<<

D ADA in

MICHEL SANOUILLET revised and expanded by Anne Sanouillet

1 st English-language edition

translated by Sharmila Ganguly

The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England © 2009 Massachusetts Institute of Technology The latest edition of this work appeared in French under the title à Paris. © CNRS Éditions 2005.

Ouvrage publié avec le concours du Ministère français chargé de la culture—Centre national du livre. This work was published with the support of the French Ministry of Culture—National Book Center.

The authors would like to give special thanks to their executive editor, Roger Conover, copyeditor, Gillian Beaumont, and editorial consultant, Michèle Humbert.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form by any electronic or mechan- ical means (including photocopying, recording, or information storage and retrieval) without per- mission in writing from the publisher.

MIT Press books may be purchased at special quantity discounts for business or sales promotional use. For information, please email [email protected] .edu or write to Special Sales Depart- ment, The MIT Press, 55 Hayward Street, Cambridge, MA 02142.

This book was set in Stone Serif by Graphic Composition, Inc., Bogart, Georgia. Printed and bound in the United States of America.

Library of Congress Cataloging- in-Publication Data

Sanouillet, Michel [Dada à Paris. English] Dada in Paris / ; revised and expanded by Anne Sanouillet ; translated by Sharmila Ganguly. —New ed. p. cm. Includes bibliographical references and index. ISBN 978-0-262-01303-1 (hardcover : alk. paper) 1. Dadaism——Paris. 2. Avant-garde (Aesthetics)—France—Paris—History—20th century. I. Sanouillet, Anne. II. Title. NX456.5.D3S2613 2009 709.04Ј062—dc22 2008044043

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 INDEX OF NAMES

The following are excluded from this index: the names of fi ctional persons; the names of , André Breton, , Georges Ribemont-Dessaignes, , and , who appear practically on every page; and the names in the bibliography.

Abbott, Berenice, 589 471, 477, 484, 485, 486, 487, 492, 493, 494, Adamov, Arthur, 120, 326 505, 506, 517, 518, 519, 521, 523, 528, 529, 530, Adcock, Craig E., 623 533, 537, 540, 545, 553, 558, 564, 565, 569, Aicard, Jean, 44, 535 603, 609, 618, 619 Aisen, Maurice, 151, 247 Apollinaire, Jacqueline, 517, 529 Alain-Fournier (Henri Alban Fournier, known Archipenko, Alexander, 115, 413, 473, 515, 550, as), 524 566 Albert-Birot, Germaine, 48, 531 Arcos, René, 298 Albert-Birot, Pierre, 9, 11, 35, 47–48, 50, 52, 64, Arensberg, Walter Conrad, 13, 14, 15, 17, 84, 90, 69, 75, 83, 97–98, 103, 105, 163, 302, 335, 339, 111, 247, 572, 604 381, 416, 471, 473, 505, 518, 528, 531, 532, 541, Arezzo, Maria d’, 34 545, 559, 573 Arland, Marcel, 133, 262, 263–264, 265, 559, Albinoni, Tommaso, 130 598, 604 Aleksic´, Dragan, 33 Arman (Armand Fernandez, known as), 327 Allais, Alphonse, 296 Arnaud, Mrs. Raoul. See Oléo Allard, Roger, 50, 55, 65, 142–143, 181, 556, Arnauld, Céline, 111, 115, 150, 151, 152, 155, 564, 606 225, 247, 473, 474, 475, 554, 566, 568, 588, 598 Allégret, Marc, 181 Arnheim, Olénine d’, 589 Amaro, Luigi, 519 Arnheim, Rudolf, 623 Anderson, Margaret, 18, 264–265, 589, 604 Arnoux, Guy, 166 André, Marius, 357 Aron, Raymond, 239 Antheil, Georges, 609 Arp, Jean (Hans), 3, 6, 8, 10, 12, 26–28, 30, 32, Apollinaire, Guillaume, 9, 11, 34, 41, 46–47, 48, 101, 111, 117, 129, 151, 162, 163, 178, 181, 182, 49, 50, 55, 56–57, 61, 62, 63–64, 69–71, 75, 77, 201, 203, 204, 210–212, 218, 225, 231, 248, 79, 86, 94, 96, 97, 104, 130, 132, 134, 144, 145, 249, 265, 269–270, 303, 306, 309, 313, 327, 152, 155, 171, 229, 232, 238, 258, 260, 265, 340, 345, 359, 360, 367, 377, 381, 382, 384, 266, 267, 272, 279, 280, 295, 298, 303, 304, 395, 396, 397, 399, 401–402, 404, 407, 408, 308, 322, 328, 333, 387, 388–389, 459–462, 409, 410, 411, 412, 413, 417, 418, 419, 421, 473, 690

Arp, Jean (Hans) (cont.) Bataille, Henry, 247 475, 503, 515, 550, 559, 572, 575, 584, 585, Bathori, Jane (Jeanne-Marie Berthier, known 586, 612 as), 52, 517 Artaud, Antonin, 548 Baudelaire, Charles, 1, 45, 51, 110, 134, 294, 416 Ashbery, John, 607 Baudouin, Dominique, 547 Aubault de la Haulte Chambre du Lémoléon de Baumann, Fritz, 10 La Gachève, Georges Elzéar Xavier, 132 Bazin, René, 292 Aurel (Mrs. Alfred Mortier, known as), 52 Beach, Sylvia, 264, 589 Auric, Georges, 77, 86, 103, 138, 166, 225, 238, Beauduin, Nicolas, 228, 598 240, 241, 242, 247, 273, 279, 305, 436, 437, Beaumont, Etienne de, 166, 283 450, 481, 545, 571, 573, 588, 597, 609, 610 Beckett, Samuel, 120, 326 Autant, Claude, 522 Bédouin, Jean-Louis, 551, 594, 619 Aymié (for Émié), Louis, 357, 568 Begot, Jean-Pierre, 552, 577 Béhar, Henri, 513, 603, 607, 622 Baader, Johannes, 22, 24, 25, 33, 248, 324, 514, Behrens-Hangeler, Herbert, 32 537–538 Bellecour, Jean-Claude, 579 Baargeld, Johannes Theodor, 27, 28, 182, 204, Belling, Rudolf, 23 211, 559, 572 Ben. See Vautier, Benjamin Babinski, Joseph, 256, 540 Benedict XV (pope), 127 Bailly, Alice, 396 Benét, Stephen Vincent, 166 Bakunin, Mikhail Aleksandrovich, 7 Benjamin, M., 396 Balakian, Anna, 513 Benn, Gottfried, 29 Balkis, 596 Benoit, Pierre, 86, 112, 245, 247, 438 Ball, Hugo, 5, 6–9, 10, 11, 19, 20, 36, 69, 199, Béraud, Léon, 213 249, 500, 513, 555, 597, 617 Berger, Pierre, 559 Balzac, Honoré de, 589 Bergson, Henri, 110, 264 Baraglioule, Julius de, 538 Bernhardt, Sarah, 226, 251 Barbaranges (gallery), 130 Berrichon, Paterne, 77, 553 Barbusse, Henri, 6, 43, 112, 245, 247, 438, 576 Bersaucourt, Albert de, 295 Barclay, Louise, 551, 552 Berswordt-Wallrabe, Kornelia von, 620 Barnes, Djuna, 589 Bertin, Émile, 272 Barney, Natalie Clifford, 69 Bertin, Pierre, 55, 65, 103, 166, 280, 281, 610 Baron, Jacques, 132, 133, 242, 257, 258, 260, Bertini, Francesca, 118 262, 265, 272, 275, 279, 305, 367, 436, 439, Berton, Germaine, 276 453, 478, 597, 601, 610 Bertrand, Aloysius, 562 Barrès, Maurice, 39, 44, 61, 185–193, 195, 204, Beucler, André, 527 225, 234, 235, 236, 247, 252, 292, 307, 314, 317, Beyle, Henri. See Stendhal 345, 348, 576–578 Bidou, Henri, 298, 593 Barthe, Victor, 610 Bief, André du, 553 Bartók, Béla, 288 Bieutenholz, Victor, 32 Baruzzi brothers, 84 Billy, André, 84, 573 Barzun, Henri-Martin, 298, 556 Binet-Valmer (Jean Binet de Valmer, known as), Bastia, Jean, 292 248, 586 Index 691

Birault, Paul, 65 Brosjadam, 118 Bissière, Roger, 617 Brown, Slater, 239, 589 Blaizot, Georges, 93 Bruant, Aristide, 464 Blanche, Jacques-Émile, 131, 144, 252, 287, 298, Brulat, Paul, 616 462–463, 533, 545, 558, 606, 609, 614 Brunschweiller, Dr., 400 Blaukopf, Kurt, 557, 623 Buchet, Gustave, 117, 550 Bloch (bookshop), 342, 344 Budry, Jean, 282, 489 Bloy, Léon, 6, 519 Buffet (Picabia), Gabrielle, 14, 69, 119, 157, 164, Blum, Léon, 618 166, 178, 197, 225, 247, 384, 427, 459–461, 488, Blum, René, 588 530, 534, 541, 573, 574, 588, 602, 605 Boccioni, Umberto, 171 Buffet, Marguerite, 119, 126, 163, 166, 188, 221, Boesner, Carl, 23 247, 551, 554, 578, 588 Boisson, de, General, 13 Bugaud, Mrs. E., 583 Bonnaud, Dominique, 292, 615 Buisson, M., 549 Bonnefon, Jean de, 132 Burchard, Otto, 25, 28 Bonnet, Marguerite, 529, 569, 579 Burchartz, Max, 270 Bonnot, Jules Joseph, 197 Butor, Michel, 622 Bonset, I. K. See Doesburg, Theo van Buzzi, Paolo, 34 Bordeaux, Henry, 292, 294 Borges, Jorge Luis, 36 Cabanel, Alexandre, 453 Borlin, Jean, 207 Cage, John, 327 Börne, Ludwig, 91 Callimachi, Scarlat, 34 Borràs, Maria Lluïsa, 606, 607 Camfi eld, William A., 606 Botrel, Théodore, 162, 292 Canetti, Jacques, 579 Boucher, É.-L., 616 Cangiullo, Francesco, 34 Bouchor, Maurice, 120 Cansinos Assens, Rafael, 36 Boucier, Emmanuel, 292 Cantarelli, Gino, 35, 162, 204, 518, 572 Boulard, Maître, 281 Carassou, Michel, 523 Boulenger, 247 Carco, Francis, 46 Boulez, Pierre, 327 Carpentier, Georges, 120, 181, 292 Bourderon, Albert, 520 Carrà, Carlo, 34 Bourdieu, Pierre, 324 Carré, Louis, 588, 606 Bourget, Paul, 44, 247 Carrier (Carrière), 374 Bragaglia, Anton Giulio, 35 Casabon, Soler, 102 Brañas, Lasala María, 560 Casella, Georges, 166, 200, 287, 435, 436, 588 Brancusi, Constantin, 247, 451, 556, 598 Cassanyès, Magi A., 607 Braque, Georges, 251, 333, 359, 468, 506, 621 Cassou, Jean, 372 Brasseur, Pierre, 613 Cendrars, Blaise, 52, 63, 64, 68, 75, 76, 86, 104, Brauner, Victor, 34 134, 156, 262, 266, 267, 357, 519, 523, 526, Bray, Will, 606 538, 545, 553, 576 Brémond, Henri, 577 Cˇerník, Artuš, 33 Brisset, Pierre, 5 César (César Baldaccini, known as), 321, 327 Broglio, Mario, 34 Cézanne, Paul, 120, 150, 444 692

Chadourne, Marc, 86 Codréano, Lizica, 280, 609–610 Chapka-Bonnière, Pierre, 294 (Gabrielle Colette, known as), 247, 521 Chaplin, Charles, 51, 109–110, 150, 229, 344, Collet, Henri, 522 521, 544, 548 Colline, Paul, 292 Char, René, 231 Confucius, 212, 591 Charchoune, Serge, 23, 135, 163, 191, 204, 220– Copeau, Jacques, 556 221, 243, 265, 305, 560, 578, 581, 583, 590, Coqueley de Chaussepierre, Charles-Georges, 598, 612 616 Charcot, Jean Martin, 540 Coquelin, Ernest (known as Coquelin junior), Chardin, Jean-Siméon, 158 296 Charensol, Georges, 121, 298 Corlin, Germaine. See Everling, Germaine Charles, Gilbert, 600 Corlin, Michel, 406, 408, 588 Charpentier, C. A., 289 Cormon (Fernand Piestre, known as), 122, 164, Chateaubriand, François René de, 92, 100, 313 617 Chaumont, Jacqueline, 610 Corray (Corray-Hossli), Han, 19, 503 Chavanon, Roland, 519 Corsa, Filip, 34 Chenal, Marthe, 42, 128, 166, 209, 219, 434, Costin, Jacques, 34, 325 482, 556, 588 Courteline, Georges, 289, 290, 297 Chevalier, Jean-Claude, 618 Courtois, Stéphane, 622 Christian. See Herbiet, Georges Covert, John, 14, 15, 18 Chrusecz, Maya, 210, 360, 417, 419, 421, 475 Cowley, Malcolm, 606 Chu Chi-chen, 585 Crastre, Victor, 523, 525, 553, 558 Citroen, Paul, 32, 325 Cravan, Arthur, 5, 14, 16, 60, 64, 85, 103, 107, Clair, Jean, 623 135, 272, 325, 517, 604, 605 Clair, René, 181 Crémieux, Francis, 520 Claretie, Léo, 588 Crès, Georges, 338, 362, 390, 532, 591 Claudel, Paul, 42, 44, 86, 144, 247, 288, 519, Creuze, Raymond, 560 552, 563, 582 Crevel, René, 132, 478, 559 Clemenceau, Georges, 127 Crommelynck, Fernand, 137 Clifford-Williams (Miss), 171 Cros, Charles, 296, 537 Cliquennois, Henry, 74–75, 463, 527, 531, 551 Crotti, Jean, 14, 15, 85, 163, 181, 204, 212, 226, Cliquet (-Pleyel), Henri, 545, 557 239, 246, 247, 265, 438, 581, 582, 586, 587, Coates, Robert M., 589 588, 599 Cobore, Pierre, 540 Crotti, Suzanne (Duchamp), 85, 181, 212, 239, Cocteau, Jean, 11, 44, 46, 48, 52, 55, 66, 75, 76, 246, 247, 438, 536, 581, 582, 588, 596 78, 83, 98, 103, 125, 127, 129–130, 134, 136– Cummings, Edward Estlin, 589 138, 139, 150, 163, 166, 168, 171, 200, 202, 207, Cunard, Nancy, 465, 612 226, 229, 230, 247, 258, 262, 265, 267, 277, Curnonsky (Maurice Edmond Sailland, known 279, 288, 294, 298, 305, 311, 317, 335, 339, 357, as), 413 367, 372, 377, 388, 396, 402, 403, 435, 436, 437, Czyz˙ewski, Tytus, 34 448, 453, 463–465, 481, 510, 521, 524, 527, 531, 532, 533, 534, 545, 555, 557, 560, 561, Dac, Pierre, 328 563, 571, 573, 580, 584, 588, 598, 609 Dalí, Salvador, 18, 84, 370, 623 Index 693

Dalluc, G., 616 Desproges, Pierre, 328 Dalmau, José, 35, 135, 271, 457 Deval, Marguerite, 292 Dancongnée, Léon, 225, 590 Deville, Jacques, 615 D’Annunzio, Gabriele, 110, 572 Devos, Raymond, 328 Danton, Georges-Jacques, 273 Diaghilev, Serge de, 521 Daudet, Alphonse, 341 Diakonova, Gala Dmitrovnie. See Éluard, Gala Daudet, Léon, 104 Divoire, Fernand, 289, 298, 613 Daunou, Belphégor, 294 Dix, Otto, 23, 365 Dearly, Max, 292 Doehmann, Carl, 23 Debussy, Claude, 45, 557 Doesburg, Theo van (Christian Emil Marie Küp- Décaudin, Michel, 513 per, known as), 23, 32, 239, 265, 270, 609 De Chirico, Giorgio, 18, 26, 34, 104, 182, 272, Dongen, Kees (Cornélius) van, 181, 214–215 333, 505, 540, 545, 559 Dorgelès, Raymond, 43, 245, 247, 438, 556, 588 Degas, Edgar, 183 Dostoyevsky, Fedor Mikhailovich, 112, 270, 559 Deibler, Anatole, 195, 580 Doucet, Jacques, 40, 229, 258, 271, 364, 367, Delaunay, Robert, 238, 240, 242, 381, 441, 445, 368, 405, 441–442, 443, 446, 447, 448, 449, 532, 596, 597, 598, 599, 605 450, 455, 505, 516, 528, 564, 571, 578, 592, 593 Delaunay (-Terk), Sonia, 278, 280, 609, 610 Dove, Arthur, 14, 18 Deleuze, Gilles, 319 Doyon, Miss, 551 Delluc, Louis, 326–327, 529, 544 Draule, Paul. See Éluard, Paul Delpy, 296 Drault, Jean, 293 Denis, Maurice, 85 Dréan, 292 Depaquit, 615 Dreier, Katherine, 17, 18, 30, 418, 570 Derain, André, 333, 359, 506, 520, 566, 575, Dreyfus, Alfred, 577 586 Drieu La Rochelle, Pierre, 48, 86, 103, 131–132, Derenne, Charles, 294 166, 188, 190, 191, 197, 225, 267, 305, 367, 527, Dermée, Paul, 11, 34, 46, 48, 49–50, 66, 83, 84, 545, 558, 559, 577, 578, 590, 593 86, 97, 98, 103, 106, 111, 114, 115, 120, 142, 150, Dubillard, Roland, 326 151, 152, 154–155, 163, 172, 176, 195, 225, 228, Dubois, Georges, 292 239, 247, 262, 267, 282, 302, 335, 339, 342, Ducasse, Isidore. See Lautréamont 344, 381, 416, 417, 427, 466–476, 479, 494, 496, Duchamp, Marcel, 5–6, 7, 9, 13–18, 19, 30, 36, 498, 504, 518, 519, 535, 545, 546, 548, 551, 84–85, 96, 103, 106, 115, 120, 129, 130, 149– 554, 566, 568, 574, 588, 598, 618 150, 153, 163, 182, 183, 195, 200, 201, 204, Derny, J., 616 211, 212, 217, 225, 245, 247, 251, 258, 260–262, Déroulède, Paul, 44, 45, 577 272, 279, 280, 302, 303, 305, 309, 314, 315, Desbordes-Valmore, Marcelline, 147 316–320, 321, 324, 325, 326, 327, 328, 329, Descartes, René, 223, 230, 547 330, 363, 408, 410, 418, 438, 442, 446, 448, Deschanel, Paul, 292 453, 456, 478, 482–483, 503, 514, 515, 517, 521, Deslandes, Baroness, 166 524, 534, 536, 546, 551, 567, 569, 570, 572, 575, Desnos, Robert, 132, 209, 258, 259, 261–262, 586, 588, 596, 597, 603, 604, 608, 613, 620, 272, 273, 274, 275, 276, 279–280, 305, 325, 621 367, 446, 451, 458, 476–481, 559, 603, 608 Duchamp, Suzanne. See Crotti, Suzanne Désormière, Roger, 557 Duchamp-Villon, Mrs. Raymond, 202 694

Dufet, Michel, 618 451, 454, 478, 483, 518, 520, 524, 533, 534, Dufy, Raoul, 46, 262 535, 538, 539, 548, 549, 551, 554–555, 556, Duhamel, Georges, 228, 247, 298, 556 559, 562, 563, 566, 567, 568, 569, 570, 571, Duharme, Émile, 109 572, 574, 575, 581, 583, 584, 585, 589, 590, Duits, Charles, 322 591, 598, 601, 603, 604, 606, 607, 608, 609, Dujardin, Édouard, 79 610, 611, 613, 614 Dunan, Renée, 155, 188, 292, 569, 578, 618 Émie, Louis. See Aymié, Louis Duncan, Isadora, 181, 288, 549, 551, 581, 588 Ernst, Eugen, 23 Duncan, Raymond, 112, 113, 166, 179, 190, 238, Ernst, Max, 26–28, 30, 115, 129, 180–183, 185, 416, 549 201, 203, 204, 210–211, 225, 250, 258, 265, Dunoyer de Segonzac, André, 166, 588 266, 269–270, 272, 275, 303, 305, 306, 309, Duparc, Henri Fouques-, 120, 464 313, 327, 365, 366, 378, 449, 456, 503, 514, Dupuis, Pierre, 32 559, 572, 573, 574, 575, 576, 585, 604, 606, 609 Dupuy, Henry-Jacques, 527, 531, 539, 543, 619 Ernst, Ulrich (Jimmy), 269 Durtain, Luc, 76 Esparbès, Asté d’, 166, 181–182, 574, 614 Duval, Alexandre, 292 Essche, Maurice van, 31 Duval, Pierre, 188, 191 Everling (Corlin), Germaine, 81, 95, 96, 101, Duvau, Georges, 294 128, 133, 164, 198, 238, 271, 287, 288, 410, 416, Dux, Hugo, 33 419, 421, 428, 429, 430, 432, 434, 435, 436, Dyssord, Jacques, 561 437, 439, 440, 441, 442, 443, 445, 446, 448, 450, 451, 457, 465, 478, 479, 480, 481, 533, 541, Eddy, Mary Baker, 275 543, 544, 554, 555, 556, 561, 563, 588, 608 Edme, René, 553 Everling, Lorenzo, 541, 543 Edwards, Jacques, 36, 151, 516 Evola, Giulio, 35, 151, 204, 572 Eesteren, Cornelis van, 270 Evrard, Marcelle, 588 Eggeling, Viking, 10, 326, 327, 515 Ehrenstein, Albert, 514 Fagus (Félix Fayet, known as), 214 Einstein, Albert, 181 Fairbanks, Douglas, 51 Einstein, Carl, 24 Faivre, Abel, 296 Eliade, Sandu, 34 Fargue, Léon-Paul, 52, 75, 76, 83, 166, 346, 522, Éluard, Gala, 28, 78, 79, 210–211, 217, 231, 269– 524, 564 270, 282, 551, 555, 559, 604, 606 Farhi, Jean-Claude, 327 Éluard, Nusch, 372 Faulques, Vicomte de, 150, 566 Éluard, Paul, 27, 28, 35, 37, 41, 45, 55, 77, 78–79, Faure, Paul, 618 86, 91, 93, 101, 102, 105, 106, 107, 111, 114, 115, Faure-Biguet, Jean-Marie, 556 120, 127, 136, 142, 144, 150–151, 152–153, 154, Faure-Favier, Louise, 616 155, 156, 158, 162, 163, 178, 182, 197, 199, 204, Faÿ, Bernard, 86, 533, 591 206, 210–211, 217, 218, 221, 223, 225, 226–227, Faÿ, Emmanuel, 166, 598 231–232, 233, 241, 242–243, 250, 251, 257, Fels, Florent, 105, 228, 239, 357 258, 259, 264, 265–266, 267, 269–270, 272, Fénéon, Félix, 78 275, 276, 278, 279, 280–282, 286, 289, 305, Férat, Serge, 598 306, 307, 309, 310, 313, 320, 323, 325, 344, Ferry, Jean, 607, 623 357, 360–361, 367, 370, 372, 376, 411, 436, 438, Feuillade, Louis, 51, 521 Index 695

Feuilloy, 577 Friedländer, Salomon (Mynona), 22 Feyerabend, Paul, 329 Frondaie, Pierre (René Fraudet, known as), 272 Fick, Willy, 27, 325, 515 Frossard, Henri, 584 Figuière, Eugène, 81, 346, 347, 404, 405, 407, 544 Fuller, Marie-Louise (known as Loïe), 581 Fillacier, Sylvette, 535 Fundoianu. See Fondane Fiozzi, Aldo, 35, 162, 204 Funny Guy. See Picabia Fischer, Alex, 538 Fischer, Max, 538 Gabo, Naum (Naum Pevsner, known as), 23 Flake, Otto, 12, 23 Gabory, Georges, 239, 596 Flaubert, Gustave, 134 Gad, Henri, 34, 516 Fleuret, Fernand, 65 Gaffé, René, 590, 593, 595, 603, 604, 605 Flint, Leslie, 294 Galantière, Lewis, 589 Foch, Ferdinand, 120, 197 Galipeaux, Félix, 273 Folgore, Luciano, 34, 518 Gall, Michel, 621 Fondane (Fundoianu), Benjamin, 34, 325 Gallien, A. F., 598 Forain, Jean-Louis, 100 Gallimard, Gaston, 228, 367, 490 Forest, Louis, 295 Galtier-Boissière, Jean, 426, 556 Forny, Andrée, 560 Gamelin, E., 320 Fort, Paul, 42, 44, 52, 298, 487, 517 Garaudy, Roger, 91, 229, 306, 320, 521, 526, Foster, Stephen C., 325 540, 543, 544, 573, 592, 593, 602, 616, 619 Fouchardière, G. de la, 595 Gaspard-Michel, Alexandre, 76, 533 Fouché, Pascal, 554, 568 Gaucheron, Jacques, 534 Fouquières, André de, 292 Gaughan, Martin Ignatius, 514 Fouret, Maurice, 272 Gauthier, Maximilien, 16 Frachon, Baroness, 181 Gautier, Théophile, 327, 521 Fraenkel, Théodore, 38, 41, 48, 55, 56, 58, 65, Gaveau, Étienne, 125, 126, 130, 138, 142, 151, 114, 142, 178, 188, 189, 191, 197, 203, 204, 210, 155, 177, 305, 484, 545, 555, 556, 574 217, 221, 229, 241, 242, 243, 250, 251, 302, Gavillet, André, 593, 619 305, 307, 313, 375, 380, 518, 524, 527, 532, 545, Gémier, Firmin, 581 551, 553, 554, 556, 559, 577, 582, 583, 586, Georges, Waldemar, 365, 606 597, 598, 601 Géraldy, Paul, 79 France, Anatole, 44, 215, 576 Gérard, Francis, 592, 616 Francis, Ève, 103 Germain, André, 55, 166, 241, 527, 589, 591 Franc-Nohain (Maurice Etienne Legrand, Ghéon, Henri, 142, 146, 298, 538, 563 known as), 118 Ghil, René, 66, 310 Frank, Leonhard, 514 Giacometti, Alberto, 10 Frantz-Jourdain (Jourdain, Frantz, known as), Gide, André, 44–45, 52, 75, 76, 87, 88, 92, 113, 85, 213, 586, 606 141, 142–146, 181, 182, 186, 187, 228, 237, 239, Fratellini family, 137, 588 247, 249, 256, 276, 279, 293, 296, 298, 304, Freud, Sigmund, 91, 211, 238, 256–257, 264, 335, 336, 346, 349, 372, 426, 499, 517, 531, 275, 297, 340, 540, 601, 608 532, 538, 556, 557, 563, 564, 576 Freunlich, Otto, 27 Giraudoux, Jean, 76, 224, 519, 538 Freytag-Loringhoven, Elsa von, 265, 604 Glackens, William, 15 696

Glauser, Friedrich, 23 Hart, William S. See Rio Jim Gleizes, Albert, 14, 15, 16, 115–116, 135, 151, Hausmann, Raoul, 5, 19–20, 21–22, 23, 24, 25, 169, 297, 298, 408, 473, 536, 556 26, 30, 32, 33, 182, 327, 514, 515, 576 Gœmans, Camille, 32 Hautruche, Rosine, 458 Goethe, Johann Wolfgang von, 91 Haviland, Paul, 14 Gogh, Vincent van, 27 Heap, Jane, 18, 264, 265, 589 Goldstein, Suzanne, 273 Heartfi eld, John, 21–22, 24, 25, 349, 514 Goll, Ivan (Yvan), 33, 281, 282, 479, 515 Hébertot, Jacques, 202, 207, 228, 278, 281, 450, Golyscheff, Jefi m, 23 553, 609 Gómez de la Serna, Ramón, 36, 86, 537 Heeckeren, Jean van, 325, 448, 607 Gonon, Aristide Jules, 79 Hegel, Georg Wilhelm Friedrich, 295 Gonzague-Frick, Louis de, 50, 65, 86, 103, 134, Heine, Heinrich, 91 188, 535, 578 Helbig, Walter, 10 Gorrel, Miss, 541 Hellens, Franz, 239 Gourmont, Remy de, 587 Hemingway, Ernest, 589 Graf, Oskar Maria, 22 Herbiet, Georges (known as Christian), 596 Granjux, Germaine and Marcelle, 122, 181 Hernández Catá, Alfonso, 36 Granovsky, N., 610 Herrand, Marcel, 103, 181, 279, 280, 281, 545, Grasset, Bernard, 164–165, 282, 430, 431, 570 598, 609, 610, 613 Grey, Roch (Baroness Hélène d’Oettingen, Herriot, Édouard, 293 known as), 49, 50, 52, 98, 416, 598 Hertz, Henri, 578 Grindel. See Éluard, Paul Hervé, Gustave, 226 Gris, Juan (José Victoriano González-Pérez, Herzfelde, Wieland, 21, 22, 24–25, 514 known as), 104, 105, 251, 333, 359, 545 Herzog, Oswald, 23 Gropius, Walter, 23 Heuberger, Julius, 12, 100, 321 Gross, Otto, 20 Hillel-Erlanger, Irène, 86 Grosz, Georg, 20, 21–22, 23, 24, 25, 514, 515 Hilsum, René, 41, 55, 103, 122, 130, 155, 156, Grünwald, Alfred. See Baargeld, Johannes 165, 168, 180, 231, 350, 355, 431, 432, 553, Theodor 554, 558, 568, 570 Guallart, Augusto, 36 Hire, Marie de La. See La Hire, Marie d’Espée de Guilbeaux, Henri, 513, 514, 530 Höch, Hannah, 22, 327 Guillaume, Paul, 11, 97, 171, 484–486, 522 Hoerter, Victor, 615 Guitry, Sacha, 464 Hölderlin, Friedrich, 562 Gutzel, Frédéric, 550 Homer, 170, 197 Guy, Alice, 521 Hoppenot, Henri, 86 Hörle, Angelica, 27 Habasque, Guy, 621 Hörle, Heinrich, 27 Haedens, Kléber, 308 Horta, Joachim, 35 Hamp, Pierre, 247 Huelsenbeck, Richard, 6, 7, 11, 19–20, 21, Hamsun, Knut (Knut Pedersen, known as), 89, 23–26, 30, 33, 199, 211, 244, 247, 248, 249, 538, 540 258, 305, 367, 418, 500, 501, 513, 514, 515, 572, Harb. See Arp 597, 599 Index 697

Hugnet, Georges, 180, 256, 285, 513, 527, 540, Jolibois, Mr., 205–206, 575, 583 549, 550, 555, 556, 557, 580, 582, 597, 599, 611 Joliboit. See Jolibois Hugo, François, 588 Joostens, Paul, 31 Hugo, Jean, 166, 208, 588 Josephson, Matthew, 18, 239, 250, 265, 269, Hugo, Valentine, 166 270, 273, 275, 559, 589, 598, 604, 605–606, Hugo, Victor, 112, 147, 153, 197, 225, 405, 589, 608 594 Jourdain, Frantz. See Frantz-Jourdain Huidobro, Vicente, 35, 49, 98, 243, 250, 438, Joyce, James, 264, 305 468, 598 Juin, Hubert, 619 Humbert, Michèle, 332 Jung, Carl Gustav, 344 Hussar, Jean, 178, 574, 588 Jung, Franz, 20, 21, 22, 24, 515 Justman, Ary, 48 Ibsen, Henrik, 464 Iliazd. See Zdanevich, Ilia Kahn (Breton), Simone, 166, 180, 210, 211, 364, Ingres, Jean Auguste Dominique, 163, 333, 615 365, 366, 379, 442, 443, 448, 449, 450, 452, Ionesco, Eugène, 120, 326 458, 585, 606 Iribe, Paul, 46, 561 Kahnweiler, Daniel-Henry, 487 Kandinsky, Wassily, 8, 19, 26 Jacob, Max, 46, 49, 50, 55, 64, 75, 76, 97, 98, Kassák, Lajos, 33, 516 104, 135, 136, 163, 166, 229, 232, 262, 267, Kay, Martin P., 557 298, 308, 344, 357, 388, 389, 402, 473, 487– Kemény, Alfréd, 270 489, 494, 517, 519, 534, 535, 538, 542, 545, Kemp, Robert, 126, 556 576, 580, 586, 599, 618 Kerensky, Aleksandr Fedorovich, 220 Jacob, Maxime, 557 Khlebnikov, Velimir, 219 Jacquemont, Jean, 583 Kiki (, known as), 280 Jammes, Francis, 487, 538 Kimball, Roger, 621 Janco, Marcel, 6, 8, 10, 12, 20, 33–34, 50, 99, Kisling, Moïse, 46, 359 210, 325, 358–359, 381, 382, 384, 404, 426, Klabund (Alfred Henschke, known as), 514 472, 473, 504, 507, 543 Klee, Paul, 26, 29 Janet, Pierre, 89 Klein, Rudolf, 557, 623 Janine, 378 Klein, Yves, 327 Janot, Charles-Albert, 596 Klüver, Billy, 514, 588 Jarry, Alfred, 5, 58, 65, 69, 73–74, 77, 147, 272, Knoblauch, Alfred, 23 333, 339, 343, 444, 464, 525, 532 Ko Won, 623 Jaunier, René, 136 Kobbe, Georg, 23 Jaurès, Jean, 44 Kra, Simon, 282, 592, 612 Jeanneret, Charles-Edouard, 568 Kräpelin, Emil, 339, 601 Jéramec, Colette, 132 Kreitler, Hans, 621 Jesus Christ, 22, 73, 157, 197, 204 Kreymborg, Alfred, 15, 18, 269 Joan of Arc, 206, 577 Kruchenykh, Alexei, 219 Joffre, Joseph, 44 Kundig, 347 Johnson, Jack, 16 Kupka, Frank (František, known as), 550 698

Küpper, C. E. M. See Doesburg, Theo van Lefebvre (bookshop), 532 Kyrou, Ado, 521, 623 Lefèvre, Frédéric, 134 Lefranc, Jean, 296 Laclo, Di, 598 Legall, Allan, 294 Lacôte, René, 620 Léger, Fernand, 104, 238, 240, 359, 453, 508, Laforgue, Jules, 5, 61, 134, 540 510, 545, 556, 595, 596, 599 La Fresnaye, Roger de, 138 Leiris, Michel, 603 La Gachève, Georges. See Aubault de la Haulte Lejeune, Émile, 52 Chambre du Lémoléon de La Gachève, Lenin (Vladimir Ilich Ulyanov, known as), 113, Georges Elzéar Xavier 220, 238, 323–324, 514 Lagut, Irène, 208 Lenormand, Henri-René, 297, 618 La Hire, Marie d’Espée de (Marie Weyrich, Leo XIII (pope), 296 known as), 163, 164–166, 291, 571, 588, 613 Léon, Paul, 213 Lamartine, Alphonse de, 60, 100 Léon-Michel, 292 Landru, Henri Désiré, 136, 197 Le Penven, Françoise, 603 Lanson, Gustave, 298 Le Roy, Achille, 578 Lapauze, Henry, 160 Leroy, Raoul, 69 Lara, Louise, 137, 170, 464, 522 Letellier, Eugène, 438 Larbaud, Valery, 64, 76, 86, 144, 346, 522, 528, Lévesque, Jacques-Henry, 325 537 Lewis, Helena, 622 Larguier, Léo, 617 Lhote, André, 122, 569 Larionov, Michel (Mikhail Fedorovich, known Libulle, Mr. de, 591 as), 219, 550 Liebknecht, Karl, 24 Lasker-Schüler, Else, 22 Limbour, Georges, 132, 133, 262, 264, 265, 281, Lasso de la Vega, Rafael, 36 305, 559, 608 Laurencin, Marie, 16, 69, 135, 166, 356, 359, Linard, Lucien, 298 365, 533 Linossier, Raymonde, 52, 75, 76, 77, 522 Laurens, Jean-Paul, 251, 359, 474 Lipchitz, Jacques (Jacob Lipschitz, known as), Lautréamont (Isidore Ducasse, known as 104, 251, 545 Comte de), 1, 5, 69, 73–74, 86, 90, 92, 93, 95, Lipton, Madge, 588 96, 100, 144, 147, 190, 272, 333, 342, 343, 350, Lissitzky, El (Lazar, known as), 23, 30, 270 425, 525, 529, 601, 611 Lista, Giovanni, 513 Léautaud, Paul, 478 Locard, Edmond, 612 Lebel, Robert, 546, 550, 552, 588 Loeb, Harold, 269 Lebey, André, 617 Longuet, Jean, 618 Le Bot, Marc, 617 Loriençay, Claude, 458 Le Cardonnel, Georges, 593 Loty, Maud, 166 Lecomte, Marcel, 32 Louis XIII (king), 114 Lecomte du Nouÿ, Jules Jean-Antoine, 247 Louÿs, Pierre (Louis, known as), 296, 521 L’Écotais, Emmanuelle de, 588 Loy, Mina, 604 Le Fauconnier, Henri, 135 Loyson, Paul Hyacinthe, 538 Lefébure, Roger, 281, 611 Lübeck, Mathias, 294 Index 699

Lugné-Poe, Aurélien Marie, 118, 121, 125, 170, Massis, Henri, 622 552, 553, 556 Masson, André, 18 Lüthy, Oscar, 381 Masson, Georges-Armand, 615 Luxemburg, Rosa, 24 Massot, Pierre de, 32, 130, 131, 134–135, 200, 225, 226, 239, 242, 245, 246, 247, 251, 258, Mac Orlan, Pierre, 262, 263, 510, 604 265, 267–268, 279–280, 305, 435, 436, 440, Maeder, Alfons, 344 442, 447, 453, 478, 559, 560, 561, 588, 593, Maeterlinck, Maurice, 42, 45 597, 599, 605, 606, 610, 612, 613 Magritte, René, 32 Matisse, Henri, 320, 404, 444, 506, 536, 586 Maison, Pierre, 229 Matisse, Paul, 318 Malançon, Alice, 588 Matras, Pierre, 616 Malespine, Émile, 612 Maubel, René, 522 Malevich, Kazimir, 23 Mauclair, Camille, 616 Malherbe, François de, 312 Maurras, Charles, 292, 553 Mallarmé, Stéphane, 45, 56, 57, 61, 63, 66, 92, Maxence, Edgard, 527 93, 94, 107, 134, 136, 152, 153, 267, 304, 310, Mayakovsky, Vladimir, 34, 219 322, 339, 471, 522, 524, 537, 553, 562 McBride, Henry, 483 Malle, Louis, 558 McLuhan, Marshall, 328 Malraux, André, 239, 264 McRobber. See Tzara, Tristan (Emmanuel Rudnitsky, known as), Medgyès, Aloys, 243, 598 14, 15, 17–18, 33, 129, 130, 203, 204, 217–219, Mehring, Walter, 23, 24, 204 243, 256, 258, 265, 269, 272, 280, 303, 305, Melot du Dy, Mr., 292 309, 313, 317, 326, 327, 329, 363, 418, 448, 503, Melzer, Moriz, 23 521, 557, 572, 588, 589, 598, 609, 610 Méral, Paul, 522 Marcello-Fabri (Marcel Faivre, known as), 534, Mercereau, Alexandre, 298 574 Meriano, Francesco, 34 Marconne, 614 Merrheim, Alphonse, 520 Marcus Aurelius, 192, 197 Merrill, Stuart, 66 Margueritte, Victor, 44 Mesens, Édouard L. T., 32, 265 Marinetti, Filippo Tommaso, 10, 33, 34, 47, 87, Metzinger, Jean, 243, 297, 438, 518, 556, 588, 100, 137, 143, 169–171, 201, 202, 207, 236, 239, 598 251, 274, 288, 353, 354, 356, 402, 513, 573 Meyer, Agnes Ernst, 14 Maritain, Raïssa and Jacques, 134 Meyer, Alfred Richard, 23 Marot, Clément, 521 Meyer, Hannes, 23 Marsolleau, Louis, 587 Meyer, Marcelle, 280, 545, 598, 609 Martin, Julie, 514, 588 Michaud (café), 172 Martin du Gard, Roger, 181 Michaux, Henri, 31 Marx, Claude-Henri, 113 Micic´, Ljubomir, 33 Marx, Karl, 21, 27, 36, 113, 114, 306, 324, 526 Mies van der Rohe, Ludwig, 23 Marx Brothers, 328 Milhaud, Darius, 77, 86, 279, 483, 545, 588, Mary, Jules, 537 609, 610 Massine, Léonide, 129, 521 Mille, Pierre, 614, 616 700

Millerand, Alexandre, 585 Murat, Princess Lucien, 166 Mills family, 446, 447 Musard, Miss, 369 Miquel, Pierre, 516 Musidora (Jeanne Roques, known as), 51, 521, Mirka, 292 551 Miró, Joan, 18 Musset, Alfred de, 197, 293 Misery, Claude, 550 Mutt, Richard. See Duchamp, Marcel Mistinguett (Jeanne Bourgeois, known as), 134, 197 Nadar (Félix Tournachon, known as), 219 Mix, Tom, 51 Nadar, Pierre, 615 Modigliani, Amedeo, 46, 536 Nadeau, Maurice, 622 Moholy-Nagy, László, 23, 270, 516, 606 Nero, 195 Molière (Jean-Baptiste Poquelin, known as), v, Nerval, Gérard de, 562 197 Neuhuys, Paul, 31 Mollet, Jean, 202, 581 Nicaise, Pol-Armand, 575, 595 Molzahn, Johannes, 29 Nietzsche, Friedrich, 95, 96, 100, 157, 212, 226, Monatte, Pierre, 618 264, 316, 372, 463, 519, 591 Mondrian, Piet (Pieter Cornelis Mondriaan, Noailles, Anna de, 44, 153 known as), 30 Noguez, Dominique, 514 Mondzain, 598 Noll, Marcel, 281 Monnier, Adrienne, 50, 52, 55–56, 57, 64, 65, Norton, Allen, 15, 16 75, 99, 122, 494, 517, 522, 524, 525, 529, 532, Norton, Louise, 15 533, 541, 589 Noske, Gustav, 21, 24 Montesquiou, Robert de, 556 Nougé, Paul, 32 Moos (gallery), 118, 406, 407, 408 Nouveau, Germain, 100, 147, 272 Morand, Paul, 76, 83, 86, 138, 262, 265, 267, Novalis (Friedrich von Hardenberg, known as), 277, 533, 538 562 Moréas, Jean, 296, 298 Nussat, Amir, 444 Morgenstern, Christian, 20 Morise, Max, 132, 133, 239, 242, 258, 259, 262, Oehring, Richard, 20 275, 281, 305, 478, 510–511, 559, 597, 601, 604, Oettingen, Baroness Hélène d’. See Grey, Roch 609 O’Keeffe, Georgia, 17 Morlière (La), 616 Oléo (Mrs. Raoul Arnaud, known as), 181 Mornet, Daniel, 525 Ollendorf, 350 Moro, César, 370 Orloff, Chana, 518 Mortier, Robert, 239, 243, 598 Oudard, Georges, 575 Moscardelli, Nicola, 34, 381 Ozenfant, Amédée, 46, 238, 240–241, 242, 244, Moss, Arthur, 589, 598 250–252, 508, 568, 597, 599 Moss, Florence, 589 Motherwell, Robert, 554 Pach, Walter, 14, 15 Mouton, Eugène, 296 Pana˘, Sas¸a, 325 Mühsam, Eric, 515 Pansaers, Clément, 31, 129, 139, 162–163, 166, Munson, Gorham B., 589, 605–606 199–200, 225, 247, 265, 305, 325, 433, 572, Murat, Joachim, 181 581, 598, 610 Index 701

Papini, Giovanni, 34 Plato, 118, 130 Parnak, Valentin, 206, 221, 583 Poe, Edgar Allan, 275 Partens, Alexandre, 551 Poiret, Paul, 272, 521, 588 Pascal, Andrée, 613 Poldès, Léo, 111–112, 575 Pascal, Blaise, 156, 226 Polignac, princess of, 130 Passérieux, Joseph, 525 Poljanski, Branko Ve, 33 Pastoureau, Henri, 517, 519, 522, 527, 529 Polti, Georges, 292, 522 Paulhan, Jean, 50, 76, 78, 86, 88, 153, 231, 238, Porel, Jacques, 181 241, 244, 250, 262, 365, 509, 538, 542, 559, Poueigh, Jean, 130 566, 567, 595, 596, 599, 622 Poulenc, Francis, 166, 522, 545, 571, 573, 588 Pays, Marcel, 614 Pound, Ezra, 18, 52, 151, 226, 247, 264, 265, Peeters, Josef, 32 305, 589, 604 Péguy, Charles, 44, 516 Povolozky, Jacques, 165, 168, 180, 196, 562, 571, Peignot, 322 574 Peiper, Tadeusz, 34 Prampolini, Enrico, 34, 162, 381, 513, 518 Péret, Benjamin, 132, 135–136, 178, 180, 182, Preiss, Gerhard, 20, 23 188, 189, 190, 191, 197, 203, 204, 206, 232, Prévert, Jacques, 524 250, 257, 258, 259, 265, 272, 275, 279–280, Prokofi ev, Sergei, 288 305, 316, 374, 447, 448, 449, 458, 477, 478, 488, Proquet, Paul, 32 490, 511–512, 556, 559, 560, 572, 573, 574, 577, Proust, Marcel, 76, 86, 247, 477, 490–491, 564, 578, 579, 583, 588, 594, 598, 601, 609 576, 624 Pérez-Jorba, Joan, 35, 519, 527 Prunier (restaurant), 561 Perret, Paul, 112 Pétain, Philippe, 127 Quint, Pierre, 592 Peterson, Elmer, 622 Petras¸cu, Milit¸a, 34 Rachilde (Marguerite Eymery, known as), 126, Pevsner, Anton, 23 127, 137, 188, 190, 247, 289, 290, 296, 363, 556, Pfemfert, Franz, 20 578 Pia, Pascal, 617 Racine, Jean, 576 Picabia, Gabrielle. See Buffet, Gabrielle Räderscheidt, Anton, 27 Picabia, Olga Mohler, 607, 613 Radiguet, Raymond, 48, 78, 86, 97, 98, 103, 104, Picabia, Vicente, 541 136, 137, 267, 335, 336, 342, 519, 527, 534, 538, Picadoreff, Ercole, 294 542, 545, 598 Picasso, Pablo, 34, 46, 47, 52, 129, 150, 166, 200, Raimondi, G., 468 229, 230, 247, 251, 258, 272, 279, 288, 320, Ramuz, Charles-Ferdinand, 76, 537 326, 359, 402, 444, 448, 451, 477, 487, 506, Raphael. See Sanzio, Raffaello 521, 562, 566, 586, 609 Raphaël-Schwartz, 247, 588 Pieux, Léonard. See Grey, Roch Rauschenberg, Robert, 327 Pilsudski, Josef, 146 Raval, Marcel, 283, 478, 598 Pindar, 537 Ravel, Maurice, 137 Pinturrichio, 530 Raymond, Marcel, 513, 522 Pioch, Georges, 113, 576, 578 Raynal, Maurice, 76, 86, 153, 355, 545, 587 Pirouelle, Mrs., 583 Ré, Michel de, 594 702

Reboux, Paul, 556 Robespierre, Maximilien de, 577 Rees, Otto van, 23 Roché, Henri-Pierre, 14, 16, 90 Régnier, Henri de, 247 Roche, Juliette, 14, 402 Rembrandt (Rembrandt van Rijn, known as), Roch Grey. See Grey, Roch 120 Rolland, Romain, 43, 44, 513 Renaitour, Jean-Michel, 113 Romains, Jules, 52, 76, 77, 265, 298, 556, 604 Renan, Ernest, 120, 162, 187, 577 Romoff, Serge, 191, 278, 370, 578, 598 Renaudel, Pierre, 618 Ronsard, Pierre de, 2 Renault, Louis, 526 Roques, Jeanne. See Musidora Renault family, 62 Rosenberg, Léonce, 75, 78, 230, 405, 494, 522, Renoir, Auguste, 120, 528 526, 534 Reverdy, Pierre, 9, 11, 35, 46, 48–50, 52, 55, 57, Rosenstock, Samuel. See Tzara, Tristan 62, 64, 66, 67, 69, 73, 74, 75, 76, 86, 87, 90, 94, Rosmer, Alfred, 618 96, 97, 98, 102, 104, 142, 147, 163, 232, 241, Rostand, Edmond, 44, 532 258, 267, 272, 287, 298, 302, 304, 332, 333, Rouger, Gustave, 86 337, 345, 346, 348, 381, 425, 492–499, 504– Rousseau, Henri (known as Le Douanier), 48, 505, 506, 519, 526, 528, 529, 531, 534, 535, 86, 453, 503 538, 542, 545, 553 Rousseau, Jean-Jacques, 61 Reymond, Carlos, 169, 548 Roussel, Raymond, 5, 82, 129, 147, 272–274, Richard, Gaston Charles, 607 456, 540, 607, 622, 623 Richardson, John, 59, 513 Routchine, Hania, 120, 551, 588 Richepin, Jean, 44 Roy, Pierre, 460 Richer, Eric, 548 Royère, Jean, 66, 75, 76, 298, 517, 522 Richet, Charles, 259 Rubiner, Ludwig, 514 Richter, Hans, 10, 11, 23, 32, 270, 280, 326, 327, Russolo, Luigi, 207, 288, 572, 584 384, 516, 609, 610, 623 Ricotti, Maria, 215 Sab, Émile, 583 Rigaut, Jacques, 59, 130–131, 132, 178, 180, 182, Sade, Donatien Alphonse François, marquis de, 188, 191, 197, 203, 204, 217, 221, 225, 228, 241, 100, 301, 451 242, 243, 245, 247, 251, 257, 265, 305, 378, 379, Saillet, Maurice, 529, 542 380, 436, 438, 557, 558, 572, 573, 577, 578, 579, Saint-Exupéry, Antoine de, 320 588, 590, 602, 606 Saint-Jean, 610 Rilke, Rainer Maria, 349 Saint-Léger Léger, Alexis (known as Saint-John Rimbaud, Arthur, 1, 6, 45, 57, 60, 64, 69, 73, 77, Perse), 76 90, 92, 95, 100, 132, 143, 144, 147, 156, 190, Saint-Pol-Roux (Paul Roux, known as), 66, 310 229, 230, 260, 272, 333, 339, 343, 503, 517, Salmon, André, 46, 52, 75, 76, 86, 103, 104, 105, 537, 553, 603 136, 149, 267, 298, 531, 545, 616, 624 Rio Jim (William S. Hart, known as), 51 Salmony, Alfred, 598 Rivière, Jacques, 87, 142, 143, 144–146, 147, Sandberg, Serge, 85 162, 186, 244, 277, 296, 298, 350, 352, 353, Sanouillet, Michel, 620, 623 358, 365, 429, 556, 563, 565, 570, 592, 618, Sanzio, Raffaello, 559 623 Sardar, Surkhai, 444 Robciuc, Vasile, 513, 624 Sartre, Jean-Paul, 326 Index 703

Satie, Erik (Alfred Erik Leslie-Satie, known as), Seuphor, Michel, 32 5, 52, 55, 75, 77, 119, 129–130, 137, 141, 166, Severini, Gino, 297, 518 171, 226, 243, 246, 251, 280, 294, 305, 325, Sévigné, Marie de Rabutin-Chantal, marquise 327, 402, 436, 437, 438, 481, 503, 521, 522, de, 251, 477 545, 557, 589, 598, 600, 609, 610 Shakespeare, William, 144, 571 Sauermann, Alfred, 361, 515 Shakespeare (bookshop), 264 Sauguet, Henri (Henri Poupard, known as), 557 Sheeler, Charles, 280, 609, 610 Saulnier (restaurant), 129 Short, Robert, 622 Sauvage, Marcel, 578, 598 Sidersky, Yssia, 610 Savate, Ortiz de, 487 Signoret, Gabriel Augustin Marius, 273, 607 Savinio, Alberto, 34, 171, 356, 381, 468, 505 Sinclair, Upton, 22 Sbarbaro, Camillo, 468 Skrypitzine, Oleg, 598 Schad, Christian, 8, 117, 198–199, 211, 225, 244, Socrates, 420, 479 247, 248, 250, 327, 499–501, 550, 581, 598 Soffi ci, Ardengo, 34 Schamberg, Morton, 14, 15, 18 Soubeyran, 572 Scheerbart, Paul, 20 Souday, Paul, 247, 555, 574 Schiebelhut, Hans Heinrich, 30 Soupault, Mic, 166, 526 Schikele, René, 513, 514 Soury, abbot, 292 Schippers, K., 515 Souvarine, Boris, 618 Schlichter, Max, 23, 514 Spengemann, Christoph, 30, 515 Schlichter, Rudolph, 23 Spinoza, Baruch de, 157 Schlumberger, Jean, 142, 143, 146, 186, 289, Spire, André, 76, 86 298, 563, 565 Stalin, Joseph, 323–324 Schmalhausen, Otto, 23, 514 Staz˙ewski, Henryk, 34 Schönberg, Arnold, 119 Stearns, Harold, 589 Schrott, Raoul, 584, 585 Steegemann, Paul, 30, 361, 418 Schwartz. See Raphaël-Schwartz Stella, Joseph, 18, 204 Schwitters, Kurt, 23, 28–30, 32, 33, 163, 182, Stendhal (Henri Beyle, known as), 61, 62, 533 265, 326, 515, 612 Stern, Anatol, 34 Schwob, Marcel, 339 Stieglitz, Alfred, 13, 14, 16, 17, 18, 247, 327, 588 Scize, Pierre, 273, 584 Stramm, August, 29 Sebbag, Georges, 523 Strand, Paul, 280 Secchellari, Joseph, 295 Straus-Ernst (Straus), Louise, 210, 269, 270, 366 Segonzac, André Dunoyer de. See Dunoyer de Stravinsky, Igor, 86, 247, 279, 477, 537, 609, 610 Segonzac, André Suarès, André (Isaac Félix, known as), 247 Seiwert, Franz W., 27 Sunday, Billy, 205 Sélavy, Rrose. See Duchamp, Marcel Survage (Léopold Sturzwage, known as), 115, Sem (Georges Goursat, known as), 296 116, 416, 598 Sennett, Mack, 51 Serner, Walter, 6, 12, 35, 117, 118, 129, 151, 163, Taeuber, Sophie, 8, 210, 269 166, 198–199, 211, 225, 244, 247, 248, 251, 344, Tailhade, Laurent, 296 361, 362, 377, 488, 500–501, 525, 543, 550, Taloff, Marc Ludovic, 598 554, 571, 581, 585, 598 Tambour, Clara, 203 704

Tatlin, Vladimir, 23 339, 353, 357, 426, 517, 522, 526, 528, 529, Taut, Bruno, 23 531, 533, 553, 556, 564, 567, 577 Teige, Karel, 33, 515 Valette, Robert D., 611 Terentiev, Igor, 219 Valloton, Félix, 381 Tessier, Berthe, 554 Vandérem, Fernand, 296, 306 Teyssier, Valentine, 103 Van Doesburg, Theo. See Doesburg, Theo van Tharaud, Jean (Charles, known as), 247 Van Dongen, Kees. See Dongen, Kees (Corné- Tharaud, Jérôme (Ernest, known as), 247 lius) van Thérèse, 480 Vando-Villar, Isaac del, 36 Thérive, André (Roger Puthoste, known as), Varèse, Edgar, 14, 119, 225, 247, 265, 327, 572 615 Vautel, Clément, 298 Thibon, Gustave, 321 Vautier, Benjamin (known as Ben), 327 Thirion, André, 370 Vauxcelles, Louis, 85, 87, 181, 246, 365, 547, Timmory, Gabriel, 273 586, 606 Titus, 373 Vazy, Ethelred, 295 Torma, Julien, 616 Verhaeren, Emile, 134 Torre, Guillermo de, 35–36, 226, 612 Verkauf, Willy, 557 Tour d’Onasky, 550 Verlaine, Paul, 49, 61, 68, 73, 74, 572 Trébor, 281 Verne, Jules, 458 Trotsky, Leon (Lev Davidovich Bronstein, Verneuil, Mic. See Soupault, Mic known as), 293, 323–324 Verneuil, Philippe, 63, 66, 68, 518 T’Serstevens, Albert, 289 Vicaire, Gabriel, 162 Tuchmann-Duplessis, Professor, 601 Vielé-Griffi n, Francis, 66, 310 Tzanck, Daniel, 84, 126, 150 Vieuille, L., 616 Tzara, Christophe, 332 Vildrac, Charles (Charles Messager, known as), Tzara, Greta, 372, 373 298, 556 Villon, Jacques, 115 Ungaretti, Giuseppe, 86, 356, 357, 359, 538, 578 Vinci, Leonardo da, 353 Vinea, Ion, 34, 325 Vaché, Jacques, 57–61, 71, 73, 74, 75, 78, 92, Vischer, Melchior, 30, 33 101, 103, 110, 130, 135, 144, 156, 187, 203, 204, Vitrac, Roger, 132–133, 147, 238, 239, 240, 241, 229, 245, 309, 333, 340, 343, 345, 347, 352, 242, 245, 247, 251, 252, 257, 260, 262, 263, 353, 355, 521, 522, 523, 524–525, 527, 530, 264, 273, 275–277, 282, 326, 436, 437, 438, 531, 537, 543, 558, 620 439, 548, 559, 595, 597, 602, 603, 604, 607, 610 Vagts, Alfred, 12 Vlaminck, Maurice de, 536 Vaillant-Couturier, Paul, 618 Voirol, Sébastien, 292, 296–297, 615 Valensi, Henri, 448, 588 Vollmoeller, N., 345 Valentine, 371, 372, 373 Volta, Ornella, 557, 600 Valère, A., 552 Vordemberge-Gildewart, Fritz, 32 Valéry, Annette, 552 Voronca, Ilarie, 34 Valéry, Paul, 44–45, 55, 56, 57, 60, 62, 66, 69, 71, 74, 75, 76, 87, 88, 92, 113, 141, 144, 152, Wagner, Richard, 42 229, 237, 262, 277, 298, 304, 310, 319, 328, Waldberg, Patrick, 619, 621 Index 705

Walden, Herwarth (Georg Levin, known as), 19, Wolfsberg (gallery), 383, 384, 385 23, 26, 29 Wood, Beatrice, 17 Warnod, André, 296 Worm, Fried Hardy, 515 Wassilieff, Marie, 550 Wätjen, Otto von, 16 Xenakis, Iannis, 327 Wedekind, Frank, 513 Wegener, Gerda, 529 Yell, Michel, 76 Weingarten, Romain, 326 York, Mrs., 52 Werkman, Hendrik Nikolaas, 32 Yvain, Maurice, 119, 292 Weygand, Maxime, 146 White, Pearl, 51, 230 Zadkine, Ossip, 243, 536, 598 Whitman, Walt, 275, 519 Zamacoïs, Miguel, 293 Wiener, Jean, 453 Zayas, Georges de, 84, 413, 541, 588 Wilde, Oscar, 86, 157 Zayas, Marius de, 14, 97, 171, 383, 400, 402, 407, Willy (Henry Gauthier-Villars, known as), 410, 442, 485, 503–504, 507, 514 530 Zborowski, Léopold, 598 Wilson, Edmund, 547 Zdanevich, Ilia (known as Iliazd), 219–220, 221, Wilson, Thomas Woodrow, 400 278, 280, 305, 478, 589, 598, 609, 610 Winkler, Konrad, 34 Zervos, Christian, 611 Wolff, Adolph, 17 Zetkin, Clara, 306