Karaman—Ermenek (Konya) Bölgesinde Ofiyolitli Melanj Ve Diğer Oluşuklar(1)

Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, c. 19, 103-116, Ağustos 1976 Bulletin of the Geological Society of Turkey, v. 19, 103-116, August 1976

Karaman—Ermenek (Konya) bölgesinde ofiyolitli melanj ve diğer oluşuklar(1)

The ophiolitic melange and other formations in the Karaman-Ermenek (Konya) region.

ALÎ KOÇYÎĞİT Jeoloji-Stratigrafi Kürsüsü, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, Ankara

ÖZ: Çalışılan yörede yüzeyliyen kaya birimleri, stratigrafik ve tektonik özellikleri açısından, birbirleriyle ayrıcalık gös- teren iki birlik oluştururlar. Bunlar Ofiyolitli melanj ve Diğer oluşuklar olarak adlandırılmışlardır. İnceleme alanı, çoğun volkanitlerden (diyabaz, sipilit, dolerit, ignimbritik tüf, cam tüfü, vb.) kısmen de çökel kaya- lardan (grovak, kil, marn, radyolarit ve bol miktarda Badiolaria içeren plaket biçiminde pelajik kireçtaşlan) oluşmuş bir hamur (matriks) içinde, Orta Permiyen'den Maestrihtiyen'e değin değişken yaş, litoloji ve boyutlardaki bloklar ile olistostromların karışımından oluşmuş bir Renkli melanjdır. Bu karışımın oluşum yaşı, en az Maestrihtiyen olup, tüm içe- rikleri denizeldir. Renkli melanj oluşturan kaya birimleri, denizel Miyosen çökelleriyle transgresif olarak örtülürler. Birbirleriyle yanal ve düşey geçişler gösteren, değişik kalınlık ve litofasiyesteki denizel Miyosen çökelleri (polijenik çakıltaşı, kumtaşı, kum, siltt, kil, marn, resif kireçtaşı, kumlu kireçtaşı) ile, bunlar üzerine açısız uyumsuzlukla gelen Pliyosen yaşU gölsel ki- reçtaşlan ise Diğer oluşuklar olarak adlandırılmıştır.

(1) Bu yazı, T.J.K. nın 30. Bilimsel ve Teknik Kurultayında, tebliğ olarak sunulmuştur. 104 KOÇYÎĞİT

ABSTRACT: The rock units cropping out in the investigation area form two associations differing from each other by their stratigraphic and tectonic properties. The units are termed Ophiolitic melange and Other formations. The investigation area consist of a coloured melange including olisthostromes and blocks of various lithology and size with an age between Middle Permian and Maastriehtian, Bloke and olisthostromes are emplaced in a matrix mostly composed of voleanies (diabase, spilite, dolerite, ignimbritic tuff, vitric tuff) and partly of sedimentary rocks (graywackes, clay, marl, radiolarite and pelagic limestones with aboundant Badiolaria). The minimum age of this mixture (coloured melange) is Maastriehtian and all of its members are of marine origin. The rock units forming the coloured meloured melange are covered by marine Miocene sediments. The Miocene sediments (polygenic conglomerates, sandstone, sand, silt, clay, marl, reef limostone, sandy limestone) showing laterally and vertically gradation to each other and composing of different thicknesses and lithofacieses and also lacustrine Pliocene limestones unconformably overlyines the Miocene sediments have been termed as Other formations.

GİRİŞ Litoloji. Koyu siyah renkli ve biyosparit mikrofasiye- sindedir. inceleme alanı, Orta Torosların Kuzey kenar zonunun, Fosil Topluluğu. Glomospira sp., Glomöspirella sp., Per- kuzeyde Karaman-Konya Neojen havzası, batıda Kızılyaka modiscus sp., Staffella sp., Globivalvulina sp., Ammodiscus ve Başkışla, güneyde Ermenek, doğuda Karaman-Mut kori- sp. doru ile sınırlanmış olan bölümünü içerir. Bölgenin genel jeolojisi Blumenthal (1961) ve Niehoff Yaş. Orta Permiyen. (1960) tarafından çalışılmış olup, Blumenthal, inceleme ala- nının 1/100 000 ölçekli jeoloji haritasını yaparak daha çok stratigrafisine eğilmiştir. Niehoff (1960) ise, aynı paftanın revizyonunu yapmıştır. Torosların oluşum biçimi, oluşum devreleri ve bunlara etkiyen yapısal ve sedimantolojik olayları çözümlemek ama- cıyla, Torosların değişik yörelerinde, değişik araştırıcılar ta- rafından yapılan çalışmalar bugüne değin süre gelmiştir. Ya- =--ar da, Orta Toroslar'm kuzey kenar zonunun, karışık bir tektonik yapıyı içeren, bu küçük bölümünde (Karaman-Erme- nek arası), değişik yaş ve litolojideki kaya birimlerini soyut- layıp, gerçek konumlarını ve yapısal çizgileri saptıyarak, elde edilen verilerin yeterliliği nisbetinde, yukarıda belirtilen sorunun çözümüne yaklaşmak istemiştir. Bu amaca yönelik olarak, Konya-N29-c2, Karaman N30-d1-d4, Silifke-030-a^ Alanya-029-b2, S,ilifke-030-a2-a4, Alanya-029-b3 1/25.000 öl- çekli paftaların ayrıntılı jeoloji haritaları hazırlanmıştır (şekil 1). Çalışma, biri Ofiyolitli melanj ve Diğer oluşuklar, diğe- ri ise, ayrıntılı jeoloji haritası, jeoloji kesitleri ve fotoğrafları içeren Tektonik olmak üzere, ayrı iki makale şeklinde yayı- ma verilecektir. Melanj, Orta Permiyen'den Üst Kretase'ye değin olan ge- niş zaman süresi içinde, değişik oluşum ortamlarını ıralıyan farklı yaşlarda ve değişik özelliklerdeki yerli ve yabancı ki- reçtaşı blokları, serpantinleşmiş, peridotit (dunit), gabro, grovak, volkanik gereçli olistostromlar İle bunları içeren bir hamurun karışımından oluşmuştur, Melanjın oluşumunda yalnız tektonik olaylar değil aynı zamanda kaymaların da etki!i ol- duğu sanılmaktadır.

BLOKLAR

1) Siyah Kireçte®» Dağılımı. Çevlik dağının kuzey yamacında yüzeyliyen yeşil renkli tüfler içinde yüzer biçimde bulunur. Birkaç met- Sekil 1: Yer buldum haritası. reküp hacminde bloklar olup haritalanamanıışlardır. Figure 1: Location map. OFİYOLİTLÎ MELANJ VE DÎĞER OLUŞUKLAR 105

2) Oyuldu Dağı Detritik Kireçtaşı (Tro) Yağlıca tepenin kuzey yamacında gözlenmiş olup, D-B ve Dağılımı. Oyuklu dağı kuzey yamacı ile Verme tepe GD-KB doğrultusunda uzanan, çizgisel bir sıralanma oluştur- kuzeydoğusunda yüzeylemektedir. 0,5-1 km uzunluk ile 50- muşlardır. Bu dizilim içerisinde, uzunlamasına mercek biçi- 500 m genişliği arasında değişen alanları kaplar. Yeşil tüller minde boğumlanıp, özgül olistolit yapısı göstermektedirler. içerisinde yüzer durumdadır. Litoloji. Gri-sarı-beyaz-pembe ve kül rengi gibi değiş- Litoloji. Kırmızı-kahve renginden gri-beyaz renge de- ken renkli olup, disharmonik ve bakışmışız kıvrımlıdırlar. ğin, değişik renkler göstermektedir. Kırmızı-kahve rengi kı- Katman kalınlıkları 5-30 sm arasında değişmekle beraber, ço- ısımlar banklar biçiminde, gri renkli kısımlar ise 5-15 sm ka- ğun 5-10 sm kalınlıktaki ince katmanlardan oluşmuşlardır. lınlıkta tabakalardan oluşmuştur. Kayaçtan alınan örneklerin Katmanlanma durumları, içinde yer almış oldukları hamurun mikroskopik incelemesinde kayacın, detritik bir kireçtaşı ol- katmanlarıma durumuna dik ya da verevdir. Ayrıca, gri renk- duğu, bol miktarda Gastropoda, Lamellihranchiata, Echino- li çört şeritleriyle (şerit kalınlığı 7-8 sm) ve tavana doğru idea kabuk ve diken kesilen, Ammonidea kesileri, Sünger da radyolarit şeritleriyle ardalanma gösterirler. Mikroskopik spikülleri (çoğun monoakson ve triakson türünde), yabancı incelemede kayacın, sünger spiküllü biyomikrit mikrofasiye- kayaç parçaları (albitdiyabaz, tüf, radyolarit, kuvars par- sinde olduğu görülmüştür. çaları) içerdiği ve bu bileşenlerin, hematit içeren mikrit hamuru ile birbirlerine bağlanmış oldukları saptanmıştır. Bun- Fosil Topluluğu. larla birlikte, kayaç, konsantrik merkezli ve çapları 0,66-0,12 mm arasında değişen oolitler de içermektedir. Gerek mikritik Foram: Dentalina sp., Lingulina sp., Dysodonta, Ammo- hamur, gerekse fosil kabuk ve locaları, hematit sızıntıları nidea kesileri. içerdiği için kayaç kırmızı-kahve renkte gözükmektedir.

Fosil Topluluğu. Kayaç bol mikro ve makrofauna içer- Yaş. Resiyen. mektedir. Ortamsal Yorum. Gerek kayacın mikrofasiyesi ve ge- Ammonitler: Tropites subbullatus Hauer, Arcestes (Proar- rekse fosil içeriği kayacın, derin ve durgun bir denizde (pe- cestes) bramantei Mojsisovies, Discophyllites sp. lajik fasiyes) oluştuğunu kanıtlamaktadır. Foram.: Involutina minuta Koehn-Zanmnetti, Trocholina sp., Gornuspira sp., Lingulina sp., Frondicularia sp. 5) Dargüuey Alg Fizolitli-Oolitli Kireçtaşı (Jd) Yaş. Üst Triyas (Karniyen_Noriyen-Resiyen). Birimin adı, en iyi temsil edilmiş olduğu Lalelitaş tepe- Ortamsal Yorum. Doku ve içeriği, kayacın, sığ, sıcak nin kuzey yamacı olan Dargüney yöresinden alınmıştır. ve dalgalı bir ortamda oluşmuş olduğunu kanıtlamaktadır. Dağılımı ve Konumu. Hacıbaba dağı, Bayır köyü güney- batısı ve Çampınar köyü güneyi olmak üzere, üç yörede, yak- 3) Şavkh Tepe Dysodonta'lı Kireçtaşı (Trş) laşık 30 km;2 lik bir alanda yüzeylemektedir. Birimin adı, en iyi temsil edilmiş olduğu Şavkh Tepe'den Bu kireçtaşlarmm alt sınırı, Hacıbaba dağının doğu ya- alınmıştır. rısında, Akkirse Tepe Kırmızı Kumtaşı ve Coka Tepe Grova- Dağılımı ve Konumu. Şavkh tepe, Gökgöl tepe, Tosun- kımsı Kumtaşı üzerinde mekanik bir dokanak biçiminde, Ko- yurdu yöresi ve Verme tepe güneyinde yüzeylemekte olup, ca tepe kuzeybatısında da yamaç molozları altında kaldığı üzerine küçük açılı bir uyumsuzlukla gelen, Maestrihtiyen için gözlenememektedir. Üst sınırı ise, Yazlık Dere Kireçtaşı yaşlı Çukurbağ Kireçtaşı ile birlikte, tüfler içinde blok biçi- ve Lalelitaş Tepe Kireçtaşı ile geçiş gösterirken, Gürüz Tepe minde bulunur. Kireçtaşı ve Duma Deresi üyesi ile uyumsuzdur. Çampınar köyü yöresinde, aynı kireçtaşlarmm alt sınırı, ofiyolitli me- Litoloji. Çoğun gri-beyaz-pembe renkli ve iyi katmanlanma gösterirler. Katman kalınlıkları 5-60 sm arasında lanjın hamuru içine dalmakta, üst sınırı ise Kızıldağ Kireçta- değişmekte olup, bu katmanlar, gri-beyaz renkli çört şeritle- şı ile geçişli, Akkandak üyesi ile uyumsuzdur. riyle (şerit kalınlığı 2-10 sm) ardalanma gösterirler. Ayrıca, Kalınlık. En büyük kalınlığı, Hacıbaba dağının doğu ince ve düzensiz kalsit damarlı olup, biyosparit mikrofasiye- yöresinde göstermekte olup, 960 m dir. sindedirler. Litoloji. Bu kireçtaşları koyu-siyah-mavi renkli, Alg pizo- Fosil Topluluğu. litli (pizolitler uzamış ve yönlenmiş olup, çapları 0,5-3 sm ara- sında değişir), oolitli, fazla eklemli (eklemler çoğun, kademe- Foram.: Diplotremina sp., Lingulina sp. li açık tansiyon çatlaklarıdır) olup, iyi katmanlanma göste- Yaş, Resiyen. rirler. Katman kalınlıkları çoğun 10-25 sm arasında değiş- mekle beraber, bazan da 70-80 sm kalınlıkta banklar teşkil ederler. Ayrıca yer yer, açık gri-sarımsı renkli, kireçli ve 4) Azı Tepe Plaket Kireçtaşı (Tra) maralı şistlerle de ardalanma gösterirler. Bunlar araşma za- Dağılımı ve Konumu. Azı tepe, Oyuklu dağı Yağlıca te- man zaman, 1-15 m kalınlıkta masif ya da banklı, gri-beyaz penin kuzey yamaçları ile Tepebaşı tepe, Payam. tepe ve Çev- renkli dolomit (dolotaşı) paketlerinin katılmış olduğu da gö- lik dağının kuzeybatı yamacında yüzeylemekte olup, toplam rülür. Alman örneklerin mikroskopik incelemesinde kayacın, 4,5 kms lik bir alanı kaplamaktadır. Taze soğan yeşili-sütlü Alg pizolitii-oobiyopelsparit mikrofasiyesinde olduğu, birbir- kahve renkli, kısmen şistsel yapılı tüfler içinde olistolit bi- lerine sparit hamuru ile bağlanmış düzensiz pelletler, oolit, çiminde yer almaktadır. Bu durum en iyi, Oyuklu dağı ile Alg pizolitleri, Lamellibranchiata, Gastropoda, Ecfıinoidea 106 KOÇYÎĞÎT

diken ve kabuk kesileri içermiş olduğu görülmüştür. Örnek Ayrıca, Lalelitaş tepenin güneydoğusundaki Karagüney yö- ayrıca yer yer dolomitleşmiş olup, hematit sızıntısı içeren resinde de 250 m genişlik ve 750 m uzunluMa bir alanı kapla- stilolitler tarafından da kat edilmiştir. maktadır. Çörtlerin alt sınırı, Naldöken tepe güneydoğusunda, Yaz- Fosil Topluluğu. lık Dere Kireçtaşlanyla geçiş gösterirken, üst sınırı, Gü- rüz Tepe Banklı Kireçtaşlanyla uyumsuzdur. Karagüney yö- Foram.: Involutina turgida Tolmann, Mayncina termieri resinde ise, alt sınır, Dargüney Alg Pizolitli-Ooolitli Kireçtaş- Hottinger, Haurania amiji Hottinger, Reophax, Valvulina f lanyla geçişli, üst smır Gürüz Tepe Kokina Kireçtaşlanyla Nodosaria. uyumsuzdur. Algler: Thaumatoporella sp. Kalınlık. 2 m ile 50 m aasmda değişmektedir. Yaş. Liyas. Litoloji. Kırmızı-yeşil-sütlü kahve renkli olup, bank Ortamsal Yorum. Dargüney Alg Pizolitli-Oootli Kireç- (bank kalınlığı 80 sm ile 1 m) ya da şeritler biçimindedir. taşlarmm çoğun oobiyopelsparit mikrofasiyesinde olmaları, Hacıbaba dağının doğu yarısında, Gürüz Tepe Kokina Kireç- bol miktarda Alg, Gastropoda, Lamellibranchiata, Echinoidea ları ve Gürüz Tepe Banklı Kireçtaşlarının alt sınırındaki kabuk ve diken parçaları içermeleri, oluşum ortamlarının sığ, uyumsuzluğun saptanmasında, ayırtman bir düzey oluştur- sıcak ve dalgalı bir deniz olduğunu kanıtlamaktadır. duklarından ayrı bir önem kazanmışlardır. Yaş. Yazlık Dere Kireçtaşlanyla altta aradalanma 6) Yazlık Dere Kireçtaşı (Jy) göstermesi, üste doğru ise egemen duruma geçmesi nedeniyle, bu çörtlere de Orta-Üst Jura yaşı verilmiştir. Dağılımı ve Konumu. Gürüz tepenin kuzey yamacı, Ko- ca tepe zirveleri ve Naldöken tepe güneyinde yüzeylemekte- dir. 8) Lalelitaş Tepe Kireçtaşı (Jl) Bu kireçtaşlarının alt sınırı Dargüney Alg Pizolitli-Oolit- Dağılımı ve Konumu. Lalelitaş tepe, Akkirse tepe ve li Kireçtaşları'yla, üst sınırı ise, Naldöken Tepe Çörtleri ve Coka tepenin doruklarında, yaklaşık 7 kmz İlk bir alanda yü- Lalelitaş Tepe Kireçtaşları'yla geçişlidir. zeylemektedirler. Kalınlık. En büyük kalınlığı, Naldöken tepe güneyinde Bu kireçtaşlarınm alt sınırı, Coka tepenin batı yamacın- göstermekte olup, yaklaşık 350 m dir. da, doğrudan doğruya, Coka Tepe Grovakımsı Kumtaşı üze- rinde mekanik bir dokanakla dururken, Lalelitaş tepe ve Ak- Litoloji. Mavi renkli, çok fazla ince ve düzensiz kalsit kirse tepede, Alg Pizolitli-Oolitli Kireçtaşlanyla geçişlidir. damarlı, oldukça iyi ve ince katmanlanmalı (katman kalınlı- Üst sınırı ise, Lalelitaş tepe güneyinde, Gürüz Tepe Kokina ğı 5-60 sm), yer yer yeşil-gri renkli çört ve radyolarit şerit Kireçtaşlanyla uyumsuzdur. ve banklarıyla ardalı, karışık mikrofasiyesli (oobiyopelsparit) dir. Kalınlık. Görünür kitlesel kalınlığı 350-400 m dir. Litoloji Gri-beyaz renkli, çoğun masif, kısmen banklı Fosil Topluluğu* (bank kalınlığı 80-120 sm) ve dolomitiktirler. Alman örnek- lerin mikroskopik incelemesinde kayacın, yer yer sparit ve Foram.: Trocholina cf. elongata (D'Archiac), Trocholina dolomit cepleri içeren bir biyosparit olduğu saptanmıştır. cf. alpına Leupold, Protopeneroplis sp., Ammobaculites sp. Algler: Cayeuxia sp., Cladocropsis. Fosil Topluluğu. Yaş. Orta-Üst Juraı. Foram.: Protopeneroplis sp. Valvulinella sp., Haplophrag- Ortamsal Yorum. Yazlık Dere Kireçtaşları'nm gerek moides sp., Trochammina sp. Valvulina sp. Radiolaria içeren çört şeritleri ve banklarıyla ardalı oluşu, Algler: Polygonella, Cayeuxia, gerekse karışık bir mikrofasiyes (oobiyopelsparit) göster- mesi, oluştukları denizel ortamın tabanının duraysız olduğu- Yaş. Yukarıdaki fosillere dayanarak kayaca, Orta-Üst nu kanıtlamaktadır. Düşey devinimlerin, bu kireçtaşlannın Jura yaşı verilmiştir. Bununla beraber, kayacın mikrofasiyes oluşumları sırasında egemen olduğu, bu nedenle de denizin görünümü, daha çok Üst Jura stratigrafik seviyesini andır- zaman zaman sığlaşıp derinleştiği kuvvetle olasıdır. maktadır. Ortamsal Yorum. Kayacın sparit mikrofasiyesinde ol- 7) Naldöken Tepe Çörtleri (Jn) ması ve Alg içermesi, oluşum ortamının, sığ bdr deniz olduğu- Gerçekte Yazlık Dere Kireçtaşlarının, litolojik bakımdan nu kanıtlar gözükmektedir. değişik bir fasiyesini ya da litosomunu oluşturmaktadır. Fa- kat en iyi temsil edildiği yer olan Naldöken tepe güneydoğu- 9) Kızıldağ Kireçtaşı (Jk) sunda, hastalanabilecek bir büyüklükte oldukları için ayrı Dağılımı ve Konumu. İnceleme alanının güney kena- bir birim olarak tanHnlanmı§lardır. rında, iki büyük ve çok sayıda küçük bloklar biçiminde yü- Dağılımı ve Konumu. Naldöken tepenin güneydoğusun- zeylemekte olup, yaklaşık 85 Jkm^ lik bir alanı kaplamakta- dan başlayıp, Yazlık derenin sol yamacından Ooka tepenin dır, îki büyük bloktan birincisi, batıda Oyuklu dağından baş- güneybatısına değin, ince uzun bir şerit biçimide yüzeyler. layıp, doğuya doğru Kızıldağ boyunca sürer. İkinci blok ise, OPlYOLlTLÎ MELANJ VE DÎGER OLUŞUKLAR 107

Karabelen tepeden başlayıp, Kızılalan köyünün güneyinden Kalınlık. 1300 m dir. sürerek Göktepe doğusunda, inceleme alanı dışında kalır. Litoloji. Koyu gri.mavi-beyaz renkli, kalsit damarlı, Yukarıda belirtilen birinci blok (Kızıldağ bloku) un alt çok fazla eklemli ve dolomitüktirler. Çoğun masif bazan da sınırı, ofiyolitli mel anjin hamuru iğine bir kama gibi saplan- banklıdırlar. Eski Karaman-Ermenek kara yolunun, Bucak- mış olmakla birlikte, üst sınırı, denizel Miyosen çökelleriyle, kışla-Musluk gediği arasmdaki virajlı bölümünde çok iyi göz- transgresif olarak örtülmüştür. îkinci blok (Karabelen tepe lenebilen bu banklı kireçtaşları (bank kalınlığı 80-100sm), bloku) ise, altta Dargüney Alg Pizolitli-Oolitli Kireçtaşlarıy- gri-sütlü kahve renkli eört ve kırmızı renkli radyolarit gerit- la geçişli, üst sınırı da yer yer ofiyolitli melanjın hamuru içi- le'riyle ardalanma gösterirler. Bu yörede, Bucakkışla kireçtaş- ne gömülmüş, yer yer de Miyosen çökelleriyle transgresif larmın tavanını oluşturan banklı kireçtaşları, yer yer §ist- olarak örtülmüştür. Bu iki büyük blok dışında, hacimleri 1- sel yapılı kireçtaşı paketleriyle de ardalıdir. Köy tepe ile lOOms arasında değişen, yüzlerce blok, hamur içinde yüzer Bucakkışla arasında ölçülen kesitin örneklerinin incelenme- durumdadırlar. Bazı yörelerde de, çizgisel bir dizilim oluş- si, bu kireçtaşlarınm alttan üste doğru değişik mikrofasiyes- turmuşlardır. te (mikrit, sparit, pelsparit) olduğunu, yer yer dolomit ve sparit cepleriyle bölündüğünü, demiroksit sızıntısı içeren sti- Kalınlık. Görünür kalınlıkları yaklaşık 800-1000 m dir. lolit ve kalsit damarlarıyla katedildiğini göstermiştir. Litoloji. Gri-beyaz renkli, dolomitik, çoğun masif, çok az banklı, bazan da ince katmanlıdır (katman kalınlığı 10-30 Fosil Topluluğu. Fosilce fakir olmakla beraber, masif sm). Katmanlanma durumu Karabelen tepe blokunun alt sı- kireçtaşlarmdan alman örneklerden: nırında görülür. Banklı kireçtaşlarına ise, Kızıldağ blokunun Foram.: Paratrocholina eomeso&oica Oberhauser, Trocho- üst sınırında (Yelübel yaylasının «doğusu) rastlanır. Diğer lina (Coscinaconus) alpinus (Leupold), Protop'eneroplis sp., yerlerde masiftirler. Alman örneklerin ince kesitlerinde, deği- Pseudocyclamina sp., Valvulina sp. şik ini krofasiyesler (mikrit, spar.it, pelsparit) gösterdiği izlen- miştir. Alg: Gayeuxia sp.

Fosil Topluluğu. fosilleri, daha üst kesimlerini oluşturan banklı kireçtaşlarm- dan alman örneklerden de: Foram.: Lingulina sp., Nodosaria sp. Foram.: Haplophragmoides sp., Dentalina sp., Valvulina Alg: Polygonella. sp., Lingulina sp., Nodosaria sp. ve çeşitli Radiolaria türleri Yaş. Gerek bu fosiller, gerekse kayacın mikrofasiyes saptanmıştır/ptanmıştır,. görünümü, Üst Jura stratigrafik seviyesine yorumlanmıştır. Bununla beraber, Alg Pizolitli-Oolitli kireçtaşlarıyla geçiş- Yaş. Gerek yukarıda belirtilen fosil içerikleri, gerekse li ve iyi katmanlanmalı olan kısımlarının Orta-Üst Jura'yı kayacın mikrofasiyes görünümü, masif kireçtaşlarmın Üst temsil etmesi kuvvetle olasıdır. Jura (Malm), banklı kireçtaşlarınm ise, Üst Jura-Alt Kretase (Apsiyen'e değin) stratigrafik seviyelerine yorumlanabilece- ğini kanıtlamaktadır. 10) Bucakkışla Kireçtaşı (JKb) Birimin adı, en iyi temsil edilmiş olduğu yer olan Bu- Ortamsal Yorum. Bir kireçtaşlarınm, abissal bölgeye cakkışla kuzeyinden alınmıştır. Aynı kireçtaşları daha önce yakm durgun bir ortamda oluşmuş olmaları kuvvetle olası- Blumenthal (1956) tarafından "Komprehansiv seri" olarak dır. adlandırılmıştır. Dağılımı ve Konumu. En geniş dağılıma sahip olan bu 11) Oskes Tepe Kireçtaşı (Ko) kireçtaşları, inceleme alanının yaklaşık 1/3 ni kaplamakta- Dağılımı ve Konumu. Ada köyü ile Oskes tepe arasında dır. Başlıca, Göksu nehrinin K ve G yamaçları ile Çukurbağ, 250-300 m genişlikte ve 2 km uzunluktaki bir alanda yüzey- Pınarbaşı ve Morcalı köyleri arasında kalan alanda yüzeyle- lemektedir. mektedir. Bu kireçtaşları, birkaç mP ile 35-40 km.2 lik alanları kap- Bu kireçtaşlarınm üst sınırı, ofiyolitli melanjm hamuruy- lıyan, değişik boyutlu bloklar biçiminde, ofiyolitli melanjm la çevrelenmiş olup, alt sınırı ise gözlenememiştir. hamuru içinde dağılmış durumdadırlar. Bunlardan bazıları Kalınlık. Görünürdeki kalınlığı 130 m dir. tüm köksüz olup, yüzer şekildedirler (örneğin, Büyükçal tepe, Sivri tepe ve Kervan tepe blokları gibi) (levha I, şekil Litoloji. Altta gri-beyaz renkli ve banklı (bank kalın- 1,2). Diğer bazıları ise, hamur içine bir kama gibi saplanmış lığı 70-100 sm), üste doğru kırmızı-pembe renkli plaket biçi- durumdadırlar. Daha küçük boyutta ve çok sayıda bloklara mindeki kireçtaşlarmdan oluşmuştur. Banklı kesimler yer yer bölünmüş bu kireçtaşlarınm N30-d4 paftasmdaki dağılımı, gri renkli çört şeritleriyle ardalı olup, kristalizedirler. özel bir durum yaratmakta olup, bu durum Blumenthal (1956) tarafından "Örtü Teorisi" nin ortaya atılmasına neden olmuş- tur. BlumenthaPa göre bu bloklar, daha önce var olan bir ör- Fosil Topluluğu. tünün kalıntıları (küpler) dırlar. Kireçtaşlarınm üst sınırı ise, Foram.: Glohotruncana tricarinata (Quereau), Globigeri- Bucakkışla grabeni, Akkandak grabeni, Akçaalan garbeni ve noides sp. Globigerina sp. Globigerin'ella sp. Gümbelina sp. çalışma alanının doğusunda, Miyosen çökelleriyle transgresif olarak örtülür. Yaş. Senoniyen. 108 KOÇYİĞİT

12) Gürüz Tepe Kokina Kireçtaşı (Kg) celemesinde, biyomikrit mikrofasiyesinde ve hematit sızıntısı içeren stilolitlerle katedilmiş oldukları, aynca, içerdikleri Birimin adı, en iyi temsil edilmiş olduğu Gürüz tepeden Globotruncana'larm sıkışma nedeniyle fazlaca yassılaşıp par- alınmıştır. çalanarak, çizgisel bir dizilim oluşturdukları gözlenmiştir. Dağılımı ve Konumu. Gürüz tepenin KB yamacı ile La- lelitaş tepenin güneyinde, yüzeylemektedir. Fosil Topluluğu.

Birimin alt sınırı, Naldöken tepe çörtleriyle uyumsuz- Foram.: Globotruncana stuarti (de Lapparent), Globotrun- dur. Üst sınırı ise, Gürüz tepede Gürüz Tepe Kireçtaşlanyla, cana stuartiformis Dalbiez, Globotruncana contusa (Cushman), Lalelitaş tepenin güneyinde de Çukurbağ Kireçtaşlanyla ge- Globotruncana conica White, Globotruncana arca (Cushman), çişlidir. Globotruncana ventricosa White.

Kalınlık. Toplam kalınlığı 20 m dir. Yaş. Maestrihtiyen.

Litoloji. Gri-beyaz renkli, kısmen masif, bazan da 2,5-3 m Ortamsal Yorumu. Gerek radyolarit şeritleriyle ardalı kalınlığında banklar oluşturmaktadır. Ayrıca, 2-4 sm çapın- olmaları, gerekse fosil içerikleri, bu kireçtaşlarınm, derin ve da köşeli ve bol miktarda Rudist kabuğu parçaları içermekte- durgun bir denizde (pelajik fasiyes) oluştuklarım kanıtlamak- dir. Bu kireçtaşlarmdan alman örneklerin mikroskopik in- tadır. celemesinde kayacın, bol miktarda köşeli Orbitolina parçala- rı, Rudist kabuğu parçaları ve Lamellibranchiata kabuk 14) Gürüz Tepe Bankîı Kireçtaşı (Kg ) parçaları ile çok az kuvars kumu içerdiği görülmüştür. x

Fosil Topluluğu. Taşınmış durumda Ruidst kabuğu par- Dağılımı ve Konumu. Toplam 4,5-5 kms lik bir alanı kap- çaları ile Orbitolina conica (Leupold) parçaları saptanmış- lamakta, olup, Gürüz tepe, Koca tepe ve Coka tepenin batı ya- tır. macında yüzeylemektedir.

Yaş. Globotruncana stuarti (de Lapparent) içeren Çu- Bu kireçtaşlarınm alt sınırı, Gürüz tepede, Gürüz Tepe Ko- kurbağ kireçtaşlarına geçiş göstermeleri ve takınmış durum- kina Kireçtaşlanyla geçişli, Koca tepede Yazlık Dere Kireçtaş. da Orbitolina parçaları içermeleri nedeniyle, bu kireçtaşla- larıyla uyumsuz, Coka tepenin batı yamacında ise, Naldöken rına Maestrihtiyen yaşı verilmiştir. Tepe Çörtleriyle uyumsuzdur. Üst sınırı da Doğankaya Kireç- taşlanyla geçişlidir. Ortamsal Yorum. Bu köşeli kabuk parçalarının kısa bir mesafeden, yeni bir çökelme ortamına taşınarak kokina ki- Kalınlık. 250 m dir. reçtaşlarını oluşturdukları, kuvars kumlarının da bu taşınma- yı kanıtlayıcı bir belirteç olduğu kuvvetle olasıdır, tşte bu Litoloji. En tanıtman özelliği, 5-6 m kalınlıktaki gri-be- taşınma, bu yöredeki bir aşmıma devresini, dolaylı olarak da yaz renkli, masif ve kristalize kireçtaşlarıyla; 3-4 m kalınlı- bir transgresyonu belirtmektedir. ğındaki kırmızı renkli, plaket biçimli kireçtaşlarınm ardalan- masıyla oluşan, ritmik bir yapıya sahip bulunmasıdır. Uyum- suzluk düzlemi üzerinde 25-50 sm kalınlıkta alacalı breşlerle 13) Çukurbağ Kireçtaşı (Kç) başlayıp, üste doğru, yukarıda, tanımlanan ritmik yapıyı oluş- Birimin adı, iyi temsil edilmiş olduğu yer olan Çukurbağ tururlar. Diğer bir özgün özelliği ise, uyumsuzluk düzlemi al- Köyü güneyinden alınmıştır. tındaki, Naldöken Tepe Çörtlerine ait çakıllann, katman içinde ve yüzeylerinde yer yer görülmesidir. Dağılımı ve Konumu. Çoğun inceleme alanının kuzey yarısı içinde ve ofiyoütli melanjm hamuru tarafından çevre- Fosil Topluluğu. lenmiş (sarılmış), değişken boyutlu bloklar biçimindedir. Bunlardan haritalanabilenler Tenekekoyak tepe, Alasenir te- Foram.: Globotruncana cf. stuartiformis Dalbiez pe, Sarnıç tepe, Tosunyurdu yöresi, Ağaçlı köyü batısı, No- hutlugedik deresi, Emralı tepe ve Lalelitaş tepenin güneyin- Yaş. Maestrihtiyen. de yüzeylemektedir.

Ağaçlı köyü, Nohutlugedik deresi ve Tosunyurdu yöre- 15) Gürüz Tepe Plaket Kireçtaşı (Kg ) sindeki Çukurbağ kireçtaşları, altta Şavklı Tepe Kireçtaşla- Bağılımı ve Konumu. 0.5 km^ lik bir alanı kaplamakta nyla uyumsuz, üst sınırı ise ofiyolitli melanjm hamuru içine olup, Gürüz tepenin doruklarında yüzeylemektedir. dalımlıdır. Dolayısıyla Şavklı Tepe Kireçtaşlanyla birlikte blok biçimindedirler. Lalelitaş tepenin güneyinde ise, aynı ki- Bunlar, altta Gürüz Tepe Banklı Kireçtaşlanyla geçişli- reçtaşlan, altta Gürüz Tepe Kokina Kireçtaşlanyla geçişli, dirler. üst sınırı ise hamur içine dalımlıdır. Diğer bloklar ise tüm olarak hamur tarafından çevrelenmişlerdir. Kalınlık: Yaklaşık 100 m dir.

Litoloji. Gri-beyaz-sari-pembe-kirerrrt kırmızısı renkli Litolojii Pembe-kiremit kırmızısı.porselen renkli, killi, ve iyi katmanlıdırlar. Katman kalınlığı 10 sm den 70-80 sm ka- bazan kumlu ve yer yer şistsel yapılıdırlar. Katman kalınlık- lınlıkta banklara değin değişmektedir. Aynca, kırmızı renkli ları 2-40 sm arasında değişmekte olup, bazan da 10-20 m kalın- çört ve radyolarit şeritleriyle (şerit kalınlığı 2-15 sm) ardalı, lıkta kaim katman paketleri oluştururlar. Kırmızı renkli rad- disharmonik, devrik ve bakışımsız kıvrımlı, bol ve düzensiz kal- yolarit şeritleriyle ardalı, çok iyi gelişmiş eğim ve doğrultu sit damarlı, eklemlidirler. Alınan örneklerin mikroskobik in- eklemlidirler. OFİYOLÎTLÎ MELANJ VE DÎĞER OLUŞUKLAR 109

Fosil Topluluğu. zıntısı içeren mikrit hamuru ile bağlanmış oldukları gözlen- miştir. Kumtaşının kırmızı rengi de, hamurun içerdiği hema- Foram.: Globotruncana tricarinata (Quereau), Globigeri- titten ileri gelmektedir. nella sp. Birimin ikinci keretede (derecede) egemen litolojisi ise, Yaş. Bu fosillere göre, Senoniyen yaşı verilebilirse de, alt alacalı polijenik çakıltaşlarıdır. Bu çakıltaşlarınm bileşenleri, geçişli oldukları Gürüz Tepe Banklı Kireçtaşlarının Maestrih- çapları 0,5 -15 sm arasında değişen gri-sütlü kahve renkli tiyen yaşında olması nedeniyle, bunların da aynı yaşta olma- çört, kırmızı renkli radyolarit, koyu siyah renkli ve bol kalsit ları gerekir. damarlı kireçtaşı, gri-beyaz renkli kristalize kireçtagı, diyabaz, serpantinit, ve Rudist kabuğu parçalarıdır. Bileşenlerin 16) Doğankaya Kireçtaşı (Kd) tümü asolgun olup, kırmızı kumtaşıyla çimentolanmışlardır. Dağılımı ve Konumu. Doğuda Gürüz tepenin güneyinden Mercek ya da banklar biçiminde (bank kalınlığı 1-3 m) ve yer başlayıp, dar ve uzun bir kuşak biçiminde, Doğankaya yöre- yer ritmik dereceli katmanlıdırlar. sine değin sürmektedir. Daha sonra Coka tepenin batı yamacı- Fosil Topluluğu. Siyah renkli mikritik kireçtaşı bankla- nı dolanıp aniden kaybolmakta ve Manastır derede, bir tekto- rında, ince kabuklu Ostracoda ve Globotruncana sp. parça- nik pencere ( ?) biçiminde yeniden yüzeylemektedir. ları saptanmış olup, tür tayini yapılamamıştır. Alt sınırı Gürüz Tepe Banklı Kireçtaşlanyla, üst sırını ise, Akkirse Tepe Kırmızı Kumtaşı ve Coka Tepe Grovakımsı Kum- Yaş. Daha önce Maestrihtiyen yaşında oldukları sapta- taşlarıyla geçişlidir. nan Gürüz Tepe Kireçtaşlarıyla geçişli olduğu için bu birimin de aynı yaşta olması gereklidir. Kalınlık. 5-40 m arasında değişmekte olup, bazı yapısal devinimlerin (hareketlerin) açıklanması ve bazı fayların ad- Ortamsal Yorum. Yukarıda belirtilen değişik litofasiyes. landırılmasında, ayırtman bir düzey oluşturduğu için, çok az ler, özellikle marnlı şistlerle kumtaşı banklarının ardalanma- ölçek dışına çıkılarak haritalanmasmda yarar umulmuştur. sı, bu yörede bir filiş fasiyesinin gelişmiş olmasının kuvvetle olasılı olduğunu kanıtlamaktadır. Bu veriden, kireçtaşlarımn Litoloji. Pembe renkli, kalsit damarlı ve içleri ikincil kal- ve marnların derin ve durgun sulardaki sedimantasyonu ile, sitle dolmuş kademeli açık tansiyon eklemlidirler. Plaket bi- kumtaşı ve çakıl taşlarının sığ ve devinimli sulardaki sedi- çimindeki bu kireçtaşları, biyomikrit mikrofasiyesindedirler. mantasyonunun yinilendi ği sonucu çıkarsanabilinir.

Fosil Topluluğu. 18) Coka Tepe Grovakımsı Kumtaşı (Kc) Foram.: Globotruncana stuartiformis Dalbeiz, Globotrun- cana. tricarinata (Quereau), Globigerinoides sp. Bu birim de değişik litolojilerden oluşmuş olup, egemen litolojinin grovakımsı kumtaşı olması nedeniyle bu ad veril- Yaş. Maestrihtiyen. miştir.

17) Akkirse Tepe Kırmızı Kumtaşı (Ka) Dağılımı ve Konumu. Gürüz tepe ve Koca tepenin güneyi ile Coka tepenin her iki yamacında olmak üzere, yaklaşık Birden fazla litolojiyi içermekle beraber, egemen litoloji- 3 kmî lik bir alanda yüzeylemektedir. nin kırmızı kumtaşı olması nedeniyle bu ad verilmiştir. Alt sınırı, Doğankaya Kireçtaşlarıyla geçişlidir. Üst sını- Dağılımı ve Konumu. Hacıba.ba dağının doğu yarısının rı ise, Coka tepede Lalelitaş Tepe Kireçtaşlarıyla mekanik bir (Lalelitaş tepe, Akkirse tepe, Coka tepe) güney yamacında, dokanağa sahip olup, diğer yerlerde Akkirse Kırmızı kumtaş- yaklaşık 7 kma lik bir alanda yüzeylemektedir. larıyla yanal ve düşey geçişlidir. İki birim birbirinden, yalnız renk farkına dayanan olası bir dokanak ile soyutlanmıştır. Alt sınırı, Coka Tepe Grovakımsı Kumtaşı ve alacalı ça- kıltaşlarıyla yanal ve düşey geçişlidir. Üst sınırı İse, Dargü- Kalınlık. En fazla 100 m lik bir kalınlık gösterirler. ney Alg Pizolitli-Oolitli Kireçtaşları ve Lalelitaş Tepe Kireç- taşları ile mekanik bir dokanağa sahiptir. Litoloji. Katman kalınlığı milimetre inceliğinden 75 sm- 2 m kalınlıkta banklara değin değişen, kirli sarı renkli grova- Kalınlık. 260 m dir. kımsı kumtaşları, sarı renkli ince katmanlı grovaklar, sarı Litoloji. Bu birim, katman kalınlığı milimetre inceliğin- polijenik çakıltaşı bank ve mercekleri, gri-yeşil renkli siltli den 80-120 sm kalınlığında banklara değin değişen kırmızı kilşistler, alacalı breşler ve kiremit kırmızısı - porselen renkli kumtaşları, bileşenleri asolgun toank ya da, mercekler biçimin- plaket biçiminde Globotruncana'lı kireçtaşı paketinin ardalan- de polijenik çakıltaşları, koyu siyah renkli mikritik mikrofasi- masıyla ıralanan bu birim de çok değişken litofasiyesler içer- yesli kireçtaşı bankları (bank kalınlığı 1-2 m), ince ve kire- mektedir. Egemen litoloji sarı renkli grovakımsı kumtaşları ile mit kırmızısı renkli marnlı şistler, açık gri-beyaz-sarı-kırmızı grovaklar olup, bunlar yer yer laminalanma ve devrik kıvrım- renkli iyi katmanlaşmış plaket biçimli kireçtaşları ve gri-ye- lanmalar (deniz altı kayma yapıları olabilir) göstermektedir- şil renkli siltli kilşistlerinin ardalanmasıyla ıralanır (karak- ler. Alman örneklerden bazılarının mikroskopik incelenmesin- terize edilir). Kumatşlarmdan alman örneklerin mikroskopik de, birbirlerine mikrit hamuruyla bağlanmış ve çapları 0,04 - 1 incelemesinde, bileşenlerinin tane büyüklüğü 0,04 - 0,4 mm ara. mm arasında değişen kuvars, albitdiyabaz, feldspat, boynuzta- smda değişen keskin köşeli kuvars, kuvars-serizit şist ve boy- şı, porfirit, ortognays,mikritik kireçtaşı, kuvars-serizitşist, epi- nuztaşı parçaları olduğu ve bu bileşenlerin bazan serizit ve dot ve kloritleşmiş mafit gibi bileşenlerden oluşmuş grovak mikro oluşumlar biçimindeki kuvarsla, bazan da hematit sı- olduğu saptanmıştır. KOÇYÎĞÎT 110

Fosil Topluluğu. Kiremit kırmızısı-porselen renkli plaket manda çizgisel dizilim gösterirler. Bunlara koşul (paralel) biçimindeki kireçtaşlarmda şu fosiller saptanmıştır: olarak 3-35 m' lik alanlar kaplıyan kireçtaşı blokları da K60°D-G60°B doğrultusunda bir çizgisel sıralanım oluştur- Foram.: Globotruncana stuarti (de Lapparent), Globotrun- muşlardır. Bu durumda kayma ya da akmanın, bu doğrultu- cana stuartiformis Dalbiez, Globotruncana tricarinata (Qu- da gelişmiş olması kuvvetle olasıdır. Bununla beraber, kayma ereau). yönünü gösteren herhangi bir belirtece rastlanılmamıştır. Bloklar üzerindeki kayma izleri de çok belirgindir (levha n, Yaş. Maestrihtiyen. şekil 1). Buraya değin ofiyolitli melanj içindeki sedimanter blok- ların stratigrafisi, toplanan verilerin ışığı altında açıklanmaya İnsaniye Orman Bakımevi yöresindeki olistostromlar ise çalışılmıştır. Hacıbaba dağının doğu yarısında yüzeyliyen bu daha değişik özellikler taşır. Bordo renkli, killi, şistsel yapılı, küresel gaz boşluklu, içleri ikincil kalsitle dolmuş olan badem kaya birimleri (Jd, Jy, Jn, Jl, Kg, Kg1F Kg,, Kd, Ka, Kc) Hacibaba Dağı Birliği olarak adlandırılmış olup, ayrıntılı stra- dokulu bir hamur; koyu gri renkli, bol miktarda Calamophyl- tigrafisi şekil 2'deki dikme kesitlerle betimlenmiştir. Daha ön- liopsis sp. içeren kireçtaşı parçaları ve blokları, tüm kloritleş- ce açıklandığı gibi bu yörede yüzeyliyen kaya birimleri kendi miş ve silisleşmiş diyabaz, andezit özellikle vitrofir, feldspat, aralarında ilksel ilişkili olup, ayrıca Jn ile Kg arasında bir de boynuztaşı, ignimbritik dokulu tüm silisleşmiş camsı gereç açısal uyumsuzluk saptanmıştır. Bu durum, ilk bakışta oku- ve kuvars parçalı volkanitler, olistostromu oluşturan litoloji- yucuyu yanıltabilir ya da başka bir deyişle, başlık ile içeriği lerdir. Kireçtaşı parçaları 2 mm . 15 sm arasında değişen ve arasında bir çelişkinin olduğu yanılgısına itebilir. İşte böyle kısmen yuvarlağımsı köşeler gösteren oobiyopelsparit mikro- bir varsayım göz önüne alınarak bu birimlerin tümüne birden fasiyesindedirler. Köşelerin daha fazlaı silinmiş ve kısmen yu- Hacıbaba Dağı Birliği adı verilmiştir. Bu birlik ofiyolitli me- varlaklaşmış olması, bunların, daha önceden var olan bir olis- lanjın hamuru içinde yer alan bir olistolit olarak yorumlan- tostromun parçaları olduğunu da düşündürmektedir (levha II, mıştır. Bu görüşü destekliyen veriler ise şunlardır: şekil 2). Bu olistostromun, bir volkanizma merkezine yakın yerlerdeki diyabaz yüzlekleri çevresinde, küçük bloklar biçi- Kızılyaka bucağının KB smdaki Manastır dere içinden minde dağılmış durumu, volkanik gereçli bir hamura ve de- kuzeye doğru 1 km ilerlendiği zaman, dere sağa doğru dok- ğişik kaya parçalarına sahip olması, oluşumlarında diri (ak- san derecelik bir dönüş yapar. İşte o noktada ofiyolitik me- tif) volkanizma faaliyetlerinin büyük etkisi olduğunu kanıt- lanjm hamuru, Hacıbaba Dağı Birliği'nin tabanında yer alır. lamaktadır. Hacıbaba Dağı KD, D, S, B ve KB dan ofiyolitik melanjm hamuru ile çevrelenmiştir. Yalnız kuzey kesimi, yamaç moloz- Sarıağız Tepe Oiistostromu (Ks) lan ve Karaman-Konya Neojen havzasının gölsel çökelleriyle örtülü olduğu için, dokanak ilişkileri gözlenememiştir. Birimin adı, en iyi temsil edilmiş olduğu yer olan Sarıağız Hacıbaba Dağı Birliği ile ofiyolitli melanjm hamuru ara- tepeden alınmıştır. cında bir geçiş olmayıp, iki birim arasındaki dokanak kesin- Dağılımı. Payam tepe ile Oskes tepe arasında, Üçoba yö- dir. resinde, Kızılkilise tepesinin kuzeyindeki Öskes deresinin sol Birçok yörede hamur, bu birliğin altına eğimlidir. yamacında yüzeylemektedir. Bu olistostromun komşu kayaçlarla olan dokanak ilintisi ve diğer özellikleri, aşağıdaki gibi özetlenebilir: OLISTOSTROMLAR Olistostromun altında çoğun kırmızı renkli radyolarit (Kb), pembe-beyaz renkli plaket biçiminde pelajik kireçtaşı Birisinde volkanik gereçlerin (malzemelerin), diğerinde (Kk), yeşil renkli tüf ve diyabazlar; üzerinde ise, yeşil renkli ise grovak ve grovakımsı kumtaşlarımn egemen olması nede- tüf ile koyu yeşil-bordo renkli diyabazlar yer almaktadırlar. niyle, olistostromlar ikiye soyutlanmışlardır. Bazan da doğrudan doğruya, şistsel yapılı tüfler üzerinde blok biçiminde bulunmaktadırlar (örneğin, Üçoba yöresi, çıtlıklı te- Pınarcık Çeşmesi Olistostromu (Kp) pe ve öskes derenin sol yamacında olduğu gibi).

Bağılımı. Gündoğan köyünün KD sundaki Pınarcık çeş- Gerek altta ve gerekse üstte katmanlanmaya koşuldurlar mesi, Çukurbağ köyü ve İnsaniye Orman Bakımevi yörelerin- (Sarıağız tepe yöresinde olduğu gibi). de çok küçük alanlarda yüzeylemektedir. Bunlardan Pınarcık Mavi renkli marn, kil, kirli sarı renkli silt ve şistleşme Çeşmesi Olistostromu, 1 km uzunlukta ve 250 m genişlikte gösteren grovaklardan oluşmuş bir hamur ile bu hamurun bir alanı kaplamakta olup, haritalanabilmiştir. Diğer yüzlek- içerdiği koyu gri renkli kireçtaşı, köşeli diyabaz, radyolarit, ler ise haritalanamamışlardır. ignimbritik tüf, boynuztaşı, kuvarsit, kuvars-serizitşist, killi Her üç yörede dağılmış olan olistostromlarm genel özel- şist, diyorit parçaları ve kireçtaşı bloklarından oluşmuştur. liği, yönlenmiş kireçtaşı parça ve bloklarının şistsel yapılı, İçerilen parçaların çapı 1 mm - 40 sm arasında olup, bunlar volkanik gereçli bir hamur tarafından içerilmiş olmasıdır. birbirlerine karışmış durumdadırlar.

Olistostromun iyi gözlendiği yerlerden birisi olan Pınar- Grovaklar ve grovakımsı kumtaşları bazan laminalanma cık çeşmesi yöresinde, koyu yeşil renkli ve şistsel bir hamur, ve kıvrımlanma göstermektedirler. Kıvrımlar bakışımsız, gri-beyaz-pembe renkli kireçtaşı parçaları ve blokları ile, kır- devrik ve zikzak türden olup, daha çok kayma sonucu oluş- mızı renkli radyolarit parçaları içermektedir. İçerilen parça- muşlardır. Grovaklar ayrıca, dereceli katmanlanma göster- lar 0,5 - 15 sm çaplı olup, tüm olarak köşelidirler. Aynı za- mektedirler. OPÎYOLITLI MELANJ VE DÎĞER OLUŞUKLAR 111

Hamur içinde yüzmekte olan Caiamophylliopsis'lî krista- Litoloji. Kırmızı renkli, şerit ya da banklar biçiminde lize kireçtaşı blokları çoğun çizgisel bir dizilim göstermekte (şerit kalınlığı 1-5 sm, bank kalınlığı 80 - 100 sm) ve ço- olup, üzerlerinde oldukça belirgin kayma izleri vardır (levha ğun şistsel yapılıdırlar. Bazan pembe renkli plaket biçimin- I, şekil 3). deki kireçtaşlarıyla ardalanmalı olup, 3 - 50 m kalınlıkta katman paketleri oluşturmuşlardır. Yer yer devrik, disharmonik Olistostromlar çoğun diyabaz yüzleklerinin etrafını çev- ve bakışımsız kıvrımlıdırlar. relemekte olup, onların altına eğimlidirler.

Pınarcık Çeşmesi Olistostromu'nda volkanik gereç egemen Kireçli Tepe Kireçtaşı (Kk) olmasına karşıt, Sarıağız Tepe Olistostromu'nda grovak ve grovakımsı kumtaşları egemendir. Ayrıca,grovakların dereceli Dağılımı ve Konumu. Kireçli tepe yöresinde, Asacak te- katmanlanma ve laminalanma göstermeleri de, Sarıağız Tepe penin güneyinden öküzkoz tepesinin batısına değin uzanan Olistostromu'nun oluşumunda, diri (aktif) volkanizma faali- alanda, Kızılkayrak yöresi ile Kızıltepe arasında, Çıtlıklı tepe yetlerinin doğurduğu türbid akıntıların etkili olduğunu ka- ile Kale tepenin doruklarında yüzeylemektedir. nıtlamaktadır. Alt sınırı, yeşil-bordo-kahve renkli tüf ve diyabazlarla, Yaş. Ofiyolitli melanjın hamuru, Maestrihtiyen yaşlı ki- üst sınırı ise kırmızı renkli radyolaritlerle yanal ve düşey ge- reçtaşı blokları içermektedir. Olistrostromlar da aynı hamur çişlidir. içinde yer aldıklarına göre, bunların da en az Maestrihtiyen yaşında olmaları gerekir. Kalınlık. En fazla kalınlığı 250 m dir.

Litoloji. Gri-beyaz-pembe renkli, gri renkli çört ve kır- mızı renkli radyolarit şeritleriyle ardalanmalı, bazan da çört HAMUR yumruları içermektedir. Çoğun disharmonik, bakışımsız ve devrik kıvrımlı ve mikrit mikrofasiyesindedirler. Ofiyolitli melanjın hamuru, çökel ve ofiyolit gereci ka- Fosil Topluluğu. Fosilce fakir olup, yaş tayininde önemli rışımı niteliği taşır. Bu, günlenme ya da başka kimyasal ve olmıyan değişik Radiolaria türleri ile ince kabuklu Ostracoda fiziksel nedenlerle bozunmuş değişik renkli diyabaz, silisleşip içermektedir. karbonatlaşmış ignimbiritik tüf, cam tüfü, küresel gaz boş- luklu ve badem dokulu spilit, dolerit, porfirit, kırmızı renkli Yaş. Kesin yaş verecek fosil içermemekle beraber, mik- banklı ya da şistsel yapılı radyolarit, pembe-beyaz renkli pla- rofasiyes görünümü Üst Kretase stratigrafik seviyesine yo- ket biçiminde pelajik kireçtaşı, grovak ve grovakımsı kum- rumlanmıştır. taşlarıdır. Ortamsal Yorum. Gerek radyolaritlerin, gerekse palajik kireçtaşlarının, volkanizma faaliyetlerinin diri (aktif) olduğu Grovaklar abisal bölgeye yakın bazik bir ortamda oluştukları sanılmak- tadır . Çoğun çalışma alanının her yerinde, hamuru oluşturan volkanitlere eşlik etmektedir. Bununla beraber, haritalanabilecek büyüklükte bir yüzleğe sahip değillerdir. Volkanitler

Kirli sarı renkli, iyi katmanlanmalı ve katman kalınlığı Çoğun büyük kireçtaşı blokları altında kalmış olup, kü- 1-10 sm arasında değişmektedir. Mikroskopik incelemede, çük fakat çok sık yüzlekler oluşturmaktadırlar. Tümü ayrış- çapları 0,08 . 1,2 mm arasında değişen kuvars, radyolarit, ku- maya uğramışlardır. Bu nedenle birincil renk, bileşim ve do- varsit, kuvars-serizitşist, serpantinleşmiş peridodit, albitdiya- kularını, büyük ölçüde yitirmişlerdir. Volkanitler, Diyabazlar baz, albit parçaları, kloritleşmiş mafit ve mikritik kireçtaşı ve Tüfler olmak üzere iki gruba soyutlanabilirler. gibi bileşenlerden oluştuğu görülmüştür. Biyabazlar. Türlerle girift bir biçimde bulunmakla beraber, bazan haritalanabilecek büyüklükte yüzlekler de oluştur- Bayır Kadyolaritleri (Kb) muşlardır. Örneğin, Omuzca tepe, İnsaniye Orman Bakımevi yöresi, Azı tepenin B ve GD eteği, Sarıağız tepenin GB sı, Birimin adı, en iyi temsil edilmiş olduğu Bayır köyü yö- Tozlu beleni, Çamlı tepe ve Boyalıkoyak derede olduğu gibi. resinden alınmıştır. Bütün yüzleklerindeki genel görünümleri aynı olup, siyah-ko- Dağılımı ve Konumu. Hemen hemen inceleme alanının yu yeşil-bordro-kahve renkli olup, kısmen ya da tüm olarak her yerinde volkanitler ve plaket biçimli pelajik kireçtaşları- ayrışmış durumdadırlar. Ayrışmış (altere olmuş) kesimler na eşlik etmektedir. Ancak haritalanabilecek büyüklükteki arasında, çapları 2-50 sm arasında değişen ve daha iri kris- yüzlekleri Bayır köyü yöresi, Kızılkayrak sırtı ve Çıtlıklı tepe talli olan volkan bombası (?) biçimli oluşuklar da vardır. güneyinde yer almaktadırlar. Türlerle girift biçimde olan diyabazlar ise çok daha fazla ay- rışmış durumda olup, küresel aşmma göstermektedirler. Azı Radyolaritlerin alt sınırı, bazan yeşil renkli tüf ve diya- tepenin GB sındaki diyabaz yüzleğinde oldukça iyi gelişmiş bazlarla bazan da pembe-beyaz renkli pelajik kireçtaşlarıyla sütunsal eklemleşme (columnar Jointing) de gözlenmiş olup, (Kk) yanal ve düşey geçişlidir. Üst sınırı, Oskes tepe ile Si- 50 sm kalınlıkta, beş ya da altı kenarlı diyabaz sütunları oluş- nek tepe arasında Sarıağız Tepe Olistostromu'nun altında, di- muştur. Bu yapı, zaman zaman bölgenin su üstü olmuş olabi- ğer yerlerde ise tüf ve diyabazlarla geçişlidir. leceği savını vermektedir. Alınan örneklerin mikroskopik in- Kalınlık. En fazla kalınlığı, Kıblagedik tepe-Kızılbag yö- celemelerinde, albitleşme, kloritleşme, kalsitleşme ve silis- resinde göstermekte olup 450 m dir. leşme gösteren, ofitik dokulu diyabaz oldukları saptanmıştır. 112 KOÇYÎĞÎT

Tüfler. Çalışma alanının her tarafında dağılım göster- Akkandak Üyesi (Tga). Akçaalan, Bucakkışla ve Akkan - mekle beraber, daha geniş alanlar kaplıyan yüzlekleri, gü- dak grabenlerinde yüzeylemekte olup, ayrıca, bu grabenleri neyde îhsaniye ve Bayır köyü yöresi, kuzeyde ise Verme tepe smırlıyan çekim faylarına da yer yer asılı olarak kalmışlar- ile Pınarbaşı köyü kuzeyinde yer almaktadır. dır. Örneğin, Çukurköy yöresinde Bayır Fayı'nda (BF), Bu- cakkışla kuzeyinde Akseki Tepe Fayı'nda (ATF) ve Devli yö- Taze soğan yeşili, açık sütlü kahve, koyu yeşil, siyah ve resinde Devli Fayı'nda (DF) olduğu gibi. sarı gibi değişik renkli, çoğun ayrışmış olup, şistsel yapılı- dırlar. Bazan da silisleşme ve kalsitleşme sonucu sertleşmiş Bu birimin alt sınırı, ofiyolitli melanj ile uyumsuzdur. olup, banklar şistsel kesim içinde sucuklar oluşturmuşlardır. Uyumsuzluk değeri çoğun 10° m 25° arasında değişmekle be- Günlenme ve kimyasal nedenlerle ayrışarak birincil doku ve raber, grabenlerin kenarlarında, yaşlı temelle faylı bir doka- bileşimlerini büyük ölçüde yitirmişlerdir. Bununla beraber, nağa sahip olup, katman eğimleri de 25° den 90° ye değin de- alınan örneklerin mikroskopik incelemesinde, bazalt ya da an- ğişmektedir. dezit özellikli camsı gereçle bağlanmış ve çoğun kloritleşmiş albitleşmiş diyabaz, porfirit, andezit, feldspat, ojit parçaları, Toplam 1000 m ye yaklaşan bir kalınlık gösteren bu üye, kloritleşmiş mafit parçaları, ignimbritik dokulu, silisleşmiş, sarı-boz-beyaz renkli, çimentosuz ya da gevşek çimentolu ça- kalsitleşmiş ve kloritleşmiş camsı gereç içeren ignimbritik tüf kıltaşı, kumtaşı, silt, mavi marn, marnlı kireçtaşı ve kireçli ve cam tüfü oldukları saptanmıştır. marnların yer yer ardalanması ve yer yer de yanal ve düşey geçişleriyle ıralanır (karakterize edilir). Bazan kitlesel olmak, la beraber, çoğun 3 m kalınlığa erişen çakıltaşı ve kumtaşı Gabrolar bankları oluşturmakta ve ritmik dereceli katmanlanma da Toplam 0,5 km2 lik bir alanı kaplıyan üç ayrı blok biçi- göstermektedir. Çakıltaşı, kumtaşı, mavi marn ve kil ardalan- minde, Kırcalar yöresinde yer almaktadırlar. Ayrışma nede- masınm, yer yer yanal olarak incelip sonlanan linyit damar- niyle dış kesimleri siyah-kahve renkli, iç kesimleri ise koyu ları (1-15 sm) ve jips içerdiği de gözlenmiştir. yeşil renklidir. Alman örneğin mikroskopik incelemesinde al- Koyu siyah - koyu gri - pembe - beyaz renkli kirejtaşları, bitleşmiş gabro olduğu, hipidyomorf oluşumlar biçiminde tüm kırmızı-yeşil sarı renkli radyolarit, koyu yeşil renkli tüf, di- albitleşmiş ve kloritleşmiş bazik plajioklas, tüm serpantinleş- yabaz, peridotit, serpantinit, gabro ve çört gibi değişik bile- miş olivin, ojit, ilmenit ve manyetit içerdiği saptanmıştır. şenlerden oluşan çakıltaşı, bileşenleri üsolgun, polTenik bir çakıltaşıdır. Çoğun Akkandak grabeninde yüzeyliyen kireçli Serpantinleşmiş Peridotit (dımit) marnlar ise, beyaz tebeşir renkli, kalsit dolgulu, oldukça iyi ve ince katmanlanmah (katman kalınlığı 4-12 sm) dırlar. İnceleme alanında biri Gündoğan köyü KD su, diğeri Güzle yaylası olmak üzere iki yörede yüzeylemektedir. Gün- Kesin yaş verecek fosil içermiyen bu üye, Mut-Silifke Mi- doğan yüzleği D, K ve B dan Üst Kretase yaşlı, kırmızı-pem- yosen Havzasının taban çakıltaşı-kumtaşı ve marnlanyla de- be renkli Çukurbağ Kireçtaşı (Kç), G den ise tüf ve olistos- neştirilebilir. Mut-Silifke Havzasındaki aynı çakıltaşı-kum- tromlarla faylı dokanağa sahiptir. Ayrıca,yüzleği B ve G den taşı ve marnlarda Gökten (1975) tarafmdan Globigerinoides sınırlayan fayların kesişme noktasında traverten oluşumları bisphüericus Todd saptanmıştır. Bu fosil Burdigaliyen'in üst da gözlenmiştir. Alman örneklerin mikroskopik incelemesinde seviyelerinde ortaya çıkmakta ve Alt Vindoboniyen (Helvesi- kayacın, tüm serpantinleşmiş peridotit (dunit) olduğu, serpan- yen) de sürmektedir. Bu nedenle, deneştirmesi, Mut-Silifke tinleşmiş olivin ve opak mineral olarak da manyetit ve kromit Havzası'nın çakıltaşı-kumtaşı ve marnlanyla yapılabilen içerdiği, ayrıca krizotil damarlarıyla katedilmiş olduğu sap- Akkandak Üyesi, Üst Burdigaliyen-Alt Helvesiyen stratigra- tanmıştır. fik seviyesine yorumlanmıştır.

Çakıltaşı-kumtaşı-marn ve kil ardalanmasınm yer yer lin- DİOER OLUŞUKLAR yit damarları ve jips içermesi, çökelme havzasının başlangıç- ta oldukça sığ ve kenarlarında da yer yer göllerin yer almak- ta olduğu ve sonradan düşey devinimlerle derinleştiği biçimin» Ofiyolitli melanjı oluşturan kaya birimlerini transgresif de yorumlanabilir. Havzanın kenarlarında oluşmaya .başlıyan olarak örten denizel Miyosen çökelleri ile, bunlar üzerine açı- linyit damarlarının da daha sonra, havzanın derinlik ve sınır- şız uyumsuzlukla gelen Pliyosen yaşlı gölsel kireçtaşları, Di- larının değişmesi nedeniyle, yukarıda belirtilen ardalanma ğer Oluşuklar olarak adlandırılmışlardır. arasında, kalmış olması kuvvetle olasıdır. Burada görüldüğü gibi, Miyosen transgresyonu başlangıcında gölsel bir devre- Göktepe Formasyonu nin varlığı ortaya çıkmış olup, gölsel çökeller, denizel çökel- lerle yanal ve düşey geçişlidirler. Denizel Miyosen çökellerinden oluşmuş olan bu formas- yon, gerek inceleme alanımız ve gerekse yakın yöresinde, bü- Kızılalan Breş Üyesi (Tgk). Birimin adı, en iyi temsil yük tektonik olaylara sahne olmuş olan Mesazoyik yaşlı, kıv- edilmiş olduğu Kızılalan köyünün KB smdan alınmış olup, bi- rımlı, kırıklı, eklemli ve değişik litolojideki kayaçlann oluş- rim, Kayabaşı alanı ile Dikmen tepe doğusunda yüzeylemek- turduğu düzensiz, günlenmiş ve aşınmış topografyası üzerine, tedir. Akkandak Üyesi ile yanal ve düşey geçişli, Kızıldağ Ki- değişik değerdeki açılı uyumsuzlukla oturmaktadır. Gerek ar- reçtaşı (Jk) ile faylı dokanağa sahiptir. dalanmalı, gerekse yatay ve düşey doğrultularda değişken litofasiyesler içermesi, düzensiz bir temel topografyasından da- Toplam 250 m kalınlık gösteren bu üye, yalnız, gri-beyaz ha çok, oluşumlarıyla yaşıt düşey devinimlerin (hareketlerin), renkli, masif kristalize, iyi yıkanmamış pelsparit mikrofasi- çökelme havzasındaki varlıklarını ve egemen etkinliklerini ka- yesli Kızıldağ Kireçtaşı'ndan oluşmuş bir monobreştir. Bileşen nıtlamaktadır. çapları 1 mm - 30 sm arasında değişmekte olup, büyük çaplı OFÎYOLÎTLÎ MELANJ VE DİĞER OLUŞUKLAR 113 bileşenlerin köşeleri çok az, diğer bileşenlerin ki ise hiç silin- Çok miktarda büyük boy Ostrea, Lamellibranchiata ve memiştir. Köşeli pelsparit parçaları, hematit sızıntıları içeren Gastropoda içermekte olan bu birim, Karaman havzasındaki spar hamur ile birbirlerine bağlanmış olduklarından, breş ala- Miyosen çökellerinin üst zonu ile deneştirilebilir. Bu nedenle de calı gözükmektedir. îyi katmanlanmalı olup, katman kalmlı- üyeye Helvesiyen yaşı verilmiştir. ğı 30-120 sm arasında değişmektedir. Göktepe Resif Kireçtaşı Üyesi (Tgg). Birimin adı, en iyi Bu birim, Akkandak Üyesi ile geçişli olması nedeniyle, temsil edilmiş olduğu yer olan Göktepe'den alınmış olup, bu Üst Burdigaliyen-Alt Helvesiyen stratigrafik seviyesine yo- kireçtaşı, inceleme alanının güneyinde, batıda kayaağıl tepe- rumlanmıştır. den doğuda Göktepe güneyine değin uzanan geniş bir alanda yüzeylemektedir. Breşin, Akkandak grabeninin kenar zonunda yer alması Alt sınırı çoğun Kızıldağ Kireçtaşı ile, yersel olarak da ve çekim faylarıyla sınırlanması, bunun bir subsidans breşi ofiyolitli melanjla uyumsuzdur. olduğunu, düşey devinim miktarının da, breşin kalınlığına aşa- ğı yukarı eş değerde olduğunu kanıtlar gözükmektedir. Olu- Yaklaşık 250 - 300 m lik bir kalınlık gösteren bu üye, sarı şumu ise, Havzanın G kenarında yükselmekte olan temel ka- renkli, kumlu, çakıltaşı görünüşlü ve gevşek dokuludur. Ço- yacından (Kızıldağ Kireçtaşı) kopan parçaların havza kena- ğun kalınlıkları 1-3 m arasında değişen banklar biçiminde olup, rında çökelmesi ile açıklanabilir. Bileşenlerin keskin köşeli ol- yer yer aynı kalınlıktaki kireçli kumtaşı banklarıyla yanal ması bu durumu kanıtlarken, breşin büyük bir kalınlık gös- ve- düşey geçişlidir. Alman örneklerin mikroskopik inceleme- termesi de, devinmelerin uzun süre etkin kalmış olduklarını sinde kayacın, kumlu biyosparit mikrofasiy esinde olduğu sap- kanıtlamaktadır. tanmıştır. Bazı yersel yörelerde, kireçtaşı hemen hemen Alg ve Mercanlardan oluşmuş gibidir, örneğin, Mezgit tepede ol- Tahtalı Çakıltaşı Üyesi (Tgt). Birim, Göktepe'nin D, GD duğu gibi. ve K eteklerinde yüzeylemekte olup, alt sınırı, ofiyolitli melanj ile uyumsuz, üst sınırı ise Göktepe Resif Kireçtaşlarıyla Neoalveolina sp., Heterostegina sp., Quinqueoloculina sp., (Tgg) geçişlidir. Textularia sp., Dendritina sp., Cibicides sp., Lithothamnium, Lithophyllum, Clypeaster delgadoi Lorıol gibi zengin fosiller Kalınlığı 2 - 30 m arasında değişen bu üye, koyu siyah- içeren bu kireçtaşlarına Helvesiyen yaşı verilmiştir. gri-pembe-beyaz renkli kristalize kireçtaşları, radyolarit, çört, diyabaz, serpantinit gabro ve diyorit gibi asolgun bileşenler- Karaman - îbrala Miyosen havzasındaki "Mağara Kalker- den oluşmuş polijenik bir çakıltaşıdır. Bileşen çapları 2-30 leri" ve Mut-Silifke havzasındaki Miyosen çökellerinin üst zo- sm arasında değişmekte olup, sarı renkli kum ve silt ile çi- nunda yüzeyliyen resif kireçtaşlarıyla deneştirilebilen bu üye, mentolanmışlardır. Kısmen kitlesel, kısmen de 80 - 150 sm bol miktarda makrofosil (Lamellibranchiata ,Gastropoda, Ost- kalınlığında banklar oluştururlar. Bileşenlerinin asolgun ol- rea, Echinoidea, Mercan) ve mikrofosil (Milolidae, Neoalveo- ması, kalınlıklarının az olması ve kıyı resif kireçtaşlarmm lina, Alg) içermektedir. Gerek fosil içeriği, gerekse mikrofasi- hemen altında yer almalarıyla, Akkandak Üyesi'nin çakıltaş- yes görünümü, Resif Kireçtaşlarmm, sığ, sıcak, çalkantılı ve larmdan kolayca soyutlanabilmekte ve yörede ani bir trans- littoral özellikli bir denizel ortamda oluştuklarını kanıtlamak- gresyonun olduğunu kanıt olmaktadır. tadır.

Neoalveolina pygmaea Reichel, Neoalveolina melo-curdica Üçbaş Formasyonu Reichel, Quinqueloculina sp., Spiroloculina sp., Triloculîna sp. ve Elphidium sp. gibi fosiller içeren bu üye, Helvesiyen'e yo- Formasyonun tanımı Koçyiğit (1972) tarafından yapılmış rumlanmıştır . olup, killi ve kül renginde gölsel kireçtaşlarıyla temsil edilir.

Bu üyenin ani bir transgresyonu işaret etmesi, bugün to- Çalışma alanının kuzey kenarında yüzeylemekte olan bu çö- pografik olarak daha yüksek alanlarda yüzeylemiş olması, Mi- kellerin alt sınırı Duma Deresi ile açışız uyumsuz, üst smırı yosen denizinin, inceleme alanının her tarafına aynı anda gel- ise, Konya-Karaman ovasının alüvyonları altında kaybolur. meyip, önce (Üst Burdigaliyen - Alt Helvesiyen) topografik olarak daha alçakta kalan alanları, daha sonra da (Helvesi- Yaklaşık olarak 50 m lik bir kalınlık gösteren bu kireç- yen) yüksekte kalan alanları kaplamış olduğunu kanıtlamak- taşları, beyaz ile kül renkli, gözenekli, kalsit dolgulu, karstik tadır. sınmaya elverişli ve plaket biçimli olup, Ilyocypris gibba (Ramdohr), Iîyocpns brady Sars, Candona sp. ve Char a gibi Duma Deresi Üyesi (Tgd). KB da Kızılkilise tepe kuze- fosiller içermektedir. Bu fosillere dayanılarak formasyona yinden GD da Morcalı köyü güneyine değin uzanan, yaklaşık Pliyosen yaşı verilmiştir. 25 - 30 km2 lik bir alanda yüzeylemekte olup, alt sınırı, ofiyolitli melanj ile açılı uyumsuz, üst smırı ise Üçbaş Formasyo- Özet olarak, inceleme alanımızda Diğer Oluşuklar olarak nu'y la açışız uyumsuzdur. tanımlanmış olan çökeller, gerek Mut-Silifke Miyosen havza- sı ve gerekse Karaman-îbrala Miyosen havzası çökelleıiyle, 120 m lik bir kalınlık gösteren bu üye, altta 15 sm - 1 m kalınlık dışında diğer bütün özellikleri (litoloji, fauna, ortam, kalınlıkları arasında değişen sıkı çimentolanmış, bileşenleri alt sınırlarının yaşlı temelle olan dokanak ilişkileri vb.) bakı- asolgun, alacalı polijenik bir çakıltaşı (Tahtalı Çakıltaşı Üye- mından hemen hemen aynıdır. Şekil 4'de görüldüğü gibi, Ka- si) ile başlayıp, üste doğru çimentosuz ve katmanlanmasız ça- raman-îbrala Miyosen havzasından alman kesitteki durum, in- kıltaşı, kumtaşı, kum, silt, kil ve marn ardalanmasıyla sürer. celeme alanımızın çok benzeridir. Bu kesit, inceleme alanın- En üstte kıyı resif kireçtaşlarıyla da yanal ve düşey geçişler daki genel istiflenmeyi gösteren dikme kesitle (şekil 3) kar- gösterir. şılaştırıldığı zaman, benzerlik belirgin bir biçimde görülür. 114 KOÇYÎĞÎT

Şekil 4: Kalif deresi (KARAMAN) ölçülü dikme kesiti ve jeoloji kesiti. Fignre 4: Measured columnar section and geologic cross-section of Kalif stream. OFİYOLİTLİ MELANJ VE DİĞER OLUŞUKLAR 115

SONUÇLAR silleriyle Liyas yaşında; Komprehansif seri olarak adlandırı- lan ve Jura-Kretase yaşı verilmiş olan Bucakkışla Kireçtaşla- Yapılan çalışma ile aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir: rının Malm-Apsiyen yaşında oldukları yine fosilleriyle saptan- mıştır. 1 — Gerek son yıllardaki tektonik gerekse örü içinde de- ğinilen saha verilerine dayanaraktan, serpantinleşmiş perido- 6 — inceleme alanında, bol mikrofosiller içeren Permiyen tit yüzleklerinin, peridotit bileşimindeki üst mantonun parça- yaşlı kireçtaşı blokları, bol ve iyi saklanmış büyük boy Am- ları olmaları ve orojenez sırasında oluşan kırıklar boyunca, monit içeren Üst Karniyen-Resiyen yaşlı kireçtaşı blokları, katı biçimde yukarıya itilip derin deniz çökelleri ve diğer ba- Diplotremina sp. içeren Resiyen yaşlı kireçtaşı blokları, gabro zik kayaçlar içine karışmış olmaları kuvvetle olasıdır. Faylı blokları ve iki tür olistostromun varlığı saptanmıştır. dokanak ilintisi gösterdiği pelajik kireçtaşlarmda, düşey bir 7 — Denizel Miyosen çökelleri üzerine gelen gölsel kireç»- devinimin oluştuğunu gösteren slikinsaydlarm bulunması da, taşlarının fosileriyle Pliyosen yaşlı oldukları, bu nedenle de bu yerleşme ya da karışmanın, en azından Üst Kretase'de ol- Miyosen çökelleriyle açışız bir uyumsuzluk gösterdikleri, bu duğunu kanıtlar gözükmektedir. Volkanitlerin kökeni olarak zaman boşluğunun da Rodanik fazı ile ilgili olduğu saptanmış- yine üst mantodan gelen magmanın, tektonik devinimler sonu- tır. Bu verinin ışığı altında Karaman havzasındaki Miyosen cu deniz altındaki zayıf nokta ya da zonlarda oluşan yarık ve sınırının eskisi gibi olmayıp değişmesi gerektiği sonucuna va- çatlaklardan çıkarak derin deniz (öjeosenklinal özellikli) or- rılmıştır. tamına yerleştiği ve buradaki çökellere karışarak melanjm ha- murunu oluşturduğu düşünülmektedir. Bazik volkanitlerle radyolaritlerin, grovaklarm ve pelajik kireçtaşlarının birbirleriyle sıkı ilintili olarak bulunmaları, bunların çökelme orta- KATKI BELİRTME mında karıştığı savını desteklemektedir. Bir olistolit olarak düşünülen Hacıbaba Dağı Birliği'nin de, bu yerleşme ya da Bu yazı Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi G. Jeoloji - karışım sırasında, düşey devinimlere bağımlı olarak gelişen Stratigrafi Kürsüsü'nde yapılan doktora tezinden hazırlanmış- çekim kaymalarıyla melanj içine yerleştiği sanılmaktadır. tır. Yazar, tez yöneticisi Sayın Prof. Dr. M.N. Tokay'a, yar- dımlarını esirgemiyen Doç. Dr. Suat Erk'e, Dr. Gültekin El- 2 — İnceleme alanının genel yapısının, değişik yaş ve li- gin'e, Dr. Ercüment SirePe, Dr. Nuran Gökçen'e, Fahrettin tolojideki kaya birimlerini içeren bir renkli karmaşık (Ofiyo- Armağan'a, Erol Çatal'a ve tez çalışmasını destekliyen M.T.A. litli Melanj) olduğu, oluşumunda yalnız tektonik olaylar değil Enstitüsü Genel Direktörü Sayın Doç. Dr. Sadrettin Alpan'a aynı zamanda çekim kaymalarının da rol aldığı, yaşının ise en teşekkürü borç bilir. genç Maestrihtiyen olabileceği kuvvetle olasılı görülmüştür. Ayrıca melanjın sınırının doğuya doğru Bol kar dağlarının ba- tısıdaki Ayrancı havzasına değin sürdüğü sanılmaktadır. Çün- kü aynı karmaşık, yer yer Miyosen örtüsü içinde açılmış aşı- nım pencerelerinde de yüzeylemektedir. Yayıma verildiği tarih: Mart, 1976 3 — Daha önceki çalışmacılar tarafından, inceleme ala- nının kuzey yarısı için önerilmiş olan "Örtü teorisi"ne göre bir nap kalıntısı olarak kabul edilmiş olan Büyükçal tepe, Küçük- DEĞİNİLEN BELGELER çal tepe ve Sivri tepe kireçtaşlarının, öyle olmayıp, çökelme havzasına çekimle kaymış bloklar oldukları, gerek üzerlerin- Blumenthal, M., 1956, Karaman-Konya Havzası Güneybatısında Toros de taşıdıkları belirgin kayma izlerinden gerekse olistostrom- kenar silsileleri ve gist-radyolarit formasyonu stratigrafi mese- lar içerisinde yer almalarından kolayca anlaşılmıştır. lesi: M.T.A. Dergisi, Sayı 48, Ankara. Niehoff, "W., 1960, Mut 126/1 numaralı harita paftasının revizyon ne- 4 — Hacıbaba Dağı Birliği'nin, evvelce ileri sürüldüğü gi- ticeleri hakkında rapor: M.T.A. Der. Rap., No. 3390, Ankara, ya- bi bir "Komprehansif seri" olmayıp, Liyas ile Maestrihtiyen yımlanmamış. arasında değişik yaşta kaya birimleri içerdiği ve bunlardan Koçyiğit, A., 1972, Üebas-Sarıkaya (Karaman) çevresinin jeolojisi: ikisi arasında da bir açılı uyumsuzluğun varlığı saptanmış- Yüksek Lisans Tezi, A.Ü.F. Fakültesi G. Jeoloji - Stratigrafi Kür- tır. süsü, yayımlanmamış. Gökten, E., 1975, Mut-Silifke yöresinin temel kaya birimleri ve Mi- 5 — Permiyen ve Alt Kretase gibi değişik yaşlar veril- yosen stratigrafisi: Doktora Tezi, A.Ü.F. Fakültesi G. Jeoloji - miş olan Dargüney Alg Pizolitli - Oolitli Kireçtaşlarmm fo- Stratigrafi Kürsüsü, Türkiye, Jeol. Kur. BUlt, 19, 117 - 126. 116 KOÇYÎĞÎT

LEVHA I

geldi 1: Ofiyolitli melanj (of) iğinde bir kireçtaşı (JKb) bloku (Sivri tepe). Şekil 2: Ofiyolitli melanj (of) isinde Bucakkıgla kireçtaşı bloku (JKb) (Büyüksal tepe). Şekil 3: Sarıağız Tepe Olistostromu (Ks) içindeki bir olistolit (J) üzerinde kayma izlerinin görünümü (İnsaniye köyü).

PLATE I

Figure I: A Limestone (JKb) block in the ophiolitic melange (of) (Sivri tepe). Figure 2: Bucakkigla Limestone (JKb) block in the ophiolitic melange (of) (Büyükçal tepe). Figure 3: View of sliding traces on an olistolith (J) in the Sarıağız Tepe Olisthostrome (Ks) (İnsaniye village). JLEVHA I PLATE I IJEVHA II

Şekil 1: Pınarcık Çeşmesi Olistostromu (Kp) içindeki bir olistolit (JKb) üzerinde kayma izlerinin görünümü (Çukurbağ köyü). Şekil 2: Ofiyolitli melanj (of) içinde bir olistostrom blokunun görünümü (J: mercanlı kireçtaşı) (thsaniye köyü).

PLATE II

Figure 1: View of sliding traces on an olistolith (JKb) in the Pınarcık Çeşmesi Olisthostrome (Kp) (Çukıırbag village). Figure 2: View of an olisthostrome block in the ophiolitic melange (of) (J: Coralline limestone) (thsaniye village). LEVHA II PLATE II