JOLANTA POL KAISERKLAMM Zdjęcia na okładce Krzysztof Pol, Kaiserklamm

Zdjęcia w publikacji Jolanta i Krzysztof Pol

Kontakt [email protected]

Copyright © Jolanta Pol

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kaiserklamm Fot. Jolanta Pol Informacje ogólne Kaiserklamm -

to malowniczy wąwóz, o długości ok. 1 km, w doli nie rzeki Brandenberger Ache w gminie w Tyrolu, ok. 20 km od Kramsach. Położone w dolinie rzeki miasto- Brandenberg liczy ponad 1500 mieszkańców. Infrastruktura w dolinie Brandenberg jest przystosowana dla turystów spę dzających tu czas zarówno w lecie, jak i w zimie. - to jeden z dziewięciu krajów związkowych w Austrii, trzeci pod względem wielkości (15% powierzchni kraju), je den z pięciu istniejących od średniowiecza. Leży w zachodniej Austrii, w północnej i wschodniej części Alp. Jego stolicą jest

Innsbruck (znajduje się tu międzynarodowyCZECHY port lotniczy). Ma ok. 12,6 tys. km² i liczy ok. 740 tys. mieszkańców. Herb Tyrolu NIEMCY Flaga Tyrolu

KAISERKLAMM

Vorarlberg Salzburg LUKSEMBURG Tyrol Tyrol SZWAJCARIA Karyntia WĘGRY WŁOCHY SŁOWENIA

Istotnym sektorem gospodarki Tyrolu jest turystyka. Duże znaczenie ma przemysł, mniejsze – rolnictwo. - Znajduje się tu ponad 15 tys. km szlaków pieszych (przez cały Tyrol biegnie Adlerweg, ma 1480 km), trasy rowerowe, jaskinie, lodowce, tra- sy narciarskie. Inne propozycje to m.in. tor saneczkowy, curling, hokej, kuligi, psie zaprzęgi, skitouring, paralotniarstwo, skoki na bungee z Pitz klammbrücke (najwyższy wiszący most w Austrii). Na granicy Tyrolu i Karyntii znajduje się Großglockner – najwyższy szczyt Austrii (3798 m n.p.m.), należy do Korony Europy. Z miejscowości Vent można zdobyć drugi pod względem wysokości szczyt – Wildspitze (ma 4 dwa wierzchołki: 3768 m oraz 3765 m). Tyrol

Tyrol to historycznie region geograficzny i etnograficzny obejmujący zachodnią Austrię i północne Włochy (obecnie: Europejski Region Tyrol– Górna Adyga–Trydent). Obszar od XI w. do końca I wojny był nazywany hrabstawem Tyrolu. Najstarsze znaleziska pochodzą z paleolitu i mezolitu. Później osiedlili się- tu m.in. Rzymianie, a w wiekach V–VIII germańskie plemiona Bawarów (z ich języka wywodzi się dialekt tyrolski, określony jako południowo-ba warski). W średniowieczu rozwój regionu przyniosły kopalnie srebra. Podział nastąpił w 1919 r. (traktat z Saint-Germain): do Austrii włączono północny i wschodni Tyrol, do Włoch – Górną Adygę i Trydent. W austriackim Tyrolu w latach 20. nastąpił intensywny rozwój gospodarki (m.in. budownictwo, drogi, kolej, elektrownie) i turystyki. Wielki kryzys lat 30., przyłączenie Austrii do Rzeszy Niemieckiej w roku- 1938 i II wojna światowa przyniosły znaczne straty oraz przesiedlenia. W 1943 r. rozpoczęły się naloty alianckie, 3 maja 1945 r. wojska amery kańskie wkroczyły do Innsbrucka. W 1955 r. – po zlikwidowaniu stref okupacyjnych (w Tyrolu brytyjskiej i francuskiej) – Stany Zjednoczone,- Związek Radziecki, Francja, Wielka Brytania i podpisały w Wiedniu umowę (Austriacki traktat państwowy) o odbudowie niepodległej i demo kratycznej Austrii, z granicami z 1938 r., przy czym Austria zadeklarowała wieczystą neutralność. Od lat 50. nastąpiło ożywienie gospodarcze Tyrolu, rozwój przemysłu, infrastruktury i turystyki. W Innsbrucku dwukrotnie odbyły się zimowe igrzyska olimpijskie (1964 i 1976). Przystąpienie Austrii do UE (1995) i wejściu w życie układu z Schengen (1998) przyniosło intensyfikację współpracy w ramach Europejskiego Regionu Tyrol–Górna Adyga–Trydent, a co za tym idzie rozwój turystyki, gospodarki i kultury. - Tyrol posiada bardzo dobrą infrastrukturę turystyczną oraz komunikacyjną. Obok atrakcji przyrodniczych są liczne zabyt ki architektury, m.in. starówka, pałac cesarski, zamek Ambras, katedra św. Jakuba w Innsbrucku, zamek Freundsberg, dawna kopalnia srebra, kościół i klasztor franciszkanów w Schwaz, twierdza Kufstein, zamek Tratzberg w Stans, zamek Bruck i kościół św. Andrzeja w Lienz, kościół św. Mikołaja i kaplica św. Magdaleny w Hall in Tirol, kościół5 św. Mikołaja w Tannheim. Kaiserklamm

Kaiserklamm Licząca około kilometra, wąska ścieżka prowadząca przez jest niezwykle malownicza i łatwa do przejścia. Nie są też pobierane żadne opłaty. Ze względów bezpieczeństwa trasa jest zamknięta od początkuKaiser listopada doKlamm końca kwietnia.

Nazwa wąwozu (niem. – cesarz; – wąwóz)- nawiązuje do bywającego tutaj cesarza Franciszka Józefa I (1830–1916). Gościła tu też jego żona Elżbieta Bawarska (Sis si). Trasa powstała w XIX w. Została zbudowana przez inżyniera Hermanna Veitha. Około 300 m przed wejściem do wąwozu stoi liczący ponad 500 lat dom cesarski (obecnie restauracja i hotel). Znajduje się on, podobnie jak wąwóz, na wysokości ponad 700 m n.p.m.

Fot. Krzysztof Pol Drogowskaz przy wejściu do wąwozu

W wąwozie odbywają się też spływy6 kajakowe i rafting. Kaiserklamm

-

Rzeka Brandenberger Ache w 1988 r. została uznana za po Fot. Krzysztof Pol Brandenberger Ache, nieopodal początku trasy do wąwozu mnik przyrody. Ma 22 km, jest dopływem rzeki Inn. 7 Kaiserklamm -

Dolina rzeki Brandenberger Ache jest siedliskiem wielu gatun ków zwierząt i roślin. Znacząca jest liczba żyjących tu gatunków ptaków, szczególnie tych, które są przystosowane do życia na terenach wilgotnych, odnotowano 800 gatunków motyli, różne gatunki owadów i chrząszczy wodnych. Fauna jest świadectwem wyjątkowej czystości wody Brandenberger Ache.

Fot. Krzysztof Pol

-

Na obszarach przybrzeżnych rosną drzewa i krzewy przysto- sowane do okresowego zalewania, m.in. wierzby i olsze szare, ale też świerki, jodły czy cisy. Popularne są paprocie, występu ją storczyki, lilie, konwalie, a nawet rośliny alpejskie.

Historycznie był to teren, z którego pozyskiwano duże ilości drewna. Przez Brandenberger3 Ache transportowano rocznie nawet do 40 000 m drewna. Przez wąwóz spławiano drewno do początku XX w. 8 Kaiserklamm

Brandenberger Ache, nieopodal początku trasy do wąwozu Owce przy dawnym domu cesarskim (obecnie restauracja)

Fot. Jolanta Pol 9 Kaiserklamm

Ścieżka jest kamienista, wąska, ale dobrze zabezpieczona, m.in. balustradami. Nad wąwozem zawieszono mostki, jest przejście przez mały tunel w skale.

Fot. Jolanta Pol 10 Kaiserklamm

Ścieżka przez wąwóz, z mostkami i barierkami

Fot. Krzysztof Pol 11 Kaiserklamm

-

W wąwozie znajduje się nagrobek budowniczego tej trasy Her manna Veitha (zm. 1927).

Fot. Krzysztof Pol 12 Kaiserklamm

Fot. Krzysztof Pol 13 Kaiserklamm

Wysokie ściany skalne otaczają wąwóz z obu stron.

Fot. Krzysztof Pol 14 Kaiserklamm

Skały mają niezwykłe kształty i barwy.

Fot. Krzysztof Pol 15 Kaiserklamm

Fot. Krzysztof Pol

16 Kaiserklamm

Fot. Jolanta Pol

17 Kaiserklamm

-

Na końcu wąwozu koryto rzeki się rozszerza, rzeka jest kamie nista, brzeg niski, porośnięty bujnym lasem.

Fot. Krzysztof Pol 18 Kaiserklamm

Można wrócić tą samą drogą bądź wybrać inną, dłuższą.

Fot. Jolanta Pol 19 Brandenberg - , stolica Nieopodal Kaiserklamm (ok. 10 km) – na słonecznym płasko wyżu, na wysokości 919 m n.p.m. – leży Brandenberg - gminy. Miejsowość po raz pierwszy wzmiankowano w 1140 r. jako Prantenperch. Od XV do połowy XX w. była centrum prze mysłu drzewnego. - Obecnie w dolinie Brandenberg ważnym źródłem dochodów mieszkańców jest turystyka. Są tu m.in. liczne piesze i rowe rowe szlaki turystyczne, trasy dla narciarzy, tor saneczkowy Brandberg (1,5 km) czy bezpłatny curling w Brandenberg. Specjalnością miejscowości jest Prügeltorte – ciasto znane też w innych regionach Austrii.

Fot. Jolanta Pol Elewacja wschodnia (prezbiterium) i południowa

- Zabytkowy kościół rzymskokatolicki św. Jerzego (Pfarrkirche hl. Georg) został zbudowany w wieku XIII, przebudowany w la tach 1676–1680 w stylu barokowym, przez Georga i Oswalda Zwergerów. W architekturze świątyni zachowały się elementy 20 gotyckie. Brandenberg -

To świątynia orientowana, z trójbocznie zamkniętym pre zbiterium. Od zachodu jest mała kruchta, elewację zachodnią wieńczy trójkątny szczyt. - Od północy usytuowana jest 50-metrowa gotycka wieża ze- garowa, z biforium, zwieńczona wysokim dachem ostrosłupo- wym. Z tej strony znajduje się też dwukondygnacyjna zakry- stia. Zachowały się ślady dwóch ostrych łuków, prawdopodob nie gotyckich portali.

W południowej ścianie nawy są wysokie, owalne okna. Wieża, elewacja południowa Zachował się dzwon z 1651 r.

Elewacja zachodnia Fot. Jolanta Pol Święty Krzysztof, elewacja południowa 21 Brandenberg

-

Ołtarz główny pochodzi z 1788 r. Obraz przedstawiający pa trona wykonał Simon Zaglacher. Po bokach są rzeźby świętych Piotra i Pawła, w zwieńczeniu – św. Wincentego, patrona drwali.

Fot. Jolanta Pol 22 Brandenberg

Ołtarze boczne: północny, z krucyfiksem z XIX w., figurą Marii Magdaleny z końca XVII w.; ołtarz południowy – Matki Boskiej, XVIII w.

Ołtarze północny – figura MB Fot. Jolanta Pol Ołtarz południowy – figura Chrystusa 23 Brandenberg

-

Empora chóru pochodzi z 2. poł. XVIII w. Stoi na kolumnach joń Stacje drogi krzyżowej skich, z dwu stron prowadzą schody na chór.

Fot. Jolanta Pol 24 Brandenberg

Grupa pasyjna na łuku tęczowym pochodzi z końca XVII w. Polichromie w nawie wykonał w 1853 r. Josef Arnold Starszy, ukazują Ducha Świętego z aniołami i ścięcie św. Jerzego.

Fot. Jolanta Pol 25 Brandenberg

Figura św. Floriana

Ambona pochodzi z roku 1680. Z 2. poł. XVII w. są też rzeźby archaniołów – Michała i Gabriela (fot. poniżej).

Archanioł Michał Fot. Jolanta Pol Archanioł Gabriel 26 Brandenberg

Fot. Jolanta Pol Grupa rzeźbiarska ukazująca Świętą Rodzinę, 1788 r. 27 Kaiserklamm

www.alpbachtal.at www.alpbach.tirol.gv.at www.austria.pl/tyrol.xml www.geschichte-tirol.com Bibliografiawww.tirol.at

Fot. Jolanta Pol 28 Kaiserklamm

Fot. Jolanta Pol 29 307 Kufstein Achenwald NIEMCY KAISERKLAMM Endach Achental Achenkirch 171 181 BRANDENBERG Wörgl Kramsach 170 Maurach Westendorf Alpbach Jenbach Schlitters 171 Fügen Schwaz Uderns Weer Hall Innsbruck Wattens 171 169 Königsleiten Zell am Ziller 165 Natters Gerlosberg Gerlos

A13 Mayrhofen 183