PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY MACIEJOWICE NA LATA 2017-2020 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2021-2024

MACIEJOWICE, 2017 Spis treści

1. Wstęp ...... 8

1.1 Cel i zakres opracowania...... 8

1.2 Podstawa prawna opracowania ...... 8

1.3 Spójność z obowiązującymi dokumentami strategicznymi ...... 9

1.3.1 Wymiar krajowy ...... 9

1.3.2 Wymiar regionalny ...... 11

1.3.3. Wymiar lokalny ...... 12

2. Charakterystyka Gminy Maciejowice...... 17

2.1 Klimat ...... 17

2.2 Demografia ...... 18

2.3 Działalność gospodarcza ...... 19

2.4 Infrastruktura techniczna ...... 20

2.4.1 Sieć gazowa ...... 20

2.4.2 Sieć elektroenergetyczna...... 21

2.4.3 Zaopatrzenie w ciepło ...... 21

2.5 Układ komunikacyjny ...... 21

3. Stan środowiska naturalnego Gminy Maciejowice ...... 23

3.1 Powietrze atmosferyczne i klimat ...... 23

3.1.1 Stan obecny ...... 23

3.1.2 Zagrożenia ...... 27

3.1.3 Cele i kierunki zmian ...... 28

3.2 Zagrożenie hałasem ...... 29

3.2.1 Stan obecny ...... 29

3.2.2 Zagrożenia ...... 30

3.2.3 Cele i kierunki zmian ...... 30

3.3 Pola elektromagnetyczne ...... 31

3.3.1 Stan obecny ...... 31

3.3.2 Zagrożenia ...... 32

3.3.3 Cele i kierunki zmian ...... 33

3.4 Gospodarowanie wodami ...... 33

3.4.1 Stan obecny ...... 33

3.4.2 Zagrożenia ...... 37

3.4.3 Cele i kierunki zmian ...... 38

2

3.5 Zasoby geologiczne ...... 38

3.5.1 Stan obecny ...... 38

3.5.2 Zagrożenia ...... 40

3.6 Gleby ...... 40

3.6.1 Stan obecny ...... 40

3.6.2 Zagrożenia ...... 41

3.6.3 Cele i kierunki zmian ...... 41

3.7 Gospodarka odpadami ...... 42

3.7.1 Stan obecny ...... 42

3.7.2. Zagrożenia ...... 44

3.7.2 Cele i kierunki zmian ...... 45

3.8 Zasoby przyrodnicze ...... 46

3.8.1 Stan obecny ...... 46

3.8.2 Zagrożenia ...... 51

3.8.3 Cele i kierunki zmian ...... 51

3.9 Zagrożenie poważnymi awariami ...... 52

3.9.1 Stan obecny ...... 52

3.9.2 Zagrożenia ...... 53

3.9.3. Cele i kierunki zmian ...... 53

3.10 Odnawialne źródła energii ...... 53

3.10.1 Energetyka wodna ...... 53

3.10.2 Energetyka wiatrowa ...... 53

3.10.3 Energetyka słoneczna ...... 55

3.10.4 Biomasa ...... 55

3.10.5 Biogaz ...... 56

3.10.6 Energia geotermalna ...... 57

3.11 Analiza SWOT ...... 59

4. Cele programu ochrony środowiska, zadania oraz ich finansowanie ...... 64

4.1 Cele kierunki interwencji i zadania ...... 64

4.2 Harmonogram rzeczowo-finansowy ...... 75

5. Źródła finansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska ...... 90

5.1 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) ...... 90

5.2 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie ...... 91

5.3 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ) ...... 92

3

5.4 Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego ...... 94

5.5 Program LIFE ...... 95

6. System realizacji Programu Ochrony Środowiska ...... 96

6.1 Monitoring i kontrola realizacji Programu Ochrony Środowiska ...... 96

6.2 Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska ...... 97

7. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...... 99

Spis tabel

Tabela 1: Zmiany liczby podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Maciejowice z uwzględnieniem rodzaju działalności gospodarczej w latach 2010-2015 (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS) ...... 19 Tabela 2: Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim – Raport za rok 2015) ...... 25 Tabela 3: Klasy poszczególnych zanieczyszczeń dla strefy mazowieckiej, uzyskane w ocenie rocznej za rok 2015 (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim – Raport za rok 2015) ...... 26 Tabela 4: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy stanu powietrza na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 28 Tabela 5: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy klimatu akustycznego na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 30 Tabela 6: Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla miejsc dostępnych dla ludności (źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 r. 192, poz. 1883) ...... 32 Tabela 7: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie ochrony przez PEM na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 33 Tabela 8: Rzeczne JCWP na terenie Gminy Maciejowice wraz z oceną ich stanu oraz oceną zagrożenia nieosiągnięcia celów zawartych w planach gospodarowania wodami (źródło: KZGW) ...... 35 Tabela 9: JCWPd na terenie Gminy Maciejowice wraz z oceną ich stanu oraz oceną zagrożenia nieosiągnięcia celów RDW (źródło: KZGW) ...... 36 Tabela 10: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy stanu wód na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 38 Tabela 11: Złoża kopalin na terenie Gminy Maciejowice, stan na 2017 r. (źródło: Państwowy Instytut Geologiczny, baza danych MIDAS)...... 39 Tabela 12: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy stanu gleb na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 41 Tabela 13: Poziom recyklingu poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła odebranych z obszaru gminy Maciejowice w 2015 roku (źródło: Urząd Gminy Maciejowice) . 43 Tabela 14:Masa wyrobów azbestowych na terenie Gminy Maciejowice (źródło: https://www.bazaazbestowa.gov.pl, dostęp 2017) ...... 44

4

Tabela 15: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie gospodarki odpadami na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 45 Tabela 16: Zestawienie pomników przyrody na występujących na terenie Gminy Maciejowice (źródło: Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody) ...... 50 Tabela 17: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 51 Tabela 18: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie zapobiegania poważnym awariom na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 53 Tabela 19: Harmonogram wdrażania programu ochrony środowiska dla Gminy Maciejowice (opracowanie własne) ...... 97 Spis rysunków

Rysunek 1: Schemat powiązania ze sobą dokumentów strategicznych obowiązujących na szczeblu krajowym (źródło: Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko) ...... 10 Rysunek 2: Położenie Gminy Maciejowice na tle województwa mazowieckiego oraz powiatu garwolińskiego (źródło: www.gminy.pl) ...... 17

Rysunek 3L Liczba mieszkańców Gminy Maciejowice w latach 2010-2015 (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS) ...... 19

Rysunek 4: Podział województwa mazowieckiego na strefy (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim – Raport za rok 2015) ...... 24

Rysunek 5: Mapa wietrzności Polski uwzględniająca dogodność lokalizacji dla elektrowni wiatrowych (źródło: http://www.instalacjebudowlane.pl) ...... 54

Rysunek 6: Rozkład sum nasłonecznienia na jednostkę powierzchni poziomej wg Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (źródło: http://darmowa-energia.prv.pl/) ...... 55

Rysunek 7: Mapa rozmieszczenia wód geotermalnych (źródło: http://www.builddesk.pl/) ..... 58

5

WYKAZ SKRÓTÓW UŻYTYCH W OPRACOWANIU

Skrót Objaśnienie

BEiŚ Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko

DW Droga wojewódzka

GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

GPZ Główny Punk Zasilania

GUS Główny Urząd Statystyczny

GZWP Główny Zbiornik Wód Podziemnych

JCWP Jednolite Części Wód Powierzchniowych

JCWPd Jednolite Części Wód Podziemnych

NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

OZE Odnawialne Źródło Energii

PEM Pole elektromagnetyczne

PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska

POŚ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Maciejowice

POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

PSH Państwowa Służba Hydrogeologiczna

RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

RDW Ramowa Dyrektywa Wodna

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata RPO WM 2014-2020

SUW Stacja uzdatniania wody

6

UE Unia Europejska

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska WFOŚiGW i Gospodarki Wodnej

WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

WPF Wieloletnia Prognoza Finansowa

ZIT Zintegrowane Inwestycje Terytorialne

ZDR Zakłady o dużym ryzyku wystąpienia awarii

ZZR Zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii

7

1. Wstęp

1.1 Cel i zakres opracowania Program ochrony środowiska dla Gminy Maciejowice na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024, zwany dalej Programem lub POŚ został sporządzony w celu realizacji polityki ochrony środowiska na szczeblu gminnym. Celem Programu jest realizacja przez Gminę Maciejowice polityki ochrony środowiska spójnej z najważniejszymi dokumentami strategicznymi i programowymi. Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519) polityka ochrony środowiska jest bowiem prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r., poz. 383), a także za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska

1.2 Podstawa prawna opracowania Obowiązek opracowania POŚ dla Gminy Maciejowice wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519).

POŚ dla Gminy Maciejowice jest zgodny z następującymi aktami prawnymi:

 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 2016, poz. 353),  Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 2249),  Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz.469, z późn. zm.),  Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 2100 z późń. zm.),  Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 909, z późn. zm.),  Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 139, z późn. zm.),  Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1131 z późn. zm.)

8

 Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1987),  Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 250, ze zm.),  Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.),  Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1789, z późn. zm.).

1.3 Spójność z obowiązującymi dokumentami strategicznymi

1.3.1 Wymiar krajowy Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko - perspektywa do 2020 r.

Strategia BEiŚ jest jedną z dziewięciu zintegrowanych strategii rozwoju. Z jednej strony uszczegóławia zapisy średniookresowej strategii rozwoju kraju (Strategia Rozwoju Kraju 2020) w dziedzinie energetyki i środowiska, z drugiej zaś, stanowi ogólną wytyczną dla Polityki energetycznej Polski i innych programów rozwoju, które staną się elementami systemu realizacji BEiŚ. Ponadto w związku z obecnością Polski w Unii Europejskiej, BEiŚ koresponduje z celami rozwojowymi określanymi na poziomie wspólnotowym, ujętymi przede wszystkim w dokumencie Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (wpisując się także w jej kluczowe inicjatywy przewodnie) oraz celami pakietu klimatyczno-energetycznego. BEiŚ stanowi zatem ramy strategiczne dla dalszych prac programowych i wdrożeniowych, dotyczących w szczególności zagadnień adaptacji do zmian klimatu, ochrony zasobów naturalnych i środowiska przyrodniczego, jak również bezpieczeństwa i efektywności energetycznej. Strategia BEiŚ służy również określeniu celów i kierunków działań nowej perspektywy finansowej 2014-2020.

9

2010 2020 2030

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju (2030)

  

Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju (2020)   

Strategia rozwoju Strategia rozwoju kapitału transportu społecznego

Strategia Strategia rozwoju

zrównoważonego systemu rozwoju wsi, bezpieczeństwa rolnictwa i narodowego RP rybactwa

Bezpieczeństwo Strategia rozwoju Energetyczne i kapitału

Środowisko ludzkiego Zintegrowane Strategie

Strategia Krajowa strategia innowacyjności i rozwoju efektywności regionalnego

gospodarki Sprawne państwo

  

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju

Rysunek 1: Schemat powiązania ze sobą dokumentów strategicznych obowiązujących na szczeblu krajowym (źródło: Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko)

Głównym celem strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę.

10

1.3.2 Wymiar regionalny Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020

Jest to podstawowy, strategiczny dokument regionalny, który określa główne kierunki rozwoju Mazowsza do 2020 r. Określa działania, które będą finansowane ze środków własnych regionu i samorządów lokalnych oraz te, które będą współfinansowane z funduszy krajowych i unijnych. Jednym z celów Strategii jest stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnej Warszawy. W jego ramach planowane są działania które mają przeciwdziałać degradacji środowiska przyrodniczego. W tym zakresie POŚ wspierać będzie wdrażanie celów Strategii.

Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze

Dokument stanowi rozszerzenie perspektywy przedstawionej w omówionym powyżej dokumencie i przedłużenie horyzontu planowanych działań do 2030 roku. Wśród jego celów znajdują się także takie, które dotyczą szeroko pojętej ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, m.in. ochrona powietrza i ochrona przed hałasem, ochrona jakości i zasobów wód, ochrona zasobów cennych przyrodniczo, podnoszenie świadomości ekologicznej i in. Cele POŚ dla Gminy Maciejowice są w pełni zgodne z kierunkami działań planowanymi w Strategii i będą wspierać osiąganie przedstawionych w niej celów dotyczących ochrony środowiska.

Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego do 2022 r.

Program ochrony środowiska dla Województwa Mazowieckiego do 2022 r. (POŚ WM 2022) to dokument, który realizuje krajową politykę ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim, zgodnie z dokumentami strategicznymi i programowymi. Stanowi podstawę funkcjonowania systemu zarządzania środowiskiem w regionie.

Zobrazowano tu stan jakości środowiska, który ma kluczowe znaczenie dla zdiagnozowania tendencji zmian w nim zachodzących. Prezentowane analizy oparto na aktualnych danych, dostępnych w statystykach środowiskowych (w związku z tym nie określono jednego roku bazowego dla każdego z obszarów interwencji, gdyż dane statystyczne publikowane są w różnych okresach).

11

Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla województwa mazowieckiego na lata 2016 - 2021 z uwzględnieniem lat 2022 - 2027

Celem WPGO jest zapewnienie, że system gospodarki odpadami w województwie będzie zgodny z przepisami krajowymi dotyczącymi ochrony środowiska przed odpadami, a także, że w województwie osiągnięte zostaną unijne i krajowe cele w tym zakresie. Cele i zadania POŚ dla Gminy Maciejowice w odniesieniu do gospodarki odpadami są zgodne z WPGO.

1.3.3. Wymiar lokalny Program Ochrony Środowiska dla powiatu garwolińskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2020-2023

CEL NADRZĘDNY: Ochrona środowiska naturalnego z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, jako podstawa poprawy jakości życia mieszkańców powiatu garwolińskiego.

Obszary priorytetowe

OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA: Utrzymanie standardów jakości powietrza, redukcja emisji pyłów gazów i odorów

Cele krótkoterminowe:

 ograniczanie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych  wymiana źródeł ogrzewania, wprowadzanie energii odnawialnej, modernizacja systemu komunikacyjnego.  ochrona mieszkańców przed ponadnormatywną emisją - w szczególności lokowanie działalności gospodarczej i rozbudowa zabudowy mieszkaniowej we właściwych miejscach.

ZAGROŻENIA HAŁASEM: Zminimalizowanie uciążliwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jakości stanu akustycznego środowiska

Cele krótkoterminowe: • obniżanie natężenia hałasu do poziomu obowiązujących standardów w drogownictwie, kolejnictwie i przemyśle, • niedopuszczanie do pogarszania się klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja jest korzystna.

12

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE: Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej dopuszczonej wartości

Cele krótkoterminowe:

• minimalizacja oddziaływania • bieżąca kontrola emisji promieniowania elektromagnetycznego.

GOSPODAROWANIE WODAMI: Poprawa jakości i ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych

Cele krótkoterminowe:

• zapewnienie wystarczającej ilości o dobrej jakości wody pitnej mieszkańcom, • racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi powiatu • poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapobieganie eutrofizacji, • kształtowanie rzek i zbiorników wodnych zapewniające stabilność systemów przyrodniczych, • ograniczenie ryzyka powodziowego i zmniejszenie następstw powodzi oraz skutków suszy.

GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA: Modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodno – ściekowej

Cele krótkoterminowe:

• poprawa jakości wód i ochrony siedlisk oraz gatunków chronionych, • poprawa warunków życia mieszkańców.

ZASOBY GEOLOGICZNE: Zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi

Cele krótkoterminowe:

• ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych i eksploatacji kopalin, • rekultywacja i zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych.

13

GLEBY: Właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych, ich ochrona i rekultywacja

Cele krótkoterminowe:

• racjonalna gospodarka zasobami glebowymi, • zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

GOSPODARKA ODPADAMI: Racjonalny i systemowy rozwój gospodarki odpadami.

Cele krótkoterminowe:

• zapobieganie powstawaniu odpadów, • wzrost ponownego użycia, recyklingu i innych metod odzysku wytworzonych odpadów, • gospodarowanie odpadami komunalnymi z wykorzystaniem selektywnego zbierania i ograniczania ilości składowanych odpadów.

ZASOBY PRZYRODNICZE: Ograniczenie przekształceń ziemi w wyniku procesów naturalnych oraz antropogenicznych.

Cele krótkoterminowe:

• ochrona i wzrost różnorodności biologicznej, • prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej, • identyfikacja obszarów zanieczyszczonych i zdegradowanych, ich rekultywacja i zagospodarowanie, • ochrona struktury i zapewnienie stabilności siedlisk i ekosystemów, • ochrona obiektów cennych przyrodniczo oraz walorów krajobrazu rekreacyjnego i rolniczego. • zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI: Ograniczenie możliwości wystąpienia sytuacji awaryjnej w wyniku transportu drogowego i kolejowego.

• wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych i transportu materiałów niebezpiecznych.

14

Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Maciejowice

Celem Programu jest doprowadzenie do stopniowej eliminacji wyrobów zawierających azbest z otoczenia człowieka oraz ich bezpieczne i prawidłowe unieszkodliwienie. W programie opisano ogólne mechanizmy oraz zasady pomocy, której gmina udziela osobom decydującym się na usunięcie elementów zawierających azbest z budynków lub budowli. Pomoc ta ma na celu zachęcić do podejmowania tego rodzaju działań oraz zmniejszyć ryzyko związane z nieprawidłowym ich wykonaniem.

POŚ dla Gminy Maciejowice jest spójny z założeniami powyższego dokumentu.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Maciejowice

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Maciejowice ma za zadanie przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.:

 redukcji emisji gazów cieplarnianych,  zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych,  redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej.

Celem PGN dla Gminy Maciejowice jest m.in.:

 Poprawa jakości powietrza w gminie Maciejowice  Umożliwienie maksymalnego wykorzystania energii odnawialnej  Zwiększenie efektywności energetycznej  Wskazanie kierunków rozwoju zaopatrzenia w ciepło, energię i paliwa gazowe, które mogą być wspierane ze środków publicznych.

POŚ dla Gminy Maciejowice jest spójny z założeniami Planu Gospodarki Niskoemisyjnej.

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Maciejowice na lata 2016-2023

Program będzie służył osiągnięciu nadrzędnego celu jakim jest: odnowa i ożywienie społeczne i gospodarcze kryzysowych obszarów gminy Maciejowice.

Ochrona środowiska na terenie Gminy Maciejowice będzie realizowana przez następujące cele:

15

I. Wysokiej jakości funkcjonalna przestrzeń publiczna i dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna

1.1. Poprawa standardów mieszkaniowych 1.2. Rewitalizacja przestrzeni publicznej oraz obiektów użyteczności publicznej, infrastruktury społecznej, kulturalnej i sportowej 1.3. Poprawa środowiska naturalnego zgodnie z wymogami gospodarki niskoemisyjnej.

POŚ dla Gminy Maciejowice jest spójny z powyższymi celami.

16

2. Charakterystyka Gminy Maciejowice Gmina Maciejowice jest gminą wiejską położoną w powiecie garwolińskim. Sąsiadujące z nią gminy to: Wilga, Łaskarzew, Sobolew i Trojanów w powiecie garwolińskim i Stężyca w powiecie ryckim w województwie lubelskim. Południowo- zachodnią granicę gminy stanowi rzeka Wisła, za którą znajdują się gminy Magnuszew i Kozienice.

Rysunek 2: Położenie Gminy Maciejowice na tle województwa mazowieckiego oraz powiatu garwolińskiego (źródło: www.gminy.pl)

2.1 Klimat Według regionalizacji klimatycznej Polski opracowanej przez W. Okołowicza, gmina Maciejowice leży w granicach Mazowiecko-Podlaskiego regionu klimatycznego. Klimat omawianego obszaru posiada przewagę cech klimatu kontynentalnego, przejawiającego się dużą amplitudą średnich temperatur oraz dość nagłymi przejściami pór roku i stosunkowo niewielką ilością opadów.

Na terenie gminy średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 7,5C. Średnio w roku jest 115 dni przymrozkowych, 25 dni bardzo mroźnych (o temperaturze minimalnej niższej niż – 10°C) oraz 35 dni gorących (o temperaturze maksymalnej powyżej 25°C). Na terenie gminy okres bez przymrozkowy trwa 170 dni, a okres wegetacyjny 210 dni. Przebieg i rozkład temperatury zależy między innymi od rzeźby i pokrycia terenu, rodzaju podłoża, głębokości zalegania wód gruntowych, stopnia

17 zachmurzenia, wielkości opadu, prędkości i kierunku wiatru. Największe zróżnicowanie warunków termicznych występuje między dolinami i terenami podmokłymi, a obszarami wyniesionymi o głębszym zaleganiu wód gruntowych. Rozległa dolina Wisły oraz doliny pozostałych rzek i obniżeń stanowią obszary inwersyjne, predysponowane do zalegania chłodnego powietrza a tym samym częstego występowania mgieł.

Średnie roczne zachmurzenie na terenie gminy Maciejowice wynosi 6,5 stopnia pokrycia nieba. Największe zachmurzenie roczne występuje w listopadzie (8,0), natomiast minimum we wrześniu (5,0). Przeciętnie w roku jest około 50 dni pogodnych i ok. 140 pochmurnych. Rozkład przestrzenny zachmurzenia na omawianym terenie nie wykazuje zróżnicowania. Średnia roczna suma opadów wynosi 510 mm. Największe miesięczne sumy opadu występują latem – maksimum w lipcu (80 mm). Najniższymi opadami charakteryzują się miesiące od stycznia do kwietnia (średnio miesięcznie 30 mm).

Na obszarze gminy przeważają wiatry zachodnie, często także występują wiatry południowo-zachodnie i północno-zachodnie. Średnia roczna prędkość wiatru wynosi 3m/s, co gwarantuje dobre przewietrzanie gminy. Miejscami zacisznymi są tereny położone po zawietrznej stronie kompleksów leśnych, polany leśne, wschodnie zbocza dolin i tereny intensywnej zabudowy.

2.2 Demografia Gminę Maciejowice, zgodnie z danymi GUS, w 2015 roku zamieszkiwało 7090 mieszkańców, w tym 3431 kobiet oraz 3659 mężczyzn. Poniższy rysunek obrazuje zmiany liczby ludności Gminy w latach 2010-2015.

18

Liczba mieszkańców

7322 7289

7233 7188 7148

7090

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rysunek 3L Liczba mieszkańców Gminy Maciejowice w latach 2010-2015 (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS)

2.3 Działalność gospodarcza Na terenie Gminy Maciejowice, zgodnie z danymi GUS, w 2015 roku zarejestrowanych było 410 podmiotów gospodarczych. Poniższa tabela przedstawia zmiany liczby podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Maciejowice z uwzględnieniem rodzaju działalności gospodarczej w latach 2010-2015.

Tabela 1: Zmiany liczby podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Maciejowice z uwzględnieniem rodzaju działalności gospodarczej w latach 2010-2015 (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS)

Rodzaj działalności 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 38 36 33 32 24 24

Przemysł i budownictwo 111 111 117 122 132 133

Pozostała działalność 229 227 236 232 232 253

SUMA 378 374 386 386 388 410

Do największych podmiotów gospodarczych, mogących wpływać na stan środowiska na terenie Gminy Maciejowice należą:

19

 Spółdzielnia METROL, ul. T. Kościuszki 57, 08-480 Maciejowice;  Ubojnia ARTUS I. Pawlonka, ul. Polikowska 8, 08-480 Maciejowice;  Hanarol, Tyrzyn 20, 08-480 Maciejowice;  Kamieniarstwo D. Flisek, ul. Lubelska 10, 08-480 Maciejowice;  Zakład Kamieniarsko Betoniarski E. Luberda „Edrob”, Polik 25;  Gospodarstwa ogrodnicze (szklarniowe) w miejscowościach: Podłęż, Kraski Dolne, Tyrzyn, Maciejowice;  Tartak w Maciejowicach- ul. Rowek, 08-480 Maciejowice.

2.4 Infrastruktura techniczna

2.4.1 Sieć gazowa Na terenie gminy znajdują się gazociągi wysokiego i średniego ciśnienia. Długość sieć przesyłowej wynosi ok 6,2 km natomiast sieci rozdzielczej ok. 21 km. Na koniec 2015 r. na terenie gminy było 212 czynnych przyłączy do budynków, w tym 203 przyłącza do budynków mieszkalnych. Miejscowości zgazyfikowane w gminie Maciejowice: Antoniówka Świerżowska, Kochów, Maciejowice, Oronne, Podzamcze, Przewóz. Procent ludności korzystającej z instalacji gazowej jest niski i wynosi 10,7%. Zużycie gazu stale wzrasta, w porównaniu do roku 2009 w 2015 r. zużycie wzrosło o 34%. W 2015 r. na ogrzewanie mieszkań przeznaczono aż 83,80% gazu. W mieszkalnictwie gaz wykorzystuje się głównie do ogrzewania pomieszczeń i wody użytkowej. Ponadto duża część zużywanego gazu sieciowego użytkowana jest na potrzeby tzw. bytowe czyli głównie na przygotowywanie posiłków.

Przez teren gminy Maciejowice przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN150 będący odgałęzieniem od magistrali Puławy – Warszawa z punktu zaporowo – upustowego w gminie Trojanów. Źródłem gazu dla gminy jest stacja redukcyjno- pomiarowa w Podzamczu o wydajności 6000 m3/h. Gmina posiada opracowany „Program gazyfikacji gminy Maciejowice”. Zainteresowanie podłączeniem do sieci gazowej jest duże - wynosi 60%.

20

2.4.2 Sieć elektroenergetyczna Dystrybucją energii elektrycznej na terenie gminy Maciejowice obecnie zajmuje się PGE Dystrybucja S.A. Oddział Warszawa, Rejon Energetyczny Mińsk Mazowiecki. Podstawowym źródłem energii elektrycznej SN 15 kV są stacje transformatorowo- rozdzielcze 110/115 kV zlokalizowane w Sobolewie i Garwolinie.

Przez teren gminy Maciejowice przebiegają tranzytowo:

 jednotorowa linia 220 kV relacji Kozienice-Siedlce (PSE S.A.),  jednotorowe linie 110 kV relacji: Kozienice – Stoczek Łukowski – Łuków; Kozienice – Sobolew – Ryki; Kozienice – Garwolin – Pilawa (PGE Dystrybucja S.A. Oddział Warszawa).

Trasy linii NN 220 kV i WN 110 kV wiodą przez grunty wsi Antoniówka Świerżowska, Antoniówka Wilczkowska, Przewóz, Maciejowice, Oblin i Polik. PSE S.A. aktualnie przebudowuje linię NN 220 kV na linię pracującą pod napięciem 400kV.

Teren gminy Maciejowice charakteryzuje się dobrymi parametrami energii elektrycznej średniego napięcia 15 kV i dobrą lokalizacją w odniesieniu do źródeł energii SN 15 kV.

2.4.3 Zaopatrzenie w ciepło Gmina Maciejowice nie posiada zorganizowanego systemu cieplnego. Ludność gminy zaopatruje się w ciepło indywidualnie. Podstawowymi nośnikami energii pierwotnej potrzebnej do wytworzenia energii cieplnej w gminie są nadal paliwa kopalne stałe w postaci węgla oraz drewno. Paliwo płynne oraz gaz to źródło ciepła dla około 5% posesji. Publiczna Szkoła Podstawowa i Publiczne Gimnazjum w Maciejowicach, Publiczna Szkoła Podstawowa w Antoniówce Świerżowskiej, Publiczne Przedszkole w Maciejowicach, Zabytkowy Ratusz w Maciejowicach oraz Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Maciejowicach zasilane są z kotłowni gazowych. W Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Samogoszczy oraz Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Podłężu funkcjonują kotłownie na olej opałowy, a w byłym SKR w Maciejowicach kotłownia węglowa.

2.5 Układ komunikacyjny Gmina Maciejowice posiada dobrze rozwinięty układ komunikacyjny. Tworzą go drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne. Zapewniają one mieszkańcom gminy powiązania międzyregionalne, wewnątrzwojewódzkie i wewnątrzpowiatowe np.

21 z Garwolinem, Łaskarzewem, Sobolewem, Dęblinem, Wilgą, Warszawą oraz wewnątrzgminne. Mieszkańcy gminy korzystają z komunikacji autobusowej realizowanej przez PKS Garwolin, PKS Puławy oraz na trasach Maciejowice- Warszawa, Maciejowice-Garwolin przewoźników prywatnych. Komunikacja zbiorowa nie dociera jednak do każdej miejscowości ze względu na małe zainteresowanie mieszkańców oraz niedostateczny stan dróg. Duże odcinki dróg gminnych mają zbyt małe szerokości pasów drogowych oraz są nieutwardzone lub wymagają przebudowy i modernizacji.

Podstawowy układ komunikacyjny gminy, umożliwiający powiązania zewnętrzne z sąsiednimi rejonami tworzą następujące drogi wojewódzkie:

 DW 801 (Warszawa - Wilga - Maciejowice – Puławy);  DW 807 (Maciejowice - Sobolew - Gończyce - Żelechów).

Przez teren Gminy Maciejowice przebiegają następujące drogi powiatowe:

 droga powiatowa nr 1325W (DW 807 - Polik - Pogorzelec – Łaskarzew – Garwolin płn. granica gminy)  droga powiatowa nr 1349W (DW 801 - Podoblin - Podstolice - Nowe Kraski - Pasternik – Podłęż – DW 736)  droga powiatowa nr 1350W (DW 801- Maciejowice - Antoniówka Świerżowska - Antoniówka Wilczkowska-Podstolice)  droga powiatowa nr 1352W (DW 801 – Wróble- Wargocin - Kobylnica – DW 801)  droga powiatowa nr 1353W (DW 801 - Uchacze - Kawęczyn - Strych - Malamówka).

Uzupełnienie układu drogowego Gminy Maciejowice są drogi gminne, których łączna długość wynosi 49,60 km.

22

3. Stan środowiska naturalnego Gminy Maciejowice

3.1 Powietrze atmosferyczne i klimat

3.1.1 Stan obecny Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519) wojewódzki inspektor ochrony środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach za rok poprzedni, a następnie dokonuje klasyfikacji stref, dla każdej substancji odrębnie.

WIOŚ w Warszawie w latach 2014-2016 nie prowadził monitoringu jakości powietrza na terenie Gminy Maciejowice w ramach PMŚ. Charakterystyki stanu powietrza na terenie Gminy dokonano na podstawie Rocznej oceny jakości powietrza w województwie mazowieckim – Raport za rok 2015.

W województwie mazowieckim klasyfikację wykonano w 4 strefach: aglomeracji warszawskiej, mieście Płock, mieście Radom i w strefie mazowieckiej. Teren Gminy Maciejowice w całości położony jest w obrębie strefy mazowieckiej. Ocenę za 2015r. wykonano według kryteriów dotyczących ochrony zdrowia dla 12 substancji:

 dwutlenku siarki - SO2,

 dwutlenku azotu - NO2,  tlenku węgla - CO,

 benzenu - C6H6,  pyłu zawieszonego PM10,  pyłu zawieszonego PM2,5,  ołowiu w pyle - Pb(PM10),  arsenu w pyle - As(PM10),  kadmu w pyle - Cd(PM10),  niklu w pyle - Ni(PM10),  benzo(a)pirenu w pyle - B(a)P(PM10),

 ozonu - O3, oraz kryteriów określonych w celu ochrony roślin tylko w strefie mazowieckiej dla 3 substancji:

 dwutlenku siarki - SO2,  tlenków azotu - NOx,

 ozonu - O3 określonego współczynnikiem AOT40.

23

Poniższy rysunek przestawia podział województwa mazowieckiego na strefy.

Rysunek 4: Podział województwa mazowieckiego na strefy (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim – Raport za rok 2015)

Klasy stref dla zanieczyszczeń oraz wymagane działania w zależności od ich poziomów stężeń przedstawia poniższa tabela.

24

Tabela 2: Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim – Raport za rok 2015)

Klasa Poziom stężeń Zanieczyszczenie Wymagane działania strefy

określony jest poziom dopuszczalny i poziom krytyczny

utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej nie przekracza poziomu poziomu dopuszczalnego oraz próba dopuszczalnego lub dwutlenek siarki A utrzymania najlepszej jakości powietrza poziomu krytycznego dwutlenek azotu zgodnej ze zrównoważonym rozwojem tlenki azotu - określenie obszarów przekroczeń tlenek węgla poziomów dopuszczalnych, benzen - opracowanie POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych powyżej poziomu pył PM10 substancji w powietrzu (jeśli POP nie był dopuszczalnego lub C pył PM2,5 uprzednio opracowany), poziomu krytycznego ołów (PM10) - kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie

działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych

określony jest poziom docelowy

nie przekracza poziomu Ozon A działania niewymagane docelowego AOT40

arsen (PM10) - dążenie do osiągnięcia poziomu nikiel (PM10) docelowego substancji w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych C powyżej poziomu kadm (PM10) działań technicznych i technologicznych docelowego benzo(a)piren - opracowanie lub aktualizacja POP, w celu (PM10) osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu

określony jest poziom celu długoterminowego

poniżej poziomu celu D1 działania niewymagane długoterminowego Ozon

powyżej poziomu celu AOT40 - dążenie do osiągnięcia poziomu celu D2 długoterminowego długoterminowego do 2020 r.

określony jest poziom dopuszczalny dla fazy II

poniżej poziomu celu A1 działania niewymagane długoterminowego pył PM2,5 powyżej poziomu celu - dążenie do osiągnięcia poziomu C1 długoterminowego dopuszczalnego dla fazy II do 2020 r.

25

Tabela 3: Klasy poszczególnych zanieczyszczeń dla strefy mazowieckiej, uzyskane w ocenie rocznej za rok 2015 (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim – Raport za rok 2015)

Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń – ochrona zdrowia

6

2

2

H

(dt)

(dc)

6

Ni

As

Pb

Cd

CO

SO 3

BaP

NO

3

C

PM10

PM2,5

O

O

A A A A C C A A A A C A D1

Strefa Strefa mazowiecka dc – poziom docelowy dt – poziom celu długoterminowego

Gospodarka niskoemisyjna

Przestarzałe urządzenia grzewcze o niskiej sprawności, złej jakości węgiel, spalanie w piecach odpadów (pociętych opon, worków foliowych, butelek plastikowych itp.), a także nieodpowiedni stan techniczny instalacji kotłowych mogą być przyczyną wielu chorób. Z uwagi na niewielką wysokość kominów (do ok. 30 m) stosowanych w mieszkalnictwie, emisja szkodliwych substancji powoduje, przede wszystkim na obszarach gęsto zaludnionych, wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza. Zjawisko to nazywane niską emisją jest poważnym problemem ekologicznym i zdrowotnym lokalnych społeczności.

Gmina Maciejowice przyjęła do realizacji Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Maciejowice (PGN). Jest to dokument strategiczny wyznaczający działania zmierzające do osiągnięcia następujących celów:

 ograniczenie zużycia energii finalnej,

 redukcja emisji CO2 oraz pozostałych gazów i pyłów,  wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym bilansie energetycznym gminy.

Podstawą sporządzenia PGN jest inwentaryzacja zużycia paliw i energii oraz emisji

CO2.

Inwentaryzacja źródeł i wielkości emisji na terenie Gminy Maciejowice pozwoliła na zdefiniowanie obszarów problemowych, czyli aspektów o największej uciążliwości.

26

Na terenie gminy nie funkcjonuje centralny system ogrzewania, istnieje jednak możliwość podłączenia do sieci gazowej. Głównym paliwem stosowanym w kotłowniach lokalnych jest węgiel. Uwarunkowania geograficzne sprawiają, iż przez gminę przebiegają drogi krajowe i wojewódzkie o znaczeniu tranzytowym. Ruch samochodowy notowany jest znaczny i do roku 2020 będzie rósł. Niezadowalający stan dróg lokalnych przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza. Ponadto, na terenie Gminy Maciejowice udział energii odnawialnej w całkowitym bilansie energetycznym jest nieznaczny.

Do działań ograniczających niską emisję zaliczyć można przede wszystkim:

 wymianę źródeł ciepła np. na kotły 5 klasy,  termomodernizację budynków,  montaż instalacji OZE,  promocja efektywności energetycznej wśród lokalnej społeczności.

3.1.2 Zagrożenia Podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Maciejowice jest tzw. niska emisja. Przestarzałe kotły, paliwo złej jakości oraz niska świadomość mieszkańców w zakresie szkodliwości palenia śmieci w domowych kotłach powodują wzrost poziomu zanieczyszczeń powietrza.

Innym źródłem zanieczyszczeń jest emisja liniowa generowana jest zarówno przez tzw. ruch lokalny oraz ruch tranzytowy związany z obecnością dróg wojewódzkich i krajowych w granicach administracyjnych Gminy Maciejowice.

27

3.1.3 Cele i kierunki zmian Tabela 4: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy stanu powietrza na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Poprawa efektywności energetycznej

Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii

Ograniczanie emisji ze źródeł Poprawa jakości przemysłowych powietrza przy i energochłonności gospodarki zapewnieniu Ograniczenie emisji: CO2 przy bezpieczeństwa zachowaniu wysokiego poziomu energetycznego bezpieczeństwa w kontekście zmian energetycznego, SO2 i NOx klimatu oraz pyłów

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł komunikacyjnych

Monitoring i edukacja w zakresie poprawy jakości powietrza

28

3.2 Zagrożenie hałasem

3.2.1 Stan obecny Hałas jest czynnikiem stresogennym. Przy długotrwałej ekspozycji powoduje m. in. choroby układu krążenia, choroby psychiczne i zaburzenia snu. Według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112), terenami podlegającymi ochronie akustycznej są tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, wielorodzinnej, zagrodowej, tereny szpitali, szkół, domów opieki społecznej, uzdrowisk oraz tereny rekreacyjno-wypoczynkowe. Oceny stanu akustycznego środowiska dokonuje się na podstawie wskaźników krótkookresowych i długookresowych. Wskaźniki krótkookresowe w odniesieniu do jednej doby dla pory dnia LAeq D (od godz. 6.00 do godz. 22:00) i dla pory nocy LAeq N (od godz. 22:00 do godz. 6:00) mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska. Wskaźniki długookresowe dla przedziału odniesienia równemu wszystkim dobom w roku dla pory dzienno-wieczorno-nocnej LDWN i nocnej LN (pora dnia od 6:00 do 18:00, pora wieczoru od 18:00 do 22:00, pora nocy od 22:00 do 6:00) stosuje się do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem np. podczas sporządzania map akustycznych i programów ochrony środowiska.

WIOŚ w Warszawie w latach 2014-2016 nie prowadził monitoringu poziomu hałasu na terenie Gminy Maciejowice.

Charakterystyki klimatu akustycznego na potrzeby niniejszego opracowania dokonano na podstawie Programu Ochrony Środowiska dla powiatu garwolińskiego na lata 2016-2019 oraz Publikacji WIOŚ Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2015 roku.

Hałas komunikacyjny

Na terenie Gminy Maciejowice główne źródło hałasu stanowi transport drogowy. Jego uciążliwość jest odczuwalna wzdłuż szlaków komunikacyjnych i ma charakter liniowy. Wpływ na poziom hałasu komunikacyjnego ma przede wszystkim natężenie ruchu, złożoność układu drogowego, a także stan nawierzchni dróg.

Na terenie powiatu garwolińskiego stale odnotowuje się szybki wzrost ilości samochodów zarówno osobowych jak i ciężarowych. Na koniec 2015 r. na terenie powiatu było zarejestrowanych 99 370 pojazdów drogowych, przy czym w 2015 r.

29 wydano 8864 tablice rejestracyjne, gdy w 2014 r. wydano ich 7960 szt. (źródło: wydz. komunikacji Starostwa w Garwolinie, stan na dzień 31 grudnia 2015 r.). Wraz ze wzrostem liczby samochodów wzrasta znacznie natężenie ruchu drogowego. Zwiększa się również ilość obszarów narażonych na negatywne działanie hałasu.

Dla terenu powiatu garwolińskiego opracowana została mapa akustyczna przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.

Hałas przemysłowy

Gmina Maciejowice jest gminą typowo rolniczą i na jej terenie praktycznie brak jest obiektów przemysłowych stanowiących źródło hałasu. Jedynym podmiotem mogącym emitować hałas jest Tartak w Maciejowicach.

3.2.2 Zagrożenia Na terenie Gminy Maciejowice mogą występować problemy związane z nadmierną emisją hałasu komunikacyjnego. Dotyczy to zarówno pór nocnych i dziennych. Hałas przemysłowy stanowi dużo mniejsze zagrożenie, aniżeli hałas wynikający z transportu.

3.2.3 Cele i kierunki zmian Tabela 5: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy klimatu akustycznego na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Rozwój i usprawnienie systemów transportu o obniżonej emisji hałasu Poprawa klimatu

akustycznego Gminy Maciejowice Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie klimatu akustycznego

30

3.3 Pola elektromagnetyczne

3.3.1 Stan obecny Pola elektromagnetyczne, które występują w środowisku mogą negatywnie oddziaływać na poszczególne jego elementy, w tym na organizmy żywe. Właściwości pola, a więc i jego oddziaływanie na otoczenie zmieniają się w zależności od częstotliwości pola, w związku z tym wyróżnia się promieniowanie jonizujące (promienie X, gamma, ultrafiolet) lub niejonizujące (promieniowanie widzialne, podczerwień, radiofale, promieniowanie do urządzeń elektrycznych linii przesyłowych). Promieniowanie jonizujące nie stanowi zagrożenia w Gminie, poza niewielkim promieniowaniem naturalnym.

Do źródeł promieniowania niejonizującego zaliczyć można:

 elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,  stacje elektroenergetyczne,  stacje radiowe i telewizyjne,  łączność radiowa, radiotelefony, telefonia komórkowa i inne urządzenia powszechnego użytku, np. kuchenki mikrofalowe,  stacje radiolokacji i radionawigacji.

Na terenie Gminy Maciejowice przebiegają ważne linie energetyczne o charakterze tranzytowym. Są to:

 linie przesyłowe: o 220 kV - Kozienice – Siedlce (przejściowo pracująca pod napięciem 110kV); o 110kV - Kozienice – Stoczek Łukowski- Łuków; o 110kV – Kozienice – Sobolew – Ryki; o 110kV – Kozienice – Garwolin – Pilawa;  dwie linie średniego napięcia 15 kV zasilające stacje 110/15kV w Sobolewie i Garwolinie.

Z punktu widzenia ochrony środowiska znaczenie mają linie i stacje elektroenergetyczne o napięciach znamionowych równych, co najmniej 110 kV i wyższych.

Na terenie Gminy Maciejowice znajdują się punktowe źródła promieniowania niejonizującego. Są to stacje bazowe telefonii komórkowej GSM i analogowej

31 różnych operatorów. Anteny stacjonarne znajdują się m. in. w miejscowościach: Maciejowice, Samogoszcz, Kobylnica, Podzamcze.

W 2016 roku WIOŚ w Warszawie przeprowadził pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych w Maciejowicach przy Runku w Centrum Miasta, a także w miejscowości Oblin. W obu przypadkach wartość natężenia pól elektromagnetycznych była poniżej dolnego progu oznaczalności, a więc pomiary nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, których wartości określone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 r. 192, poz. 1883).

Tabela 6: Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla miejsc dostępnych dla ludności (źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 r. 192, poz. 1883)

Wielkość fizyczna Składowa Składowa Gęstość Zakres częstotliwości elektryczna magnetyczna mocy promieniowania Lp. 1 2 3 4 1 0 Hz 10 kV/m 2500 A/m - 2 od 0 Hz do 0,5 HZ - 2500 A/m - 3 od 0,5 Hz do 50 HZ 10 kV/m 60 A/m - 4 od 0,05k Hz do 1 kHZ - 3/f A/m - 5 od 0,001 MHz do 3 MHZ 20 V/m 3 A/m - 6 od 3 MHz do 300 MHZ 7 V/m - - 7 od 300 MHz do 300 GHZ 7 V/m 0,1 W/m2

3.3.2 Zagrożenia Ze względu na niewielki poziom promieniowania elektromagnetycznego na terenie Gminy Maciejowice nie przewiduje się zagrożeń w tym zakresie. Niemniej konieczny jest stały monitoring środowiska w tym zakresie.

32

3.3.3 Cele i kierunki zmian Tabela 7: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie ochrony przez PEM na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Utrzymanie dotychczasowego stanu braku zagrożeń Ograniczanie oddziaływania ponadnormatywnym pól elektromagnetycznych promieniowaniem elektromagnetycznym

3.4 Gospodarowanie wodami

3.4.1 Stan obecny Wody powierzchniowe

Obszar Gminy Maciejowice położony jest w dorzeczu Wisły, która jednocześnie stanowi zachodnią granicę gminy (411,5 – 442,2 km biegu rzeki). Sieć rzeczną gminy stanowią prawostronne dopływy Wisły: Okrzejka, Bączycha, Promnik oraz mniejsze cieki wodne tj. rzeki Przerytka i Pytlocha. Koryto Wisły na tym odcinku jest bardzo szerokie, miejscami dochodzi do 900 m. W obrębie tarasu zalewowego licznie występują starorzecza, stanowiące naturalne zbiorniki wód stojących. Innymi obiektami małej retencji na terenie gminy są stawy Wapnica położone na wschód od Maciejowic i stawy hodowlane Podzamcze.

Promnik jest rzeką II rzędu, prawobrzeżnym dopływem Wisły i jednocześnie fragmentem północnej granicy gminy. Jej długość na terenie gminy wynosi ok. 3,7 km. Rzeka płynie równoleżnikowo i uchodzi do Wisły w okolicy miejscowości Ruda Tarnowska, wspólnie z płynącą równolegle do koryta Wisły, silnie meandrującą Bączychą. Istotne ogniska zanieczyszczeń Promnika (ze względu na ładunek wprowadzanych zanieczyszczeń) znajdują się przeważnie poza granicami gminy Maciejowice, na terenie gminy Łaskarzew.

Okrzejka jest rzeką II rzędu, prawostronnym dopływem Wisły o długości 70,4 km. Koryto Okrzejki podobnie jak Promnika przebiega równoleżnikowo. Rzeka płynie ze wschodu na zachód i przepływa przez kilka miejscowości, m. in.: Oronne,

33

Podzamcze, Maciejowice. Według obliczeń empirycznych średni przepływ Okrzejki u ujścia jest niewielki i wynosi 2,51 m3/s. Najmniejszy przepływ roczny oszacowano na 0,75 m3/s. Wszystkie rzeki na obszarze gminy Maciejowice mają charakter drenujący.

Zgodnie z programem PMŚ opracowanym na lata 2013-2015, w rejonie Gminy Maciejowice został wyznaczony jeden punkt badawczy dla rzeki Okrzejki w miejscowości Podłęż zlokalizowanym na odcinku ujściowym rzeki. Jest to punkt reprezentatywny dla JCWP Okrzejka od Owni do ujścia (PLRW20001925329). W tym punkcie WIOŚ przeprowadził badania w ramach monitoringu operacyjnego w 2015 roku. Badania wykonano 12 razy w ciągu roku, pobierając próby na ogół raz w miesiącu (brak poboru w czerwcu, dwa pobory w listopadzie).

Stwierdzono:

 umiarkowany potencjał ekologiczny JCWP ze względu na elementy biologiczne;  stan JCWP zły;  stan chemiczny nie został określony;  nie spełnione są wymagania dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzenia ze źródeł komunalnych, ze względu na wskaźnik biologiczny – makrofity.  elementy biologiczne: klasa III elementów biologicznych, oznaczono: makrofity (klasa III), fitobentos (klasa I);  elementy fizykochemiczne: klasa II. Oznaczone wskaźniki: temperatura, tlen rozpuszczony, BZT5, OWO, przewodność, substancje rozpuszczone, twardość ogólna, odczyn, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny. Wskaźniki w II klasie: BZT5, azot Kjeldahla.  elementy hydromorfologiczne: klasa I.

Poniższa tabela przedstawia rzeczne JCWP na terenie Gminy Maciejowice wraz z oceną stanu oraz ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych zawartych w planach gospodarowania wodami.

34

Tabela 8: Rzeczne JCWP na terenie Gminy Maciejowice wraz z oceną ich stanu oraz oceną zagrożenia nieosiągnięcia celów zawartych w planach gospodarowania wodami (źródło: KZGW)

Cel Cel Ocena Europejski kod Nazwa Status Ocena środowiskowy środowiskowy zagrożenia JCWP JCW JCWP stanu – stan – stan nieosiągnięcia ekologiczny chemiczny celów RDW

dobry stan dobry stan RW200017253289 Pytlocha Naturalna Zły Zagrożona ekologiczny chemiczny

Okrzejka dobry stan dobry stan RW20001925329 od Owni Naturalna Zły Niezagrożona ekologiczny chemiczny do ujścia

dobry stan dobry stan RW20001925349 Promnik Naturalna Zły Zagrożona ekologiczny chemiczny

dobry stan ekologiczny; możliwość migracji Wisła od organizmów dobry stan RW2000212539 Wieprza Naturalna Zły wodnych na Zagrożona chemiczny do Pilicy odcinku cieku istotnego - Wisła w obrębie JCWP

Dopływ z dobry stan dobry stan RW200026253258 Lasu Naturalna Zły Zagrożona ekologiczny chemiczny Ciosny

dobry stan dobry stan RW200026253269 Przerytka Naturalna Zły Niezagrożona ekologiczny chemiczny

Wody podziemne

Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze. Większa część gminy Maciejowice znajduje się w hydrogeologicznym regionie środkowomazowieckim, rejonie Środkowej Wisły. Głównym poziomem użytkowym na omawianym obszarze jest poziom czwartorzędowy wykształcony w piaskach i żwirach. Poziom ten jest bezpośrednio związany z utworami dolinnymi, ma przeważnie zwierciadło wody swobodne, występuje płytko, bo od kilku do 20 m pod poziomem terenu a jego miąższość wynosi od 20 do 40 m.

Wydajność potencjalnej studni wierconej ujmującej wody omawianego poziomu jest dość dobra i wynosi 30-70m3/h. W rejonie wsi Wróble -Wargocin, Kobylnica, Maciejowice, Oblin, Kraski Górne, Kraski Dolne, Nowe Kraski równorzędnie z poziomem czwartorzędowym użytkowy poziom wodonośny stanowi poziom

35 trzeciorzędowy (oligocen i miocen). Przeważnie wykształcony w piaskach glaukonitowych na głębokości 40 – 60 m oraz piaskach pylastych na głębokości 20 – 30 m. Wody te występują pod niewielkim ciśnieniem. Wody poziomu czwartorzędowego są lokalnie drenowane przez doliny Okrzejki i Promnika. Regionalnym kierunkiem przepływu wód podziemnych jest kierunek południowo – zachodni i zachodni, ku dolinie Wisły.

Tabela 9: JCWPd na terenie Gminy Maciejowice wraz z oceną ich stanu oraz oceną zagrożenia nieosiągnięcia celów RDW (źródło: KZGW)

Ocena Cel Cel Europejski kod Ocena zagrożenia środowiskowy – środowiskowy – JCWPd stanu nieosiągnięcia stan ilościowy stan chemiczny celów RDW

dobry stan dobry stan PLGW200066 Dobry Niezagrożona ilościowy chemiczny

dobry stan dobry stan PLGW200073 Dobry Niezagrożona ilościowy chemiczny

dobry stan dobry stan PLGW200074 Dobry Niezagrożona ilościowy chemiczny

Gospodarka wodno-ściekowa

Infrastruktura zaopatrzenia w wodę jest niedostatecznie rozwinięta. Poziom zwodociągowania mierzony liczbą osób korzystających z wodociągu w stosunku do liczby mieszkańców ogółem wynosi 48,7%. Ludność gminy zaopatrywana jest w wodę z ujęcia na terenie miejscowości Pogorzelec, gdzie znajduje się oddana do użytku w 2007 r. Stacja Uzdatniania Wody. Na koniec 2015 długość sieci wodociągowej wynosiła 88,6 km a liczba przyłączy wodociągowych - 1085 szt. Zwodociągowane zostały miejscowości: Maciejowice, Podzamcze, Oronne, Polik, Pogorzelec i Leonów, Oblin (częściowo) Podoblin, Domaszew, Podłęż (częściowo), Samogoszcz, Bączki, Uchacze, Kawęczyn, Strych, Wróble Wargocin, Kobylnica, Kochów, Tyrzyn. W 2016 r. rozpoczęto realizację I etapu budowy sieci wodociągowej wraz z przyłączami w północnej części gminy obejmujący miejscowości: Przewóz, Antoniówka Świerżowska, Antoniówka Wilczkowska, Podstolice, Oblin, Oblin Grądki, Topolin. Zwodociągowanie całej gminy jest przewidziane do końca 2018 r.

36

Na terenie gminy od 2004 r. funkcjonuje mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 430 m3/d. W związku z prowadzoną od kliku lat rozbudową sieci kanalizacyjnej oraz stale zwiększającą się liczbą przyłączanych do sieci gospodarstw domowych i przedsiębiorstw istnieje konieczność pilnej rozbudowy oczyszczalni. Infrastruktura kanalizacyjna w gminie Maciejowice jest niedostatecznie rozwinięta, częściowo skanalizowana jest miejscowość Maciejowice, zaś w pozostałych miejscowościach ścieki odprowadzane są do opróżnianych okresowo zbiorników bezodpływowych. Długość sieci kanalizacyjnej wynosiła na koniec 2015 r. 11,4 km, do sieci było podłączone 269 posesji. Z kanalizacji korzysta 16% mieszkańców gminy. Budowa sieci kanalizacyjnej w Maciejowicach jest kontynuowana, w kolejnych latach planuje się również budowę kanalizacji w miejscowościach Uchacze, Kochów i Oblin. W pozostałych miejscowościach planowana jest budowa przydomowych oczyszczalni ścieków.

3.4.2 Zagrożenia Główne zagrożenia jakości wód związane są z zapotrzebowaniem na wodę i tym samym nadmiernym poborem wód na cele bytowe i gospodarcze oraz z odprowadzaniem zanieczyszczeń powstających w wyniku działalności człowieka. Niedostateczny poziom skanalizowania Gminy oraz brak przydomowych oczyszczalni ścieków wpływa negatywnie na stan wód na terenie Gminy Maciejowice. Ponadto, brak świadomości mieszkańców w zakresie racjonalnej gospodarki wodnej może prowadzić do pogarszania się stanu wód powierzchniowych i podziemnych.

37

3.4.3 Cele i kierunki zmian Tabela 10: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy stanu wód na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Poprawa stanu jakościowego i ilościowego wód powierzchniowych i podziemnych 1. Osiągnięcie dobrego stanu jednolitych części wód powierzchniowych Zapewnienie bezpieczeństwa i podziemnych powodziowego

2. Ochrona przed zjawiskami ekstremalnymi związanymi Sprawny i funkcjonalny

z wodą system wodociągowy

3. Prowadzenie racjonalnej Rozwój i dostosowanie gospodarki wodno- instalacji oraz urządzeń ściekowej służących zrównoważonej i racjonalnej gospodarce wodno-ściekowej dla potrzeb ludności i przemysłu

3.5 Zasoby geologiczne

3.5.1 Stan obecny Gmina Maciejowice znajduje się w obrębie środkowej części niecki brzeżnej, zwanej niecką warszawską. Jest ona zbudowana ze skał permo - mezozoicznych i najniższego trzeciorzędu. Powyżej tej struktury występują skały trzeciorzędu i czwartorzędu. Utwory mezozoiczne są lekko sfałdowane i pocięte licznymi uskokami przebiegającymi w przybliżeniu równolegle do linii Mława – Garwolin. Skały mezozoiczne niecki warszawskiej osiągają znaczne miąższości około kilku tysięcy metrów. Strop utworów mezozoicznych budują przeważnie margle i wapienie kredy górnej. Utwory trzeciorzędowe omawianego obszaru to oligoceńskie piaski glaukonitowe z niewielkimi wkładkami iłów, mioceńskie iły i piaski z wkładkami węgla brunatnego, plioceńskie iły pstre z przewarstwieniami piasków drobnych. Strop pliocenu występuje na głębokości ok. 80 m poniżej poziomu terenu. Ponad osadami

38 pliocenu a w południowo- zachodniej części (Podoblin – Grądki) miocenu występują osady czwartorzędowe.

W granicach Gminy Maciejowice w strefie przypowierzchniowej występują głównie złoża kopalin pospolitych: osadów piaszczystych i żwirowych, związanych z czwartorzędowymi formami działalności lodowców lub akumulacyjną działalnością rzeczną czy procesami eolicznymi. Na terenie gminy znajduje się dziesięć obszarów i terenów górniczych: Antoniówka, Antoniówka I, Kobylnica, Kobylnica I, II, III, IV, V, VI oraz Oblin I, które mają koncesje na wydobywanie surowców. Występuje także złoże Oblin, którego eksploatacja została zaniechana.

Tabela 11: Złoża kopalin na terenie Gminy Maciejowice, stan na 2017 r. (źródło: Państwowy Instytut Geologiczny, baza danych MIDAS)

Powierzchnia Stan Nazwa złoża Kopalina udokumentowanego złoża zagospodarowania [ha] złoża Złoża piasków poza Antoniówka 0,71 złoże eksploatowane piaskami szklarskimi Antoniówka Złoża piasków poza 0,77 złoże eksploatowane I piaskami szklarskimi Złoża piasków złoże eksploatowane Kobylnica 1,85 budowlanych okresowo Złoża piasków poza złoże eksploatowane Kobylnica I 1,12 piaskami szklarskimi okresowo Złoża piasków poza złoże eksploatowane Kobylnica II 1,15 piaskami szklarskimi okresowo Kobylnica Złoża piasków poza złoże eksploatowane 1,18 III piaskami szklarskimi okresowo Kobylnica Złoża piasków poza złoże eksploatowane 1,20 IV piaskami szklarskimi okresowo Złoża piasków złoże eksploatowane Kobylnica V 1,97 budowlanych okresowo Złoża piasków Kobylnica VI 1,96 złoże rozpoznane budowlanych Złoża piasków poza eksploatacja złoża Oblin 1,46 piaskami szklarskimi zaniechana Złoża piasków Oblin I 1,32 złoże eksploatowane budowlanych

39

3.5.2 Zagrożenia Na terenie gminy Maciejowice nie stwierdza się występowania zagrożeń geologicznych, w tym w postaci osuwisk. Według Przeglądowej mapy osuwisk i obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych województwie mazowieckim, opracowanej przez PIG, w południowo-wschodniej części gminy znajdują się obszary predysponowane do wystąpienia ruchów masowych, co wymaga dalszego rozpoznania. Wyznaczony obszar stanowi wysoki taras erozyjny Wisły (od Ryk do Oronnego).

3.6 Gleby

3.6.1 Stan obecny Na terenie gminy Maciejowice występują gleby słabe jakościowo, należące do V – VI klasy bonitacyjnej. Przeważają gleby lekkie wytworzone na piaskach lub piaskach gliniastych oraz mady i namuły w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki. Wzdłuż doliny Wisły występują mady o różnej przepuszczalności, co jest typowe dla tarasów akumulacyjnych.

Użytki rolne w obrębie gminy stanowią 44,4%, z czego 68,5% to grunty orne, 0,9% sady i 30,6% łąki i pastwiska. Powierzchnia nieużytków obejmuje zaledwie 1,1% powierzchni gminy.

Gleba, szczególnie w obszarach rolniczych, powinna podlegać ochronie. Większość obszaru gminy zalicza się do słabych użytków, podlegających tylko częściowej ochronie. Wyjątek stanowią mady, które podlegają bezwarunkowej ochronie ze względu na wysoką klasę bonitacji. Dla potrzeb doradztwa rolniczego wykonywano badania gleb na terenie powiatu garwolińskiego. Na ich podstawie dla gminy Maciejowice określono zasobność w fosfor jako niską, potasu jako bardzo niską, natomiast w przypadku magnezu zasobność była średnia. Stwierdzono dominację gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych wymagających wapnowania. Kwasowość gleb jest bardzo ważnym wskaźnikiem gdyż decyduje o zmniejszeniu wielkości plonów i zwiększeniu przyswajalności metali ciężkich przez rośliny. Jej wzrost wynika przede wszystkim z czynników klimatyczno – glebowych i niewłaściwego nawożenia mineralnego.

40

3.6.2 Zagrożenia Nasilające się stałe wpływy różnorodnych form działalności rolniczej i osadniczej przyczyniają się do znacznych zmian w naturalnych warunkach glebowych. Zmiany te przejawiają się w postaci szeregu form degradacji pokrywy glebowej i prowadzą do wytworzenia gleb o zmienionym profilu i właściwościach fizykochemicznych. Procesy degradacji gleb związane są przede wszystkim z:

• rejonami intensywnej produkcji rolnej i hodowlanej; • rejonami budowy nowych osiedli mieszkaniowych; • obecnością tras komunikacyjnych.

Szczególnie istotnym problemem jest stosowanie nawozów mineralnych, organicznych oraz pestycydów.

3.6.3 Cele i kierunki zmian Tabela 12: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie poprawy stanu gleb na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Zachowanie funkcji środowiskowych i gospodarczych gleb

Ochrona gleb przed negatywnym Rekultywacja gruntów oddziaływaniem zdegradowanych antropogenicznym, erozją i zdewastowanych oraz niekorzystnymi zmianami klimatu

Ochrona przed osuwiskami

41

3.7 Gospodarka odpadami

3.7.1 Stan obecny Analizy stanu gospodarki odpadami dokonano na podstawie opublikowanej przez Wójta Gminy Maciejowice Analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Maciejowice za rok 2015.

Zgodnie z art. 9tb ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 250 ze zm.) Wójt sporządza analizę stanu gospodarki odpadami komunalnymi. Analizę sporządza się na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, podmioty prowadzące punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi oraz innych dostępnych danych wpływających na koszty systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.

Gmina Maciejowice prowadzi odbiór odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych zlokalizowanych na terenie Gminy. W 2015 roku systemem zbiórki odpadów komunalnych objętych było 1590 nieruchomości zamieszkałych. W trybie przetargowym obowiązki odbioru odpadów komunalnych od mieszkańców realizuje firma EKOLIDER Jarosław Wyglądała Lucin 4, 98-400 Garwolin.

Mieszkańcy Gminy Maciejowice mogli również w ramach wnoszonych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi korzystać z Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) w:

o Maciejowicach – teren Oczyszczalni Ścieków, ul. Przewozińska; o Podłężu – działka gminna pomiędzy Ośrodkiem Zdrowia, a budynkiem OSP Podłęż i przystankiem autobusowym.

Do tych punktów mieszkańcy mogli przewozić odpady takie jak: przeterminowane leki; chemikalia; zużyte baterie i akumulatory; zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; meble i inne odpady wielkogabarytowe; zużyte opony; tekstylia; odzież; odpady budowlane i remontowe.

W 2015 roku łącznie odebrano 176,4 Mg odpadów zmieszanych, odpadów zielonych oraz pozostałości przeznaczonych do składowania.

42

Poniższa tabela przedstawia poziom recyklingu poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła odebranych z obszaru gminy.

Tabela 13: Poziom recyklingu poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła odebranych z obszaru gminy Maciejowice w 2015 roku (źródło: Urząd Gminy Maciejowice)

Łączna masa Masa Kod Rodzaj Masa odpadów odebranych odpadów odebranych odebranych przygotowanych odpadów poddanych odpadów odpadów do ponownego komunalnych recyklingowi komunalnych komunalnych użycia [Mg] [Mg] [Mg] Opakowania z 15 01 01 75,3 26,1 49,2 papieru i tektury Opakowania z 15 01 02 tworzyw 76,4 76,4 0,0 sztucznych Opakowania z 15 01 04 1,2 1,2 0,0 metalu Opakowania ze 15 01 07 72,1 72,1 0,0 szkła 20 01 01 Papier i tektura 13,1 13,1 0,0

43

Wyroby azbestowe

Ważną grupą odpadów w racjonalnej gospodarce odpadami na terenie gminy Maciejowice stanowią wyroby azbestowe. W celu likwidacji szkodliwego oddziaływania wyrobów azbestowych na środowisko Gmina Maciejowice od 2009 r. realizuje program usuwania azbestu i materiałów zawierających azbest.

Zgodnie z jego założeniami osoby posiadające wyroby azbestowe mogą starać się o udzielenie dotacji docelowej na realizację przedsięwzięcia polegającego na demontażu, transporcie i unieszkodliwieniu odpadów azbestowych powstałych, w wyniku wymiany pokrycia dachowego.

Poniższa tabela przedstawia aktualną masę wyrobów azbestowych na terenie Gminy Maciejowice.

Tabela 14:Masa wyrobów azbestowych na terenie Gminy Maciejowice (źródło: https://www.bazaazbestowa.gov.pl, dostęp 2017)

Masa wyrobów azbestowych na terenie Gminy Maciejowice

Zinwentaryzowane Unieszkodliwione Pozostałe do unieszkodliwienia

fizyczne

Razem Razem Razem

Osoby prawne Osoby prawne Osoby prawne Osoby

Osoby fizyczneOsoby Osoby fizyczneOsoby

4 401 884 4 381 444 20 440 837 847 837 847 0 3 564 037 3 543 597 20 440

3.7.2. Zagrożenia Główne obszary problemowe w zakresie gospodarki odpadami związane są m.in. ze:

 złymi praktykami dotyczącymi gospodarowania odpadami przez mieszkańców (np. spalanie odpadów komunalnych, pozbywanie się odpadów w sposób niezgodny z przepisami prawa),

 niskim poziomem świadomości ekologicznej mieszkańców,

 występowaniem wyrobów zawierających azbest,

44

 ryzykiem nieosiągnięcia poziomów selektywnej zbiórki odpadów oraz małym poziomem ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania po 2020 roku.

Cele w zakresie gospodarki odpadami określone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2022:

a) osiągnięcie poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia frakcji: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła z odpadów komunalnych w wysokości minimum 50% ich masy do 2020 r., b) do 2020 r. udział masy termicznie przekształcanych odpadów komunalnych oraz odpadów pochodzących z przetworzenia odpadów komunalnych w stosunku do wytworzonych odpadów komunalnych nie może przekraczać 30%, c) do 2025 r. recyklingowi powinno być poddawane 60% odpadów komunalnych, d) do 2030 r. recyklingowi powinno być poddawane 65% odpadów komunalnych, e) redukcja składowania odpadów komunalnych do maksymalnie 10% do 2030 r.

3.7.2 Cele i kierunki zmian Tabela 15: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie gospodarki odpadami na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Gospodarowanie odpadami Racjonalna gospodarka zgodnie z hierarchią odpadami sposobów postępowania z odpadami, uwzględniając Doskonalenie systemu zrównoważony rozwój Gminy gospodarowania Maciejowice odpadami

45

3.8 Zasoby przyrodnicze

3.8.1 Stan obecny Na terenie gminy Maciejowice powierzchnia lasów wynosi 6 857 ha, w tym 2 089 ha zajmują lasy prywatne. Lasy państwowe na terenie gminy Maciejowice należą do zasobów Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych i podlegają Nadleśnictwu Garwolin. Lasy są elementem zapewniającym równowagę ekologiczną środowiska. Spełniają ważne funkcje: przyrodnicze, gospodarcze i w coraz większym stopniu turystyczne. W zależności od występującej różnorodności przyrodniczej, zagospodarowania i położenia względem terenów zurbanizowanych, lasy spełniają również funkcje ochronne, stanowią ostoję zwierząt i roślin chronionych, pełnią funkcję glebochronną i wodochronną.

Teren Gminy Maciejowice charakteryzuje się dużym bogactwem przyrodniczym. Na jej terenie wyznaczone zostały obszary prawnie chronione takie jak rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody oraz obszary o znaczeniu dla Wspólnoty – Natura 2000.

1 Obszary Natura 2000  Obszar PLB 140004 „Dolina środkowej Wisły” – fragment obszaru Natura 2000 w granicach gminy Maciejowice obejmuje część strefy korytowej Wisły oraz jej brzegi. Powierzchnia całego obszaru Natura 2000 „Dolina środkowej Wisły” według SDF1 wynosi 30777,88 ha, a powierzchnia w granicach gminy (łącznie z wodami) wynosi ok. 13 km2 (około 5% całego obszaru Natura 2000). Obecność specyficznych warunków lęgowych sprawiła, że obszar ten stał się bardzo ważną ostoją ptaków wodno-błotnych. Awifauna lęgowa liczy ok. 160 gatunków, zaś dalszych 120 gatunków pojawia się jako przelotne, zimujące lub zalatujące. Pochodząca z 2004 r. dokumentacja stanowiąca podstawę objęcia terenu ochroną jako OSO2 wskazuje, iż obszar ten powołany został dla ochrony 23 gatunków ptaków wskazanych w art. 4 (1) i wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE oraz dalszych 24 gatunków ptaków migrujących wskazywanych w art. 4 (2) tejże dyrektywy. Należy zaznaczyć, iż według niektórych specjalistów ta oficjalna dokumentacja jest niepełna z uwagi na pominięcie w niej całego szeregu występujących tam gatunków

1 SDF- Standardowy Formularz Danych 2 standardowy formularz danych dla obszaru Natura 2000, tzw. SDF; Ministerstwo Środowiska 2004 46

ptaków wskazywanych w art. 4 (2) Dyrektywy Ptasiej i wymienionych w załączniku 2 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z 21 lipca 2004 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000.  Obszar PLH 140023 „Bagna Orońskie” – specjalny obszar ochrony siedlisk. Położony jest w całości w gminie Maciejowice. Ma powierzchnię ok. 921 ha. Jest to jeden z największych i najlepiej zachowanych na terenie Mazowsza przestrzenny kompleks lasów, związanych z siedliskami wilgotnymi. Obszar cechuje znaczne zabagnienie będące efektem konfiguracji terenu oraz działalności wód stagnujących i przepływowych. Występują tu: łęgi olszowo- jesionowe (Fraxino-Alnetum, 23% powierzchni obszaru), olsy porzeczkowe (Ribeso nigri-Alnetum) i olsy torfowcowe (Sphagno squarrosi-Alnetum). Te ostatnie cechuje udział rosiczki okrągłolistnej, która porasta obrzeża wysokich, pokrytych mchami kęp. Znaczny udział w ogólnej powierzchni leśnej mają grądy (14%) reprezentując pełną skalę wilgotnościową. Żyzne i wilgotne gleby w lokalnych obniżeniach zajmują grądy czyśćcowe (Tilio-Carpinetum stachyetosum) i kokoryczowe (Tilio-Carpinetum corydaletosum). Tworzą one układy przestrzenne z łęgami i olsami. W miejscach umiarkowanie wilgotnych wykształciły się grądy typowe (Tilio-Carpinetum tipicum). Cechuje je na ogół bardzo dobry stan i brak oznak degeneracji. Lokalnie, w miejscach najsuchszych spotyka się płaty grądów trzcinnikowych (Tilio-Carpinetum calamagrostietosum). W północno-wschodniej części Obszaru znajduje się torfowisko niskie ze związku Caricion davallianae. Istotnym elementem przyrodniczym tego terenu są łąki wilgotne ze związku Calthion palustris oraz użytkowane ekstensywnie łąki rajgrasowe Arrhenatheretum elatioris. Pod względem fitosocjologicznym wyróżniono tu dwa podzespoły, zróżnicowane ze względu na wilgotność podłoża. Podzespół Arrhenatheretum elatioris alopecuro-polygonetosum bistortae cechujący się znacznym udziałem ilościowym gatunków przechodzących z wilgotnych łąk ze znacznym udziałem firletki poszarpanej oraz ostrożeni - warzywnego i łąkowego. Łąki te prawdopodobnie powstały w miejscu zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych ze związku Molinion. Drugi podzespół Arrhenatheretum elatioris alopecuro- phalaridetosum cechuje zwiększony udział mozgi trzcinowatej i krwawnicy pospolitej.

47

Do osobliwości florystycznych, wyróżniających obszar na tle regionu i kraju należy obecność: widłaka wrońca oraz 8 gatunków storczykowatych, w tym dwóch wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin - lipiennika i kukułki krwistej żółtawej. Na terenie ostoi gniazduje wiele rzadkich gatunków ptaków m.in.: orlik krzykliwy, bocian czarny, żuraw, derkacz, samotnik, słonka oraz 5 gatunków dzięciołów. Z występujących tu ssaków warto wymienić: rzęsorka rzeczka, badylarkę, bobra, wydrę oraz łosia. Niedostępność terenu oraz silne podtopienie zwłaszcza w okresie wiosny sprawiają, że większość terenu zachowała swój naturalny charakter. 2 Rezerwaty przyrody

W granicach gminy znajdują się trzy rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 75,01 ha. Są to:

 „Czerwony Krzyż” – powołany w 1990 r. zarządzeniem MOŚZNiL (M.P. nr 31, poz. 248) o powierzchni 56,33 ha, celem ochrony jest zachowanie stanowiska storczyka - tajęży jednostronnej. Drzewostan rezerwatu tworzy głównie sosna z domieszką dębu szypułkowego, brzozy brodawkowatej i świerka tworząc siedliska leśne o różnej żyzności – od boru do lasu świeżego.  „Kopiec Kościuszki” – powołany w 1989 r. zarządzeniem MOŚZNiL (M.P. z 1989 r. nr 44, poz. 357) o powierzchni 6,07 ha, chroni stanowiska rzadkiego bodziszka żałobnego oraz dobrze zachowane zbiorowiska leśne łęgu, grądu i boru mieszanego. Obszar rezerwatu porasta lity, około stuletni drzewostan olszowy, tworzący zbiorowiska lasu wilgotnego i olsu jesionowego. Ponadto rezerwat związany jest z wydarzeniami historycznymi – powstaniem kościuszkowskim.  „Torfy Orońskie” – powołany w 1987 r. zarządzeniem MOŚZNiL (M.P. z 1987 r. nr 28, poz. 22) o powierzchni 12,61 ha, chroni dziesięć rzadkich i 14 prawnie chronionych gatunków roślin na naturalnych zbiorowiskach torfowych i leśnych. Obszar rezerwatu porośnięty jest w blisko 90% przez zwarte drzewostany z panującą olszą w wieku 50-65 lat, a niewielki fragment porasta sosna w wieku 90-100 lat. Pozostałą powierzchnię stanowi torfowisko przejściowe z roślinnością łąkową. Utworzyły się tutaj zbiorowiska łąk mszysto- turzycowych. Rezerwat stanowi część obszaru Natura 2000 „Bagna Orońskie” PLH 140023.

48

3 Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu

Obszar gminy w całości znajduje się w granicach Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu dla którego obowiązuje Rozporządzenie nr 68 Wojewody Mazowieckiego z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu położonego na terenie powiatów garwolińskiego, mińskiego i otwockiego. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 164 z dnia 13 lipca 2005 r., poz. 5193, ze zm.) zmienione uchwałą Nr 124/13 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 24.06.2013, Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego, poz. 7454. Obszar ten wchodzi w skład nadwiślańskiego korytarza ekologicznego o znaczeniu międzynarodowym, chroniąc naturalne ekosystemy rzeczne i obszary wodno-błotne. Ma powierzchnię 70070 ha.

4 Pomniki przyrody

Pomniki przyrody znajdujące się na terenie gminy Maciejowice określa Rozporządzenie nr 4 Wojewody Mazowieckiego z dnia 2 marca 2009 r. w sprawie pomników Przyrody położonych na terenie powiatu garwolińskiego. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 36 z dnia 18 marca 2009 r., poz. 858).

49

Tabela 16: Zestawienie pomników przyrody na występujących na terenie Gminy Maciejowice (źródło: Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody)

Położenie Obiekt Nazwa obiektu Obwód Wys. poddany (cm) (m) ochronie Nazwa Nazwa Miejscowość Bliższa lokalizacja gatunkowa gatunkowa polska łacińska

Obok zabytkowego Wiąz Maciejowice drzewo Ulmus laevis 423 17 budynku po byłym szypułkowy szpitalu, działka nr ewid. 550/2

Dąb czerwony Quercus rubra 410 32 Podzamcze Teren zabytkowego grupa drzew parku, działka nr ewid. Lipa 13/5 Tilia cordata 444 35 drobnolistna

Podzamcze Teren szkółki drzewo Dąb czerwony Quercus rubra 440 25 zadrzewieniowej, działka nr ewid. 102/2

Sosna Podzamcze Teren szkółki drzewo Pinus strobus 180 16 zadrzewieniowej, działka wejmutka

nr ewid. 102/2

Podzamcze Teren szkółki drzewo Buk pospolity Fagus silvatika 145 19 zadrzewieniowej, działka nr ewid. 102/2

Dąb Podzamcze Teren szkółki drzewo Quercus robur 350 20 zadrzewieniowej, działka szypułkowy

nr ewid. 102/2

Żywotnik Thuja Podzamcze Teren szkółki drzewo 132 20 zadrzewieniowej, działka zachodni occidentaiis

nr ewid. 102/2

Żywotnik Thuja Podzamcze Teren szkółki drzewo 126 12 zadrzewieniowej, działka zachodni occidentaiis

nr ewid. 102/2

Nadl. Garwolin, Skupisko Bluszcz - Leśnictwo Malamówka, tworów pospolity - Hedera helix - - oddz.206b pow. 0,04 ha przyrody żywej

50

4.1.1 Zagrożenia Dużym zagrożeniem dla bogactwa przyrodniczego na terenie Gminy Maciejowice jest przekształcanie naturalnych siedlisk przyrodniczych, utrata i fragmentacja siedlisk. Przyczyną może być szeroko pojęta antropopresja, która przejawia się m.in. ekspansywnym budownictwem mieszkaniowym, rozbudową ciągów komunikacyjnych, itp. Nieprawidłowa gospodarka rolna również może stanowić zagrożenie dla bioróżnorodności.

4.1.2 Cele i kierunki zmian Tabela 17: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Zarządzanie zasobami przyrody i krajobrazem

Zachowanie lub przywrócenie właściwego stanu siedlisk i gatunków Ochrona różnorodności biologicznej Działania z zakresu

oraz krajobrazowej pogłębiania i udostępniania wiedzy o zasobach przyrodniczych i walorach krajobrazowych gminy

Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych

51

4.2 Zagrożenie poważnymi awariami

4.2.1 Stan obecny Poważna awaria to, zgodnie z art. 3 pkt. 23 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519), zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego zagrożenia z opóźnieniem. Poważna awaria przemysłowa, zgodnie z art. 3 pkt 24 ww. ustawy to poważna awaria w zakładzie dużego lub zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.

Ustawa Prawo ochrony środowiska dzieli zakłady przemysłowe, w których ze względu na ilość znajdujących się substancji niebezpiecznych możliwe jest wystąpienie poważnej awarii, na dwie grupy:

 zakłady o dużym ryzyku wystąpienia awarii – ZDR,  zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii – ZZR.

Nadzór nad zakładami, których działalność może być przyczyną poważnej awarii sprawuje Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Zakłady, w których istnieje ryzyko wystąpienia poważnej awarii są ewidencjonowane i podlegają systematycznej kontroli.

Na terenie Gminy Maciejowice nie przewiduje się wystąpienia poważnej awarii ze względu na brak zakładów, które mogłyby stwarzać takie zagrożenie.

Innym typem zagrożeń na terenie gminy są zagrożenia pochodzące z komunikacji. W transporcie samochodowym największe zagrożenie występuje na drogach wojewódzkich, po których odbywa się transport w ruchu tranzytowym. W efekcie dużego i stale rosnącego natężenia przewozów materiałów, stanu technicznego dróg oraz niejednokrotnie fatalnego stanu technicznego taboru ciężarowego rośnie ryzyko zagrożenia. Biorąc to pod uwagę, za potencjalne źródło awarii przemysłowych można uznać drogi krajowe i wojewódzkie oraz stacje paliw jako miejsca wypadków drogowych i zagrożeń produktami ropopochodnymi dla gleb i wód.

52

4.2.2 Zagrożenia Potencjalne zagrożenie stanowić może transport substancji niebezpiecznych w ruchu drogowym. Obecność szlaków tranzytowych na terenie gminy zwiększa możliwości wystąpienia zagrożeń związanych z transportem substancji niebezpiecznych.

3.9.3. Cele i kierunki zmian Tabela 18: Cel główny i kierunki interwencji w zakresie zapobiegania poważnym awariom na terenie Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

Cel główny Kierunki interwencji

Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych Zmniejszenie zagrożenia awarii przemysłowych wystąpienia poważnej awarii

oraz minimalizacja oraz minimalizacja skutków w ich skutków przypadku wystąpienia awarii

4.3 Odnawialne źródła energii

4.3.1 Energetyka wodna Obszar gminy Maciejowice położony jest w dorzeczu Wisły, ponadto Wisła stanowi zachodnią granice gminy (411,5 – 442,2 km biegu rzeki). Na terenie gminy sieć rzeczną stanowią jej prawostronne dopływy: Okrzejka, Bączycha, Promnik. Koryto Wisły na tym odcinku jest bardzo szerokie, miejscami dochodzi do 900 m. W obrębie tarasu zalewowego licznie występują starorzecza, stanowiące naturalne zbiorniki wód stojących. Zasoby energetyczne rzeki Okrzejki szacuje się na ok. 1 069 MWh, a moc na 226 kW. Rzeka posiada dobre warunki do zagospodarowania hydroenergetycznego. Natomiast zasoby energetyczne rzeki Promnik są już mniejsze, szacuje się na ok. 203 MWh, a moc na 43 kW.

Na terenie Gminy Maciejowice nie występują instalacje wykorzystujące energię wód. Niemniej prowadzone są działania inwestora w kierunku uruchomienia MEW w Podzamczu na rzece Okrzejce.

4.3.2 Energetyka wiatrowa Możliwości wykorzystywania energii wiatru do produkcji energii wynikają z uwarunkowań przyrodniczych oraz stanu użytkowania przestrzeni. Dostępność

53 w energetyce wiatrowej szacuje się na podstawie zależności prędkości wiatru od czasu występowania tej prędkości. Istotne jest określenie średniej i maksymalnej prędkości wiatru i ich udziału w skali roku, a także średniej i maksymalnej długości trwania ciszy. Podział kraju na strefy energetyczne wiatru z uwzględnieniem powyższych uwarunkowań przedstawiono na mapie.

Rysunek 5: Mapa wietrzności Polski uwzględniająca dogodność lokalizacji dla elektrowni wiatrowych (źródło: http://www.instalacjebudowlane.pl)

Na terenie Gminy Maciejowice nie wykorzystuje się energii wiatru.

54

4.3.3 Energetyka słoneczna Energia słoneczna wykorzystywana może być w celu produkcji energii elektrycznej (za pomocą ogniw fotowoltaicznych), do produkcji energii cieplnej (za pomocą kolektorów słonecznych), bądź maksymalizacji zysków ciepła poprzez elementy obudowy budynku (pasywne systemy solarne).

Rysunek 6: Rozkład sum nasłonecznienia na jednostkę powierzchni poziomej wg Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (źródło: http://darmowa-energia.prv.pl/)

Istnieją pojedyncze indywidualne instalacje kolektorów słonecznych płaskich i próżniowych wykorzystywane przede wszystkim do podgrzewania wody jak i do częściowego ogrzewania budynków indywidualnych – szacuje się nie więcej niż 15-20 instalacji (źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Maciejowice).

4.3.4 Biomasa Pochodzenie biomasy może być różnorodne, poczynając od polowej produkcji roślinnej, poprzez odpady występujące w rolnictwie, w przemyśle rolno – spożywczym, w gospodarstwach domowych, jak i w gospodarce komunalnej. Biomasa może również pochodzić z odpadów drzewnych w leśnictwie, przemyśle drzewnym i celulozowo – papierniczym. Zwiększa się również zainteresowanie

55 produkcją biomasy do celów energetycznych na specjalnych plantacjach: drzew szybko rosnących (np. wierzba), rzepaku, słonecznika, wybranych gatunków traw. Ważnym źródłem biomasy są też odpady z produkcji zwierzęcej oraz odpady z gospodarki komunalnej. Jedną z barier w wykorzystaniu biomasy do celów energetycznych jest duża dostępność węgla kamiennego i wytworzonego z niego koksu. Jedynie wahania cen węgla, który poza tym trzeba przeważnie transportować na znaczne odległości oraz łatwość dostępu do paliwa w warunkach lokalnych, takiego jak słoma, zrębki leśne, drewno wierzbowe, mogą przyczynić się do zwiększenia zapotrzebowania na surowce lokalne. Biomasa charakteryzuje się niską gęstością energii na jednostkę (transportowanej) objętości i z natury rzeczy powinna być wykorzystywana możliwie blisko miejsca jej pozyskiwania. Jest zasobem ograniczonym. Nie można też zapomnieć, że produkcja biomasy dla celów energetycznych jest konkurencją dla produkcji dla celów żywnościowych – powoduje zmniejszenie jej zasobów bezpośrednio poprzez przeznaczanie plonów lub pośrednio – przez zmniejszenie powierzchni upraw. Poza tym przeznaczenie powierzchni pod plantacje energetyczne niesie zagrożenie dla bioróżnorodności i często dla naturalnych walorów rekreacyjnych.

Gmina Maciejowice jest gminą wiejską, w której użytki rolne stanowią 47% powierzchni, lesistość 42%. Można przyjąć, że potencjał biomasy na obszarze gminy będzie pochodzić z produkcji rolnej i leśnej.

Dotychczas na terenie Gminy Maciejowice nie wykorzystuje się biomasy.

4.3.5 Biogaz We wszelkich odpadach organicznych lub odchodach zawierających węglowodany, a w szczególności celulozę i cukry, w określonych warunkach zachodzą procesy biochemiczne nazywane fermentacją. Fermentację wywołują należące do różnych gatunków bakterie, których działanie i znaczenie w tym procesie jest bardzo zróżnicowane, a nawet przeciwstawne. Teoretycznie w wyniku fermentacji 162 g celulozy otrzymuje się 135 dm3 gazu zawierającego 50% palnego metanu.

Proces, w skutek którego wytwarzany jest biogaz, polega na fermentacji beztlenowej wywoływanej dzięki obecności tzw. bakterii metanogennych, które w sprzyjających warunkach: temperatura rzędu 30 – 35°C (fermentacja mezofilna) lub 52 – 55°C (fermentacja termofilna), odczyn obojętny lub lekko zasadowy (pH 7 – 7,5), czas

56 retencji (przetrzymania substratu) wynoszący 12-36 dni dla fermentacji mezofilnej oraz 12-14 dni dla fermentacji termofilnej, brak obecności tlenu i światła zamieniają związki pochodzenia organicznego w biogaz oraz substancje nieorganiczne.

Głównymi składnikami tak powstającego biogazu są metan, którego zawartość w zależności od technologii jego wytwarzania oraz rodzaju fermentowanych substancji może zmieniać się w szerokim zakresie od 40 do 85% (przeważnie 55 – 65%), pozostałą część stanowi dwutlenek węgla oraz inne składniki w ilościach śladowych. Dzięki tak wysokiej zawartości metanu w biogazie, jest on cennym paliwem z energetycznego punktu widzenia, które pozwala zaspokoić lokalne potrzeby związane m.in. z jego wytwarzaniem. Wartość opałowa biogazu najczęściej waha się w przedziale 19,8 – 23,4 MJ/m3, a przy separacji dwutlenku węgla z biogazu jego wartość opałowa może wzrosnąć nawet do wartości porównywalnej z sieciowym gazem ziemnym typu E (dawniej GZ-50). Należy tu zaznaczyć, że produkcja biogazu jest często efektem ubocznym wynikającym z konieczności utylizacji odpadów w sposób możliwie nieszkodliwy dla środowiska. Jedynie w przypadku wysypisk odpadów fermentacja beztlenowa jest procesem samoistnym i niekontrolowanym.

Na terenie Gminy Maciejowice nie występują biogazownie.

4.3.6 Energia geotermalna Najlepsze możliwości rozwoju energetyki geotermalnej występują zazwyczaj na obszarach wysokich wartości strumienia cieplnego (oznaczone na poniższym rysunku intensywnym kolorem czerwonym), przy jednoczesnej obecności formacji wodonośnych i dobrych warunków hydrogeologicznych.

57

Rysunek 7: Mapa rozmieszczenia wód geotermalnych (źródło: http://www.builddesk.pl/)

Na terenie Gminy Maciejowice nie wykorzystuje się energii geotermalnej.

58

4.4 Analiza SWOT

Komponent środowiska MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- częściowo zgazyfikowana gmina (212 czynnych przyłączy gazu w 2015 roku) i zainteresowanie społeczeństwa - brak scentralizowanego dalszym rozwojem sieci; systemu ciepłowniczego; -niewielki udział energii - opracowany Plan Gospodarki pochodzącej z OZE; Niskoemisyjnej; - znaczny udział emisji z - termomodernizacja części transportu; budynków użyteczności - niezadowalający stan dróg; publicznej (GOPS, Publiczne Gimnazjum w Maciejowicach, hala sportowa)

SZANSE ZAGROŻENIA

- Rozwój technologii energooszczędnych oraz ich POWIETRZNE coraz większa dostępność; ATMOSFERYCZNE I - Rozwój energetyki KLIMAT odnawialnej;

- Rosnąca świadomość ekologiczna społeczeństwa i - Wzrost udziału transportu rozwój znaczenia ekologii w indywidualnego i tranzytu mediach – wzrost wymagań w zużyciu energii i emisjach społeczności lokalnej z sektora transportowego na dotyczącej stanu środowiska; terenie gminy; - wymiana oświetlenia ulicznego - niska emisja na energooszczędne;

- wymiana starych systemów grzewczych na nowe o mniejszej emisji zanieczyszczeń;

- termomodernizacja budynków użyteczności publicznej;

- poprawa jakości dróg gminnych;

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

ZAGROŻENIE HAŁASEM - Niewielkie zagrożenia hałasem - Zły stan techniczny części dróg przemysłowym na terenie gminy

59

SZANSE ZAGROŻENIA

- Upowszechnienie transportu rowerowego jako środka dojazdów codziennych

- Inwestycje w zakresie poprawy stanu technicznego ciągów - Wzrastający ruch pojazdów; komunikacyjnych - Pogarszający się stan - wprowadzenie zapisów w techniczny ciągów dokumentach planistycznych komunikacyjnych; dot. zakazu lokalizacji inwestycji na obszarach stref chronionych akustycznie;

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Brak przekroczeń dopuszczalnych poziomów - Występowanie linii wysokiego natężenia promieniowania napięcia POLA elektromagnetycznego ELEKTROMAGNETYCZNE SZANSE ZAGROŻENIA

- Monitoring pozwalający - Wzrastająca ilość urządzeń wykrycie ponadnormatywne emitujących pole stężenie promieniowania elektromagnetyczne

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Niewielki poziom skanalizowania gminy;

- Niewielka liczba - Rozbudowana sieć JCW; przydomowych oczyszczalni ścieków (6 szt.); - Oczyszczalnie ścieków – 2 GOSPODAROWANIE sztuki; - Niezadowalający stan WODAMI techniczny budowli i urządzeń - Realizowana budowa sieci przeciwpowodziowych; wodociągowej w północnej części gminy Maciejowice - Niedostateczna liczba zbiorników małej retencji;

- Niedostateczna melioracja gruntów rolnych;

SZANSE ZAGROŻENIA

60

- Stosowanie nowych rozwiązań w budowie urządzeń wodnych; - Punktowe i obszarowe - Realizacja zadań zanieczyszczenia wód; modernizacyjnych i - Zmiany klimatyczne inwestycyjnych, służących sprzyjające występowaniu gospodarce wodnej, w tym powodzi instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów - Zwiększająca się ilość małej retencji wodnej zużywanej wody, w tym głównie na cele komunalne - Planowane zakończenia zwodociągowania gminy do 2019 roku;

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Degradacja środowiska związana z funkcjonowaniem - Innowacyjne rozwiązania w kopalń odkrywkowych (zmiana górnictwie; stosunków wodnych, zmiana ukształtowania powierzchni terenu) ZASOBY GEOLOGICZNE SZANSE ZAGROŻENIA

- Nielegalne pozyskiwanie - Duże zapotrzebowanie na surowców głównie piasków; surowce skalne na rynku - Brak planów krajowym i wojewódzkim zagospodarowania terenów po eksploatacji złóż;

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Niewielki stopień zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi oraz WWA; - Duży udział gleb słabej jakości; - Zmniejszający się udział

nieużytków oraz gleb wymagających rekultywacji z GLEBY uwagi na zalesienia;

SZANSE ZAGROŻENIA

- Rozwój rolnictwa ekologicznego; - Niewystarczająca ilość środków na rekultywację - Wykorzystanie nieużytków; terenów zdegradowanych;

61

- Nasilenie zjawisk ekstremalnych zwiększających ryzyko zanieczyszczenia gleb, erozji;

- Niewłaściwa gospodarka nawozami w rolnictwie;

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Funkcjonujący PSZOK PSZOK i zbiórka w miejscach użyteczności publicznej i usługowych; - Zła jakość selektywnej zbiórki odpadów – zbyt duży udział - Edukacja ekologiczna odpadów oddawanych jako mieszkańców w zakresie zmieszane; prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi; - Obecność wyrobów azbestowych na terenie Gminy; - odpady biodegradowalne zagospodarowywane w - Trudności w zlokalizowaniu i większości przez mieszkańców likwidowaniu „dzikich wysypisk” i GOSPODARKA we własnym zakresie zlokalizowaniu sprawców; ODPADAMI (kompostownik, skarmianie zwierząt)- nie są przekazywane do składowania;

SZANSE ZAGROŻENIA

- Uzyskanie odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu - Brak wystarczających środków założonych w KPGO do 2020 finansowych na usuwanie roku; azbestu - Wzrost świadomości - Ryzyko nieosiągnięcia celów mieszkańców w zakresie określonych w KPGO 2022 gospodarki odpadami wskutek edukacji ekologicznej;

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Duża powierzchnia obszarów cennych przyrodniczo; - Zanikanie terenów zieleni przydrożnej; - Duży udział środowisk ZASOBY PRZYRODNICZE związanych z dolinami - Presja zabudowy na obszary o rzecznymi; wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych - Lesistość 38,5% - wyższa niż w związana z brakiem województwie mazowieckim dokumentów planowania - Uwzględnienie właściwej przestrzennego; gospodarki zielenią (nasadzenia

62

drzew i krzewów) przy planowaniu inwestycji publicznych;

SZANSE ZAGROŻENIA

- Możliwość pozyskiwania funduszy na szeroko zakrojone i kompleksowe projekty dotyczące ochrony przyrody;

- Wsparcie zrównoważonego - Ekspansywna zabudowa rolnictwa oraz (pakiety rolno- mieszkaniowa; środowiskowo –klimatyczne) oraz zalesień w ramach PROW - Roślinność inwazyjna 2014-2020; zaburzająca bioróżnorodność.

- rozwój OZE

- rozwój agroturystyki i upowszechnienie regionalnej żywności ekologicznej;

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Duża liczba pojazdów w ruchu tranzytowym;

- Niezadowalający stan części techniczny budowli i urządzeń przeciwpowodziowych- niezrealizowany etap II w km Brak lokalizacji dużych zakładów 23+040-30+900 Przebudowy przemysłowych na terenie wału przeciwpowodziowego w Gminy kl. II w km 23+040-35+000 prawobrzeżnej doliny Wisły na ZAGROŻENIE odcinku Bączki - Antoniówka POWAŻNYMI AWARIAMI Świerżowska gm. Maciejowice, pow. garwoliński;

- Konieczność doposażenia OSP.

SZANSE ZAGROŻENIA

- Rozwój technologii - Wzrastające natężenie ruchu pozwalających szybkie wykrycie na drogach tranzytowych; nieprawidłowości funkcjonowania systemów - Niezadowalający stan prowadzących do powstania techniczny budowli i urządzeń awarii w przedsiębiorstwach; przeciwpowodziowych;

63

5 Cele programu ochrony środowiska, zadania oraz ich finansowanie

5.1 Cele kierunki interwencji i zadania Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego rozwoju wymuszają konieczność zrównoważonego rozwoju poprzez realizację przedsięwzięć proekologicznych. Zaproponowane w POŚ cele i kierunki interwencji oraz zadania wynikają z wyżej zdefiniowanych zagrożeń i problemów dla poszczególnych obszarów interwencji (analiza SWOT). Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w POŚ dla Gminy Maciejowice pozostają w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w wojewódzkim i powiatowym programie ochrony środowiska oraz uwzględniają cele zawarte w innych strategiach, programach i dokumentach programowych do realizacji ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Realizacja założeń POŚ dla Gminy Maciejowice to poprawa stanu środowiska. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji założeń Programu.

64

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Poprawa jakości brak środków powietrza przy Likwidacja konwencjonalnych źródeł ciepła lub Liczba finansowych, brak Powietrze zapewnieniu Poprawa wymiana na inne o mniejszej zawartości popiołu Gmina zmodernizo- obowiązku atmosferyczne bezpieczeństwa efektywności lub zastosowanie energii 0 > 1 Maciejowice wanych źródeł prawnego i klimat energetycznego energetycznej elektrycznej w budynkach mieszkalnych, mieszkańcy ciepła [szt./rok] dla wymiany źródeł w kontekście publicznych i usługowych spalania paliw zmian klimatu

Poprawa jakości brak środków powietrza przy finansowych, brak Termomodernizacja budynków mieszkalnych, Liczba budynków Powietrze zapewnieniu Poprawa Gmina zgody publicznych i usługowych (w tym wymiana stolarki poddanych atmosferyczne bezpieczeństwa efektywności 0 > 1 Maciejowice konserwatora okiennej i drzwiowej, wymiana pokrycia termomodernizacj i klimat energetycznego energetycznej mieszkańcy zabytków dachowego, ocieplenie ścian i stropu) i [szt./rok] w kontekście na prowadzenie zmian klimatu prac

Poprawa jakości powietrza przy Powietrze zapewnieniu Poprawa Wdrożenie systemów sprzyjających efektywności Gmina brak środków atmosferyczne bezpieczeństwa efektywności - - - energetycznej, w tym zarządzania energią3 Maciejowice finansowych i klimat energetycznego energetycznej w kontekście zmian klimatu

Poprawa jakości powietrza przy Wymiana oświetlenia zewnętrznego Liczba brak środków Powietrze zapewnieniu Poprawa i wewnętrznego w budynkach publicznych i wymienionych Gmina finansowych, atmosferyczne bezpieczeństwa efektywności prywatnych na energooszczędne, a także punktów 0 > 1 Maciejowice jednorazowy i klimat energetycznego energetycznej wymiana oświetlenia ulicznego na świetlnych mieszkańcy wysoki wydatek w kontekście energooszczędnego [szt./rok] zmian klimatu brak środków finansowych, Poprawa jakości korzyści powietrza przy Wzrost znaczenia Gmina rozciągnięte Powietrze zapewnieniu Produkcja energii prosumenckiej z odnawialnych Liczba instalacji rozproszonych, Maciejowice, w czasie: atmosferyczne i bezpieczeństwa źródeł energii w sektorze publicznym OZE na terenie 0 > 1 odnawialnych źródeł mieszkańcy, zmienność cen klimat energetycznego i mieszkaniowym Gminy [szt./rok] energii przedsiębiorcy energii, zmienność w kontekście regulacji, brak zmian klimatu infrastruktury przesyłowej

3 Systemy opierają się na założeniu, że dany obiekt zużywający energię będzie przeprowadzać okresowe audyty energetyczne oraz przeglądy i poddawać ocenie swój system zarządzania energią w celu osiągnięcia efektywnego jej wykorzystania. W wyniku tych działań zarządca obiektu określi możliwości udoskonaleń w zakresie obniżania zużycia energii i przedstawi metody ich wdrażania. 65

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Poprawa jakości brak środków powietrza przy finansowych, Wzrost znaczenia Powietrze zapewnieniu Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej Liczba instalacji problematyczne rozproszonych, mieszkańcy. atmosferyczne i bezpieczeństwa i cieplnej pochodzącej ze wszystkich źródeł OZE na terenie 0 > 1 szacunki przyszłego odnawialnych źródeł przedsiębiorcy klimat energetycznego odnawialnych Gminy [szt./rok] popytu na energię, energii w kontekście brak infrastruktury zmian klimatu przesyłowej

Poprawa jakości brak środków powietrza przy Wzrost znaczenia Gmina finansowych, brak Powietrze zapewnieniu Liczba kampanii rozproszonych, Maciejowice, kapitału ludzkiego, atmosferyczne i bezpieczeństwa Promowanie odnawialnych źródeł energii promocyjnych 1 > 1 odnawialnych źródeł organizacje brak klimat energetycznego [szt./rok] energii pozarządowe zainteresowania w kontekście społecznego zmian klimatu

Poprawa jakości Gmina brak środków powietrza przy Ograniczanie emisji Maciejowice, finansowych, brak Powietrze zapewnieniu ze źródeł Liczba kampanii Wspieranie i promocja nowych technologii organizacje zaangażowania atmosferyczne bezpieczeństwa przemysłowych promocyjnych 1 > 1 energetycznych i środowiskowych pozarządowe, wykonawców i klimat energetycznego i energochłonności [szt./rok] przedsiębior- w realizację w kontekście gospodarki stwa zadania zmian klimatu nieobjęcie wszystkich terenów dokumentacją Ograniczenie emisji: Poprawa jakości planistyczną, CO2 przy Uwzględnianie w dokumentach planistycznych powietrza przy Liczba niewystarczające zachowaniu rozwiązań kształtowania przestrzeni i ich Powietrze zapewnieniu zaktualizowanych ujęcie w krajowych wysokiego poziomu funkcjonowania umożliwiających ochronę Gmina atmosferyczne i bezpieczeństwa dokumentów 0 > 1 uregulowaniach bezpieczeństwa powietrza i przewietrzanie miast i osiedli wiejskich Maciejowice klimat energetycznego planistycznych prawnych energetycznego, odpowiednio do obowiązujących przepisów w kontekście [szt./rok] dotyczących SO2 i NOx prawa zmian klimatu planowania oraz pyłów przestrzennego w zakresie jakości powietrza Ograniczenie emisji: Poprawa jakości CO2 przy powietrza przy Gmina zachowaniu Powietrze zapewnieniu Maciejowice, wysokiego poziomu Realizacja założeń programów ochrony powietrza brak środków atmosferyczne i bezpieczeństwa - - - Zarządzający bezpieczeństwa oraz Planu Gospodarki Niskoemisyjnej finansowych klimat energetycznego drogami, energetycznego, w kontekście przedsiębiorcy SO2 i NOx zmian klimatu oraz pyłów

66

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Poprawa jakości powietrza przy Długość brak środków Ograniczenie emisji Budowa i przebudowa dróg gminnych, Gmina Powietrze zapewnieniu zmoderni- finansowych, kolizja zanieczyszczeń powiatowych i wojewódzkich, utwardzenie dróg Maciejowice, atmosferyczne i bezpieczeństwa zowanych ciągów 0 > 1 z obszarami ze źródeł i poboczy oraz opracowanie dokumentacji zarządzający klimat energetycznego komunikacyjnych i siedliskami komunikacyjnych projektowej drogami w kontekście [km/rok] chronionymi zmian klimatu wymagana współpraca wielu Poprawa jakości instytucji powietrza przy (zarządców Ograniczenie emisji Długość ścieżek Gmina Powietrze zapewnieniu terenu), kolizja zanieczyszczeń Rozwój transportu rowerowego, w tym rozbudowa rowerowych na Maciejowice, atmosferyczne i bezpieczeństwa 1 > 1 z obszarami ze źródeł spójnego systemu dróg i ścieżek rowerowych terenie Gminy klimat energetycznego zarządzający i siedliskami komunikacyjnych [km] w kontekście drogami chronionymi, brak zmian klimatu środków finansowych, opór społeczny Poprawa jakości powietrza przy Ograniczenie emisji Powietrze zapewnieniu zanieczyszczeń Ograniczanie pylenia wtórnego poprzez Gmina brak środków atmosferyczne i bezpieczeństwa - - - ze źródeł oczyszczanie dróg Maciejowice finansowych klimat energetycznego komunikacyjnych w kontekście zmian klimatu Rozwój Długość Poprawa klimatu i usprawnienie Przebudowa dróg gminnych: wykonanie zmoderni- Zagrożenie akustycznego Gmina systemów transportu nawierzchni asfaltowej m.in. zowanych ciągów 0 > 1 opór społeczny hałasem w Gminie Maciejowice o obniżonej emisji w m. Strych (740 m), Oronne (255 m), Podwierzbie komunikacyjnych Maciejowice hałasu [km/rok] Poprawa klimatu Zmniejszenie liczby Tworzenie w miastach tzw. stref ciszy, w tym Liczba Zagrożenie akustycznego ludności narażonej Gmina poprzez stosowanie ograniczeń prędkości wyznaczonych 0 1 opór społeczny hałasem w Gminie na ponadnormatyw Maciejowice w terenach zabudowanych stref ciszy [szt./rok] Maciejowice ny hałas

Liczba Gmina Poprawa klimatu Monitorowanie monitorowanych Maciejowice, Zagrożenie akustycznego brak środków emisji hałasu Budowa systemów monitorowania hałasu punktów pod 0 >1 Starostwo hałasem w Gminie finansowych do środowiska kątem emisji Powiatowe, Maciejowice hałasu [szt./rok] WIOŚ Utrzymanie dotychczasoweg brak środków Liczba o stanu braku Ograniczanie Wprowadzenie do planów zagospodarowania finansowych, Pola zaktualizowanych zagrożeń ponad- oddziaływania pól przestrzennego zapisów dot. ochrony przed Gmina nieobjęcie elektroma- dokumentów 0 > 1 normatywnym elektromagnetycz- polami elektromagnetycznymi (wyznaczanie stref Maciejowice wszystkich terenów gnetyczne planistycznych promieniowa- nych technicznych bezpieczeństwa) dokumentacją [szt./rok] niem elektroma- planistyczną gnetycznym

67

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Utrzymanie brak środków dotychczasoweg finansowych, o stanu braku Ograniczanie Pola Prowadzenie przez organy ochrony środowiska Gmina nieewidencjonowa zagrożeń ponad- oddziaływania pól elektromagne- ewidencji źródeł wytwarzających pola - - - Maciejowice, nie nowych źródeł normatywnym elektromagnetycz- tyczne elektromagnetyczne (zgłoszenia instalacji) WIOŚ wytwarzających promieniowa- nych pola elektromagne- niem elektroma- tyczne gnetycznym

Utrzymanie dotychczasoweg o stanu braku Ograniczanie Pola Właściwa lokalizacja, modernizacja Gmina zagrożeń ponad- oddziaływania pól brak środków elektromagne- oraz poprawne użytkowanie urządzeń i instalacji - - - Maciejowice, normatywnym elektromagnetycz- finansowych tyczne emitujących pola elektromagnetyczne przedsiębiorcy promieniowa- nych niem elektroma- gnetycznym

Utrzymanie dotychczasoweg brak środków o stanu braku Ograniczanie Gmina finansowych, brak Pola Liczba kampanii zagrożeń ponad- oddziaływania pól Edukacja społeczeństwa z zakresu oddziaływania Maciejowice, kapitału ludzkiego, elektromagne- edukacyjnych 1 > 1 normatywnym elektromagnetycz- i szkodliwości PEM organizacje brak tyczne [szt./rok] promieniowa- nych pozarządowe zainteresowania niem elektroma- społecznego gnetycznym Liczba Osiągnięcie Poprawa stanu zewidencjonowan dobrego stanu opór społeczny, jakościowego i Prowadzenie ewidencji i kontrola zbiorników ych zbiorników Gospodarowan jednolitych Gmina brak środków ilościowego wód bezodpływowych oraz przydomowych bezodpływowych 6 > 6 ie wodami części wód po- Maciejowice finansowych, brak powierzchniowych i oczyszczalni ścieków i przydomowych wierzchniowych kapitału ludzkiego podziemnych oczyszczalni i podziemnych ścieków [szt./rok] Osiągnięcie Liczba udokumen- Poprawa stanu dobrego stanu towanych jakościowego i Gospodarowan jednolitych Poszukiwanie i dokumentowanie alternatywnych alternatywnych Gmina brak środków ilościowego wód 0 >1 ie wodami części wód po- źródeł wody do spożycia. źródeł wody Maciejowice finansowych powierzchniowych i wierzchniowych do spożycia podziemnych i podziemnych [szt./rok]

Osiągnięcie Poprawa stanu Inwentaryzacja ujęć wód podziemnych Liczba dobrego stanu Gmina jakościowego i wykorzystywanych do nawodnień rolniczych (dot. zinwentaryzowany brak środków Gospodarowan jednolitych Maciejowice, ilościowego wód studni wykonanych w ramach zwykłego mi ujęć wód 0 > 1 finansowych, brak ie wodami części wód po- Starostwo powierzchniowych i korzystania z wód), kontrola poboru wody z tych podziemnych kapitału ludzkiego wierzchniowych Powiatowe podziemnych ujęć [szt./rok] i podziemnych

68

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Wojewódzki Ochrona przed Przebudowa wału przeciwpowodziowego w kl. II brak środków Długość odcinka Zarząd zjawiskami Zapewnienie w km 23+040-35+000 prawobrzeżnej doliny Wisły finansowych, opór Gospodarowan wału objętego Melioracji i ekstremalnymi bezpieczeństwa na odcinku Bączki - Antoniówka Świerżowska gm. 5 12 społeczny, kolizja ie wodami modernizacją Urządzeń związanymi powodziowego Maciejowice, pow. garwoliński - etap II w km z siedliskami [km] Wodnych w z wodą 23+040-30+900 chronionymi Warszawie Ograniczanie zużycia wody poprzez zmniejszenie Prowadzenie strat na przesyle oraz optymalizację wykorzystania Sprawny racjonalnej istniejącej infrastruktury wodnej - Budowa Długość sieci Gospodarowan i funkcjonalny Gmina brak środków gospodarki kanalizacji sanitarnej w miejscowości Maciejowice kanalizacyjnej 10,9 >10,9 ie wodami system Maciejowice finansowych wodno- – etap V, VI; [km] wodociągowy ściekowej Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Kochów, Oblin, Uchacze Budowa sieci wodociągowej na terenach Prowadzenie przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową Sprawny racjonalnej jednorodzinną, zagrodową i usługową ujętych w Długość sieci Gospodarowan i funkcjonalny Gmina brak środków gospodarki Studium uwarunkowań i kierunków wodociągowej 88,6 >88,6 ie wodami system Maciejowice finansowych wodno- zagospodarowania przestrzennego Gminy [km] wodociągowy ściekowej Maciejowice uchwalonym uchwałą Rady Gminy Maciejowice Nr VIII/53/2015 z dnia 24 lipca 2015 r. Działania edukacyjne, promocyjne, propagujące Prowadzenie i upowszechniające wiedzę o konieczności, Sprawny Liczba kampanii Gmina racjonalnej celach, zasadach i sposobach oszczędnego Gospodarowan i funkcjonalny promocyjnych i Maciejowice, brak środków gospodarki użytkowania wody oraz najważniejszych sprawach 1 > 1 ie wodami system edukacyjnych organizacje finansowych wodno- związanych z odprowadzaniem i oczyszczaniem wodociągowy [szt./rok] pozarządowe ściekowej ścieków, w szczególności skierowane do dzieci i młodzieży Rozwój i dostosowanie instalacji Zwiększenie dostępności mieszkańców Gminy Prowadzenie oraz urządzeń Liczba przyłączy Maciejowice do zbiorczego systemu zaopatrzenia Wodociąg: Wodociąg: racjonalnej służących do sieci Gospodarowan w wodę i odprowadzania ścieków 1085 szt.; >1085 szt.; Gmina brak środków gospodarki zrównoważonej wodociągowej i ie wodami oraz oczyszczalni ścieków - Rozbudowa Gminnej Maciejowice finansowych wodno- i racjonalnej kanalizacyjnej Kanalizacj Kanalizacja: Oczyszczalni Ścieków w Maciejowicach; ściekowej gospodarce [szt./rok] a: 269 szt. >269 szt.

wodno-ściekowej dla potrzeb ludności i przemysłu Rozwój i dostosowanie instalacji Liczba zmoderni- Prowadzenie oraz urządzeń zowanych racjonalnej służących Budowa, rozbudowa i modernizacja ujęć wody, elementów Gospodarowan Gmina brak środków gospodarki zrównoważonej stacji uzdatniania wody oraz infrastruktury służącej infrastruktury 0 > 1 ie wodami Maciejowice finansowych wodno- i racjonalnej do zbiorowego zaopatrzenia w wodę zbiorowego ściekowej gospodarce wodno- zaopatrzenia w ściekowej wodę [szt./rok] dla potrzeb ludności i przemysłu

69

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Rozwój i dostosowanie instalacji Liczba zmoderni- Prowadzenie oraz urządzeń zowanych racjonalnej służących Budowa, rozbudowa i modernizacja urządzeń Gospodarowan elementów Gmina brak środków gospodarki zrównoważonej służących do oczyszczania ścieków komunalnych 0 > 1 ie wodami infrastruktury Maciejowice finansowych wodno- i racjonalnej i zagospodarowywania osadów ściekowych oczyszczania ściekowej gospodarce wodno- ścieków [szt./rok] ściekowej dla potrzeb ludności i przemysłu

Rozwój i dostosowanie instalacji Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków Prowadzenie oraz urządzeń na terenach, dla których budowa sieci Liczba nowych racjonalnej służących kanalizacyjnej jest nieuzasadniona ekonomicznie Gospodarowan przydomowych Gmina brak środków gospodarki zrównoważonej lub technicznie - Budowa sieci wodociągowej dla 0 2 ie wodami oczyszczalni Maciejowice finansowych wodno- i racjonalnej miejscowości położonych w północnej części ścieków [szt./rok] ściekowej gospodarce wodno- gminy Maciejowice – etap II wraz z budową ściekowej przydomowych oczyszczalni ścieków (2 szt.) dla potrzeb ludności i przemysłu

Rozwój i dostosowanie instalacji Prowadzenie oraz urządzeń Liczba kampanii Gmina racjonalnej służących Gospodarowan Edukacja ekologiczna dotycząca racjonalnej promocyjnych i Maciejowice, brak środków gospodarki zrównoważonej 1 > 1 ie wodami gospodarki wodno-ściekowej edukacyjnych organizacje finansowych wodno- i racjonalnej [szt./rok] pozarządowe ściekowej gospodarce wodno- ściekowej dla potrzeb ludności i przemysłu

Ochrona gleb przed negatyw- nym oddziaływa- Zachowanie funkcji Liczba kampanii Promocja rolnictwa ekologicznego Gmina niem antropoge- środowiskowych promocyjnych i brak środków Gleby i integrowanego oraz informacja nt. dobrych 1 > 1 Maciejowice, nicznym, erozją i gospodarczych edukacyjnych finansowych praktyk rolniczych MODR oraz niekorzystny gleb [szt./rok] mi zmianami klimatu

70

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Ochrona gleb przed negatyw- Liczba nym oddziaływa- Zachowanie funkcji Ochrona gruntów rolnych przed zmianą zagospo- zaktualizowanych niem antropoge- środowiskowych Gmina brak środków Gleby darowania poprzez uwzględnianie ich dokumentów 0 > 1 nicznym, erozją i gospodarczych Maciejowice finansowych przeznaczenia w dokumentach planistycznych planistycznych oraz niekorzystny gleb [szt./rok] mi zmianami klimatu

Ochrona gleb Liczba przed negatyw- zmodernizowa- nym oddziaływa- Zachowanie funkcji nych elementów niem antropoge- środowiskowych Budowa i modernizacja infrastruktury infrastruktury Gmina brak środków Gleby 0 > 1 nicznym, erozją i gospodarczych pozwalającej na zwiększenie retencji wody pozwalającej na Maciejowice finansowych oraz niekorzystny gleb zwiększenie mi zmianami retencji wody klimatu [szt./rok]

Ochrona gleb przed negatyw- Powierzchnia gleb nym oddziaływa- Zachowanie funkcji na których niem antropoge- środowiskowych Ochrona gleb przed degradacją i zanieczyszcze- Gmina brak środków Gleby prowadzone były 0 >1 nicznym, erozją i gospodarczych niem Maciejowice finansowych działania oraz niekorzystny gleb ochronne [ha] mi zmianami klimatu

Ochrona gleb przed negatyw- Liczba nym oddziaływa- Zachowanie funkcji przebadanych Gmina niem antropoge- środowiskowych brak środków Gleby Monitoring gleb użytkowanych rolniczo gleb pod kątem 0 >1 Maciejowice, nicznym, erozją i gospodarczych finansowych ich zasobności mieszkańcy oraz niekorzystny gleb (próbek/rok) mi zmianami klimatu

Ochrona gleb przed negatyw- nym oddziaływa- Rekultywacja Rekultywacja gruntów zdegradowanych Powierzchnia Gmina niem antropoge- gruntów brak środków Gleby i zdewastowanych, w kierunku przyrodniczym zrekultywowanych 0 > 1 Maciejowice, nicznym, erozją zdegradowanych finansowych lub leśnym obszarów [ha/rok] mieszkańcy oraz niekorzystny i zdewastowanych mi zmianami klimatu

71

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Ochrona gleb przed negatyw- brak środków Liczba nym oddziaływa- finansowych, Uwzględnianie osuwisk oraz obszarów narażonych zaktualizowanych niem antropoge- Ochrona przed Gmina nieobjęcie Gleby na osuwiska w aktualizowanych dokumentach dokumentów 0 > 1 nicznym, erozją osuwiskami Maciejowice wszystkich terenów planistycznych planistycznych oraz niekorzystny dokumentacją [szt./rok] mi zmianami planistyczną klimatu Gospodarowa- nie odpadami Liczba zgodnie sprawozdań z hierarchią sprawozdanie Roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu sposobów Racjonalna z realizacji zadań Gospodarka gospodarowania odpadami komunalnymi Gmina brak kapitału postępowania gospodarka z zakresu 1 1 odpadami przekazywane marszałkowi województwa Maciejowice z odpadami, odpadami gospodarowania ludzkiego i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska uwzględniając odpadami zrównoważony komunalnymi rozwój Gminy [szt./rok] Maciejowice Gospodarowa- nie odpadami zgodnie Uwzględnienie w przetargach publicznych, Liczba z hierarchią poprzez zapisy w specyfikacji istotnych warunków przetargów, w sposobów Racjonalna zamówienia, zakupów zawierających materiały których Gospodarka Gmina brak kapitału postępowania gospodarka lub substancje pochodzące z recyklingu uwzględniono 0 >1 odpadami Maciejowice z odpadami, odpadami odpadów; włączenie do procedur zamówień kryteria ludzkiego uwzględniając publicznych kryteriów, związanych z ochroną środowiskowe zrównoważony środowiska i zapobieganiem powstaniu odpadów [szt./rok] rozwój Gminy Maciejowice Gospodarowa- nie odpadami zgodnie Gmina z hierarchią Masa odpadów Maciejowice, sposobów Racjonalna zmieszanych brak Gospodarka Zadania związane z zapobieganiem powstawaniu mieszkańcy, postępowania gospodarka powstających na 176,4 Mg < 176,4 Mg zainteresowania odpadami odpadów na terenie Gminy Maciejowice firmy z odpadami, odpadami terenie Gminy odbierające społecznego uwzględniając [Mg/rok] odpady zrównoważony rozwój Gminy Maciejowice Ochrona Zarządzanie Liczba form Gmina Zasoby różnorodności Aktualizacja bazy danych informacji o zasobach brak środków zasobami przyrody ochrony przyrody 15 >15 Maciejowice, przyrodnicze biologicznej oraz przyrodniczych finansowych i krajobrazem [szt.] GDOŚ krajobrazowej Liczba Ochrona Zarządzanie uzupełnionych Zasoby różnorodności Uzupełnienie oznakowania form ochrony przyrody Gmina brak środków zasobami przyrody tablic 0 > 1 przyrodnicze biologicznej oraz tablicami informującymi o ich nazwach Maciejowice finansowych i krajobrazem informacyjnych krajobrazowej [szt./rok]

72

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Liczba zinwentaryzowa- Ochrona Zachowanie nych miejsc Zasoby różnorodności lub przywrócenie Identyfikacja miejsc występowania Gmina brak środków występowania 0 > 1 przyrodnicze biologicznej oraz właściwego stanu oraz eliminacja gatunków inwazyjnych Maciejowice finansowych gatunków krajobrazowej siedlisk i gatunków inwazyjnych [szt./rok] Liczba działań podejmowanych w zakresie zachowania siedlisk i gatunków Ochrona Zachowanie na terenach Gmina Zachowanie siedlisk i gatunków na terenach Zasoby różnorodności lub przywrócenie podmokłych, Maciejowice, brak środków podmokłych, w dolinach rzecznych i na terenach 0 >1 przyrodnicze biologicznej oraz właściwego stanu w dolinach RDOŚ, finansowych zmeliorowanych w stanie niepogorszonym krajobrazowej siedlisk i gatunków rzecznych mieszkańcy i na terenach zmeliorowanych w stanie niepogorszonym [szt./rok] Ochrona Zachowanie Powierzchnia Gmina Zasoby różnorodności lub przywrócenie Zachowanie zadrzewień zadrzewień brak środków 0 > 1 Maciejowice, przyrodnicze biologicznej oraz właściwego stanu i zakrzewień śródpolnych śródpolnych finansowych mieszkańcy krajobrazowej siedlisk i gatunków [ha/rok] Działania z zakresu pogłębiania Ochrona i udostępniania Tworzenie oraz modernizacja terenów zieleni Powierzchnia Zasoby różnorodności wiedzy o zasobach oraz konserwacja pomników przyrody -Budowa Gmina brak środków terenów zieleni 0 > 1 przyrodnicze biologicznej oraz przyrodniczych ogrodu dydaktycznego w miejscowości Maciejowice finansowych [ha] krajobrazowej i walorach Maciejowice – etap I krajobrazowych Gminy Ochrona Racjonalne Uporządkowanie ewidencji gruntów zalesionych Zasoby różnorodności Starostwo brak środków użytkowanie oraz zmiana klasyfikacji gruntów nieruchomości, - - - przyrodnicze biologicznej oraz Powiatowe finansowych zasobów leśnych objętych naturalną sukcesją leśną. krajobrazowej Ograniczenie Zmniejszenie Przeciwdziałanie wystąpieniu poważnych awarii ryzyka zagrożenia (kontrola podmiotów, których działalność może wystąpienia wystąpienia stanowić przyczynę powstania poważnej awarii Zagrożenie poważnych Gmina poważnej awarii itp.) oraz brak środków poważnymi awarii - - - oraz minimalizacja uwzględnianie odpowiednich zapisów Maciejowice finansowych awariami przemysłowych skutków w miejscowych planach zagospodarowania oraz w przypadku przestrzennego oraz tzw. decyzjach minimalizacja wystąpienia awarii środowiskowych ich skutków

73

Wskaźnik monitoringu Podmiot Obszar Cel główny Kierunki interwencji Działanie Wartość Wartość odpowiedzial Ryzyka Nazwa wskaźnika bazowa docelowa ny (2015) (2020) Ograniczenie Zmniejszenie ryzyka zagrożenia wystąpienia wystąpienia Zagrożenie poważnych Gmina poważnej awarii brak środków poważnymi awarii Poprawa nadzoru nad logistyką transportową - - - oraz minimalizacja Maciejowice finansowych awariami przemysłowych skutków oraz w przypadku minimalizacja wystąpienia awarii ich skutków

74

5.2 Harmonogram rzeczowo-finansowy

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

ZADANIA WŁASNE

Środki własne, P o w i e t r z e Ograniczanie pylenia wtórnego fundusze UE, atmosferyczne i 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 poprzez oczyszczanie dróg fundusze k l i m a t ochrony środowiska

Środki Termomoderniza cja budynków własne, mieszkalnych, publicznych fundusze UE, P o w i e t r z e i usługowych (w tym wymiana stolarki fundusze atmosferyczne i 375 000,00 375 000,00 375 000,00 375 000,00 1 500 000,00 o k i e n n e j i drzwiowej, wymiana ochrony k l i m a t pokrycia dachowego, ocieplenie środowiska, środki miesz- ś c i a n i s tr o p u ) kańców

Środki przedsiębior- P o w i e t r z e Wdrożenie systemów sprzyjających ców, atmosferyczne i efektywności energetycznej, w t y m 25 000,00 25 000,00 25 000,00 25 000,00 100 000,00 fundusze UE, k l i m a t zarządzania energią fundusze ochrony środowiska

75

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

Wymiana oświetlenia zewnętrznego Środki i wewnętrznego w b u d y n k a c h własne, P o w i e t r z e publicznych i prywatnych fundusze UE, atmosferyczne i 23 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 173 000,00 na e n e r g o o s z czędne, a także fundusze k l i m a t w y m i a n a oświetlenia ulicznego na ochrony środowiska energooszczędnego

Środki własne i zarządców P o w i e t r z e Rozwój transportu rowerowego, dróg,, 0,00 50 000,00 100 000,00 150 000,00 atmosferyczne i w tym rozbudowa spójnego systemu 0 , 0 0 fundusze UE, k l i m a t d r ó g i ścieżek rowerowych fundusze ochrony środowiska

Środki własne i B u d o w a i przebudowa dróg zarządców P o w i e t r z e gminnych, powiatowych dróg,, 500 000,00 500 000,00 500 000,00 500 000,00 2 000 000,00 atmosferyczne i i wojewódzkich, utwardzenie dróg fundusze UE, k l i m a t i poboczy oraz opracowanie fundusze dokumentacji projektowej ochrony środowiska

Środki własne, P o w i e t r z e Promowanie odnawialnych źródeł fundusze UE, atmosferyczne i 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 e n e r g ii fundusze k l i m a t ochrony środowiska

76

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

Środki własne, P o w i e t r z e Wspieranie i promocja nowych fundusze UE, 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 atmosferyczne i technologii energetycznych fundusze k l i m a t i środowiskowych ochrony środowiska

Uwzględnianie w dokumentach Środki planistycznych rozwiązań własne, P o w i e t r z e kształtowania przestrzeni i ich fundusze UE, 2 500,00 2 500,00 2 500,00 2 500,00 10 000,00 atmosferyczne i funkcjonowania umożliwiających fundusze k l i m a t ochronę powietrza i przewietrzanie ochrony m i a s t i osiedli wiejskich odpowiednio środowiska do obowiązujących przepisów prawa Środki własne i zarządców P o w i e t r z e Realizacja założeń programów dróg,, 675 000,00 675 000,00 675 000,00 675 000,00 2 700 000,00 atmosferyczne i ochrony powietrza oraz P l a n u fundusze UE, k l i m a t Gospodarki Niskoemisyjnej fundusze ochrony środowiska

ZADANIA MONITOROWANE

Likwidacja konwencjonal nych źródeł Środki ciepła lub wymiana na inne o własne, P o w i e t r z e mniejszej zawartości popiołu lub środki atmosferyczne i zastosowanie energii 150 000,00 150 000,00 150 000,00 150 000,00 600 000,00 mieszkańcó k l i m a t elektrycznej w budynkach w fundusze mieszkalnych, publicznych i UE, fundusze u s ł u g o w y c h ochrony

77

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

środowiska

Środki Produkcja energii prosumenckiej przedsiębiorc P o w i e t r z e z odnawialnych źródeł energii ów, fundusze atmosferyczne i 50 0 0 0 , 0 0 50 0 0 0 , 0 0 50 0 0 0 , 0 0 50 0 0 0 , 0 0 200 000,00 w sektorze publicznym UE, fundusze k l i m a t i mieszkaniowym ochrony środowiska

Środki przedsiębior- P o w i e t r z e Wytwarzanie i dystrybucja energii ców, atmosferyczne i elektrycznej i cieplnej pochodzącej 50 0 0 0 , 0 0 50 0 0 0 , 0 0 50 0 0 0 , 0 0 50 0 0 0 , 0 0 200 000,00 fundusze UE, k l i m a t ze wszystkich źródeł odnawialnych fundusze ochrony środowiska

ZADANIA WŁASNE

Środki Przebudowa dróg gminnych: własne, Zagrożenie wykonanie nawierzchni asfaltowej w fundusze UE, 500 000,00 500 000,00 500 000,00 500 000,00 2 000 000,00 h a ł a s e m m. Strych (740 m), Oronne (255 m), fundusze Podwierzbie ochrony środowiska

ZADANIA MONITOROWANE

Tworzenie w miastach tzw. stref ciszy, Środki Zagrożenie w tym poprzez stosowanie własne, 5 000,00 10 000,00 30 000,00 50 000,00 95 000,00 fundusze UE, h a ł a s e m ograniczeń prędkości w t e r e n a c h fundusze zabudowanych ochrony

78

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

środowiska

Środki własne przedsiębiorc Zagrożenie Budowa systemów monitorowania 0,00 0,00 50 000,00 50 000,00 100 000,00 ów, fundusze h a ł a s e m h a ł a s u UE, fundusze ochrony środowiska

ZADANIA WŁASNE

Środki Wprowadzenie do planów zago - własne, spodarowania przestrzennego P o l a e l e k t r o m a - fundusze UE, zapisów dot. ochrony przed polami 2 500,00 2 500,00 2 500,00 2 500,00 10 000,00 g n e t y c z n e fundusze e l e k t r o m a gnetycznymi (wyznaczanie ochrony stref technicznych bezpieczeństwa) środowiska

Środki własne, P o l a Edukacja społeczeństwa z z a k r e s u fundusze UE, elektromagne - 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 oddziaływania i szkodliwości PEM fundusze t y c z n e ochrony środowiska

ZADANIA MONITOROWANE

79

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

Środki Prowadzenie przez organy ochrony własne środki P o l a środowiska ewidencji źródeł WIOŚ, elektromagne - wytwarzających pola 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 fundusze UE, t y c z n e elektromagnetyczne (zgłoszenia fundusze instalacji) ochrony środowiska

Środki Właściwa lokalizacja, modernizacja własne, P o l a o r a z poprawne użytkowanie urządzeń fundusze UE, elektromagne - 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 i instalacji emitujących pola fundusze t y c z n e elektromagnetyczne ochrony środowiska

ZADANIA WŁASNE

Środki własne, E d u k a c j a ekologiczna dotycząca Gospodarowanie fundusze UE, racjonalnej gospodarki wodno - 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 w o d a m i fundusze ś c i e k o w e j ochrony środowiska

Ograniczanie zużycia wody poprzez zmniejszenie strat na p r z e s y l e Środki o r a z optymalizację wykorzystania własne, Gospodarowanie istniejącej infrastruktury wodnej - fundusze UE, 250 000,00 250 000,00 250 000,00 250 000,00 1 000 000,00 w o d a m i Budowa kanalizacji sanitarnej w fundusze miejscowości Maciejowice – e t a p V , ochrony środowiska VI; Budowa kanalizacji sanitarnej w

80

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

miejscowościach Kochów, Oblin, U c h a c z e Budowa sieci wodociągowej na terenach przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową Środki jednorodzinną, zagrodową i własne, Gospodarowanie usługową ujętych w Studium fundusze UE, 250 000,00 250 000,00 250 000,00 250 000,00 1 000 000,00 w o d a m i uwarunkowań i kierunków fundusze zagospodarowania przestrzennego ochrony środowiska Gminy Maciejowice uchwalonym uchwałą Rady Gminy Maciejowice Nr VIII/53/2015 z dnia 24 lipca 2015 r. Działania edukacyjne, promocyjne, propagujące i upowszechnia j ą c e Środki w i e d z ę o konieczności, celach, własne, z a s a d a c h i sposobach oszczędnego Gospodarowanie fundusze UE, użytkowania wody oraz n a j w a ż n i e j - 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 w o d a m i fundusze szych sprawach związanych ochrony z o d p r o w a d z a n i e m i oczyszczaniem środowiska ś c i e k ó w , w szczególności skierowane do d z i e c i i m ł o d z i e ż y Zwiększenie dostępności mieszkańców Gminy Maciejowice Środki do zbiorczego systemu zaopatrzenia własne, fundusze UE, Gospodarowanie w w o d ę i odprowadzania ścieków 0 500 000,00 500 000,00 500 000,00 1 500 000,00 w o d a m i o r a z oczyszczalni ścieków - fundusze Rozbudowa Gminnej Oczyszczalni ochrony środowiska Ścieków w Maciejowicach;

81

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

Środki Budowa, rozbudowa i modernizacja własne, Gospodarowanie ujęć wody, stacji uzdatniania wody fundusze UE, 250 000,00 250 000,00 250 000,00 250 000,00 1 000 000,00 w o d a m i o r a z infrastruktury służącej fundusze do zbiorowego zaopatrzenia w w o d ę ochrony środowiska

Środki Budowa, rozbudowa i modernizacja własne, urządzeń służących do oczyszczania Gospodarowanie fundusze UE, ścieków komunalnych 250 000,00 250 000,00 250 000,00 250 000,00 1 000 000,00 w o d a m i fundusze i zagospodarowywania osadów ochrony ś c i e k o w y c h środowiska

Budowa przydomowych oczyszczalni ś c i e k ó w n a terenach, dla k t ó r y c h budowa sieci kanalizacyjnej jest Środki nieuzasadniona ekonomicznie własne, fundusze UE, Gospodarowanie l u b technicznie - Budowa sieci 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 2 000 000,00 w o d a m i wodociągowej dla miejscowości fundusze położonych w północnej c z ę ś c i ochrony środowiska gminy Maciejowice – etap II wraz z budową przydomowych oczyszczalni ścieków (2 szt.)

82

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

ZADANIA MONITOROWANE

Przebudowa wału Środki przeciwpowodziowego w kl. II w k m WZMiUW, 2 3 + 0 4 0 - 35+000 prawobrzeżnej doliny Gospodarowanie fundusze UE, Wisły na odcinku Bączki - Antoniówka 10 000 000,00 10 000 000,00 10 000 000,00 10 000 000,00 40 000 000,00 w o d a m i fundusze Świerżowska gm. Maciejowice, pow. ochrony garwoliński - etap II w km 23+040 - środowiska 3 0 + 9 0 0 Środki Prowadzenie ewidencji i k o n t r o l a własne, Gospodarowanie zbiorników bezodpływowych fundusze UE, 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 w o d a m i o r a z przydomowych oczyszczalni fundusze ś c i e k ó w ochrony środowiska

Środki własne, Poszukiwanie i dokumentowanie Gospodarowanie fundusze UE, alternatywnych źródeł wody 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 w o d a m i fundusze do s p o ż y c i a . ochrony środowiska

Inwentaryzacja ujęć wód Środki podziemnych wykorzystywanych własne do nawodnień rolniczych (dot. studni Starostwa, Gospodarowanie wykonanych w ramach zwykłego 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 fundusze UE, w o d a m i korzystania z wód), kontrola poboru fundusze w o d y z t y c h u j ę ć ochrony środowiska

83

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

ZADANIA WŁASNE

Środki własne, Promocja rolnictwa ekologicznego MODR, G l e b y i integrowanego oraz informacja nt. 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 fundusze UE, dobrych praktyk rolniczych fundusze ochrony środowiska

Środki Ochrona gruntów rolnych przed własne, zmianą zagospo darowania poprzez fundusze UE, G l e b y 2 500,00 2 500,00 2 500,00 2 500,00 10 000,00 uwzględnianie ich przeznaczenia fundusze w dokumentach planistycznych ochrony środowiska

Uwzględnianie osuwisk oraz o b s z a r ó w Środki własne, narażonych na o s u w i s k a 2 500,00 2 500,00 2 500,00 G l e b y 2 500,00 10 000,00 fundusze UE, w aktualizowanych dokumentach fundusze planistycznych ochrony środowiska

84

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

ZADANIA MONITOROWANE

Środki własne mieszkań- B u d o w a i modernizacja infrastruktury ców, 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 2 000 000,00 G l e b y pozwalającej na zwiększenie retencji fundusze UE, w o d y fundusze ochrony środowiska

Środki własne, Ochrona gleb przed degradacją fundusze UE, G l e b y 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 i zanieczyszcze n i e m fundusze ochrony środowiska

Środki własne, Monitoring gleb użytkowanych fundusze UE, G l e b y 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 r o l n i c z o fundusze ochrony środowiska

85

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

Środki własne, środki miesz- Rekultywacja gruntów kańców, 5 000,00 5 000,00 5 000,00 5 000,00 20 000,00 G l e b y zdegradowanych i zdewastowanych, fundusze UE, w kierunku przyrodniczym lub l e ś n y m fundusze ochrony środowiska

ZADANIA WŁASNE

R o c z n e sprawozdanie z realizacji Środki z a d a ń z zakresu gospodarowania własne, Gospodarka odpadami komunalnymi fundusze UE, 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 o d p a d a m i przekazywane marszałkowi fundusze województwa i wojewódzkiemu ochrony środowiska inspektorowi ochrony środowiska

Uwzględnienie w przetargach publicznych, poprzez zapisy w specyfikacji is t o t n y c h w a r u n k ó w zamówienia, z a k u p ó w zawierających m a t e ri a ł y l u b substancje Środki p o c h o d z ą c e z recyklingu odpadów; własne, G o s p o d a r k a w ł ą c z e n i e do procedur zamówień fundusze UE, 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 o d p a d a m i publicznych kryteriów, związanych fundusze z ochroną środowiska ochrony środowiska i zapobieganiem powstaniu o d p a d ó w

86

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

ZADANIA MONITOROWANE

Środki własne, Zadania związane z zapobieganiem Gospodarka fundusze UE, powstawaniu odpadów na t e r e n i e 10 000,00 10 000,00 10 000,00 10 000,00 40 000,00 o d p a d a m i fundusze G m i n y Maciejowice ochrony środowiska

ZADANIA WŁASNE

Środki Tworzenie oraz modernizacja terenów własne, zieleni oraz konserwacja pomników Z a s o b y 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 fundusze UE, p r z y r o d y - Budowa ogrodu 2 000 000,00 przyrodnicze fundusze dydaktycznego w miejscowości ochrony Maciejowice – e t a p I środowiska

Środki Uporządkowanie ewidencji gruntów Starostwa, fundusze UE, Z a s o b y zalesionych oraz zmiana klasyfikacji 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 przyrodnicze gruntów nieruchomości, objętych fundusze naturalną sukcesją leśną. ochrony środowiska

Środki własne, Uzupełnienie oznakowania form Z a s o b y fundusze UE, ochrony przyrody tablicami 0,00 10 000,00 0,00 0,00 10 000,00 przyrodnicze fundusze informującymi o ich nazwach ochrony środowiska

87

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

ZADANIA MONITOROWANE

Środki własne, fundusze UE, Z a s o b y Opracowanie baz danych informacji fundusze 25 000,00 25 000,00 25 000,00 25 000,00 100 000,00 przyrodnicze o zasobach przyrodniczych ochrony środowiska

Środki własne mieszkań- Z a s o b y Zachowanie zadrzewień ców, 2 000,00 2 000,00 2 000,00 2 000,00 8 000,00 przyrodnicze i zakrzewień śródpolnych fundusze UE, fundusze ochrony środowiska

Środki własne, Identyfikacja miejsc występowania Z a s o b y 0,00 0,00 0,00 0,00 fundusze UE, o r a z eliminacja gatunków 0,00 przyrodnicze fundusze inwazyjnych ochrony środowiska

88

Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło Obszar Działanie finansowania 2017 2018 2019 2020 Razem

Środki Zachowanie siedlisk i g a t u n k ó w własne, na terenach podmokłych, RDOŚ, Z a s o b y 0,00 0,00 0,00 0,00 w dolinach rzecznych i na t e r e n a c h 0,00 fundusze UE, przyrodnicze zmeliorowanych w stanie fundusze niepogorszonym ochrony środowiska

ZADANIA WŁASNE

Przeciwdziałanie wystąpieniu poważnych awarii (kontrola Środki podmiotów, których działalność własne, Zagrożenie może stanowić przyczynę powstania fundusze UE, 2 500,00 2 500,00 2 500,00 2 500,00 10 000,00 p o w a ż n y m i poważnej awarii itp.) oraz fundusze a w a r i a m i uwzględnianie odpowiednich ochrony z a p i s ó w w miejscowych planach środowiska zagospodarowania przestrzennego o r a z tzw. decyzjach środowiskowych ZADANIA MONITOROWANE

Środki własne, Zagrożenie Poprawa nadzoru nad logistyką fundusze UE, p o w a ż n y m i 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 transportową fundusze a w a r i a m i ochrony środowiska

89

6 Źródła finansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska

6.1 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)

Publiczna instytucja finansowa, działająca jako państwowa osoba prawna. Głównym jej celem działania jest udzielanie wsparcia finansowego przedsięwzięciom służącym ochronie środowiska i gospodarce wodnej.

Podstawą do przyjmowania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie są programy priorytetowe, które określają zasady udzielania wsparcia oraz kryteria wyboru przedsięwzięć. Listę priorytetowych programów NFOŚiGW zatwierdza corocznie Rada Nadzorcza NFOŚiGW.

NFOŚiGW udziela wsparcia w ramach następujących programów, obowiązujących w latach 2015-2020:

1. Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi:

o Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach

2. Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi:

o Racjonalna gospodarka odpadami o Ochrona powierzchni ziemi o Geologia i górnictwo

3. Ochrona atmosfery:

o Poprawa jakości powietrza o System Zielonych Inwestycji (GIS – Green Investment Scheme)

4. Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów:

o Ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej

5. Międzydziedzinowe:

o Wsparcie Ministra Środowiska w zakresie realizacji polityki ochrony środowiska o Wspieranie działalności monitoringu środowiska o Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska z likwidacją ich skutków o Edukacja ekologiczna o Współfinansowanie programu LIFE

90

o SYSTEM – Wsparcie działań ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowanych przez partnerów zewnętrznych o Wsparcie przedsięwzięć w zakresie niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki o Inicjatywy obywatelskie o Wsparcie dla Innowacji sprzyjających zasobooszczędnej i niskoemisyjnej gospodarce o Gekon – Generator Koncepcji Ekologicznych

6.2 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

WFOŚiGW w Warszawie udziela wsparcia finansowego na działania związane z ochroną środowiska dla jednostek samorządu terytorialnego w ramach następujących programów:

 Ochrona Wód o OW-1 Realizacja przedsięwzięć z zakresu gospodarki ściekowej realizowanych w aglomeracjach ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych o OW-2 Zadania z zakresu ochrony wód  Gospodarka Wodna o GW-3 Budowa i przebudowa urządzeń oraz obiektów hydrotechnicznych poprawiających bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, a także usuwanie skutków powodzi o GW-4 Poprawa jakości wody pitnej poprzez budowę, przebudowę i remont stacji uzdatniania wody o GW-5 Wspieranie zadań związanych z działaniami na rzecz ochrony terenów zurbanizowanych przed wodami podsiąkowymi i opadowymi o GW-6 Zadania z zakresu gospodarki wodnej  Ochrona Atmosfery o OA-8 Poprawa jakości powietrza na terenie województwa mazowieckiego - ograniczenie emisji zanieczyszczeń poprzez modernizację kotłowni o OA-9 Wspieranie instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii

91

o OA-10 Wspieranie zadań z zakresu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz oszczędności energii cieplnej o OA-11 Modernizacja oświetlenia elektrycznego  Ochrona Ziemi o OZ-12 Budowa i rozbudowa instalacji służących zagospodarowaniu odpadów w ramach Planu gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego o OZ-13 Przedsięwzięcia związane z zamykaniem i rekultywacją składowisk o OZ-14 Usuwanie i unieszkodliwianie azbestu na terenie województwa mazowieckiego  Edukacja Ekologiczna o EE-16 Organizacja szkolenia, warsztatu, konferencji, seminarium w zakresie edukacji ekologicznej i ochrony przyrody o EE-17 Wspieranie rozwoju terenowej infrastruktury edukacyjnej  Ochrona Przyrody o OP-18 Zadania z zakresu ochrony przyrody o OP-19 Wykonanie uproszczonych planów urządzania lub inwentaryzacji stanu lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa o OP-20 Usuwanie barszczu Sosnowskiego na terenie województwa mazowieckiego  Zapobieganie Zagrożeniom Środowiska i Poważnym Awariom oraz Usuwania ich Skutków o NZ-21 Zapobieganie zagrożeniom środowiska i poważnym awariom oraz usuwanie ich skutków poprzez zakup samochodów pożarniczych oraz sprzętu ratowniczego

6.3 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ) Krajowy program wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie i adaptację do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczne. Głównym źródłem finansowania Programu są środki unijne z Funduszu Spójności. Najważniejszymi beneficjentami Programu są podmioty publiczne (w tym jst) oraz podmioty prywatne (przede wszystkim duże przedsiębiorstwa).

W ramach Programu realizowanych będzie 10 osi priorytetowych:

1. Zmniejszenie emisyjności gospodarki

92

2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu 3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego 4. Infrastruktura drogowa dla miast 5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce 6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach 7. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego 8. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury 9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury i rozwoju zasobów kultury 10. Pomoc techniczna

Zakres finansowania w obszarze energetyki i środowiska przedstawiono poniżej.

I Oś priorytetowa - Zmniejszenie emisyjności gospodarki:

 produkcja, dystrybucja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE), np. budowa, rozbudowa farm wiatrowych, instalacji na biomasę bądź biogaz,  poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym,  rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji, np. budowa sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia.

II Oś priorytetowa - Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu:

 rozwój infrastruktury środowiskowej (np. oczyszczalnie ścieków, sieć kanalizacyjna oraz wodociągowa, instalacje do zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym do ich termicznego przetwarzania),  ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, poprawa jakości środowiska miejskiego (np. redukcja zanieczyszczenia powietrza i rekultywacja terenów zdegradowanych),  dostosowanie do zmian klimatu, np. zabezpieczenie obszarów miejskich przed niekorzystnymi zjawiskami pogodowymi, zarządzanie wodami opadowymi, projekty z zakresu małej retencji oraz systemy zarządzania klęskami żywiołowymi.

93

6.4 Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego W ramach RPO WM na lata 2014-2020 promowane będą projekty wspierające tzw. inteligentne specjalizacje regionu, czyli obszary o największym potencjale rozwojowym, do których zaliczono: wysoką jakość życia, bezpieczną żywność, inteligentne systemy zarządzania oraz nowoczesne usługi dla biznesu.

Projekty w zakresie środowiska będą mogły być realizowane przede wszystkim w ramach osi:

• IV - Przejście na gospodarkę niskoemisyjną, w tym: o wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, o wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym, o promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu; • V - Gospodarka przyjazna środowisku, w tym: o wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń, przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami, o inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie, o zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego, o ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program „Natura 2000” i zieloną infrastrukturę; • VI - Jakość życia – w tym projekty związane z termomodernizacją (w ramach rewitalizacji)

94

• VII - Rozwój regionalnego systemu transportowego – w tym projekty związane z rozwojem transportu kolejowego (ograniczenie hałasu).

Maksymalny wkład środków UE na Mazowszu nie może przekroczyć 80% wartości projektu.

6.5 Program LIFE Jedyny instrument finansowy Unii Europejskiej poświęcony wyłącznie współfinansowaniu projektów z dziedziny ochrony środowiska i klimatu. Jego głównym celem jest wspieranie procesu wdrażania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja unijnej polityki w tym zakresie, a także identyfikacja i promocja nowych rozwiązań dla problemów dotyczących środowiska w tym przyrody.

Program LIFE na lata 2014-2020 podzielona no dwa podprogramy: na rzecz środowiska oraz na rzecz klimatu. Obszary priorytetowe Programu przedstawiają się następująco:

Program na rzecz środowiska:

 ochrona środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami  przyroda i różnorodność biologiczna  zarządzanie i informacja w zakresie środowiska

Program na rzecz klimatu:

 ograniczenie wpływu człowieka na klimat  dostosowanie się do skutków zmian klimatu  zarządzanie i informacja w zakresie klimatu

Wśród pozostałych funduszy i programów, mogących stanowić źródło finansowania w ramach zadań związanych z ochroną środowiska, wymienić można m.in.:

 środki norweskie i EOG – Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy (fundusze norweskie), w ramach których funkcjonują Programy Operacyjne: „Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów”, „Wzmocnienie monitoringu środowiska oraz działań kontrolnych”, „Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii”.  Bank Ochrony Środowiska – oferuje kredyty na rzecz inwestycji proekologicznych,

95

 Bank Gospodarstwa Krajowego – stanowi ważne ogniwo w zakresie finansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska, w tym rynku oszczędności energii.

7 System realizacji Programu Ochrony Środowiska

7.1 Monitoring i kontrola realizacji Programu Ochrony Środowiska Stały monitoring jest podstawowym źródłem informacji, w oparciu o które ocenić można, czy stan środowiska ulega poprawie czy pogorszeniu. Stanowi także oceny efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Rozróżniamy dwa rodzaje monitoringu:

 monitoring stanu środowiska,  monitoring polityki środowiskowej.

Obydwa typy monitoringu są ze sobą ściśle powiązane. Monitoring stanu środowiska jest wykorzystywany w definiowaniu polityki ochrony środowiska. W okresie wdrażania niniejszego programu, monitoring także będzie stosowany do uaktualnienia polityki ochrony środowiska. Celem monitoringu jest zwiększenie efektywności polityki środowiskowej poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących jakości środowiska i zachodzących w nim zmian. Informacja o stanie środowiska jest niezbędna do określania priorytetów ochrony środowiska, do monitorowania, egzekwowania i przestrzegania przepisów ochrony środowiska, do integrowania polityki. Powinien służyć zarówno organom decydującym, jak i społeczeństwu, sektorowi prywatnemu, pozarządowym organizacjom ekologicznym i wszystkim zainteresowanym grupom.

Poniższa tabela przedstawia harmonogram wdrażania programu ochrony środowiska dla Gminy Maciejowice.

96

Tabela 19: Harmonogram wdrażania programu ochrony środowiska dla Gminy Maciejowice (opracowanie własne)

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024

Monitoring stanu środowiska

Monitoring polityki środowiskowej Mierniki efektywności Programu

Ocena realizacji planu operacyjnego Raporty z realizacji Programu

Ocena realizacji celów i kierunków działań Aktualizacja Programu ochrony środowiska

7.2 Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska Program Ochrony Środowiska dla Gminy Maciejowice zostaje przyjęty do realizacji na podstawie uchwały Rady Gminy. Efektywna realizacja i zarządzanie niniejszym programem wymaga dużego zaangażowania administracji samorządowej, a także współpracy pomiędzy wszystkimi instytucjami (organizacjami) zaangażowanymi w zagadnienia ochrony środowiska.

Za wdrażanie programu odpowiedzialne są władze Gminy Maciejowice, które powinny wyznaczyć koordynatora realizacji programu. Taką rolę, w imieniu Wójta Gminy Maciejowice, pełni referat posiadający w zakresie swoich obowiązków zagadnienia z zakresu ochrony środowiska. Koordynator będzie ściśle współpracował z Radą Gminy, przedstawiając okresowe sprawozdania z realizacji programu.

W latach 2016-2020 koordynator realizacji Programu co dwa lata oceniał będzie postęp w zakresie wdrażania zaplanowanych działań, a pod koniec 2020 r. nastąpi ewentualna ocena rozbieżności między celami zdefiniowanymi w Programie i analiza przyczyn tych rozbieżności. Wyniki oceny będą stanowiły wykładnię dla kolejnego Programu, w którym zostaną zdefiniowane cele i zadania.

97

Program będzie wdrażany przy udziale wielu partnerów, wśród których należy wymienić:

 poszczególne wydziały Urzędu Gminy,

 podmioty gospodarcze,

 instytucje kontrolujące,

 organizacje pozarządowe,

 rolników,

 nauczycieli,

 mieszkańców,

 zarządców dróg,

 i innych.

Wszystkie jednostki będą musiały ze sobą współpracować poprzez stałą wymianę informacji i wiedzy. Jednocześnie każdy z partnerów powinien być informowany o postępach we wdrażaniu Programu. W celu usprawnienia tych działań zaleca się opracować szczegółowy harmonogram spotkań partnerów uczestniczących we wdrażaniu Programu. Bardzo ważna jest również współpraca z sąsiednimi gminami i miastami, bowiem zagrożenia dla środowiska mają pochodzenie lokalne, ale mogą one oddziaływać także na znacznie większych obszarach. Stąd też wynika potrzeba rozwiązań tych problemów w oparciu o współpracę międzygminną, np. w zakresie gospodarki wodnej i odpadami. Współpraca taka, oprócz pozytywnych efektów dla środowiska może przynieść także korzyści ekonomiczne.

Aktywność społeczna wspierana jest również poprzez niezależną prasę ekologiczną, różnorodne wydawnictwa, programy telewizyjne, akcje edukacyjne i promocyjne oraz Internet. Duże znaczenie dla ekspansji obywatelskiej aktywności ma nowe ustawodawstwo stwarzając powszechny dostęp do informacji o środowisku i procedury udziału społeczeństwa w zarządzaniu środowiskiem (ustawa Prawo Ochrony Środowiska).

98

8 Streszczenie w języku niespecjalistycznym Program ochrony środowiska dla Gminy Maciejowice został sporządzony w celu realizacji na szczeblu gminy polityki ochrony środowiska zbieżnej z najważniejszymi dokumentami strategicznymi i programowymi (krajowymi, wojewódzkimi i powiatowymi).

We wstępie przedstawiono cel i zakres opracowania, podstawy prawne oraz wykazano spójność opracowania z obowiązującymi dokumentami strategicznymi na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Kolejnym etapem była krótka charakterystyka Gminy Maciejowice pod kątem położenia, liczby ludności, działalności gospodarczej oraz infrastruktury technicznej i transportowej.

W rozdziale trzecim przedstawiono ocenę stanu środowiska na terenie gminy dla 10 obszarów interwencji (ochrona klimatu i jakości powietrza, zagrożenia hałasem, pola elektromagnetyczne, gospodarowanie wodami, gospodarka wodno-ściekowa, zasoby geologiczne, gleby, gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, zasoby przyrodnicze, zagrożenia poważnymi awariami). Dla każdego z obszaru zidentyfikowano stan obecny, wykazano główne zagrożenia oraz zaplanowano główne cele i kierunki interwencji. Cele i kierunki interwencji Gminy Maciejowice w zakresie ochrony środowiska są zgodne z celami przyjętymi w opracowaniach dla powiatu garwolińskiego i województwa mazowieckiego. Podsumowaniem rozdziału jest analiza SWOT (mocne strony, słabe strony, szanse i zagrożenia), która stanowi podstawę do wyznaczanie działań naprawczych w zakresie ochrony środowiska.

W kolejnych rozdziałach przedstawiono system realizacji programu. Wskazano możliwe źródła finansowania działań w zakresie ochrony środowiska w Gminie Maciejowice, procedury monitoringu oraz wykaz interesariuszy zaangażowanych w prace nad Programem.

99