85 ste jaargang │ 687 november 2019

Van de bestuurstafel │ 7

Najaarsschoonmaak │ 9

Agenda Ledenvergadering │ 9

Notulen │10

Koffie-inloop │17

Vrij en….Zo │17 Twee vreemde mannen

Balanslezing │18

Café Cult │19 met de film The Theory of everything

Z in op maandag │20 Bruggenbouwen met Jan Terlouw

60~Club │ 21

Meditatie │ 23

Kerstkaarten maken │ 24

Dinsdagtafel │ 24

Herinnering verlicht │ 25

Lezing Hugo Borst │ 26

Dagboek en herinneringen uit de oorlog │ 27

1 Stad en Platteland

Afstanden worden steeds makkelijker te overbruggen: met de auto of trein. In een land als Nederland ben je zo van het platteland in de stad en anders- om. Door internet en sociale media is iedereen makkelijk te bereiken. Toch lijkt op de één of andere manier de afstand tussen stad en platteland groter te zijn geworden en lijkt er minder verbinding te zijn. Ik verbaas me er wel eens over hoe druk het in de Randstad is, volle trei- nen, volle wegen en steeds meer bebouwing. Regelmatig reis ik naar Utrecht voor mijn werk, van de rustige Vossenbult in Heelweg naar de om- geving van het centraal station in Utrecht… een heel andere wereld. Nederland is erg vol en het kost steeds meer moeite om alle zaken, waar we ruimte voor nodig hebben in dit land te combineren: dat komt nu heel duidelijk aan de orde in de stikstofdiscussie en de protesten van de boeren.

De boeren hebben een punt: jarenlang zijn ze meegegaan in schaalvergro- ting, die aanvankelijk toch door de overheid is gestimuleerd: denk aan Mansholt en zijn plannen voor schaalvergroting en de ruilverkavelingen in de zestiger en zeventiger jaren. Er is steeds meer vee nodig om een inko- men te halen. De ontwikkeling naar schaalvergroting is gestimuleerd door de overheid, de banken en ook bijvoorbeeld de voerfabrikanten. Het kan best anders als we met zijn allen flink meer voor vlees en zuivel gaan betalen. Dan kunnen de varkens in een ruime stal met een uitloop naar buiten. En zijn er niet zoveel koeien per bedrijf nodig.

Natuurliefhebbers hebben een punt: al geruime tijd is duidelijk dat bepaal- de natuurgebieden in kwaliteit achteruitgaan door bijvoorbeeld ontwatering ten behoeve van de landbouw en stikstofuitstoot. Dat speelt al zeker 30 jaar. De soortenrijkdom wordt minder, insecten verdwijnen. Is het nou zo erg dat een klein, op het oog onbeduidend plantje of armzalig diertje ver- dwijnt als dat de economie te goede komt? Uiteindelijk zal blijken dat dit zeker wel een probleem kan zijn of worden. Minder soortenrijkdom kan leiden tot meer ziekten en plagen, je kunt niet ongestraft de natuur vernieti- gen. Op de lange termijn zal blijken dat we met die economische groei ons zelf ten gronde hebben gericht. En om te wandelen en fietsen zien we toch graag een landschap met veel variatie, houtwallen, bossen , bloeiende ber- men en akkerranden. Is er dan toch te veel vee in Nederland…misschien? 2

Aan de andere kant misschien zijn er ook teveel mensen in Nederland en die willen dan ook nog allemaal wonen in de Randstad. In Rotterdam zijn plannen om woontorens te maken van meer dan 200 meter. In zulke gebouwen kun je geen raam meer open zetten of op een balkon zitten. Zo’n manier van wonen vind ik bijna beangstigend. Het heeft wel raak- vlakken met de intensieve veehouderij. Hoe moet dat als de elektriciteit uitvalt? Te veel mensen….het is natuurlijk niet salonfähig om zoiets te zeg- gen…... Gelukkig heeft de Eendracht een beperkte oplage. Er is ook nog zoiets als “goed rentmeesterschap”, we moeten een leefba- re aarde achterlaten voor generaties na ons. Ik los deze problematiek niet op door een column in de Eendracht, ik ben ook benieuwd hoe Jan Terlouw hier over denkt, die komt immers binnenkort voor een lezing naar De Eendracht. Het was immers zijn par- tijgenoot, die het vuurtje heeft aangewakkerd door te roepen dat de vee- stapel gehalveerd zou moeten worden. Heeft Jan Terlouw als ‘old and wise man” een oplossing? Lini Vossers

Spreuken van de maand: Wat je het beste onthoudt, zijn de dingen die het liefst zou willen vergeten

Stop met jezelf 100% te geven aan mensen die niet eens de helft aan jou geven

Als je echt je dag niet hebt, struikel je zelfs over draadloos internet

Ieder mens heeft recht op mijn mening

3 In memoriam

Laurens Catharinus (Marinus) Wossink

Hij werd geboren op de Heelweg, op 23 september 1925. Hij overleed op 26 september, in Doetinchem.

Marinus werd er geboren in 1925. Als middelste van drie kinderen. Een zus boven hem en een jongere zus. In de beschutte gemeenschap van de Heelweg. Op grond die door zijn grootvader, vanaf 1899, was ontgonnen. De Moffe en de Nieuwe Moffe. Zijn ouders waren de eerste met telefoon, vanwege alle commissies en be- sturen waar zijn vader in zat. Maar verder was het een overzichtelijke we- reld waarin Marinus opgroeide; naar school in het buurtschapshuus, met z’n allen in één lokaal. En daarna naar de landbouwschool in Varsseveld. Zijn grootste ‘uitdaging’ bestond erin om een meisje te vinden dat geen familie van hem was!

En daar slaagt hij zeer goed in! Tijdens een avond in café De Vos in Wes- tendorp, leert hij Gerda Jansen uit het Noorderbroek kennen. Zij verdient die avond een zakcentje bij als serveerster. Na een lange verkeringstijd trouwen ze en trekken in bij zijn ouders en zuster. Zoals zoveel jonge stellen in die tijd, zonder eigen kamer en keu- ken, alleen een slaapkamer. En toen het geld voor een verbouwing er later tenslotte was, ging het uiteindelijk toch naar de varkens; een nieuwe stal. Maar Gerda kwam zelf uit een groot boerengezin en had ook achter altijd veel meegewerkt, dus ze wist hoe het werkte. Zo verzorgde ze, samen met Marinus, de koeien, tot tenslotte het melkquotum maakt dat de koeien weggaan en ze de varkens uitbreiden.

Er worden twee dochters geboren Ada en Ria. Gerda en Marinus geven hun dochters een goede jeugd. Met veel vrijheid in denken en doen en steun als het nodig was. Leren fietsen rond het huis of gewoon gezellig samen een middagdutje doen.

En zo verstrijkt de tijd; veel verandert….. Van een gemengd bedrijf, naar met name varkens, naar een soort kinder- 4boerderij na Marinus pensionering. Van paardenkracht naar pk’s, met de komst van een tractor. Al is het wel even wennen; een trekker luistert een stuk slechter naar ‘Hu!’ dan een paard. Marinus kwam, met trekker en al, in de sloot terecht. Van de zeis naar de elektrische maaier. Al kon die elektrische maaier nooit zo mooi maaien als Marinus met de hand.

…. en veel gaat lang mee…. In zijn vrije tijd zingt Marinus graag. Vanaf zijn 16e zingt hij bij een zangkoor en dit blijft vele jaren een geliefde hobby. En ook zwemmen en fietsen doet hij met veel plezier. Al wordt de fiets, een elektrische fiets (wel met een extra batterij, want Marinus maakt flinke tochten) en nog weer later een driewieler. En natuurlijk het huwelijk van Gerda en Marinus dat ruim 40 jaar mocht duren.

….en sommige dingen lijken onveranderlijk…. Marinus’ voorliefde voor ‘gezelligheid’ houdt hij: De optocht kijken, de kermis, het contact met mensen, de middagen van de 60+, hij blijft ervan genieten. Zo blijft hij opgewekt van aard, ook als het leven verdriet brengt; het overlijden van zijn vrouw in 2000 en zijn eigen afnemende gezondheid.

…..en de essentie is blijvend. Als je tijd is gekomen, blijken sommige zaken van buiten de tijd te zijn. Die gaan over eeuwigheid. Die gaan over de liefde van een opa voor zijn kleinkinderen. Van een va- der voor zijn dochters, een man voor zijn vrouw. Liefde die niet stopt als een mens is gestorven. Die liefde is voor al-tijd, voor eeuwig.

Marinus heeft in zijn leven gestalte willen geven aan liefde en medemen- selijkheid. Dat laat hij zijn kinderen en kleinkinderen na, om op hun beurt weer verder te dragen…...

Ik wens Marinus’ familie en alle anderen die hij dierbaar was, veel sterkte toe bij het dragen van dit verlies. Dat zijn herinnering tot zegen mag zijn. Nicoline Swen

5 Er is altijd wel iets om weg te geven. Een stukje van jezelf, een beetje tijd. Oprechte aandacht en gezond begrijpen. En als het even kan wat hartelijkheid. In elke dag leeft iets dat je kunt delen. Een beetje liefde, humor en geluk.

Er is altijd in ‘t klein iets om te geven. Het kost geen geld, het is ‘t gevoel van jou. Spontaan hardop te zeggen: ‘Je mag best weten dat ik van je hou.’ In elke dag zitten zoveel momenten Die vragen om een stukje menselijkheid.

Als je iets geeft dat zuiver uit je hart komt. Een lief gebaar, wat troost, een stukje groei. Dan voel je plots dat er diep in je wezen Iets nieuws ontstaat aan warmte en gave bloei. De dagen zijn bedoeld om zacht te zeggen: ‘Ik wilde dat ik iets voor je kon doen’, om zomaar onverwachts een hand te grijpen en troost te brengen met een zachte zoen. We doen het zo weinig.

Er is altijd wel iets om weg te geven. Aandachtig luisteren doet wonderbaarlijk goed. Omdat je ook al is het maar voor even. De mens dicht naast je innerlijk ontmoet. In alle dagen schuilen kraaltjes liefde. Een nieuw ontmoeten in een stukje tijd. Een blij ontdekken wat het leven inhoudt. De stille kracht van medemenselijkheid.

(schrijver onbekend)

Dit gedicht werd tijdens de uitvaart van Marinus Wossink voorgedragen door zijn kleindochter Julliët. Hij had het zelf een keer uitgeknipt (uit de Eendracht?) en bewaard. 6 Van de Bestuurstafel

De vereniging was weer toe aan een nieuw beleids- plan. Het concept is klaar en ligt ter inzage. Ook ligt het elke vrijdagochtend tijdens de koffieoch- tend ter inzage. U kunt dit opvragen via [email protected] en [email protected]

Zijn beide mogelijkheden voor u een probleem en wilt u het toch graag in- zien, belt u dan met Johannes v.d. Laan of Els Venneker. Telefoonnum- mers in de Eendracht. Dit beleidsplan moet ter goedkeuring worden voorgelegd in een ledenver- gadering. Het bestuur belegt naar aanleiding hiervan een ledenvergadering op zondag 8 december om 11.30 uur in de Eendracht. Tevens nemen wij in die vergadering afscheid van Tonnie Kraan als be- stuurslid. Afgelopen ledenvergadering gaf hij aan nog wel even in het be- stuur te willen blijven om te helpen. Dat was heel fijn en waardevol. Ook vanaf deze plek willen wij Tonnie hartelijk bedanken voor zijn inzet en betrokkenheid. Hij blijft zeker op de achtergrond aanwezig, blijft ook nog een aantal din- gen doen! Want, en zo kom ik op het volgende punt, we hebben hard mensen nodig, ook in het bestuur. Zoals u weet is onze penningmeester voor onbepaalde tijd niet in staat haar werk te doen. Na meerdere oproepen in dit blad en na wat telefoontjes bleek dat het moeilijk/onmogelijk is een vervanger te vinden. Vervolgens hebben we Jan Meerdink gevraagd en bereid gevonden dit tij- delijk voor ons te doen. Daar zijn we heel blij mee. Hij weet er nog veel van en heeft alles ade- quaat opgepakt. Met het vertrek van Tonnie en de afwezigheid van Marian (penning- meester) blijven er 4 bestuursleden over. Officieel mag dit niet. Het moet een oneven aantal zijn. 7 Vooral als het op stemmen aankomt. Dus onze vraag aan u, wie biedt zich aan in het bestuur plaats te nemen en mee te denken. Het huidige bestuur doet haar best zaken op orde te houden, nieuwe plan- nen te ontwikkelen en er te zijn. Maar 4 mensen is erg weinig. Dus misschien wilt u eens nadenken over een goede oplossing hiervoor en wellicht biedt u zich aan. Als u eerst meer wilt weten kunt u altijd bellen met een van de bestuursle- den.

Vrijwilligersmoment

Op dit moment zijn er plannen voor een vrijwilligersavond, die we nog nader uit willen werken. Dus vrijwilligers, jullie worden zeker niet vergeten. Binnenkort meer daarover!

Adventsmiddag

Op 10 december houden we onze adventsmiddag. Het is van 14.30 tot 17.00 uur. Een samenzijn met een hapje, drankje, zang en gezellig praten met elkaar. Van harte aanbevolen!

Kerstattentie – hulp gevraagd

Ieder jaar krijgen onze oudste leden een aardigheidje rond de kerstdagen. Dit jaar zal het de adventskalender zijn, waar u al het een en ander over hebt kun- nen lezen. Advent begint dit jaar op 1 december, daarom zou het fijn zijn als de pakjes dan zijn rondgebracht. Wilt u daarbij helpen? Vrijdag 22 december is er geen koffie-inloop, i.v,m. de schoonmaakochtend. Graag zou ik dat moment ook gebruiken om de boekjes te adresseren en sorteren. 8 Daar kan ik wel wat hulp bij gebruiken, ik denk dat drie paar extra han- den voldoende zijn. Daarna, tussen 11.30 en 13 uur zijn de boekjes op te halen om verspreid te worden. Daar willen we heel graag (veel) hulp bij. Natuurlijk liggen ze ook zondag 24 november na de gedachtenisdienst klaar om meegenomen (en verspreid) te worden.

Wilt u wel wat uitdelen, maar komen deze momenten u niet uit? Belt of mailt u mij gerust, dan zoeken we een ander moment. Fijn als u helpt! Nicoline Swen

Najaars schoonmaak kerk en gebouwen

De jaarlijkse schoonmaak van de kerk en gebouwen willen we dit jaar houden op vrijdag 22 november. Graag zien we een aantal vrijwilligers om 9.00 uur in de Eendracht, zo- dat het gezegde ‘Vele handen maken licht werk’ ook ‘hier geldt.

Kunnen we op u rekenen?

Deze ochtend is er geen koffie-inloop

Agenda Ledenvergadering 8 december 2019

1. Opening 2. Vaststellen van de agenda 3. Goedkeuren notulen van de vergadering d.d. 25 maart 2019 4. Ingekomen stukken en mededelingen 5. Beleidsplan 2019-2023 Uitleg 6. Stemmen beleidsplan 7. Afscheid Tonnie Kraan 8. Rondvraag

De financiën komen in de ledenvergadering van voorjaar 2020 weer aan de orde. 9 Notulen van de Algemene Ledenvergadering van de Vrijzinnige Ge- loofsgemeenschap Varsseveld e.o. gehouden op 25 maart 2019 in het Vrijzinnig Centrum de Eendracht te Varsseveld.

De presentatielijst is getekend door 22 leden. Bericht van verhindering; Marian Kolkman, Truus Rottink, Narda Kem- pink, Gerda en Han ten Brinke, Hr. en Mevr. Hemink.

1. Opening De voorzitter heet iedereen hartelijk welkom.

2. Vaststellen van de agenda: Extra punt: Raad van Kerken. Agenda wordt verder als zodanig afgewerkt.

3. Goedkeuren en vaststellen van de notulen van de vergadering van 27 maart 2018

Riemke de Boer: De zin dat ze te laat was met insturen vervalt.

Punt 7: ‘iets extra’s doen voor Jubileum’, dit was onduidelijk voor Café Cult. Deze zin vervalt dan ook op verzoek.

Steunfonds jaarverslag: komt binnenkort op website van het Steun- fonds.

Raad van Kerken, Degene die zitting had voor ons is ermee gestopt. Dus volgt de vraag wie voor ons zitting wil nemen in de Raad van Kerken.

4. Ingekomen stukken en mededelingen. Geen ingekomen stukken.

5. Jaarverslag 2018

Riemke: Meditatieavonden, Kan er wat meer info in het verslag. o.a. dat er elke 3e vrijdagavond van de maand een meditatieavond 10 is. Dit zal opgepakt worden. Vrijwilligersbijeenkomst: Jaarlijks wordt er een gezellige middag aangeboden als blijk van waardering voor het vele werk dat verricht wordt. Altijd met een hapje en een drankje. In 2018 is deze middag op een andere manier ingevuld, nl door het uitnodigen van Arjan Erkel met zijn voorstelling. Johannes vraagt of de leden dit als positief hebben ervaren. Reactie onder de aanwezigen is goed. Een samenkomst met een inhoudelijke thema is fijn voor de vrijwilligers, zo vinden meer- dere aanwezigen. Eibergen: Afdeling aldaar wordt opgeheven. Er wordt gekeken naar de behoefte die er nog wel is onder de leden aldaar. Pastorale zorg bijvoorbeeld. Gelden komen vrij voor de Vrijzinnigen in Oost-Nederland. Dat is tot zover besloten. Afdeling houdt op te bestaan op 1 december 2019.

De Eendracht: De oproep om Truus Rottink te ondersteunen bij de opmaak van het boekje, dan wel tijdelijk in te vallen, is gehonoreerd. Johanna Semmelink heeft zich daarvoor aangemeld.

6. Financieel verslag 2018 Johannes geeft uitleg aan de hand van een powerpoint presentatie. Het is een duidelijk verhaal. Het ledenbestand: op 1 jan 2018 is 320 Overleden 18 Opgezegd 10 Aantal vrienden is: 30

Het ledenbestand op 31 dec. 2018: 292 Aantal vrienden: 30

Wat betreft het innen van de contributie en vrijwillige bijdrage is een afspraak gemaakt binnen het bestuur. Dit staat in de Eendracht van maart op blz. 14. (2019)

7. Verslag kascommissie Johan Hesselink, Henk Beunk vormden dit jaar de kascommissie. 11 Johan zegt, mede namens Henk, dat alles er prima uitzag en ver- leent de penningmeester decharge.

8. Goedkeuren en vaststellen financieel verslag 2018 Het financieel verslag 2018 wordt goedgekeurd.

9. Begroting 2019 en voorlopige begroting 2020 Via powerpoint presentatie wordt uitleg gegeven. Alles wordt goed uitgelegd door Johannes. Een enkele vraag ter verduidelijking volgt, maar verder alles prima.

10. Benoeming nieuwe kascommissie. Johan Hesselink en Henk Beunk voor volgend jaar. En Willy Nijhof als reserve.

11. Vaststellen contributie Blijft zoals het is.

12. Bestuursverkiezing Aftredend en niet herkiesbaar is Hr. A. Kraan (Tonnie) Aftredend en herkiesbaar volgens rooster van aftreden mevr. Gerrie ter Maat-Berendsen Gerrie wordt onder applaus herkozen. Tonnie stelt zich herkiesbaar tot na de zomervakantie als bestuurs- lid en ook dat wordt met applaus ontvangen. Betekent dus dat er een vacature is voor voorzitter. Dit zal in de volgende Eendracht naar voren gebracht worden. Tonnie vertelt dat Margreet is gestopt met notuleren na dit vele jaren te hebben gedaan. Haar taak is overgenomen door Els Venneker. Met dank aan Margreet voor haar inzet.

Johannes geeft een uitleg over de coaching die het bestuur gaat volgen.

Gerwin Ooijman doet een emotionele oproep naar de aanwezige leden via een door hem geschreven brief, waarin hij zijn gevoe- lens naar de vereniging verwoordt en het belang van het blijven 12 bestaan ervan. 13. Informatie Balans, CC, meditatie, dinsdagtafel en 60+ club. (maximaal 5 minuten per activiteit) Meditatie: Riemke de Boer: Vertelt over de jaarlijkse Wereldvre- desmeditatie. Dit is een fijne middag op Oudejaarsdag, aldus Riemke. Dan de maandelijkse meditatieavond op de derde vrijdag van de maand. Het is kosteloos en iedereen is van harte welkom. Een moment van bezinning en rust. Een vrijwillige bijdrage t.b.v. de onkosten wordt gewaardeerd. Vraag van Riemke: Is er iemand die in de plaats van haar deze avond kan verzorgen als zijzelf door omstandigheden verhinderd is. Er is een oud-cursist die dit voorlopig wel wil doen, maar enige extra ondersteuning vanuit hier op de achtergrond zou ook fijn zijn. Balans: Els Hermsen vertelt iets over balans. Geschiedenis: balanslezingen, boekbesprekingen, gezondheid, alles met spiritueel karakter. Thema’s hebben te maken met zingeving. Zoeken versterking, zijn nu met 4 dames. Iemand erbij zou fijn zijn.

60+ Club. Janny Nijhof vertelt hierover. Bieden een afwisselend programma. Van harte aanbevolen.

Café Cultuur + dinsdagtafel: Josine Bruggink: Vertelt over de films die uitgezocht worden, films die mensen kunnen raken, waar over nagepraat kan worden. Ook mensen die geen lid zijn, zijn van harte welkom. Vraag die naar Josine toekwam: kan er meer met het onderwerp ‘kunst’ gedaan worden? Misschien in de Eendracht een keer een oproep doen hierover. Dinsdagtafel: Samen eten met daarbij een onderwerp voor gesprek. Nicoline vult Josine aan over deze dinsdagtafel. Het eten is lekker, de gesprekken zijn fijn. Het streven is om 19.00 uur naar huis te gaan. Is het dan nog niet afgelopen en je moet tóch weg, voel je dan niet 13 bezwaard. Vraag Johan Hesselink: Kan de film van CC in de zaal worden vertoond? Is het drempelverhogend als het in de kerkzaal is? Josine: Hierover is geen duidelijkheid. Wordt ook niet gevraagd aan de mensen die er altijd zijn. Gerwin: Als de film in de zaal wordt gedraaid is het financieel gezien goedkoper qua stookkosten. Josine: de intimiteit van onze kerkzaal is belangrijk. 14. Maandagavonden: Nicoline Swen: was voorheen een vaste avond met cursussen en nu niet meer. We willen het graag weer opbouwen. Komende 2 maanden gaan we proefdraaien. 8 April, Nicoline: over normen, waarden en ethiek. 15 April, Nicoline: over de mens, Einstein en ‘God’. Deze twee avonden worden gratis aangeboden. Verder zullen de zelfde prijzen worden gehanteerd als bij Balans. Introducés zijn van harte welkom. Doel: Lezingen en cursussen voor breed publiek. Ruimte voor actualiteit. 13 en 20 Mei: Trainer/coach Antoinette Wibbelink-Oosterwijk komt 2 avonden invullen met als onderwerp: verbindend commu- niceren in een verdeelde wereld.

Na de zomer komen de grote Godsdiensten aan bod. Sprekers zullen hiervoor uitgenodigd worden. Jaarprogramma uitgeven in samenwerking met Oost-Nederland tot jan. 2020.

15. Kerstattentie: Het idee van Nicoline is een boekje uit te geven, samengesteld door de leden van onze vereniging, in samenwerking met Oost- Nederland. Per afdeling zo’n 8 bijdrages en dit als kerstattentie aanbieden aan de oudere leden. Nicoline doet naar ons een oproep om ook iets in te sturen. Te denken aan een gedicht, een zelfgemaakt gedicht, een mooie foto, etc. Een oproep hiervoor komt binnenkort in de Eendracht te staan. Dit boekje zal geredigeerd worden door Hans Zwiers samen met Nicoline. 14 16. Marion Stuart wordt voorgesteld als nieuwe beheerder van ons gebouw. Haar wordt door de voorzitter een door de bloemendames opgemaakte mok aangeboden. We heten Marion van harte welkom en veel succes en plezier in haar werk.

17. Rondvraag Willy Semmelink: Er worden sinds kort felicitatiekaarten vanuit het bestuur gestuurd naar de leden, maar de bezoekdames brengen of sturen vaak ook een kaart naar ‘hun’ mensen. Dan is het dubbelop. Hierover neemt Nicoline contact op met Madelon Ankersmit. Het bestuur meende n.l. dat het leuker is een kaart te krijgen dan een vermelding in de Eendracht van alle jarigen die maand. Van daar deze keuze.

Johan Hesselink: schilderen van de gebouwen. Wordt nu door bedrijf gedaan. Vrijwilligers zijn niet meer te vinden.

Marchel Chevalking: website: Vrijzinnig Centrum ‘het Witte Kerkje’, waarom duikt deze naam weer op. Nicoline: Er was een flyer gemaakt voor mensen die hier een enkele keer binnenlopen. Daar staat die naam op. Website was aan onderhoud toe. Nicoline heeft Rinus Luijmes de opdracht gegeven de website aan te passen op tijdelijke basis. Er moet nl. meer aangepast t.z.t. De flyer heeft zij derhalve tijdelijk neergezet bij ‘Wie zijn wij?’. Er komt een soort huisstijl voor Vrijzinnigen Nederland die geldt voor vele afdelingen. Er wordt even gepraat over de keuzes die gemaakt moeten worden over de naam. Volgens Marchel is er ooit gekozen voor ‘Vrijzinnig Centrum de Eendracht’. Enkele leden geven aan dat de naam ‘Het Witte Kerkje’ meer bekendheid heeft, vooral buiten Varsseveld. Opmerking: Houd de uiteindelijke naam consequent aan!

Willy Nijhof geeft aan in de Raad van Kerken zitting te willen nemen. 15 Nicoline: Roemt de hoeveelheid vrijwilligers die nog veel doen voor de vereniging. Daar moeten we trots op zijn, aldus Nicoline. Het bestuur krijgt een compliment voor al het werk dat het afgelopen jaar is verricht en krijgt iets lekkers van haar. Tevens biedt ze heel enthousiast oude spullen aan uit de kasten van de Eendracht. Iedereen mag meenemen wat hij of zij wil, graag zelfs!

Johannes: In hoeverre denkt Nicoline dat de maandagavonden een aan- vulling zijn op het huidige aanbod, zoals bijv. van Balans? Nicoline geeft hier uitleg over. Elkaar versterken hierin. Waar kunnen we elkaar vinden op onderwerpen. Maandagavond, vrijdagavond en zondagmorgen altijd iets te doen. Dat is ook positief voor de vereniging. Het is zeker niet de bedoeling dat de groepen elkaars concurrent worden. Maandagavond is meer ‘cursusachtig’. Entreeprijs moet hetzelfde zijn als bij Balans Activiteiten komen in folder te staan van Ontmoeting en Inspiratie. Maar beperkt. Het komt wel uitgebreid op de website te staan. Josine: in het verleden werden de maandagavonden heel goed bezocht. Dus we hopen dat dit weer zal gebeuren. Er moet een goede p.r. zijn! Els: Zelhem: Parabool: hebben geen bestuur meer. Els legt contact met hen om te vertellen dat er hier ook lezingen zijn. Misschien komen er meer mensen vanuit Zelhem deze kant op. Dat zou mooi zijn.

Tonnie: Doet nog een oproep voor meer versterking bij de techniek. 18. Sluiting

De voorzitter sluit de vergadering met dank aan alle aanwezigen.

Voorzitter: Tonnie Kraan Notulist: Els Venneker Na afloop van de vergadering is er voor iedereen gelegenheid onder het genot van een drankje nog even na te praten.

16 KOFFIE-INLOOP VRIJZINNIG CENTRUM ‘DE EENDRACHT’ ELKE VRIJDAGMORGEN

10.00 - 12.00 uur (bij uitvaarten niet)

Twee Freemde Mannen 1 november 2019

Duo bestaat uit Eric en Marcel. Frolijk, Ferward, Faag maar volgens publiek vooral Fijn!!! Alles is prima zolang het maar met een F begint. Met gitaar, samballen en een handvol mondharmonica’s maakt 2FM van elk optreden een Fijne, gezellige avond. Ze zingen met meest Achterhoeks, maar zijn in het Nederlands ook goed verstaanbaar (volgens eigen zeggen}. Repertoire van Blues, Country tot en met Ballads.

Locatie: Centrum ‘t Witte Kerkje (De Eendracht) Doetinchemseweg 5, Varsseveld Toegang : € 8.00 Inloop : 19.30 uur Aanvang : 20.00 uur Reserveren/informatie: vrij en [email protected] of tel. 06-41391784 (Gerwin Ooijman)

17 Dit wordt weer een geweldige avond!!!! Tot dan, Team Vrij én …. zo

Werkgroep Balans voor Spiritualiteit en Zingeving Varsseveld e.o. Zondag 3 november 2019 om 10.30 uur

Lezing 'Niemandskinderen' door Carolien Roodvoets

Niet (kunnen) houden van je kind is een onderwerp waar niet of nauwelijks over gesproken wordt, niet door de ouder(s) maar ook niet door het verwaarloosde kind zelf. Carolien Roodvoets is psychotherapeut, gezins- en rela- tietherapeut en seksuologe en heeft een praktijk in De- venter. Zij is auteur van een aantal boeken. Over één van deze boeken zal ze deze ochtend spreken. In Niemandskinderen prikt zij de fabel door dat ouders per definitie van hun kinderen houden. Kinderen worden soms gebruikt voor hun eigen wel- zijn. Eenmaal volwassen geworden kunnen deze Niemandskinderen vaak hun draai in het leven niet vinden. Ze verdwalen en verdrinken voor goed in Niemandsland, of ze gaan hun traumatische geschiedenis verwerken. Een verhaal over de gevolgen en de verwerking van een onveilige jeugd.

Datum : Zondag 3 november 2019 Tijd : Vanaf 10.00 uur is de zaal open en is er koffie en thee. Om 10.30 uur begint de lezing en na de pauze is er gelegenheid voor een gesprek Plaats : Vrijzinnig Centrum ‘De Eendracht’ (zaal) Beatrixstraat 1a, Varsseveld Kosten : € 8.00 per persoon

18 Let op! Er zijn enkele nieuwe Balanslezingen bekend waarover nog niet eerder is gepubliceerd via onze mailings. Het bestuur van de Vrijzinnige geloofsgemeenschap heeft Hugo Borst uitgenodigd voor een speciale lezing in januari. Naar verwachting zal dit veel mensen aanspreken. In november start de voorverkoop. Meer details lees je hierover verder in deze Eendracht.

Graag tot ziens!

Filmavond met de film 'The theory of everything'

Begin jaren zestig studeert de briljante wetenschapper Stephen Hawking aan de universiteit van Cambridge wanneer hij een liefdesrelatie begint met literatuurstudente Jane Wilde. Terwijl Stephen werkt aan zijn doctoraalscrip tie, merkt hij dat zijn lichaam hem langzaam maar zeker in de steek begint te laten. Stephen blijkt te lijden aan de vernietigende zenuwziekte ALS, die gedurende zijn huwelijk met Jane steeds ernstiger vormen aanneemt.

Datum : 8 november 2019 Tijd : 19.30 uur Plaats : De Eendracht (kerk), Doetinchemseweg 5, Varsseveld Toegang : € 5.00 Reserveren is niet nodig

19 Jan Terlouw, ZIN wie kent hem niet. OP Als schrijver van vele prachtige MAANDAG (kinder)boeken, later als politicus en tegenwoordig als betrokken burger die BRUGGENBOUWEN af en toe van zich laat horen. Dat beroemde betoog van hem over het touwtje uit de brievenbus. En hij heeft het graag over het klimaat, energiebeleid, economie, dieren- welzijn en moraal. Bij ons komt hij spreken in de serie ‘Bruggen bou- wen’. Over moreel leiderschap en verbinding.

maandag 11 november

De inloop is weer vanaf 19 uur en we starten om 19.30 uur. Welkom allemaal en neem gerust vrienden en bekenden mee!

NB 1 De avond is in de Eendracht, dus via ingang Beatrixstraat. NB2 Boekhandel Rutgers zal aanwezig zijn met een aantal van zijn boe- ken. Jan Terlouw is van harte bereid zijn werk te signeren.

IJssel

Uren kan ik kijken, in gedachten vaar ik mee. Eeuwig draagt de IJssel levend water naar de zee. Altijd in beweging, van de bergen tot de kust. In een hectisch leven brengt de IJssel zoveel rust. Ik geef toe, rivieren, stuk voor stuk wonderschoon. Maar toch, onze IJssel, spant voor mij met stip de kroon.

Kijken naar de IJssel, naar de ader van het leven, die ons door de eeuwen, zoveel welvaart heeft gegeven Die ons in contact, met andere landen heeft gebracht. Drager van het vrachtschip, en ook van het luxe jacht. Biotoop van veel, van zoveel planten, zoveel vissen. Voor geen geld zou ik mijn mooie IJssel willen missen. 20 Altijd zoveel mensen, onophoudelijk bewegen. Overal gepraat, wat is stilte dan een zegen. Even wat teveel, en ik breek er dan soms uit. ’t Kabbelen van de IJssel, da’s pas superieur geluid. Als je me dus vraagt: ‘Waaraan beleef je echt plezier? Wie is je grote liefde?’ Dan wint uiteindelijk mijn rivier.

Jan Terlouw

60+ club Dinsdag 12 november a.s. maaltijdenservice.

Op deze middag worden we bijgepraat over de rijdende winkels die maal- tijden aan huis bezorgen. Mevrouw Kempers van Renes maaltijden zal ons op de hoogte brengen van de mogelijkheden om diverse soorten maaltijden aan huis bezorgd te krijgen. Het zijn heerlijke verse gerechten tegen een betaalbare prijs.

Komt proeven!

Verslag bijeenkomst 60+ Club 8 oktober 2019

Op dinsdagmiddag 8 oktober kwam de 60+Club bij elkaar. Zoals gebrui- kelijk opende Janny Nijhof de bijeenkomst op poëtische wijze. Ditmaal met het gedicht “Herfst” van Jan Wolkers:

Herfst

De stilte van de avond is zó stil Hoorbaar wordt ’t vallen van de laatste ooft. De nachten worden koud, de nevel kil Waarin de wind de bruine blaren rooft

Als straks de zon al in de middag dooft,

De kruinen doodlijk zwart zijn, tegen wil En dank van ’t warm septemberkleed beroofd, Worden de volste dromen ijl en stil. Laten wij daarom van de laatste gloed Der herfst genieten zonder droefenis

21 De blaren geel zien worden zonder weemoed. O, wilde wingerd van geronnen bloed Die brandend ons een eeuwig teken is, Leer ons te leven met eenzelfde gloed.

Daarna kreeg de heer Baars uit Dinxperlo het woord. Ook zijn echtge- note was aanwezig. De heer Baars en zijn echtgenote hadden zich, en- kele jaren geleden, ter gelegenheid van de viering van hun gouden hu- welijk, ingeschreven voor een groepsreis van drie weken naar Argenti- nië. De heer Baars vertelde eerst in het kort over de geschiedenis van Argentinië. Het land was vóór haar onafhankelijkheid sinds 1816, gedu- rende drie eeuwen een Spaanse kolonie .De naam Argentinië is afgeleid van het Latijnse woord argentum wat “zilver” betekent. Zilver was het edelmetaal dat een belangrijke rol speelde in de opkomst van het Euro- pese kolonialisme. Het gewonnen zilver werd jaarlijks vanuit Argenti- nië per schip door de Spanjaarden naar Spanje vervoerd. De heer Baars herinnerde ons daarbij aan de verovering van één van deze zilvervloten door Piet Hein in het jaar 1628. De materiële basis voor de Gouden Eeuw kon ermee worden gelegd. De vloot van Piet Hein behoorde tot de West-Indische Compagnie (WIC). De verovering van de Spaanse zilvervloot vond plaats in de baai van Matanzas te Cuba. Later werd hier het triomfantelijke lied van de zilvervloot over gedicht met het be- kende refrein: Piet Hein, zijn naam is klein, Zijn daden bennen groot, Zijn daden bennen groot, Hij heeft gewonnen de Zilvervloot. Aan de hand van lichtbeelden kon de 60+Club meegenieten van diverse im- pressies van de reis die in Argentinië begon in Buenos Aires, de plaats waar op 17 mei 1970 onze koningin Máxima werd geboren. Vertaald uit het Spaans betekent Buenos Aires “Gunstige Winden”. Onderwijl hoorden we over het leven van Eva Perón, die jong stierf, doch veel heeft betekend voor armen van Argentinië. Plaatjes werden vertoond van het Plaza de Mayo, een straat van bijna 150 meter breed (Mayo be- tekent mei en herinnert aan de mei-revolutie), de voorstad Tigre van Buenos Aires, de plaats El Calafate aan de voet van het Andesgebergte. Calefati is een plant; de bast van de stengel van deze plant werd ge- bruikt om naden van schepen mee te dichten; het schijnt dat daar ons woord “opkalefateren” van afgeleid is. Via de Pampa’s en de Patagoni- sche laagvlakte ging het naar Ushuaia, de zuidelijkste stad ter wereld. Ushuaia is gelegen aan de zuidelijke kust van Vuurland, Antarctica en de Zuid-Atlantische eilanden van Argentinië aan 22 het Beaglekanaal. Tussen Patagonië in het noorden en Vuurland in het zuiden ligt de Straat van Magellaan, een zeestraat genoemd naar de Por- tugese ontdekkingsreiziger Ferdinand Magellaan. Deze zeestraat was, tot de opening van het Panamakanaal in 1914 de belangrijkste route om tus- sen de Atlantische en de Stille Oceaan te varen. De laatste stad die de heer Baars en zijn echtgenote aandeden was San Sebastián, alwaar een grensovergang is met Chili. Al met al was het een zeer boeiende dins- dagmiddag in de Eendracht die veel waardering oogstte van de 60+Club- leden. De heer Baars en zijn echtgenote ontvingen dan ook aan het slot van de middag als blijk van waardering en dank hartelijk applaus.

Meditatie ‘ met Hart en Ziel ‘

Vrijdag 15 november a.s. mediteren we op het thema ‘met Hart en Ziel‘. Vanuit ons Hart en onze Ziel bewandelen we het levenspad. Deze avond wordt binnen geleide meditaties en/of visualisaties een diepere verbin- ding bereikt met de ziel. Het Hogere Zelf wordt in het hart uitgenodigd en daarmee verbonden. Vanuit deze verbinding wordt u meegenomen op reis naar de Kristallijnen Piramide. Hier wordt u opgewacht door Aarts- engel Michaël en Pistes Sofia, de Beschermengel van Hemel en Aarde. Zij ondersteunen en begeleiden u binnen de Kristallijnen Piramide. Hier aangekomen neemt u plaats op een kristallijnen zetel, die voor u klaar staat. U wordt meegenomen binnen de onvoorwaardelijke Liefde en het helder stralende transparante Licht van het Kristallijnen Veld, dat via de top van de Piramide stroomt.

U omhult en vult. Voelervaar hoe u gevuld wordt met de onvoorwaarde- lijke Liefde en het helder stalende transparante Licht vanuit ‘de Bron ‘. U bereikt een verruiming van uw bewustzijn en wordt u gewaar van veel meer mogelijkheden, die voor u liggen, dan u gedacht had. Vanuit deze verbinding met Hart en Ziel bereikt u een diepere verbinding met uzelf vol Liefde en Licht. Zo ook een diepere verbinding met uw dierbaren, mensen in uw omgeving, de aarde waarop u leeft, alles wat uw aandacht heeft en vraagt. Iedereen is van harte welkom om aan deze avond deel te komen nemen. Stel u open voor deze zo bijzondere warme hartverbinding. De verdieping via uw Hart in verbinding met de Ziel, die u gaat bereiken. 23 Van hieruit met de Bron, van waaruit u stamt. De beheerder van de Aarde Aartsengel Michaël en Beschermengel van Hemel en Aarde Pistes Sofia beschermen u tijdens deze avond en daarna. De avond is vrij toegankelijk. Aanmelden is niet nodig.

Wanneer : vrijdag 15 november 2019 Tijdstip : 20.00 – 21.45 u., napraten tot 22.00 u., de deur staat open om 19.30 u. Wat : Meditatieavond op thema ‘ met Hart en Ziel ‘. Waar : Vrijzinnig Centrum ‘ de Eendracht’, Doetinchemseweg 5, Varsseveld Bijdrage : de toegang is gratis. Aanmelden is niet nodig Informatie : bel Riemke de Boer 0315-329107 of mail [email protected]

Kerstkaarten schilderen/knutselen/tekenen

Dinsdag 19 november, 14.30 – 16.30 uur, €5,00

Een gezellige middag om (kerst) kaarten te maken. Het materiaal ligt klaar en natuurlijk is er koffie/thee en wat lekkers. Gewoon een middag sa- men lekker bezig zijn. Fijn als u komt!

Dinsdagtafel

Dinsdag 19 november is de volgende ‘Dinsdagtafel’. Een eenvoudige maaltijd en een goed gesprek. Komt u ook?

Aanmelden voor deze dinsdagtafel graag per telefoon bij Nicoline Swen tel. 06-22497969 of per e.mail [email protected]

Bij minimaal 6 personen gaat het door.

24 Voor altijd in ons hart 24 november – 10 uur

Gedachtenisdienst

Tijdens deze viering staan wij stil bij alle leden die ons in het afgelo- pen jaar ontvallen zijn. Daarnaast is er natuurlijk ruimte voor persoonlijk verdriet en verlies.

Met mooie teksten en prachtige muziek. Marchel en Nicoline zullen samen voorgaan in deze viering.

Herinnering Verlicht 2019

De werkgroep Herinnering Verlicht organiseert op de derde zaterdag in december weer de jaarlijkse herinneringsavond op “begraaf -en gedenk- park Rentinkkamp” aan de Burgemeester van der Zandestraat in Varsse- veld. Iedereen kan hier op eigen manier dierbaren herdenken.

Herinnering verlicht wordt gehouden op zaterdag 21 december 2019 om 18.30 uur. U kunt gebruik maken van parkeerplaatsen van bouwgroep ten Brinke en ALDI-supermarkt, beide aan de Burgemeester van der Zandestraat.

Vanaf 18.00 uur komen belangstellenden samen bij de hoofdingang van het park. Daarvandaan lopen we naar de centrale plaats op de begraafplaats, waar we stil staan bij verlies, gemis, herinneren en loslaten. Vervolgens kan ieder de lichtjes die vooraf zijn uitgereikt bij een graf zet- ten of bij de gedenkplaats onder de grote beuk. Zoals gebruikelijk zal het park stemmig verlicht zijn met fakkels en vuur- korven. Na afloop is er gelegenheid om met een warm drankje samen herinnerin- gen op te halen. Als de weersomstandigheden te slecht zijn en de fakkels niet kunnen branden gaat de herinneringsavond niet door.

25 Hugo Borst in Vrijzinnig Centrum De Eendracht

Hugo Borst: Sportjournalist, mediapersoonlijk- heid, auteur én luis in de pels als het om verbeteringen in de zorg gaat. Zondagmiddag 12 januari 2020 vertelt hij in Vrijzinnig Centrum De Eendracht in Varsseveld over zijn ervaringen met de zorg. De omstandigheden in het verpleeg- huis van zijn moeder zorgden ervoor dat Borst zich met een brief aan staatssecretaris Van Rijn mengde in de discussie over de organisatie van zorginstellingen In 2015 verscheen de bundel Ma, een verzameling van columns die hij maakte voor het Algemeen Dagblad over het leven van zijn dementerende moeder en zijn persoonlijke rol als haar mantelzorger. In 2017 kwam het vervolg uit, Ach, moedertje. Daarover spreekt hij in Varsseveld, er is gelegenheid om vragen te stellen en een boek te laten signeren.

Zondagmiddag 12 januari 2020, Vrijzinnig Centrum De Eendracht, Doetinchemseweg 5, Varsseveld. Aan- vang 14.30 uur, zaal open 14.00 uur

Kaarten in voorverkoop vanaf 1 november: 15 euro (incl. consumptie). Reserveren via tickets.ticketFX.nl Kaarten aan de zaal: 17,50 euro (incl. consumptie)

Madelon Ankersmit, Gerda ten Brinke, Marchel Chevalking. Meer informatie: tel. 06 1941 2980

Eind september kregen we een verzoek of mevr. Pelkman-Otemann uit Gendt ons kerkgebouw mocht bekijken.

Mevr. Otemann is vanaf september 1944 tot april 1945 als evacué in Varsseveld geweest. Samen met haar ouders en 3 broers en 4 zussen. Drina Otemann is de enige levende van de familie en ondertussen 89 jaar oud. Deze katholieke familie bezocht ons kerkje gedurende die tijd, er werden nl. ook katholieke vieringen gehouden.

26 Tot onze verrassing vertelde ze dat ze een dagboek over die tijd heeft bij- gehouden waarvan wij vanaf deze maand maandelijks een gedeelte gaan publiceren.

Wij horen graag Uw reacties hierover

Op de foto’s hieronder ziet u op de linker foto v.l.n.r. mevr. Nicoline Swen, Mevr. Pelkman-Otemann en mevr, Luijmes-ten Brinke Deze foto’s zijn gemaakt door Wim Tannemaat.

Het verslag van de tocht naar Varsseveld hebben wij wat ingekort, maar de het dagboek zullen wij in de volgende Eendrachten plaatsen als ver- volgverhaal. Ook haar broer Jan heeft zijn herinneringen aan deze tijd vastgelegd en ook die verhalen zult u hier aantreffen.

Dagboek Drina Otemann, 14 jaar oud In deze Eendracht zal ik onze reisgeschiedenis vertellen wat we zoal mee- gemaakt hebben vanaf 17 september 1944. Evacuatie fam. Otemann uit Gendt.

Op 17 september was er bombardement op de polder bij van Groningen. Vanaf die tijd zijn we allen een beetje bang geworden. Toen hebben we ook een schuilkelder gebouwd in de bongerd omdat er in ons huis geen kelder was. Op een goede dag kwamen er tanks bij de buren de fam. Campschroër en ook bij ons. Die zetten ze precies naast de schuilkelder. Wij waren bang dat ze op de schuilkelder zouden rijden en daarom gingen we niet meer in de kelder. De volgende twee nachten hebben wij bij de fam. Campschroër in de kelder geslapen. 27 We waren daar met 3 gezinnen met 20 personen. Er werd een kanon voor de deur geplaatst en een Duitse soldaat kwam de kelder in. Hij was dik en oud. Toen dachten we: o, dat loopt mis en toen kwam er een soldaat dat we eruit moesten. Moeder, ik, Sisca en Wim en nog drie anderen vertrok- ken naar Gendt. Maar waar konden we terecht? Er werd besloten om naar de fam. Campschroër in Hulhuizen te gaan. We zijn er een paar dagen ge- weest maar moesten toch zien om ergens anders te komen. Vader ging verder zoeken en toen konden we terecht bij Nuy. We kwamen er ’s mor- gens om tien of elf uur. We hebben er gegeten. Lekker eten was het: soep, vlees, jus, en aardappelen. We zijn er een dag en een nacht gebleven en moesten iedere keer de schuilkelder in. Toen kwam er een Duitser die zei dat we allen weg moesten. Vreselijk. We moesten de Rijn over naar Duitsland. Wij zijn eerst naar de fam. Terwindt gegaan. Daar zijn we een dag geweest. We moesten evacueren en lopen. Otto en Franz gingen naar het front en een uur later kwamen ze terug en konden we meevaren. Dat was me daar even een tochtje. Het was mist om nooit te vergeten. We hebben er drie uur over gedaan. Toen kwamen we aan in Babberich. Vader, Theo en Jan moesten bij de Duitsers in huis slapen en wij moesten met Otto mee naar zijn huis. Het was zaterdag toen we er aan kwamen. ’s Zondags zijn Vader, Theo, Drina en Coba Aarntzen naar de hoogmis geweest. En ’s middags zijn we weer vertrokken naar Didam. Coba Aarntzen wou naar Jozef toe die was daar ondergedoken. Jozef heeft er voor gezorgd dat we bij de fam. Boerstal te- recht konden. Maandag 9 oktober zijn we daar gekomen en op 17 oktober zijn Coba, Sisca en ik naar Babberich geweest. Toen we ’s avonds terug kwamen waren er Duitsers. De auto stond op de deel. Vier weken zijn we in Didam gebleven en toen kregen we te horen dat alle evacuees naar Varsseveld moesten vertrekken. Dit was op zaterdag 4 november. We wis- ten niet of we hier gehoor aan moesten geven want we hadden het hier toch goed. Maar op 6 november zijn we toch op karren uit Didam ver- trokken. In Zeddam werden we opgevangen in een school. Het was er ontzettend smerig. We gingen de lokalen niet in. We konden hier niet blij- ven want er was al een ziekte uitgebroken. Per kar zijn we verder getrok- ken naar Terborg. Ook daar werden we opgevangen in een school. Tegen- over de school was een winkel en Vader heeft gevraagd of daar konden slapen. Dat mocht. Het was maar voor één nachtje. ’s Avonds zijn we naar Boersbroek gegaan en hebben daar ook gegeten. ’s Middags zijn we naar Dora van oom Frans Peters geweest want die lag hier in het ziekenhuis en dat was vlakbij. Daarna zijn we naar Varsseveld gelopen, de bagage op 28 een kar bij Vader. Om 6 uur kwamen we aan bij de school. Och wat een armoe. De evacuees die in Terborg waren moesten naar Varsseveld en toen ze er waren moesten ze weer terug. Wij zijn er niet naar binnen ge- gaan want we wilden ons niet opgeven bij het Rode Kruis. Jan en Theo hebben de koeien hier in de buurt ondergebracht. Vader is naar Westen- dorp geweest om te vragen of we daar konden verblijven maar dat ging niet. We waren allemaal bevangen door de kou. Moeder vooral. We hebben ge- lukkig onderdak gevonden bij de familie Luijmes van ‘de Bulte’. Heer- lijk om hier om de kachel en boterhammen te eten. In een kamer hebben we geslapen. Vader en moeder in een bed. Maria, Coba en ik konden bij Walvoort slapen. Dat vonden we wel goed en nog wel in een bed. 7 november is het de dag dat we hier voor de eerste keer zijn.

Hierna volgt het dagboek. Dit plaatsen we in de volgende Eendracht. Wordt vervolgd.

Herinneringenvan een evacué. Door Jan Oteman uit Gendt overleden in 2007

Er kan geen verjaardag of een andere familiebijeenkomst zijn of de ge- sprekken komen gegarandeerd op de oorlog en daarmee gelijk op de eva- cuatietijd terecht. Zeker naarmate men ouder wordt, is dat nog erger. Er zijn een paar verhaaltjes (over de evacuatietijd) die mij bijzonder goed in het geheugen liggen, hoewel er natuurlijk verschillende andere waren, maar dan moet ik eerst het hoe en waarom vertellen.

Waar wij in Gendt woonden hadden we ongeveer drie weken vast bij de frontlinie vertoefd. Dat was echt geen lolletje. We hadden in de boom- gaard zo’n 30 meter achter het huis in de grond een schuilkelder gebouwd omdat we in ons huis geen kelder hadden . Het klinkt onwaarschijnlijk, maar nergens in de oorlog zijn zoveel granaten neergekomen als in dit stukje Betuwe. Het zal de vierde oktober zijn geweest toen we ’s morgens uit de schuilkelder kwamen en dat er tot onze groet schrik een zware Duitse pantsertank bijna tegen onze schuilkelder stond. Veronderstel dat hij een paar meter doorgereden was.

29 Zo’n stuk of tien van die Tigertanks stonden bij ons en de buren in de boomgaard. Het waren S.S.ers van het doodskoppen regiment. Daar heb- ben we overigens verder geen hinder van gehad. In ieder geval durfden we daarna niet meer in onze schuilkelder en hebben we nog één nacht bij onze buren in de kelder onder hun huis doorgebracht. De andere dag werd er een kanon geplaatst tussen onze huizen. Een offi- cier kwam ons vertellen dat we moesten vertrekken. Toen mijn vader daar tegen protesteerde omdat er ongeveer 20 kinderen bij betrokken wa- ren, trok hij zijn revolver en richtte die op mijn vader. We moesten à la minuut weg en zijn dus niet meer in ons eigen huis ge- weest. We vertrokken alleen met hetgeen we aan onze rug hadden en dat was in die dagen ook niet veel bijzonders meer. Nu sla ik een heel stuk over, om te komen waar ik wil zijn. ’s Avonds waren wij lopend, vanaf Gendt via Didam in Varsseveld aan- gekomen, samen met 2 koeien. Wij, dat waren 3 broers, 4 zusjes en onze vader en moeder. Eén zus was er niet bij, die was in betrekking in Zeist. Vader was intussen in Westendorp geweest, waar we mogelijk in een kip- penschuur konden, maar dat ging niet door, De koeien waren in eerste instantie in ´n schuur naast W. ten Brinke, de timmerman terecht gekomen. De eigenaar hiervan was een jood (Leis Levy), maar die was ondergedoken. Het werd al later en later en nog steeds hadden we geen onderdak. Wie ons uiteindelijk bij Willem en Di- na Luijmes van ´de Bulte´ op het dak gestuurd heeft weet ik niet meer. In ieder geval verdient hij of zij de hemel. Het hoeft geen betoog dat we al- lemaal doodop waren. Wel weet ik dat, toen we eenmaal ingeburgerd wa- ren op ‘de Bulte’, moeder Dina vertelde: ‘Toen jullie als ganzen achter elkaar baar binnen kwamen, ik gedacht heb, oh mijn Heer, komt daar nooit een einde aan?’.

30 Ik spreek met je zonder één woord te zeggen. Ik praat met je zonder dat één oor ons hoort. En ook al praat ik waar iedereen bij is, Er is behalve jij niemand die ons hoort.

Rumi (1217-1273) was de meest invloedrijke dichter en mys- ticus van zijn tijd. In zijn werk staat hij stil bij de schoonheid en kracht van (goddelijke) liefde en inspireert je om het zélf te ervaren. Hij laat je meekijken door zijn ogen, meedansen op de sprongetjes van zijn hart.

Engelen project: Als een geschenk uit de hemel

‘Ik vond de engel een mooi symbool van een groet van liefde van mens tot mens, ook al ken je elkaar niet’. -Rinie, engel uit 2018

De periode van Advent en Kerst typeert zich door bomen in ieders woonkamer, lichtjes in het donker, aandacht voor elkaar, vele geschre- ven kaarten en leuke cadeautjes. Want iedereen verdient wat extra aan- dacht, zo ook de bewoners van de zorghuizen van Sensire. Voor een aan- tal van de zorghuizen van Sensire gaat tijdens de adventstijd (december 2019) het Engelen Project van start. Middels dit project hopen we de on- derlinge verbondenheid tussen de bewoners en iedereen die mee wil doen te stimuleren. Wanneer je mee doet, ga je een bewoner verrassen met een kaartje of een presentje; wat je zelf ook bedenkt. Je stuurt dan 4 keer een kleine verrassing naar een bewoner. Zou jij het leuk vinden om een bewoner van één van de zorghuizen van 31 Sensire een zelfgemaakt kerstpresentje te geven tijdens advent? Kijk dan op de website: sensire.nl/wees-een-kerstengel/ en meld je aan als engel!

Namens Dienst Geestelijke Verzorging Sensire Leven zoals u wilt

Blog van Wouter B. Blokhuis Een jaar later Een oud gezegde luidt: de tijd heelt alle wonden. Tot op zekere hoogte is dat zo, maar littekens blijven. Littekens kunnen trekken, steken bij weersverandering maar belangrijker: zij blijven zichtbaar. Daardoor her- inneren ze de drager ervan aan de oorzaak en de moeite die het soms kostte om de wond weer te laten sluiten.

Vrijwilliger Na een halfjaar meldde de vrijwilligster die een jaar geleden op zo’n mensonterende manier was weggestuurd (blog augustus 2018), zich bij een andere zorginstelling. Nu werd ze op een professionele manier lief- derijk ontvangen. Ze kreeg een vrijwilligerscontract, waarin de afgeslo- ten verzekeringen vermeld stonden. Bovendien werd er een cursus gege- ven hoe je mensen uit en in de rolstoel moet helpen. Alles wat door de managers in de oude instelling was verboden of gedwarsboomd was nu toegestaan. Het werd zelfs in onze vrijwilligster geprezen dat zij eigen initiatief toonde.

Respect De vrijwilligster van haar kant merkte direct dat er in haar nieuwe zorg- instelling een duidelijke beschaving heerste wat vooral tot uiting kwam in respect voor de bewoners en hun welzijn. Kort geleden deed zij ver- slag van een contact met een medevrijwilligster. De dames hadden ge- sproken over datgene wat naar mijn idee een van de belangrijkste aspec- ten van het leven is: zingeving. Niet zozeer wat betreft hun eigen leven, maar dat van de bewoners van de zorginstelling. Een van de dingen die bij dit soort gesprekken naar voren komen, is de angst om in een zodani- ge toestand te komen dat opname 32 in een verpleeghuis onvermijdelijk is. Vaak wordt er dan gezegd: als het mij zou overkomen dat ik in een verpleeghuis moet worden opgenomen, laat ik euthanasie toepassen.

Communicatie In de praktijk blijken deze voornemens soms moeilijk uit te voeren. Een van de zorgvuldigheidseisen bij euthanasie is dat er communicatie mo- gelijk is met degene die euthanasie wenst. De communicatie is nodig omdat toestemming vlak voor het toedienen van de medicatie duidelijk gegeven moet kunnen worden. Zo kan het dus gebeuren dat iemand ei- genlijk tegen zijn of haar wens toch in een verpleeghuis wordt opgeno- men. Doordat óf communicatie niet meer mogelijk is, óf de oorspronke- lijke wens vergeten is. Het is begrijpelijk dat dan een benarde situatie ontstaat. De arts is gehouden aan de zorgvuldigheidseisen die de wet stelt. Familie , vrienden, maar ook de arts moeten dan lijdzaam toezien hoe het in hun ogen soms zinloze bestaan verlengd wordt.

Verschil van dag en nacht Het minste wat je dan kunt hopen is dat de verzorging op een beschaaf- de manier plaatsvindt. En wat de genoemde zorginstellingen betreft, die bevinden zich nog geen kilometer van elkaar. Het verschil is echter als van dag en nacht.

Blog van Johan de Wit

Mode Tot de negentiende eeuw was er vrijwel geen confectie. De welgestelden vervoegden zich bij een kleermaker of huisnaaister en kregen daar dan precies die jurk of dat pak aangemeten dat ze wilden hebben. Dit is alle- maal niet meer zo. Kleding op maat is een uitzondering geworden en wie iets nieuws nodig heeft, struint de winkels of het internet af op zoek naar datgene wat hem of haar bevalt. Aan mij is deze vooruitgang op kledinggebied niet besteed, want ik vind 33 zelden iets waarin ik me thuis voel. Ik heb wat de verkopers in de modewinkels met een meewarige blik een “klassieke smaak” noemen, een eufemistische term voor “hopeloos ou- derwets.” En daardoor heb ik een moeizame verstandhouding met herenmode. Ik draag graag overhemden met een button down kraag, maar die zijn er praktisch niet meer. Poloshirts met borstzakjes zijn bijna niet te krijgen, terwijl juist zo’n borstzakje heel handig is. Driedelige pakken kan ik ner- gens krijgen, double-breasted evenmin. Wat ze me in de winkel laten zien zijn te krappe jasjes en broeken met te smalle pijpen, waarin ik rond loop als een slecht gestopte worst. Ook de spencer, het pullovertje van vroeger, is er bijna niet meer. Ik draag ze wel eens, maar onlangs kreeg ik op dit punt toch een gevoelige tik toen ik ergens las dat theologen in het algemeen zeer slecht gekleed gaan. Ze verschijnen volgens de auteur vaak in een a-modieus wijnrood spencertje. Terwijl ik dit schrijf realiseer ik me ineens dat ik ……een wijnrood spencertje aan heb. Trendy en flitsend gekleed gaan zit er voor mij dus niet in. Maar op een goede dag, daarvan ben ik overtuigd, zal mijn hopeloos ouderwetse smaak weer mode zijn. Want alles herhaalt zich, een theoloog weet dat als geen ander.

34 Namen en adressen / Colofon Voorganger: Mevr. N. Swen-Fischer , Hugo de Grootlaan 18, 7241 HM Lochem (06)22497969, [email protected] Administratie: Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Varsseveld e.o., Postbus 42, 7050 AA Varsseveld E-mail-adres: [email protected] Beheer kerk en verenigingszalen: Mevr. M. Stuart, Vlakkeeweg 10, 7051 GH Varsseveld (06) 28204871 a Verenigingszaal: “De Eendracht”, Beatrixstraat 1 , Varsseveld, (0315) 24 45 37 Voorzitter: Mevr. E.G. Venneker, Koopmanstraat 51, 7121 VS Aalten (0543) 474060 of (06) 46 250 342 [email protected] Secretaris: Dhr. J. v.d. Laan, Gasthuisweg 41, 7051 DS Varsseveld (0315) 243548 [email protected] Penningmeester: Mevr. M.B.M. Kolkman, Kostersweide 42, 7121 HH Aalten (0543) 476870 of (06) 21622855 [email protected] Bankrekening: Rabobank: IBAN NL40 RABO 0364 8545 53, t.n.v. Ned. Protestanten Bond te Varsseveld 60+ Club: Mevr. J. Nijhof-Weggelaar, (0315) 24 40 49, [email protected] Café Cult: Mevr. J. Bruggink (06)21854353 [email protected] Balansgroep: Mevr. G. ten Brinke, tel. (0315) 241253, [email protected] Samensteller “Eendracht”: Mevr. H.G. Rottink, (0315) 24 12 43, [email protected] Uiterste inleverdatum kopij volgende Eendracht: Voor de Eendracht van december: 18 november Voor de Eendracht van januari : 27 december Kopij adres redactie : [email protected] Autodienst Varsseveld : Zie onder vieringen op de achterzijde van dit blad. Gaarne opgeven vóór 19.00 uur de dag voorgaande aan de viering. Coördinator Dhr. A. Kraan, tel (06) 53357218 Autodienst Aalten : Mevr. Jannine Garretsen, tel. (0543) 476250

Website : www.vrijzinnigenvarsseveld.nl

35

Zondag 10.00 u. Inloop met koffie en thee

3 november 10.30 u. Balanslezing door mevr. C.

Roodvoets

Thema: Niemandskinderen

Zondag 10.00 u. Voorganger

10 november dhr. M. Chevalking

Autodienst: mevr. J. Velthorst, tel. 0315-

243337

Zondag 10.00 u. Den Es - Voorganger dhr. M. Chevalking 10.00 .1030 u 17 november

Zondag 10.00 u. Herdenkingsdienst Voorgangers mevr. N.

24 november Swen-Fischer en dhr. M. Chevalking Autodienst: mevr. W. Mateman, tel. 0315- 243361

Zondag 10.00 u. Geen viering 1 december

Zondag 10.00 u. Voorganger mevr. N. Swen-Fischer 8 december Autodienst: mevr. I. ter Maat, tel. 0315- 241702

Zondag 10.00 u. Geen viering 15 december

36