, çözgüsünden, ilmeğinden, motif- mumuzla bütünleşen bir dergi olacaktır. lerinden, renklerinden, bu topraklarda yaşayan insan- Yeni dönemde, sizlerin ilginize en iyi şekilde ların sevdasını okuyabiliriz. Kaderin yer kürenin fark- karşılık verebilmek amacıyla, derginin kapağından lı kesitlerine savurduğu Türkler arasındaki ortak ruh, sayfa tasarımına kadar bazı değişikliklerimiz oldu. binlerce kilometrelik mesafeye ve geçen zamana kar- Hakemli bir derginin gerektirdiği gerekli düzenleme- şılık, hâlâ halı ve kilimin desenlerinde saklıdır. ler de yerine getirildi. Kültürel mirasımızın ne yazık ki piyasa ekonomi- Atatürk Kültür Merkezi bir bilim kurumu. Aynı za- sinin insafına terk edildiği günümüzde, bu büyük manda kökleri tarihin derinliklerine kadar uzanan, mirasa bu gözle bakmak, yozlaşmasına ve kaybolma- Büyük Önder’in ifadesiyle Türkiye Cumhuriyeti’ni sına müsaade etmemek ve bu görkemli mirası gele- “ilelebet payidar” kılacak “değer”lerin yaşaması ve cek kuşaklara aktarmak için gereken gayreti göster- yaşatılmasını varlık sebebi addeden bir kurumdur. mek zorundayız. İnsanlık olarak, asırlardır bir taraftan hayatta kal- ma mücadelesi verirken, bir taraftan da ilmek ilmek Arış, Türkler olarak hayata nakşettiğimiz en kalı- hayatı dokumaya çalışıyoruz. Taş, toprak ve sudan cı desenlerden biri olan el sanatlarımızla ilgili değerli ibaret bir toprak parçası, bu desenler sayesinde “ba- araştırmacıları çatısı altında toplayarak, ilmeklere yan- rınılan” bir yer olmaktan çıkıp kutsal bir vatan top- sıyan kültürel zenginliğimizi günümüz ve geleceğin hiz- rağı hâlini almaktadır. Millet dediğimiz varlık, zaten metine sunmak amacıyla yeniden sizlerle buluşuyor. maddi varlığa mana veren bir manevi bağlantı siste- Arış’ı, yeni yolculuğunda yalnız bırakmayan de- minin adıdır. Maddi varlığa yani dağa, taşa, toprağa, ğerli bilim insanlarına, yazılarıyla “arış”a desenler ipliğe kısacası dünyaya mana vermek ve bu çerçeve- nakşedecek yazarlara, bilim ve kültür dünyası adı- de istikrarlı birlikteliklere ulaşmak… İnsanlık tarihi- na teşekkür ediyorum. Derginin temellerini atan, nin özü işte budur. o dönemdeki Merkez başkanı sayın Prof. Dr. Sadık İnsanların hayata nakşettikleri desenler, ona kazan- Tural’ın şahsında yayın kurulunun değerli üyelerine dırdıkları anlam ve derinlik de, zemin ve zamana göre şükranlarımızı sunuyor; Arış bayrağını devralan yeni farklılıklar arz eder. Türkler, istikrarlı, büyük birlikte- Yayın Kurulu üyelerimize de editörümüz Prof. Dr. likleri, hayata karşı duruşları ve hayata kazandırdıkla- Hakkı Acun’un şahsında başarılar diliyorum. 4 arış V / 2 0 1 1 Arış, which was published between 1997-1998 as their characteristic approach toward life, and depth four issues of “Carpet, Weaving and Ornamental Arts they have given to life. It is possible to observe