PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 (Aktualizacja) ______

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 (aktualizacja) ______

ZARZĄD POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 (AKTUALIZACJA)

(PROJEKT)

STYCZEŃ 2014 ROK

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 2 (aktualizacja) ______

SPIS TREŚCI

1. Informacje ogólne ...... 5

1.1. Podstawa prawna opracowania...... 5

1.2. Cel aktualizacji Programu ...... 6

1.3. Zakres programu ...... 7

1.4. Metodyka opracowania programu i główne uwarunkowania programu ...... 8

2. DIAGNOZA ...... 10

2.1. Podstawowe dane o powiecie gostynińskim ...... 10 2.1.1. Położenie geograficzne i struktura administracyjna ...... 10 2.1.2. Demografia...... 11 2.1.3. Rolnictwo i gospodarka powiatu ...... 12 2.1.4. Infrastruktura drogowa ...... 13 2.1.5. Infrastruktura społeczna ...... 14 2.1.6.Turystyka i rekreacja ...... 16 2.1.7. Kultura, zabytki oraz organizacje społeczne ...... 17

2.2. Ocena stanu środowiska ...... 21 2.2.1. Warunki klimatyczne ...... 21 2.2.2. Jakość powietrza ...... 22 2.2.3. Wody powierzchniowe i podziemne ...... 28 2.2.3.1. Charakterystyka hydrologiczna powiatu ...... 28 2.2.3.2. Stan czystości rzek ...... 31 2.2.3.3. Stan czystości jezior ...... 32 2.2.3.4. Wody podziemne ...... 47 2.2.3.5. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły ...... 50 2.2.4. Budowa geologiczna i surowce mineralne ...... 56 2.2.5. Jakość gleb ...... 58 2.2.6. Klimat akustyczny...... 59 2.2.7. Poziomy pól elektromagnetycznych...... 61 2.2.8. Przyroda ...... 62

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 3 (aktualizacja) ______

2.3. Presje wywierane na środowisko ...... 77 2.3.1. Presje wywierane na powietrze ...... 77 2.3.2. Presje wywierane na wody powierzchniowe i podziemne ...... 80 2.3.2.1. Pobór wód ...... 80 2.3.2.2. Gospodarka ściekowa ...... 88 2.3.2.3. Zanieczyszczenia obszarowe ...... 95 2.3.2.4. Obszary szczególnie narażone (OSN) ...... 95 2.3.2.5. Melioracje wodne ...... 100 2.3.2.6. Inne zagrożenia wód ...... 102 2.3.3. Odpady ...... 102 2.3.4. Hałas ...... 105 2.3.5. Pola elektromagnetyczne...... 109 2.3.6. Poważne awarie ...... 113 2.3.7. Gospodarka energią ...... 114

2.4. Wnioski z diagnozy stanu środowiska ...... 117

1. 3. KLUCZOWE PROBLEMY EKOLOGICZNE WYMAGAJĄCE ROZWIĄZANIA ... 119

4. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM ...... 121

5. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU ...... 123

5.1. Polityka ekologiczna państwa ...... 123

5.2. Strategia rozwoju kraju ...... 128

5.3. Program Ochrony Środowiska województwa mazowieckiego na lata 2011-2014 z ...... uwzględnieniem perspektywy do 2018 roku ...... 129

5.4. Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza ...... 131

5.5. Program zwiększenia lesistości dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020 ...... 139

5.6. Polityka Energetyczna Polski do 2030 r...... 141

5.7. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły ...... 142

6. CELE I PRIORYTETOWE DZIAŁANIA EKOLOGICZNE W POWIECIE GOSTYNIŃSKI ...... 143

6.1. CEL SZCZEGÓŁOWY: Poprawa jakości środowiska ...... 143 ______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 4 (aktualizacja) ______

6.2. CEL SZCZEGÓŁOWY: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych ...... 147

6.3. CEL SZCZEGÓŁOWY: Ochrona przyrody ...... 148

6.4. CEL SZCZEGÓŁOWY - Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego ...... 149

6.5.CEL SZCZEGÓŁOWY: Edukacja ekologiczna ...... 149

7. PROGRAM ZADANIOWY NA LATA 2014-2017 Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 ROKU 150

7.1. Harmonogram realizacji zadań Powiatu Gostynińskiego ...... 151

8. ŚRODKI NIEZBĘDNE DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW ...... 161

8.1. Mechanizmy prawno-ekonomiczne ...... 161 8.1.1.Mechanizmy prawne ...... 161 8.1.2. Mechanizmy ekonomiczne ...... 164

8.2. Środki finansowe na zrealizowanie programu ochrony środowiska ...... 165 8.2.1. Środki własne przedsiębiorców ...... 165 8.2.2. Środki z budżetu Państwa ...... 166 8.2.3. Własne środki samorządu terytorialnego ...... 166 8.2.4. Środki prywatno-publiczne ...... 166 8.2.5. Środki funduszy ochrony środowiska ...... 166 8.2.6. Fundusze Unii Europejskiej ...... 168 8.2.7. Banki ...... 168

9. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU ...... 169

9.1. Zgodność Programu z innymi dokumentami ...... 169

9.2 Uwarunkowania przestrzenne ...... 170

9.3. Uwarunkowania społeczne ...... 170

10. WYTYCZNE DLA GMIN DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 171

11. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU ...... 173 12. Spis tabel ...... 178 13. Spis map ...... 180

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 5 (aktualizacja) ______

1. Informacje ogólne. 1.1. Podstawa prawna opracowania.

Ochrona środowiska naturalnego to obecnie jeden z ważniejszych elementów wspólnej polityki Unii Europejskiej. Szczególne znaczenie dla jej realizacji mają wieloletnie programy działania. Wyznaczają one cele strategiczne, kierunki oraz priorytety ochrony środowiska i stanowią podstawę kształtowania polityki środowiskowej na szczeblu krajowym, regionalnym, a także lokalnym, w określonej perspektywie czasowej. Na szczeblu krajowym wyżej wymienione aspekty uwzględnione zostały w Polityce ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (PEP). W celu realizacji ww. dokumentu sporządzane są wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, które doprecyzowują założenia PEP zgodnie z uwarunkowaniami lokalnymi poszczególnych obszarów. Dzięki temu unijne cele i priorytety środowiskowe znajdują odzwierciedlenie w dokumentach sporządzanych na różnych szczeblach planowania. Obowiązek opracowywania niniejszego Programu ochrony środowiska dla powiatu gostynińskiego na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021 r. , zwanego dalej Programem , wynika z art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska , zwanej dalej ustawą POŚ. Zgodnie z ww. art. 17 Zarząd Powiatu zobowiązany jest do sporządzenia powiatowego programu ochrony środowiska, którego celem jest realizacja Polityki Ekologicznej Państwa i który określa na podstawie aktualnego stanu środowiska w szczególności: - cele ekologiczne, - priorytety ekologiczne, - poziomy celów długoterminowych, - rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, - środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Programy ochrony środowiska przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w nich działania obejmują kolejne 4 lata. Zgodnie z Art.18 ustawy POŚ z wykonania Programu

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 6 (aktualizacja) ______organ wykonawczy powiatu sporządza co 2 lata Raport, który przedstawiany jest Radzie Powiatu. Co 4 lata wykonywana jest aktualizacja Programu ochrony środowiska. Zgodnie z ww. artykułem: organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, określające Pierwszy program ochrony środowiska dla powiatu gostynińskiego został uchwalony przez Rada Powiatu w dniu 28.06.2004 r. (Uchwała Nr XIX/76/04 Rada Powiatu Gostynińskiego). W Programie dokonano oceny stanu środowiska w powiecie gostynińskim i na tej podstawie określono główne cele i kierunki działań w dziedzinie ochrony środowiska. W czerwcu 2008 roku sporządzono raport z realizacji „Programu ochrony środowiska Powiatu Gostynińskiego za lata 2004-2007”, który przedstawiono Radzie Powiatu Gostynińskiego. Raport został przyjęty uchwałą nr 197/2008 Zarządu Powiatu Gostynińskiego z dnia 11.12.2008 r. W dn. 30.12.2008 r. został przyjęty bez uwag na XVIII Sesji Rady Powiatu Gostynińskiego. W Raporcie określono najważniejsze problemy związane z realizacją Programu, stopień realizacji założonych celów i działań ekologicznych oraz przedstawiono propozycje zmian w obowiązującym Programie ochrony środowiska. Pierwsza aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla powiatu gostynińskiego” jest dokumentem programowym określającym zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie powiatu gostynińskiego na lata 2009-20012 z uwzględnieniem lat 2013-2016 wykorzystującym wnioski z realizacji dotychczasowego Programu. Niniejsza aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla powiatu gostynińskiego” jest dokumentem programowym określającym zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie powiatu gostynińskiego na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021.

1.2. Cel aktualizacji Programu

Głównym i nadrzędnym celem „Programu ochrony środowiska powiatu gostynińskiego na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021” jest wdrożenie Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do 2016 r. na poziomie powiatu. Obowiązujący obecnie Program ochrony środowiska wymaga aktualizacji ze względu na: - zmiany w prawodawstwie polskim, głównie wynikające z konieczności dostosowania przepisów polskich do wymogów Unii Europejskiej,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 7 (aktualizacja) ______

- niezrealizowaniem części zadań określonych w obowiązującym Programie, głównie ze względu na brak środków finansowych, - zmianę priorytetów inwestycyjnych w poszczególnych gminach, wynikającą z możliwości pozyskania funduszy UE, - Polityką Ekologiczną Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do 2016 r. Niniejszy program jest spójny z: • Dyrektywami UE, • Agendą 21 – Ramowym Programem Działań, • Prawodawstwem polskim, • Politykę Ekologiczną Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, • Strategią Rozwoju Kraju (2007), • Narodową Strategią Spójności (2007), • Programem ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r. • Programem możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla województwa mazowieckiego (2006 r.), • Aktualizacją krajowego i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami • Programem zwiększania lesistości dla województwa mazowieckiego. Cele programu: • stanowią pochodną celów określonych w Polityce ekologicznej państwa oraz w „Programie ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011- 2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r.” • wynikają z weryfikacji priorytetów i zadań określonych w „Raporcie z realizacji Programu ochrony środowiska Powiatu Gostynińskiego za lata 2004-2007”, • uwzględniają wymogi obowiązującego prawa krajowego i UE.

1.3. Zakres programu

Aktualizacja „Programu ochrony środowiska powiatu gostynińskiego na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018 - 2021” określa: - aktualną diagnozę stanu środowiska i główne przyczyny tego stanu, - główne problemy ekologiczne powiatu,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 8 (aktualizacja) ______

- priorytetowe cele i działania w podziale na krótkoterminowe (lata 2014 – 2017) i długoterminowe (do roku 2021), - harmonogram zadań w zakresie poprawy stanu środowiska powiatu, - instrumenty prawne i ekonomiczne niezbędne do wdrożenia Programu, - system monitoringu i zarządzania Programem. Zaktualizowany „Program ochrony środowiska powiatu gostynińskiego na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021” będzie wykorzystany do: • strategicznego zarządzania powiatem w zakresie ochrony środowiska, • racjonalnej gospodarki przestrzennej i rozwoju społecznego, gospodarczego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, • tworzenia programów operacyjnych dla powiatu, • planowania budżetu powiatu, • ubiegania się o fundusze celowe ze źródeł krajowych i Unii Europejskiej, • działań w zakresie edukacji ekologicznej, informacji i promocji Powiatu. Realizacja polityki ekologicznej w powiecie będzie procesem ciągłym, aktualizowanym stosownie do sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i powiatu oraz zmieniających się przepisów prawa.

1.4. Metodyka opracowania programu i główne uwarunkowania programu

Za podstawę aktualizacji „Programu ochrony środowiska powiatu gostynińskiego na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021” w części dotyczącej diagnozy stanu środowiska naturalnego powiatu gostynińskiego przyjęto: - dostępne opracowania i dokumenty dotyczące m.in. wytyczne Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016 oraz „Program Ochrony Środowiska województwa mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 roku” przyjęty uchwałą. Sejmiku Województwa Mazowieckiego (Uchwała Nr 104/12 z dnia 13 kwietnia 2012 r ), - „Raport z realizacji Programu ochrony środowiska Powiatu Gostynińskiego za lata 2004-2007” –Gostynin 2008 r., - analizę prowadzonych aktualnie działań dla poprawy stanu środowiska,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 9 (aktualizacja) ______

- dane uzyskane ze Starostwa Powiatowego w Gostyninie oraz z Urzędów Gmin i Miasta Gostynina, - dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), - „Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2010 roku” – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa 2011 r., - „Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2011 roku” – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa 2012 r., - „Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2012 roku” – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa 2013 r., - Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla województwa mazowieckiego. - Program małej retencji województwa mazowieckiego, - Program zwiększenia lesistości dla województwa mazowieckiego, - informacji zawartych na stronach internetowych instytucji publicznych, działających w obszarze ochrony środowiska

Jako punkt odniesienia dla Programu przyjęto stan środowiska oraz infrastruktury środowiska na terenie powiatu na koniec 2012 r. lub w przypadku braku danych za rok miniony, informacje za rok 2011. Projekt Programu został przedstawiony zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 ze zm.) do konsultacji społecznych. Program został opracowywany zgodnie z metodologią właściwą dla planowania strategicznego polegającego na: • określeniu diagnozy stanu środowiska w powiecie gostynińskim we wszystkich komponentach środowiska oraz zdefiniowaniu głównych problemów w gminach, • przedstawieniu celów strategicznych służących poprawie stanu środowiska w gminach oraz wskazaniu kierunków działań wraz z opracowaniem programów operacyjnych dla realizacji przyjętych celów, • przedstawieniu uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno-instrumentalnych i źródeł finansowania,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 10 (aktualizacja) ______

• określeniu zasad monitorowania efektów wdrażania Programu.

2. DIAGNOZA 2.1. Podstawowe dane o powiecie gostynińskim 2.1.1. Położenie geograficzne i struktura administracyjna

Powiat gostyniński położony jest w zachodniej części województwa mazowieckiego. Powierzchnia ogólna gmin tworzących powiat wynosi 615 km 2, w tym gminy wiejskie zajmują 583,2 km 2. W skład powiatu wchodzą cztery gminy wiejskie: Gostynin, Sanniki, Pacyna i Szczawin Kościelny oraz miasto Gostynin. Największą pod względem obszaru jest gmina Gostynin (270,6 km 2), najmniejszymi miasto Gostynin oraz gmina Pacyna (90,9 km 2). Powiat gostyniński graniczy z powiatami: płockim, włocławskim, kutnowskim, łowickim i sochaczewskim.

Tabela 1. Podział administracyjny powiatu (dane GUS).

Wyszczególnienie Jednostka Wielkość/liczba Powierzchnia powiatu ogółem km 2 615 Gminy ogółem jedn. 5 Gminy wiejskie jedn. 4 Gminy miejskie jedn. 1 Miasta jedn. 1 Miejscowości wiejskie jedn. 173 Sołectwa jedn. 123

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 11 (aktualizacja) ______

Rolę ośrodka powiatowego pełni miasto Gostynin, w którym skupione są główne zakłady przemysłowe powiatu.

2.1.2. Demografia

Powiat gostynińskiego zamieszkuje 46 740 mieszkańców. Największa liczba mieszkańców zamieszkuje stolicę powiatu – miasto Gostynin. Najmniej zaludnioną jest gmina Pacyna. Średnia gęstość zaludnienia w powiecie wynosi około 76 osób/km 2.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 12 (aktualizacja) ______

Tabela 2. Liczba ludności w powiecie gostynińskim stan na 31.12.2012 r.

Powiat/Gminy Powierzchnia Powierzchnia Ludność Ludność 2 2 [km ] [ha] ogółem na 1 km Powiat gostyniński 615 61471 46740 76 Miasto Gostynin 33 3239,6 19205 582 Gmina Gostynin 270 27034,8 12185 45 Gmina Pacyna 90 9025,8 3795 42 Gmina Sanniki 95 9456,6 6350 67 Gmina Szczawin Kościelny 127 12713,9 5092 40

2.1.3. Rolnictwo i gospodarka powiatu ♦ Rolnictwo

Powiat gostyniński ma typowo rolniczy charakter. Z 46 740 osób zamieszkujących ten teren około 60% to ludność mieszkająca na wsi. Średnia powierzchnia gospodarstw wynosi 7- 10 ha. Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej oceniana jest na słabą do średniej. Najlepsze gleby posiadają gminy Pacyna (wskaźnik bonitacji 1,07), Sanniki (0,98), Szczawin (0,82), a najsłabsze gmina Gostynin (0,77), na terenie powiatu dominującymi kierunkami rozwoju produkcji rolnej są produkcja zwierząt (głównie trzody chlewnej i bydła) oraz upraw (głównie zbóż, ziemniaków, roślin pastewnych i coraz popularniejszej ostatnio kukurydzy).

♦ Gospodarka powiatu

Na terenie powiatu gostynińskiego zarejestrowanych jest łącznie 3 213 podmiotów gospodarki narodowych.

Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w roku 2012 (wg danych GUS). Gmina Ilość podmiotów gospodarczych m. Gostynin 1756 Gostynin 712 Pacyna 177 Sanniki 361 Szczawin Koscielny 207 Razem 3213

W gospodarce dominuje sektor prywatny, w tym głównie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 13 (aktualizacja) ______

Tabela 4. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze sektorów własnościowych w powiecie gostynińskim w 2012 r. (dane GUS)

Podmioty gospodarczy Jednostki gospodarcze Ogółem 3213 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem 154 państwowe i samorządowe jednostki prawa 97 budżetowego ogółem spółki handlowe 10 przedsiębiorstwa państwowe 3 Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem 3059 osoby fizyczne prowadzące działalność 2549 gospodarczą spółki handlowe 124 spółki handlowe z udziałem kapitału 13 zagranicznego spółdzielnie 33 fundacje 4 stowarzyszenia i organizacje społeczne 97

Największe zakłady zlokalizowane na tym terenie to: „ELGO” Lighting Industries S.A. w Gostyninie, HW Pietrzak Holding Sp. z o.o. w Gostyninie, Cegielnia „Lisica”, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sannikach, Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Gostyninie, Zakład Przetwórstwa Mięsa „Dubimex” w Gostyninie, Przedsiębiorstwo Rolno-Spożywcze „Dubielak” w Gostyninie, Izolbet Sp. z o. o. S. K. A. w Gostyninie, PBOiZTZ „Budrox” Sp. z o. o. w Gostyninie, PRDB S. A. w Gostyninie Wytwórnia Mas Bitumicznych w Skrzanach, Firma Petecki z siedzibą w Łodzi Zakład w Gostyninie.

2.1.4. Infrastruktura drogowa

Na terenie powiatu jest 1031,7 km dróg publicznych. W obszarze powiatu jedyną trasą międzyregionalną jest droga nr 60 relacji Kutno - Ciechanów. Jest to droga tranzytowa łącząca Polskę południową z północną. Sieć dróg zapewnia sprawne połączenia pomiędzy poszczególnymi miejscowościami wewnątrz jak i na zewnątrz powiatu. W październiku 2011 roku oddana została do użytku tzw. „mała obwodnica” Gostynina (0,654 km) w ciągu drogi wojewódzkiej nr 265 relacji Brześć Kujawski – Kowal - Gostynin.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 14 (aktualizacja) ______

W lutym 2010 r. została oddana do użytku „duża obwodnica” Gostynina (8,804 km) w ciągu drogi krajowej nr 60 omijająca Gostynin (jadąc od strony Kutna) w okolicach Lisicy, Gaśna, Legardy i Bolesławowa, a z poprzednią trasą łączy się w Rogożewku.

Tabela 5. Zestawienie rodzajów i długości dróg w powiecie gostynińskim w 2013 r. (dane Zarząd Dróg Powiatowych w Gostyninie)

Rodzaj dróg Długość drogi (km) Drogi gminne 598,8 Drogi powiatowe 314,6 Drogi wojewódzkie 101,6 Drogi krajowe 16,8

Nadal problemem dróg jest ich niedostateczna nośność oraz zły stan, wymagający ciągłej modernizacji. Tylko część dróg powiatowych ma dostosowane parametry techniczne do normatywu szerokości i korony drogi. Trwają intensywne prace modernizujące nawierzchnię drogową.

2.1.5. Infrastruktura społeczna

♦ Szkolnictwo Na terenie powiatu gostynińskiego funkcjonuje: • 16 szkół podstawowych, • 10 gimnazjów • 4 szkoły średnie: − Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Gostyninie; − Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej – Curie w Gostyninie – w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące i Technikum; − Gostynińskie Centrum Edukacyjne – w skład, którego wchodzą: Szkoły ponadgimnazjalne (Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum, Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych), Ośrodek Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego, Centrum Kształcenia Praktycznego, Internat; − Liceum Ogólnokształcące PUL w Gostyninie (szkoła niepubliczna), • 2 szkoły specjalne tj.:

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 15 (aktualizacja) ______

− Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy im. Jana Pawła II w Gostyninie w skład, którego wchodzą: Szkoła Podstawowa Specjalna Nr 2, Gimnazjum Specjalne, Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy i Internat, − Zespół Szkół Specjalnych w Mocarzewie w skład, którego wchodzą: Szkoła Podstawowa Specjalna, Gimnazjum Specjalne, Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy • 2 placówki opiekuńczo – wychowawcze: − Rodzinny dom Dziecka w Gostyninie; − Powiatowy Zespół Placówek Opiekuńczo – Wychowawczych w Gostyninie; • Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Gostyninie.

♦ Opieka zdrowotna

W powiecie działają następujące zakłady opieki zdrowotnej lecznictwa zamkniętego: • ARION Med Sp. z o. o. ul. Zbożowa 22d, 22-827 Lublin Szpital w Gorzewie ul. Kruk 5, 09-500 Gostynin, który świadczy usługi w zakresie lecznictwa zamkniętego na poziomie szpitala powiatowego, • Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. Profesora Eugeniusza Wilczkowskiego Gostynin – Zalesie, specjalizujący się w udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu psychiatrii, lecznictwa odwykowego i rehabilitacji neurologicznej, • Regionalny Ośrodek Psychiatrii Sądowej Gostynin - Zalesie. Natomiast dostęp do świadczeń lekarskich podstawowej opieki zdrowotnej zapewniają: • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Medicus” w Gostyninie - gdzie realizowane jest poradnictwo specjalistyczno - ambulatoryjne. Do zakładu należą: − Przychodnia Lekarska w Gostyninie, − Punkt Lekarski w Lucieniu, − Punkt Lekarski w Sokołowie, − Punkt Lekarski w Józefkowie, − Punkt Lekarski w Białotarsku. ● Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Medyk” w Pacynie, do którego należą placówki :

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 16 (aktualizacja) ______

− Gminny Ośrodek Zdrowia w Pacynie, − Gminny Ośrodek Zdrowia w Szczawinie Kościelnym, − Punkt Lekarski w Trębkach. ● Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Lekarz Rodzinny” w Sannikach, ● Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „PAMED” w Gostyninie, ● Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Lema - Med” w Gostyninie, ● Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gostyninie ul. 3-go Maja 45 oraz ● Centrum Medyczne w Gostyninie ul. 3-go Maja 45 świadczące usługi w zakresie lecznictwa specjalistycznego. Podstawowa opieka zdrowotna stanowi integralną i jednocześnie podstawową część systemu opieki nad pacjentami. Jej zadaniem są działania na rzecz osób ubezpieczonych w miejscu ich zamieszkania, mające na celu m. in. diagnostykę, promocję zdrowia i leczenie oraz rehabilitację.

2.1.6.Turystyka i rekreacja

Teren powiatu gostynińskiego jest bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym. Urozmaicona rzeźba terenu została ukształtowana w okresie ostatniego zlodowacenia. Znajdują się tutaj liczne jeziora, przede wszystkim na terenie gminy Gostynin, o czystej wodzie oraz bogatej faunie i florze. Otoczenie Gostynina to ponad 14 000 ha lasów i około 60 jezior, z których największe Jezioro Lucieńskie zajmuje 203 ha powierzchni, Jezioro Białe (150 ha). Są to jeziora rynnowe, długie i wąskie, na ogół dość głębokie. Charakterystyczne dla gostynińskiego krajobrazu są też małe zbiorniki wodne w większości niezagospodarowane. Są tu idealne tereny do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej i konnej, w czasie której istnieje możliwość kontaktu z osobliwą przyrodą. Atrakcyjna turystycznie jest również południowa część ziemi gostynińskiej. Występują tu dwie malownicze doliny rzeczne: Skrwy i Osetnicy, rozległe kompleksy leśne oraz zabytki kultury. Z turystycznego punktu widzenia istotne jest, że w obrębie ziemi gostynińskiej nie występują większe zagrożenia środowiska. Nie ma tu uciążliwego przemysłu i intensywnego rolnictwa. Władze samorządowe podjęły działania, które mają na celu poprawę jakości środowiska naturalnego.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 17 (aktualizacja) ______

Niewątpliwą atrakcją ziemi gostynińskiej są tereny leśne, tworzące zwarte kompleksy w jej północnej, pojeziernej części tworzące Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Gostynińsko-Włocławskie”. Dominującymi siedliskami leśnymi są charakterystyczne dla Mazowsza, bory i lasy mieszane. W powiecie znajduje się 36 gospodarstw agroturystycznych. Coraz więcej rolników wykazuje zainteresowanie prowadzeniem tej formy działalności. Ponadto funkcjonują 4 ośrodki wypoczynkowe, 2 hotele oraz baza noclegowa w postaci pensjonatów i pokoi do wynajęcia. Najważniejszą rolę w działalności sportowej na terenie powiatu gostynińskiego pełni Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gostyninie, który dysponuje zapleczem umożliwiającym organizowanie różnego rodzaju imprez. Ośrodek udostępnia swoje obiekty to jest: boiska, korty, bieżnię lekkoatletyczną oraz trybunę dla potrzeb szkół, stowarzyszeń, urzędów, osób prywatnych i innych klubów sportowych z terenu powiatu gostynińskiego. Na terenie powiatu wybudowano 5 boisk w ramach programu „Moje Boisko – Orlik 2012”. „Orliki” znalazły się w Gostyninie przy SP 1, SP 3 i MOSiR, w Sierakówku oraz w Szczawinie Kościelnym. W zakresie rozwoju kultury fizycznej dzieci i młodzieży wielki wkład mają stowarzyszenia kultury fizycznej i uczniowskie kluby sportowe. W roku 2002 została oddana do użytku hala sportowa przy Zespole Szkół im. M. Skłodowskiej - Curie poprawiając w ten sposób znacznie warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego. W Gostyninie znajduje się Pływalnia Miejska, która jest miejscem rekreacji i wypoczynku mieszkańców powiatu i okolic.

2.1.7. Kultura, zabytki oraz organizacje społeczne

Największymi oraz najsprawniejszymi ośrodkami kultury na terenie powiatu gostynińskiego są: 1. Miejski Dom Kultury w Gostyninie, 2. Gminne Centrum Kultury i Tradycji w Białym (Gmina Gostynin), 3. Gminny Ośrodek Kultury w Sannikach,

4. Zespół Pałacowo - Parkowy im. Fryderyka Chopin

5. Gminny Ośrodek Kultury w Pacynie,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 18 (aktualizacja) ______

6. Gminny Ośrodek Kultury w Szczawinie Kościelnym.

Perełką kulturalną powiatu gostynińskiego są Sanniki. Atutem Sannik jest ich odrębność regionalna (stroje i sztuka ludowa, folklor regionu gąbińsko-sannickiego) oraz fakt pobytu wakacyjnego w 1828 roku w pałacu sannickim Fryderyka Chopina.

W GOK Sanniki działają obecnie: − Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Sanniki", − Kapela Ludowa „Sanniki", − Dziecięcy Zespół Taneczno-Śpiewaczy, − koło plastyczne, − klub seniora, − grupy warsztatowe przyuczania do sannickiej sztuki ludowej.

GOK w Sannikach organizuje wiele imprez kulturalnych promujących gminę oraz powiat gostyniński. Gminne Centrum Kultury i Tradycji w Białym (Gmina Gostynin) w ramach spotkań edukacyjno- integracyjnych w centrum i świetlicach wiejskich prowadzi: − warsztaty dekoracji stołu świątecznego i kart świątecznych, kursy i warsztaty gotowania potraw tradycyjnych i regionalnych, a także używanie nowoczesnego wyposażenia kuchni, takiego jak naczynia Tapperware, termomix, − warsztaty wyplatania wieńców dożynkowych, układania kwiatów, układania stroików świątecznych, − spotkania z kosmetyczką, onkologiem, aerobik i zajęcia rehabilitacyjne na basenie, − wyjazdy członkiń na warsztaty pod nazwą ,,Zakładamy ogrody warzywno - kwiatowe oraz uprawy boczniaka”, − organizację spotkań okolicznościowo - integracyjnych, − rajdy rowerowe, − wyjazdy i wycieczki do skansenów, Muzeum Ludowego w Sromowie , Żelazowej Woli , miejsc kultu, m.in. Niepokalanowa, Ciechocinka -do groty solnej, − aktywizację osób niepełnosprawnych, − warsztaty dotyczące spisywania kronik dla nowych organizacji oraz pisanie monografii wsi przez seniorów,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 19 (aktualizacja) ______

− własnoręczne szycie strojów ludowych pod nadzorem specjalisty, − wykonanie drobnych remontów, − organizację koncertów i warsztatów muzycznych, − zajęcia plastyczne, karaoke i bal maskowy dla dzieci i młodzieży, − organizowanie spotkań patriotycznych, m.in. z kombatantami z okazji Święta Niepodległości, − organizowanie międzypokoleniowych spotkań pod nazwą „Muzyka łączy pokolenia”, − organizowanie pikników i uroczystych obchodów Dnia Babci i Dziadka, z okazji Dnia Matki i Dnia Dziecka, − organizowanie wyjścia do kina, − przekazywanie tradycji poprzez organizowanie ostatków z przebierańcami.

Gminny Ośrodek Kultury w Pacynie ma Zespół Śpiewaczy i Kapelę Ludową „ Sejkowice". Życie kulturalne w mieście Gostyninie skupione jest wokół Miejskiego Domu Kultury. Dysponuje on salą widowiskową, co umożliwia organizację imprez estradowych, spektakli teatralnych, projekcję filmów. Gminny Ośrodek Kultury w Szczawinie Kościelnym prowadzi m. in.: Ludowy Zespół Pieśni i Tańca Szczawin Kościelny, kursy tańca i Klub Seniora. Na terenie powiatu funkcję instytucji kultury spełnia również sieć bibliotek (2 miejskie i 8 gminnych).

Gostynin jest miastem o licznych zabytkach. Główne z nich to: − układ urbanistyczny z pierwszej połowy XIX w. , − zamek i wzgórze zamkowe z XIX wieczną i późniejszą zabudową zboru ewangelickiego, dolna część wieży zamkowej oryginalna z XIV wieku , − klasycystyczny Ratusz z XIX wieku – Plac Wolności 1; zbudowany wg. projektu H. Szpilowskiego, murowany, tynkowany, na rzucie kwadratu, piętrowy, zwieńczony wieżą zegarową z ażurową latarnią , − dom przy ul. Floriańskiej 14 z 3 ćw. XIX w. , − cmentarz parafialny powstały w końcu XIX z kilkoma ciekawymi przykładami sztuki sepulkralnej końca XIX i początku XX wieku. Cennym zabytkiem Ziemi Gostynińskiej jest Zespół Pałacowo-Parkowy im. Fryderyka Chopina w Sannikach z neoklasycystycznym pałacem projektu Władysława

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 20 (aktualizacja) ______

Marconiego i ciekawymi okazami drzew, XIX wieczny kościół w Sannikach zaprojektowany przez Franciszka Tournelle i kościół w Osmolinie zbudowany w latach 1788-91 wg projektu Hilarego Szpilowskiego. Wieś Osmolin to dawne królewskie miasteczko.

Tabela 6. Wykaz niektórych zabytków na terenie powiatu gostynińskiego.

Data wpisu do Gmina Lp. Miejscowość Obiekt, krótka charakterystyka rejestru zabytków m. l Gostynin Zamek wraz z terenem wzgórza oraz fragmentami fundamentów 23.03.1962r. Gostynin murów obronnych, którego początki sięgają XIV wieku

2 Gostynin Ratusz z 1824r. piętrowy, posiada wiele klasycystycznych detali 23.03.1962r. architektonicznych

3 Gostynin Hale targowe z arkadowymi podcieniami na kolumnach taskońskich zbudowane w 1832-34r. gm. 4 Białe Kaplica murowana, stojąca w miejscu dawnego drewnianego Gostynin kościoła; posiada ciekawe wyposażenie wnętrza

5 Białotarsk Neogotycki kościół z początku XX w. Świątynia posiada bogaty 22.05.1975r. wystrój wnętrza, który pochodzi ze starszych kościołów.

6 Lucień Neoklasycystyczny pałac wzniesiony w XVIII w. 25.11.1960r. wraz z parkiem krajobrazowym z połowy XIX w.

7 Skrzany Dwór z l pół. XIX w., budynek parterowy z piętrowymi ryzalitami skrajnymi 8 Sokołów Drewniany modrzewiowy kościół z XVIII w. konstrukcji 23.03.1962r. zrębowej, oszalowany, trzynawowy

9 Solec Neogotycki kościół z przełomu XIX i XX w. część wypo-sażenia 16.09.1978r. kościoła pochodzi ze starszego kościoła

10 Zaborów Drewniany dwór z XVIII w. o konstrukcji zrębowej wraz z Nowy pozostałością parku i spichlerza z fragmentami dawnej stolarki gm. Pacyna 11 Czamów Dwór o cechach klasycyzmu, posiada czterokolumnowy portyk 22.05.1975r. toskański wraz z resztkami parku

12 Luszyn Pałac z l pół. XIX w., posiada formę willi włoskiej z wieżą, 23.03.1962r. skomponowany z motywów późnobarokowych klasycystycznych; przed pałacem stoją figury sfinksów

13 Luszyn Kościół z architektonicznym i plastycznym wyposażeniem 23.08.1957r. wnętrza ukończony w 1595r. w stylu gotycko-renesansowym

14 Słup Ruiny neorenesansowego dworu wzniesionego w 2 21.01.1980r. pół. XIX w. z pozostałościami parku gm. Sanniki 15 Sanniki Kościół wraz z najbliższym otoczeniem, 05.05.1962r. wzniesiony w latach 1870-72, ukończony w 1891 r.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 21 (aktualizacja) ______

Data wpisu do Gmina Lp. Miejscowość Obiekt, krótka charakterystyka rejestru zabytków 16 Sanniki Neorenesansowy pałac z 1910r. ma formę willi włoskiej na planie 23.03.1962 r. litery L; złożony jest z piętrowego korpusu i czworobocznej wieży oraz resztki parku 17 Osmolin Kościół wraz z dzwonnicą i najbliższym 02.02.1962 r. otoczeniem w obrębie murów cmentarza gm. Szczawin 18 Suserz Kościół wraz z dzwonnicą i bramą kościelną oraz 23.03.1962 r. Kościelny terenem cmentarza kościelnego

19 Szczawin K. Zespół po klasztorny poreformacki - kościół i 18.11.1959 r. klasztor wraz z wystrojem wnętrz i najbliższym otoczeniem

20 Trębki Kościół parafialny wraz z otoczeniem w obrębie 02.02.1962 r. murów cmentarnych

Na terenie powiatu gostynińskiego poza Gminnymi Ośrodkami Kultury moderującymi życie kulturalne lokalnych społeczności działają także aktywnie organizacje społeczne. Na terenie powiatu działalność prowadzi 96 stowarzyszeń rejestrowych, 6 stowarzyszeń zwykłych i 1 fundacja. Zdecydowaną większość stanowią organizacje ekologiczne, sportowe, turystyczne, działające na rzecz promocji miasta i powiatu, kombatanckie, pomocy społecznej i katolickie oraz Ochotnicze Straże Pożarne.

2.2. Ocena stanu środowiska

2.2.1. Warunki klimatyczne

Klimat powiatu gostynińskiego charakteryzuje się zmiennością warunków pogodowych, wywołanych głównie ścieraniem się wilgotnych mas powietrza polarno- morskiego z suchymi masami powietrza polarno - kontynentalnego. Według podziału na dzielnice rolniczo- klimatyczne obszar ten zalicza się do dzielnicy środkowej, o najmniejszych w Polsce opadach rocznych (poniżej 550 mm). Na terenie powiatu przeważają wiatry zachodnie, ale wyraźnie zaznaczają się również wschodnie i północne. Najrzadziej wieją wiatry południowo - wschodnie. Najsilniejsze wiatry obserwuje się w zimie i wczesną wiosną, a najsłabsze - w lipcu i sierpniu. Średnia prędkość wiatru wynosi 3,4 m/s. Temperatura powietrza nie wykazuje istotnego zróżnicowania lokalnego. Średnia temperatura roczna wynosi 7,5°C. Najwyższą średnią miesięczną temperaturę notuje się w lipcu (ponad

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 22 (aktualizacja) ______

18°C), a najniższą - w lutym (ok. - 3°C). W poszczególnych latach średnie miesięczne w zimie mogą być niższe nawet o 10 oC, a w pozostałym okresie średnie miesięczne mogą być niższe lub wyższe o 3 oC. Na podstawie obserwacji meteorologicznych przyjmuje się, że okres wegetacyjny (gdy średnia dobowa temperatura przekracza + 5 oC) wynosi od 210 do 213 dni. Średni roczny opad atmosferyczny wynosi 514 mm, (maks. - lipiec = 107 mm; min. - styczeń = 31 mm). Na terenie powiatu w ciągu roku średnio występuje 148 dni z opadem atmosferycznym, z czego 9 dni z opadem powyżej 10 mm.

2.2.2. Jakość powietrza

Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE) ustanawia środki mające na celu: - zdefiniowanie i określenie celów dotyczących jakości powietrza, wyznaczonych w taki sposób, aby unikać, zapobiegać lub ograniczać szkodliwe oddziaływanie na zdrowie ludzi i środowisko jako całość; - ocenę jakości powietrza w państwach członkowskich na podstawie wspólnych metod i kryteriów; - uzyskiwanie informacji na temat jakości powietrza, pomocnych w walce z zanieczyszczeniami powietrza i uciążliwościami oraz w monitorowaniu; - długoterminowych trendów i poprawy stanu powietrza wynikających z realizacji środków krajowych i wspólnotowych; - zapewnienie, że informacja na temat jakości powietrza była udostępniana społeczeństwu; - utrzymanie jakości powietrza, tam gdzie jest ona dobra, oraz jej poprawę w pozostałych przypadkach; - promowanie ścisłej współpracy pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie ograniczania zanieczyszczenia powietrza. W Polsce Dyrektywa CAFE została wdrożona poprzez przepisy art. 85-95 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150) oraz rozporządzeniami Ministra Środowiska:

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 23 (aktualizacja) ______

- z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1032), - z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031), - z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 1034), - z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 914), - z dnia 11 września 2012 w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1028).

Jakość powietrza w województwie mazowieckim determinuje antropogeniczna emisja substancji z obszaru województwa oraz w znacznym stopniu napływ zanieczyszczeń z pozostałej części Polski i Europy. W związku z tym, że na terenie powiatu gostynińskiego nie zlokalizowano żadnego punktu monitoringu powietrza jakość powietrza omówiona została w odniesieniu do strefy mazowieckiej na terenie, której zlokalizowany jest powiat . Głównym lokalnym źródłem zanieczyszczeń powietrza w powiecie gostynińskim są domy ogrzewane indywidualnie oraz na obszarach bezpośrednio sąsiadujących z drogami o znacznym natężeniu ruchu, komunikacja samochodowa Analiza struktury antropogenicznej emisji z obszaru województwa mazowieckiego w 2012 r. pokazuje zdecydowanie największy udział w całkowitej emisji pyłu zawieszonego PM10, PM2,5, metali ciężkich (As, Cd, Ni, Pb) oraz B(a)P z domów ogrzewanych indywidualnie. Całkowita emisja PM10 z domów ogrzewanych indywidualnie na obszarze województwa mazowieckiego była w 2012 r. 15,8 razy większa niż całkowita masa PM10 wyemitowanego w tym czasie przez przemysł. Natomiast przemysł, mimo bardzo znaczącej redukcji emisji SO 2 w ostatnim dziesięcioleciu, w dalszym ciągu ma największy udział w całkowitej emisji tego zanieczyszczenia. Przemysł w 2012 r. wyemitował 74% antropogenicznej emisji SO 2, natomiast 47% NO x pochodziło ze spalania paliw w silnikach samochodowych.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 24 (aktualizacja) ______

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w podlegających mu strefach. W 2012 r. roku została wykonana kolejna roczna ocena jakości powietrza dla zanieczyszczeń mających określone poziomy. Klasyfikację stref przeprowadzono na podstawie kryteriów ochrony zdrowia na obszarze całego województwa, które podzielono na 4 strefy: m. Płock, m. Radom, aglomeracja warszawska i strefa mazowiecka , do której zaklasyfikowana jest powiat gostyniński. Strefy klasyfikowano według kryteriów zgodnych z wymaganiami UE oraz z uwzględnieniem krajowych norm dla uzdrowisk. Ocena roczna została wykonana na podstawie wyników pomiarów stężeń substancji oraz wyników modelowania imisji zanieczyszczeń, otrzymanych na podstawie danych o wielkościach emisji: punktowej, powierzchniowej i liniowej z terenu województwa mazowieckiego. Ocena obejmowała klasyfikację stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony roślin. Wykonana została w czterech strefach (aglomeracja warszawska, miasto Radom, miasto Płock, strefa mazowiecka) dla: SO 2, NO 2, CO, C 6H6, pyłu PM10, PM2,5, metali i WWA w pyle PM10 oraz w jednej dla ozonu (strefa mazowiecka). W wyniku rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. określono strefy, w których doszło do przekroczenia standardów imisyjnych: - strefy zakwalifikowane do wykonania programów ochrony powietrza dla zanieczyszczeń mających określone poziomy dopuszczalne lub docelowe (kryterium ochrona zdrowia): dla pyłu PM10 i pyłu PM2,5 cztery strefy: aglomeracja warszawska, miasto Radom, miasto Płock i strefa mazowiecka , dla dwutlenku azotu jedna strefa: aglomeracja warszawska, dla benzo(a)pirenu cztery strefy: strefa mazowiecka , aglomeracja warszawska, miasto Płock i miasto Radom, - strefy, w których niedotrzymane są poziomy celu długoterminowego dla ozonu, których nie ma obowiązku wykonania programów ochrony powietrza. - dla kryterium ochrony zdrowia cztery strefy: aglomeracja warszawska, miasto Radom, miasto Płock i strefa mazowiecka , - dla kryterium ochrony roślin jedna strefa: strefa mazowiecka. Dla pozostałych zanieczyszczeń, tj. dwutlenku siarki SO 2, tlenku węgla CO, benzenu C 6H6, ołowiu-Pb, arsenu-As, kadmu-Cd, nikilu-Ni, ozonu-O3 poziomy dopuszczalne na terenie

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 25 (aktualizacja) ______wszystkich stref (cały obszar województwa) były dotrzymane.

♦ Ogólna ocena jakości powietrza

Celem polityki ekologicznej województwa jest między innymi poprawa stanu jakości powietrza, co oznacza sukcesywne zmniejszanie różnych rodzajów emisji u źródeł ich powstawania oraz osiągnięcie standardów imisyjnych dla monitorowanych substancji. Priorytetem polityki w zakresie ochrony powietrza w województwie jest sporządzanie oraz wdrażanie naprawczych programów ochrony powietrza. Informacje na temat programów ochrony powietrza można znaleźć na stronie www.mazovia.pl. Ich celem jest osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu, a także dalsza identyfikacja obszarów, na których nie są dotrzymywane normy. W 2012 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie monitorował dwadzieścia jeden substancji, wymaganych prawem unijnym, oraz wykonywał pomiary pięciu dodatkowych substancji. W zakresie czterech z monitorowanych substancji niedotrzymane zostały określone dla nich poziomy dopuszczalne i docelowe (pył PM10, PM2.5, benzo(a)piren, NO 2), czyli w około 19% programu pomiarowego wystąpiły problemy związane z jakością powietrza. W 2012 roku w znacznej części województwa mazowieckiego odnotowano niski poziom stężeń monitorowanych zanieczyszczeń. Największe problemy występowały nadal w przypadku zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10, benzo(a)piranem i pyłem PM2.5. Pył zawieszony o wielkościach ziaren do 10 m charakteryzuje się wieloma bardzo zróżnicowanymi źródłami oraz transgranicznym charakterem. Poziomy stężeń pyłu PM10 zależą od wielkości emisji niskiej rozproszonej, liniowej związanej z komunikacją, napływowej, warunków meteorologicznych oraz warunków rozprzestrzeniania zanieczyszczeń. Pomimo systematycznej poprawy jakości powietrza w województwie mazowieckim nadal istotnym problemem pozostają: w sezonie letnim - zbyt wysokie stężenia ozonu troposferycznego, a w sezonie zimowym - ponadnormatywne stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu. Zmiany wielkości stężeń dwutlenku siarki w latach 2002 - 2012 charakteryzowały się dużą stabilnością. Różnice w poziomach stężeń w poszczególnych latach były niewielkie, wyższe stężenia występowały w latach, w których ze względu na długie i mroźne zimy

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 26 (aktualizacja) ______wydłużał się sezon grzewczy. W latach 2002 - 2012 uśrednione stężenia roczne dwutlenku siarki zmieniały się w przedziale od 5,2 µg/m 3 do 8,5 µg/m 3, czyli znajdują się dużo poniżej normy (20 µg/m 3) Stężenia dwutlenku azotu również wykazywały niewielką dynamikę zmian i kształtowały się na poziomie od 18,5 do 22,2 µg/m 3. Również one nie przekraczały normy

(40 µg/m 3) – wyjątek stanowi stacja komunikacyjna w Warszawie, na której odnotowano stężenie 58,9 µg/m 3. Uśrednione wartości stężeń benzo(a)pirenu charakteryzowały się w latach 2007 - 2010 stabilnym, wysokim poziomem, ale od 2011 roku nastąpił znaczący 3 wzrost do 5,3 ng/m w 2012 roku. Największą zmienność wykazały stężenia pyłu zawieszonego PM10, które mieściły się w przedziale od 26,5 do 40,3 µg/m 3. W ostatnich kilku latach zauważalny jest stały wzrost stężeń pyłu PM10, których poziom zależy w dużym stopniu od długości sezonu grzewczego i warunków meteorologicznych. Wartość średnioroczna dla pyłu PM10 (40 µg/m 3) jest przekraczana tylko na dwóch stanowiskach w województwie, ale tylko na jednym stanowisku zlokalizowanym w Kampinoskim Parku Narodowym nie została przekroczona liczba dni ze stężeniem wyższym niż 50 µg/m 3. Od 2010 roku widać tendencję spadkową stężeń pyłu PM2,5. Jednakże wciąż przekraczany jest poziom dopuszczalny (25 µg/m 3), który musi być osiągnięty w 2015 roku. Stan jakości powietrza na obszarze województwa mazowieckiego jest nadal niezadowalający, szczególnie na obszarach miast, gdzie notowane są najwyższe stężenia monitorowanych substancji. Na wszystkich stacjach „tła miejskiego”, zlokalizowanych w miastach, stężenia pyłu PM10 nie spełniają obowiązujących norm w sezonie grzewczym. Na terenie powiatu gostynińskiego nie został zlokalizowany punkt pomiarowy jakości powietrza.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 27 (aktualizacja) ______

Mapa 2. Klasyfikacja stref według wybranych zanieczyszczeń.

♦ Programy ochrony powietrza

Obowiązek określania programów ochrony powietrza wynika z art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232). Programy określa się dla stref, w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji lub poziom docelowy. Programy mają na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych substancji w powietrzu. Programy ochrony powietrza określa w drodze uchwały sejmik województwa. Programy ochrony powietrza sporządzane są na podstawie dokumentacji wykonywanych zgodnie

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 28 (aktualizacja) ______z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1028).

Uchwałą Nr 164/13 z dnia 28 października 2013 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego określił program ochrony powietrza dla strefy mazowieckiej (na terenie której zlokalizowany jest powiat gostyniński), w której został przekroczony poziom dopuszczalny pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 w powietrzu. Uchwała opublikowana została w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego z 2013 r. poz. 11273. Program obowiązuje od dnia 19 listopada 2013 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

2.2.3. Wody powierzchniowe i podziemne

2.2.3.1. Charakterystyka hydrologiczna powiatu

Powiat gostyniński położony jest w dorzeczach 3 rzek: Skrwy Lewej, Rakutówki (zachodnia część powiatu), rzeki Bzury (gmina Sanniki i częściowo Szczawin Kościelny). Główną rzeką, pod względem gospodarczym i hydrograficznym przepływającą przez teren powiatu jest rzeka Skrwa Lewa.

Skrwa Lewa wypływa z obszaru położonego około 130 m n.p.m. na południe od wsi Łanięta w województwie łódzkim. Rzeka płynie początkowo z zachodu na wschód, a następnie od 36 km rzeźbi wąwóz o stromych krawędziach, dochodzących nawet (pod Gostyninem) do 25 m. Poniżej Gostynina zatraca charakter rynny, płynie płytką doliną, wciętą w osady piaszczyste. Do 1980 roku rzeka przepływała przez jezioro Lucieńskie. Wskutek awarii, która wydarzyła się w tych okolicach w 1980 roku, w celu niedopuszczenia przedostania się substancji ropopochodnych do jeziora zdecydowano się na odcięcie Skrwy Lewej od zbiornika i skierowanie większości jej wód korytem sztucznym. Po oddaniu do eksploatacji oczyszczalni w Gostyninie jakość wody w rzece poprawiła się na tyle, że został w końcu lat 90. przywrócony naturalny przepływ przez jezioro Lucieńskie. Najważniejszym dopływem Skrwy Lewej jest rzeka Osetnica, której zlewnia stanowi ponad 30 % całkowitej powierzchni odwadnianej przez Skrwę. Przez obszar zlewni w powiecie gostynińskim przebiega linia najmłodszego zlodowacenia bałtyckiego fazy leszczyńskiej. Tereny leżące na północ od Gostynina poddane były działaniu lądolodu wszystkich zlodowaceń. Tereny na południe od Gostynina objęte były jedynie wcześniejszymi zlodowaceniami.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 29 (aktualizacja) ______

Charakterystycznym elementem rzeźby młodoglacjalnej są rynny lodowcowe, wyznaczające kierunki odpływu wód subglacjalnych, a obecnie zajęte przez jeziora. Dział wodny jest w wielu miejscach niepewny (mokradła) a poza tym, często poprzecinany przez bramy w dziale wód. W południowej części obszar zlewni ma charakter bifurkacyjny, gdyż odwadniany jest w dwóch kierunkach, ku północnemu - zachodowi przez Osetnicę oraz ku południowemu- wschodowi przez rzekę Przysowę ze zlewni Bzury. Zawikłanie hydrografii związane jest z młodością postglacjalną tego terenu. Sieć rzeczna tego obszaru jest słabo rozwinięta, działy wodne są labilne. Liczne są smugi zabagnień i błot spełniających rolę powolnego odpływu, lub po przeprowadzeniu rowów, szybkiego odpływu. Człowiek z łatwością może tu zmienić układ hydrograficzny i dlatego warunek pozostawienia tego układu w stanie obecnym musi być szczególnie ostro respektowany. Zlewnia Skrwy Lewej bardzo korzystnie prezentuje się pod względem zalesienia. Udział lasów w całości omawianego obszaru można szacować na około 50%. Omawiany obszar może poszczycić się znaczną ilością obszarów chronionych. Należy tu przede wszystkim wymienić Gostynińsko - Włocławski Park Krajobrazowy, który zajmuje północną część zlewni. Uwarunkowania przyrodnicze zlewni Skrwy Lewej czynią z niej jedną z najbardziej atrakcyjnych części województwa. Na atrakcyjność tego terenu składają się: bogata sieć jezior, urozmaicona rzeźba, klimat charakteryzujący się małą ilością opadów, różnorodność zbiorowisk roślinnych i wysoka lesistość. Skrwa Lewa jest częściowo uregulowana i osiąga spadek podłużny 1,12 ‰ . Na obszarze powiatu gostynińskiego występują liczne jeziora pochodzenia polodowcowego. Większość z nich leży w północnej części powiatu, głównie na terenie gminy Gostynin ale także w mieście Gostyninie i gminie Szczawin Kościelny. Jeziora te mają duże znaczenie hydrograficzne i gospodarcze nie tylko dla terenu powiatu, ale również dla województwa mazowieckiego. Spełniają one ważną rolę w ekosystemie wodnym. Odgrywają dużą rolę dla rekreacji i rybołówstwa. Główne jeziora powiatu zajmują powierzchnię około 520 ha, a ich objętość to ponad 35 mln m3 wody. Podstawowe dane morfometryczne głównych jezior powiatu gostynińskiego przedstawiono w tabeli 7.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 30 (aktualizacja) ______

Tabela 7. Podstawowe dane morfometryczne głównych jezior powiatu gostynińskiego.

Długość Szerokość Głębokość Głębokość Położenie Powierzchnia Objętość Jezioro max. max. max. średnia Lp. 3 zlewnia gmina (ha) (m) (m) (m) (m) (tys. m ) 1. Białe 150,2 2925,0 730,0 31,3 9,9 14885,0 2. Drzesno Gostynin 13,8 670,0 300,0 2,1 1,2 170,0 3. Lucieńskie Skrwa 201,3 3325,0 890,0 20,0 8,3 16790,0 4. Sumino Lewa 35,6 1670,0 285,0 7,0 3,4 1200,0 Szczawin 5. Szczawińskie 48,4 935 730 2,0 bd bd Kościelny 6. Czarne Miasto 4,2 400 180 4,0 2,2 90,0 Rakutówka Gostynin 7. Kocioł 4,1 290,0 185,0 16,6 6,6 270,1

8. Gościąż 13,0 bd bd 2,4 1,4 180,0 Gmina 9. Przytomne Rakutówka 38,5 1600,0 325,0 8,2 4,0 1551,0 Gostynin 10. Zuzinowskie 10,7 1274,0 245,0 6,4 2,6 278,0

Mapa 3. Sieć hydrologiczna powiatu gostynińskiego.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 31 (aktualizacja) ______

2.2.3.2. Stan czystości rzek

Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r., ustanawia kierunki działania w dziedzinie polityki wodnej. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do racjonalnego wykorzystywania i ochrony zasobów wodnych w myśl zasady zrównoważonego rozwoju oraz wyznacza cel nadrzędny - osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód do 2015 roku. Cel ten wyznaczony został ze względu na: − zaspokojenie zapotrzebowania na wodę dla ludności, rolnictwa i przemysłu; − promowanie zrównoważonego korzystania z wód; − ochronę wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym; − poprawę jakości wód i ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka; − zmniejszenie zanieczyszczenia wód podziemnych; − zmniejszenie skutków powodzi i suszy. Na jakość wód powierzchniowych wpływają uwarunkowania naturalne: warunki klimatyczne, hydrograficzne, tempo przebiegu procesów biohydrochemicznych w wodach (tzw. zdolność samooczyszczania się wód), presje antropogeniczne. Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych płynących (JCW) dokonywana jest w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 20.08.2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz.U. Nr 162, poz. 1008). Jednolite części wód (JCW) zostały wyznaczone, zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną, która definiuje je jako: oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych taki jak: jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Lata 2007-2009 były okresem zasadniczych modyfikacji programów pomiarowych wód rzecznych, mających zapewnić wdrożenie i dopracowanie nowego systemu monitoringu wód oraz systemu oceny ich stanu ekologicznego i chemicznego. Zakres i częstotliwość badań monitoringowych, jak również metody klasyfikacji rzek, uzależniono od sposobu ich użytkowania, przy czym istotną rolę przypisano elementom biologicznym, określając jednocześnie status wskaźników fizyko-chemicznych i hydromorfologicznych jako wspomagający. System ten wdrażano stopniowo, w miarę możliwości finansowych i organizacyjnych, tak by w kolejnym okresie wodnym (2010- 2012) sześcioletniego cyklu

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 32 (aktualizacja) ______gospodarowania wodami odpowiadał on w pełni wymaganiom RDW. W nowej klasyfikacji ocenie poddane są jednolite części wód na podstawie wyników uzyskanych dla punktu pomiarowo-kontrolnego zlokalizowanego na zamknięciu lub najbliżej zamknięcia jednolitej części wód. Wstępna ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych (rzek) wykonana została na zlecenie GIOŚ przez IMGW w Katowicach. Zgodnie z ustaleniami z rozporządzenia w celu dokonania klasyfikacji wód dla każdego punktu pomiarowego należy określić stan ekologiczny, a w przypadku wód sztucznych i silnie zmienionych potencjał ekologiczny oraz stan chemiczny. Stan jednolitych części wód powierzchniowych ocenia się, porównując wyniki klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych z wynikami klasyfikacji stanu chemicznego. Jeżeli w jednolitej części wód powierzchniowych nie ustanowiono żadnego punktu pomiarowo– kontrolnego, oceny jej stanu chemicznego dokonuje się na podstawie wyników uzyskanych dla innej jednolitej części wód powierzchniowych należącej do tej samej kategorii, typu i będącej pod takim samym wpływem wynikającym z działalności człowieka. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie internetowej WIOŚ w Warszawie stan ekologiczny Skrwy Lewej oraz Osetnicy należy uznać za umiarkowany. O takim stanie zadecydowały wyniki badań fizykochemicznych (głównie ze względu na zawartość związków biogennych), bowiem stan elementów biologicznych był dobry. W obecnej klasyfikacji nie uwzględniono elementów hydromorfologicznych, bowiem brakuje odpowiednich metodyk. Do czasu ich opracowania dopuszczalne jest dokonanie klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego wód z pominięciem tych elementów. Ogólna klasyfikacja rzeki wykazała, że stan czystości Skrwy Lewej i Osetnicy należy uznać za zły, a tym samym wymagane jest podjęcie działań w celu poprawy ich jakości.

2.2.3.3. Stan czystości jezior

W ramach monitoringu wód powierzchniowych w latach 2010-2012 badaniami zostały objęte 2 jeziora o z terenu powiatu gostynińskiego: Białe (na północ od Gostynina) i Lucieńskie. Program badań był realizowany w sposób umożliwiający: − pozyskanie spójnego i całościowego obrazu stanu ekologicznego i stanu chemicznego wód, − ocenę jakości wód,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 33 (aktualizacja) ______

− ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności wskaźników jakości wód. Obydwa jeziora były przebadane w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Każde z jezior zostało przebadane w pełnym zakresie monitoringu, uwzględniając wszystkie elementy niezbędne do wykonania oceny zbiornika. Jezioro Białe, na którym wyznaczone są reperowe punkty pomiarowo-kontrolne, było badane corocznie. Badania elementów biologicznych i fizykochemicznych wykonano w okresie wegetacyjnym (od kwietnia do października) z częstotliwością 7 razy w roku w przypadku Jeziora Białego i 4 razy w roku (kwiecień, czerwiec, sierpień i październik) w przypadku jeziora Lucieńskiego. Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego były badane z częstotliwością 12 razy w roku, natomiast fitobentos i makrofity raz w roku. Pozostałe jeziora z terenu powiatu gostynińskiego w okresie ostatnich 7-8 lat nie były monitorowane. Nie planuje prowadzenia monitoringu jakości jezior z wyjątkiem jeziora Białego i Lucieńskiego.

Charakterystyka jezior powiatu gostynińskiego

JEZIORO BIAŁE Położenie jeziora: dorzecze: Skrwa Lewa - Wisła region fizycznogeograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 72,4 m Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 150,2 ha objętość jeziora: 14 885 tys. m 3 głębokość maksymalna: 31,3 m głębokość średnia: 9,9 m powierzchnia zlewni całkowitej: 13,8 km 2

Jezioro Białe położone jest na obszarze strefy ochronnej Gostynińsko- Włocławskiego Parku Krajobrazowego w Gminie Gostynin. Jest to prywatny zbiornik, aktualnie dzierżawiony.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 34 (aktualizacja) ______

Jest najgłębszym zbiornikiem w województwie pod względem głębokości maksymalnej. Głębokość średnia jeziora jest 3 razy mniejsza od głębokości maksymalnej, co świadczy o urozmaiconej morfologii dna, które wygląda tak, jakby w płytszy rów był wcięty drugi – głębszy o znacznie mniejszej rozciągłości. Zwierciadło wody jeziora ma wydłużony kształt. Oś zbiornika rozciąga się z zachodu na wschód, załamując się w miejscu o największej głębokości. Jezioro zasilane jest przez cztery krótkie cieki o charakterze okresowym, z których jeden stanowi odpływ z jeziora Drzesno. Zlewnia bezpośrednia jeziora jest stosunkowo nieduża i wynosi około 500 ha. Jest to obszar prawie bezleśny, co sprzyja erozji i spływom substancji biogennych do zbiornika. Krótki, bo tylko około 4% długości linii brzegowej, odcinek południowo-zachodniego brzegu jeziora porasta las. Na wschodnim i południowo-wschodnim brzegu jeziora występuje wąski pas łąk. Większą część zlewni zajmują grunty orne. Nad samym jeziorem położone są trzy wsie: Białe - na północnym brzegu, Gorzewo - na południowym, Sendeń (gm. Łąck) – wschodniej. Ichtiofauna jeziora reprezentowana jest między innymi przez takie gatunki, jak: płoć, okoń, leszcz, lin, węgorz. Są to gatunki dominujące wśród ryb zbiornika. Jezioro jest zagospodarowane pod względem rekreacyjnym. Na jego południowo-zachodnim brzegu położony jest Ośrodek Wypoczynkowy oraz liczne zespoły prywatnych domków letniskowych i pól namiotowych rozsianych wzdłuż linii brzegowej zbiornika. Największym zagrożeniem dla jeziora są liczne pola namiotowe położone we wszystkich dostępnych miejscach. Na większości pól namiotowych brak jest podstawowego zabezpieczenia sanitarnego, tj. bieżącej wody, kanalizacji, sanitariatów i koszy na śmieci. W takiej sytuacji jezioro często spełnia rolę umywalki, sanitariatu oraz zbiornika odpadów. Jezioro Białe nie spełnia roli bezpośredniego odbiornika ścieków. Atrakcyjność jeziora, która wynika z jego położenia w terenie (dogodny dojazd, niedaleka odległość od większych aglomeracji), ukształtowania linii brzegowej, bogatej ichtiofauny, przyczyniła się do intensywnego rozwoju turystyki, a przede wszystkim tej weekendowej. Jezioro Białe zostało zaliczone do II kategorii podatności na degradację. Zadecydowały o tym przede wszystkim korzystne cechy naturalne: morfometryczne, hydrograficzne i zlewniowe. W okresie letnim wody jeziora są uwarstwione termicznie, czemu towarzyszy stratyfikacja tlenowa.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 35 (aktualizacja) ______

Jakość wód jeziora Białego Zgodnie z badaniami WIOŚ najkorzystniejsze warunki ekologiczne ze wszystkich jezior województwa mazowieckiego panowały w jeziorze Białym. Elementy biologiczne zostały ocenione w oparciu o badania chlorofilu „a”, fitoplanktonu i makrofitów. Koncentracja chlorofilu, która określa wielkość produkcji pierwotnej była niska, na poziomie I - II klasy, co z reguły korelowało z niską biomasą. Wyjątkiem był 2010 rok, kiedy to zanotowano wysoką wartość biomasy, średnio 56,2 mg/l, którą stanowiły głównie bruzdnice, przy niskiej koncentracji chlorofilu, średnio 3,72 µg/l. W badanych latach w wiosennym fitoplanktonie jeziora dominowały: okrzemki, złotowiciowce i zielenice. W okresie stagnacji letniej skład fitoplanktonu ulegał nieznacznym zmianom. Obok dominujących grup pojawiały się sinice i bruzdnice. Natomiast jesienią znowu zaczęły dominować okrzemki i złotowiciowce. Roślinność jeziora Białego opracowano na podstawie 15 transektów. Wyróżniono 25 zbiorowisk roślinnych. Średnia maksymalna głębokość, na jakiej stwierdzono zbiorowiska, wynosiła 5,2 m. Fitolitoral zajmował prawie 23% powierzchni jeziora. Najliczniejszą grupę ekologiczną stanowiły charofity (zbiorowiska ramienicowe) - około 50% powierzchni. Z ekologicznego punktu widzenia są to najcenniejsze zbiorowiska wód, które ze względu na dużą wrażliwość siedliskową są wskaźnikami bardzo dobrej jakości wód. Rośliny zanurzone elodeidy stanowiły 16% fitolitoralu, wśród nich płaty rdestnic: przeszytej i grzebieniastej. Pojawienie się rdestnicy grzebieniastej, rogatka sztywnego, wywłócznika kłosowego świadczy o postępującej eutrofizacji jeziora. Porozrywane szuwary stanowiły łącznie około 35% fitolitoralu. Szuwar w jeziorze był tworzony głównie przez trzcinę pospolitą, pałkę wąskolistną oraz paproć błotną. Łącznie roślinność wodna zajmowała w jeziorze ponad 65% fitolitoralu, co w polskich warunkach jest wartością charakterystyczną dla zbiorników najlepszej jakości wód. Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźnika makrofitowego (ESMI) pozwoliła zaklasyfikować jezioro do stanu dobrego. Makrofity odgrywają bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu ekosystemów jeziornych. Stanowią one barierę dla spływów ze zlewni. Reagują wolniej na zmieniające się warunki życia w zbiorniku niż inne elementy biologiczne, stąd mogą być dobrym wskaźnikiem zachodzących w nim zmian. Multimetriks fitoplanktonowy (PMPL) pozwolił określić stan ekologiczny jeziora jako dobry, natomiast multimetryczny indeks okrzemkowy (IOJ) jako bardzo dobry.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 36 (aktualizacja) ______

Dobry stan ekologiczny potwierdziły badane elementy fizykochemiczne. Sklasyfikowano je na poziomie klasy II. Średnie wartości stężeń azotu ogólnego mieściły się w granicach 0,9- 1,5 mg N/l, fosforu ogólnego 0,032 - 0,06 mg P/l, przezroczystość 3,4 - 3,8 m, przewodności w 20 oC poniżej 400 µS/cm, wysokie nasycenie tlenem hipolimnionu (40 - 64%).

JEZIORO LUCIEŃSKIE

Położenie jeziora: dorzecze: Skrwa Lewa - Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko - Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 73,2 m Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 201,3 ha objętość jeziora: 16 790,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 20,0 m głębokość średnia: 8,3 m powierzchnia zlewni całkowitej: 42,6 km 2

Jezioro Lucieńskie położone jest na obszarze Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego w Gminie Gostynin. Użytkownikiem zbiornika jest Administracja Lasów Państwowych w Łącku. Jezioro jest zbiornikiem o największej objętości w województwie. Zbiornik leży w rynnie wytworzonej przez wody polodowcowe. Wcięte jest w piaszczystą równinę wyższego tarasu plejstoceńskiego. W związku z czym brzeg północny i znaczna część południowego są strome i wysokie (do 7 m), natomiast wschodni i południowo – zachodni leżące na przedłużeniu rynny są niskie i zabagnione. Dno jeziora ma kształt regularnego rowu. Roślinność wynurzona zajmuje powierzchnię 16,1 ha, co stanowi 7,5% powierzchni zwierciadła wody. Szerokość pasa roślinności wynurzonej jest nierównomierna i waha się od kilku do kilkudziesięciu metrów. Najbardziej porośnięty jest brzeg południowy, gdzie pas tej roślinności sięga od 20 do 60 m. Wśród roślinności wynurzonej występują takie gatunki, jak: trzcina pospolita, pałka szeroko i wąskolistna, tatarak zwyczajny, jeżogłówka i turzyca. Dominującymi gatunkami są: trzcina pospolita i pałka wąskolistna. Roślinność zanurzona

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 37 (aktualizacja) ______występuje licznie i tworzy łąki podwodne. Zajmuje ona powierzchnię 24 ha, co stanowi 12% powierzchni zwierciadła wody. Dominującymi gatunkami są: moczarka kanadyjska i rogatek sztywny. Oprócz tego stwierdzono takie gatunki, jak: rdestnica grzebieniasta i przeszyta, grążel żółty. Jezioro zasilane jest przez 3 cieki, z których jeden to Skrwa Lewa. Jednak głównym źródłem zasilania zbiornika są wody podziemne płynące w utworach wypełniających rynnę polodowcową. Odpływ wód z jeziora następuje niewielkim ciekiem do Skrwy Lewej. Zlewnia bezpośrednia jeziora jest niewielka i zajmuje powierzchnię około 488 ha. W bezpośrednim otoczeniu zbiornika są lasy, które zajmują 75% linii brzegowej jeziora. Najcenniejsze jego fragmenty zostały objęte ochroną rezerwatową. Utworzono 2 rezerwaty: „Komory” i „Lucień”. Na południowo - zachodnim brzegu jeziora znajdują się pola uprawne i łąki. Wokół jeziora są liczne ośrodki wypoczynkowe, szkoleniowe oraz prywatne działki letniskowe. Warunki panujące w jeziorze sprzyjają rozwojowi ichtiofaunie. Występują tu takie gatunki ryb, jak: leszcz, płoć, wzdręga, krąp, ukleja, szczupak, sandacz, węgorz, jazgarz, sielawa, stynka. Atrakcyjne położenie, ciekawy krajobraz i dogodny dojazd przyczyniły się do zagospodarowania jeziora na potrzeby turystyczno - rekreacyjne. Nad brzegami zbiornika znajdują się: ośrodki wypoczynkowe, pola namiotowe, pomosty i kąpieliska. Jezioro nie jest bezpośrednim odbiornikiem ścieków. Przyjmuje ono jedynie ścieki opadowe z parkingu zlokalizowanego przy Ośrodku Wypoczynkowym w Miałkówku. Głównym źródłem zanieczyszczenia jeziora jest Skrwa Lewa zanieczyszczana ściekami komunalnymi z Gostynina. Jezioro Lucieńskie jest stosunkowo odporne na degradację. Zostało zaliczone do II kategorii podatności. Zadecydowały o tym korzystne warunki morfometryczne zbiornika.

Jakość wód jeziora Lucieńskiego

Stan ekologiczny jeziora Lucieńskiego został oceniony w oparciu o badania chlorofilu „a”, fitoplanktonu, makrolitów i makrobezkręgowców bentosowych. Wyniki badań fitoplanktonu wskazywały na zeutrofizowanie wód. Biomasa od niskiej wartości wiosną (5 mg/l) silnie wzrosła w okresie wczesnoletnim (156 mg/l), kiedy to największy udział miały okrzemki i w okresie letnim (164,9 mg/l) z udziałem sinic.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 38 (aktualizacja) ______

Średnia wartość chlorofilu „a” wynosiła 10,9 µg/l i odpowiadała II klasie jakości. Wartość multimetriksu fitoplanktonowego (PMPL) wynosiła 3,96, wskazywała na słaby stan ekologiczny jeziora. Stan ekologiczny jeziora na podstawie wskaźnika makrofitowego (ESMI) został określony jako umiarkowany, natomiast na podstawie makrobezkręgowców bentosowych (LMI) jako bardzo bobry. Wśród badanych wskaźników fizykochemicznych w przypadku stężenia fosforu ogólnego zanotowano wartość poniżej stanu dobrego. Pozostałe badane parametry mieściły się w wartościach przypisanych II klasie jakości. Oceniając stan ekologiczny jeziora na podstawie wskaźników biologicznych i fizykochemicznych określono go jako słaby.

JEZIORO DRZESNO

Położenie jeziora: dorzecze: Skrwa Lewa -Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko - Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 73,4 m

Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 13,8 ha objętość jeziora: 170,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 2,1 m głębokość średnia: 1,2 m powierzchnia zlewni całkowitej: 2,5 km 2 Jezioro Drzesno leży w strefie ochronnej Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego na terenie Gminy Gostynin graniczącą z gminą Łąck. Jest to zbiornik zarządzany przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Jezioro jest płytkim zbiornikiem o podłużnym kształcie. Stoki misy jeziora łagodnie opadają ku punktowi maksymalnej głębokości, tj. 2,1 m. Brzegi zbiornika są mało urozmaicone, tj. od zachodu i wschodu - na osi rynny są niskie i podmokłe, natomiast od południa i północy wyższe.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 39 (aktualizacja) ______

Linia brzegowa zbiornika na znacznej długości porośnięta jest roślinnością wynurzoną. Jezioro łączy się ze Skrwą Lewą poprzez rozlewiska śród torfowiskowe i Jezioro Białe. Zbiornik nie posiada powierzchniowych dopływów. W 2008 utworzono rezerwat przyrody.W bezpośrednim otoczeniu jeziora są pola uprawne oddzielone od zbiornika wąskim pasem łąk, często podmokłych. Na północnym brzegu jeziora w odległości około 100 m od linii brzegowej znajduje się las. Jezioro Drzesno nie zostało zagospodarowane na potrzeby rekreacji i turystyki. Jedynie na północnej stronie jeziora, w lesie położony jest kompleks działek rekreacyjnych. Na obszarze zlewni nie stwierdzono punktowych źródeł zanieczyszczeń. Na jakość wody w jeziorze w dużym stopniu mogą wpływać grunty orne położone na stoku rynny, na południe od zbiornika. Jezioro Drzesno jest zbiornikiem bardzo podatnym na degradację i nie odpowiada żadnej z trzech kategorii podatności. Zadecydowały o tym niekorzystne warunki morfometryczne i zlewniowe zbiornika. Jezioro ze względu na niewielką głębokość i łatwość mieszania się wód nie wytwarza w okresie letnim stratyfikacji termicznej.

W okresie ostatnich 7 lat jezioro nie było badane.

JEZIORO SUMINO

Położenie jeziora: dorzecze: Skrwa Lewa -Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko - Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 74,9 m

Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 35,6 ha objętość jeziora: 1 200,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 7,0 m głębokość średnia: 3,4 m powierzchnia zlewni całkowitej: 10,0 km 2

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 40 (aktualizacja) ______

Jezioro Sumino leży w strefie ochronnej Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego w Gminie Gostynin. Jest to zbiornik prywatny. Jezioro położone jest w przedłużeniu rynny Jeziora Lucieńskiego, równoległej do Jeziora Białego, od którego oddzielone jest piaszczystą równiną wzniesioną na wysokość około 6 m. Dno jeziora ma charakter rowu o zboczach stromo opadających do głębokości około 4 m w części środkowej, a dalej łagodniej aż do punktu maksymalnej głębokości - 7 m. Brzegi jeziora porasta roślinność wynurzona, wśród której można spotkać takie gatunki, jak: trzcina pospolita, pałka wąskolistna, szczaw wodny i grążel żółty. Jezioro zasilane jest przez dwa dopływy. Bezpośrednie sąsiedztwo zbiornika stanowią pola uprawne i zabudowania wsi Gorzewo, gdzie ogrodzenia niektórych gospodarstw dochodzą do linii brzegowej jeziora. Znaczne nachylenie południowego brzegu jeziora sprzyja erozji i spłukiwaniu substancji biogennych z pól do zbiornika. W zbiorniku występują takie gatunki ryb, jak: szczupak, lin, płoć, sandacz, okoń, krąp, jazgarz, ukleja, sum. Nad południowo-wschodnim brzegiem jeziora znajduje się kompleks działek rekreacyjnych i w odległości 500 m na południe (poza zlewnią bezpośrednią) stanica ZHP. Stanica do oczyszczania ścieków posiada oczyszczalnię mechaniczno-biologiczną, z której ścieki odprowadzane są do ziemi. W południowo-wschodniej części jeziora znajduje się plaża i kąpielisko, których głównymi użytkownikami są uczestnicy obozu. Największe niebezpieczeństwo dla jakości wód jeziora wynika z rekreacyjnego wykorzystania zbiornika ze strony stanicy i działek rekreacyjnych. W zlewni jeziora nie występują punktowe źródła zanieczyszczeń wód zbiornika. Jezioro Sumino jest podatne na degradację. Zostało zaliczone do III kategorii podatności na degradację. Zadecydowały o tym niekorzystne warunki morfometryczne i zlewniowe zbiornika. Jezioro jest płytkim zbiornikiem w związku z tym w okresie letnim nie wytwarza typowej stratyfikacji.

W okresie ostatnich 8 lat jezioro nie było badane.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 41 (aktualizacja) ______

JEZIORO GOŚCIĄŻ

Położenie jeziora: dorzecze: Rakutówka - Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 79,0 m

Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 13,0 ha objętość jeziora: 180,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 2,4 m głębokość średnia: 1,4 m

Jezioro Gościąż położone jest na obszarze Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego w Gminie Gostynin. Jest to zbiornik prywatny. Jezioro jest płytkim zbiornikiem o wydłużonym kształcie. Brzegi jeziora są niskie, podmokłe i porośnięte roślinnością wynurzoną wzdłuż całej linii brzegowej, w związku z czym są mało dostępne. Zbiornik jest częścią bagnistego basenu i leży na południe od Jeziora Przytomnego. Jezioro nie posiada żadnego dopływu powierzchniowego. Zasilane jest przez wody podziemne tegoż basenu. Bezpośrednie otoczenie jeziora stanowią przede wszystkim łąki, a w południowo- wschodniej części grunty orne. Jezioro nie jest bezpośrednim odbiornikiem ścieków. Jezioro Gościąż jest zbiornikiem podatnym na degradację. Zostało zaliczone do III kategorii podatności. Zadecydowały o tym przede wszystkim niekorzystne warunki zlewniowe, jak i morfometryczne zbiornika. Ze względu na niewielką głębokość zbiornik w okresie letnim nie wytwarza stratyfikacji termicznej. Praktycznie cała masa wody znajduje się w zasięgu ciepłego epilimnionu. Jezioro Gościąż jest zbiornikiem polimiktycznym.

W okresie ostatnich 8 lat jezioro nie było badane.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 42 (aktualizacja) ______

JEZIORO PRZYTOMNE

Położenie jeziora: dorzecze: Rakutówka - Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko - Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 79,0 m

Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 38,5 ha objętość jeziora: 1 551,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 8,2 m głębokość średnia: 4,0 m powierzchnia zlewni całkowitej: 30,0 km 2

Jezioro Przytomne położone jest na obszarze Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego w Gminie Gostynin. Misa jeziora ma charakter rowu o regularnym dnie i stokach opadających do głębokości 5-6 m i dalej obniżającym się łagodnie. Roślinność wynurzona zajmuje powierzchnię 7,2 ha, co stanowi prawie 19% powierzchni zwierciadła wody. Przeciętna szerokość pasa tej roślinności waha się od 6 do 15 m, natomiast maksymalna wynosi 75 m. Najwięcej roślinności wynurzonej można spotkać w północno-zachodnim i południowo-wschodnim krańcu jeziora. Wśród roślinności wynurzonej stwierdzono takie gatunki, jak: trzcina pospolita, pałka wąskolistna, tatarak zwyczajny, skrzyp błotny, jeżogłówka gałęzista. Natomiast roślinność zanurzona porasta wąskim pasem do głębokości 2,5 m. Zajmuje ona powierzchnie 4,8 ha, co stanowi 12,5% powierzchni zwierciadła wody. Największe skupiska tworzy ona w miejscach dopływu i odpływu. Stwierdzone gatunki to: grążel żółty, grzybień biały, wywłócznik okółkowy, rdestnica pływająca, rdest ziemnowodny, rogatek sztywny. Jezioro zasila jeden ciek o okresowym charakterze. Zlewnia bezpośrednia jeziora jest niewielka i wynosi około 140 ha. W bezpośrednim otoczeniu zbiornika są nieliczne zabudowania 2 wsi: Zuzinów i Huta Nowa. Północno-wschodnią część zlewni zajmują lasy, które porastają piaszczystą lekko zwydmioną równinę, a południowo-zachodnią część stanowią grunty orne.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 43 (aktualizacja) ______

Jezioro zostało zagospodarowane pod względem rekreacyjno - turystycznym. Nad brzegami zbiornika są: pola namiotowe, działki rekreacyjne. Zbiornik nie jest bezpośrednim odbiornikiem ścieków. Jezioro Przytomne jest zbiornikiem podatnym na degradację. Zostało zaliczone do III kategorii podatności . Zadecydowały o tym niekorzystne warunki morfometryczne zbiornika. Jezioro ze względu na niewielką głębokość i łatwość mieszania się wód w okresie letnim nie wytwarza pełnej stratyfikacji termicznej.

W okresie ostatnich 8 lat jezioro nie było badane.

JEZIORO ZUZINOWSKIE (GŁÓWKI)

Położenie jeziora: dorzecze: Rakutówka - Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka – Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 78,5 m Podstawowe dane morfometryczne : powierzchnia zwierciadła wody: 10,7 ha objętość jeziora: 278,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 6,4 m głębokość średnia: 2,6 m powierzchnia zlewni całkowitej: 30,5 km 2

Jezioro Zuzinowskie położone jest na terenie Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego w Gminie Gostynin. Jest to prywatny zbiornik. Jezioro leży w południowym rozgałęzieniu głównej rynny lodowcowej Kotliny Płockiej, biegnącym od Jeziora Skrzyneckiego do Jeziora Kocioł. Jezioro Zuzinowskie wskutek obniżania się poziomu wód gruntowych i zarastania uległo podziałowi na 3 plosa. Dwa z nich są to jednorodne głęboczki o głębokości maksymalnej nieznacznie przekraczającej 2 m, natomiast trzeci to rów zgięty pod kątem prostym o stromych stokach i dość płaskim dnie o maksymalnej głębokości 3,5 m. Ta część jeziora

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 44 (aktualizacja) ______jest największa i zajmuje powierzchnię ponad 5 ha. Jest ona połączona z jednym z dwóch mniejszych plos. Pozostałe ploso istnieje jako samodzielne. Brzegi wszystkich basenów są silnie zarośnięte roślinnością wynurzoną, tworząc szuwary. Jezioro nie posiada żadnych powierzchniowych dopływów. Okresowo w sytuacjach wysokiego stanu wód bywa zasilane poprzez przekop wodami odpływu Jeziora Przytomnego. Prawdopodobnie jezioro zasilane jest przez wody podziemne z basenu, w którym leży Jezioro Gościąż i Trzebocińskie (te na terenie województwa kujawsko-pomorskiego). Zlewnia bezpośrednia jeziora zajmuje powierzchnię około 13,5 ha. W bezpośrednim otoczeniu jeziora położone są lasy, użytki rolne i jedno gospodarstwo. Jezioro Zuzinowskie jest bardzo podatne na degradację. Zostało zaliczone do zbiorników poza kategorią podatności. Zadecydowały o tym bardzo korzystne warunki morfometryczne zbiornika. Jezioro Zuzinowskie z uwagi na niewielkie głębokości i łatwość mieszania się wód w okresie letnim nie wytwarza stratyfikacji termicznej. Praktycznie cała masa wody znajduje się w zasięgu ciepłego epilimnionu.

W okresie ostatnich 8 lat jezioro nie było badane.

JEZIORO SZCZAWIŃSKIE

Położenie jeziora : dorzecze: Skrwa Lewa - Wisła region fizycznogeograficzny: Równina Kutnowska – Nizina Środkowomazowiecka wysokość n.p.m. : 94,5 m

Podstawowe dane morfometryczne : powierzchnia zwierciadła wody: 48,4 ha

Jezioro Szczawińskie położone jest na terenie „Gostynińsko- Gąbińskiego” obszaru chronionego krajobrazu w gminie Szczawin Kościelny. Zbiornik leży poza zasięgiem ostatniego zlodowacenia. Geneza powstania tego zbiornika do tej pory nie została wyjaśniona.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 45 (aktualizacja) ______

Badania wykazały, że jest ono zasilane przez wody podziemne starsze od czwartorzędu. Dzięki temu zasilaniu, pomimo swojego wieku, zbiornik istnieje do dzisiaj. Jest to zbiornik niewielki i bardzo płytki o dużej miąższości osadów dennych. Kształt jeziora jest owalny. Brzegi jeziora są niskie, podmokłe, porośnięte sitowiem i olchą, w związku z czym są trudno dostępne. Taki charakter brzegu sprzyja występowaniu dużej ilości ptactwa wodnego, które znalazły tu swoją ostoję. Jezioro nie zostało zagospodarowane turystycznie. Zlewnia bezpośrednia jeziora jest niewielka. Zajmuje ona około 250 ha. Jest to obszar nisko położony, podmokły, torfowiskowy ze znaczną ilością małych zbiorników wodnych powstałych w dołach potorfowych. Za pasem torfowiska, na wschodnim brzegu zbiornika występuje las iglasty, na zachodnim pola uprawne i zabudowania wsi Lubieniek. Układ terenów podmokłych z południa na północ wiąże się z tym, iż jezioro wraz z systemem cieków, zbiorników i rowów melioracyjnych stanowi bramę wodną pomiędzy zlewniami Przysowy i Skrwy Lewej (przez Osetnicę). Jezioro zasilane jest powierzchniowo przez system rowów położonych na południe od zbiornika oraz górny odcinek rzeki Osetnicy. Jezioro Szczawińskie jest zbiornikiem bardzo podatnym na degradację. Zostało zaliczone do zbiorników pozaklasowych. Wynika to z bardzo niekorzystnych warunków morfometrycznych i zlewniowych zbiornika. Ze względu na niewielką głębokość zbiornik w okresie letnim nie wytwarza stratyfikacji termicznej. Praktycznie cała masa wody znajduje się w zasięgu ciepłego epilimnionu. Jezioro Szczawińskie jest zbiornikiem polimiktycznym.

W okresie ostatnich 8 lat jezioro nie było badane.

JEZIORO CZARNE

Położenie jeziora: dorzecze: Rakutówka – Zgłowiączka - Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko - Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 81,0 m

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 46 (aktualizacja) ______

Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 4,2 ha objętość jeziora: 90,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 4,2 m głębokość średnia: 2,2 m powierzchnia zlewni całkowitej: 25,0 km 2 Jezioro Czarne leży na terenie obszaru chronionego krajobrazu „Dolina Skrwy Lewej” w granicach administracyjnych miasta Gostynin. Zbiornik leży u wylotu rynny gostynińskiej. Jest niewielkim i płytkim zbiornikiem pochodzenia polodowcowego. Jezioro nie posiada żadnego dopływu powierzchniowego. Zasilane jest przez wody podziemne. Bezpośrednie otoczenie jeziora stanowią przede wszystkim lasy sosnowe i liściaste, które zajmują ponad 60% powierzchni zlewni. Jezioro nie jest bezpośrednim odbiornikiem ścieków.

W okresie ostatnich 8 lat jezioro nie było badane.

JEZIORO KOCIOŁ

Położenie jeziora: dorzecze: Rakutówka – Zgłowiączka - Wisła region fizyczno geograficzny: Kotlina Płocka - Pradolina Toruńsko - Eberswaldzka wysokość n.p.m. : 83,0 m

Podstawowe dane morfometryczne: powierzchnia zwierciadła wody: 4,1 ha objętość jeziora: 250,0 tys. m 3 głębokość maksymalna: 16,6 m głębokość średnia: 6,1 m powierzchnia zlewni całkowitej: 0,2 km 2

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 47 (aktualizacja) ______

Jezioro Kocioł leży na terenie obszaru chronionego krajobrazu „Dolina Skrwy Lewej” w granicach administracyjnych miasta Gostynin. Powierzchniowo jest niewielkim zbiornikiem. Natomiast co do głębokości, jest trzecim z kolei w województwie. Jest to kocioł eworsyjny, wyżłobiony przez wody podlodowcowe w miejscu, gdzie łożysko lodowca podnosiło się i powodowało nasilenie eworsji. Misa jeziora ma charakter leja o stromych zboczach. Brzegi jeziora: północny, wschodni i południowy otoczone są wzniesieniami ozów. Natomiast brzeg zachodni jest niski i od niego w stronę jeziora biegnie rynna lodowcowa. Jezioro nie ma powierzchniowych dopływów i odpływów.Wzdłuż całej linii brzegowej zbiornika występuje roślinność wynurzona i zanurzona. Wśród roślinności wynurzonej najczęściej spotyka się: trzcinę pospolitą, pałkę wąskolistną i tatarak, natomiast z roślinności zanurzonej: moczarkę kanadyjską i włosienicznika. Zlewnia bezpośrednia jest niewielka i pokrywa się ze zlewnia całkowitą. W bliskim sąsiedztwie jeziora położone są ogródki działkowe, cmentarz i odcinki szos. Źródła te stanowią główne zagrożenie dla wód jeziora. Jezioro Kocioł zostało zaliczone do II kategorii podatności na degradację. Pomimo tego jest zbiornikiem podatnym na degradację. Decydują o tym niekorzystne warunki zlewniowe zbiornika, głównie sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej. Jezioro ze względu na dużą głębokość wytwarza stratyfikacje termiczną w okresie letnim.

W okresie ostatnich 8 lat jezioro nie było badane.

2.2.3.4. Wody podziemne

Główny użytkowy poziom wodonośny na terenie województwa mazowieckiego, jak i powiatu gostynińskiego występuje w piaszczystych utworach czwartorzędowych, poprzednie trzeciorzędowych oraz kredowych. Zasadnicze znaczenie ma jednak poziom IV- rzędowy. Decydują o tym największe zasoby tych wód, najłatwiejsza ich odnawialność oraz najpłytsze ich występowanie. Charakteryzuje się on także zmienną głębokością występowania, zmiennym stopniem izolacji od wpływu czynników powierzchniowych, a także różną miąższością, czyli stopniem zagrożenia wód podziemnych przed zanieczyszczeniami mogącymi przedostać się z powierzchni terenu do użytkowego poziomu wodonośnego.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 48 (aktualizacja) ______

Północna część gminy Gostynin i miasta Gostynina należy do Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP nr 220. Jest to zbiornik wód porowych występujących w pradolinnych osadach czwartorzędowych, wyróżniony jako „Pradolina Środkowej Wisły” (Włocławek - Płock). Średnia głębokość ujęć czerpiących wodę z tej jednostki wynosi 60 m. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne są dosyć znaczne i wynoszą 300 000 m 3/dobę. Wody w zbiorniku charakteryzują się dość znacznym tempem odnawialności zasobów, z czym jednak wiąże się także większa podatność na skażenia ze strony wpływów powierzchniowych.

Czwartorzędowe piętro wodonośne W większej części gminy i miasta Gostynina (północna część) wody powstające w czwartorzędowym piętrze wodonośnym są pozbawione izolującej pokrywy utworów słaboprzepuszczalnych, a więc wody nie są chronione przed możliwością migracji zanieczyszczeń z powierzchni terenu, a w pozostałej (środkowej i południowej) części gmin wody są dobrze zabezpieczone przed zanieczyszczeniami z powierzchni terenu. Na przeważającej części gmin Sanniki, Pacyna i Szczawin stopień zagrożenia wód zanieczyszczeniami z powierzchni terenu jest słaby, jedynie na południowy - zachód od Szczawina oraz na północ i wschód od Sannik występują obszary, gdzie zagrożenie jest silne (gmina Szczawin) oraz średnie i silne (gmina Sanniki). Warstwa wodonośna na terenie gmin Szczawin i Sanniki zasilana jest przez infiltrację wód opadowych.

Natomiast na terenie gminy i miasta Gostynina intensywność zasilania infiltracyjnego użytkowych poziomów wodonośnych uzależniona jest w głównej mierze od charakteru nadkładu. Rejon położony na południe od granicy GZWP zasilany jest słabiej z uwagi na obecność izolujących glin zwałowych. Brak tych glin w obszarze zbiornika powoduje zdecydowane polepszenie możliwości retencjonowania wód opadowych.

Trzeciorzędowe piętro wodonośne Poziom mioceński jest ujmowany głównie na terenie gminy Gostynin w rejonach o słabszym wykształceniu warstwy czwartorzędowej. Wody występują pod ciśnieniem, zwierciadło statyczne stabilizuje się na podobnych głębokościach jak w przypadku warstw czwartorzędowych: od kilku do kilkunastu metrów. Jedynie w studniach nr 558 (cegielnia)

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 49 (aktualizacja) ______oraz 534 (ujęcie dla wodociągu wiejski Kozice) głębokość ta jest większa i wynosi odpowiednio: 27 i 33 m. Wydajności studni trzeciorzędowych nie są wysokie, z reguły nie przekraczają 30 m 3/h, jedynie w studniach nr 316, 317, 319 tworzących ujęcie miejskie przy ul. Ziejkowej w Gostyninie obserwujemy wydajności ok. 50 m 3/h, jednak przy dużych depresjach dochodzących do 50 m. Na terenie gminy Szczawin Kościelny poziom ten ujmowany jest na terenach, gdzie na ogół brak jest warstwy wodonośnej w utworach czwartorzędowych. Jeden otwór ujmuje pliocen, pozostałe 5 - miocen.

Kredowe piętro wodonośne Utwory wodonośne piętra kredowego nawiercono i ujęto do eksploatacji w studniach ujęcia miejskiego w Gostyninie przy ul. Kolonia (2 studnie) oraz w studni nr 314 należącej do ZSO „ELGO”. Wody piętra kredowego wchodzą w skład głębokiego systemu krążenia i zasilane są poza obszarem analizowanych gmin. Zwierciadło wody stabilizuje się na głębokości 20- 23 m. Świadczy to o słabej łączności hydraulicznej z wodami poziomów nadległych.

Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych na terenie powiatu gostynińskiego są oceniane łącznie na 153 909 m 3/dobę. Na potrzeby zbiorowego zaopatrzenia mieszkańców powiatu, działalności gospodarczej i rolniczej oraz do celów przeciwpożarowych korzysta się głównie z wód zalegających w utworach poziomu czwartorzędowego, a sporadycznie tylko z wód występujących w poziomach starszych - trzeciorzędowych i kredowych.

Tabela 8. Zestawienie zasobów wód z głównego użytkowego poziomu wodonośnego w poszczególnych gminach powiatu gostynińskiego.

Zasoby Suma zasobów Pobór wód przez dyspozycyjne eksploatacyjnych ujęcia wodociągów Lp. Gmina (wg obliczeń ujęcia i większe zakłady szacunkowych) 3 3 3 [m /d] [m /d] [m /d] miasto i gmina 1. 40518,0 62846,0 3 527,1 Gostynin 2. Pacyna 6681,0 8539,0 413,6 3. Sanniki 6261,0 11578,0 537,3 4. Szczawin 10787,0 8100,0 477,3 Łącznie 64184,0 153909,0 4955,3

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 50 (aktualizacja) ______

Stosunek poboru ilości wód przez ujęcia wodociągowe i większe zakłady do oszacowanej wielkości zasobów dyspozycyjnych wynosi ok. 13%, a stosunek poboru ilości wody do sumy zasobów eksploatacyjnych wynosi ok. 3,2%. Tak, więc zasoby wód podziemnych powiatu są duże, a obecny stopień ich wykorzystania - stosunkowo niski. Wszystkie stacje wodociągowe na terenie powiatu pracują poniżej swoich możliwości. Stan czystości wód podziemnych w powiecie gostynińskim nie jest badany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Powiat gostyniński należy do obszaru występowania wód geotermalnych wyróżnionego jako okręg grudziądzko- warszawski. Jest to rozległa struktura o dużych zasobach energetycznych, gdyż zakres temperatur w złożu waha się od 20 do 60oC. W rejonach samego miasta Gostynina wody geotermalne występują w skałach jury i kredy wykazując korzystne cechy dla ich wykorzystania dla celów gospodarczych (np. ciepłowniczych, balneologicznych). Na podstawie odwiertów przeprowadzonych przez Instytut Gospodarki Surowcami i Energii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie stwierdzono: "Występujące w rejonie Gostynina solanki zawierają w swym składzie zarówno jony jodu jak i bromu w stężeniach kwalifikujących je jako wody potencjalnie lecznicze. Najczęstsze wykorzystanie tego typu wód w balneologii wiąże się z kąpielami i inhalacjami w chorobach dróg oddechowych, chorobach reumatycznych oraz przy schorzeniach ginekologicznych i dermatologicznych".

2.2.3.5. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły

Ramowa Dyrektywa Wodna (Dyrektywa 2000/60/WE), która weszła w życie 22.12.2000 r. wprowadza zintegrowaną politykę wodną mającą na celu zapewnienie ludziom dostępu do czystej wody pitnej po rozsądnej cenie oraz umożliwienie rozwoju gospodarczego i społe-cznego, przy jednoczesnym poszanowaniu potrzeb środowiska naturalnego. Głównym celem RDW jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich części wód poprzez określenie i wdrożenie koniecznych działań w ramach programów działań w państwach członkowskich do 2015 r. Według wspomnianej wyżej dyrektywy planowanie gospodarowaniem wodami odbywa się w podziale na obszary dorzecza. Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzecza są narzędziem planistycznym, które ma usprawnić proces osiągania celów środowiskowych. Powinny one

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 51 (aktualizacja) ______zostać uwzględnione w dokumentach planistycznych na poziomie krajowym i regionalnym (np.; w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, itp.).W dniu 22.02.2011 roku Rada Ministrów zatwierdziła Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, który został opublikowany w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549 z dn. 21.06.2011. Plan ten przedstawia między innymi ogólny opis charakterystyczny obszaru dorzecza, obejmujący w szczególności: • wykaz jednolitych części wód powierzchniowych oraz podziemnych, • podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceny ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych, • wykaz obszarów chronionych, o których mowa w art. 113 ust. 2 pkt. 5 ustawy Prawo wodne, • mapę sieci monitoringu, • ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych, • podsumowanie wyników analizy ekonomicznej związanej z korzystaniem z wód, • podsumowanie działań zawartych w programie wodno-środowiskowym, z uwzględnieniem sposobów osiągania ustanawianych celów środowiskowych, • wykaz organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza.

♦ Lokalizacja powiatu na tle Jednolitych Części Wód Powierzchniowych i Podziemnych

Powiat gostyniński zlokalizowany będzie w Regionie Wodnym Środkowej Wisły, w obszarze dorzecza Wisły o kodzie 2000, w ekoregionie – Równiny Centralnej. Dla ww. dorzecza opracowano „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. (M.P. z dnia 21 czerwca 2011 r., Nr 49, poz.49, poz.549).

♦ Cele środowiskowe

Przy ustalaniu celów środowiskowych dla jednolitych części wód powierzchniowych brano pod uwagę aktualny stan JCWP w związku z wymaganym zgodnie z RDW warunkiem niepogarszania ich stanu. Dla jednolitych części wód, będących obecnie

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 52 (aktualizacja) ______w bardzo dobrym stanie/potencjale ekologicznym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu/potencjału. Ponadto, ustalając cele uwzględniano także różnicę pomiędzy naturalnymi, a silnie zmienionymi oraz sztucznymi częściami wód. Dla naturalnych części wód celem będzie osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego, dla silnie zmienionych i sztu-cznych części wód – co najmniej dobrego potencjału ekologicznego. Ponadto, w celu osiągnięcia dobrego stanu/potencjału konieczne będzie dodatkowo utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego. Zgodnie art. 4.1 Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) oraz art. 38e pkt. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne (tekst jednolity: tj. Dz. U. Z 2012 r. poz. 145 ze zm.) celem środowiskowym dla JCWP jest zapobieganie lub ograniczanie wprowadzania do niej zanieczyszczeń; zapobieganie pogorszeniu oraz poprawa stanu oraz ochrona i podejmowanie działań naprawczych, a także zapewnianie równowagi między poborem a zasilaniem wód, tak aby osiągnąć ich dobry stan. Osiągnięcie dobrego stanu jest przewidziane po roku 2015 z uwagi na wskazanie derogacji czasowych (zwanych również odstępstwami czasowymi) z powodu braku możliwości technicznych zgodnie z art. 113 ust. 4 Prawa wodnego. RDW w art. 4 przewiduje dla wód podziemnych następujące główne cele środowiskowe: − zapobieganie dopływowi lub ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód − podziemnych, − zapobieganie pogarszaniu się stanu wszystkich części wód podziemnych (z zastrzeżeniami wymienionymi w RDW), − zapewnienie równowagi pomiędzy poborem a zasilaniem wód podziemnych, − wdrożenie działań niezbędnych dla odwrócenia znaczącego i utrzymującego się rosnącego trendu stężenia każdego zanieczyszczenia powstałego w skutek działalności człowieka. Dla spełnienia wymogu niepogarszania stanu części wód, dla części wód będących w co najmniej dobrym stanie chemicznym i ilościowym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 53 (aktualizacja) ______

Tabela 9. Jednolite Części Wód Powierzchniowych i Podziemnych na terenie powiatu gostynińskiego

Ocena ryzyka Scalona część wód Europejski kod Region Ocena nieosiągnięcia celów Nazwa JCWP powierzchniowych Uzasadnienie derogacji JCWP wodny stanu środowiskowych/ (SCWP) derogacja

Jednolite części wód rzecznych

Stopień zanieczyszczenia wód spowodowany Skrwa Lewa od Region rodzajem zagospodarowania zlewni, uniemożliwia Osetnicy do dopł. z wodny Zagrożona osiągnięcie założonych celów środowiskowych. PLRW20002027545 jez. Lucieńskiego bez SW1906 Zły Środkowej 4(4) - 1 Brak jest środków technicznych umożliwiających dopł. z jez. Wisły przywrócenie odpowiedniego stanu wód w Lucieńskiego wymaganym okresie czasu. Wpływ działalności antropogenicznej na stan JCW Skrwa Lewa od Region Zagrożona generuje konieczność przesunięcia w czasie dopływu z jez. wodny PLRW20002027549 SW2206 Zły osiągnięcia celów środowiskowych z uwagi na brak Lucieńskiego do Środkowej 4(4) - 1 rozwiązań technicznych możliwych do ujścia Wisły zastosowania w celu poprawy stanu JCW.

Region Osetnica od dopływu wodny PLRW200019275449 spod Bud Kaleńskich SW1905 Zły Niezagrożona - Środkowej do ujścia Wisły Stopień zanieczyszczenia wód spowodowanego Region rodzajem zagospodarowania zlewni, uniemożliwia Dopływ spod Lubaty wodny Zagrożona osiągnięcie założonych celów środowiskowych. PLRW200017275469 SW1906 zły z jez. Lucieńskim Środkowej 4(4) - 1 Brak jest środków technicznych umożliwiających Wisły przywrócenie odpowiedniego stanu wód w wymaganym okresie czasu.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 54 (aktualizacja) ______

Ocena ryzyka Scalona część wód Europejski kod Region Ocena nieosiągnięcia celów Nazwa JCWP powierzchniowych Uzasadnienie derogacji JCWP wodny stanu środowiskowych/ (SCWP) derogacja Stopień zanieczyszczenia wód spowodowanego Region rodzajem zagospodarowania zlewni, uniemożliwia wodny Zagrożona osiągnięcie założonych celów środowiskowych. Dopływ z jez. Sumino SW1906 zły Środkowej 4(4) - 1 Brak jest środków technicznych umożliwiających Wisły przywrócenie odpowiedniego stanu wód w wymaganym okresie czasu. Stopień zanieczyszczenia wód spowodowanego Region rodzajem zagospodarowania zlewni, uniemożliwia Dopływ z Sedenia wodny Zagrożona osiągnięcie założonych celów środowiskowych. PLRW200017275489 SW1906 zły Małego z jez. Białym Środkowej 4(4) - 1 Brak jest środków technicznych umożliwiających Wisły przywrócenie odpowiedniego stanu wód w wymaganym okresie czasu. Jednolite Części Wód Jeziornych 6 lat jest okresem zbyt krótkim, aby mogła nastąpić poprawa stanu wód, nawet przy założeniu całkowitej eliminacji presji. Region W jeziorach zanieczyszczenia kumulują się Białe (na N od wodny Bardzo Zagrożona PLLW20010 SW1906 głównie w osadach dennych, które w jeziorach Gostynina) Środkowej dobry 4(4) - 3 eutroficznych są źródłem zw. Biogennych Wisły oddawanych do jezior jeszcze przez bardzo wiele lat po zaprzestaniu dopływu zanieczyszczeń.

6 lat jest okresem zbyt krótkim, aby mogła nastąpić poprawa stanu wód, nawet przy założeniu Region całkowitej eliminacji presji. wodny Zagrożona W jeziorach zanieczyszczenia kumulują się PLLW20007 Lucieńskie SW1906 słaby Środkowej 4(4) - 3 głównie w osadach dennych, które w jeziorach Wisły eutroficznych są źródłem zw. Biogennych oddawanych do jezior jeszcze przez bardzo wiele lat po zaprzestaniu dopływu zanieczyszczeń.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 55 (aktualizacja) ______

Ocena ryzyka Scalona część wód Europejski kod Region Ocena nieosiągnięcia celów Nazwa JCWP powierzchniowych Uzasadnienie derogacji JCWP wodny stanu środowiskowych/ (SCWP) derogacja

Jednolite Części Wód Podziemnych

Region Obniżenie celów środowiskowych ze względu na wodny Zagrożona brak możliwości technicznych ograniczenia PLGW230047 47 - dobry Środkowej 14(5) - 3 niekorzystnego wpływu na stan części wód Wisły podziemnych; Odkrywka-Złoże Tomisławice

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 56 (aktualizacja) ______

Jak widać z powyższej tabeli prawie wszystkie Jednolitych Części Wód na terenie powiatu gostynińskiego zagrożone są niespełnieniem zakładanych celów środowiskowych. Głównym powodem takiego stanu jest zagospodarowanie zlewni, a w przypadku jezior kumulacja zanieczyszczeń w osadach dennych.

2.2.4. Budowa geologiczna i surowce mineralne

W budowie geologicznej obszaru powiatu uczestniczą podobnie jak w całej środkowo-północnej części Polski, dwa zasadnicze elementy: utwory trzeciorzędowe i starsze, składające się na tzw. podłoże podczwartorzędowe oraz zwarta pokrywa utworów czwartorzędowych osadzonych podczas kolejnych zlodowaceń. Większa część powiatu gostynińskiego znajduje się w obrębie niecki brzeżnej wypełnionej osadami kredowymi, spod których wychodzą osady jurajskie wału pomorsko-kujawskiego. Na obszarze powiatu pozostały utwory po kolejnych wtargnięciach lądolodów: południowo - polskiego, środkowopolskiego i bałtyckiego, który zostawił swoje ślady na Pojezierzu Gostynińskim. Głównymi utworami pozostawionymi przez lądolody są różnej miąższości warstwy gliny zwałowej, moreny dennej rozdzielone piaskami, żwirami, mułkami i iłami okresów interstadialnych. Lądolód południowopolski zachował się w cienkich warstwach gliny morenowej, ale tylko w obniżeniach przedczwartorzędowych. Lądolód środkowopolski natomiast pozostawił trzy warstwy gliny zwałowej: cienki płat (l-3 m) w stadium Radomki, grubą warstwę w stadiale Warty, a w stadiale Wkry warstwę różnej miąższości. Lądolód bałtycki pozostawił na pojezierzu najpłycej występującą cienką warstwę gliny morenowej. Glina zwałowa moreny dennej w wyniku procesów akumulacyjnych na znacznej części została przykryta osadami lodowcowymi, tworzącymi rozległe piaszczysto-żwirowe pola sandrów, które ciągną się na przedpolu moren czołowych lądolodów oraz wzdłuż dolin rzecznych i rynien jeziornych. Pola sandrów związane z odpływem wód glacifluwialnych ostatniego zlodowacenia towarzyszą dolinie Skrwy Lewej oraz budują najwyższe poziomy terasowe w obrębie Kotliny Płockiej. Nieco mniej rozległe pola piaszczysto-żwirowe ciągną się wzdłuż rynien lodowcowych przebiegających na południowy zachód i na południowy wschód od Gostynina.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 57 (aktualizacja) ______W wyniku intensywnej działalności akumulacyjnej wiatru, przerywanej jedynie krótkotrwałymi fazami cieplejszymi i bardziej wilgotnymi, rozwinęły się rozległe pola wydmowe złożone z kilku pokryw piaszczystych odpowiadających kolejnym ochłodzeniom. W granicach powiatu największe skupienie wydm wiąże się z częścią Kotliny Płockiej. Procesy eoliczne, rozpoczęte u schyłku plejstocenu, były czynne nadal i w ciągu holocenu, można je również obserwować i obecnie, zwłaszcza na obszarach piaszczystych pozbawionych roślin. W holocenie klimat stawał się stopniowo coraz bardziej zbliżony do współczesnego. Ustalały się warunki sprzyjające przede wszystkim działalności rzek. Rozpoczęły się procesy modelowania powierzchni ukształtowanej przez lądolody i gromadzenia, głównie w dolinach i w zagłębieniach, najmłodszych serii osadów. Do utworów holoceńskich, powszechnie występujących na obszarze powiatu zaliczyć należy obok najmłodszych pokryw wydmowych, piaski, żwiry, pyły i iły rzeczne (mady) nagromadzone w dolinach rzecznych oraz mułki i torfy wyściełające dna rynien jeziornych, a w mniejszych obniżeniach utwory deluwialne.

Tabela 10. Bilans zasobów kopalin w powiecie gostynińskim – stan na 31.12.2012 r. (źródło: „Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2012r.” PIG, Warszawa 2013 r. Zasoby Stan Miejscowość geologiczne Wydobycie przemysłowe zagospodarowania bilansowe Piaski i żwiry (tys.ton) Barcik 539 539 9 Eksploatowane Barcik V 646 646 50 Eksploatowane Barcik VI 229 - 2 Rozpoznane szczegółowo Barcik VII 389 - 11 Eksploatowane Barcik VIII 1437 1363 53 Eksploatowane Barcik Stary 2159 - - Rozpoznane szczegółowo Józefków 11 - 3 Eksploatowane Kiełpieniec II 392 - - Zaniechane Kleniew* 127 - - Rozpoznane szczegółowo Osowia 300 - - Rozpoznane szczegółowo Osowia II - - - Zaniechane Osowia III 184 - 0 Eksploatowane Osowia IV 215 - - Rozpoznane szczegółowo Pomarzanki 268 - - Rozpoznane szczegółowo

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 58 (aktualizacja) ______Zasoby Stan Miejscowość geologiczne Wydobycie przemysłowe zagospodarowania bilansowe Wólka I 708 708 28 Eksploatowane Zaborów Nowy 433 - - Rozpoznane szczegółowo Surowce ilaste ceramiczne Konstantynów 493 - - Zaniechane Osiny 656 - - Zaniechane Osiny I 275 245 - Eksploatowane okresowo Węgle brunatne Gostynin tylko - - Rozpoznane wstępnie pozabilansowe * złoże zawierające piasek ze żwirem

2.2.5. Jakość gleb

Cały obszar powiatu gostynińskiego pokryty jest osadami czwartorzędowymi plejstoceńskimi lub holoceńskimi w postaci glin, piasków, żwirów, iłów i aluwiów rzecznych. Gleby terenu powiatu należą do środkowoeuropejskiej strefy glebowej. Ich rozwój przebiegał w warunkach klimatu umiarkowanego. Teren powiatu charakteryzuje mozaikowa struktura typów gleb. Występują tutaj gleby płowe, związane z wysoczyznami morenowymi, wytworzone z piasków luźnych i słabo gliniastych oraz z glin o różnym stopniu spłaszczenia. Najlepszymi glebami na terenie powiatu są gleby brunatne całkowicie wytworzone z glin oraz czarne ziemie, które głównie występują w gminach Pacyna i Sanniki. Tereny pokryte glebami bielicowymi, wytworzonymi z piasków o różnej genezie, ubogich w składniki pokarmowe, charakteryzują się deficytem wody zwłaszcza w gminach Gostynin i Szczawin Kościelny, nie nadają się do wykorzystania rolniczego i porośnięte są głównie lasami sosnowymi. Niewielki obszar powiatu zajmują gleby hydromorficzne - murszowe i torfowe, związane z dnami rynien lodowcowych, wytworzone w warunkach nadmiernego uwilgotnienia w obniżeniach terenu - w znikłych zbiornikach wodnych. Gleby najlepsze jakościowo dla produkcji rolnej występują płatami w różnych częściach województwa mazowieckiego, a największe zwarte obszary znajdują się m. in. w powiecie gostynińskim.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 59 (aktualizacja) ______Na terenie powiatu gostynińskiego nie zidentyfikowano terenów zdegradowanych w myśl ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 75, poz. 493 ze zm.).

2.2.6. Klimat akustyczny

Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska na podstawie wyników pomiarów poziomu hałasu. Obowiązkowo ocena dokonywana jest dla aglomeracji o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i terenów poza aglomeracjami tj. dróg, linii kolejowych lub lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie na znacznych obszarach. Dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy się programy ochrony środowiska przed hałasem, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Podstawowym czynnikiem kształtującym klimat akustyczny na terenie powiatu gostynińskiego jest komunikacja, głównie ruch samochodowy. Najbardziej obciążona jest droga krajowa relacji Płock – Gostynin – Kutno oraz Gostynin– Krośniewice. Również ruch samochodowy w mieście Gostyninie powoduje dyskomfort mieszkańców zamieszkujących tereny wzdłuż dróg. Zagrożenie środowiska tym właśnie źródłem hałasu znacznie się zwiększyło w ciągu ostatnich lat, a spowodowane to jest przede wszystkim wzrostem liczby pojazdów. Szacuje się, że w ciągu ostatnich pięciu lat natężenie ruchu drogowego wzrosło trzykrotnie. Głównymi źródłami hałasu na terenie powiatu gostynińskiego, podobnie jak w innych regionach województwa i kraju są źródła komunikacyjne, przemysłowe i źródła punktowe związane z działalnością usługową. Art. 117 ust. 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013r., poz. 1232) zobowiązuje Wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska do dokonywania oceny stanu akustycznego środowiska na terenach nie objętych obowiązkiem opracowywania map akustycznych. W ramach monitoringu Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w roku 2009 i 2012 wykonał na terenie powiatu gostynińskiego badania hałasu komunikacyjnego w wyznaczonych punktach pomiarowych przy głównych drogach niemających map akustycznych. Obecnie działania WIOŚ koncentrują się na pomiarach

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 60 (aktualizacja) ______hałasu drogowego i przemysłowego, tj. pochodzącego od tych źródeł, które postrzegane są przez społeczeństwo jako najbardziej uciążliwe. Badania hałasu potwierdzają, że jego głównym źródłem jest komunikacja, w tym w szczególności komunikacja drogowa. Podsystem monitoringu hałasu obejmuje emisję hałasu i ocenę klimatu akustycznego. Lokalizację punktów pomiarowych z wynikami pomiarów wskaźników (krótkookresowych) mających zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby dla hałasu drogowego, kolejowego i lotniczego przedstawiono w tabeli nr 11.

Tabela nr 11. Lokalizacja punktów pomiarowych oraz wyniki pomiarów wskaźników (krótkookresowych) mających zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby dla hałasu drogowego .

Lokalizacja punktu pomiarowego Data i wyniki pomiarów Natężenie ruchu (norma) [l.poj./h] wysokość względna / l - odl. od skrajnego pasa ruchu długość szerokość LAeqD LAeqN poj. poj. adres punktu h - wys. data geog. [°] geog. [°] [dB] [dB] lekkich ciężkich punktu pomiarowego nad powierzchnia terenu [m] Gostynin, wysokość 69,4 - 19,45963 52,42266 2.07.2009 607 75 ul. Dybanka względna (60) (-) Gostynin, 4 - 64,6 19,45963 52,42266 2.07.2009 116 23 ul. Dybanka 4 (-) (50) Gostynin przy ul. Kutnowskiej l=3 66,5 62 19,459389 52,419889 17.09.2012 - - (w okolicach h=4 (65) (56) szkoły i basenu)

Badania monitoringowe hałasu przeprowadzone w roku 2009 i 2012 r. na terenie powiatu gostynińskiego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykazały, że hałas komunikacyjny w dalszym ciągu jest jednym z największych zagrożeń i uciążli- wości. W związku ze wzrostem liczy środków transportu i pojazdów to hałas komunikacyjny jest tym, który oddziałuje w coraz większym stopniu na środowisko i zdrowie mieszkańców. Wszystkie pomiary wykonane w ww. latach wykazały przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu dla pory dnia i nocy. Na podstawie pomiarów wykonanych

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 61 (aktualizacja) ______w 2009 r. oraz w latach poprzednich można stwierdzić, że poziom zagrożenia hałasem komunikacyjnym nie zmienił się w znaczący sposób i jest istotnym zagrożeniem dla mieszkańców województwa mazowieckiego. Na podstawie pomiarów wykonanych w 2009 r. oraz w latach poprzednich można stwierdzić, że poziom zagrożenia hałasem komunikacyjnym nie zmienił się w znaczący sposób i jest istotnym zagrożeniem dla mieszkańców powiatu gostynińskiego. Na podstawie pomiarów wykonanych w 2012 r. oraz w latach poprzednich można stwierdzić, że poziom zagrożenia hałasem komunikacyjnym (liczba osób narażonych) zmalał w znaczący sposób. Wynika to z faktu, że w 2012 roku znowelizowano rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku podwyższając dla hałasu drogowego poziomy dopuszczalne od 5 do 10 dB. Podstawowym czynnikiem kształtującym klimat akustyczny na terenie powiatu gostynińskiego jest komunikacja, głównie ruch samochodowy. Najbardziej obciążona jest droga krajowa relacji Płock – Gostynin – Kutno oraz Gostynin– Krośniewice. Oddanie do użytkowania obwodnicy miasta, zmiana organizacji ruchu drogowego oraz nawierzchni drogowej spowodowała, że uciążliwość akustyczna na terenie gminy uległa zmniejszeniu. Pod koniec 2012 roku oddana została do użytkowania autostrada A1 relacji Łódź-Gdańsk, której odcinek przebiega przez gminę Gostynin. Hałas powodowany przez autostradę jest ograniczony przez ekrany akustyczne, które niwelują emisję hałasu. Drugim, ważnym czynnikiem kształtującym klimat akustyczny powiatu są zakłady przemysłowe emitujące hałas do środowiska. Przypadki niewłaściwej lokalizacja zakładów powodują znaczną uciążliwość dla mieszkańców sąsiednich terenów. Mimo, że jego zasięg jest znacznie mniejszy niż hałasu komunikacyjnego, a przekroczenia dopuszczalnych poziomów nie są rejestrowane, to jednak dla ludności mieszkającej w pobliżu źródeł, ten rodzaj hałasu jest czasami bardzo dokuczliwy. Jest to też często przyczyną dużej liczby interwencji. Hałas przemysłowy nie stanowi znacznej uciążliwości dla mieszkańców powiatu gostynińskiego.

2.2.7. Poziomy pól elektromagnetycznych.

Oceny poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zachodzących w nim zmian dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska. Zgodnie z Prawem ochrony środowiska wojewódzki inspektor ochrony środowiska został

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 62 (aktualizacja) ______zobowiązany do prowadzenia okresowych badań kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz do prowadzenia rejestru zawierającego informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Dotychczasowe badania prowadzone przez WIOŚ w Warszawie w głównych miastach województwa mazowieckiego (Warszawie, Płocku, Radomiu, Ciechanowie, Ostrołęce i Siedlcach) nie wykazały występowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Na terenie powiatu gostynińskiego WIOŚ nie prowadził badań pól elektromagnetycznych.

2.2.8. Przyroda

♦ Formy ochrony przyrody

Na terenie powiatu gostynińskiego obszary prawnie chronione zajmują łącznie powierzchnię 16872,00 ha, co stanowi prawie 43% powierzchni powiatu. Największą powierzchnię zajmują one na terenach trzech gmin: Gostynin (58,2% powierzchni gminy), Szczawin Kościelny (45,3%) i Pacyna (41,1%). Na terenie powiatu występują następujące formy ochrony przyrody: rezerwaty przyrody, park krajobrazowy, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz obszary Natura 2000.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 63 (aktualizacja) ______

Mapa 4. Mapa obszarów chronionych [źródło: warszawa.rdos.gov.pl]

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 64 (aktualizacja) ______

Tabela 12. Ochrona przyrody i bioróżnorodności biologicznej na terenie powiatu gostynińskiego w 2012 roku [źródło: warszawa.rdos.gov.pl] Obszary prawnie chronione (ha)

obszary chronionego parki krajobrazowe krajobrazu Pomniki Lp. Gmina zespoły przyrody rezerwaty użytki w tym rezerwaty w tym rezerwa przyrodniczo- (szt.) przyrody natura 2000 i pozostałe ty i pozostałe ekologiczne razem razem krajobrazowe formy ochrony formy ochrony przyrody przyrody

1. m. Gostynin 144,04 - 0,0 0,0 0,0 60,3 12,2 0,0 6 2. Gostynin 199,85 30, 88* 4 738,0 106,69 3422,0 62,8 56,82 720,8 36 3. Pacyna 0,0 827,02 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1 4. Sanniki 0,0 - 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5 5554,0 Szczawin 5. 137,88 1051,00 0,0 0,0 137,88 8,39 0,0 2 Kościelny Razem 481,77 1908,90 4 738,0 106,69 8976,0 260,98 77,41 720,8 50 *projektowana Natura 2000

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 65 (aktualizacja) ______ Rezerwaty przyrody

Jest to obszar, który obejmuje zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, w tym siedliska przyrodnicze, a także określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych. Wokół rezerwatu przyrody może być utworzona otulina, zabezpieczająca jego obszar przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. RDOŚ w drodze rozporządzenia ustanawia rezerwat przyrody, które określa jego obszar, nazwę, położenie, szczególne cele ochrony, zakazy właściwe dla danego rezerwatu, a także organ sprawujący bezpośrednio nadzór nad rezerwatem. RDOŚ w drodze rozporządzenia ustanawia plan ochrony na okres 20 lat, a ustalenia w nim zawarte są wiążące dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Rezerwaty lub ich poszczególne części mogą podlegać ochronie ścisłej lub częściowej. W rezerwatach objętych ochroną ścisłą ingerencja człowieka jest całkowicie wykluczona, natomiast w objętych ochroną częściową dopuszczalne jest stosowanie zabiegów konserwatorskich. Rezerwat przyrody może uzyskać status o znaczeniu międzynarodowym, co określają odpowiednie konwencje międzynarodowe lub uchwały organizacji międzynarodowych. W zależności od przyjętego celu ochrony wyróżnia się rezerwaty: faunistyczne, florystyczne, leśne, krajobrazowe, torfowiskowe, łąkowe, wodne, przyrody nieożywionej, stepowe i słonoroślowe. Na terenie powiatu gostynińskiego jest 9 rezerwatów przyrody i są to: Drzewce, Dolina Skrwy, Komory, Lubaty, Lucień, Osetnica, Dzbanka, Jezioro Drzezno, Jezioro Szczawińskie. Wszystkie te rezerwaty przyrody mają charakter rezerwatów częściowych. Rezerwaty przyrody na terenie powiatu gostynińskiego zajmują powierzchnię 481,77 ha, co stanowi 0,8% ogólnej powierzchni powiatu.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 66 (aktualizacja) ______

Tabela 13. Istniejące rezerwaty przyrody na terenie powiatu gostynińskiego.

Pow. Nazwa Typ Rok Lp. rezerwatu Gmina Przedmiot ochrony rezerwatu rezerwatu utworz. (ha) grądowe zbiorowiska leśne

1. Drzewce leśny 60,3 pradoliny Skrwy Lewej 1988 m.Gostynin

unikalny krajobraz przełomu Skrwy Lewej, różnorodnych 2. Dolina Skrwy krajobrazowy 62,8 Gostynin 1988 zbiorowisk leśnych z przewagą grądów zbiorowiska w stanie naturalnym boru mieszanego, grądu z 3. Komory leśny 17,75 Gostynin 1988 pomnikowymi dębami i olsami oraz nadbrzeżne szuwary naturalny krajobraz Jeziora 4. Lubaty wodny 33,5 Gostynin Lubaty z otaczającymi je bagnami 1988 i lasami zbiorowiska boru mieszanego oraz 5. Lucień leśny 55,44 Gostynin fragment olsu ze znacznym 1988 udziałem jesionu unikalny krajobraz przełomu rzeki 6. Osetnica krajobrazowy 54,66 Gostynin 1988 Osetnicy Celem ochrony jest zachowanie przyrody 7. Dybanka 29,08 m. Gostynin północnej części ozu 1988 nieożywionej gostynińskiego Celem ochrony jest zachowanie Jezioro 8. wodny 30,36 Gostynin ekosystemu jeziora z naturalnym 2008 Drzezno strefowym układem zbiorowisk Celem ochrony rezerwatu jest Jezioro Szczawin 9. wodny 137,88 zachowanie ekosystemu jeziora z 2009 Szczawińskie Kościelny naturalnym układem zbiorowiska

Park krajobrazowy

Jest to obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe. Celem utworzenia parku jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Grunty rolne, leśne i inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego pozostają w gospodarczym wykorzystaniu. Wokół parku krajobrazowego może być utworzona otulina, która zabezpiecza go przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Utworzenie parku krajobrazowego następuje w drodze uchwały sejmiku województwa po uzgodnieniu z radnymi gminy oraz RDOŚ. Określa ono nazwę parku krajobrazowego, obszar parku i otuliny, jeżeli została utworzona kierując się potrzebą ochrony przyrody. Sejmik Województwa Mazowieckiego ustala plan ochrony dla Parków. Plan ochrony zawiera m.in. cele ochrony, obszary działań ochronnych, zakres prac związanych

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 67 (aktualizacja) ______z ochroną przyrody i kształtowaniem krajobrazu oraz ustalenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Park krajobrazowy może uzyskać status o znaczeniu międzynarodowym określony odpowiednimi konwencjami międzynarodowymi lub uchwałami organizacji międzynarodowych. Na terenie powiatu gostynińskiego leży część Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego (GWPK). GWPK został utworzony 5 kwietnia 1979 roku uchwałą wojewódzkich rad narodowych w Płocku i Włocławku, a poszerzono jego obszar w 1998 r. Obejmuje on zasadniczą część Pojezierza Gostynińskiego. Całkowita powierzchnia parku wynosi 38 950 ha, w tym na terenie województwa mazowieckiego 16 750 ha, otulina parku zajmuje powierzchni 10 295 ha. O atrakcyjności tego terenu decydują wyjątkowe walory krajobrazowe. Urozmaicona rzeźba terenu jest pozostałością ostatniego zlodowacenia. Można tu spotkać różnorodne formy polodowcowe jak: jeziora, ozy, kemy, moreny czołowe czy pola sandrowe. Do GWPK została włączona północna część powiatu (gmina Gostynin). GWPK na terenie powiatu zajmuje powierzchnię 4 738 ha (w tym 106,69 ha stanowią rezerwaty i pozostałe formy ochrony przyrody), co stanowi prawie 7,7% ogólnej powierzchni obszaru powiatu.

Obszary chronionego krajobrazu

Są to obszary obejmujące tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Celem tworzenia obszarów chronionego krajobrazu może być w szczególności zapewnienie powiązania terenów poddanych ochronie w system obszarów chronionych. Wprowadzenie tej formy ochrony przyrody następuje w drodze uchwały sejmiku województwa, która określa nazwę obszaru, jego położenie, w miarę potrzeb otulinę oraz zakazy dla niego właściwe. Na terenie powiatu gostynińskiego występują 2 obszary chronionego krajobrazu i są to: • Dolina Skrwy Lewej – o łącznej powierzchni 3 422 ha, w tym: lasy 1 259 ha, użytki ekologiczne 69,02 ha, wody 45 ha. Rezerwaty i pozostałe formy ochrony przyrody zajmują 123,1 ha. Obszar ten leży na południe od Gostynińskiego - Włocławskiego Parku Krajobrazowego wzdłuż Skrwy Lewej,

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 68 (aktualizacja) ______• Dolina Przysowy - o łącznej powierzchni 5 554 ha, w tym: lasy 689 ha, użytki ekologiczne 8,39 ha, wody 42 ha. Rezerwaty i pozostałe formy ochrony przyrody zajmują 137,88 ha. Obszar ten przylega od strony wschodniej do obszaru Gostynińsko-Gąbińskiego, obejmuje dolinę rzeki Przysowy, leży na terenie gminy Szczawin Kościelny. Obszary chronionego krajobrazu zajmują łącznie powierzchnię 8976,0 ha, tj. 14,6 % ogólnej powierzchni powiatu. Swym zasięgiem obejmują tereny wszystkich gmin..

Pomniki przyrody

Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. O uznaniu obiektu za pomnik przyrody decyduje rada gminy w drodze uchwały, które określa nazwę obszaru lub obiektu, jego położenie, w miarę potrzeb otulinę oraz zakazy dla nich właściwe. Na terenie powiatu gostynińskiego występuje 50 pomników przyrody. Największą ich ilość ustanowiono na terenie gminy Gostynin - 36 sztuk (aleja lipowa, aleja modrzewiowa, lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, buk zwyczajny, sosna pospolita, świerk pospolity, grusza polna), 5 pomników przyrody na terenie gminy Sanniki (aleja klonów srebrzystych, jesion wyniosły, buk pospolity, wiąz szypułkowy, platan klonolistny), 6 pomników przyrody na terenie miasta Gostynin (dąb szypułkowy, bluszcz pospolity, sosna pospolita), 2 pomniki przyrody na terenie gminy Szczawin Kościelny (głaz narzutowy, dąb szypułkowy), 1 pomnik przyrody na terenie gminy Pacyna (buk pospolity).

Użytki ekologiczne

Są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania óżnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 69 (aktualizacja) ______stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub sezonowego przebywania. Ustanowienie użytku ekologicznego jako formy ochrony przyrody następuje w drodze uchwały rady gminy, które określa nazwę obszaru lub obiektu, jego położenie, w miarę potrzeb otulinę oraz zakazy dla niego właściwe, lub też na mocy uchwały rady gminy. Użytki ekologiczne uwzględnia się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i uwidacznia w ewidencji gruntów. Na terenie powiatu gostynińskiego użytki ekologiczne zajmują łącznie powierzchnię 77,41 ha, co stanowi 0,13% ogólnej powierzchni powiatu. Użytki ekologiczne występują na terenach trzech gmin. Największą powierzchnię zajmują one na terenie gminy Gostynin (56,82 ha), miasta Gostynin (12,2 ha) i Szczawin Kościelny (8,39 ha).

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

Są to fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe ustanawia się w drodze uchwały rady gminy (określającego nazwę obszaru, jego położenie, w miarę potrzeb otulinę oraz zakazy dla nich właściwe). Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe na terenie powiatu gostynińskiego zajmują powierzchnię 720,8 ha, co stanowi 1,2% ogólnej powierzchni powiatu. Ta forma ochrony przyrody występuje tylko na terenie gminy Gostynin.

Tabela 14. Wykaz zespołów przyrodniczo krajobrazowych występujących na terenie powiatu [źródło: warszawa.rdos.gov.pl].

Data

ustanowienia Forma Pow. (data aktu Akt prawny Miejscowoś L.p ochrony [ha] Nazwa prawnego obowiązujący Gmina ć przyrody ustanawiającego)

zespół Rozporządzenie Nr 220 przyrodniczo - Wojewody 223,6 1. krajobrazowy Jezioro Białe (1998.04.27.) Mazowieckiego z dnia 10 Gostynin Gorzewo

lipca 2001r. w sprawie wprowadzenia zespołów zespół przyrodniczo -

przyrodniczo - krajobrazowych na Jezioro (1998.04.27.) 2. krajobrazowy 31 terenie województwa Gostynin Krzywie Gościąż mazowieckiego

(DUWM.2001.162.2402) ;

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 70 (aktualizacja) ______Data

ustanowienia Forma Pow. (data aktu Akt prawny Miejscowoś L.p ochrony [ha] Nazwa prawnego obowiązujący Gmina ć przyrody ustanawiającego)

zespół Jezioro przyrodniczo - Lucieńskie 3. (1998.04.27.) 281,3 Gostynin Lucień krajobrazowy Rozporządzenie Nr 96 Wojewody zespół Mazowieckiego Jezioro przyrodniczo - (1998.04.27.) z dnia 29 listopada 2002r. 4. Przytomne 75,1 Gostynin Nowa Huta krajobrazowy zmieniające

rozporządzenie w sprawie zespół Jezioro wprowadzenia przyrodniczo - Sumino zespołów przyrodniczo - 5. 1998.04.27.) 71,6 Gostynin Gorzewo krajobrazowy krajobrazowych na terenie województwa zespół Jezioro mazowieckiego przyrodniczo - Zuzinowskie (DUWM.2002.308.8111) 6. (1998.04.27.) 38,2 Gostynin Zuzinów krajobrazowy

Obszary Natura 2000

Na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 marca 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków wyznaczony został obszar specjalnej ochrony ptaków PLB100003 Doliny Przysowy i Słudwi obejmujący obszar 3892,5 ha, w tym 1878,12 ha położonych w województwie mazowieckim na terenie gmin powiatu gostynińskiego: Pacyna (827,02 ha) i Szczawin Kościelny (1051, ha) oraz 2014,38 ha położonych w województwie łódzkim na terenie gmin: Żychlin - gmina wiejska (573,48 ha), Zduny (1129,24 ha) i Kiernozia (311,66 ha). W krajobrazie obszaru zdecydowanie dominują łąki kośne. Dolinę wypełniają utwory organiczne, w części jeszcze zachowane jako torfowiska niskie ale w większości już zmurszałe ze względu na przesuszenie wywołane zmeliorowaniem tych terenów i wyprostowaniem oraz pogłębieniem koryt rzecznych. Przed melioracją występowały tu łąki wilgotne. W zagłębieniach terenu zachowały się liczne, miejscami rozległe zabagnienia, które z kolei często sprawiają duże trudności w ich użytkowaniu. Tam gdzie prowadzone jest cały czas wykaszanie, łąki – a tym samym siedliska odpowiednie dla migrujących ptaków – jeszcze się zachowały, natomiast w miejscach nieużytkowanych, zabagnionych przekształciły się w ziołorośla, turzycowiska i trzcinowiska z zakrzaczeniami wierzbowymi – siedliska odpowiednie dla podróżniczka czy gęgawy w okresie lęgów, nie odpowiednie dla ptaków

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 71 (aktualizacja) ______migrujących. Łąki są zalewane w okresie wiosennym, natomiast latem, zwłaszcza, jeżeli opady są niewielkie, ulegają przesuszeniu. Miejscami w obrębie obszaru występują tereny leśne lub zadrzewienia. Najczęściej mają one postać niewielkich zagajników lub pojedynczych kęp drzew wokół oczek wodnych ,wzdłuż cieków i rowów. Większy udział zwartych kompleksów leśnych jest w północnej części obszaru. Skraje obszaru, położone na zboczach, znajdują się na utworach mineralnych i są zajęte przez role, tereny zabudowane lub lasy.W części północnej obszar obejmuje również rezerwat przyrody Jezioro Szczawińskie. Jest to dość duży zbiornik wodny otoczony przez torfowiska niskie i przejściowe, na których występują chronione gatunki roślin: rosiczka okrągłolistna, bobrek trójlistkowy, bagno zwyczajne, storczyk szerokolistny, storczyk krwisty. Taflę jeziora na znacznej powierzchni pokrywa osoka aleosowata. Torfowiska porastają zbiorowiska olsów oraz zakrzaczeń wierzbowych, a także turzycowiska i trzcinowiska. Jezioro jest ważnym obszarem lęgowym dla rybitwy czarnej, zielonki, podróżniczka. W sąsiedztwie jeziora znajduje się szereg torfianek. Następna forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 jest specjalny obszar ochronny siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) PLH140051 Dolina Skrwy Lewej o łącznej powierzchni 129 ha zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej. Natura 2000 Dolina Skrwy Lewej znajduje na terenie województwa mazowieckiego w powiecie płockim oraz 30,88 ha na terenie gminy Gostynin powiatu gostynińskiego. Ostoja jest położona w Kotlinie Płockiej. Na ostoję składa się dno doliny śródleśnej rzeki (Skrwa Lewa), otaczające ją stoki z niewielkim fragmentem pozadolinowym oraz - we fragmencie ujściowym - częściowo sztuczny zbiornik wodny. Prawie 81% terenu znajduje się w granicach Włocławsko- Gostynińskiego Parku Krajobrazowego (i jednocześnie jest w zarządzie lasów państwowych). Pozostałe 19% ostoi leży w otulinie parku krajobrazowego. Niewielki fragment południowy znajduje się na gruntach prywatnych.

Parki dworskie

Oprócz wymienionych form ochrony przyrody, na terenie powiatu gostynińskiego, na uwagę zasługują występujące zabytkowe parki dworskie. Jest ich około 26. Są to głównie obiekty pochodzące z XIX wieku.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 72 (aktualizacja) ______

Tabela 15. Wykaz zarejestrowanych parków na terenie powiatu gostynińskiego. Powierz- Lp. Miejscowość Rodzaj parku Przedmiot ochrony Czas utworzenia chnia (ha) Miasto Gostynin 1. Gostynin-Rataje dworski 1,78 I poł. XIX w. Gmina Gostynin 1. Lucień dworski 22,5 pałac, dom oficjalisty poł. XIX w. 2. Osiny dworski 4,1 dwór poł. XIX w. 3. Solec dworski 10,5 dwór II poł. XVIII w. 4. Sokołów dworski 7,63 dwór poł. XIX w. Sierakówek- 5. dworski 12,0 bez architektury poł. XIX w. Wodzinek 6. Piotrów-Józefów dworski 5,2 dwór II poł. XIX w. 7. Sieraków ogród dworski 2,0 dwór poł. XIX w. 8. Lisica ogród dworski 2,6 dwór II poł. XIX w. dwór, dwie aleje grabowe, 9. Skrzany dworski 2,52 I poł. XIX w. nieliczny drzewostan 10. Pomarzanki dworski 1,5 dwór, nieliczny starorrzew XIX w. 11. Zaborów Nowy dworski 5,0 dwór, spichlerz I poł. XIX w. Gmina Pacyna 1. Czarnów dworski 3,0 dwór I poł. XIX w. pałac, kordegarda, brama 2. Luszyn pałacowy 4,8 XIX/XX w. wjazdowa i ogrodowa 3. Model dworski 4,5 dwór I poł. XIX w. 4. Skrzeszewy dworski 2,6 pałac, brama poł. XIX w. 5. Kąty dworski 3,6 dwór, spichlerz XIX w. Gmina Sanniki 1. Sanniki pałacowy 6,8 II poł. XVIII w. Gmina Szczawin Kościelny 1. Dobrów dworski 6,0 spichlerz II poł. XIX w. 2. Kamieniec dworski 2,5 dwór, oficyna, spichlerz II poł. XIX w. 3. Słup dworski 2,2 dwór pocz. XIX w. 4. Staw dworski 5,5 dwór, rządcówka I poł. XIX w. 5. Suserz dworski 2,4 dwór II poł. XIX w. dwa dwory, oficyna, 6. Trębki dworski 5,8 poł. XIX w. ogrodzenie, gorzelnia 7. Waliszew dworski 1,5 bez architektury poł. XIX w. 8. Szczawin Kościelny dworski 3,5 dwór bez cech stylowych II poł. XIX w.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 73 (aktualizacja) ______ Tereny zieleni

Dużą rolę w lokalnym krajobrazie odgrywają tereny zieleni jak: parki, zieleńce czy tereny zieleni osiedlowej. Na terenie powiatu gostynińskiego zajmują one powierzchnię 49,2 ha. W skład terenów zielonych powiatu gostynińskiego wchodzą: ♦ 2 parki spacerowo-wypoczynkowe o powierzchni 28,9 ha: − gmina Gostynin –19,3 ha, − gmina Sanniki – 9,6 ha, ♦ 6 zieleńców o powierzchni 5,3 ha: − 4 - miasto Gostynin, powierzchnia 4,4 ha, − 2 - gmina Sanniki, powierzchnia 0,9 ha, ♦ tereny zieleni osiedlowej o powierzchni 15 ha (miasto Gostynin).

Lasy

Najbardziej naturalną formacją przyrodniczą, nierozerwalnie związaną z krajobrazem są lasy. Są one naturalnym bogactwem i stanowią niezbędny czynnik równowagi ekologicznej. Od zarania wieków pełniły one różnorakie funkcje, które były zmienne w czasie, lecz zawsze ważne dla rozwoju materialnego i kulturalnego, gdyż wywierały ogromny wpływ na wszystkie dziedziny ludzkiego życia. Lasy spełniają szereg ważnych funkcji, do których można zaliczyć m. in. funkcję ochronną (kształtowanie klimatu, regulację obiegu wody, ochrona przed erozją, powodziami) oraz gospodarczą (zdolność do produkcji biomasy). Lasy są dobrem ogólnospołecznym kształtującym jakość życia człowieka. Powierzchnia lasów na terenie powiatu gostynińskiego, wg ewidencji gruntów stan na dzień 31.12.2012 r., zajmuje 14 143,1 ha, co odpowiada 23% lesistości. Najbardziej zalesioną gminą w powiecie jest miasto Gostynin - ponad 52% ogólnej powierzchni miasta, najmniej zaś gmina Sanniki - 5,87%.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 74 (aktualizacja) ______Tabela 16. Stan lasów na terenie powiatu gostynińskiego wg ewidencji gruntów na dzień 31.12.2012 r. Powierzchnia gruntów leśnych (ha) Zalesienia Lesistość Lp. Gmina publiczne ogółem ogółem prywatne (%) ogółem (ha) 1. m. Gostynin 1697,2 1665,2 32,0 52,39 0 2. Gostynin 8499,2 6075,2 2424,0 31,44 0 3. Pacyna 670,1 551,1 119,0 7,42 2,2 4. Sanniki 554,7 292,7 262,0 5,87 0 Szczawin 5. 2721,9 1879,9 842,0 21,41 0 Kościelny Razem 14143,1 10464,1 3679,0 23 2,2

W strukturze własnościowej gruntów leśnych powiatu gostynińskiego dominują grunty leśne publiczne - 74% ogólnej powierzchni gruntów leśnych, w tym 99,1% to lasy Skarbu Państwa. Lasy zazwyczaj występują na terenach o najsłabszych glebach. Ze względu na typy siedliskowe dominuje bór świeży. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna zwyczajna z dębem szypułkowym i bezszypułkowym. W 2012 roku z zasobów lasów powiatu gostynińskiego pozyskano 571 m 3 drewna (grubizny) pochodzących głównie z lasów prywatnych. Lasy ziemi gostynińskiej są niewątpliwie atrakcją tego terenu, tworzą one zwarte kompleksy głównie w jej północnej części. Lasy Państwowe w swojej działalności przyjęły jedną z istotnych form, którą jest edukacja przyrodniczo-leśna. W wyniku realizacji Polskiej Polityki Ochrony Zasobów Leśnych został utworzony leśny kompleks promocyjny (LKP) – „Lasy Gostynińsko- Włocławskie”, dzięki którym stał się możliwy szerszy kontakt społeczeństwa z leśnikami. Działalność edukacyjna prowadzona na terenie LKP ma na celu promowanie proekologicznej i zrównoważenia gospodarki leśnej, kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz właściwego stosunku do lasu, jak również rozwój wielostronnej i racjonalnej współpracy z organizacjami ochrony przyrody i stowarzyszeniami ekologicznymi. Osiągnięcie tych celów stało się możliwe dzięki stworzeniu w LKP rozwiniętej infrastruktury dydaktyczno- turystycznej (ośrodki edukacji ekologicznej, izby przyrodniczo-leśne, sale edukacyjne, ścieżki dydaktyczne, baza noclegowa). Leśne kompleksy promocyjne można uznać za szczególne obszary o znaczeniu naukowym i badawczym. LKP są alternatywą dla nadmiernie przeciążonych ruchem turystycznym parków narodowych.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 75 (aktualizacja) ______Prowadzona przez Lasy Państwowe polityka promocji ekologicznej gospodarki leśnej pozwoliła na utworzenie 19 LKP, które zajmują łączną powierzchnię 999 237 ha. Na terenie województwa mazowieckiego są 3 leśne kompleksy promocyjne, w tym: Lasy Gostynińsko-Włocławskie o powierzchni 53 093 ha, położone w nadleśnictwach: Włocławek, Gostynin, Łąck. W nadleśnictwie Gostynin i Łąck o powierzchni 27 971 ha. W lasach Nadleśnictw Gostynin i Łąck funkcjonują ośrodki edukacji przyrodniczo-leśnej, ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne Wydzielone kompleksy leśne to tereny o szczególnych walorach przyrodniczych.

Zalesienia Prowadząc zalesienia odłogów i ugorów można sukcesywnie powiększać powierzchnie lasów. W latach 2009-2012 na terenie powiatu gostynińskiego zalesiono 28,6 ha gruntów. Zalesienia polegają na zakładaniu upraw leśnych na gruntach pozostających dotychczas poza uprawą leśną tj. na gruntach innych niż leśnych. Do zalesień gruntów nieleśnych zaliczamy zalesienia na gruntach rolnych nieprzydatnych produkcji rolnej, nieużytkach oraz innych gruntach nadających się do zalesienia i określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Podstawą prac zalesieniowych w Polsce jest „Krajowy Program Zwiększania Lesistości” (KPZL). Głównym celem tego programu jest wzrost lesistości kraju do 30% w 2020 roku i 33% w roku 2050, zapewnienie optymalnego przestrzenno-czasowego rozmieszczenia zalesień oraz ustalenie priorytetów ekologicznych i gospodarczych instrumentów, a także instrumentów realizacyjnych.

Stan zdrowotny i zagrożenia lasów Stan zdrowotny lasów jest funkcją czynników biotycznych, abiotycznych i antropogenicznych. Wpływają one na złożony układ ekosystemu leśnego. Za miernik kondycji lasów uznaje się poziom redukcji powierzchni asymilacyjnej drzew (defoliacji koron) w stosunku do drzew zdrowych w danych warunkach siedliskowych i klimatycznych. Stan zdrowotny i sanitarny lasów ogólnie został określony jako zadowalający i dobry. Poważniejsze zagrożenia ze strony owadów i grzybów pasożytniczych nie występowały poza lokalnymi przypadkami.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 76 (aktualizacja) ______Poprawa zdrowotności lasów wynika z obniżenia poziomu emisji zanieczyszczeń powietrza oraz zmniejszenia deficytu wodnego w okresie wegetacji. Do najważniejszych współczesnych zagrożeń dla przyrody polskiej należą: • zmiany cech siedlisk, spowodowane m.in.: eutrofizacją, odwodnieniem, zakwaszeniem gleby, bądź skażeniem toksycznymi związkami chemicznymi, • przekształcenia struktury krajobrazu i likwidacja siedlisk/ekosystemów na skutek zmian sposobów użytkowania ziemi, • fragmentacja siedlisk, • negatywna presja człowieka na gatunki postrzegane jako niepożądane, • nadmierna eksploatacja populacji gatunków użytkowych, • zmiany systemu uprawy i hodowli, • inwazja gatunków obcych lub zaplanowane ich introdukcje. Poważnym zagrożeniem dla środowiska leśnego są pożary. U podstaw tych zagrożeń leżą: • postawy i aspiracje życiowe znacznej części społeczeństwa wyrażające się wzrastającą konsumpcją dóbr, w tym zasobów środowiska przyrodniczego, • gwałtowny wzrost motoryzacji i związana z tym rozbudowa układów komunikacyjnych powodująca zajmowanie nowych obszarów oraz fragmentację i izolację ekosystemów, • zmiany struktury własności ziemi, szczególnie w wyniku prywatyzacji państwowych gruntów rolnych, co prowadzi do przebudowy przyrodniczych elementów krajobrazowych, • stosunkowo niska wrażliwość przyrodnicza społeczeństwa - w tym przedstawicieli władz rządowych i samorządowych, • brak dostatecznych środków na ochronę przyrody.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 77 (aktualizacja) ______

2.3. Presje wywierane na środowisko

2.3.1. Presje wywierane na powietrze

Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest emisja antropogeniczna pochodząca z działalności przemysłowej (emisja punktowa), z sektora bytowego (emisja powierzchniowa) oraz komunikacji (emisja liniowa). Na terenie powiatu gostynińskiego zanieczyszczenia do powietrza wprowadzane są przez źródła przemysłowe, energetyczne i technologiczne, kotłownie lokalne osiedli mieszkaniowych i obiektów użyteczności publicznej oraz kotłownie indywidualne budynków mieszkalnych oraz hodowla zwierząt. Źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza jest również transport. Emisja punktowa to emisja zorganizowana pochodząca z procesów spalania paliw energetycznych (elektrownie, elektrociepłownie, ciepłownie) i technologicznych (zakłady przemysłowe). Wielkość emitowanych do powietrza zanieczyszczeń ze źródeł punktowych może być szacowana w oparciu o sprawozdawczość Głównego Urzędu Statystycznego lub na podstawie danych z opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska. Szacowana przez GUS wielkości emisji zanieczyszczeń z terenu powiatu gostynińskiego pochodzi z następujących źródeł emisji: • ELGO Lighting Industries S.A. , w Gostyninie, gdzie emisja zanieczyszczeń do powietrza pochodzi z kotłowni zakładowej i procesów technologicznych. Praca zakładu odbywa się przez cały rok z różnym obciążeniem. Główne zanieczyszczenia wprowadzane do powietrza to zanieczyszczenia energetycznego spalania paliwa w kotłowni.; • Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Gostyninie – podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza są kotły do wytwarzania energii cieplnej dla potrzeb grzewczych miasta. Źródło pracuje przez cały rok z różnym obciążeniem. Zanieczyszczenia wprowadzane do powietrza to typowe zanieczyszczenia energetyczne tj. pył, dwutlenek siarki i azotu oraz tlenek węgla; • Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Budowlanych S.A . w Gostyninie Wytwórnia Mas Bitumicznych w Skrzanach – zanieczyszczenia powstają w procesie technologicznych wytwarzania masy bitumicznej i są to zanieczyszczenia: dwutlenek siarki, tlenki azotu,

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 78 (aktualizacja) ______tlenek i dwutlenek węgla, pył oraz węglowodory. Źródło pracuje przez cały rok z różnym obciążeniem. • IZOLBET Spółka z o.o. Spółka Komandytowo-Akcyjna w Gostyninie przy ul. Kowalskiej 9 - zanieczyszczenia powstają głównie w Zakładzie Produkcji Styropianu – podczas produkcji styropianowych płyt izolacyjnych i styropianowych płyt izolacyjnych hydrofobowych oraz w Zakładzie Suchych Mieszanek Budowlanych, Tynków Akrylowych podczas produkcji suchych mieszanek budowlanych (klejów i zapraw) i cementów, oraz tynków akrylowych i mas hydroizolacyjnych. Głównymi zanieczyszczeniami wprowadzanymi z tego Zakładu są: węglowodory alifatyczne, styren, pył zawieszony PM10, dwutlenek siarki i dwutlenek azotu. Źródło pracuje przez cały rok z różnym obciążeniem. • Przedsiębiorstwo Rolno – Spożywcze „DUBIELAK” Dariusz Dubielak w Gostyninie przy ul. Płockiej 8, 09-500 Gostynin – zanieczyszczenia powstają w Instalacji technologicznej - piekarni mechanicznej z pieca piekarniczego i smażalnia. Głównymi zanieczyszczeniami wprowadzanymi z tego Zakładu są dwutlenek siarki i dwutlenek azot. Źródło pracuje przez cały rok z różnym obciążeniem. • Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego i Zagospodarowania Terenów Zielonych „BUDROX” Sp. z o.o. ul. Płocka 44a, 09-500 Gostynin – zanieczyszczenia powstają w instalacji technologicznej do produkcji płyt styropianowych. Głównymi zanieczyszczeniami wprowadzanymi do powietrza są styren, etylobenzen, ksylen i węglowodory alifatyczne.

Tabela 17. Emisja zanieczyszczeń do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie gostynińskim w roku 2012. (źródło: GUS) Emisja zanieczyszczeń do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych Emisja [Mg/rok] Emisja zanieczyszczeń pyłowych: ogółem 3 ze spalania paliw 3 Emisja zanieczyszczeń gazowych: ogółem 25648 ogółem (bez dwutlenku węgla) 117 dwutlenek siarki 23 tlenki azotu 22 tlenek węgla 3 dwutlenek węgla 25531 Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń: pyłowe 720 gazowe 106

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 79 (aktualizacja) ______

Oprócz wymienionych zakładów na terenie powiatu znajdują się inne obiekty przemysłowe emitujące zanieczyszczenia do powietrza, zaliczamy do nich m. in. zakłady przemysłu spożywczego, w tym zakłady mięsne, piekarnie, zakłady przetwórstwa zboża; zakłady komunalne; inne zakłady i obiekty (np. fermy zwierząt). Większość z wymienionych powyżej zakładów emituje do atmosfery zanieczyszczenia powstające podczas spalania paliw zarówno do celów energetycznych jak i technologicznych, są to więc typowe zanieczyszczenia energetyczne (pyły, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla).

Tabela 18. Wykaz firm, posiadających zezwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza z terenu powiatu gostynińskiego (źródło: Wydz. RL. Starostwo Powiatowe w Gostyninie; stan na dzień: 30.09.2013r.).

L.p. Podmiot Data Data Znak sprawy wydania obowiązywania 1 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej 16.12.2013r. 16.12.2023 r. RL.6224.1.2013.PB Sp. z o.o., ul. Kolejowa 24, 09-500 Gostynin 2 Przedsiębiorstwo Robót Drogowo- 31.12.2005r. 31.12.2015 r. RLO.7644-75/05 Budowlanych S.A, RLO.7644-45/07 ul. Krośniewicka 5, 09-500 Gostynin 3 „IZOLBET” Kazimierz Majchrzak i 12.03.2008r. 12.03.2018 r. RLO.7644-63/05/08 ze Wspólnicy Sp. jawna, zmianami ul. Kowalska 9, 09-500 Gostynin 4 Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego i 30.08.2007r. 30.08.2017 r. RLO.7644-44/07 Zagospodarowania Terenów Zielonych „BUDROX” Sp. z o.o., ul. Płocka 44a, 09-500 Gostynin 5 ELGO Lighting Industries S.A., 08.01.2007r. 08.01.2017 r. RLO.7644-72/06/07 ul. Kutnowska 98, 09-500 Gostynin 6 Przedsiębiorstwo Rolno – Spożywcze 30.11.2012 r. 30.11.2022 r. RL.6224.1.2012.AW „DUBIELAK” Dariusz Dubielak ul. Płocka 8, 09-500 Gostynin 7 PA CONEX Sp. z o.o. 02.10.2009 r. 02.10.2019 r. RLO. 7644-32/09 ul. Ziejkowa 2a, 09-500 Gostynin

Bardzo istotnym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest niska emisja z lokalnych kotłowni opalanych węglem kamiennym (emisja powierzchniowa). Dotyczy to w przeważającej ilości osiedli domków jednorodzinnych oraz terenów wiejskich. Ważnym źródłem emisji zanieczyszczeń i odorów są fermy drobiu i oczyszczalnie ścieków.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 80 (aktualizacja) ______Duży wpływ na jakość powietrza ma emisja liniowa ze środków transportu. Źródła te emitują zanieczyszczenia, w których duży udział stanowi tlenek węgla, dwutlenek azotu i pył PM10. Czynnikiem mającym znaczący wpływ na wielkość emisji pyłu PM10 do środowiska jest również pylenie wtórne z dróg, które powstaje m. in. w wyniku ścierania opon, klocków hamulcowych i nawierzchni jezdni.

2.3.2. Presje wywierane na wody powierzchniowe i podziemne

Istotnym problemem ekologicznym w województwie mazowieckim jest zanieczyszczenie wód. Następstwem ich degradacji jest ograniczenie możliwości ich użytkowania do celów komunalnych, rekreacyjnych oraz przemysłowych, jak również zagrożenie dla stanu ekosystemów wodnych i od wód zależnych. Na jakość wód powierzchniowych wpływają uwarunkowania naturalne: warunki klimatyczne, hydrograficzne, tempo przebiegu procesów biohydrochemicznych w wodach (tzw. zdolność samooczyszczania się wód), presje antropogeniczne. Do głównych presji wywieranych na środowisko wodne należą: • pobór wód, • emisja ścieków ze źródeł przemysłowych i komunalnych, • odprowadzanie ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych, • niewystarczające skanalizowanie obszarów zurbanizowanych, • niewłaściwy sposób postępowania z wodami opadowymi i roztopowymi, • zanieczyszczenia obszarowe, • niewłaściwa gospodarka odpadami.

2.3.2.1. Pobór wód

Ważnym czynnikiem, który może powodować zagrożenia dla wód podziemnych jest nieracjonalny pobór wód. Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w powiecie gostynińskim w 2012 roku, wg danych GUS, wyniosło 2484,8 dam 3 (1 dam 3 = 1000 m 3). Struktura wykorzystania pobieranej wody przedstawia się następująco: − przemysł – 46 dam 3 (1,85%) − eksploatację sieci wodociągowej – 1757,8 dam 3 (70,7%), − rolnictwo i leśnictwo - 681 dam 3 (27,4%).

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 81 (aktualizacja) ______Do celów przemysłowych i zaopatrzenia ludności pobierana jest tylko woda podziemna. Wody powierzchniowe wykorzystywane są na potrzeby rolnictwa i leśnictwa. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że wody przeznaczone na cele przemysłowe prawie w całości wykorzystywane są w procesach, podczas których mają one kontakt z żywnością.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 82 (aktualizacja) ______

Tabela 19. Wykaz ważniejszych ujęć wód podziemnych eksploatowanych na terenie powiatu gostynińskiego dla potrzeb zaopatrzenia ludności w wodę, przemysłowych i rolnictwa (źródło: Wydz. RL Starostwo Powiatowe w Gostyninie; wg stanu na dzień 31.12.2013 r. ).

Poziom Położenie Głębokość Zasoby eksploatacyjny Wielkość poboru L.p. Użytkownik (gmina, studni eksploatacyjne 3 Uwagi warstwy 3 [m /dobę] miejscowość) [m p.p.t.] [m /h] wodonośnej Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o., ul. na potrzeby zaopatrzenia 1. K-l 363,0 m 70,00 Bagnista 6, 09-500 Gostynin Gostynin, trzeciorzęd max dobowa: 1500,00 zbiorowego

ul. Kolonia śr. dobowa:: b.d.

K-2 355,0 m 70,00

Nr - 4 99,0 m 52,00 2. na potrzeby zaopatrzenia Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o., Gostynin, max dobowa: 1700,00 zbiorowego ul. Bagnista 6, 09-500 Gostynin trzeciorzęd ul. Ziejkowa Nr-5 101,0 m 60,00 śr. dobowa:: b.d.

Nr-6 99,0 m 50,00

3 Zakład Masarski “EDLAS” Gostynin, max dobowa: 30,0 dla potrzeb zakładu Nr-1 30,0 m czwartorzęd 20,00 Edward Głębocki ul. Brzozowa 1 śr. dobowa: b.d.

Zakład Przetwórstwa Mięsa „DUBIMEX” Sp. Gostynin, max dobowa: 65,0 dla potrzeb zakładu 4 Jawna Nr -1 34,3 m czwatrorzęd 36,5 Zygmunt Dubielak ul. Bierzewicka 41B śr. dobowa: b.d.

Przedsiębiorstwo Rolno – Spożywcze Gostynin, max dobowa: 30,0 dla potrzeb zakładu 5 „DUBIELAK” Dariusz Dubielak Nr -1 24,4 m czwartorzęd 10,1 ul. Płocka 8 śr. dobowa: b.d.

Przedsiębiorstwo Rolno-Spożywcze dla potrzeb zakładu Gostynin max dobowa: 65,00 6 „Dubielak" Sp. Jawna Nr -1 34,30 m czwartorzędowe 36,50 ul. Bierzewicka 41B śr. dobowa: b.d. Zygmunt Dubielak

Polski Związek Działkowców Gostynin max dobowa: dla potrzeb ogródków 7 Nr-1 34,00m czwartorzędowe 6,0 Rodzinny Ogród Działkowy „RELAX" ul. Bierzewicka 66a śr. dobowa: 42,80 działkowych

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 83 (aktualizacja) ______Poziom Położenie Głębokość Zasoby eksploatacyjny Wielkość poboru L.p. Użytkownik (gmina, studni eksploatacyjne 3 Uwagi warstwy 3 [m /dobę] miejscowość) [m p.p.t.] [m /h] wodonośnej

Nr-1 40,5 15,0 Polski Związek Działkowców Rodzinny Gostynin max dobowa: dla potrzeb ogródków 8 czwartorzęd Ogród Działkowy „BRATOSZEWO" ul. Zazamcze 30,0 śr. dobowa: 366,00 działkowych Nr-2 40,5

Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych Nr4 45,00m 36,00 9 Zakładów Opieki Zdrowotnej im. Profesora Gostynin max dobowa: 419,93 Eugeniusza Wilczkowskiego ul. Zalesie ul. Zalesie 1 czwartorzędowe dla potrzeb zakładu śr. dobowa: b.d. ZPZOZ im. Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie Nr la 52,00m 27,00

10 max. dobowa: 456,0 Gostynin Nr-1a 110,0 m 24,00 śr. dobowa: b.d. na potrzeby zakładu ul. Kutnowska 98 czwartorzędowe i max dobowa: 747,0 na potrzeby zakładu i ELGO Lighting Industries S.A. Nr-2a 110,0 m trzeciorzędowe 20,00 śr. dobowa: b.d. pobliskiego osiedla mieszkaniowego w przypadku awarii miejskiej Nr-4 295,0 m 60,00 sieci wodociągowej

Kutnowskie Zakłady Drobiarskie Gostynin max dobowa: 68,00 dla potrzeb zakład 11 „EXDROB" S.A. Nr-1 38,50m czwartorzędowe 21,00 ul. Bierzewicka 66 śr. dobowa: b.d. Zakład Wylęgu Drobiu w Gostyninie Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Gostynin max dobowa: 280,00 dla potrzeb zakład 12 „ERA-GOST" Sp.z o.o. Nr -1 50,00m czwartorzęd 40,00 ul. Płocka 37 śr. dobowa: b.d.

na potrzeby zaopatrzenia Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin, max dobowa: 712,00 13 Nr-1 44,50m czwartorzęd 50,00 zbiorowego Solec 39c, 09-500 Gostynin Józefków śr. dobowa: b.d.

na potrzeby zaopatrzenia Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin, Nr-1 32,00m 38,00 max dpbowa: 600,00 zbiorowego 14 czwartorzęd Solec 39c, 09-500 Gostynin Bielawy śr. dobowa: b.d. Nr – 3 34,00 m 38,00

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 84 (aktualizacja) ______Poziom Położenie Głębokość Zasoby eksploatacyjny Wielkość poboru L.p. Użytkownik (gmina, studni eksploatacyjne 3 Uwagi warstwy 3 [m /dobę] miejscowość) [m p.p.t.] [m /h] wodonośnej

Nr-1 131,00m 70,00 max dobowa: 550,00 na potrzeby zaopatrzenia 15 Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin, trzeciorzęd śr. dobowa: b.d. zbiorowego Solec 39c, 09-500 Gostynin Kozice Nr-2 134,00m 70,00

gm. Gostynin, 12,00 na potrzeby zaopatrzenia Nr- 1 53,00m max dobowa: 300,00 Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. Dąbrówka zbiorowego 16 czwartorzęd śr. dobowa: b.d. Solec 39c, 09-500 Gostynin

Nr- 2 34,00m 40,00 na potrzeby zaopatrzenia Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin, max dobowa: 147,00 17 Nr -1 79,50m czwartorzęd 15,00 zbiorowego Solec 39c, 09-500 Gostynin Sieraków śr. dobowa: b.d. na potrzeby zaopatrzenia Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin max dobowa: 100,00 18 Nr -1 54,00m czwartorzęd 20,50 zbiorowego Solec 39c, 09-500 Gostynin Bierzewice śr. dobowa: d.b.

19 Nr-1 35,50m 74,00 dla potrzeb wodociągu Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin, czwartorzęd max dobowa: 1000,00 wiejskiego (zbiorowego) Solec 39c, 09-500 Gostynin Lucień śr. dobowa: b.d. Nr-2 36,00m 74,00

Nr-1 34,30m czwartorzędowe 54,00 dla potrzeb wodociągu Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin max dobowa: 00,00 20 wiejskiego (zbiorowego) Solec 39c, 09-500 Gostynin Leśniewice śr. dobowa: 480,00

T-1 120,0 m trzeciorzęd 50,00

Nr-1 27,0m 24,7 dla potrzeb wodociągu Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin, max dobowa: 200,00 21 czwartorzęd wiejskiego (zbiorowego) Solec 39c, 09-500 Gostynin Stanisławów Skrzański Nr-2 28,0 m śr. dobowa: 150,00

24,7

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 85 (aktualizacja) ______Poziom Położenie Głębokość Zasoby eksploatacyjny Wielkość poboru L.p. Użytkownik (gmina, studni eksploatacyjne 3 Uwagi warstwy 3 [m /dobę] miejscowość) [m p.p.t.] [m /h] wodonośnej Nr-1 32,00m czwartorzędowe 60,0 dla potrzeb wodociągu Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o.o. gm. Gostynin, max dobowa: 404,00 22 wiejskiego (zbiorowego) Solec 39c, 09-500 Gostynin Krzywie trzeciorzęd i śr. dobowa: 45,00 Nr-2 30,5 m 60,0 czwartorzęd

Centralne Biuro Antykorupcyjne ul. Aleje Ujazdowskie 9, Nr -1 21,50 m 22,00 00-583 Warszawa gm. Gostynin, max dobowa: 13,9 dla potrzeb Zakładu 23 Lucień, czwartorzęd śr. dobowa: 12,7 Ośrodek Szkoleniowo-Konferencyjny Centralnego Biura Antykorupcyjnego w Nr 2 40,0 m 50,00 Lucieniu ** czwartorzęd max dobowa : 114,1 Gospodarstwo Rolne w Sokołowie Nr 2 45,0m 30,00 dla potrzeb zakładu gm.. Gostynin, śr. dobowa: 83,5 24 Mirosław Lewandowski Sokołów czwartorzęd 09-513 Sokołów Nr -3 40,0 m 65,00

„Auto-Forum” s.c. G. i J. Grefka, G. Śmiałkowski gm. Gostynin, czwartorzęd max dobowa: 5,0 dla potrzeb zakładu 25 Nr-1 27,0 5,0 Bierzewice 77 Bierzewice 77 śr. dobowa: b.d. 09-500 Gostynin „FRANCE-GOST” Sp.z o.o. Gostynin, max dobowa 10,58 dla potrzeb zakładu 26 ul. Kutnowska 102 Nr-1 36,5 czwartorzęd 25,0 ul. Kutnowska śr. dobowa: 9,62 09-500 Gostynin max dobowa : 1055,00 Gmin Szczawin Kościelny gm. Szczawin Nr 2 24,00m czwartorzęd 49,20 dla potrzeb wodociągu śr. dobowa: 750,00 27 Kościelny, wiejskiego (zbiorowego)

Szczawin Kościelny Nr 3 28,00m 57,00

gm. Szczawin Nr- 1 129,00m 50,00 dla potrzeb wodociągu 28 Gminy Szczawin Kościelny max dobowa: 1176,00 Kościelny, trzeciorzęd wiejskiego (zbiorowego) śr. dobowa: 940,00 Suserz Nr- 2 131,00 m 60,5

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 86 (aktualizacja) ______Poziom Położenie Głębokość Zasoby eksploatacyjny Wielkość poboru L.p. Użytkownik (gmina, studni eksploatacyjne 3 Uwagi warstwy 3 [m /dobę] miejscowość) [m p.p.t.] [m /h] wodonośnej gm. Szczawin dla potrzeb wodociągu max dobowa: 138,00 29 Urząd Gminy Szczawin Kościelny Kościelny, Nr- 2 56,00 m czwartorzęd 60,00 wiejskiego (zbiorowego) śr. dobowa: 100,00 Pieryszew

gm. Szczawin max dobowa: dla potrzeb gospodarstwa 30 Grzegorz Kaźmierski Kościelny, Nr-1 35,0 czwartorzęd 5,5 śr. dobowa: 121,0 rolnego (do nawadniania) Suserz gm. Szczawin max dobowa:250,00 dla potrzeb gospodarstwa 31 Kamil Garstka Kościelny, Nr-1 41,2 czwartorzęd 25,00 śr. dobowa: 250,00 rolnego (do nawadniania) Łuszczanów Gminy Sanniki gm. Sanniki, Nr-2a 36,00 m 63,00 dla potrzeb wodociągu 32 max dobowa:1586,00 Sanniki wiejskiego (zbiorowego) śr. dobowa: 1220,00 Nr-3b 37,00 m czwartorzęd 63,00

dla potrzeb wodociągu gm. Sanniki, Nr-1 42,00m czwartorzęd 90,00 max dobowa: 33 Gminy Sanniki wiejskiego (zbiorowego) Osmolin - Lubików śr. dobowa: 1000 Nr-2 40,00m 90,00 gm. Sanniki, czwartorzęd i max dobowa: dla potrzeb gospodarstwa 34 Sławomir Majewski Nr-1 70,0 19,40 Staropól trzeciorzęd śr. dobowa: 155,00 rolnego (do nawadniania) gm. Sanniki, max dobowa: dla potrzeb gospodarstwa 35 Wiktor Orlik Nr-1 34,0 czwartorzęd 24,00 Staropól śr. dobowa: 190,00 rolnego (do nawadniania) gm. Sanniki, max dobowa: dla potrzeb gospodarstwa 36 Mariusz Orlik Nr-1 38,0 czwartorzęd 17,0 Aleksandrów śr. dobowa: 130,00 rolnego (do nawadniania) gm. Sanniki, max dobowa:5,0 dla potrzeb gospodarstwa 37 Krzysztof Szafraniec Nr-1 29,0 czwartorzęd 5,0 Czyżew 57 śr. dobowa: b.d. rolnego (do nawadniania)

gm. Sanniki, max dobowa: 150,0 dla potrzeb gospodarstwa 38 Krzysztof Łykowski Nr -1 27,0 czwartorzęd 19,0 Aleksandrów 2 śr. dobowa: b.d. rolnego (do nawadniania)

gm. Sanniki, Nr-1 24,00m 12,00 dla potrzeb gospodarstwa Bogdan Szafraniec czwartorzędowe max dobowa: 350,00 39 Czyżew 46 rolnego (do nawadniania) śr. dobowa: b.d. Nr-2 40,50m 12,00

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 87 (aktualizacja) ______Poziom Położenie Głębokość Zasoby eksploatacyjny Wielkość poboru L.p. Użytkownik (gmina, studni eksploatacyjne 3 Uwagi warstwy 3 [m /dobę] miejscowość) [m p.p.t.] [m /h] wodonośnej 51,00 Nr-1 130,00m 44,00 (zasoby na potrzeby zaopatrzenia

40 gm. Pacyna, zatwierdzone max dobowa: 700,00 zbiorowego Gminy Pacyna trzeciorzędowe Pacyna dla studni Nr -1 śr. dobowa: 540,00

Nr-2 132,00m 51,00 i Nr-2)

Nr -1 30,00m 18,00 max dobowa: 450,00 dla potrzeb wodociągu 41 Gminy Pacyna gm. Pacyna, czwartorzędowe śr. dobowa: 345,00 wiejskiego (zbiorowego) Anatolin Nr-2 31,00m 27,00 Powiatowy Dom Pomocy Społecznej w gm. Pacyna, max dobowa: b.d. 42 Nr-1 118,00m trzeciorzędowe 13,00 dla potrzeb zakładu Czarnowie Czarnów śr. dobowa: 206,68

Nr-2 75,00m 12,00

Zakład Opiekuńczo-Leczniczy Dla Dorosłych gm. Pacyna max dobowa: dla potrzeb zakładu 43 Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Nr-1 133,00m czwartorzędowe 4,00 Skrzeszewy śr. dobowa: 32,00 Maryi

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 88 (aktualizacja)

______

2.3.2.2. Gospodarka ściekowa

Z 17 większych obiektów – oczyszczalni ścieków gminnych i zakładowych położonych w powiecie gostynińskim, do wód lub do ziemi w 2012 roku, wg danych GUS, odprowadzono około 831,0 dam 3 (785,0 dam 3 – ścieki komunalne oczyszczone odprowadzone ogółem + 46,0 dam 3 – ścieki przemysłowe oczyszczone odprowadzone ogółem).

Tabela 20. Gospodarka ściekowa w gminach powiatu gostynińskiego w 2012 roku (źródło GUS) . Ścieki Ludność Ilość obiektów przemysłowe Wielkość Oczyszczane obsługiwana Miasto/ odprowadzających i komunalne oczyszczalni razem przez Gmina ścieki komunalne wymagające 3 komunalnych (dam *) oczyszczalnie i przemysłowe oczyszczenia w RLM 3 ścieków (%) (dam *) m. Gostynin 3 1260 670 18689 45957 gm. Gostynin 6 53 49 1430 2736 gm. Pacyna 4 13 13 180 200 gm. Sanniki 3 39 39 720 870 gm. Szczawin 2 20 20 1067 1053 Kościelny Powiat 18 1385 791 22086 50816 Gostyniński * 1 dam 3 = 1000 m 3

Z ogólnej ilości emitowanych w powiecie gostynińskim ścieków około 85% stanowią ścieki komunalne odprowadzane do rzeki Skrwy Lewej przez Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Gostyninie. Zakład kieruje do Skrwy Lewej ścieki socjalno – bytowe z obiektów mieszkalnych i usługowych oraz ścieki technologiczne z głównych zakładów zlokalizowanych w mieście: m. in. z ELGO Lighting Industrie S. A., PPH „HOMAR”, KZWD „EXDROB”, „ALU KOLOR” Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o. o., „Dubimex” Zakład Przetwórstwa Mięsa Sp. j. Zygmunt Dubielak, Przedsiębiorstwo Rolno – Spożywcze „Dubielak” Dariusz Dubielak, Petecki Sp. zo. o. Zakład w Gostyninie, HW Pietrzak Holding Sp. z o. o. Oddział Gostynin, IZOLBET Sp. z o. o. S. K. A., Zakład Masarski EDLAS Edward Głębocki. Udział ścieków przemysłowych z Gostynina

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 89 (aktualizacja)

______wynosi tylko 6% ogółu odprowadzanych ścieków komunalnych z miasta, a około 50 % to ścieki opadowe i roztopowe. Obiektami przekraczającymi warunki pozwolenia wodnoprawnego w 2008 roku były: oczyszczalnia gminna w Sannikach oraz oczyszczalnia Okręgowej Spółdzielni

Mleczarskiej w Sannikach, które przekroczyły dopuszczane stężenia BZT 5. Gminna oczyszczalnia ścieków w Sannikach jest jedyną w powiecie oczyszczalnią, w której zastosowano podwyższone usuwaniem biogenów. Pozostałe zakłady odprowadzające ścieki do wód powierzchniowych nie stanowią większego zagrożenia dla środowiska wodnego, bowiem odprowadzają ścieki w małych ilościach (najwyżej do około 100 m 3/dobę). Przepustowość tych oczyszczalni jest znacznie większa niż ilość doprowadzanych ścieków, jednak zbyt krótka sieć kanalizacyjna powoduje ich niedociążenie. Zgodnie z „ Trzecią Aktualizacją Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych zatwierdzoną przez Radę Ministrów w dniu 1 lutego 2011 r. (AKPOŚK 2010) Miejska Oczyszczalnia Ścieków w Gostyninie do 2015r. powinna osiągnąć efekt ekologiczny w zakresie oczyszczania ścieków w aglomeracjach.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 90 (aktualizacja) ______Tabela 21. Główne źródła zanieczyszczenia wprowadzanych do wód lub do ziemi na terenie powiatu gostynińskiego - wykaz wybranych oczyszczalni ścieków (źródło: WIOŚ, stan na dzień: 31.12.2012 r.). Rodzaj Rodzaj metoda projektowana projektowa- Lp. Jednostka organizacyjna Położenie oczyszczalni oczyszczanych oczyszczania przepustowość odbiornik ścieków na RLM ścieków ścieków ścieków [m3/dobę] 1 Miejskie Przedsiębiorstwo Gostynin mechaniczno- komunalne, osad czynny max dobowa: 7668,00 43500 Skrwa Lewa / Wisła Komunalne w Gostyninie biologiczna przemysłowe, wspomaganie śr. dobowa: 4 800,00 18+800 / 641,30 Sp. z o.o. opadowe oczyszczania: PIX, POLIMER Oczyszczalnia ścieków w OPTIFLOC A 130 Gostyninie

miejska 2 Wojewódzki Samodzielny Zespół Gostynin - Zalesie mechaniczno- komunalne osad czynny max dobowa: 455,50 2457 Osetnica / Skrwa Publicznych Zakładów Opieki biologiczna wspomaganie śr. dobowa: 392,40 Lewa Zdrowotnej oczyszczania: PIX j 13+500 / b.d. im. Prof. Eugeniusza symultaniczne Wilczkowskiego strącenie fosforu w Gostyninie

Oczyszczalni ścieków zakładowa 3 ELGO Lighting Industries S.A. Gostynin, mechaniczno - komunalne, osad czynny max dobowa: 523 mieszanina ścieków ul. Kutnowska 98 ul. Kutnowska 98 biologiczna opadowe (w okresie wprowadzana do 09-500 Gostynin i przemysłowe deszczowym), kanalizacji miejskiej (po max dobowa: 314,0 Bioblok 4 MU- 100 podczyszczeniu w (w okresie zakładowa podczyszczalni bezdeszczowym) 6223-50/10/11 ścieków śr. dobowa: b.d. BIOMATIC)) 4 Zakład Komunalny w Solcu gm. Gostynin, biologiczna komunalne osad czynny max dobowa: 100,00 275 Skrwa Lewa 32+975 Sp. z o.o. Sokołów wspomaganie śr. dobowa: 8,00 Solec 39 c, 09-500 Gostynin oczyszczania: BioBlok MU-75 Oczyszczalnia ścieków w Sokołowie gminna

Stycznia 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 91 (aktualizacja) ______Rodzaj Rodzaj metoda projektowana projektowa- Lp. Jednostka organizacyjna Położenie oczyszczalni oczyszczanych oczyszczania przepustowość odbiornik ścieków na RLM ścieków ścieków ścieków [m3/dobę] 5 Centralne Biuro Antykorupcyjne gm. Gostynin, mechaniczno– komunalne, złoże biologiczne - dla ścieków 102 ziemia (drenaż ul. Aleje Ujazdowskie 9, Lucień, biologiczna przemysłowe oczyszczalnia : komunalnych: rozsączający) 00-583 Warszawa (wody popłuczne BIOCLERE B-95 max dobowa: 13,9 Ośrodek Szkoleniowo- z SUW) śr. dobowa: 12,7, Konferencyjny Centralnego Biura Antykorupcyjnego w Lucieniu * - dla ścieków zakładowa przemysłowych (wód popłucznych z SUW) max dobowa: 1,8 śr. dobowa: 3,6 6 Zakład Komunalny w Solcu gm. Gostynin, mechaniczno- komunalne osad czynny max dobowa: 101,50 376 Skrwa Lewa / Sp. z o.o. Lucień biologiczna wspomaganie śr. dobowa: 81,50 Soczewka Solec 39 c, 09-500 Gostynin oczyszczania: PIX 0 +300

Oczyszczalni ścieków w Lucieniu

gminna 7 Zakład Komunalny w Solcu gm. Gostynin, mechaniczno- komunalne max dobowa: 100,00 542 rzeki Patrówki w km Sp. z o.o. Białotarsk biologiczna śr. dobowa: 75,00 6+430 Solec 39 c, 09-500 Gostynin

Oczyszczalni ścieków w Białotarsku typu BIOCLERE gminna 8 ARION Med Sp. z o. o. ul. gm. Gostynin mechaniczno- komunalne, złoże biologiczne max dobowa: 400,00 1543 Osetnica / Wisła Zbożowa 22d, 22-827 Lublin Gorzewo biologiczna wspomaganie śr. dobowa: 400,00 2+100 / b.d. Szpital w Gorzewie ul. Kruk 5, oczyszczania- ul. Kruk 5, 09-500 Gostynin * chemiczne strącanie BIOBLOK 400

zakładowa 9 Ośrodek Wypoczynkowo - gm. Gostynin, mechaniczna komunalne osad czynny max dobowa: 20,00 b.d. ziemia Konferencyjny „Lucień" Sp. z o.o Miałkówek śr. dobowa: 12,00

zakładowa

Stycznia 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 92 (aktualizacja) ______Rodzaj Rodzaj metoda projektowana projektowa- Lp. Jednostka organizacyjna Położenie oczyszczalni oczyszczanych oczyszczania przepustowość odbiornik ścieków na RLM ścieków ścieków ścieków [m3/dobę] 10 Gmina Szczawin Kościelny gm. Szczawin biologiczna komunalne osad czynny max dobowa: 205.00 907 rzeka Osetnica / Kościelny, wspomaganie śr. dobowa: 160,00 Skrwa Lewa Oczyszczalnia ścieków w Szczawin oczyszczania: brak 5+200/b.d./16,20 Szczawinie Kościelnym Kościelny

gminna 11 Gmina Szczawin Kościelny gm. Szczawin biologiczna komunalne osad czynny max dobowa: 17,80 146 rów melioracyjny / Kościelny, śr. dobowa: 13,20 Przysowa / Słudwia Oczyszczalnia ścieków w Trębki 1+700 / b.d. / b.d. Trębkach

gminna

12 Szkoła Podstawowa gm. Szczawin biologiczna komunalne osad czynny max dobowa: 6,73 37 rów melioracyjny / Trębki 1 Kościelny, śr. dobowa: 5,61 Przysowa 09-550 Szczawin Kościelny Trębki

zakładowa 13 Gmina Sanniki gm. Sanniki, biologiczna komunalne osad czynny max dobowa: 250,00 870 rów melioracyjny / Sanniki wspomaganie śr. dobowa: 160,00 Nida / Słudwia Oczyszczalnia ścieków w oczyszczania: PIX 3,00/ 18,00 / 6,30 Sannikach

gminna 14 Okręgowa Spółdzielnia gm. Sanniki, mechaniczno - przemysłowe osad czynny max dobowa: 100,00 b.d. rów melioracyjny / Mleczarska w Sannikach Sanniki biologiczna wspomaganie śr. dobowa: 50,00 Nida / Bzura oczyszczania: 10+1000/ b.d. / b.d. zakładowa szczepy bakteryjne 15 Specjalny Ośrodek Wychowawczy gm. Sanniki, biologiczna komunalne osad czynny max dobowa 15,00 b.d. ziemia (zbiornik Zgromadzenia Sióstr Mocarzewo 13 śr. dobowa: b.d. chłonny) Zmartwychwstania Pańskiego im. Matki Celiny Borzęckiej Mocarzewo 13 09-540 Sanniki

Stycznia 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 93 (aktualizacja) ______Rodzaj Rodzaj metoda projektowana projektowa- Lp. Jednostka organizacyjna Położenie oczyszczalni oczyszczanych oczyszczania przepustowość odbiornik ścieków na RLM ścieków ścieków ścieków [m3/dobę] 16 Gmina Pacyna gm. Pacyna, mechaniczno- komunalne, osad czynny max dobowa: b.d. 200 Przysowa Oczyszczalnia ścieków Pacyna Model biologiczna wspomaganie śr. dobowa: 30,00 oczyszczania: brak gminna

17 Powiatowy Dom Pomocy gm. Pacyna, mechaniczno- komunalne złoże biologiczne max dobowa: b.d. 81 rów melioracyjny Społecznej w Czarnowie Czarnów biologiczna śr. dobowa: 24,62 „R-F” /Przysowa Czarnów 5 09-541Pacyna*

Oczyszczalnia ścieków KOS-3

zakładowa 18 Zakład Opiekuńczo - Leczniczy gm. Pacyna, mechaniczno- komunalne osad czynny śr. dobowa: 32,00 527 rów melioracyjny dla Dorosłych Zgromadzenia Skrzeszewy biologiczna „D” / Przysowa Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Skrzeszewach zakładowa 19 Gmina Pacyna gm. Pacyna, biologiczna komunalne osad czynny max dobowa: b.d. - do rowu Oczyszczalnia ścieków w Luszyn śr. dobowa: 39,00 melioracyjnego D-1 / Luszynie Przysowa

gminna

*- źródło: Wydział RL Starostwa Powiatowego w Gostyninie, stan na dzień 31.12.2013 r.

Stycznia 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 94 (aktualizacja) ______Oprócz ścieków odprowadzanych zorganizowanymi systemami kanalizacyjnymi, duże znaczenie dla zanieczyszczenia wód powierzchniowych ma nieuregulowana gospodarka ściekowa w wiejskich jednostkach osadniczych. Rosnąca ilość przyłączy wodociągowych, poprawiająca zdecydowanie warunki sanitarne gospodarstw rolnych, sprzyja jednocześnie powstawaniu w znacznie większych ilościach ścieków bytowo-socjalnych i z hodowli zwierząt. W związku z małym stopniem skanalizowania wsi, znacznie odbiegającym od ich zwodociągowania (tabela 21), ścieki gromadzone są najczęściej w zbiornikach bezodpływowych, które w dużej części są nieszczelne, a w krańcowych sytuacjach nie posiadają dna. Ścieki bytowe z tych zbiorników niejednokrotnie wywożone są na pola, do lasu albo do cieków wodnych wyczerpując ich zdolność do samooczyszczania.

Tabela 22. Gospodarka komunalna w powiecie gostynińskim w 2012 roku (źródło: GUS, urzędy gmin*) Woda Ilość Długość Korzystający Długość sieci Korzystający Nazwa dostarczana ścieków sieci z wodociągu kanalizacyjnej z kanalizacji gminy gospodarstwom (dm 3) wodociągowej w % ogółu (km)* w % ogółu domowym (km)* ludności* ludności* (dm 3**) Miasto 541,5 670,0 62,9 95 48,9 90 Gostynin* Gostynin* 374,8 49,0 339,95 84,6 38,57 9,7 Pacyna * 103,0 7,0 100,0 98 8,0 17 Sanniki 189,1 39 123,3 95 9,0 11 Szczawin 156,0 20,0 154,2 95 7,7 15 Kościelny* Powiat 1364,4 785,0 781,9 93,5 108,8 28,5 Gostynin ** 1 dam 3 = 1000 m 3

Niebagatelny wpływ na jakość wód powierzchniowych i podziemnych mają wody opadowe pochodzące z powierzchni szczelnych terenów przemysłowych, składowych, baz transportowych, portów lotniczych, centrów miast, dróg, parkingów, a także z obiektów magazynowych i dystrybucji paliw. Wody te przed wprowadzeniem do odbiorników powinny być podczyszczane w piaskownikach i separatorach. Niewłaściwa praca tych urządzeń lub ich brak powodują przedostawanie się zanieczyszczeń do odbiorników. Istotnym problemem powiatu jest również brak ujęcia wód opadowych w systemy kanalizacyjne i ich spływ powierzchniowy do wód i do ziemi.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 95 (aktualizacja) ______2.3.2.3. Zanieczyszczenia obszarowe

Poważnym zanieczyszczeniem wód powierzchniowych w powiecie gostynińskim są również zanieczyszczenia obszarowe. Są one odprowadzane do wód w sposób niezorganizowany, trudny do określenia pomiarowego. Głównym źródłem tych zanieczyszczeń są mineralne i organiczne nawozy stosowane pod uprawy oraz chemiczna ochrona roślin. Transport tych substancji z terenu zlewni odbywa się przez wody roztopowe, opadowe i infiltracyjne na całej długości rzeki. Przyczyną potęgującą to zjawisko w powiecie gostynińskim, głównie w gminach położonych w jego południowo – wschodniej i wschodniej części, jest niekorzystna struktura użytkowania terenu, a zwłaszcza bardzo niski wskaźnik lesistości tego terenu. Powyższy zespół zagrożeń doprowadza do nadmiernego wzbogacenia wód w substancje biogenne. Przeżyźnienie wód powoduje nadmierny rozwój organizmów, a ich masowy rozkład obniża parametry biochemiczne wód.

2.3.2.4. Obszary szczególnie narażone (OSN)

W dniu 10 lipca 2012 r. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie wydał rozporządzenie Nr 4/2012 w sprawie określenia wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa mazowieckiego. Rozporządzenie to określa wody powierzchniowe i podziemne położone na terenie województwa mazowieckiego w granicach obszaru działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych wskazane jako jednolite części wód powierzchniowych, zwane dalej „JCWP” i wody podziemne obszaru.

Na terenie powiatu gostynińskiego jako obszary szczególnego narażenia na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych wskazane jako jednolite części wód powierzchniowych (JCWP), uznano wody rzeki Nidy, Przysowy, Skrwy Lewej od dopływu spod Polesia Nowego do Osetnicy bez Osetnicy, Skrwy Lewej od źródeł do dopływu spod Polesia Nowego. Rozporządzenie to określa również obszary położone na terenie województwa mazowieckiego w obszarze działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, jako szczególnie narażone na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego, zwane dalej „obszarami OSN”, z których należy ograniczyć odpływ azotu ze

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 96 (aktualizacja) ______źródeł rolniczych do wód. Na terenie powiatu gostynińskiego wyznaczono obszary OSN, na terenie gm. Gostynin, gm. Szczawin Kościelny oraz gm. Pacyna i zostały określone jako OSN „Bzura”, OSN „Skrwa Lewa”. Obszary OSN obejmują obręby geodezyjne.

Tabela 23. Wykaz obrębów ewidencyjnych objętych zakresem obowiązywania Programu działań mających na celu ograniczenia odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru szczególnie narażonego Bzura i Skrwa Lewa (rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie Nr 5/2013 i nr 8/2013).

Numer ewidencyjny Jednolita część wód L.p. Nazwa obrębu Gmina obrębu powierzchniowych (JCWP) OSN Bzura 1 140402_2.0001 ANIELIN Gostynin Przysowa 2 140402_2.0009 FELIKSÓW Gostynin Przysowa 3 140402_2.0012 HALINÓW Gostynin Przysowa 4 140402_2.0020 LEŚNIEWICE Gostynin Przysowa 5 140402_2.0026 NOWA WIEŚ Gostynin Przysowa 6 140402_2.0034 SKRZANY Gostynin Przysowa 7 140403_2.0001 ANATOLIN Pacyna Przysowa 8 140403_2.0002 CZESŁAWÓW Pacyna Przysowa 9 140403_2.0003 JANÓWEK Pacyna Przysowa 10 140403_2.0005 ŁUSZCZANÓW II Pacyna Przysowa 11 140403_2.0007 MODEL Pacyna Przysowa 12 140403_2.0008 PACYNA Pacyna Przysowa 13 140403_2.0009 PODATKÓWEK Pacyna Przysowa 14 140403_2.0010 PODCZACHY Pacyna Przysowa 15 140403_2.0012 RADYCZA Pacyna Przysowa 16 140403_2.0014 RAKOWIEC Pacyna Przysowa 17 140403_2.0015 REMKI Pacyna Przysowa 18 140403_2.0016 ROBERTÓW Pacyna Przysowa 19 140403_2.0017 ROMANÓW Pacyna Przysowa 20 140403_2.0018 RYBIE Pacyna Przysowa 21 140403_2.0020 SKRZESZEWY Pacyna Przysowa 22 140403_2.0021 SŁOMKÓW Pacyna Przysowa 23 140403_2.0022 WOLA PACYŃSKA Pacyna Przysowa 24 140403_2.0023 PGR LUSZYN Pacyna Przysowa 25 140404_2.0001 ALEKSANDRÓW Sanniki Nida 26 140404_2.0003 BRZEZIA Sanniki Nida 27 140404_2.0005 CZYŻEW Sanniki Nida 28 140404_2.0006 DZIAŁY Sanniki Nida 29 140404_2.0007 KRUBIN Sanniki Nida

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 97 (aktualizacja) ______Numer ewidencyjny Jednolita część wód L.p. Nazwa obrębu Gmina obrębu powierzchniowych (JCWP) 30 140404_2.0009 LUBIKÓW Sanniki Nida 31 140404_2.0010 LWÓWEK Sanniki Nida 32 140404_2.0012 OSMOLIN Sanniki Nida 33 140404_2.0013 OSMÓLSK Sanniki Nida 34 140404_2.0014 SANNIKI Sanniki Nida 35 140404_2.0016 STAROPÓL Sanniki Nida 36 140404_2.0017 SZKARADA-SEWERYNÓW Sanniki Nida 37 140405_2.0001 ADAMÓW Szczawin Kościelny Przysowa 38 140405_2.0008 HELENÓW SUSERSKI Szczawin Kościelny Przysowa 39 140405_2.0010 HELENÓW TRĘBSKI Szczawin Kościelny Przysowa 40 140405_2.0012 JANKI Szczawin Kościelny Przysowa 41 140405_2.0016 KAMIENIEC Szczawin Kościelny Przysowa 42 140405_2.0021 MELLERÓW Szczawin Kościelny Przysowa 43 140405_2.0026 PGR TRĘBKI Szczawin Kościelny Przysowa 44 140405_2.0027 PIERYSZEW Szczawin Kościelny Przysowa 45 140405_2.0031 SŁUP Szczawin Kościelny Przysowa 46 140405_2.0035 SUSERZ Szczawin Kościelny Przysowa 47 140405_2.0036 SWOBODA Szczawin Kościelny Przysowa 48 140405_2.0037 SZCZAWIN BOROWY WIE Szczawin Kościelny Przysowa 49 140405_2.0044 WITOLDÓW Szczawin Kościelny Przysowa 50 140405_2.0046 WOLA TRĘBSKA Szczawin Kościelny Przysowa 51 140405_2.0047 DOBRÓW Szczawin Kościelny Przysowa OSN Skrwa Lewa Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 1 140402_2.0018 KLENIEW Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 2 140402_2.0023 MARIANÓW SIERAKOWSK Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 3 140402_2.0029 OSINY Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 4 140402_2.0032 SIERAKÓW Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 5 140402_2.0033 SIERAKÓWEK Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od dopł. spod Polesia 6 140402_2.0039 BABY DOLNE Gostynin Nowego do Osetnicy, bez Osetnicy Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 7 140402_2.0041 BELNO Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od dopł. spod Polesia 8 140402_2.0043 BUDY KOZICKIE Gostynin Nowego do Osetnicy, bez Osetnicy Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 9 140402_2.0049 JASTRZĘBIA Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od dopł. spod Polesia 10 140402_2.0052 KOZICE Gostynin Nowego do Osetnicy, bez Osetnicy Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 11 140402_2.0056 NIECKI Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od dopł. spod Polesia 12 140402_2.0059 OSADA Gostynin Nowego do Osetnicy, bez Osetnicy Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 13 140402_2.0060 POMARZANKI Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od dopł. spod Polesia 14 140402_2.0061 POLESIE Gostynin Nowego do Osetnicy, bez Osetnicy

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 98 (aktualizacja) ______Numer ewidencyjny Jednolita część wód L.p. Nazwa obrębu Gmina obrębu powierzchniowych (JCWP) Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 15 140402_2.0064 RUSZKÓW Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 16 140402_2.0065 RYBNE Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od dopł. spod Polesia 17 140402_2.0066 SAŁKI Gostynin Nowego do Osetnicy, bez Osetnicy Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 18 140402_2.0067 SOKOŁÓW Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od dopł. spod Polesia 19 140402_2.0070 STRZAŁKI Gostynin Nowego do Osetnicy, bez Osetnicy Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 20 140402_2.0072 ZABORÓW NOWY Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 21 140402_2.0074 ZIELENIEC Gostynin spod Polesia Nowego Skrwa Lewa od źródeł do dopływu 22 140402_2.0076 PGR SOKOŁÓW Gostynin spod Polesia Nowego Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 23 140405_2.0006 GOŁAS Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 24 140405_2.0020 ŁUSZCZANÓW I Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 25 140405_2.0030 SEWERYNÓW Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 26 140405_2.0033 STAW Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 27 140405_2.0038 SZCZAWIN BOROWY KOL Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 28 140405_2.0039 SZCZAWIN KOŚCIELNY Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 29 140405_2.0040 SZCZAWINEK Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich Osetnica od źródeł do dopł. z Bud 30 140405_2.0043 WALISZEW Szczawin Kościelny Kaleńskich, z dopł. z Bud Kaleńskich

Dla ww. OSN opracowano programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru szczególnie narażonego i ogłoszono je w rozporządzeniach Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie Nr 5/2013 – dla OSN Bzura i Nr 8/2013 – dla OSN Skrwa Lewa. Rozporządzenia te stanowią akty prawa miejscowego. Ww. Programy zostały wprowadzone, ponieważ na podstawie wyników Państwowego Monitoringu Środowiska z lat 2007 - 2009 stwierdzono w niektórych wodach powierzchniowych na terenie województwa mazowieckiego przekroczenia standardów jakości wód określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093).

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 99 (aktualizacja) ______Przekroczenia średniej wartości stężenia azotanów, powyżej której występuje eutrofizacja wód, stwierdzono w rzekach monitorowanych w zlewniach następujących jednolitych części wód powierzchniowych: Osetnicy od źródeł do dopł. z Bud Kaleńskich z dopł. z Bud Kaleńskich; ; Skrwie Lewej od dopł. spod Polesia Nowego do Osetnicy bez Osetnicy i Skrwie Lewej od źródeł do dopływu spod Polesia Nowego (dla OSN Skrwa Lewa) oraz Nidzie, Przysowie, Słudwii od Przysowy do ujścia, Słudwii od źródeł do Przysowy bez Przysowy (dla OSN Bzura). Za wody zanieczyszczone związkami azotu ze źródeł rolniczych uznaje się wody rzek monitorowanych w zlewniach jednolitych części wód powierzchniowych: Osetnica od źródeł do dopł. z Bud Kaleńskich z dopł. z Bud Kaleńskich oraz Skrwa Lewa od źródeł do dopływu spod Polesia Nowego. W ww. rozporządzeniach wprowadzających programy działań mających na celu ograniczenia odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla OSN wprowadzono: - obowiązki dla osób prowadzących działalność rolniczą na OSN w zakresie poprawy praktyki rolniczej, w tym okresy, dawki i sposoby nawożenia, warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami, zasady nawożenia pól na terenach o dużym nachyleniu, na glebach podmokłych, zalanych, zamarzniętych lub pokrytych śniegiem, w pobliżu cieków, - edukację przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego prowadzących działalność rolniczą na OSN w zakresie dobrej praktyki rolniczej oraz prowadzenie dla nich specjalistycznego doradztwa, - kontrolę przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska rolniczych źródeł zanieczyszczenia i realizacji praz prowadzących działalność rolniczą na OSN obowiązków określonych w programie, - sposób monitorowania oraz dokumentowania realizacji programu i jego efektów.

Przewiduje się, że efektem wdrożenia ww. Programów będzie: poprawa w zakresie praktyk rolniczych stosowanych na OSN, zdobycie przez prowadzących działalność rolniczą na OSN umiejętności identyfikowania, przewidywania i rozwiązywania problemów, w szczególności z zakresu ochrony środowiska, występujących w obszarach gospodarowania rolniczego, ograniczenie negatywnego wpływu rolnictwa na jakość wód.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 100 (aktualizacja) ______Mapa 5. Mapa położenia Obszarów Szczególnie Narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego na obszarze RZGW w Warszawie w województwie mazowieckim.

2.3.2.5. Melioracje wodne

Dużym zagrożeniem dla zasobów wód są melioracje. Niewłaściwa eksploatacja urządzeń melioracyjnych jest główną przyczyną pogłębiania się deficytu wody. Jednostronne zabiegi odwadniające prowadzą do uszczuplenia wód dyspozycyjnych w okresie suszy na dużych obszarach. W wyniku postępującego przesuszania i przyśpieszonego odpływu, poziom wód gruntowych ulega obniżeniu. Na terenie powiatu gostynińskiego wykonano melioracje podstawowe i szczegółowe. Za utrzymanie melioracji podstawowych odpowiada WZMiUW, a za szczegółowe właściciele gruntów odnoszący korzyści najczęściej zrzeszeni w spółkach wodnych.

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 101 (aktualizacja)

______

Tabela 24. Zestawienie długości cieków i wałów na terenie WZMiUW w Warszawie Oddział Płock Inspektorat Gostynin (wg stanu na dzień 31.12.2012 r.)

Nazwa pow. Gostynin Pacyna Sanniki Szczawin Razem Zaokr. Łącznie obiektu Gostynin

Długość m m m m m m m RZEKI Jesionka U 810 8 200 9 010 9 010 9,0 K-15 11 860 11,9 Waliszew N 1 700 1 150 2 850 2 850 2,9 Nida U Rz-24 11 430 11 430 11 750 11,8 11750 11,8 U 1 900 7 720 9 620 11 920 11,9 Osetnica Rz-25 30 620 30,6 N 14 390 4 310 18 700 18 700 18,7 U 2 620 2 620 2 620 2,6 Patrówka Rz-27 5 900 5,9 N 3 280 3 280 3 280 3,3 U 2 630 5 960 8 040 16 630 16 630 16,6 Przysowa Rz-26 22 780 22,8 N 3 200 2 950 6 150 6 150 6,2 Rakutówka N 9 200 9 200 9 200 9,2 9 200 9,2 U 10 660 10 660 11 360 11,4 Skrwa Rz-5 38 500 38,4 N 20 290 20 290 27 140 27,1 Razem U 18 620 5 960 11 430 23 960 59 970 73 736 73,7 73 736 73,7 Razem N 52 060 0 0 8 410 60 470 77 170 77,2 77170 77,2 Razem 70 680 5 960 11 430 32 370 120 440 150 906 150,9 150 906 150,9 KANAŁY I ROWY Pacyński U K-16 6 800 6 800 6 800 6,8 6 800 6,8 Łącznie 70 680 12 760 11 430 32 370 127 240 157 706 157,7 157 706 157,7 U- uregulowany/a N- nieuregulowany/a K- Kanał Rz- Rzeka

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 102 (aktualizacja)

______2.3.2.6. Inne zagrożenia wód

Duże znaczenie dla poprawy jakości wód powierzchniowych w powiecie gostynińskim ma właściwie prowadzona gospodarka odpadami. Magazynowanie odpadów powinno odbywać się w sposób kontrolowany w przygotowanych do tego odpowiednich miejscach tak aby sposób ich unieszkodliwiania miał jak najmniejszy wpływ na środowisko. Istotny problem w zakresie gospodarki odpadami stanowią dzikie wysypiska. Odpady tam gromadzone pochodzą często z gospodarstw domowych i zawierają w swym składzie odpady niebezpieczne. Wymywane z odpadów zanieczyszczenia dostają się bezpośrednio do wód lub spływają z powierzchni zanieczyszczonych. Na terenie powiatu gostynińskiego poważny źródło zanieczyszczenia wód stanowi dobrze rozwinięta baza turystyczno-rekreacyjna. Liczni turyści pozostawiają po sobie stert odpadów zarówno na brzegach jezior jak i w samych jeziorach. Zdarzają się również przypadki mycia pojazdów, naczyń i wylewanie ścieków do jezior i rzek.

2.3.3. Odpady

Wytwarzane w wyniku działalności gospodarczej oraz w związku z bytowaniem człowieka odpady są jedną z najistotniejszych przyczyn zagrożenia środowiska wpływających negatywnie niemal na wszystkie jego komponenty. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.) definiuje odpady jako każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany . Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 nr 112, poz. 1206) odpady w zależności od źródła ich powstania dzieli się na: - odpady z sektora gospodarczego, zwane odpadami przemysłowymi (grupy od 01 do 19), - odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie (grupa 20).

Odpady komunalne Na terenie powiatu gostynińskiego w 2012 roku zebrano 11,9 tys. Mg odpadów komunalnych. Odpady zbierane są w systemie pojemnikowym i odbierane są przez odbiorców wyłonionych w drodze przetargów przez gminy.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 103 (aktualizacja)

______

Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, od dnia 1 lipca 2013 roku gminy przejęły zadania związane z odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych i stały się odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie systemu odbierania odpadów komunalnych. Do końca grudnia 2013 r. na terenie miasta Gostynina odpady zbierane są w systemie pojemnikowo – workowym i wywożone są do Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych zw. dalej „RIPOK” w Płońsku, przez konsorcjum firm: Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Miasta w Gostyninie Sp. z o. o., P.P.H.U. HATREX Krzysztof Chlewiński z siedzibą w Gąbinie i „EKO-MAS” Sp. z o.o. z siedzibą w Płocku., a od 01.01.2014r. za odbiór i zagospodarowanie odpadów z ww. terenu odpowiedzialna będzie firma SITA Płocka Gospodarka Komunalna z siedzibą w Płocku przy ul. Przemysłowej 31. Na terenie gminy Gostynin odpady zmieszane są zbierane w systemie pojemnikowym przez firmę VEOLIA Usługi dla Środowiska Oddział Tomaszów Mazowiecki, natomiast odpady segregowane zbierane w systemie workowym odbierane są przez Zakład Komunalny w Solcu Sp. z o. o. jako podwykonawcę firmy Veolia. W szkołach są rozprowadzane pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów. Zebrane odpady są wywożone do RIPOK w Płońsku. Na terenie gminy Pacyna odpady są zbierane w systemie pojemnikowo – workowym, z czego odpady zmieszane odbierane są przez firmę VEOLIA Usługi dla Środowiska Oddział Tomaszów Mazowiecki, natomiast odpady segregowane są zbierane przez firmę „EKO-SERWIS” z Kutna jako podwykonawcę firmy Veolia. Zebrane odpady są wywożone do RIPOK w Płońsku. Na terenie gminy Sanniki odpady zmieszane i segregowane odbierane są przez POM „EKO-SERWIS” Sp. z o. o. ul. Nadburzańska 1/3, 99-400 Łowicz, w systemie pojemnikowym i workowym. Zebrane odpady wywożone są do Krzyżanówka powiat. kutnowski, zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego. Na terenie gminy Szczawin Kościelny odpady zmieszane i segregowane zbierane w systemie pojemnikowo – workowym odbiera firma VEOLIA Usługi dla Środowiska Oddział Tomaszów Mazowiecki, i wywozi do RIPOK w Płońsku.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 104 (aktualizacja)

______

Tabela 25. Wykaz wytwórców odpadów wytwarzających największe ilości odpadów na terenie powiatu gostynińskiego [stan na dzień 31.12.2012 r. wg http://wso.mazovia.pl i wg danych uzyskanych od podmiotów gospodarczych]. Odpady wytworzone w największych ilościach w Nazwa wytwórcy odpadu 2012 r. kod odpadu ilość wytworzona w 2012 r. [Mg] HW Pietrzak Holding Sp. z o. o. Oddział Gostynin 170405 4858,84 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 10 0182 4595,42 170405 3,59 „PETECKI” Sp. z o.o. Zakład w Gostyninie 120105 130,09 170405 19,54 IZOLBET Sp. z o. o. S. K. A. 150101 61,27 150102 28,68 ELGO Lighting Industries S. A. 070213 20,81 120101 27,78 150101 17,4 170402 22,45 170405 65,63 Miejskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. 100101 24 190801 25,14 190802 16,34 190805 334 Cegielnia Lisica 100101 34,07 101208 12 „Dubimex” Zakład Przetwórstwa Mięsa Sp.j. Zygmunt 020202 116,86 Dubielak 020204 6,17 Przedsiębiorstwo Rolno Spożywcze „Dubielak” Dariusz 020601 83,26 Dubielak 150101 9,12 Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sannikach 100101 7,2 Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe "Eko-Naft" Grzegorz 170503* 12,6 Kucharski 170904 8,32 190999 710 Kutnowskie Zakłady Drobiarskie "EXDROB" S.A. – 020102 257,5 Gostynin "SAMTRANS" Walczak Remigiusz 160103 8,96 160117 186,39 160118 5,59 160119 20,08 160120 5,52 160601* 2,96 KATHARINE TILLMANN PAPIER- UND 030307 113,48 WELLPAPPENFABRIK 080307 13,74 Oddział w Polsce 150102 1,01 Zakład Masarski "EDLAS" 020106 21,6 Głębocki Edward 020201 27,8 020202 36,7 100101 7,2 Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych ZOZ im. 190801 4,9 Prof. E. Wilczkowskiego w Gostyninie 190805 44 170405 1,89 INTERTEK POLAND Sp. z o. o. 020203 25,58 150101 1,98 "NETTO" Sp. z o.o., Sklep nr 311, 150101 21,35 Gostynin , ul. Legionów Polskich 16 150102 1,94 Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 160103 7,09 w Gostyninie Sp. z o.o.

BUDROX Sp. z o.o. 150101 3,15 Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 105 (aktualizacja)

______

Niezwykle istotnym problemem w gospodarce odpadami jest zapewnienie, wynikających ze zobowiązań unijnych odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, poprzez tworzenie sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Najważniejszymi zobowiązaniami Rzeczypospolitej Polskiej, wynikającymi z członkostwa w Unii Europejskiej, ujętymi w „Polityce ekologicznej państwa na lata 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016” są: 1) osiągnięcie do 31 grudnia 2014 r. odzysku na poziomie minimum 60% oraz recyklingu na poziomie minimum 55 % odpadów opakowaniowych, 2) sukcesywne ograniczanie masy składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, począwszy od 75% w 2010 r., poprzez 50% w 2013, aż do osiągnięcia w roku 2020 poziomu 35 % w stosunku do masy tych odpadów wytwarzanych w 1995 r., 3) zebranie w 2012 r. 25 % zużytych baterii i akumulatorów przenośnych, a w 2016 r. osiągnięcie poziomu zbierania 45 % tych odpadów, 4) zebranie w skali roku 4 kg na mieszkańca zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (pochodzącego z gospodarstw domowych). Zapewnienie odpowiednich poziomów odzysku recyklingu i odzysku niektórych grup odpadów jest niemożliwie do osiągnięcia bez wstępnej segregacji odpadów na poziomie zwykłego obywatela. Coraz ważniejszą rolę w tym względzie odgrywa szerzenie świadomości ekologicznej wśród społeczeństwa.

2.3.4. Hałas

Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska charakteryzującym się mnogością źródeł i powszechnością występowania. Ze względu na środowisko występowania możemy dokonać podziału hałasu na trzy podstawowe grupy: • hałas w przemyśle (przemysłowy), • hałas w pomieszczeniach mieszkalnych, użyteczności publicznej i terenach wypoczynkowych (komunalny), • hałas od środków transportu (komunikacyjny). Źródła hałasu ze względu na obszar ich występowania można sklasyfikować w dwóch grupach:

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 106 (aktualizacja)

______

• źródła pojedyncze np. środki komunikacji, transportu i produkcji w obiektach i na zewnątrz, • źródła zgrupowane na określonej przestrzeni np. drogi lotniska, dworce, zajezdnie, stacje rozrządowe, obiekty przemysłowe, rozrywkowe, sportowe. Dominujący wpływ na klimat akustyczny środowiska ma hałas komunikacyjny. Istotną rolę w kształtowaniu hałasu komunikacyjnego odgrywa: natężenie ruchu pojazdów, ich moc akustyczna oraz rodzaj, stan i układ dróg. Ważnymi czynnikami wpływającymi na klimat akustyczny wokół szlaków komunikacyjnych jest zagospodarowanie otoczenia oraz zastosowane rozwiązania techniczne i budowlane. Istotny jest również stan nawierzchni drogowej. Duży wpływ na systematyczny wzrost uciążliwości hałasowej ma wpływ wzrastająca ilość samochodów i to dotyczy również powiatu gostynińskiego. Bardzo często są to pojazdy stare, przywożone z krajów Wspólnoty Europejskiej, przestarzałe technologicznie i o złym stanie technicznym. Kolejnym istotnym źródłem hałasu, które wpływa na kształtowanie lokalnego klimatu akustycznego jest hałas przemysłowy. Poziomy hałasów przemysłowych kształtują się w sposób indywidualny dla każdego obiektu i zależą od zbioru maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal przemysłowych oraz prowadzonego procesu technologicznego. Głównymi źródłami hałasu przemysłowego występującymi na terenie powiatu gostynińskiego, posiadającymi decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu przenikającym do środowiska i kontrolowanymi przez WIOŚ są: • Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Budowlanych S.A. w Gostyninie Wytwórnia Mas Bitumicznych w Skrzanach, gdzie głównym źródłem hałasu jest otaczarko-suszarka; • ELGO Lighting Industries S.A w Gostyninie której zainstalowane są następujące urządzenia wytwarzające hałas: wentylatory, operatorownia, • HW Pietrzak Holding S.A. Odział w Gostyninie ul. Kolejowa 21, 09-500 Gostynin, • P.PH. EXPORT – IMPORT „ZOMAR” Marek Róg, Lwówek 72, 09-540 Sanniki. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów można przykładowo podać, że przeciętny poziom emisji dźwięku dla niektórych urządzeń hałasotwórczych wynosi: - sprężarki – od 72 do 98 dB, - pompownie – od 61 do 80 dB, - wentylatory – od 62 do 95 dB,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 107 (aktualizacja)

______

- skraplacze – od 67 do 73 dB, - kotłownie – od 66 do 82 dB. W ostatnich latach w Polsce zwiększyła się znacznie ilość wiatraków. Turbina wiatrowa jest źródłem dwóch rodzajów hałasu:. 1. tzw. hałasu mechanicznego, emitowanego przez przekładnię i generator 2. tzw. szumu aerodynamicznego, emitowanego przez obracające się łopaty wirnika, którego natężenie jest uzależnione od „prędkości końcówek” łopat (tzw. tip speed).

Dzięki zaawansowanym technologiom izolacji gondoli, hałas mechaniczny został w stoso-wanych obecnie modelach turbin ograniczony do poziomu poniżej szumu aerodynamicznego. Hałas mechaniczny może być słyszalny w starszych modelach turbin, które są nierzadko demontowane i wyprzedawane za granicą a następnie instalowane w Polsce. Poziom emitowanego hałasu mechanicznego nie wzrasta wraz ze wzrostem wielkości turbiny w takim tempie, jak obserwuje się to w przypadku szumu aerodynamicznego. W związku z tym, że źródłem szumu aerodynamicznego jest przepływające przez łopaty wirnika powietrze, hałas ten jest nieunikniony i dominuje w bezpośrednim sąsiedztwie farmy. Pomimo zmian konstrukcyjnych, mających na celu obniżenie natężenia szumu aerodynamicznego poprzez obniżenie „prędkości końcówek” śmigła (najlepiej tak, by nie przekraczała ona 65 m/s czy też wprowadzenie regulacji ustawienia kąta łopat (tzw. pitch control system), hałas aerodynamiczny został w znacznym stopniu ograniczony, ale nie udało się go wyeliminować całkowicie. Sąsiadujący z farmami wiatrowymi mieszkańcy często przyznają w przeprowadzanych badaniach opinii publicznej, że słyszą „świst” i „szum” dobiegający z rejonu inwestycji. Natężenie emitowanego przez farmę hałasu uzależnione jest od wielu czynników, przede wszystkim od sposobu rozmieszczenia turbin w obrębie farmy oraz ich modelu, ukształtowania terenu, prędkości i kierunku wiatru oraz rozchodzenia się fal dźwiękowych w powietrzu. Przykładowo, wraz ze wzrostem prędkości wiatru wzrasta poziom szumu aerodynamicznego emitowanego przez turbinę. Jednocześnie jednak wzrasta natężenie szumu wiatru, który w dużym stopniu maskuje dźwięki emitowane przez turbinę. To, w jaki sposób odbierane będą dźwięki emitowane przez turbiny (czy będą one dla nas uciążliwe czy nie), w głównej mierze uzależnione będzie od poziomu tzw. hałasu tła oraz od naszej odległości od farmy. Otaczająca przestrzeń pełna jest bowiem różnorodnych

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 108 (aktualizacja)

______dźwięków związanych z naszym codziennym funkcjonowaniem. Jeżeli ich natężenie jest zbliżone do poziomu hałasu emitowanego przez pracującą turbinę, dźwięki emitowane przez znajdującą się w naszym sąsiedztwie farmę wiatrową będą dla nas właściwie „nierozróżnialne” od otoczenia. Kluczowym narzędziem zabezpieczania przed uciążliwością ze strony hałasu generowanego przez elektrownie wiatrowe, jest utrzymanie odpowiedniej odległości tych instalacji od terenów zabudowy mieszkaniowej. Odległość ta powinna wynikać z przeprowadzonych przez ekspertów analiz, które pozwolą ustalić granice terenu, na którym nie będą przekroczone właściwe standardy akustyczne, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Dla lokalnych społeczności najistotniejszą normą jest wysokość hałasu dopuszczalna na terenie zabudowy mieszkaniowej w porze nocnej, która wynosi 45 dB. Istotne jest także określenie progu słyszalności wiatraków w punktach szczególnie wrażliwych, czyli przede wszystkim miejsc stałego przebywania mieszkańców, zwłaszcza w porze nocnej. Hałas na poziomie nieco mniejszym niż 45 dB, mimo iż nie powoduje przekroczenia norm może powodować obniżenie komfortu, jeśli będzie obcym dźwiękiem dominującym w otoczeniu, a tym samym przyczyniać się do protestów względem lokalizacji elektrowni wiatrowych. W związku z tym, że przeciwnicy farm wiatrowych często próbują wykazać ich wpływ na pogorszanie się stanu zdrowia, zarówno psychicznego jak i fizycznego, osób mieszkających w ich sąsiedztwie (Harry, 2007) , uciążliwość hałasu emitowanego przez turbiny wiatrowe oraz jego wpływ na samopoczucie i zdrowie człowieka stały się obiektem szeregu badań naukowych. Ich wyniki nie wykazały jednak, aby hałas ten mógł powodować zaburzenia zdrowia psychicznego (Swedish Environmental Protection Agency, 2003). Wyniki badania przeprowadzonego w okresie letnim (od maja do czerwca) 2000 roku w Szwecji wśród mieszkańców gospodarstw domowych zlokalizowanych w sąsiedztwie elektrowni wiatrowych, z których każdy miał widok ze swojego domu na min. 1 elektrownię wiatrową. Badania dotyczyły hałasu na zewnątrz budynków i wykazały, że hałas nieprzekraczający 32,5 dB był przez respondentów właściwie niezauważalny. 79% badanych zadeklarowało swoje przyjazne nastawienie do energetyki wiatrowej. 25% respondentów oceniło elektrownie wiatrowe jako uciążliwe, z czego większość należała do grupy

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 109 (aktualizacja)

______mieszkańców narażonych na hałas o wyższym natężeniu. Co ciekawe okazało się, że ludzie są bardziej wrażliwi na hałas emitowany przez turbiny wiatrowe niż przez inne źródła hałasu o takim samym natężeniu, np. przelatujące samoloty czy samochodowy ruch uliczny. Zjawisko to wiąże się przede wszystkim z oddziaływaniem farm wiatrowych na krajobraz, które może potęgować negatywne nastawienie ludzi do tego rodzaju inwestycji w porównaniu z innymi źródłami hałasu (dane ze strony internetowej www.oddzialywaniawiatrakow.pl).

Oprócz wymienionych źródeł hałasu na terenie powiatu spotykamy również inne obiekty emitujące hałas do środowiska, jednak obiekty te nie posiadają decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu i nie są więc kontrolowane przez służby ochrony środowiska w tym zakresie. Istotnym problemem jest wzrost liczby obiektów o charakterze usługowym i handlowym lokalizowanych w pobliżu zabudowy mieszkaniowej i jednocześnie stwarzających wysoką uciążliwość akustyczną dla mieszkańców. Zakłady przemysłowe i warsztaty usługowe są źródłami hałasu o ograniczonym zasięgu oddziaływania, wpływają one na warunki klimatu akustycznego, jednakże wpływ ten ma charakter lokalny. Takie stacjonarne źródła hałasu mogą jednak powodować uciążliwości dla osób zamieszkujących w ich najbliższym sąsiedztwie i podlegają ciągłej presji tego zjawiska.

2.3.5. Pola elektromagnetyczne.

Promieniowanie elektromagnetyczne towarzyszy człowiekowi od początku jego istnienia i do niedawna pochodziło głównie z naturalnych źródeł jakimi są Ziemia, Słońce i Wszechświat, a także z naturalnych wyładowań elektrycznych, którymi są pioruny. Oprócz pól emitowanych przez źródła naturalne występują pola wygenerowane przez źródła wytworzone przez człowieka, w których występuje przepływ prądu elektrycznego, np. sieci energetyczne, stacje radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej, radiotelefony, CB-radia, urządzenia radiowo - nawigacyjne, radiowo komunikacyjne, urządzenia elektryczne wykorzystywane w przemyśle lub w gospodarstwach domowych, aparaty telefonii komórkowej.

Szybki rozwój techniki powoduje, że w naszym codziennym życiu spotykamy coraz to nowe źródła promieniowania elektromagnetycznego. Jego oddziaływanie na organizm człowieka jest trudne do ustalenia, gdyż nie posiadamy - podobnie jak w przypadku

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 110 (aktualizacja)

______promieniowania jonizującego - receptorów, które ostrzegałyby nas o jego istnieniu. Wyjątkiem jest promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali 0,4 – 0,75 µm, które odpowiada promieniowaniu widzialnemu, oraz promieniowanie cieplne. Na dodatek skutki promieniowania nie są natychmiastowe.

Do głównych źródeł antropogenicznych promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego zalicza się: 1) urządzenia i sieci energetyczne, 2) urządzenia radiokomunikacyjne, radiolokacyjne i radionawigacyjne, 3) urządzenia elektryczne - wykorzystywane w zakładach pracy i w gospodarstwach domowych - najbardziej powszechne oddziaływanie na człowieka występuje w paśmie 50 Hz. Wynika to między innymi z faktu, że większość urządzeń jest zasilana z sieci energetycznej. Trzeba podkreślić, że w tej kategorii występuje niekontrolowany wzrost liczby źródeł. Z przyczyn technicznych ich ewidencja nie jest możliwa do przeprowadzenia.

Do sztucznych źródeł pola elektromagnetycznego, a także statycznego pola elektrycznego i magnetycznego, które towarzyszą nam w życiu codziennym, należą: odbiorniki TV i monitory komputerowe, kuchenki mikrofalowe, telefony bezprzewodowe i komórkowe, bramki w przejściach sklepów, pralki, lodówki, suszarki do włosów, aparaty CB-radio, pociągi, tramwaje, samochody, anteny nadawcze radiostacji, radary, linie energetyczne wysokiego napięcia, urządzenia przemysłowe, jak np. piece indukcyjne, piece łukowe, zgrzewarki do folii, stanowiska do naprawy TV i monitorów komputerowych itd. Na terenie powiatu gostynińskiego najpowszechniejszymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego są stacje bazowe telefonii komórkowej, co jest związane z powszechnością telefonów komórkowych i jest powodem największego oddziaływania na środowisko. Innymi źródłami pól elektromagnetycznych występującymi na terenie powiatu gostynińskiego są także linie elektryczne i urządzenia elektroenergetyczne. Na terenie powiatu znajdują się dwa Główne Punkty Zasilania, które transformują napięcie 110/15 kV. Zlokalizowane są one w mieście Gostyninie i w miejscowości Szkarada (gmina Sanniki). Przez obszar powiatu przebiegają linie elektroenergetyczne 110 kV. Uciążliwość linii mieści się w strefach ochronnych, których maksymalny zasięg wynosi: 12 m dla linii 110 kV licząc od osi skrajnych przewodów. ______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 111 (aktualizacja)

______

Tabela 26. Wykaz źródeł pól elektromagnetycznych na terenie powiatu gostynińskiego (wg rejestru prowadzonego przez Starostę Gostynińskiego dot. zgłoszeń instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a wymaga zgłoszenia, zgodnie z art. 152 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska).

Położenie Lp. Nazwa prowadzącego instalację Nazwa instalacji gmina miejscowość 1 P4 Sp. z o.o. Stacja Bazowa m. Gostynin Gostynin, ul. Taśmowa 7, 02-677 Warszawa GST3301A Gostynin ul. Kolejowa 24 2 Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. Stacja Bazowa Telefonii m. Gostynin Gostynin, Al. Jerozolimskie181, 02-222 Warszawa Cyfrowej Nr 22017 ul. Kolejowa 24 GOSTYNIN 3 Polska Telefonia Komórkowej Centertel Stacja Bazowa m. Gostynin Gostynin, Sp. z o.o. 3367/1400(F1-1657- ul. Wojska ul. Skierniewicka 10a, 01-230 Warszawa WWPL1)GOSTYNIN CITY Polskiego 28A 4 Polska Telefonia Komórkowej Centertel Stacja Bazowa Gostynin Gostynin, Sp. z o.o. 506/1395 (F1-1652-WWPL1 ul. Zalesie 1 ul. Skierniewicka 10a, 01-230 Warszawa oraz 3301 NMT) GOSTYNIN

5 P4 Sp. z o.o. Stacja Bazowa GST3302_D m. Gostynin Gostynin, ul. Taśmowa 7, 02-677 Warszawa ul. 18-go Stycznia 36 6 POLKOMTEL Sp. z o.o. Stacja Bazowa m. Gostynin Gostynin ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa BT 11240 GOSTYNIN ul. Kolonia 35 7 POLKOMTEL Sp. z o.o. Stacja Bazowa Telefonii m. Gostynin Gostynin, ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa Komórkowej u. Jana Pawła II 4 BT 13305 Gostynin 2 8 ENERGA-OPERATOR S.A. stacja elektroenergetyczna m. Gostynin Gostynin Oddział w Płocku 110/15 kV Gostynin ul. Wyszogroszka 106, 09-400 Płock 9 POLKOMTEL S.A. Stacja Bazowa POKOMTEL gm. Gostynin Lucień ul. Postępu 3 BT – 11688 LUCIEŃ 02-676 Warszawa 10 Polska Telefonia Cyfrowa Stacja Bazowa Telefonii gm. Gostynin Leśniewice Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie181 Cyfrowej Sp. z o.o. 02-222 Warszawa Nr 22032 11 Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. Stacja Bazowa Nr 22150 gm. Gostynin Lucień Al. Jerozolimskie181, 02-222 Warszawa LUCIEŃ 12 Polska Telefonia Komórkowej Centertel Stacja Bazowa 4480/1410 gm. Gostynin Lucień Sp. z o.o. (F1-1667-WWPL1) LUCIEŃ ul. Skierniewicka 10a, 01-230 Warszawa 13 POLKOMTEL S.A. Stacja Bazowa gm. Gostynin Sierakówek ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa BT 13384 14 POLKOMTEL Sp. z o.o. Stacja Bazowa gm. Gostynin Lucień ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa BT 11688 LUCIEŃ 15 POLKOMTEL S.A. Stacja Bazowa gm. Szczawin Szczawin Kościelny ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa BT – 13328 SZCZAWIN Kościelny ul. Spółdzielcza 8 16 Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. Stacja Bazowa Nr 22530 gm. Szczawin Szczawin Kościelny Al. Jerozolimskie181, 02-222 Warszawa SZCZAWIN KOŚCIELNY Kościelny ul. Spółdzielcza 8 17 Polska Telefonia Komórkowej Centertel Stacja Bazowa 5682/1428 gm. Szczawin Suserz Sp. z o.o. (F1-1685-WWPL1) SUSERZ Kościelny ul. Skierniewicka 10a, 01-230 Warszawa 18 Polska Telefonia Cyfrowa Stacja Bazowa Telefonii gm. Sanniki Sanniki, Sp. z o.o. Cyfrowej Sp. z o.o. ul. Warszawa 152 Al. Jerozolimskie181, 02-222 Warszawa Nr 22035

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 112 (aktualizacja)

______

Lp. Nazwa prowadzącego instalację Nazwa instalacji Położenie 19 Polska Telefonia Komórkowej Centertel Stacja Bazowa gm. Sanniki Osmolin, Sp. z o.o. 3367/140 ul. Kościelna 34 ul. Skierniewicka 10a, 01-230 Warszawa (F1-1658-WWPL1) OSMOLIN 20 ENERGA-OPERATOR S.A. Stacja elektroenergetyczna gm. Sanniki Szkarada Oddział w Płocku 110/15 kV Szkarada ul. Wyszogroszka 106, 09-400 Płock 21 POLKOMTEL Sp. z o.o. Stacja Bazowa gm. Sanniki Sanniki ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa BT 13301 SANNIKI

Mapa 6. Przebieg linii elektroenerge tycznych w woj. mazowieckim (na podstawie Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego).

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 113 (aktualizacja)

______

2.3.6. Poważne awarie

Pod pojęciem poważnych awarii rozumiemy zdarzenia, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Potencjalne zagrożenia wystąpieniem awarii stwarzają: • transport materiałów i substancji niebezpiecznych głównie na drogach krajowych, wojewódzkich i powiatowych, • magazynowanie materiałów i substancji niebezpiecznych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dn. 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładów o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii przemysłowych (Dz. U. Nr 58 poz.535 ze zmianami) na terenie powiatu gostynińskiego nie zlokalizowano zakładów zaliczanych do zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii przemysłowych. Istotnym zagrożeniem możliwością wystąpienia awarii przemysłowych są rurociągi przesyłające ropę naftową i produkty naftowe z PKN ORLEN w Płocku. Drogami: krajową, wojewódzkimi i transportem kolejowym przewożone są substancje niebezpieczne, co w przypadku wystąpienia wypadków drogowych może spowodować zanieczyszczenie środowiska oraz zagrożenie dla ludzi. Jedną z przyczyn wystąpienia poważnych awarii są pożary. Najczęściej występują one w rolnictwie, w lokalnych zakładach produkcyjno - usługowych oraz w lasach. Pożary w pewnych grupach obiektów ulegają sezonowemu nasileniu. W okresie letnim zwiększa się liczba pożarów na terenach wiejskich, natomiast okres wczesnowiosenny i letni to wzrost pożarów na obszarach leśnych i nieużytkach. Innymi zagrożeniami, które mogą wystąpić na terenie powiatu gostynińskiego są huragany, burze oraz gwałtowne opady atmosferyczne.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 114 (aktualizacja)

______2.3.7. Gospodarka energią

Globalne problemy ekologiczne świata – niekorzystne i zbyt szybkie zmiany klimatu, zakwaszenie opadów atmosferycznych oraz degradacja chemiczna gleb związane są ze wzrostem emisji dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu. Głównym antropogenicznym źródłem emisji tych gazów jest spalanie paliw, głównie dla celów energetycznych. Poziom zużycia energii jest stymulowany przez przemysł i gospodarstwa domowe. Relatywnie wysoki udział Polski w emisji gazów cieplarnianych ma swoje źródło w strukturze wykorzystywanych nośników energii. Mimo, że w ostatnich latach uległa ona istotnej poprawie, to jednak wciąż jeszcze dominującym pierwotnym źródłem energii jest węgiel kamienny. Biorąc pod uwagę niepokojące informacje naukowców na temat zmian klimatu, ważne jest, aby podejmować działania mające na celu zwiększenie efektywności wykorzystywania surowców energetycznych, głównie poprzez zmniejszenie energochłonności procesów produkcyjnych, zmianę struktury zużywanych paliw i przyjazne środowisku zachowanie konsumenckie (poprawa efektywności energetycznej, stosowanie źródeł energii przyjaznych środowisku). Pożądany jest także wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych. Problemy te charakterystyczne są także dla powiatu gostynińskiego. Nakłada się na nie jeszcze problem emisji zanieczyszczeń z procesów spalania w sektorze komunalno– bytowym, gdzie głównie ze względu na wysokie ceny oleju opałowego i brak dostępności w niektórych gminach do sieci gazowych, w ogrzewaniu przeważa jako paliwo węgiel kamienny. W efekcie w sezonie grzewczym następuje wzrost emisji pyłowo–gazowej na terenach zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej nie podłączonej do ogólnych systemów ciepłowniczych, między innymi także ze względu na rozproszony system osadniczy. Sporą wagę przywiązuje się do technologii energooszczędnych w przemyśle i sektorze komunalnym. Dotyczy to nowoczesnych technologii produkcyjnych, w budownictwie i gospodarce komunalnej. Coraz bardziej popularna staje się termomodernizacja budynków wykonanych w latach poprzednich. Obecnie na terenie powiatu gostynińskiego dominują indywidualne kotłownie opalane węglem. Występują także kotłownie opalane olejem opałowym, gazem propan – butan i gazem ziemnym.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 115 (aktualizacja)

______

Stopień zgazyfikowania powiatu jest niski. Z sieci gazowej korzysta jedynie 2,2% mieszkańców Gostynina i 0,1% mieszkańców wsi (5-6 podłączeń). Obejmuje ona gazociągi i urządzenia rozdzielcze, redukcyjne i pomiarowe. Sieć gazowa występuje tylko na terenie miasta Gostynina i gminy Pacyna.

Odnawialne źródła energii

Zwiększenie zainteresowania wykorzystywaniem energii ze źródeł odnawialnych, zwanej również energią zieloną lub ekologicznie czystą, spowodowane jest głównie malejącymi w skali globalnej zasobami surowców naturalnych – głównie paliw kopalnych (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny), szkodliwym działaniem spalania paliw konwencjonalnych, jak również dążeniem do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w regionach. Członkostwo w UE obliguje do zwiększania wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Dyrektywa 2009/28/WE57 w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych wytycza Polsce za cel osiągnięcie 15% udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii w 2020 r. Województwo mazowieckie posiada duży potencjał zasobów energii odnawialnej, który jednak w niewielkim stopniu jest wykorzystywany przez przedsiębiorców, osoby prywatne jak również przez samorządy lokalne. Może być to związane z dużymi nakładami finansowymi na tego rodzaju inwestycje, zawiłymi procedurami jak również niedostatecznym przygotowaniem merytorycznym lub brakiem pracowników zajmujących się energetyką, w tym odnawialnymi źródłami energii.

Odnawialne źródła energii to zasoby naturalne. Wśród nich wyróżniamy: - promieniowanie słoneczne (energia słoneczna), - energię spadku wód (energia wodna), - energię wiatru (energia wiatrowa), - energię z biomasy, - energię geotermalną (energia gorących wód głębinowych), - energię ciepła Ziemi wykorzystywaną za pomocą pomp ciepła, - energię ze spalania biogazu.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 116 (aktualizacja)

______

Teren powiatu posiada duże obszary upraw rolnych i hodowli, które są potencjalnym źródłem energii z biomasy. Ponadto istnieją dogodne warunki uprawiania roślin do celów energetycznych (wydajne gatunki wierzb i topoli). Na terenie powiatu gostynińskiego występują także dość dogodne warunki do produkcji energii cieplnej z wykorzystaniem promieniowania słonecznego przez kolektory cieczowe lub próżniowe. Kolektory słoneczne mogą być wykorzystywane do podgrzewania wody i powietrza w domkach jednorodzinnych i gospodarstwach rolnych. Na dzień dzisiejszy brak jest pełnej informacji o ilości energii odnawialnej wykorzystywanej na terenie powiatu gostynińskiego.

Na terenie powiatu gostynińskiego wykorzystywana jest głównie energia słoneczna, energia wiatrowa i ciepło ziemi – pompy ciepła. Energia słoneczna – kolektory słoneczne zamontowane są na budynkach użyteczności publicznej znajdujących się w mieście Gostynin i gminie Gostynin (pływalni miejskiej, Szkole Podstawowej w Teodorowie, w m. Kruk na budynku szpitala) oraz na domach jednorodzinnych przez osoby prywatne. Na terenie powiatu planowe do wykonania są farmy fotowoltaiczne na powierzchni do 1 ha na terenie gminy Gostynin w miejscowościach Kleniew, Anielin i Kozice oraz w mieście Gostyninie na powierzchni 1,8 ha (źródło: Urzędy Gmin wg decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji dla inwestorów prywatnych). Zgodnie z „Programem ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego na lata 2011-2014...” na terenie powiatu gostynińskiego występują najkorzystniejsze warunki do wykorzystania energii geotermalnej , ponieważ najbardziej zasobne zbiorniki wód geotermalnych związane są z niecką warszawską, przebiegającą przez zachodnią i południowo-zachodnią część województwa, w tym przez teren miasta Gostynina. Na terenie miasta Gostynina planowana jest budowa największego w Polsce, kompleksu geotermalnego. Na podstawie wyników badań wody uzyskanej z odwiertu Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego w Warszawie wydał świadectwo potwierdzające właściwości lecznicze wody. W ciągu najbliższych lat, na powierzchni ponad 20 ha, planowane jest utworzenie Ponadregionalnego Centrum Turystyki, Balneologii, Wypoczynku i Rekreacji z różnego rodzaju usługami towarzyszącymi obiektom balneologii z funkcjami handlu,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 117 (aktualizacja)

______gastronomii, usług medycznych i paramedycznych, profilaktyki zdrowia i rekreacji.

Znacznie większy zasięg wdrożeń może uzyskać tzw. płytka geotermia czyli pompy ciepła. Istniejące pompy ciepła zainstalowane są w budynku użyteczności publicznej- szpitalu w m. Kruk. W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie społeczeństwa wykorzystaniem pomp ciepła w celu zaspokajania potrzeb cieplnych. Pompy ciepła umożliwiają wykorzystanie energii cieplnej nagromadzonej w środowisku naturalnym, m.in. z cieków wód powierzchniowych i podziemnych, z powietrza, z gruntu, z procesów technologicznych. Służą one głównie do ogrzewania oraz klimatyzacji. Obecnie na terenie powiatu gostynińskiego coraz powszechniej realizowane są inwestycje mające na celu wykorzystanie ciepła Ziemi przez inwestorów prywatnych w domach jednorodzinnych.

Na terenie powiatu wykorzystywana jest również energia wiatrowa .

Tabela 27 Istniejące i projektowane elektrownie wiatrowe na terenie powiatu gostynińskiego.

Istniejące Projektowane* Nazwa gminy położenie ilość szt. położenie ilość szt. Górki Drugie 2 Kleniew 2 Gmina Gostynin Sieraków 1 Kozice 1 Baby Dolne 1 Wrząca 1 m. Sanniki 1 Krubin, 13 m. Sanniki 1 Lwówek Czyżew Gmina Sanniki m. Szkarada obręb ewid. Szkarada - 1 Sewerynów m. Suserz 1 Suserz 1 Gmina Szczawin Adamów 1 Kościelny Szczawinek 1 *wg informacji z Urzędów Gmin, na podstawie wydanych decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia

2.4. Wnioski z diagnozy stanu środowiska

W następstwie przeprowadzonej oceny stanu środowiska w poszczególnych jego elementach sformułowano wspólne, strategiczne czynniki, które uznano za ważne dla powiatu gostynińskiego przy określaniu celów, kierunków i przedsięwzięć programowych.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 118 (aktualizacja)

______

Tabela 28. Uwarunkowania wewnętrzne powiatu gostynińskiego Mocne strony Słabe strony Zasoby jakościowe wód − duże zasoby wód podziemnych, − brak izolacji poziomu czwartorzędowego − duże zasoby wód jeziornych, stanowiącego źródło zaopatrzenia w wodę − obecność wód geotermalnych mieszkańców i działalności gospodarczych, − niska jakość wód powierzchniowych, − duża podatność jezior na degradację Gospodarka wodno-ściekowa − wysoki stopień zwodociągowania powiatu, − stosunkowo niski stopień skanalizowania − wysoki stopień skanalizowania miasta gmin wiejskich, Gostynina i terenów wokół miasta, − duże spływy powierzchniowe substancji biogennych, − nieprawidłowa gospodarka ściekami związana z brakiem sieci kanalizacyjnej, − brak systemu oczyszczania ścieków w gminach, − słaby rozwój małej retencji Zasoby przyrody i krajobrazu − wysokie walory przyrodnicze i − mało parków i zieleni w środowisku krajobrazowe powiatu, wiejskim, − objęcie ochroną prawną ponad 40% − niska lesistość niektórych gmin, powierzchni powiatu, − małe zainteresowanie zalesianiem − zasobność w faunę i florę i zadrzewianiem

Powierzchnia ziemi − niski stopień degradacji powierzchni ziemi, − przewaga gleb niskich klas bonitacyjnych − dobre warunki geotechniczne − zaniechanie rekultywacji składowiska odpadów w Gostyninie − konieczność rekultywacji terenów po eksploatacji kopalin pospolitych Powietrze − dobra jakość powietrza, − niewykorzystanie możliwości wytwarzania − dobre warunki solarne i korzystne warunki energii ze źródeł odnawialnych, wiatrowe dla energii odnawialnej, − niekorzystna struktura paliw w systemach − dostępność paliw ekologicznych grzewczych, szczególnie w gospodarstwach indywidualnych Gospodarka odpadami − rozwijanie systemów zbiórki odpadów i Wdrażanie nowego systemu gospodarowania objęcie systemem zbierania odpadów odpadami. Efekty wdrażania znowelizowanej ustawy komunalnych wszystkich mieszkańców, o utrzymaniu czystości i porządku w gminie będą − rozwój tworzenie nowych zakładów znane po co najmniej rocznym obowiązywaniu zajmujących się gospodarką odpadami systemu. Niedostateczna edukacja społeczeństwa w zakresie selektywnej zbiórki odpadów. Gospodarka zasobami środowiska − wykształcona kadra zatrudniona w − niewystarczająca świadomość ekologiczna, administracji samorządowej, − niski budżet powiatu, − możliwość pozyskiwania funduszy na − brak pełnego monitoringu środowiska ochronę środowiska

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 119 (aktualizacja)

______

Tabela 29. Uwarunkowania zewnętrzne powiatu Szanse Zagrożenia − regulacje prawne zobowiązujące do − niewystarczająca świadomość ekologiczna podniesienia jakości środowiska, społeczeństwa oraz prowadzących − postęp techniczny, działalność gospodarczą, − pozyskiwanie funduszy na poprawę stanu − ciągła zmiana przepisów prawa środowiska ze źródeł zewnętrznych, ekologicznego, − zainteresowanie turystów terenami − transport przez powiat substancji cennymi przyrodniczo, niebezpiecznych, − popyt na żywność produkowaną metodami − napływ zanieczyszczeń z terenów ekologicznymi, ościennych. − możliwość udziału w programach edukacyjnych podnoszących świadomość ekologiczną społeczeństwa.

3. KLUCZOWE PROBLEMY EKOLOGICZNE WYMAGAJĄCE ROZWIĄZANIA.

● Niewystarczający stopień skanalizowania powiatu, brak podłączeń budynków mieszkalnych do istniejących sieci kanalizacyjnych

Głównym problemem ochrony wód w powiecie gostynińskim jest niski stopień skanalizowania powiatu. Zwodociągowanie na omawianym terenie jest kilkakrotnie wyższe od jego skanalizowania. Odsetek ludności korzystającej z wodociągów stanowi 93,5%, natomiast z oczyszczalni tylko 28,5%. Ścieki często gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych lub dołach chłonnych. Niejednokrotnie odprowadzane są do cieków wodnych, do drenowań, wylewane na pola i do lasów. Efektem niewłaściwej gospodarki ściekowej jest zły stan rzek i niektórych jezior.

• Niska jakość wód w rzekach i jeziorach

Wody powierzchniowe na terenie powiatu są średnio lub znacznie zanieczyszczone. Stan wód większości jezior uległ pogorszeniu. W celu poprawy jakości wód należy podjąć działania prowadzące do ograniczenia dopływu zanieczyszczeń ze źródeł punktowych oraz obszarowych. Konieczne jest uporządkowanie gospodarki ściekowej, w tym także wód opadowych, wprowadzenie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej oraz współpraca z sąsiednimi powiatami. Istotny wpływ na niewłaściwą gospodarką ściekową jest brak kontroli przez Urzędy Gmin sposobu i częstości opróżniania zbiorników bezodpływowych na

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 120 (aktualizacja)

______terenach prywatnych. Konieczna jest współpraca w ramach systemu gospodarowania odpadami określona w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami.

• Lokalne zanieczyszczenie powietrza przez źródła powierzchniowe

Teren strefy mazowieckiej, na terenie której zlokalizowany jest powiat gostyniński został zaliczony do strefy C, na terenie której występują przekroczenia wartości dopuszczalnych, lokalnie występuje pogorszenie jakości powietrza. Dotyczy to głównie osiedli domów jednorodzinnych i terenów wiejskich, na których źródłem ciepła są kotłownie opalane węglem kamiennym (gdzie często również spalane są odpady) oraz miejsc lokalizacji ferm, oczyszczalni ścieków i innych obiektów. W tej sytuacji priorytetowym działaniem jest zmiana stosowanego paliwa na źródła alternatywne tj. gaz ziemny, olej opałowy, energię wiatrową lub geotermalną.

• Negatywne oddziaływanie rolnictwa na środowisko

Istotną rolę w pogorszeniu jakości wód oraz gleb odgrywa rolnictwo. Występują przypadki niewłaściwego stosowania oraz przechowywania nawozów sztucznych i organicznych (gnojówki, gnojowicy) oraz błędy w stosowanych technikach upraw i nawożenia. W efekcie tych zjawisk występuje nadmierny spływ związków biogennych do wód i do ziemi. W związku z tym należy ograniczyć negatywne oddziaływanie rolnictwa na środowisko poprzez prowadzenie gospodarstw rolnych zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej, podnoszenie świadomości ekologicznej rolników oraz poprzez prowadzenie systematycznych kontroli gospodarstw rolnych przez wyznaczone organy administracji rządowej i samorządowej.

• Występowanie uciążliwości komunikacyjnej

Ograniczenie uciążliwości akustycznej dotyczy głównie miasta Gostynina oraz mieszkańców, których siedziby zlokalizowane są w pobliżu drogi relacji Gostynin - Kutno. Złe nawierzchnie dróg, zły stan pojazdów oraz wzmożony ruch komunikacyjny powodują dyskomfort mieszkańców. W obszarach najbardziej narażonych na hałas komunikacyjny można zastosować ekrany akustyczne lub okna o dużej dźwiękochłonności.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 121 (aktualizacja)

______4. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM

Zarządzanie „Programem Ochrony Środowiska” powinno być realizowane zgodnie z kompe-tencjami i obowiązkami podmiotów zarządzających (administracji rządowej, samorządowej) w układzie odpowiednim do poziomu (województwo, powiat, gmina, jednostki gospodarcze). Reforma ustrojowa państwa oraz zmiany prawa ekologicznego spowodowała znaczące zmiany w strukturze organizacyjnej ochrony środowiska. Struktura ta jest obecnie niezwykle złożona. Generalnie funkcjonuje na 4 poziomach: centralnym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Struktura organizacyjna ochrony środowiska nie ma charakteru hierarchicznego. Składają się na nią odrębne i niezależne od siebie organy rządowe i samorządowe, rządowa administracja zespolona i niezespolona. Dany szczebel administracji realizuje tylko te zadania, których nie można realizować na szczeblu niższym. Starosta Gostyniński jest decydentem w ochronie środowiska wydającym decyzje dla przedsięwzięć, które są klasyfikowane jako przedsięwzięcia potencjalnie znacząco oddziałujące na środowisko (spis decyzji poniżej), sprawującym nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa, spółkami wodnymi, racjonalną gospodarką łowiecką, ochroną przyrody, realizujący zadania z zakresu edukacji ekologicznej. Rodzaje decyzji z zakresu ochrony środowiska, które wydaje starosta: − pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, − decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu, − pozwolenie zintegrowane, − pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód, − pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzeń wodnych, − pozwolenie wodnoprawne na rolnicze wykorzystanie ścieków, w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z wód, − pozwolenie wodnoprawne na wprowadzenie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, − pozwolenie wodnoprawne na długotrwałe obniżenie zwierciadła wody podziemnej,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 122 (aktualizacja)

______

− pozwolenie wodnoprawne na odwadnianie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych, − pozwolenie wodnoprawne na wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów oraz ich składowanie, − pozwolenie na wytwarzanie odpadów, − decyzje zezwalające na przetwarzanie, zbieranie i transport odpadów, − koncesje na wydobywanie kopalin objętych prawem własności nieruchomości gruntowej dawniej zw. „pospolitymi” (bez użycia materiałów wybuchowych i na powierzchni nie przekraczającej 2 ha i przewidywanym rocznym wydobyciu nie przekraczającym 20 000 m 3), − sprawuje nadzór nad lasami niebędącymi własnością Skarbu Państwa Starosta odgrywa istotną rolę w kształtowaniu polityki ekologicznej powiatu oraz w edukacji ekologicznej.

Wójt pełni bardzo ważną funkcję w dziedzinie ochrony środowiska na szczeblu samorządowym. Dotyczy ona przede wszystkim planowania przestrzennego oraz spraw powiązanych z korzystaniem ze środowiska przez osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami. Rodzaje zezwoleń w zakresie ochrony środowiska, które wydaje Wójt: − decyzje o uwarunkowaniach środowiskowych, − decyzje o warunkach zabudowy (decyzja ta stanowi – obok miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego - podstawowy instrument, poprzez który organ gminy może regulować wiele zagadnień lokalnych, w tym sprawy ochrony środowiska. Jest to zatem decyzja o bardzo szerokim spektrum regulacji, jednak umieszczono ją tutaj wśród decyzji środowiskowych z uwagi na jej znaczenie w tej dziedzinie), − zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości, − zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, − decyzje w sprawie zatwierdzenia ugody zawartej między właścicielami gruntów − w sprawie zmiany stanu wody na gruntach,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 123 (aktualizacja)

______

− decyzje nakazujące usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania.

Bardzo istotną rolę w zarządzaniu Programem odgrywają inne organy administracji rządowej i samorządowej, w tym: Marszałek Województwa Mazowieckiego, Wojewoda Mazowiecki, Generalny i Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska oraz Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie.

5. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU.

5.1. Polityka ekologiczna państwa

Rada Ministrów w dniu 16.12.2008 r. przyjęła projekt Polityki ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 . Dokument w dniu 22.05.2009 r. został przyjęty przez Sejm RP i stał się obowiązującym dokumentem strategicznym resortu środowiska. Naczelną zasadą „Polityki ekologicznej państwa” jest zasada zrównoważonego rozwoju, która powinna być realizowana poprzez wdrażanie zasad pomocniczych i uzupełniających. Cele Polityki ekologicznej państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016 roku zostały sprecyzowane w 3 grupach zagadnień: 1. kierunków działań systemowych, 2. ochrony zasobów naturalnych, 3. poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego

Cele średniookresowe do 2016 r. uwzględniają: 1. Kierunki działań systemowych

− Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Głównym celem strategicznym jest doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 124 (aktualizacja)

______

− Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska Głównym celem jest uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego. Działania te powinny objąć pełną internalizację kosztów zewnętrznych związanych z presją na środowisko.

− Zarządzanie środowiskiem Celem podstawowym jest jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie.

− Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Głównym celem jest podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie”.

− Rozwój badań i postęp techniczny Głównym celem jest zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska.

− Odpowiedzialność za szkody w środowisku Celem polityki ekologicznej jest stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą w pełni ponieść jej sprawcy.

− Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym W perspektywie średniookresowej jest konieczne przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 125 (aktualizacja)

______

2. Ochrona zasobów naturalnych

− Ochrona zasobów naturalnych Podstawowym celem jest zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym) wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z różnorodnością biologiczną.

− Ochrona i zrównoważony rozwój lasów W perspektywie średniookresowej zakłada się dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.

− Racjonalne gospodarowanie zasobami wody Głównym celem jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem.

− Ochrona powierzchni ziemi Głównymi celami średniookresowymi dla ochrony powierzchni ziemi, a w szczególności dla ochrony gruntów użytkowanych rolniczo jest: • rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, • przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, • zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 126 (aktualizacja)

______

− Gospodarka zasobami geologicznymi Podstawowym celem jest racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją.

3. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego

− Środowisko a zdrowie Celem działań w obszarze zdrowia środowiskowego jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska.

− Jakość powietrza Najważniejszym zadaniem będzie dążenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych. Z Dyrektywy LCP wynika, że emisja z dużych źródeł energii, o mocy powyżej 50 MWc, już w 2008 r. nie powinna być wyższa niż 454 tys. ton dla SO2 i 254 tys. ton dla NOx. Limity te dla 2010 r. wynoszą dla SO2 - 426 tys., dla NOx - 251 tys. ton, a dla roku 2012 wynoszą dla SO 2 - 358 tys. ton, dla NOx - 239 tys. ton. Trzeba dodać, że są to limity niezwykle trudne do dotrzymania dla kotłów spalających węgiel kamienny lub brunatny nawet przy zastosowaniu instalacji odsiarczających gazy spalinowe. Podobnie trudne do spełnienia są normy narzucone przez Dyrektywę CAFE, dotyczące pyłu drobnego o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM2,5). Do roku 2016 zakłada się także całkowitą likwidację emisji substancji niszczących warstwę ozonową przez wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski.

− Ochrona wód Do końca 2015 r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych kończąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych dla wszystkich aglomeracji powyżej 2 000 RLM. Osiągnięcie tego celu będzie oznaczało przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całym kraju, a także realizację Bałtyckiego Programu Działań dotyczącego ______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 127 (aktualizacja)

______walki z eutrofizacją wód Bałtyku. Naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów wodnych jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Ten długofalowy cel powinien być zrealizowany do 2015 r. tak, jak to przewiduje dla wszystkich krajów Unii Europejskiej Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE, natomiast w polskim prawodawstwie ustawa - Prawo wodne. Cel ten będzie realizowany przez opracowanie dla każdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodno-środowiskowego kraju. W tych dokumentach planistycznych zawarte będą między innymi informacje na temat działań, które należy podjąć w terminie do końca 2012 r., aby móc osiągnąć zakładane cele środowiskowe. Plany gospodarowania wodami opracowane zostaną do grudnia 2009 r. Dokumenty te, zgodnie z ustawą - Prawo wodne, zatwierdzane są przez Radę Ministrów.

− Gospodarka odpadami

Celami średniookresowymi w zakresie gospodarki odpadami są: o utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, mniej opakowań, dłuższe okresy życia produktów itp.), o znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, o zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, o sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko (obowiązek wynikający z dyrektywy 2006/21/WE oraz ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865), o eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, o pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji, o takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 128 (aktualizacja)

______

wytworzonych w gospodarstwach domowych.

− Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych

Celem średniookresowym w zakresie ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.

− Substancje chemiczne w środowisku

Średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH. Nowa Polityka ekologiczna państwa zawiera także w każdym z ww. działań systemowych kierunki działań na lata 2009-2012, które zostały uwzględnione w projekcie zadaniowym.

5.2. Strategia rozwoju kraju

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK) jest podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety w obszarze rozwoju społeczno- gospodarczego Polski oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Strategia opracowana jest przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju, przy równorzędnym traktowaniu trzech podstawowych filarów: gospodarczego, społecznego i środowiskowego. Dokument ten uwzględnia jednocześnie najważniejsze trendy rozwoju światowej gospodarki oraz cele, jakie stawia Unia Europejska w Strategii Lizbońskiej. SRK nadaje priorytet tym działaniom w latach 2007-2015. Celem strategii jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski. Wśród pięciu priorytetów SRK na miejscu drugim wymienia „Poprawę infrastruktury podstawowej: technicznej i społecznej”, w której precyzuje m.in. potrzebę inwestycji z zakresu ochrony środowiska, w szczególności uwzględniających ochronę zasobów wodnych, poprawiających czystość i jakość wody oraz powietrza, zapewniających oszczędność energii, zabezpieczających przed katastrofami naturalnymi itp.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 129 (aktualizacja)

______

Dokument stanowi podstawę do efektywnego wykorzystania przez Polskę środków finansowych krajowych, a także z Unii Europejskiej na realizację celów społeczno- gospodarczych. SRK stanowi bazę odniesienia dla innych strategii i programów rządowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Jest też podstawową przesłanką dla Narodowej Strategii Spójności.

5.3. Program Ochrony Środowiska województwa mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 roku

W dniu 13 kwietnia 2012 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwalił „Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r.” (Uchwała Nr 104/12). Jest to trzeci program ochrony środowiska jaki powstał dla województwa mazowieckiego. Jego celem jest określenie polityki ekologicznej dla województwa mazowieckiego oraz realizacja polityki ekologicznej państwa. Uchwalony dokument powstał zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawnymi w zakresie ochrony środowiska i został sporządzony na podstawie zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Program uwzględnia najważniejsze uwarunkowania środowiskowe wynikające z opracowań strategicznych, określa konieczne przedsięwzięcia oraz szacunkowe koszty niezbędne do ich wykonania, wskazuje realizatorów poszczególnych działań, a tym samym stanowi politykę ekologiczną województwa mazowieckiego. Na podstawie analizy stanu aktualnego i uwarunkowań wynikających z dokumentów programowych dotyczących ochrony środowiska, w tym raportów z realizacji dotychczasowego programu ochrony środowiska województwa mazowieckiego, wyznaczonych zostało 5 obszarów priorytetowych dla Mazowsza: I. Poprawa jakości środowiska II. Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych III. Ochrona przyrody IV. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego V. Edukacja ekologiczna społeczeństwa

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 130 (aktualizacja)

______oraz obszar działań dotyczący „Zagadnień systemowych”. W ramach ww. obszarów wyznaczono cele średniookresowe i działania, co ujęte zostało w harmonogramie działań na lata 2011-2014 z perspektywą do 2018 r. Wymienione obszary wskazują w jakim zakresie należy zintensyfikować działania, aby osiągnąć zakładane cele środowiskowe, a tym samym poprawić jakość życia mieszkańców Mazowsza.

Cel nadrzędny Mając na uwadze, że głównym założeniem programów ochrony środowiska jest potrzeba poprawy jakości życia człowieka, za cel nadrzędny dokumentu przyjęto: „Ochrona środowiska naturalnego na Mazowszu z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, jako podstawa poprawy jakości życia mieszkańców regionu”.

OBSZARY PRIORYTETOWE W ramach obszarów priorytetowych wyszczególnione zostały niżej wymienione cele średniookresowe, których wykonanie będzie możliwe za pomocą realizacji działań ujętych w harmonogramie załączonym do Programu.

I. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA Cele średniookresowe do 2018 r.: 1. Poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego dla ozonu do 2020 r. 2. Poprawa jakości wód. 3. Racjonalna gospodarka odpadami. 4. Ochrona powierzchni ziemi. 5. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym.

II. RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH Cele średniookresowe do 2018 r.: 1. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi. 2. Efektywne wykorzystanie energii. 3. Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 131 (aktualizacja)

______

III. OCHRONA PRZYRODY Cele średniookresowe do 2018 r.: 1. Ochrona walorów przyrodniczych. 2. Zwiększenie lesistości. 3. Ochrona lasów, ze szczególnym uwzględnieniem różnorodności biologicznej.

IV. POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Cele średniookresowe do 2018 r.: 1. Przeciwdziałanie poważnym awariom. 2. Zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych. 3. Ochrona przed powodzią i suszą. 4. Ochrona przed osuwiskami. 5. Ochrona przeciwpożarowa.

V. EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA Cele średniookresowe do 2018 r.: 1. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Mazowsza. 2. Udział społeczeństwa w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska.

VI. ZAGADNIENIA SYSTEMOWE Cele średniookresowe do 2018 r.: 1. Upowszechnienie znaczenia zarządzania środowiskowego. 2. Zwiększenie roli placówek naukowo-badawczych Mazowsza we wdrażaniu ekoinnowacji. 3. Egzekwowanie odpowiedzialności za szkody w środowisku.

5.4. Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza

22 października 2012 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego podjął uchwałę Nr 211/12 w sprawie uchwalenia Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2012-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2023 z załącznikami oraz uchwałę nr 212/12 w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2012-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2023 . Działania podejmowane w zakresie gospodarki

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 132 (aktualizacja)

______odpadami i realizacja celów zawartych w przedłożonym planie gospodarki odpadami, które są zgodne z celami zawartymi w KPGO 2014, wymaga przede wszystkim dostosowania poszczególnych aspektów gospodarki odpadami gmin województwa mazowieckiego do postanowień wynikających z zapisów zmieniającego się prawa. W zakresie gospodarki odpadami, przewiduje się podjęcie następujących działań: 1. podział województwa na regiony gospodarki odpadami komunalnymi, 2. wyznaczenie regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK), a także instalacji do zastępczej obsługi poszczególnych regionów, w sposób zapewniający ich samowystarczalność pod względem zagospodarowania odpadów zmieszanych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania, 3. budowa instalacji regionalnych zapewniających samowystarczalność regionom w zagospodarowaniu odpadów zmieszanych, zielonych oraz pozostałości z sortowania przeznaczonych do składowania, 4. zwiększenie udziału metod mechaniczno-biologicznego oraz termicznego przetwarzania odpadów komunalnych, 5. Organizacja odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych przez gminy w sposób zapewniający realizację celów określonych w Części V Planu. 6. organizacja selektywnej zbiórki odpadów obejmujących frakcje: papieru, metalu, tworzyw sztucznych, szkła, opakowań wielomateriałowych i odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji, 7. tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego gromadzenia odpadów, 8. organizacja zbierania odpadów niebezpiecznych, 9. prowadzenie akcji i kampanii edukacyjnych dla mieszkańców w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi, 10. zamykanie składowisk niespełniających wymagań ochrony środowiska, 11. kontrola podmiotów zajmujących się zbieraniem, transportem, odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów. Jednym z głównych problemów w gospodarce odpadami komunalnymi jest składowanie odpadów ulegających biodegradacji. Spowodowane jest to zarówno brakiem selektywnej zbiórki bioodpadów, jak i niewystarczającą ilością instalacji do

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 133 (aktualizacja)

______zagospodarowania odpadów. W związku z tym, należy: 1. zrganizować system selektywnej zbiórki bioodpadów i odpadów zielonych, 2. zapewnić przetwarzanie bioodpadów w instalacjach gwarantujących wytwarzanie z nich produktów o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, 3. odpady zmieszane kierować do instalacji zapewniających stabilizację frakcji ulegającej biodegradacji zawartej w odpadach, 4. zapewnić budowę instalacji pozwalających na zagospodarowanie selektywnie zebranych bioodpadów oraz instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów zmieszanych, 5. podnosić świadomość ekologiczną w zakresie prawidłowych sposobów selektywnego zbierania bioodpadów, poprzez organizowanie akcji i kampanii ekologicznych informujących o przyczynach i skutkach ograniczania odpadów ulegających biodegradacji, 6. promować indywidualne zagospodarowywanie odpadów zielonych na terenach wiejskich, w przydomowych kompostownikach lub w biogazowniach rolniczych 7. umożliwić dofinansowanie zakupu przydomowych kompostowników.

Prowadzenie w odpowiedni sposób zbiórki i transportu odpadów komunalnych stanowi drogę do realizacji postawionych celów w zakresie odzysku i recyklingu. Osiągnięcie zakładanych efektów wymaga: 1) funkcjonowania systemu selektywnego gromadzenia odpadów o określonych frakcjach, przede wszystkim odpadów zielonych z ogródków i parków, papieru i tektury (w tym opakowań, gazet, czasopism itd.), odpadówopakowaniowych ze szkła (w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe), tworzyw sztucznych i metali, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, przeterminowanych leków, chemikaliów (farb, rozpuszczalników, olejów odpadowych itd.), mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlano-remontowych, 2) zapewnienia wszystkim mieszkańcom dostępu do odpowiednio oznakowanych kontenerów (w przypadku zabudowy wielorodzinnej) i specjalnych worków

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 134 (aktualizacja)

______

(w przypadku zabudowy jednorodzinnej i terenów wiejskich), w ramach objęcia terenu całego województwa systemem selektywnej zbiórki odpadów, 3) prawidłowego transportowania zebranych selektywnie odpadów komunalnych, w sposób uniemożliwiający ich zmieszanie, 4) dokonywania kontroli przedsiębiorstw transportujących odpady pod względem prawidłowości przebiegu wykonywanych przez nie usług, 5) podnoszenia świadomości ekologicznej w zakresie prawidłowych sposobów selektywnego zbierania odpadów, poprzez organizowanie akcji i kampanii ekologicznych, 6) monitorowania efektów podejmowanych działań.

Zrealizowanie przez województwo mazowieckie celu jakim jest maksymalizacja odzysku odpadów, wymaga podjęcia następujących działań: 1) zapewnienia odpowiedniej przepustowości w instalacjach do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów, dla realizowanych i planowanych inwestycji, 2) stworzenia zachęty dla inwestorów, by realizowali inwestycje strategiczne zgodnie z założeniami Planu, 3) stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce wtórne poprzez wspieranie współpracy organizacji odzysku, przemysłu i samorządu terytorialnego, 4) działania promocyjne, edukacyjne i zamówienia publiczne, promujące produkty wytwarzane z materiałów odpadowych, 5) kontrole i inspekcje w przedsiębiorstwach prowadzących odzysk i unieszkodliwianie, 6) budowy odpowiednich linii technologicznych do biologicznego i termicznego przetwarzania odpadów, w tym: − kompostowni odpadów organicznych, − instalacji fermentacji odpadów organicznych, − zakładów termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych, − instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, − Regionalnych Instalacje Przetwarzania Odpadów Komunalnych, które muszą spełniać kryteria BAT oraz wymagania określone ustawą o odpadach i aktami wykonawczymi.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 135 (aktualizacja)

______

Ponadto zrealizowane muszą zostać wymagania określone w dyrektywie w art. 5, w zakresie deponowania na składowiskach odpadów komunalnych, ulegających biodegradacji . W związku z powyższym, ograniczyć należy deponowanie na składowiskach odpadów ulegających biodegradacji, w ilości nie większej niż: − • w 2013 r. – 50% − • w 2020 r. – 35% w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.

Wdrażanie systemowych kompleksowych rozwiązań w gospodarce odpadami komunalnymi Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów Komunalnych, mają stanowić podstawę gospodarki odpadami komunalnymi w województwie mazowieckim, w zakresie zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania przeznaczonych do składowania. Ponadto zgodnie z KPGO 2014, w ramach zakładów zagospodarowania odpadów powinny funkcjonować instalacje: − do mechaniczno-biologicznego lub termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni, − do składowania przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych, − kompostowania odpadów zielonych, − do sortowania poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (fakultatywnie), − zakłady demontażu odpadów wielkogabarytowych (fakultatywnie), − zakłady przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (fakultatywnie). W przypadku braku instalacji regionalnej lub jej awarii odpady zbierane z terenu gmin wchodzących w skład danego regionu, powinny być przekazywane do instalacji przewidzianej do zastępczej obsługi tego regionu. Wyznaczone regiony gospodarki odpadami powinny obejmować co najmniej 150 tys. mieszkańców. Dla regionów powyżej 300 tys. mieszkańców KPGO 2014 jako podstawową metodę zagospodarowania odpadów zaleca ich termiczne przekształcanie, a dla mniej licznych – mechaniczno-biologiczne przekształcanie. Wszystkie wyznaczone dla województwa mazowieckiego w Planie regiony obejmują powyżej 300 tys. mieszkańców, dlatego też przyjmuje się w tym zakresie kontynuację założeń WPGO 2007-2015, tj. budowę

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 136 (aktualizacja)

______obiektu termicznego unieszkodliwiania dla aglomeracji warszawskiej, obszaru płockiego i radomskiego. Poza wybudowaniem i utrzymaniem infrastruktury gospodarki odpadami, gminy są zobowiązane do prowadzenia wspólnej gospodarki odpadami. Powiat gostyniński zlokalizowany jest w Regionie Płockim.

Do Instalacji regionalnych do obsługi regionu płockiego należą: 1. Instalacje do mechaniczno – biologicznego przetwarzania (MBP): − Instalacja MBP Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych w Kobiernikach k/Płocka Sp. z o.o., gm. Stara Biała o mocach przerobowych części mechanicznej 54 000 Mg/rok i biologicznej 30 000 Mg/rok ( RIPOK ), − Instalacja MBP Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Płońsku Sp. z o.o. składająca się z sortowni odpadów zmieszanych i selektywnie zebranych i kompostowni odpadów posortowniczych i zielonych selektywnie zebranych zlokalizowana w m. Poświętne o mocach przerobowych części mechanicznej 60 000 Mg/rok i biologicznej 33 820 Mg/rok ( RIPOK ).

2. Składowiska odpadów komunalnych: − Składowisko odpadów w m. Rachocin, gm. Sierpc – pojemność pozostała do wypełnienia 399 475 m³ ( RIPOK ), − Składowiska regionalne nie mogą przyjmować zmieszanych odpadów komunalnych (20 03 01).

3. Instalacje do zastępczej obsługi regionu płockiego Sortownie zmieszanych odpadów komunalnych: − Sortownia odpadów komunalnych zmieszanych i selektywnie zebranych w m. Rachocin o mocy przerobowej 22 000 Mg/rok – Zakład Usług Komunalnych w Sierpcu ( zastępcza, po rozbudowie RIPOK ), − Sortownia zmieszanych odpadów komunalnych w m. Żuromin o mocy przerobowej 6 000 Mg/rok – Zakład Usług Remontowych i Konserwacyjnych w Żurominie ( zastępcza, do czasu wybudowania RIPOK ), − Sortownia odpadów komunalnych zmieszanych i zebranych selektywnie w m. Sochaczew o mocy przerobowej 8 500 Mg/rok – Przedsiębiorstwo Produkcyjno –

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 137 (aktualizacja)

______

Handlowo – Usługowe „ZEBRA” Sp. j. w Sochaczewie ( zastępcza, do czasu wybudowania RIPOK ). Kompostownie odpadów zielonych: − Kompostownia odpadów zielonych Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych w Kobiernikach k/Płocka Sp. z o.o., gm. Stara Biała o mocy przerobowej 3 000 2 Mg/rok ( zastępcza, po uzyskaniu zezwolenia - RIPOK ), − Kompostownia odpadów zielonych Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Płońsku Sp. z o.o. w m. Poświętne o mocy przerobowej 1 000 Mg/rok ( zastępcza, 2 po uzyskaniu zezwolenia - RIPOK ). Składowiska odpadów komunalnych (spełniające wymagania): − Składowisko odpadów w m. Jaskółowo, gm. Nasielsk – pojemność pozostała do wypełnienia 91 080 m³ ( zastępcza, po rozbudowie – RIPOK ), − Składowisko odpadów w m. Cieszewo, gm. Drobin – pojemność pozostała do wypełnienia 15 203 m³ ( zastępcza, po rozbudowie – RIPOK ), − Składowisko odpadów w m. Dalanówek, gm. Płońsk – pojemność pozostała do wypełnienia 141 313 m³ ( zastępcza, po rozbudowie RIPOK ), − Składowisko odpadów w m. Kuczbork – Wieś, gm. Kuczbork – pojemność pozostała do wypełnienia 50 000 m³ ( zastępcza, do czasu wybudowania RIPOK (do zamknięcia), − Składowisko odpadów w m. Brudnice, gm. Żuromin – pojemność pozostała do wypełnienia 10 200 m³ ( zastępcza, do czasu wybudowania RIPOK ), − Składowisko odpadów w m. Zakroczym, gm. Zakroczym – pojemność pozostała do wypełnienia 228 677 m³ ( zastępcza, po rozbudowie – RIPOK ), − Składowisko odpadów w m. Gozdy, gm. Mochowo – pojemność pozostała do wypełnienia 43 761 m³ ( zastępcza, do czasu wybudowania RIPOK (do zamknięcia)). Zastępcze składowiska odpadów komunalnych spoza regionu, wyznaczone do obsługi regionu płockiego: − Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne planowane w ramach rekultywacji zbiornika akumulacji ścieków cukrowniczych w m. Kalinowiec, gm. Płoniawy – Bramura o pojemności 580 000 m³ ( zastępcza, do czasu wybudowania RIPOK ). ______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 138 (aktualizacja)

______

Instalacje zastępcze MBP będą mogły funkcjonować wyłącznie do czasu uruchomienia RIPOK lub do momentu dostosowania się wyznaczonych zakładów do kryteriów instalacji regionalnej w terminie max. 36 miesięcy. Składowiska do zastępczej obsługi regionu do czasu wybudowania RIPOK będą mogły funkcjonować do czasu ich bezpiecznego zapełnienia lub utraty ważności decyzji, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia 2014 r Istotną rolę w przyjętych kierunkach działań w zakresie kształtowania systemu gospodarki odpadami będzie odgrywało sukcesywne zamykanie instalacji oraz składowisk odpadów niespełniających wymagań wynikających z przepisów ochrony środowiska, na których były deponowane odpady komunalne. Proces ten ma doprowadzić do sytuacji, w której na terenie województwa funkcjonować będzie nie więcej niż 15 składowisk regionalnych na koniec 2014 roku, pod warunkiem wybudowania w tym czasie składowisk spełniających kryteria RIPOK. Do czasu ich powstania, składowiska niespełniające wymagań RIPOK mogą pełnić funkcję instalacji zastępczej. Natomiast w przypadku, gdy określona w decyzjach administracyjnych pojemność składowiska odpadów została zapełniona wówczas obiekt taki musi zostać zamknięty. Składowiska, które nie zostaną wyznaczone ani do pełnienia funkcji RIPOK, ani zastępczej nie będą mogły funkcjonować w nowym systemie i będą musiały zostać niezwłocznie zamknięte. Nie przewiduje się zamykania instalacji do odzysku/unieszkodliwiania odpadów innych niż składowiska, chyba że posiadane przez instalacje decyzje uległyby cofnięciu lub wygasły.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 139 (aktualizacja)

______

Mapa 7. Województwo mazowieckie z podziałem na regiony gospodarki odpadami komunalnymi.

5.5. Program zwiększenia lesistości dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020.

Zgodnie z założeniami krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości, aby osiągnąć w 2020r. lesistość 25%, co roku należy zalesiać średnio około 4-5 tys. ha. W Programie oparto się na założeniu, że wybór obszarów rekomendowanych do zwiększenia powierzchni gruntów zalesionych i zadrzewionych powinien dokonywać się na

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 140 (aktualizacja)

______podstawie wieloaspektowej analizy w tym zakresie.

Analizując uwarunkowania dla całego województwa rozważano 17 celów: − zwiększenie udziału gruntów zalesionych w gminach o bardzo niskim udziale lasów, − zwiększenie lesistości cennych przyrodniczo i krajobrazowo obszarów chronionych, − ochrona i poprawa struktury przyrodniczo-krajobrazowej poprzez tworzenie sieci leśnych powiązań przyrodniczych, w ramach korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Ekologiczną Natura, − ochrona i poprawa struktury przyrodniczo-krajobrazowej poprzez tworzenie sieci leśnych powiązań przyrodniczych, w ramach koncepcji sieci ECONET-PL, − ograniczenie erozji wodnej, − ochrona stref wododziałowych (poprawa retencji gruntowej, wzmożenie opadu w strefach wododziałowych), − wzmożenie retencji w strefach wysoczyzn, − poprawa warunków klimatycznych miast, − poprawa warunków aerosanitarnych na obszarach o podwyższonych poziomach imisji zanieczyszczeń, − poprawa retencji gruntowej i glebowej, − przeciwdziałanie eutrofizacji wód, − ochrona zasobów wód podziemnych, − ograniczenie dyspersji zanieczyszczeń i hałasu wzdłuż dróg i linii kolejowych, ochrona dróg przed zawiewaniem śniegu spowolnienie topnienia śniegu, − poprawa opłacalności ekonomicznej zagospodarowania gruntów, − ochrona jezior poprzez poprawę warunków zasilania wód gruntowych i ograniczenie dopływu zanieczyszczeń, − ochrona źródlisk poprzez poprawę warunków ich zasilania.

Niezależnie, uwzględniono 6 celów dla których niektóre fragmenty województwa powinny być wyłączone z programowania zalesień. Do nich należą: − ochrona cennych zbiorowisk nieleśnych, − ochrona torfowisk,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 141 (aktualizacja)

______

− ochrona gatunków wysokiej jakości produkcyjnej, − ochrona przeciwpowodziowa, − ochrona krajobrazów kulturowych.

5.6. Polityka Energetyczna Polski do 2030 r.

Polityka Energetyczna Polski do 2030 r . zawiera długoterminową strategię rozwoju sektora energetycznego, prognozę zapotrzebowania na paliwa i energię oraz program działań do 2012 roku. Zostały w niej nakreślone główne cele w zakresie poprawy efektywności energetycznej oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii. Dla każdego z nich sformułowane zostały cele szczegółowe, działania wykonawcze, a także dokładny sposób ich realizacji. Główne cele polityki energetycznej w zakresie efektywności energetycznej to: − dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, − konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15.

Szczegółowymi celami w tym obszarze są: − zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwórczych, − dwukrotny wzrost do 2020 r. produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, w porównaniu do produkcji w 2006 r., − zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji poprzez m.in. modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej, − wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii, − zwiększenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną do maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia, co pozwala zmniejszyć całkowite koszty zaspokojenia popytu na energię elektryczną.

Główne cele polityki energetycznej w zakresie rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii obejmują:

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 142 (aktualizacja)

______

− wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 r. oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, − osiągnięcie w 2020 r. 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, − ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, − wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, − zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach.

5.7. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły.

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (PGW) jest narzędziem planistycznym, sporządzonym zgodnie z wymaganiami RDW. Stanowi podstawę podejmowania decyzji, które mają wpływ na stan zasobów wodnych oraz zasady gospodarowania wodami. Dokument wyznacza cele środowiskowe dla jednolitych części wód i obszarów chronionych (ustala wartości graniczne wybranych wskaźników jakości wód dla poszczególnych JCWP, JCWPd i obszarów chronionych). Zgodnie z RDW cele środowiskowe powinny zostać osiągnięte do 2015 r. Dyrektywa przewiduje jednak odstępstwa od założonych celów środowiskowych, jeżeli ich osiągnięcie dla danej części wód w ustalonym terminie nie będzie możliwe z określonych przyczyn. RDW dopuszcza również realizację inwestycji mających wpływ na stan wód, powodujących zmiany w charakterystykach fizycznych jednolitych części wód, jeżeli cele którym służą, stanowią nadrzędny interes społeczny i/lub korzyści dla środowiska naturalnego i społeczeństwa. Na terenie województwa mazowieckiego zidentyfikowanych zostało 15 głównych inwestycji tego typu. Dotyczą one w szczególności przedsięwzięć z

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 143 (aktualizacja)

______zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Istotnym elementem PGW jest także podsumowanie programów działań przedstawionych w Programie wodno-środowiskowym kraju . Działania te powinny zostać zrealizowane na obszarze dorzecza w celu zapewnienia utrzymania lub poprawy wód do 2015 r., a w uzasadnionych przypadkach w terminie późniejszym. Dotyczą zarówno konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych jak i środków o charakterze administracyjnym, ekonomicznym, badawczym czy edukacyjnym.

6. CELE I PRIORYTETOWE DZIAŁANIA EKOLOGICZNE W POWIECIE GOSTYNIŃSKIM

W rozdziale tym przedstawiono cele i kierunki działań dla Powiatu Gostynińskiego w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska wraz ze wskazaniem obszarów problemowych, które determinują konkretne działania zarówno inwestycyjne jak i nieinwestycyjne, służące osiągnięciu wyznaczonych w Programie celów. Realizacja celów zapewni wypełnienie zadań określonych w Polityce Ekologicznej Państwa oraz dokumentach strategicznych wyższego szczebla, co zapewni zrównoważony rozwój powiatu.

NADRZĘDNYM CELEM „PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO” JEST:

Osiągniecie trwałego rozwoju powiatu gostynińskiego i zwiększenie atrakcyjności powiatu poprzez poprawę środowiska przyrodniczego, przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju.

Cel ten uwzględnia główne uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne dla Powiatu Gostynińskiego w zakresie ochrony środowiska wynikające z dokumentów nadrzędnych. Główne cele i działania przyjęte w Programie ochrony środowiska są zgodne z założeniami przyjętymi w dokumentach wyższego rzędu.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 144 (aktualizacja)

______

6.1. CEL SZCZEGÓŁOWY: Poprawa jakości środowiska

DZIAŁANIE: Poprawa jakości wód.

W zakresie poprawy jakości wód przewiduje się zadania polegające głównie na: - budowie przydomowych oczyszczalni ścieków, sieci kanalizacyjnej oraz modernizacji i konserwacji istniejących obiektów gospodarki wodnej, - prowadzenie nadzoru nad stosowaniem nawozów organicznych i mineralnych (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Stacja Chemiczno- Rolnicza), - systematycznym monitorowaniu jakości wód powierzchniowych (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie).

Efekt ekologiczny

Efekt ekologiczny uzyskany zostanie wówczas jeżeli stwierdzona zostania poprawa jakości wód na terenie powiatu gostynińskiego i zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną rzeki w 2015r. osiągną stan dobry.

Wskaźniki realizacji Programu

Miarą realizacji założeń programowych będzie: - systematycznie zwiększający się odsetek mieszkańców powiatu korzystających z sieci kanalizacyjnej, - zmiany wskaźnika stosunku zwodociągowania i skanalizowania powiatu, w szczególności na terenach wiejskich, - zmiany w klasyfikacji wód. . DZIAŁANIE: Poprawa jakości powietrza.

W zakresie jakości powietrza podejmowane będą następujące zadania: − termomodernizacja budynków - urzędy gmin, mieszkańcy powiatu, przedsiębiorcy, − zmiana paliwa węglowego na paliwa ekologiczne (gaz ziemny, olej opałowy, energia odnawialna) – mieszkańcy powiatu, przedsiębiorcy, instytucje państwowe i samorządowe,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 145 (aktualizacja)

______

− uwzględnienie wymogów stosowania technologii niskoemisyjnych, nie emitujących odorów w decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach – urzędy gmin.

Efekt ekologiczny

W efekcie podjętych działań poprawi się jakość powietrza, a tym samym warunki życia mieszkańców powiatu. Ważnym elementem jest również pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych.

Wskaźniki realizacji Programu

- zmiana klasyfikacji strefy, - wielkość emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych, - liczba mieszkańców przyłączonych do sieci gazowej, - długość sieci gazowej.

DZIAŁANIE: Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego do obowiązujących norm

- budowa ekranów akustycznych wzdłuż dużej obwodnicy Gostynina, - poprawa stanu nawierzchni drogowych - zarządcy dróg, - uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego danych o dopuszczalnym poziomie hałasu w środowisku na terenach chronionych akustycznie, źródłach promieniowania elektromagnetycznego – urzędy gmin.

Efekt ekologiczny

Poprawa klimatu akustycznego w powiecie gostynińskim. Zapobieganie lokalizacji inwestycji uciążliwych akustycznie i emitujących promieniowania elektromagnetyczne na terenach zamieszkałych przez ludzi

Wskaźniki realizacji Programu

- natężenie hałasu komunikacyjnego wzdłuż dużej i małej obwodnicy Gostynina, - natężenie hałasu w najbardziej newralgicznych punktach miasta Gostynina.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 146 (aktualizacja)

______

DZIAŁANIE: Racjonalna gospodarka odpadami.

- dostosowanie gospodarki odpadami do obowiązujących wymogów prawa, - ograniczenie ilości deponowanych na składowiskach odpadów ulegających biodegradacji, w ilości nie większej niż: • w 2020 r. – 35% w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. - objęcie 100% mieszkańców systemem segregacji odpadów „u źródła”, - doskonalenie systemu selektywnego zbierania w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu dla osiągnięcia odpowiednich limitów odzysku: odpadów wielkogabarytowych - na poziomie 45%, odpadów niebezpiecznych - na poziomie 20%, odpadów opakowaniowych - odzysk 60%, recykling 55% - 80%, - zmniejszanie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 85% wytworzonych odpadów do końca 2014 r. - składowanie tylko odpadów przetworzonych (balastowych) – 2015? r., - prowadzenie efektywniejszych działań na rzecz eliminacji praktyk nielegalnego składowania odpadów, - osiągnięcie zakładanych limitów odzysku i recyklingu odpadów niebezpiecznych (ze strumienia odpadów komunalnych), - osiągnięcie zakładanych poziomów zbierania zużytych baterii i akumulatorów, - podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych u źródła - lecznice, ośrodki zdrowia, - utrzymanie poziomu odzysku i recyklingu na poziomie co najmniej 95% i 85% masy pojazdów wycofanych z eksploatacji, przyjętych w skali roku, - stworzenie systemu zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych, - realizacja Programu usuwania wyrobów zawierających azbest z obiektów zlokalizowanych w powiecie gostynińskim, - rozbudowa systemu zagospodarowania zużytych opon, w tym osiągnięcie wymaganych rocznych poziomów odzysku i recyklingu tych odpadów - w 2016 r.: odzysk - 100%, recykling - 20%,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 147 (aktualizacja)

______

- rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów z remontów, budowy obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej do odzysku w 2015 r. - 70%, - całkowite ograniczenie składowania osadów ściekowych do 2015 r., - zwiększenie efektywności systemów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych , - prowadzenie intensywnej edukacji ekologicznej mieszkańców powiatu w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi, - wzmocnienie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie sposobów zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, - promowanie indywidualnego zagospodarowywania odpadów zielonych na terenach wiejskich, w przydomowych kompostownikach lub w biogazowniach rolniczych.

Odpowiedzialność za realizację ww. zadań spoczywa na wójtach gmin, przedsiębiorcach, mieszkańcach powiatu, firmach zajmujących się gospodarką odpadami.

Efekt ekologiczny

W efekcie podjętych działań zwiększy się ilość odzyskiwanych surowców z odpadów, a zmniejszeniu ulegnie masa odpadów deponowanych na składowiskach. Poprawi się również jakość życia mieszkańców, ponieważ znacznie mniej odpadów będzie trafiało do środowiska w sposób niezorganizowany.

Wskaźniki realizacji Programu

− masa wytworzonych odpadów komunalnych, − masa zebranych odpadów komunalnych w sposób selektywny, − procent odpadów zebranych w sposób selektywny w stosunku do ogólnej masy zebranych odpadów, − masa zebranych odpadów biodegradowalnych, − masa zebranych selektywnie odpadów opakowaniowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów wielkogabarytowych itp., − masa wytworzonych odpadów przemysłowych, w tym odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, − procent odzyskanych i unieszkodliwionych odpadów przemysłowych,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 148 (aktualizacja)

______

− liczba instalacji służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

6.2. CEL SZCZEGÓŁOWY: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych

DZIAŁANIE: Ograniczenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki, zatrzymanie wody w środowisku oraz zrównoważone wykorzystywanie zasobów naturalnych, w tym racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i zrównoważonym wykorzystaniem energii.

− analiza zużycia wody podziemnej w działalności gospodarczej, wprowadzanie technologii energo- i wodooszczędnych – przedsiębiorcy, − edukacja ekologiczna społeczeństwa na rzecz ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, oszczędzania wody i energii – szkoły, powiat, urzędy gmin, − energooszczędne oświetlenie na ulicach powiatu – zarządzający oświetleniem na terenie powiatu, − lokalizacja i wykorzystanie na terenie powiatu odnawialnych źródeł energii (wiatraki, elektrownie wodne, biogazownie, złoża termalne itp.) – przedsiębiorcy, gospodarstwa indywidualne,

Efekt ekologiczny:

W wyniku zastosowanych rozwiązań zmniejszy się emisja do środowiska SO 2, NO 2, CO 2, pyłów. Pobór wód w ramach przyznanych limitów zapewni nienaruszalność zasobów wodnych.

Wskaźniki realizacji Programu:

- wyniki monitoringu powietrza w zakresie emisji pyłowej i gazowej, - wyniki monitoringu ujęć wody w zakresie stanu zasobów wodnych, - ilość mieszkańców korzystających z odnawialnych źródeł energii.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 149 (aktualizacja)

______

6.3. CEL SZCZEGÓŁOWY: Ochrona przyrody

DZIAŁANIE: Ochrona przyrody, krajobrazu i rozwój turystyki z uwzględnieniem wymogów UE − określanie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin obszarów oraz zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu – urzędy gmin, − ochrona gatunków roślin i zwierząt – instytucje rządowe i samorządowe, − ochrona terenów chronionych i zieleni - instytucje rządowe i samorządowe, − nowe nasadzenia drzew i krzewów – urzędy gmin, mieszkańcy, przedsiębiorcy. − budowa ścieżek pieszo-rowerowych - urzędy gmin, − zalesienia nieużytków i gruntów słabej jakości – właściciele gruntów.

Efekt ekologiczny

Zachowanie różnorodności biologicznej. Poprawa jakości życia mieszańców oraz poprawa krajobrazu. Zalesienie terenów o glebach słabych może zapobiegać procesowi erozji.

Wskaźniki realizacji Programu:

- powierzchnia obszarów chronionych, - powierzchnia terenów zalesionych, - powierzchnia terenów zieleni, - liczba pomników przyrody.

6.4. CEL SZCZEGÓŁOWY: Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego

DZIAŁANIE: zwiększenie bezpieczeństwa społeczeństwa:

− przeciwdziałanie poważnym awariom – zakłady przemysłowe, − zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych – transportujący towary, zarządcy dróg, − ochrona przed powodzią i suszą – jednostki rządowe, samorządowe i gminne,

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 150 (aktualizacja)

______

− ochrona przeciwpożarowa – jednostki straży pożarnej, przedsiębiorcy, mieszkańcy.

Efekt ekologiczny Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców powiatu gostynińskim oraz środowiska przyrodniczego. Wskaźniki realizacji Programu: - liczba awarii przemysłowych, - liczba wypadków drogowych, - ilość interwencji podjętych przez jednostki straży pożarnej,

6.5. CEL SZCZEGÓŁOWY: Edukacja ekologiczna

DZIAŁANIE: Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa i aktywności społeczeństwa na rzecz środowiska

− rozwijanie różnych form edukacji ekologicznej społeczeństwa dorosłego i młodzieży w szkołach, − organizowanie akcji lokalnych służących ochronie środowiska: Międzynarodowy Dzień Ziemi, Sprzątanie Świata, − publikowanie ulotek i biuletynów dostarczanych mieszkańcom powiatu, − stałe aktualizowanie strony internetowej powiatu i gmin w zakresie informacji o środowisku.

Efekt ekologiczny:

W wyniku prowadzonych działań zwiększy się świadomość ekologiczna mieszkańców powiatu co wpłynie w znacznym stopniu na poprawę stanu środowiska.

Wskaźniki realizacji Programu:

− liczba szkoleń prowadzonych przez powiat i gminy, − liczba ludności objętych szkoleniami, − ilość materiałów ekologicznych przekazanych społeczeństwu.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 151 (aktualizacja)

______7. PROGRAM ZADANIOWY NA LATA 2014-2017 Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 ROKU Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Środowiska w sprawie opracowania programów ochrony środowiska w Programie zadaniowym zapisano zadania Powiatu Gostynińskiego i gmin z terenu powiatu w zakresie ochrony środowiska planowane do wykonania w okresie obowiązywania programu, szacując ich koszty. Nie uwzględniono kosztów administracyjnych, choć są one znaczne.

______Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 152 (aktualizacja)

______7.1. Harmonogram realizacji zadań Powiatu Gostynińskiego

Tabela 30. Harmonogram realizacji zadań na lata 2014-2017 z perspektywą do 2021 r. dla Powiatu Gostynińskiego. Przewidywany koszt Źródło Lp. Nazwa zadania Lata realizacji inwestycji finansowania [PLN] CEL SZCZEGÓŁOWY: POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA DZIAŁANIE: POPRAWA JAKOŚCI WÓD Powiat Gostyniński 1. Przeglądy pozwoleń wodnoprawnych w zakresie realizacji warunków w nich 2014-2017 - - zawartych. Miasto Gostynin 1. Egzekwowanie podłączania budynków do istniejącej sieci kanalizacyjnej – wprowadzono odpowiednie zapisy w uchwalonym 2014-2017 - - miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nr uchwały 286/LIV/10 (plan przyjęto w dniu 09.11.2010 r.). 2. Budowa sieci kanalizacyjnej w ulicy Targowej, Środki własne Urzędu Miasta, środki Spółki oraz Kościuszkowców, Krośniewickiej, Szkolnej i 2014-2017 9 500 tys. zewnętrzne kredyty i dofinansowania Kowalskiej – 4,5 km 3. Budowa sieci kanalizacyjnej ul. Czapskiego, Środki własne Urzędu Miasta, środki Spółki oraz 2014-2017 11 500 tys. Kolejowa i osiedle Hubalczyków – 6,5 km zewnętrzne kredyty i dofinansowania 4. Przebudowa odcinka kanalizacji deszczowej ul. 2014-2016 144 tys. 369 Środki własne Urzędu Miasta Wspólna Gmina Gostynin 1. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami i przepompowniami dla wsi Zaborów 2014-2015 3 238,3 tys. WFOŚiGW, środki własne Stary, Sokołów i części wsi Sokołów – II etap. 2. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków 2015-2017 1 000,0 tys. WFOŚiGW, środki unijne, środki własne

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 153 (aktualizacja)

______

3. Budowa studni głębinowej na potrzeby SUW 2014 100,0 tys. WFOŚiGW, środki własne Sieraków 4. Budowa studni głębinowej na potrzeby SUW 2015 100,0 tys. WFOŚiGW, środki własne Józefków 5. Budowa kanalizacji sanitarnej w Bierzewicach 2016 300,0 tys. WFOŚiGW, środki własne - IV etap 6. Rozbudowa sieci wodociągowej w miejscowościach: Bolesławów, Marianów 2014-2017 300,0 tys. WFOŚiGW, środki własne Sierakowski, Antoninów, Budy Lucieńskie 7. Budowa spinki wodociągowej łączącej SUW 2015 40,0 tys. środki własne Kozice – SUW Krzywie 8. Budowa sieci wodociągowej w miejscowości 2017 150,0 tys. WFOŚiGW, środki własne Gorzewo, ul. Kruk Gmina Pacyna 1. Modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej w Urząd Marszałkowski Województwa miejscowości Luszyn (obręb geodezyjny PGR 2014-2017 1 000 tys. Mazowieckiego, WFOŚiGW, Luszyn), budowa przydomowych 2018-2020 Budżet gminy, Związek Gmin Regionu Płockiego. biologicznych oczyszczalni ścieków . Gmina Sanniki 1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w Mazowieckiego 2014 - 2018 3.500 tys. Sannikach - osiedle Wincentego Witosa WFOŚiGW w Warszawie 2. Budowa studni w Lubikowie 2014-2016 150 tys. b.d.

3. Wykonanie zastępczego otworu hydrogeologicznego (studziennego) nr 3b wraz z obudową dla potrzeb ujęcia wód 2013 - 2014 150 tys. b.d. podziemnych w obszarze gminnego ujęcia wody podziemnej z utworów czwartorzędowych w Sannikach, działka nr 52

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 154 (aktualizacja)

______

4. Regionalny Program Operacyjny Województwa Modernizacja hydroforni w Lubikowie 2014-2016 2.500 tys. Mazowieckiego 5. Przebudowa pompowni na oczyszczalni 2014-2016 300 tys. ścieków w Sannikach 6. Budowa sieci wodociągowej na terenie Gminy Regionalny Program Operacyjny Województwa 2016-2017 2.000 tys. Sanniki o dł. 5394,8 m Mazowieckiego Gmina Szczawin Kościelny 1. Budowa sieci kanalizacyjnej 2014-2016 250 tys. środki własne i unijne 2. Budowa sieci wodociągowej 2014-2018 100 tys. środki własne 3. Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w 2014-2021 1.500 tys. środki własne i unijne Szczawinie Kościelnym DZIAŁANIA: POPRAWA JAOŚCI POWIETRZA Powiat Gostyniński 1. Termomodernizacja budynku archiwum (docieplenie ścian, stropu i wymianie stolarki

okiennej i stropu) 100 tys. Środki własne i WFOŚiGW w Warszawie 2014-2015 Starostwa Powiatowego w Gostyninie przy ul. 3-go Maja 09-500 Gostynin 2. Termomodernizacja budynku Powiatowego Zespołu Placówek Opiekuńczo- 2014-2016 170 tys. Środki własne Wychowawczych w Gostyninie Miasto Gostynin 1. Termomodernizacja budynków mieszkalnych Środki własne, kredyt termomodernizacyjny wielorodzinnych przy ul. 3-go Maja 2014 - 2016 230 tys. x 7 budynków =

12,12b,14,26,26a,21, ul. Kościuszki 5 1.610 tys. 2. Remont filtra tkaninowego kotła fluidalnego 2014 - 2015 środki własne WF 12 gdzie i kto 120 tys. 3. Częściowa wymiana sieci cieplnej kanałowej 2014 – 2017 500 tys. Kredyt na preizolowaną 4. Remonty i modernizacja węzłów cieplnych, przyłączenie nowych odbiorców 2014-2017 500 tys. Kredyt

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 155 (aktualizacja)

______

5. Aktualizacja uchwalonych w 2010 roku 10 tys. za każdą założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, 2016, 2019, 2020 Środki własne aktualizację energię elektryczną i paliwa gazowe Gmina Sanniki 1. Termomodernizacja Szkoły Podstawowej w Regionalny Program Operacyjny Województwa 2014 1.900 tys. Osmolinie i w Sannikach Mazowieckiego inne jednostki: Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Gostyninie 1. Termomodernizacja budynku Komendy Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w 2014-2015 ok. 773 tys. (zaokrąglone) Pożarnej w Warszawie Gostyninie inne jednostki: Nadleśnictwo Gostynin 1. Modernizacja kotłowni, montaż paneli solarnych i ogniw fotowoltaicznych w budynku 2016 130 tys. środki własne biura i zaplecza technicznego inne jednostki: Nadleśnictwo Łąck 1. Termomodernizacja leśniczówki Luszyn. 2018 150 tys. środki wlane DZIAŁANIE: OGRANICZENIE HAŁASU I PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO DO OBOWIĄZUJĄCYCH NORM Miasto Gostynin 1. Budowa drogi gminnej wzdłuż rzeki Skrwy ze 2014-2019 2.868 tys. Środki własne skrzyżowaniami z ul. Dybanka i ul. Wspólna 2. Przebudowa dwóch odcinków ul. Sosnowej, skrzyżowania z ul. Kopernika i zjazdu na ulicę 2014-2016 226 tys. Środki własne osiedlową.

Gmina Pacyna 1. Przebudowa dróg gminnych z nawierzchni 2014-2017 1.000 tys. gruntowej na bitumiczną FOGR, środki unijne, budżet gminy 2018-2020

Gmina Szczawin Kościelny 1. Budowa dróg gminnych 2014-2021 1.000 tys. środki własne i unijne

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 156 (aktualizacja)

______

inne jednostki: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad 1. Budowa ekranów akustycznych wzdłuż dużej 2014-2015 b.d. środki GDDKiA obwodnicy Gostynina. DZIAŁANIE: RACJONALNA GOSPODARKA ODPADAMI Miasto Gostynin 1. Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów 2014-2021 96 tys. Środki własne zawierających azbest oraz aktualizacja bazy danych 2. Usuwanie wyrobów zawierających azbest 2014-2021 160 tys. Środki WFOŚiGW 3. Organizowanie kampanii informacyjno – edukacyjnych oraz akcji lokalnych w zakresie 2014-2017 10 tys. Środki własne racjonalnej gospodarki odpadami Gmina Gostynin 1. Aktualizacja programów usuwania azbestu i 2014 0 zł wyrobów zawierających azbest 2. Usuwanie wyrobów zawierających azbest 2014-2016 30 000,00 zł WFOŚiGW 3. Likwidacja dzikich wysypisk 2014 10 000 zł Środki własne Gmina Pacyna 1. Wymiana pokryć dachowych zawierających 2014-2017 WFOŚiGW, Związek Gmin Regionu Płockiego,

azbest 2018-2020 budżet gminy. Inne jednostki: Nadleśnictwo Gostynin 1. Wymiana pokrycia dachu z eternitu na blachę trapezową na budynku – magazyn leśnictwa 2014 8 tys. środki własne Lucień CEL SZCZEGÓŁOWY: RACOLNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH DZIAŁANIE: OGRANICZENIE MATERIAŁOCHŁONNOŚCI, WODOCHŁONNOŚCI, ENERGOCHŁONNOŚCI I ODPADOWOŚCI GOSPODARKI, ZATRZYMANIE WODY W ŚRODOWISKU ORAZ ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH, W TYM RACJONALNE GOAPODAROWANIE ZASOBAMI WODNYMI I ZRÓWNOWAŻONE WYKOZRYSTWANIE ENERGII

Miasto Gostynin Budowa farmy fotowoltaiczna. 2014-2021 b.d. inwestorzy zewnętrzni

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 157 (aktualizacja)

______

Gmina Gostynin 1. Budowa elektrowni wiatrowych w 2014-2021 b.d. inwestorzy zewnętrzni miejscowościach Kleniew, Wrząca i Kozice. Gmina Pacyna 1. Budowa elektrowni wiatrowych 2014-2017 bd inwestorzy zewnętrzni 2018-2020 Gmina Sanniki 1. Budowa elektrowni wiatrowych w 2014-2018 b.d. inwestorzy zewnętrzni miejscowościach Krubin, Lwówek, Czyżew. Gmina Szczawin kościelny 1. Budowa elektrowni wiatrowych w miejscowościach Suserz, Adamów, 2014-2018 b.d. inwestorzy zewnętrzni Szczawinek. inne jednostki: Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w warszawie Oddział Płock Inspektorat Gostynin 1. Rz. Nida (prace konserwacyjne na rzece w km 2014 36 tys. Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki 16+600 - 28+222) 2. Rz. Osetnica (0+000-27+811) 2014 28 tys. Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki prace konserwacyjne na odcinkach uregulowanych na dł.10,220km 3. Rz. Patrówka (3+889-10+045) 2014 5 tys. Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki prace konserwacyjne na odcinkach uregulowanych na dł.2,620km 4. Rz. Przysowa (6+577- 29+149) prace 2014 45 tys. Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki konserwacyjne na odcinkach uregulowanych na dł. 16,280 km 5. Kanał Jesionka-Waliszew (0+000 -11+860) 2014 3 tys. Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki prace konserwacyjne na kanale na dł. 9,010km 6. Rz. Skrwa Lewa ( 9+554-43+876) prace 2014 ok. 14 tys. Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki konserwacyjne na odcinkach uregulowanych na dł.5,790km 7. Utworzenie rezerwy powodziowej w Stawie po 2015 nieoszacowana inwestycja Środki UE, NFOŚ Młyńskim Piechota na

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 158 (aktualizacja)

______

rz. Skrwie Lewej w km 28+700 w m. Strzałki gm Gostynin” 8. Obiekt melioracji szczegółowej pn: ”Helenów 2013-2015 3.968 tys. Środki UE, Urząd Marszałkowski, Właściciele Suserski – Dobrów” – 224,15 ha działek 9. Obiekt melioracji szczegółowej pn.: „Obiekt 2017-2020 9.900 tys. Środki UE, Urząd Marszałkowski, Właściciele Dąbrówka” – 550 ha działek 10. Obiekt melioracji szczegółowej pn.: „Zaborów 2017-2020 6.138 tys. Środki UE, Urząd Marszałkowski, Właściciele Nowy I” – 341 ha działek 11. Obiekt melioracji szczegółowej pn. „Adamów” 2017-2020 1.750 tys. Środki UE, Urząd Marszałkowski, Właściciele – 175 ha działek CEL SZCZEGÓŁOWY: OCHRONA PRZYRODY DZIAŁANIE: OCHRONA PRZYRODY, KRAJOBRAZU I ROZWÓJ TURYSTRYKI Z UWAGZLĘDNIENIEM WYMOGÓW UE Powiat Gostyniński 1. Podejmowanie działań zmierzających do objęcia ochroną prawną okazów cennych 2014-2017 - - przyrodniczo. Miasto Gostynin 1. Egzekwowanie wymogów ochrony przyrody w dokumentach planistycznych – we wszystkich planach miejscowych uchwalonych do tej pory 16 tys. – koszt wykonania oraz w realizowanym obecnie miejscowym 2014 r. Środki własne nowego planu planie zagospodarowania przestrzennego „Przytorze”

2. Bieżąca pielęgnacja pomników przyrody 2014-2017 15 tys. Środki własne znajdujących się na terenie miasta 3. Bieżąca pielęgnacja istniejących terenów zielonych 2014-2017 65 tys. Środki własne

4. Utrzymanie terenów zieleni przy drogach gminnych. 2014-2017 150 tys.

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 159 (aktualizacja)

______

CEL SZCZEGÓŁOWY: POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO DZIAŁANIE: ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZEŃSTWA Miasto Gostynin 1. Wyposażenie jednostek ochotniczej straży pożarnej 2014-2017 74 tys. Środki własne

2. Partycypacja w kosztach i organizacja cyklicznych turniejów wiedzy pożarniczej 2014-2017 5 tys. Środki własne

inne jednostki: Nadleśnictwo Gostynin 1. Przebudowa dojazdu pożarowego nr 33 na odc. 1,4 km 2015 350 tys. Środki własne

2. Przebudowa dojazdu pożarowego nr 31 na odc. 3,2 km 2015 600 tys. Środki własne

3. Przebudowa dojazdu pożarowego nr 16 na odc. 4,6 km 2016 1.115 tys. Środki własne

4. Przebudowa dojazdu pożarowego nr 19 na odc. 4,2 km 2017 1.400 tys. Środki własne

5. Przebudowa dojazdu pożarowego nr 15 na odc. 2,8 km 2018 600 tys. Środki własne

6. Budowa zbiornika przeciwpożarowego otwartego w leśnictwie Lucień - szt. 1 2018 210 tys. środki własne

inne jednostki: Nadleśnictwo Łąck 1. Utrzymanie systemu wczesnego wykrywania i zapobiegania zagrożeniem pożarowym w 2014-2021 7 tys. / rok środki własne lasach.

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 160 (aktualizacja)

______

CEL SZCZEGÓŁOWY: EDUKACJA EKOLOGICZNA DZIAŁANIE: PODNIESIENIE ŚWIADOMOSCI EKOLOGICZNEJ SPOŁECZEŃSTWA I AKTYWANOŚĆ SPOŁECZEŃSTWA NA RZECZ ŚRODOWISKA Powiat Gostyniński 1. Kolejne edycje Powiatowego Konkursu Ekologicznego

„ Chrońmy środowisko odzyskując surowce Środki własne, WFOŚiGW w Warszawie oraz wtórne” dla szkół i przedszkoli z terenu 2014-2017 52 tys. przedsiębiorców powiatu gostynińskiego

2. Kolejne edycje Powiatowego Konkursu

Fotograficznego „Przyroda gostynińska w 2014-2017 68 tys. Środki własne i WFOŚiGW w Warszawie obiektywie” dla uczniów szkół powiatu

gostynińskiego Miasto Gostynin 1. Organizowanie kampanii informacyjno – edukacyjnych oraz akcji lokalnych służących 2014-2017 10 tys. Środki własne ochronie środowiska w tym racjonalnej gospodarce odpadami 2. Partycypacja w kosztach i organizacja cyklicznych konkursów ekologicznych dla 2014-2021 20 tys. Środki własne dzieci i młodzieży 3. Udział pracowników w szkoleniach z zakresu 2014-2021 5 tys. Środki własne ochrony środowiska Gmina Gostynin 4. VII Gminne Dożynki Ekologiczne Przewidywane źródła finansowania: Oś IV Leader 2014 ok. 60 tys. zł PROW; Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, WFOŚiGW 5. Warsztaty ekologiczne: ”Ogród pełen ziół”, Przewidywane źródła finansowania: Oś IV Leader „Uczymy się ratować Ziemię”, 2015 ok. 5 tys. zł PROW; Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, WFOŚiGW

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 161 (aktualizacja)

______

Gmina Pacyna 1. Pogadanki proekologiczne w szkołach, 2014-2017 bd MODR Warszawa, Urząd Gminy. przedszkolach, szkoleniach rolniczych 2018-2020 inne jednostki: Nadleśnictwo Gostynin 1. Konkursy z wiedzy przyrodniczo - leśnej (m.in. Konkurs dla przedszkoli „Poznajemy uroki lasu i otaczającej nas przyrody”), stoiska 2014 25 tys. środki własne edukacyjne na imprezach masowych, zajęcia edukacyjne w szkołach i na ścieżkach dydaktycznych. 2. Konkursy z wiedzy przyrodniczo - leśnej (m.in. Konkurs dla przedszkoli „Poznajemy uroki lasu i otaczającej nas przyrody”), stoiska edukacyjne na imprezach masowych, zajęcia 2015 – 2021 140 tys. środki własne edukacyjne w szkołach i na ścieżkach dydaktycznych, utrzymanie infrastruktury służącej edukacji. inne jednostki: Nadleśnictwo Łąck 1. Prowadzenie działań związanych z edukacją 2014-2021 b.d. środki własne przyrodniczo – leśną. 2. Lokalne akcje służące ochronie środowiska ( w 2014-2021 b.d. środki własne tym Akcja Sprzątania Lasu).

______Listopad 2013 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 162 (aktualizacja)

______8. ŚRODKI NIEZBĘDNE DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW

Do zrealizowania celów określonych w programie ochrony środowiska niezbędne jest zastosowanie odpowiednich mechanizmów prawno-ekonomicznych i środków finansowych.

8.1. Mechanizmy prawno-ekonomiczne 8.1.1.Mechanizmy prawne

Bardzo istotną rolę w realizacji programu ochrony środowiska odgrywają regulacje prawne obowiązujące na terenie Polski. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 78, poz. 483 ze zmianami) jedną z podstawowych funkcji państwa polskiego jest zapewnienie ochrony środowiska. U podstaw realizacji tej i innych funkcji leży zasada zrównoważonego rozwoju – takiego rozwoju społeczno-gospodarczego, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń (art. 5). Na potrzeby ochrony środowiska Konstytucja pozwala na wprowadzanie pewnych– określonych ustawami - ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw (art. 31) oraz zobowiązuje władze publiczne (art. 74): − do prowadzenia polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom, − do ochrony środowiska, − do wspierania działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska. Daje również prawo każdemu - każdej osobie fizycznej i prawnej, niezależnie od narodowości czy kraju pochodzenia do informacji o stanie i ochronie środowiska. Równocześnie Konstytucja zobowiązuje każdego (art. 86) − do dbałości o stan środowiska, − do ponoszenia odpowiedzialności za spowodowane przez siebie pogorszenie stanu środowiska. Szczegółowe regulacje w powyższym zakresie określają ustawy i akty wykonawcze

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 163 (aktualizacja)

______do ustaw. Uwzględniają one wymagania wynikające z dyrektyw Unii Europejskiej i konwencji międzynarodowych. Podstawową ustawą w tym przedmiocie jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. 2013 poz. 1232). Jednak z uwagi na szeroki zakres zagadnień szereg uregulowań znalazło się w wielu innych ustawach, jak np.: − Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz.1277 z późn. zm.), − Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie( Dz. U. Nr 75, poz. 493, z późn.zm.), − Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.), − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska (Dz. U. 137, poz. 984 ze zm.), − Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2013r. poz. 627 ze zm), − Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r. poz. 21).

Realizacja Programu przebiegać będzie zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, w oparciu o kompetencje organów zarządzających środowiskiem. Składają się na nie w szczególności: − decyzje reglamentacyjne – pozwolenia: zintegrowane, na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu, zgłoszenia emisji pól elektromagnetycznych, wytwarzanie odpadów, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, − zezwolenia na gospodarowanie odpadami, − decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia,

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 164 (aktualizacja)

______

− pozwolenia wodno-prawne na szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urządzeń wodnych, wykonywanie innych czynności i robót, budowli, które mają znaczenie w gospodarowaniu wodami lub w korzystaniu z wód, − zezwolenia – koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, − cofnięcie lub ograniczenie zezwolenia lub pozwolenia na korzystanie ze środowiska, − decyzje naprawcze dotyczące zakresu i sposobu usunięcia przez podmiot korzystający ze środowiska przyczyn negatywnego oddziaływania na środowisko i przywrócenia środowiska do stanu właściwego oraz zobowiązujące do usunięcia uchybień, − opłaty za korzystanie ze środowiska, − administracyjne kary pieniężne, − decyzje zezwalające na usuwanie drzew i krzewów, − programy dostosowawcze dotyczące przywracania standardów jakości środowiska do stanu właściwego, − decyzje wstrzymujące oddanie do użytku instalacji lub obiektu, a także wstrzymujące użytkowanie instalacji lub obiektu, − decyzje o zakazie produkcji, importu, wprowadzania do obrotu, − kontrole przestrzegania prawa ochrony środowiska i zobowiązań wynikających z decyzji. Wymienione instrumenty prawne będą stosowane przez RDOŚ, Marszałka Województwa Mazowieckiego, Starostę Gostynińskiego, wójtów gmin, burmistrzów miast i gmin, Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej zgodnie z kompetencjami wymienionych organów. Bardzo istotne są przepisy prawa miejscowego ustalone w szczególności: − przez Wojewodę Mazowieckiego dotyczące ochrony cennych obiektów przyrodniczych, − rad gmin dotyczące miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zasad utrzymania czystości i porządku w gminach, zasad zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, ochronę niektórych obiektów cennych przyrodniczo ustalonych przez rady gmin.

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 165 (aktualizacja)

______

Na każdym stopniu samorządu terytorialnego funkcjonować będą programy ochrony środowiska będące politykami ekologicznymi: województwa mazowieckiego, powiatu gostynińskiego oraz poszczególnych gmin powiatu. Będą one kompatybilne z polityką ekologiczną państwa. Wówczas, kiedy będą przekraczane standardy jakości środowiska, tworzone są programy naprawcze (programy ochrony powietrza, ochrony środowiska przed hałasem, program działań mających na celu ograniczenie odpływu związków azotu ze źródeł rolniczych). Organy przedstawicielskie mogą ustanawiać inne składniki prawa miejscowego, w szczególności dotyczące gospodarowania środowiskiem i zrównoważonego rozwoju. Program ochrony środowiska powiatu gostynińskiego jest tak skonstruowany, że każdy z organów może znaleźć swoje miejsce w jego realizacji. Wymienione instrumenty prawne pomogą w terminowej realizacji Programu ochrony środowiska pod warunkiem, iż wszystkie w/w organy ochrony środowiska i podmioty korzystające ze środowiska będą wywiązywać się ze swoich zadań. W Programie uwzględniono założenia Polityki ekologicznej państwa i województwa mazowieckiego. Zakłada się, że: − gminy powiatu gostynińskiego, zaktualizują gminne programy ochrony środowiska, uwzględnią założenia Programu ochrony środowiska w powiecie gostynińskim i zalecenia skierowane do gmin, − RDOŚ, Marszałek Województwa Mazowieckiego, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska będą wspomagać Powiat w realizacji Programu, wykorzystując w pełni swoje kompetencje.

8.1.2. Mechanizmy ekonomiczne

Mechanizmy ekonomiczne, które stosowane będą w realizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu gostynińskiego muszą uwzględniać zasadę "użytkownik i zanieczyszczający płacą". W szczególności, modyfikacja istniejących i rozwój nowych instrumentów ekono-micznych powinny promować te dziedziny i sposoby gospodarowania, które kierują się zasadami "prewencji" i "zarządzania przez środowisko", ograniczając poziom antropopresji na środowisko, a jednocześnie stymulować eliminowanie lub

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 166 (aktualizacja)

______przekształcanie tych działań, w których maksymalizacja zysku osiągana jest przez producentów poprzez unikanie ponoszenia kosztów środowiskowych, względnie przerzucanie ich wyłącznie na konsumentów oraz na budżet państwa i budżety samorządowe. Rozwój instrumentów ekonomicznych powinien iść również w kierunku zwiększania opłacalności działalności gospodarczej mało szkodliwej dla środowiska, pobudzania inicjatyw i rozwoju technologicznego, czyli wdrażania strategii podwójnej korzyści ekonomicznej i ekologicznej ( win-win strategy ) oraz racjonalnego wykorzystywania zasobów naturalnych. Ważnym czynnikiem ekonomicznym wpływającym na realizacje programu ochrony środowiska jest możliwość pozyskiwania środków na realizację określonych w programie celów.

8.2. Środki finansowe na zrealizowanie programu ochrony środowiska

Finansowanie inwestycji ekologicznych może pochodzić z następujących źródeł: − funduszy własnych inwestorów, − budżetu Państwa, − środków własnych samorządu terytorialnego, − środków prywatno-publicznych, − Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, − Funduszy UE, − kredytów udzielanych na preferencyjnych warunkach, − komercyjnych kredytów bankowych.

8.2.1. Środki własne przedsiębiorców

Są to fundusze przeznaczone przez inwestorów na działania proekologiczne, a kierunek ich wydatkowania uzależniony jest od: − rodzaju prowadzonej działalności, − aktualnych wymogów prawa, − posiadanych decyzji administracyjnych (w tym karnych), − świadomości ekologicznej przedsiębiorcy.

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 167 (aktualizacja)

______8.2.2. Środki z budżetu Państwa

Z budżetu Państwa będą pokrywane koszty ponoszone na działalność statutową prowadzoną przez WIOŚ oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

8.2.3. Własne środki samorządu terytorialnego

Na realizację części zadań samorząd terytorialny musi przeznaczyć własne środki. Jest to niezbędne również z tego względu, że do uzyskania niektórych dotacji konieczne jest zainwestowanie w przedsięwzięcie własnych środków na wymaganym poziomie. Fundusze te pochodzą z bieżących środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.

8.2.4. Środki prywatno-publiczne

Środki te mogą pochodzić np. ze spółek prawa handlowego z udziałem gminy.

8.2.5. Środki funduszy ochrony środowiska

Fundusze ekologiczne są od lat najbardziej znanym i wykorzystywanym źródłem dotacji i preferencyjnych, częściowo umarzanych pożyczek na przedsięwzięcia ekologiczne. Fundusze posiadają znaczącą wysokość środków finansowych, łatwe warunki udostępniania środków. Bliskość funduszy i ich wojewódzki charakter ma duże znaczenie w realizacji Programu. Zasady funkcjonowania narodowego oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. 2013 poz. 1232)

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Dofinansowanie ze środków finansowych NFOŚiGW przeznacza się na cele określone w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony (tekst jednolity Dz.U. 2013 poz. 1232). Udzielone przez NFOŚiGW dofinansowanie nie może przekroczyć 80% kosztów realizacji przedsięwzięcia. Pożyczki mogą być częściowo umarzane, pod warunkiem terminowego wykonania zadań i osiągnięcia planowanych w nich efektów. Szczegółowe

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 168 (aktualizacja)

______zasady udzielania i umarzania pożyczek, udzielania dotacji oraz dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek są uchwalane corocznie przez Radę Nadzorczą Funduszu i wraz z listą priorytetowych programów NFOŚiGW w danym roku kalendarzowym zamieszczane są na stronie internetowej www.nfosigw.gov.pl .

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Podstawą oferty WFOŚiGW w Warszawie są niskooprocentowane pożyczki preferencyjne z możliwością częściowego ich umorzenia po spłacie połowy zadłużenia. Wysokość pożyczki może wynieść do 90% kosztu całkowitego przedsięwzięcia. Jej spłata może zostać rozłożona na okres do 15 lat z możliwością 18 miesięcy karencji w spłacie. Oprocentowanie pożyczki jest uzależnione od typu podmiotu oraz charakteru realizowanego przedsięwzięcia i wynosi od 0,2 do 0,8 stopy redyskonta weksli (SRW). Wysokość minimalnego oprocentowania w stosunku rocznym nie może być jednak niższa niż 3,5 %. Fundusz ma również w swojej ofercie dotacje - formę pomocy bezzwrotnej - przeznaczone głównie na realizację zadań o charakterze nieinwestycyjnym (edukacja ekologiczna, ochrona przyrody, itp.). Standardowo wynoszą one do 50% kosztów całkowitych przedsięwzięcia, ale w uzasadnionych przypadkach poziom ten może być wyższy. Kolejną propozycją są dopłaty do kredytów komercyjnych zaciąganych w bankach. Spłata takiego kredytu może zostać rozłożona maksymalnie na 8 lat, zaś jego oprocentowanie, łącznie z dopłatami Funduszu powinno wynosić 0.5 SRW. Także w tym wypadku możliwe jest uzyskanie 1 roku karencji w spłacie. Istnieją możliwości dofinansowania inwestycji realizowanych przez osoby fizyczne w formie dopłat do kredytów preferencyjnych z BOŚ S.A. WFOŚiGW w Warszawie udziela osobom fizycznym pomocy finansowej na realizację zadań o charakterze proekologicznym w postaci dopłat ze środków Funduszu do oprocentowania preferencyjnych kredytów, udzielanych przez Bank Ochrony Środowiska I Oddział w Warszawie oraz III Oddział w Warszawie. W Płocku znajduje się Oddział Operacyjny Banku Ochrony Środowiska. Pomoc ze środków WFOŚ i GW może być udzielana wszystkim podmiotom realizującym zadania w zakresie ochrony środowiska odpowiadające kryterium wyboru przedsięwzięcia na wniosek spełniający wymogi formalne. Pełne informacje znajdują się na str. Internetowej: www.wfosigw.pl

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 169 (aktualizacja)

______8.2.6. Fundusze Unii Europejskiej

Unia Europejska prowadzi politykę strukturalną, tak aby zwiększyć spójność gospodarczą i społeczną należących do niej państw, co oznacza zmierzanie do zmniejszenia różnic w rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami w Unii. Fundusze strukturalne są instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarki krajów UE. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. Ponadto istnieje Fundusz Spójności będący instrumentem finansowym UE, nie należącym do Funduszy strukturalnych i wdrażany na poziomie wybranych państw a nie regionów. Jego celem jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę sieci transportowych oraz obiektów ochrony środowiska o znaczeniu ponadregionalnym. W latach 2007-2013, w wyniku reformy polityki spójności, liczba Funduszy strukturalnych została ograniczona do dwóch: Europejski Fundusz Społeczny oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego .

8.2.7. Banki

Coraz więcej banków wykazuje zainteresowanie kredytami na przedsięwzięcia proekologiczne. Szczególną rolę odgrywa Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.), który oferuje najwięcej środków w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje ofertą dla samorządów i osób fizycznych. Bank Ochrony Środowiska ma statutowo nałożony obowiązek kredytowania inwestycji służących ochronie środowiska. Udziela kredytów między innymi na: budowę ekologicznych źródeł ciepła, oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów i innych obiektów do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, zakup urządzeń związanych z usuwaniem odpadów, zakup sprzętu niezbędnego do zorganizowania zbiórki i transportu odpadów. Kredyty z BOŚ umożliwiają sfinansowanie zadania inwestycyjnego w 100%. Środki te są oprocentowane w zależności od rodzaju udzielonego kredytu. Podobnie zresztą jest z okresem spłaty i karencji. BOŚ udziela również kredytów ze środków NFOŚiGW i WFOŚiGW.

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 170 (aktualizacja)

______

Przedmiotem kredytowania (udzielanego we współpracy z WFOŚiGW w Warszawie) jest m.in. usuwanie i unieszkodliwianie azbestu. Wnioski kredytowe na ww. działanie należy składać w Banku. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku kwota udzielonego kredytu może wynosić do 70% (w indywidualnych przypadkach do 90%). Maksymalny okres kredytowania to 8 lat (licząc od zakończenia okresu karencji, który w tym przypadku może wynosić do 1 roku). Szczegółowe informacje na temat rodzajów działalności Banku Ochrony Środowiska można uzyskać ze strony internetowej www.bosbank.pl . Najbliżej położona placówka: Oddział Operacyjny w Płocku, 09-402 Płock ul. A. Gradowskiego 11.

Kredyty komercyjne

Komercyjne kredyty bankowe ze względu na duże koszty finansowe związane z oprocentowaniem, nie powinny być brane pod uwagę jako podstawowe źródła finansowania inwestycji, lecz jako uzupełnienie środków z pożyczek preferencyjnych. Samorządy są obecnie postrzegane przez banki jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostęp do kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych jednostkom samorządu terytorialnego są zazwyczaj każdorazowo negocjowane indywidualnie.

9. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU

9.1. Zgodność Programu z innymi dokumentami

Niniejszy Program tworzono głównie w oparciu o „Politykę Ekologiczną Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”, Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r.” oraz o wymogi prawne obowiązujące w Polsce i Unii Europejskiej. Główne cele i kierunki działań określone w aktualizacji Programu ochrony środowiska są w pełni zgodne z Polityką ekologiczną państwa i Programem ochrony środowiska województwa mazowieckiego i nie naruszają zasad przyjętych w tych dokumentach. Program jest zgodny w układzie hierarchicznym z dokumentami wyższego rzędu. Program ochrony środowiska jest zgodny z prawodawstwem obowiązującym

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 171 (aktualizacja)

______w Unii Europejskiej i zawiera główne cele i kierunki polityki ekologicznej obowiązujące w krajach członkowskich.

9.2 Uwarunkowania przestrzenne

Planowanie przestrzenne odgrywa istotną rolę w realizowaniu celów polityki ekologicznej na każdym poziomie jej stanowienia, dlatego w Polityce ekologicznej państwa wśród celów zadań o charakterze systemowym wymienia się ekologizację planowania przestrzennego i racjonalizację użytkowania terenów. Obowiązująca od 11 lipca 2003 r. ustawa z dnia 13 lutego 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stawia określone zadania dla powiatów, dotyczące między innymi: − opiniowania rozwiązań przyjętych w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, − uzgadniania z zarządem powiatu zadań samorządowych w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a z administracją geologiczną i górniczą problemów zagospodarowania terenów górniczych i zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych. Jednocześnie ustawa wprowadza zmiany ułatwiające realizację polityki ekologicznej, w tym dotyczące: − bardziej jednoznacznego określenia roli i treści studium gminy, między innymi w zakresie ustaleń ochrony środowiska, − uspołeczniania procedury sporządzania studium gminy, dające większe możliwości ustalania jego treści przez społeczności lokalne i organizacje ekologiczne, − uszczegółowiania skali miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, dzięki czemu plany będą mogły stanowić wystarczającą podstawę decyzji budowlanych, bez konieczności określania warunków zabudowy.

9.3. Uwarunkowania społeczne

Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska podpisana w 1999 r. w Aarhus została ratyfikowana przez Polskę, a jej tekst został ogłoszony w Dz. U. Nr

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 172 (aktualizacja)

______

78 z 2003 roku. Oznacza to, że stanowi ona część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Art.7 Konwencji nakazuje zagwarantowanie udziału społeczeństwa w przygotowaniu planów i programów mających znaczenie dla środowiska, a więc także powiatowego programu ochrony środowiska. Określa też podstawowe obowiązki organów w zakresie zapewnienia udziału społecznego: − ustalenia zakresu podmiotowego konsultacji, − ustalenia rozsądnych norm czasowych na poszczególne etapy konsultacji, − przeprowadzenie konsultacji odpowiednio wcześnie w toku procedury decyzyjnej, gdy wszystkie warianty są jeszcze możliwe, a udział społeczeństwa może być skuteczny, − należyte uwzględnienie konsultacji społecznych przy wydawaniu decyzji. Organy mają obowiązek powiadamiania społeczeństwa, zbierania uwag i wniosków. Liczymy na aktywny udział społeczeństwa w realizacji zadań Programu. Jednym z celów operacyjnych jest większy udział społeczeństwa w działaniach proekologicznych. Wszystkie zadania, działania zapisane w Programie mają doprowadzić do realizacji ważnego celu strategicznego, tj. „Poprawy stanu środowiska przyrodniczego i ochrony jego zasobów”. Informacja o realizacji Programu będzie systematycznie przedstawiana w środkach masowego przekazu oraz na stronie internetowej Powiatu.

10. WYTYCZNE DLA GMIN DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 17 i 18 stanowi, że w celu realizacji polityki ekologicznej samorządy sporządzają wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, które następnie są przyjmowane do realizacji w drodze uchwały Sejmiku województwa albo rady powiatu lub gminy. Programy te, podobnie jak politykę ekologiczną państwa, sporządza się na 4 lata, z tym, że przewidziane w nich działania obejmują w perspektywie kolejne 4 lata. Po upływie 4 lat Program powinien być aktualizowany. Programy powinny określać cele ekologiczne, priorytety, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów.

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 173 (aktualizacja)

______

Zasady ogólne Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska należy uwzględnić ustalenia zawarte w dokumentach: − Polityką Ekologiczną Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, − Strategią Rozwoju Kraju 2007- 2015, − Narodową Strategią Spójności, − „Programie ochrony środowiska województwa mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r.” − Programie możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla województwa mazowieckiego (2006 r.), − Aktualizacją krajowego i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, − Programie zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020.

Cele i zadania ujęte w wymienionych dokumentach, a konkretniej, zawarte w nich tabele przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, powinny być wykorzystane przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób: − jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań (np. do sporządzania na szczeblu gminnym konkretnego wykazu planowanych do budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów, systemu segregacji odpadów itd.), − jako analog do sformułowania lokalnych celów, planowanych do uzyskania, − jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu lokalnym, jeśli zadanie ujęte w wymienionych wyżej dokumentach jest sformułowane ogólnie bądź dotyczy wyższego szczebla. Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania). Zadania koordynowane powinny być w programie ujęte z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy. Zgodnie z „Wytycznymi do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu lokalnym i regionalnym” programy gminne powinny się składać z dwóch części: zadań własnych (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, które finansowane są w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy);

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 174 (aktualizacja)

______

zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego). Jest rzeczą niezbędną, aby do prac nad gminnym programem ochrony środowiska były włączone wszystkie właściwe ze względu na zasięg swojej działalności instytucje, związane z ochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym oraz przedsiębiorstwa oddziaływujące na środowisko jak również przedstawiciele społeczeństwa. W tym ostatnim przypadku rozumie się, że są to organy samorządu terytorialnego i ekologiczne organizacje pozarządowe obejmujące zakresem swej działalności daną gminę. Gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany z: − lokalnym, miejscowym planem (planami) zagospodarowania przestrzennego, − lokalnymi planami rozwoju infrastruktury (jeżeli są): mieszkalnictwa, transportu, zaopatrzenia w energię itp., − obejmującym teren gminy programem ochrony powietrza i programem ochrony wód, jeśli takie programy (dla obszarów obejmujących teren danej gminy) zostały lub zostaną opracowane w związku z wymaganiami wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska (zgodnie z tą ustawą naprawcze programy ochrony powietrza opracowuje się dla obszarów, gdzie zostaną stwierdzone przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, natomiast programy ochrony wód – dla wchodzących w skład dorzeczy obszarów, na których nie są osiągnięte wymagane poziomy jakości wód), − programy ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.

11. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU

Bezpośrednią odpowiedzialność za wdrażanie programu ponosi Zarząd Powiatu, Starosta Gostyniński i działający z jego upoważnienia dyrektorzy Wydziałów oraz jednostek organizacyjnych powiatu.

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 175 (aktualizacja)

______

Realizacja szeregu zadań wymaga udziału gmin, administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego, przedsiębiorców. Wymaga także szerokiego wsparcia społecznego, w tym pozarządowych organizacji ekologicznych. Wskazane by było, aby w realizacji przedsięwzięć wsparli działania Służb powiatowych Parlamentarzyści i Radni Samorządu Województwa, tworząc lobby na rzecz rozwoju zrównoważonego powiatu gostynińskiego w województwie, w kraju i pomagając zdobyć środki finansowe na realizację dobrze przygotowanych przedsięwzięć. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z wykonania Programu Zarząd Powiatu sporządza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Powiatu. Zgodnie z ustawą POŚ co 4 lata Program ochrony środowiska ulega aktualizacji. Jednym z ważnych elementów procesu wdrożenia programu jest jego monitorowanie polegające na ciągłym systemie obserwacji i kontroli realizacji zadań Programu. Monitoring dostarcza informacji w oparciu o które można ocenić, czy stan środowiska ulega polepszeniu czy pogorszeniu, a także jest podstawą oceny efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Głównym celem monitoringu jest wzrost efektywności i skuteczności polityki ochrony środowiska, w tym prowadzonych inwestycji proekologicznych oraz gromadzenie, analizowanie i wykorzystywanie danych dotyczących stanu środowiska dla właściwej polityki ochrony środowiska. Przebieg realizacji „Programu Ochrony Środowiska” musi być systematycznie kontrolowany (monitorowany). System monitoringu realizacji „Programu Ochrony Środowiska” składa się z trzech elementów: a) monitoring środowiska, b) monitoring „Programu Ochrony Środowiska”, c) monitoring społeczny (odczucia i skutki).

Monitoring środowiska

Monitoring ten realizowany jest w regionie przez WIOŚ przy współudziale innych jednostek organizacyjnych i naukowo-badawczych (np. RZGW, RDLP). Monitoring ten realizowany jest pod nadzorem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 176 (aktualizacja)

______

Mierniki efektów ekologicznych to wielkości uzyskane podczas pomiarów lub szacunków. Wyniki monitoringu porównywane są z normatywami jakości środowiska. Normatywy te są już podstawą odniesienia oceny, ale przede wszystkim określają cele ekologiczne (jakość środowiska nie może być gorsza od wartości normatywnej). W tym ujęciu monitoring środowiska jest także narzędziem monitoringu efektów realizacji „Programu Ochrony Środowiska” (w rozumieniu osiągnięcia celów). Kryteria normatywne stanu środowiska oraz systemy ocen i pomiarów ulegają obecnie ewolucji w związku z unifikowaniem systemu krajowego z systemem monitoringu Unii Europejskiej. Planowane zmiany systemu wskaźników i normatywów będą wymagały aktualizacji oceny stanu środowiska w powiecie gostynińskim (w świetle nowych wartości normatywnych oraz zwiększenia ilości punktów pomiarowych) i rozszerzenia zasięgu merytorycznego pomiarów. Monitoring „Programu Ochrony Środowiska powiatu gostynińskiego na lata 2014- 2017 z perspektywą do 2021 roku ”

Realizacja tej części zadań monitoringowych składa się z oceny: Osiągnięcia celów ekologicznych − stopnia realizacji zadań, − oceny podstaw poszczególnych realizatorów. Wyniki oceny są podstawą zarządzania „Programem Ochrony Środowiska” w aspekcie weryfikacji (aktualizacji) celów, modyfikacji mechanizmów niezbędnych do realizacji poszczególnych zadań oraz do egzekwowania zakresu realizacji od wykonawców (od urzędów, instytucji i podmiotów gospodarczych). W monitoringu osiągania celów ekologicznych wykorzystuje się wyniki monitoringu środowiska a także oceny porównawcze skali osiągnięć z osiągnięciami planowanymi. W związku z tym głównymi miernikami realizacji celów „Programu Ochrony Środowiska” są wskaźniki realizacji programu, których porównanie w kolejnych latach pozwala na śledzenie dynamiki zmian.

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 177 (aktualizacja)

______

Tabela 31. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju dla powiatu gostynińskiego.

Lata Lp. Wskaźnik 2004 2008 2012 1 Ilość mieszkańców powiatu (wg zameldowania) 47502 46959 46467 2 Zużycie gazu z sieci (m 3/mieszkańca) 0 4,8 13,5 3 Ludność korzystająca z sieci gazowej (%) 587,7 725,8 1239,1 Zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu na 1 mieszkańca 4. 0,6 1,1 2,5 (kW/h) 5. Łączne zużycie wody w gospodarstwach domowych (dam3) 1386,9 1351,7 1364,4 6. Zużycie wody w przeliczeniu (m 3 /1 mieszkańca/rok) 29,2 28,8 28,2 7. Długość sieci wodociągowej 696,5 743,9 781,9 8. Ludność korzystająca z wodociągów (%) 81,0 82,9 82,9 Ilość ścieków oczyszczanych w oczyszczalniach komunalnych 9. 3 814,3 868,3 785,0 (dam /rok) 10. Ilość oczyszczonych ścieków przemysłowych (m 3/rok) 54 55 46 11. Ludność korzystających z sieci kanalizacyjnej (%) 37,3 38,8 41,2 12. Długość sieci kanalizacyjnej (km) 72,9 88,3 108,8 Wskaźnik emisji gazów do atmosfery (Mg/rok) - ogółem 23 739 22 929 25 648 − dwutlenku siarki, 31 45 23 13. − tlenków azotu, 16 20 22 − tlenku węgla 9 14 8 − dwutlenek węgla 23 682 2 849 25 531 14. Wskaźnik emisji pyłów do atmosfery (Mg/rok) 1 1 3 Powierzchnia powiatu objęta konserwatorską ochroną przyrody (ha) 15. 26 414,3 26 378,3 26 516,2 wg GUS 16. Powierzchnia lasów (ha) 13 286,5 13 746,5 13 827,1 17. Ilość zebranych odpadów komunalnych ogółem (Mg) wg GUS b.d. 7038,61 6185,79 Ilość zebranych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych 18. b.d. 4219,23 4076,02 (Mg) wg GUS Ilość zebranych odpadów komunalnych (kg/mieszkańca/rok) wg 19. b.d. 89,9 87,2 GUS Ilość odpadów opakowaniowych zebranych selektywnie (Mg) wg 20. 42,8 246,5 34,0 WSO Ilość odpadów wytworzonych w sektorze gospodarczym (Mg) wg 21. 6,7 13,0 11,9 GUS Ilość odpadów z sektora gospodarczego poddanych procesom 22. 67,2 80,0 80,2 odzysku (%) Ilość odpadów niebezpiecznych wytworzonych w sektorze 23. 21,9 156,7 31,7 gospodarczym (Mg) wg WSO

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 178 (aktualizacja)

______

Monitoring społeczny (odczucia i skutki). Ważnym miernikiem realizacji „Programu ochrony środowiska” jest monitoring społeczny. Pozwala on na analizę stopnia świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez: − aktywne uczestnictwo w postępowaniach z udziałem społeczeństwa, − udział w akcjach proekologicznych organizowanych w powiecie, − rozwój selektywnej zbiórki odpadów, − promowanie zachowań proekologicznych (np. używanie opakowań wielorazowego użytku).

______Styczeń 2014r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 179 (aktualizacja) ______12. Spis tabel

Tabela 1. Podział administracyjny powiatu (dane GUS)...... 10 Tabela 2. Liczba ludności w powiecie gostynińskim stan na 31.12.2012 r...... 12 Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w roku 2012 (wg danych GUS) ...... 12 Tabela 4. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze sektorów własnościowych w powiecie gostynińskim w 2012 r. (dane GUS) ...... 13 Tabela 5. Zestawienie rodzajów i długości dróg w powiecie gostynińskim w 2013 r...... 14 Tabela 6. Wykaz niektórych zabytków na terenie powiatu gostynińskiego...... 20 Tabela 7. Podstawowe dane morfometryczne głównych jezior powiatu gostynińskiego...... 30 Tabela 8. Zestawienie zasobów wód z głównego użytkowego poziomu wodonośnego w poszczególnych gminach powiatu gostynińskiego...... 49 Tabela 9. Jednolite Części Wód Powierzchniowych i Podziemnych na terenie powiatu gostynińskiego ...... 53 Tabela 10. Bilans zasobów kopalin w powiecie gostynińskim – stan na 31.12.2012 r...... 57 Tabela nr 11. Lokalizacja punktów pomiarowych oraz wyniki pomiarów wskaźników (krótkookresowych) mających zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby dla hałasu drogowego ...... 60 Tabela 12. Ochrona przyrody i bioróżnorodności biologicznej na terenie powiatu gostynińskiego w 2012 r...... 64 Tabela 13. Istniejące rezerwaty przyrody na terenie powiatu gostynińskiego...... 66 Tabela 14. Wykaz zespołów przyrodniczo krajobrazowych występujących na terenie powiatu ...... 69 Tabela 15. Wykaz zarejestrowanych parków na terenie powiatu gostynińskiego...... 72 Tabela 16. Stan lasów na terenie powiatu gostynińskiego wg ewidencji gruntów na dzień 31.12.2012 r...... 74 Tabela 17. Emisja zanieczyszczeń do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie gostynińskim w roku 2012. (źródło: GUS) ...... 78 Tabela 18. Wykaz firm, posiadających zezwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza z terenu powiatu gostynińskiego ...... 79 Tabela 19. Wykaz ważniejszych ujęć wód podziemnych eksploatowanych na terenie powiatu

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 180 (aktualizacja) ______gostynińskiego dla potrzeb zaopatrzenia ludności w wodę, przemysłowych i rolnictwa ...... 82 Tabela 20. Gospodarka ściekowa w gminach powiatu gostynińskiego w 2012 roku ...... 88 Tabela 21. Główne źródła zanieczyszczenia wprowadzanych do wód lub do ziemi na terenie powiatu gostynińskiego - wykaz wybranych oczyszczalni ścieków ...... 90 Tabela 22. Gospodarka komunalna w powiecie gostynińskim w 2012 r. (źródło: GUS, urzędy gmin) ...... 94 Tabela 23. Wykaz obrębów ewidencyjnych objętych zakresem obowiązywania Programu działań mających na celu ograniczenia odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru szczególnie narażonego Bzura i Skrwa Lewa ...... 96 Tabela 24. Zestawienie długości cieków i wałów na terenie WZMiUW w Warszawie Oddział Płock Inspektorat Gostynin (wg stanu na dzień 31.12.2012 r.) ...... 101 Tabela 25. Wykaz wytwórców odpadów wytwarzających największe ilości odpadów na terenie powiatu gostynińskiego...... 104 Tabela 26. Wykaz źródeł pól elektromagnetycznych na terenie powiatu gostynińskiego (wg rejestru prowadzonego przez Starostę Gostynińskiego dot. zgłoszeń instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a wymaga zgłoszenia, zgodnie z art. 152 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska) ...... 111 Tabela 27 . Istniejące i projektowane elektrownie wiatrowe na terenie powiatu ...... 117 Tabela 28. Uwarunkowania wewnętrzne powiatu gostynińskiego ...... 118 Tabela 29. Uwarunkowania zewnętrzne powiatu ...... 119 Tabela 30. Harmonogram realizacji zadań na lata 2014-2017 z perspektywą do 2021 r. dla Powiatu Gostynińskiego...... 151 Tabela 31. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju dla powiatu gostynińskiego...... 176

Styczeń 2014 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GOSTYNIŃSKIEGO NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2018-2021 181 (aktualizacja)

______13. Spis map.

Mapa 1. Powiat gostyniński – podział administracyjny ...... 11 Mapa 2. Klasyfikacja stref według wybranych zanieczyszczeń ...... 27 Mapa 3. Sieć hydrologiczna powiatu gostynińskiego...... 30 Mapa 4. Mapa obszarów chronionych [źródło: warszawa.rdos.gov.pl] ...... 63 Mapa 5. Mapa położenia Obszarów Szczególnie Narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego na obszarze RZGW w Warszawie w województwie mazowieckim...... 100 Mapa 6. Przebieg linii elektroenergetycznych w woj. mazowieckim...... 112 Mapa 7. Województwo mazowieckie z podziałem na regiony gospodarki odpadami komunalnymi...... 139

______Styczeń 2014 r.