Azərbaycan Arxeologiyasi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Cild: 17 Say: 2 ISSN 2218 – 0346 2014 AZƏRBAYCAN ARXEOLOGİYASI Təsisçi Hamlet İsaxanlı Baş Redaktor Qüdrət İsmayılzadə Redaktor müavinləri Roza Arazova Tarix Dostiyev Bəhlul İbrahimli Məsul katib Sevda Hüseynova İşçi heyəti Xəqani Həbibzadə Aygün Qəşəmova Ləman Babaşlı Redaksiya heyəti Yüksel Sayan (Türkiyə) Ayman Dosimbayeva (Qazaxıstan) İsmayıl Hacıyev (Azərbaycan) Maya Rəhimova (Azərbaycan) Bertyill Lyonnet (Fransa) Mehmet İşıqlı (Türkiyə) Rauf Munçayev (Rusiya) Lauren Listven (ABŞ) Mehmet Özdoğan (Türkiyə) Andreas Şaxner (Almaniya) Vəli Baxşəliyev (Azərbaycan) Murtuzəli Hacıyev (Rusiya) Otar Caparidze (Gürcüstan) Volume: 17 Number: 2 ISSN 2218-0346 2014 AZERBAIJAN ARCHAEOLOGY Founder Hamlet Isaxanli Editor in Chief Qudrat Ismayilzadeh Editorial Assistants Roza Arazova Tarikh Dostiyev Bahlul Ibrahimli Deputy Editors Sevda Huseynova Staff members Xaqani Habibzadeh Aygun Qashamova Laman Babashli Editorial Board Yuksel Sayan (Turkey) Ayman Dosimbayeva (Kazakhstan) İsmail Hajiyev (Azerbaijan) Maya Rahimova (Azerbaijan) Bertille Lyonnet (France) Mehmet Ishikli (Turkey) Rauf Munchayev (Russia) Lauren Listvest (USA) Mehmet Ozdoghan (Turkey) Andreas Schachner (Germany) Vali Baxshaliyev (Azerbaijan) Murtuzali Hajiyev (Russia) Otar Japaridzeh (Georgian) © COPYRIGHT©1999 Khazar University Press All Rights Reserved AZ1096 Azərbaycan Respublikası Khazar University 11 Mehseti str., Bakı şəhəri, Məhsəti küçəsi, 11 Baku AZ1096 Republic of Xəzər Universitəsi Azerbaijan Üz qabığında: Qaraköpəktəpə yaşayış yeri. Fizuli rayonu. Cover page depicts: Settlement Garakopektepe. Fizuli region. На обложке: Поселение Гаракепектепе. Физулинский район. Telefon: (99412) 4217927 (219) Faks: (99412) 4989379 E-mail: [email protected] [email protected] website: http://www.khazar.org www.azerbaijanarcheology.com KHAZAR UNIVERSITY PRESS ...Arxeoloqlar bu peşəni təmənnasız seçib- lər. Arxeoloq üçün yer üzündə bu peşədən maraqlı peşə yoxdur. Bütün təhlükələrə sinə gərərək sirri açılmayan yerləri fəth edirlər. Bir vaxt gələcək onların adı dünya mətbua- tının səhifələrinə yazılacaq. Erik Seren ...For archaeologiststhere is nothing more interesting than their jobs. They live in dan- ger face to face with undiscovered mystery. Sooner or later this will be revealed and the world media will mention their names. Eric Cerren ... Для археологов во всем мире не сущес- твует более интересной профессии, чем избранная ими. Они живут среди опас- ностей, с глазу на глаз с неоткрытой ещё тайной. Не сегодня – завтра она может быть раскрыта, и тогда миро- вая пресса назовет их имена. Эрик Церен İÇİNDƏKİLƏR Roza Arazova, Tarix Dostiyev, Bəhlul İbrahimli - Professor Qüdrət Seyfulla oğlu İsmayılzadənin anadan olmasının 80 illiyinə ................ 9 TƏDQİQATLAR Nərgiz Axundova - Azərbaycanda qədim metal istehsalı ilə bağlı yaşayış yerləri ..................................................................................... 20 Diana Cəfərova - Azərbaycanın qədim dövr abidələrindən tapılan qızıl əşyalar və onların mənşəyi məsələsi ................................................... 27 Leyla Rüstəmova - Gəncə-Qazax bölgəsinin erkən metallurgiya və metalişləmə sənətinin xammal mənbələri ........................................... 36 Hidayət Cəfərov - Qarabağda Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin II inkişaf dövrünə aid yeni abidələr kompleksi ...................................... 43 Mübariz C. Xəlilov - Füzuli rayonunun ilk orta əsr abidələri ...................... 51 Tarix Dostiyev - Orta əsr Şəmkir şəhərinin marqans naxışlı şirli saxsı qabları ................................................................................................. 59 Sevinc Şirinli - Qayaüstü incəsənətdə at və atlı təsvirləri ............................ 67 Qənirə Pirquliyeva - Azərbaycanın Sasanilər və Ərəb xilafəti dövründə numizmatik materiallarının ikonoqrafik xüsusiyyətləri ........................ 74 Nuridə Atəşi Qədirova - Berlin muzeyinin Qafqaz kolleksiyası ................ 82 ELM TARİXİ Qüdrət İsmayılzadə - Şərəfli ömür yolu ....................................................... 93 BİZİM MÜSAHİBƏ Axtarışlarda keçən ömür.......................................................................................... 98 XRONİKA, RƏYLƏR, MƏLUMATLAR ........................................................ 105 СONTENTS Roza Arazova, Tarikh Dostiev, Bahlul Ibrahimli - On the 80th anniversary of professor Gudrat Seyfulla oglu İsmailzadeh ................. 9 RESEARCHES Nargiz Axundova - Settlements of metal production in Azerbaijan ............ 20 Diana Jafarova - Gold objects found from the ancient monuments of Azerbaijan and the problem of their origin ........................................ 27 Leyla Rustamova - Raw material sources of the art of early metallurgy and metalworking in Ganja- Gazakh region .................... 36 Hidayat Jafarov - The new complex of monuments of the second period of Khojaly-Gadabay culture of Karabakh ............................... 43 Mubariz Khalilov - Early medieval monuments of Fizuli region ................ 51 Tarikh Dostiev - Glazed pottery of medieval Ghamkir with manganese ornaments ........................................................................ 59 Sevinj Shirinli - Horse and horse-rider in the rock art ................................. 67 Ganira Pirguliyeva - İconographic features of numismatical materials of Azerbaijan period Sasanidov and Arab caliphate ........................... 74 Nourida Gadirova Ateshi - Caucasian collection of the Berlin museum ............................................................................................... 82 SCIENTIFIC HISTORY Gudrat Ismailzade – Honourable life ...................................................................... 93 OUR INTERWIEV Life full of research and investigation ..................................................................... 98 CHRONICLES, REVIEWS, INFORMATION ........................................... 105 СОДЕРЖАНИЕ Роза Аразова,Тарих Достиев, Бахлул Ибрагимли - К 80-летию со дня рождения профессора Гудрата Сейфулла оглу Исмаилзаде ......................................................................................... 9 ИССЛЕДОВАНИЯ Наргиз Ахундова - Поселения эпохи металлопроизводства Азер- байджана ............................................................................................ 20 Диана Джафарова - Золотые изделия из древних памятников Азербайджана и вопросы их происхождения ................................ 27 Лейла Рустамовa - Сырьевые источники раннего искусствa метал- лургии и металлообработки Гянджа-Газахского региона ............ 36 Гидаят Джафаров - Новые комплексы памятников второго этапа Ходжалы-Кедабекской культуры Гарабаха ................................... 43 Мубариз Халилов - Раннесредневековые памятники Физулинско- го района ............................................................................................ 51 Тарих Достиев - Глазурованная керамическая посуда средневеко- вого города Шамкир росписью марганцем .................................. 59 Севиндж Ширинли - Конь и всадник в наскальном искусстве ............. 67 Ганира Пиргулиева - Иконографические особенности нумизма- тическиx материалов Азербайджана период Сасанидов и Арабского халифата ......................................................................... 74 Нурида Гадирова Атеши - Кавказская коллекция Берлинского музея ................................................................................................... 82 ИСТОРИЯ НАУКИ Гудрат Исмаилзаде - Достойный жизненный путь ................................ 93 НАШЕ ИНТЕРВЬЮ Жизнь прожитая в поисках ....................................................................... 98 ХРОНИКА, РЕЦЕНЗИИ, СООБЩЕНИЯ .................................................... 105 Azərbaycan Arxeologiyası Azerbaijan Archaeology 2014 9 Vol.:17 Num.:2 PROFESSOR QÜDRƏT SEYFULLA OĞLU İSMAYILZADƏNİN ANADAN OLMASININ 80 İLLİYİNƏ Roza Arazova (Xəzər Universiteti) [email protected] Tarix Dostiyev (Bakı Dövlət Universiteti) [email protected] Bəhlul İbrahimli (AMEA-nın Arxealogiya və Etnoqrafiya İnstitutu) [email protected] SSS Qüdrət Seyfulla o Açar sözlər: Azərbaycan, Q.S.İsmayılzadə, arxeoloq, Qaraköpək- təpə, Tunc dövrü. 2014-cü ildə görkəmli alim və pedaqoq, arxeologiya və qədim dünya tarixi sahəsində respublikanın aparıcı mütəxəssislərindən biri, Beynəlxalq Arxeoloqlar Cəmiyyətinin Şərq bölməsi üzrə Azərbaycan bölməsinin sədri, “Azərbaycan Arxeologiyası” jurnalının baş redaktoru, Bakı Dövlət Univer- sitetinin Arxeologiya və Etnoqrafiya kafedrasının müdiri, əməkdar müəllim, tarix elmləri doktoru, professor Qüdrət Seyfulla oğlu İsmayılzadənin səksə- ninci dəfə doğum günü qeyd olunur. Onun uğurlu həyat yolunun 55 ili arxe- ologiya elmi ilə sıx, ayrılmaz bağlıdır. Azərbaycanın, Cənubi Qafqazın tunc dövrü mədəniyyətini tədqiq edən elə bir arxeoloq, tarixçi və mədəniyyətşü- nas tapılmaz ki, yubilyarın elmi irsindən bəhrələnməsin. Professor Qüdrət Seyfulla oğlu İsmayılzadənin əsərləri Kür-Araz mədəniyyətinin öyrənilmə- sində təməl daşını təşkil edir. Qüdrət İsmayılzadə 1934-cü ildə Bakı şəhərində tanınmış neftçi, bu- ruq ustası Seyfulla Xudadat oğlunun ailəsində dünyaya göz açmışdır. Ağır müharibə illərinə təsadüf edən uşaqlıq illərində yaşadığı çoxmillətli Suraxa- nı qəsəbəsindəki məhəllə sakinlərinin bütün çətinliklərə baxmayaraq mehri- ban qonşuluğu, qarşılıqlı yardımı və qayğıkeşliyi onun xarakterinin forma- laşmasında özünəməxsus rol oynamış, milli dil və din mənsubiyyətindən asılı olmayaraq müxtəlif xalqların adət-ənənəsinə, tarix və mədəniyyətinə maraq