Jean Sibelius SYMFONIE NR.5
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
WO 09 OKT — ZO 13 OKT 2019 Jean Sibelius SYMFONIE NR.5 topstukweken.be OP HET PROGRAMMA TIJDENS DE TOPSTUKWEEK 4. 11.00 Kamermuziekzaal ZO 13 OKT 2019 20.00 Kamermuziekzaal Architectuurlezing WO 09 OKT 2019 Aalto & Sibelius Jan Michiels, — Justus Grimm & In samenwerking met Archipel vzw Petteri Salomaa zie p. 15 Sibelius & Mustonen LEZING & DEBAT — zie p. 4 r e KAMERMUZIEK l w o F n o 09-13 OKT 2019 im 09-13 OKT 2019 S 3. © 5. 16.30 Kamermuziekzaal 14.30 Concertzaal 2. ZO 13 OKT 2019 20.00 Concertzaal ZO 13 OKT 2019 VR 11 OKT 2019 Jean Sibelius Ilona Korhonen & ‘Er zijn tal van redenen die bijdragen Timo Väänänen Maturity and Silence Helsinki Philharmonic aan mijn onbegrensde liefde voor Eeuwenoude Finse — Orchestra & Tero Sibelius' Vijfde symfonie, maar ik zie p. 15 Saarinen Company volksmuziek & verhalen noem de voor mij meest bijzondere: Sibelius. Symfonie nr.5 — de muziek ontvouwt zich op zo’n FILM zie p. 14 — tomeloze, organische manier dat ze een natuurkracht lijkt. Ze stroomt KAMERMUZIEK WERELDMUZIEK zie p. 7 als een rivier en wint aan snelheid en ORKESTRAAL DANS breedte in elke beweging.’ — Susanna Mälkki In samenwerking met — 02 — — 03 — WO 09 OKT 2019 Frisse klanken uit het Hoge Noorden Jan Michiels, Justus Grimm & Petteri Salomaa De Finse componist Jean Sibelius dankt ‘Alles werkt, zijn faam vooral aan zijn grootschalige Sibelius & Mustonen orkestwerken. Met zeven symfonieën, alles zingt een betoverend vioolconcerto en talrijke symfonische gedichten zette hij de Finse in Sibelius‘ orkestmuziek stevig op de kaart. Maar 20.00 Kamermuziekzaal Olli Mustonen (1967) in zijn jonge jaren, voordat hij de Finse pianomuziek, 19.15 inleiding door Jan Christiaens Taivaanvalot (De hemellichten) (2018) folklore als een inspiratiebron ontdekte, — Belgische première, in opdracht van componeerde hij vooral kamermuziek zij het op zijn — Concertgebouw Brugge, Muziekgebouw en pianostukken. Helaas wordt deze Amsterdam, Premiere Performances Hong muziek niet altijd voldoende naar waarde eigen wijze.’ Petteri Salomaa: bariton Kong met de steun van Camilla & John geschat. Voor sommige muziekcritici staat Jan Michiels: piano Lindfors en Wigmore Hall, met de steun kleinschaligheid synoniem met een gebrek — Glen Gould Justus Grimm: cello van André Hoffmann, voorzitter van de aan compositorische kwaliteit. Echte Zwitserse Fondation Hoffmann componisten, zo luidt het dan, verdienen — hun sporen met grote orkestwerken, in de eerste plaats met symfonieën. Sibelius pianocomposities, ongeveer 110 liederen Jean Sibelius (1865-1957) zelf zag het anders. In een dagboeknotitie met pianobegeleiding en meer dan 50 Malinconia, opus 20 (1900) uit 1910 schrijft hij: ‘Men moet groot- kamermuziekwerken met een pianopartij. en kleinschalige werken combineren. Omgerekend betekent dit dat meer dan Kyllikki, opus 41 (1904) Symfonieën én liederen.‘ de helft van alle werken van Sibelius 09 OKT 2019 • Largamente - Allegro Interparking brengt je een pianopartij bevat! En toch heeft het 09 OKT 2019 • Andantino tijdens de Topstukweek Opmerkelijk in de kamermuziek van lang geduurd eer de merites van zijn • Comodo Sibelius mee in vervoering. Sibelius is de prominente plaats van de pianomuziek correct ingeschat werden. piano, al was de componist zelf geen Pianisten als Glen Gould en – recent nog – Vijf schetsen voor piano, opus 114 (1929) pianist, maar een uitstekend violist. Enkele Leif Ove Andsnes hielpen het tij keren met • Maisema (Landschap) getallen kunnen dit verduidelijken. De fel gesmaakte opnames. Gould nam het • Talvikuva (Winters tafereel) werkcatalogus van Sibelius telt ruim 150 bovendien op voor Sibelius‘ klaviermuziek • Metsälampi (Vijver) tegen recensenten die hem een gebrek • Metsälaulu (Lied in het bos) aan kennis van de pianotechniek • Kevätnäky (In de lente) aanwreven: ‘Sibelius componeerde nooit tégen de piano. Alles werkt, alles zingt Vier werken voor cello & piano, opus 78 Met Nederlandse boventiteling • Meer dan de helft van in zijn pianomuziek, zij het op zijn eigen (1915-17) Sibelius‘ werken bevat wijze.‘ Kortom, Sibelius zorgde voor een • Impromptu Uw applaus krijgt kleur dankzij een pianopartij. betekenisvolle verrijking van het al bij al • Romance de bloemen van Bloemblad. • Sibelius en Mustonen beperkte laatromantische pianorepertoire. • Religioso lieten zich beide inspireren • Rigaudon Dit concert wordt opgenomen door Klara en door de Kalevala, het De drie lyrische pianostukken Kyllikki, opus uitgezonden op 25 okt 2019 om 20.00 tijdens Finse nationale epos. 41 zijn wellicht gebaseerd op het Finse Pauze ‘Klara Live‘. Bedankt voor het vermijden van • Mustonen treedt in de nationale epos, de Kalevala. Met deze titel storende geluiden - ook tussen de delen. sporen van zijn landgenoot (Kalevala = het land van de Kaleva) wordt met de verheerlijking van een verzameling Finse poëzie in versvorm de natuur in Taivaanvalot. aangeduid, die in de jaren 1830-40 door KAMERMUZIEK de Finse folklorist Elias Lönnrot werd samengebracht en gepubliceerd. Toen — 04 — — 05 — Sibelius dit werk in de jaren 1890 leerde nadat hij een dochtertje had verloren. Zoals VR 11 OKT 2019 kennen, was hij meteen geraakt door de de titel aangeeft (Malinconia = melancholie) muzikaliteit én de moderniteit van de overheerst hier een onheilspellende, Kalevala-verzen. Hoewel het niet zeker is beklemmende sfeer, die het stuk een of Kyllikki daadwerkelijk op de Kalevala ontzettende emotionele intensiteit meegeeft. Helsinki Philharmonic Orchestra & is geïnspireerd, is het toch betekenisvol om verbanden te leggen. De drie stukken In zijn Vijf schetsen voor piano, opus 114 Tero Saarinen Company klinken als een triptiek waarin Sibelius drie opent Sibelius een nieuwe wereld. Indrukken uit de natuur vinden een neerslag in Sibelius. Symfonie nr.5 sprankelende sonoriteiten, gevat in nieuwe harmonische patronen. ‘Ik wil de De melodieën vermengen tonale en modale 20.00 Concertzaal Zimmermann Trio is een opdracht voor elementen tot een nieuw geheel dat af 19.15 inleiding door Pieter Bergé Los Angeles Philharmonic & Helsinki hypnotische en toe aan Bartók doet denken. Sibelius Festival, met de steun van the Jane & componeerde de bundel tussen zijn Zesde — Aatos Erkko Foundation. en zelfs en Zevende Symfonie, waar hij ook al nieuwe klankwerelden verkende. Alles zingt, alles Helsinki Philharmonic Orchestra: orkest Met dank aan Trasparenze Festival sjamanistische bloeit en geurt in deze vijf stukken! Susanna Mälkki: dirigent (Modena), Teatro dei Venti (Modena) & ATER Oren Shevlin: cello – Associazione Teatrale Emilia Romagna. eigenschappen De Finse pianist, dirigent en componist Olli Tero Saarinen Company: dans Mustonen (1967) treedt in het spoor van Tero Saarinen: choreografie Pauze van de Kalevala Sibelius‘ verheerlijking van de natuur met Jenna Broas, Misa Lommi, David oproepen.’ zijn Taivaanvalot (De hemellichten). Ook al Scarantino: dans Jean Sibelius (1865-1957) kent het Brugse publiek Mustonen vooral Mikki Kunttu: licht- en decorontwerp Symfonie nr. 5 in Es, opus 82 (1915-1919) als pianist, hij is van kindsbeen af ook actief Erika Turunen: kostuumontwerp & • Tempo molto moderato – — Olli Mustonen als componist. Deze oud-student van de constructie elementen Allegro moderato bekende Einoiuhani Rautavaara neemt in Sini Länsivuori: assistentie choreografie • Andante mosso, quasi allegretto 11 OKT 2019 09 OKT 2019 zijn muziek graag ideeën op uit de 17e- en Satu Halttunen: repetitor • Allegro molto – Largamente assai gemoedstoestanden van Kyllikki, een van 18e-eeuwse muziek. Wie bekend is met de figuren uit de Kalevala, in klank giet. de muziek van Sibelius en Rautavaara, — Van heftige, strijdvaardige akkoorden zal bij Mustonen dezelfde combinatie (1. Largamente – Allegro) gaat het over van vertrouwde tonale klanken en het Jean Sibelius (1865-1957) een melancholiek innerlijk landschap lichtjes ontregelende Finse nationalisme Lemminkäis-sarja (Lemminkäinen-suite), (2. Andantino) naar een merkwaardig terugvinden. Taivaanvalot is een opus 22 kort derde luikje (3. Comodo), waarin de compositie-opdracht van Muziekgebouw • Tuonelan joutsen (De zwaan van Tuonela) opgebouwde spanning oplost in een Amsterdam en het Concertgebouw Brugge, (1895) vrolijke polka. waar het vanavond zijn Belgische première beleeft. Inspiratie voor dit werk vond Tero Saarinen Company danst Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Mustonen in een verhaal uit de Kalevala, Zimmermann Trio (2018) Sibelius genoodzaakt om een enorm aantal dat hij met louter klank probeert op te Bernd Alois Zimmermann (1918-1970) Dit concert is onderdeel van het Culturele pianostukken en andere kleinschalige roepen: ‘Aangezien het grootste deel van Celloconcerto en forme de ‘pas de trois‘ Programma voor Finlands Voorzitterschap werkjes voor amateurs te componeren, de Kalevala gewoonweg onvertaalbaar is, (1965-1966) van de Raad van de Europese Unie. gewoonweg om in zijn levensonderhoud dacht ik dat ik met mijn muziek iets van • Introduzione (‘Dans la vallée des songes‘) te kunnen voorzien. De Vier werken voor de hypnotische en zelfs sjamanistische • Allegro (‘La Fée‘, ‘Don Quichotte‘ en cello en piano, opus 78 zijn een typisch eigenschappen van de Kalevala-poëzie zou ‘La Sentimentale‘) Uw applaus krijgt kleur dankzij de product van de oorlogsjaren. Het is muziek kunnen overbrengen op een publiek dat de • Adagio (‘Les trois cygnes blancs‘) bloemen van Bloemblad. die minder radicaal is dan Kyllikki, en Finse taal niet kent.‘ De verwachtingen zijn • Tempo di marcia (‘Les trois paladins‘) doelbewust een breder publiek zoekt te hooggespannen! • Blues e Coda (‘La