İyonlaştırıcı Radyasyon Ve Nükleer Enerjinin Çevresel Ve Etiksel Problemleri
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Nükleer Enerji İyonlaştırıcı Radyasyon ve Nükleer Enerjinin Çevresel ve Etiksel Problemleri Hayrettin Kılıç Turunch Vakfı Yeşil Düşünce Merkezi, Hoboken, NJ 07030, ABD İngilizceden çeviren: Ayça Özağaç Bu yazı Nükleer Fizikçi Prof. Hayrettin ihtiyaçtır. Dolayısıyla, tarihi gerçekler ve resmi Kılıç’ın, “Journal of Environmental raporlar ispatlamaktadır ki nükleer endüstride, Science and Engineering A 5 (2016) 580- iyonize edici radyasyon riskinin çok büyük 598 doi:10.17265/2162-5298/2016.11.006”de ve geri dönülemez olduğu etik ilkesi önceden yayımlanmış “The Environmental and Ethical beri göz ardı edilmiştir. Bu yüzyılda mevcut Issues of Nuclear Power and Ionizing Radiation” radyasyon kaynaklarının ortadan kaldırılması adlı makalesinin bir bölümünü içermektedir. olanaksızdır. Makalenin İngilizce tamamına yazının sonundaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz. Nükleer Yakıt Kaynakları Sınırlı, Nükleer Atıklar Sınırsız Yeni girdiğimiz Milenyum çağında, nüfus Not: Bu bölümde yer alan bilgi ve rakamlar patlaması, küresel-dünya ölçeğinde artan (IAEA) Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının enerji talebi ve insan yapısı iyonize edici (Haziran 2008) "Radyoaktif Atık ve Diğer radyasyondaki hızlı global artış, kolektif Radyoaktif Maddelerin Global Envanterlerinin olarak-hepsi birlikte, bilinen insanlık tarihinde Tahmini”nden alınmıştır [3]. görülmemiş boyutlarda artmıştır ve hiç olmadığı kadar hassas olan dünyamızın ekolojik "2004 yılına kadar dünya çapında üretilen dengesini, geri dönüşü olmayacak şekilde tehdit toplam uranyum miktarı yaklaşık 2.2 milyon etmektedir. İnsan yapısı iyonize edici radyasyon ton olup, kalan uranyum rezervleri toplamı ve onun çevreye verdiği tahribatın geri dönüşü ise yaklaşık 5 milyon tondur." Yeryüzünde olmayan, direk ve kompleks etkileri üzerinde, kolayca erişilebilir bir nükleer yakıt olan araştırmalar ve eğitimler ile odaklanmak acil bir uranyum, bugüne kadar vergiden de muaftı. Yüksek dereceli uranyum yatakları kısa sürede TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ BÜLTENİ 29 Mart 2017 Nükleer Enerji tükenecek, ancak üretilen nükleer atıklar 8.500 ton ağır metal uzun süreli depolara giriyor gelecek nesiller için geri alınamaz küresel bir ve yaklaşık 2.000 ton ağır metal yeniden işleme miras olacak. Uranyum rezervlerinin yaklaşık için ayrılmıştır ancak çoğu, geçici depolama yüzde 70'i yerli halklara ait arazilerde bulunuyor. aşamasındadır [3]. Uranyum madenciliği ve işlemesi, yerleşim Plütonyum Fabrikalarında Nükleer Yakıt bölgelerini yok eder; yaşayanları, çiftlik Atıklarının Yeniden İşlenmesi: Nükleer alanlarından ve çayırlarından mahrum eder reaktörlerde üretilen yanmış yakıt grubunun ve sularını kirletir. ABD'de, terk edilmiş ama yeniden işlenmesi, nükleer atıklardan 2.000 bulunduğu çevreyi kirletmeye devam eden kat daha fazla sıvı ve katı radyo-toksik üretiyor. 14.000 açık uranyum maden çukuru var. Yöntem, nükleer yakıt grubunun zincir Günümüzde, nükleer sanayi tarafından üretilen reaksiyonu sırasında yaratılan Plütonyum-239 iyonize radyasyonun kalıcı insan yapımı izotopunu çıkarmak için Soğuk Savaş rezervuarları için teknolojik çözüm olmadığı gibi döneminde geliştirilmiştir. Yeniden işlenmiş jeolojik nihai depolama havuzları da yok. nükleer yakıt atığının yalnızca yüzde 1'i ticari olarak değerli bir Uranyum-235 yakıt unsurudur Atıklar: Nükleer enerji döngüsünün ilk adımı (1996 yılı itibariyle ABD'de depolanan yüksek olan uranyum madenlerinden (2004 yılına kadar) düzeyde yeniden işleme atığının (HLW) toplam 2,2 milyon ton çıkarma ve öğütme sonucunda, hacmi 347.300 m3'tür. Rusya'da atık yakıt bin kat daha fazla "düşük seviyeli" radyoaktif yeniden işleme atığı: katı atık; 6 milyon m3 sıvı katı öğütme atığı yaratılmıştır. "Maden atık; 23 milyon m3, yeraltı; 12 milyon m3’tür) [3]. atığı miktarının öğütme atığına eşit olacağı varsayıldığında, her iki atık türünde toplam TRU (Transüoran Atık): Nükleer silah dünya stoğunun yaklaşık 1.3 milyar ton olduğu sanayisinde atom numarası uranyum tahmin ediliyor. Ortalama atık yoğunluğunun elementinden daha yüksek olan yüksek seviyeli (ton/m3) 1.5 olarak alınması, yaklaşık 900 milyon radyoaktif atıklardır. Rusya, Çin ve Avrupa'daki m3, her atık türü için tahmini hacmi verir. Hem savunma faaliyetleri tarafından üretilen 230-Toryum hem de 226-Radyum için 0.033 radyoaktif atık miktarlarının dünya çapında GBq/m3 öğütme atıklarının spesifk bir aktivitesi tahminleri oldukça belirsizdir. Sadece ABD, olduğu varsayılarak, uzun ömürlü radyonüklidler uranyum izotoplarını içeren radyoaktif atıkların için toplam radyoaktif envanteri yaklaşık "TRU" olarak sınıfanmasını yaptı. ABD'de 1,4 30.000 TBq olacaktır. Maden tortularının milyon m3 TRU, çeşitli alanlarda üretildi ve spesifk aktivitesinin 10 kat daha düşük olduğu Hartford, Oak Ridge, Rack Flats ve Savannah varsayılarak, elde edilen radyoaktif maden River Nükleer silah geliştirme kompleksleri de artıkları miktarı yaklaşık 3.000 TBq uranyum depo/izole edildi [3]. olacaktır. Savunma faaliyetleri sonucunda Nükleer Enerji ve Deniz Yaşamı: ABD'nin üretilen atıkların dünya çapında envanteriyle Kaliforniya Eyalet Hükümetinin "Kaliforniya ilgili olarak tahminler, her savaş başlığının hem Su Kalitesi Kapsamı-doc 03808. 2008" resmi maden hem de öğütme atığının 2.000 tonunun raporuna göre; "İronik bir şekilde, deşarjlara üretilmesine neden olduğunu varsayarak, uygulanan sınırlamalar ve yasaklar ile birlikte, 70.000'e eşit savaş başlığı üretimi göz önüne soğutma ve deşarj istemleri için verilen izinler, alındığında elde edildi." aslında çarpışma ve sürüklenme ile meydana Harcanan Yakıtın Küresel Miktarı: Bir nükleer gelen balık ölümlerini de belgelemektedir. enerji santralından tahliye edilen harcanmış Bununla birlikte gerçek şu ki bir santral soğutma yakıt miktarı, yakıtın "yanması" yani termal sistemi, ayrım yapmaz ve emiş suyundaki tüm enerji (yakıtın birim kütlesi başına üretilen ısı) akuatik yaşamı öldürür." üretimine bağlıdır. 2009'un sonuna gelindiğinde, "Kaliforniya santralları yılda yaklaşık 80 milyar soğuk savaş sırasında zaten yeniden işlenmiş biyolojik numuneyi yok ediyor; bunların yaklaşık milyonlarca ton harcanmış yakıtın yanı sıra yüzde 60'ı (48 milyar) balık larvaları. Buna ek çoğu reaktör sahalarında tutulmakta olan olarak, yılda 57 deniz (dört ayaklısı) tetrapodunu dünya çapında üretilen harcanmış yakıt miktarı (fok, denizaslanları veya deniz kaplumbağaları) "nükleer yakıt toplamda birikmiş –ağır metal- çarpmaktadır. Bu tetrapodların yaklaşık yüzde olarak” 240.000 metrik tonu buldu. 50'si ölüyor. En büyük hacimli (yaklaşık 10 Yaklaşık yüzde 90'ı depolama havuzlarında veya milyar) aktif nükleer santrallar olan Diablo (dry-cask) çelik kap veya kutularda geçici olarak Kanyonu ve San Onofre (SONGS)’nin tasarım depolanarak tutulmaktadır. Yıllık harcanan yakıt akışları sırasıyla 2.670 ve 2.587 Milyon Galon yılda yaklaşık 10.500 ton ağır metal, kabaca Gunde (MGD) dir.” [10] 30 TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ BÜLTENİ Mart 2017 Nükleer Enerji Denize Atılan Radyoaktif Atık Envanteri: 1975 laboratuvarlarında ve büyük üniversitelerde yılında, Londra Sözleşmesi olarak bilinen agresif bir nükleer enerji araştırma programı “Dumping (Nükleer) Atıklar ve Diğer Konularla başlattı ve hem nükleer silah tasarımı hem de Deniz Kirliliğini Önleme Sözleşmesi”, IAEA nükleer santrallara odaklanıldı. Bu araştırma üyesi ülkelerin çoğunun onayına sunuldu ve merkezlerinde nükleer enerji programları ile 30 Ağustos 1975'te yayınlanarak yürürlüğe ilgili gizlilik en üst seviyede tutulacak ve başka girdi. IAEA, nükleer devletlerin verdiği -kabul bir ülkeye bilgi sızdıran herkes için ölüm cezası ettiği- sınırlı bilgilere dayanarak "Denizde öngörülmüş olacaktı. AEC, ABD araştırma Radyoaktif Atık Bertaraf Envanteri [11]" başlıklı merkezleri arasında acımasız bir rekabet ortamı bir rapor yayınladı. Bu rapor, 1946-1993 yılları yarattı. Sandia laboratuvarındaki bir grup arasında nükleer endüstri tarafından Atlantik, araştırmacı tarafından kahve odasının duvarına Pasifk ve Kuzey Kutup okyanuslarına atılan şöyle yazılmıştı: "Los Alamos düşmanımız, Ruslar gizli radyoaktif atıkları ele almaktadır. Rapor, rakiplerimiz." ayrıca ABD, Belçika, İngiltere, Fransa, Almanya, 1946-1996 yılları arasında eski Sovyetler Birliği, Hollanda, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, ABD, Fransa, İngiltere, Çin, Hindistan, Pakistan, Güney Kore ve eski Sovyetler Birliği ile Rusya İsrail ve Güney Afrika, kendi topraklarında Federasyonu tarafından yürütülen coğraf ve 2.000'in üzerinde nükleer silah denemesi zamansal deniz deşarjları bertaraf işlemleri gerçekleştirdiler. Diğer silah testleri çoğunlukla hakkında ayrıntılı resmi bilgileri de içerir. Pasifk Adaları ve Novaya Zemlya (Avrupa’nın "İlk bildirilen radyoaktif atıkların denize en kuzey ucunda, Rusya Federasyonu'na atılması işlemi 1946 yılında yapıldı, sonuncusu bağlı takımadalar) gibi daha uzak noktalarda ise 1993 yılında gerçekleştirildi. 48 yıllık gerçekleştirildi. Fransa ve İngiltere, testlerini deniz kontaminasyonu sürecinde, 14 ülke Cezayir, Avustralya ve Pasifk Adalarında 80'den fazla santralın radyoaktif atığını imha gerçekleştirdiler. Bu nükleer silah testlerinden etmek için yaklaşık 85 PBq (2.3 Milyon Curie), kaynaklanan küresel kontaminasyon hâlâ okyanuslarımızı kullandı [11]” Bu rapora göre: yeryüzünün atmosferinde bulunmakta ve deniz Avrupa ülkeleri tarafından 130.000 ton, tek yaşamını etkilemektedir. başına Japonya tarafından 600.000 ton, ABD 1964 ve 1996 yılları arasında NPT (Nükleer tarafından 90.463 konteynırdan bilinmeyen Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması), miktarda radyoaktif atık ve Rusya tarafından