Nº 1.147 Pepe Carreiro Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Todos Ano XXVII - IV Xeira os negocios da Deputación de Pontevedra FUNDADO EN 1907

(Páx. 2 e 3) 1,75 euros

O goberno central condena o estaleiro de Fene Anxo Quintana (Páx. 17) Anxo Quintana

Pérez Oia analiza as eleccións nos EE UU ‘A xente quere cambio (Páx. 21) mais tamén

Así foron Radio 5 que Galiza os ‘Felices oitenta’ pásase ao galego (Páxs. 14 e 15) (Páx. 16) sexa respectada’

O PROXECTO DE ORZAMENTOS PRESENTADO POLO GOBERNO autónomo evidencia o fracaso da política do PP, máis alá de inter- pretacións e campañas propagandísticas. Significan o incumpri- mento dos obxectivos que se puxeron a si mesmos ao comezo des- ta lexislatura: que o PIB galego medrase medio punto por riba da media estatal para lograr a confluencia. Agardando saber os datos do 2004, nos dous anos anteriores o PIB galego quedou por baixo da media estatal nunha décima. Nos orzamentos do 2005, cuxo pro- xecto vén de ser presentado, xa desiste deste obxetivo e marca un crecimento de tan só dúas décimas maior que o da media do Esta- do. Un 3,2 fronte a un 3 por cento, que o mesmo Mariano Raxoi non considera realista pola suba do petróleo. Tamén evidencia o errado dunha política de déficit cero imposta por José María Aznar e acatada por Manuel Fraga, mentres outras comunidades e estados aplicaron de xeito flexíbel mesmo o Plano de Estabilidade imposto pola UE. O endebedamento de 129 millóns de euros aprobado po- lo Goberno autónomo demostra o errado desa política, pero tamén outras dúas consideracións: que non é suficiente o que recada a Xunta e que non recibe o necesario do goberno central. Ao mesmo tempo semella indicar que a mobilización social logo da catástrofe do Prestige e as próximas eleccións pesan máis na política do PP que as necesidades concretas de Galiza, xa evidentes en anos ante- riores e que só agora semellan atender en parte, pois o incremento do gasto social está por debaixo da media da medra orzamentaria.♦

TRISTANO MORRE ANTONIO TABUCCHI

As cen palabras preferidas A NOVELA DUN SÉCULO. da lingua galega A experiencia humana do século XX en clave narrativa (Páx. 24) coa mesma mestría e seducción que en novelas anteriores. PACO VILABARROS PACO Ano XXVII O presidente da Deputación de Pontevedra pasa de vixilante a millonario Todas as empresas relacionadas Do 21 ao 27 de outubro 2004 con Rafael Louzán N¼ 1.147

PERFECTO CONDE Quen forma o Clan de Ribadumia? Cantos em- dico do presidente do PP ponteve- pregados da Deputación de Pontevedra teñen drés pode comezar polo Conce- grandes empresas? Como pasou Rafael Lou- llo de Ribadumia. O xuíz cha- zán de vixilante a millonario? O calvario xurí- mou a declarar a sete concelleiros.

O pasado 14 de outubro, a Cade- ten mesmo alugado maquinaria de Nepotismo a barullo na Ser difundiu unha información obra á institución provincial. Des- que puxo a provincia de Ponteve- ta empresa son socios Xesús Pom- Louzán foi colocando na institu- dra no punto de mira da expecta- bo Vidal e a súa muller, Lourdes ción provincial un bo número de ción estatal. Segundo a emisora de Varela Cousido, que teñen como membros da súa propia familia e radio que forma parte do Grupo administradora á súa filla Patricia varios veciños de Ribadumia, até Prisa, a Deputación que preside Pombo Varela, o chofer persoal de o punto de que hoxe o “clan de Rafael Louzán, tamén presidente Louzán, Marcos Galiñanes, e a Er- Ribadumia” é moi importante na provincial do PP, só no último ve- nesto Otero, tamén socio de Pavi- Deputación. Salomé Peña, actual rán, pagou máis de tres millóns de mentos de Meaño e dono de Otero alcaldesa deste concello do Sal- euros ás empresas Construcciones Forestal. nés, non conseguiu ter un salario Sisan e Pavimentos de Meaño en oficial polo seu cargo (en Riba- concepto de obras e contratos de Tinglado de empresas dumia hai 7 concelleiros do PP, 7 subministración. de Nené Barral e 1 do BNG), e Dáse a casualidade de que Segundo varias fontes consultadas Louzán nomeouna asesora da Construcciones Sisan, SL está por A Nosa Terra, Rafael Louzán Deputación cun salario anual de sendo xestionada persoalmente está directamente vencellado non 27.000 euros. Dous irmáns da por Óscar Miniño Otero, compa- só con estas dúas empresas senón muller de Louzán, Xosé e Xoán ñeiro da ex secretaria de Louzán, polo menos con outras nove máis Cores Fernández, están empre- e Pavimentos de Meaño, S.L. foi que tamén manteñen diversas rela- gados na finca Areeiro da Depu- creada polo chofer persoal do cións coa Deputación. Unha delas tación, o primeiro, e no Sanato- presidente da Deputación, Mar- é Inverumia, SL, formada pola rio da Lanzada, o segundo. Sil- cos Galiñanes Varela, que com- muller de Louzán, María Teresa via Méndez Troncoso, cando era parte poderes nesta empresa cun Cores Fernández, e por Xosé Ra- noiva de Xoán Cores, tamén foi tío seu, peón de maquinaria da món Saerantes Vázquez. Iniciou destinada ao mesmo sanatorio. Deputación de Pontevedra. Cons- as súas actividades en 1992. Daniel Meaño Cores, primo trucciones Sisan. S.L. fixo varios No ano 2000 tamén se puxo a da muller de Louzán, atopou tra- campos de fútbol municipais e re- andar a empresa Obras, Trans- ballo na Cidade Infantil Príncipe modelou inmóbeis. Só no período portes y Construcciones Fonte- Felipe, igual que Xosé Abuín que foi de abril a agosto deste fría, SL, da que son socios Patri- Álvarez, fillo da tenente alcalde ano, cobrou da Deputación 1,2 cia Pombo, socia á súa vez de de Ribadumia, Lidia Álvarez millóns de euros. Os seus socios Pavimentos de Meaño, e o seu Ares. Outra filla desta última, Pi- son Ernesto Otero Cascallar e pai Xesús Pombo. lar Abuín, foi colocada de telefo- Óscar Miniño. Otero tamén re- En 1997, Óscar Miniño –vé- nista, e o marido da tenente-al- presenta a empresa Otero Fores- xase tamén Construcciones Sisan caldesa, Xosé Collazo, tamén es- tal, SL, que lle contrata á Xunta e Galiagro, SL– e outros socios tá na Cidade Infantil Príncipe diversos traballos forestais. formaron Grovelar Asesoría In- Felipe, igual que o presidente Pavimentos de Meaño, SL, mobiliaria, SL, con sede en San- das Xunvetudes do PP en Riba- que iniciou as súa actividades en xenxo. No mesmos domicilio de des en Ribadumia no 2001, e ne- Celta, Rafael Louzán ten intere- dumia, Alberte Rodríguez. 1995 e inicialmente tivo entre os Vilalonga, Sanxenxo, no 2000, la repítense como socios dous ses tamén en dúas bodegas máis A directora desta Cidade In- seus participantes a un irmán do ex apareceu Playa Espiño, SL. dos personaxes anteriores, Ernes- que producen albariño: Regina fantil, Zoila Paz Dacosta, foi no- alcalde de Ribadumia Xosé Ra- Un ano máis tarde, en 2001, to Otero e Miniño, xunto a David Viarium, en Sober, e Bodegas meada para este cargo cando era món Barral Martínez, Nené Barral, o actual alcalde de Cambados, Castro Mougán. O viño da deno- Villarei, pegada á vía rápida do unha licenciada cuxa única expe- varias veces procesado por contra- Xosé Manuel Cores Tourís, e minación de orixe Rías Baixas Salnés. No caso dunha destas bo- riencia laboral fora ter sido soco- bando de tabaco e narcotráfico, é a Óscar Miniño formaron Galia- que produce esta bodega é o que degas, concretamente en Agnus rrista na Illa de Arousa. Até a súa maior contratista das obras da De- gro, SL, empresa relacionada se ofrece en todas as recepcións Dei, algunhas fontes supoñen a chegada, este importante centro putación, construíu varios tramos con Bodegas Agnus Dei, na que oficiais da Deputación Provincial existencia de irregularidades pontevedrés, que alberga perto de de estradas provinciais e ocúpase ten que ver o presidente do Celta de Pontevedra. Miniño está aínda contábeis que poderían significar 200 rapaces e rapazas con proble- da conservación de moitas vías de Vigo, Horacio Gómez. presente nunha empresa máis, a declaración de beneficios por mas de desarraigamento familiar, públicas, tanto de carácter urbano Coto Mayor, SA Bodegas Ag- Algorada Gallega, SL. un volume mesmo superior ao de problemática xudicial, droga, como interurbano. Esta empresa nus Dei iniciou as súas activida- A través do presidente do facturación real. Continúa na páxina seguinte

Redacción: Negro, V.M. Vázquez Portomeñe, Pazos, X.M. Eyré Val, Xesús Piñeiro, ÚLTIMA PÁXINA: X.R. Pousa, X.A. Redacción e Administración: Xan Carballa, Manuel Veiga, Horácio A. Gato Soengas, Suso de Toro, Lois Manuel Vilar, Lupe Gómez, Xavier Gaciño, Fran Alonso, Manuel Cidrás. Príncipe 22, baixo. 36202 Vigo. Vixande, César Lorenzo Gil, Mar Barros, Diéguez, Antón Grande, Xavier López, Seoane, Adolfo Boado, Xosé Freire, Apartado 1371. 36200 Vigo Rubén Valverde, Paco Vila Barros Manuel Lugrís, Xosé M. Añel, Marcos Valcárcel, Rodolfo Dacuña, Fotografía: Andrés Panaro, Xosé Marra. Edita: (Fotografía), Perfecto Conde. Manuel Rivas, Carlos Aymerich. Xesús González Gómez, Gonzalo Vilas, Edición Electrónica: Promocións Culturais Galegas S.A. www.anosaterra.com Franck Meyer, Heitor Mera Herbello, Ilustración: Edicións Especiais: SOCIEDADE: X. Vázquez Pintor, Xavier Xosé M. Buxán Bran, Marta Dacosta, Xosé Lois, Pepe Carreiro, Calros Silvar, Consello de Administración: Xosé Enrique Acuña. Queipo, Henrique Harguindey. Teléfonos: Xosé Valiñas, Damián Villalaín, Xerardo Gonzalo Vilas, Suso Sanmartín, REDACCIÓN: PRESIDENTE: Deseño de Maqueta: ECONOMÍA: Manuel Cao, X.F. Pérez Oia, Pardo de Vera, José Viale Moutinho. Ana Pillado Vega, Hermo, Garrincha, 986 433 886 - 222 405. Xosé Fernández Puga. Xoselo Taboada. Xosé García. Uxía e Brais, Roi Cagiao. Fax 986 223 101. VOGAIS: FIN DE SEMANA: Francisco Carballo, PENÍNSULA: G. Nuno de Faria, Manuel ORREO LECTRÓNICO Cesáreo Sánchez Iglesias, Marga Romero, César Varela, Xefe de Publicidade: C E : Coordenación Humor Gráfico: Lombao, Daniel Álvarez, A. Marqués. [email protected] Xosé Mª Dobarro, Manuel Mera, Picho Suárez. Xurxo F. Ledo, Francisco A. Vidal, Carlos Martínez Muñoz Manuel Veiga, Xan Carballa, Miguel MUNDO: Xulio Ríos, Moncho F. Leal, Antón Patiño Regueira, Rudesindo [email protected] ADMINISTRACIÓN, SUBSCRICIÓNS E PUBLICIDADE: Barros e Bieito Alonso. Colaboradores: Gustavo Luca de Tena, Ignacio Soutelo, Irmandade dos Vinhos, Xosé 986 433 830* Xefa de Administración: SECRETARIO: GALIZA: Bieito Iglesias, X.L. Franco Ramonet, Ramón Chao. Miranda. Blanca Costas Imprenta: E.C. C-3 1958. Xan Piñeiro. Grande, Abelardo Vázquez, X.L. Muñoz DEPORTES: Manuel Pampín. Portabales, Martina F. Bañobre, X.C. LECER: Xesús Vaamonde Cid. Subscricións: Depósito Legal: C-963-1977 . Director: Garrido Couceiro, X.M. Sarille, Miguel CULTURA: Ramiro Fonte, Vítor Vaqueiro, Lola Fernández Puga Afonso Eiré López. Barros, Xesús Veiga, Mª Pilar Garcia Pilar Pallarés, Carme Vidal, Celso López [email protected] ISSN: 0213-3105. N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

Vén da páxina anterior etc., sempre foi rexido por profe- sionais de recoñecida solvencia O clan de Ribadumia que proviñan moitas veces do campo da inspección educativa. Na cidade do Lérez é como se Agora, a directora da Cidade In- se abrise a guerra dos “dossie- fantil comenza a ser coñecida por res” e o presidente da Deputa- acompañar a Rafael Louzán nas ción é o protagonista principal súas viaxes a América. de todos eles. Xa é moita a xente que pregunta que está a Pazo dos Mendoza pasar co presidente provincial do PP e da Deputación. A comenzos deste ano, o presi- Quen é realmente o polí- dente da Deputación deulle moi- tico que agora está na pico- to bombo o anuncio da compra ta? Rafael Louzán naceu en do pazo dos Mendoza, no centro Ribadumia o 21 de novem- de Pontevedra, a Cajamadrid. bro de 1967. Está a piques de Louzán presumiu de ter pagado cumprir, polo tanto, 37 anos. polo inmóbel menos cartos dos Se miramos só a súa folla que no seu día investira a entida- académica, é un auténtico de de aforro na súa adquisición. “boina” do PP. En materia de O que non contou polo miúdo e títulos non pasou de gradua- cómo se plasmou a operación de do escolar, título que algúns compra-venda. din que nin sequera conse- A Deputación negociou con guiu, senón que se quedou Cajamadrid a adquisición do ci- nunha simple certificación tado edificio en pouco máis de 3 de escolaridade. millóns de euros, pero a opera- Aos 16 anos empezou a ción concretou tamén coa mes- traballar para un dos “clási- ma entidade un refinanciamento cos” do contrabando galego, da súa débeda que leva consigo Xosé Ramón Barral Martí- importantes beneficios para Ca- nez, Nené, que o tivo ao seu jamadrid. O que reluciu, polo servizo no Concello de Riba- Desde este edificio, Rafael Louzán non só preside a Deputación de Pontevedra. Tamén argalla o funcionamento de varias em- tanto, non foi só o ouro. dumia cando foi alcalde, co- presas que non lle son alleas. Por outra parte, en Ponteve- mo ordenanza, e nunha em- dra hai algún político que sospei- presa concesionaria de Ford ta que o destino que lle vai dar en Vilagarcía de Arousa. Nun Louzán ao pazo dos Mendoza concurso-oposición gañou non está tanto en empregalo co- unha praza de “alguacil para mo centro de actividades cultu- instalacións deportivas” a pe- rais como en convertelo en “es- sar de que tivo peor puntua- caparate” dos viños de denomi- ción que outro concursante nación de orixe Rías Baixas, e os por non resolver un problema que así pensan fan lembrar que aritmético elemental e come- no “tinglado” empresarial do ter nove faltas de ortografía presidente da Deputación hai nun ditado. tres empresas bodegueiras que Convertido en “home de van camiño de representar unha Nené” en Ribadumia, saíu alta proporción do albariño que elixido concelleiro e foi no- se produce en Galiza. meado tenente alcalde en 1995. Neste ano, Nené Barral O novo Museo de Pontevedra pediulle ao daquela secretario xeral do PP, Xosé Cuíña, can- Tamén no centro de Pontevedra, do era presidente da Deputa- están en marcha as obras de ción Manuel Abeledo, que fi- construción do novo edificio que xesen a Louzán deputado, vi- albergará o importante Museo cepresidente e secretario pro- Provincial de Pontevedra. Fó- vincial do partido. Abeledo, ronlle adxudicadas a Dragados, sen embargo, nunca tivo un agora ACS, despois dunha polé- bo concepto do actual presi- mica descualificación que lle fi- dente da Deputación. xo a Deputación á empresa gale- Tendo como socio a Sia- ga Construtora San José, S.A. no, irmán de Xosé Ramón A Deputación comprou o Pazo dos Mendoza a Caja Madrid mediante uknha operación financeira que non foi ben explicada. Nalgún dos “dossieres” que co- Barral, iniciose na actividade menzaron a circular sobre Rafael empresarial formando unha Louzán –dalgún deles ten coñece- empresa adicada a cortar ma- mento o presidente da Xunta, Ma- to que tiña a súa sede na casa nuel Fraga– dise que a adxudica- da nai de Louzán, e que logo ción destas obras puido ser prepara- lle transferiu á súa muller, da nunha cea que tivo lugar na casa María Teresa Cores, e a Xe- do alcalde de Nigrán a última vez sús Pombo, condutor dunha que xogou o Real Madrid en Vigo. apisonadora da Deputación, Nesa cea terían estado Florentino hoxe excedente e formando Pérez, presidente do Real Madrid e parte de varias das empresas da construtora ACS, Horacio Gó- coas que está vencellado Ra- mez e Rafael Louzán. O presidente fael Louzán. pontevedrés teríalle ofrecido ao de Con este curriculum ini- ACS facilitarlle a adxudicación das cial, o de Ribadumia chegou obras do novo Museo de Ponteve- á presidencia da Deputación dra coa condición de que unha das cunha experiencia que, se- empresas do seu contorno, Pavi- gundo varias fontes, lle pui- mentos de Meaño, SL, fose elixida do servir para ir conforman- para subcontratar unha boa parte do un complicado “tinglado” das obras. Sen entrar na posíbel ve- de intereses persoais e em- racidade desta versión, o que hoxe presariais que non é alleo á é un feito comprobado é a partici- implantación dun auténtico pación de Pavimentos de Meaño na sistema de clientelismo polí- construción do edificio museístico. tico. Son varias as persoas Aínda o pasado martes, 19 de outu- que afirman que Louzán lle bro, cando en Pontevedra chovía a deu a moita xente o seguinte rachar, vehículos e traballadores consello: “Ti compra unha desta empresa podían ser observa- máquina, a que sexa, e logo dos (ver fotografía) no terreo no xa che contrataremos algún PERFECTO CONDE que están en marcha as obras.♦ traballo na Deputación”.♦ Obras para a construción do novo Museo de Pontevedra. Ano XXVII sta segunda feira, 18 de outubro, un Vivimos no mellor xornal español informaba sobre o ter- dos mundos posíbeis” Eceiro Foro Social Europeo celebrado A esquerda en Londres no Alexandra Palace de Londres dicindo que Felipe González se reunira alí “a esquerda da esquerda da es- querda” para discutir durante catro dias sobre CAMILO NOGUEIRA “a maneira de construír un mundo mellor, re- negar do capitalismo, criticar a George Bush Crónica do Foro Social Europeo de Londres, cita da altermundializa- e Tony Blair e manifestarse unha vez máis

Do 21 ao 27 de outubro 2004 ción oposta ao sistema de dominación mundial do diñeiro e a guerra. contra a guerra do Iraq”. Deixando á parte a intención irónica do texto, estas cuestións responden a unha parte do programa tratado. dea e non falando aquí en Londres”. O mé- A guerra dos EE UU e do Reino Unido no Mais a información ignorou cuestións con- rito da súa presenza na capital británica fi- Iraq ocupou un lugar sobranceiro nas sesión N¼ 1.147 A literatura de cretas fundamentais. A aquelas sumáronse en cou en evidencia ao falar desde a mesma plenarias, constituíndo o centro de atención Londres os grandes retos da globalización e mesa que representantes palestinos tan des- principal na manifestación que tivo lugar o galegos florece en a pobreza, a privatización de servizos públi- tacados como Mustapha Bargoutti, que re- domingo, 17, desde Russell Square a Trafal- América. Cesar Aira cos esenciais, a política da Organización clamando a independencia do Estado de Pa- gar Square. As críticas ás posicions da derei- Mundial de Comercio ou do Fondo Moneta- lestina non aforraron ningún dos seus argu- ta neoconservadora militarista dos EE UU de na Arxentina. Os rio Internacional, mentos contra o apartheid e o afán destrutor Bush, foron acompañadas polos berros con- finados Roberto a soberanía ali- de Israel, reclamando sancións interna- denatorios da política do primeiro ministro mentaria dos paí- cionais contra este Estado. No Foro, a cues- Blair, respondendo ao sentimento maioritario Bolaño en Chile, ses, particular- ‘A Unión tión palestina foi xustamente situada no da xente no Reino Unido. Nos debates do fo- Monterroso en mente do tercei- Europea foi centro dos problemas mundiais, como un ro foi demandada a constitución dun tribunal ro mundo, o pro- conflito sen cuxa resolución non se poderá propio, no que a imaxe do Tribunal Russel Guatemala e Rómulo blema do petró- vista no Foro derrotar o militarismo imperialista e o fana- fosen xulgados por crimes contra a humani- Gallegos en leo, a mudanza tismo terrorista. Continúa na páxina seguinte climática e o de- Social Europeo Venezuela. Iso sen senvolvemento como un factor GONZALO contar os portugueses sustentábel, a in- migración en Eu- necesario na Borges en Bos Aires e ropa, o racismo, construción Dos Pasos en Nova a relación co mundo islámico, York. a discriminación doutro mundo da muller e o seu contra á papel no mundo, os dereitos dos globalización Anda a Audiencia traballadores e o desemprego, os ultraliberal” Nacional detras de servizos públicos fronte á privati- Arzak, Arguiñano e zación, os me- outros cociñeiros dios de comuni- cación e moi es- famosos por pagarlle pecialmente a agresión de Israel contra o po- o imposto bo de Palestina e de Rusia en Chechenia. To- dos retos vitais para a humanidade. revolucionario a ETA. Reflexionando sobre os problemas que Despois poderían ir nos afectan, non se mantiveron alí posicións sectarias nin obstinadas, senón propostas ne- xa a pola dianteira cesarias e posíbeis, que poden formar parte do Athletic, a dun programa altermundialista querido pola maioría. Protagonizado por milleiros de per- distribuidora de soas da esquerda alternativa europea, de mo- pacharán e as corais vementos sociais e culturais transformadores, o debatido forma parte dun programa demo- que gravaron: Desde crático que distinguiría a esquerda de hoxe Santurce a Bilbao voy fronte ás posicións reaccionarias e militaristas da dereita autoritaria, o que fai inexplicábel a por toda la ría... práctica ausencia de representantes significa- tivos da esquerda institucional europea. No debate sobre o futuro de Palestina, o piloto Yonathan Shapira que encabezou a Entre as moitas revolta dentro do Exército de Israel contra as accións asasinas do seu Estado, conde- técnicas que antes os nou a inxusta e iléxitima guerra do goberno galegos dominaban e presidido por Sharon e defendeu a necesida- de da paz e o recoñecemento do Estado pa- agora ignoran está a lestino. Sharon preferiría terme “alí na ca- de conducir paraugas. Cartas Lembremos entón os aspectos Sobre rodas A Arcadia fulas de Juan Ramón Jiménez en A nova TVE Platero y yo– e converte o seu au- fundamentais. En A selección catalá de hoquei so- de Rudesindo Soutelo tor nunha especie de bardo, está Coido que hai moita mentira nesa primeiro lugar, non bre patíns afronta a súa primeira claro, mais da altura do que saía suposta revolución da Televisión competición oficial no mundial Veño de ler entre sorprendido e ex- nas aventuras de Astérix, tan Española. É certo que se colocaron se debe levar o B que se celebra en Macau. hausto a columna de Rudesindo chumbizo e insoportábel que novos programas na grella dignos paraugas dereito O traballo dos estamentos fede- Soutelo do número 1.146 d’ANo- acababa sempre cun pano na boca, de ser vistos, con atención a temas rativos deu como froito este soño sa Terra. Nunca pensei que unha ben atado na copa dunha árbore. importantes mais non tratados ha- coma se fose a cruz tan ansiado polos deportistas cata- sección que acertadamente tratou Se acepta un consello dun lec- bitualmente nas ondas hertzianas, nunha procesión. O láns, toda Catalunya vai vibrar coa no pasado crítica de música culta e tor habitual das súas críticas, deixe caso do sexo, o debate ou os li- súa selección xa que poderá seguir até certa prosa sarcástica contra o xa esa ansia por epatar e ficar dian- bros. Mais que o doce sabor da to- paraugas debe ir os partidos en directo pola TV3, poder, puidese ser aproveitada po- te de todo o mundo coma un sabe- na non nos impida ver que o leite apoiado no que mercou os dereitos de televi- lo autor para deitar todos os seus chón e siga deleitándonos con reco- está a piques de se cortar. É inau- sión deste evento deportivo. E nos impulsos narrativos. Esa Arcadia mendacións e vieiros para aprovei- dito que se siga emitindo o progra- ombreiro. Esta que?, nin federacións nin deportis- que debuxa con eses adxectivos tarmos a música culta, tan denosta- ma Saber vivir, que presenta Ma- postura permite unha tas e xa case nin afeccionados pedi- pasados de moda e a bobaría habi- da, como ben di vostede polo poder nuel Torreiglesias con ese estilo mos a nosa selección, selección de tual de certa esquerda de facernos público, tan ignorada por moitos tan de cura de seminario menor, de ♦ mellor visibilidade algo, do que sexa pero xa!♦ crer en mundos utópicos cae en sa- que si precisamos da súa guía. doutor Kellogg, disposto a facer- dianteira, fai que ca rota e fai inútil outros acertos nos un enema en calquera momen- XERMÁN PÉREZ pasados. O texto parece feito por RAMÓN GARCêA to. Os seus consellos de saúde pa- canse menos o brazo (LOURENZÁ) un neno no colexio –iso si, con ín- (SANTIAGO) recen da Enciclopedia Sopena que N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

Vén da páxina anterior e, sobre todo, evita dade os responsábeis de guerras como as do Iraq, Palestina ou Chechenia. Queijo, pão e vinho que nos mollemos por A Unión Europea estivo presente en tras, cousa que debates determinantes do carácter do Fo- ro Social. As posicións sustentadas partí- NEMÉSIO BARXA actualmente sucede a an da necesidade da construción dunha cotío. (Continuará). Europa dos pobos e dos cidadáns, unha Vinhos, pão de Cea e bons queijos galegos. A melhor combi- Europa democrática, política e social, como unha alternativa pola paz fronte ao naçom para degustar a gastronomia propriamente autóctona. hexemonismo agresivo dos EE UU. Os sábado 16 de Outubro, em Silheda e español incluso em actos celebrados na Galiza; participantes mantiñan unha posición ne- nas instalacións da Semana Verde de dos celebrados fora do nosso país sô têm ex- O xuíz de Lugo que gativa sobre a deriva actual da UE, do- OGaliza, dentro do Salón de Turismo, plicazóm o emprego do espanhol quando se re- minada polos intereses dos estados e po- Deportes y Desarrollo Rural, celebrou-se o alizan no territorio do estado, mas incluso nos teima en condear os los grandes intereses económicos e ca- “Maridagem de vinhos, queijos e pão de que se celebran fora dos fronteiras estatais po- sindicalistas da CIG rente de respecto pola plenitude da súa Cea”, co-organizado pola Fundación Semana demos acudir co noso galego-portugués, admi- diversidade cultural e nacional para alén Verde e a Irmandade dos Vinhos Galegos. tido como um dos idiomas da UE. usa o argumento de dos Estados. Desde estas posicións ex- Penso que foi uma grande ideia esta de O resto dos intervintes empregarom o ga- que el só aplicou a presáronse posicións críticas a respecto pôr em comúm os nossos vinhos e os nossos lego (coa excepcióm ja comúm dos portu- do Tratado Constitucional. queijos com o sempre imprescindible pão, gueses de além o Douro que tambem preten- lei. Iso é o sospeitoso. Mais non por iso apareceron nas se- remarcada neste caso coa circunstancia de dem falar espanhol). Xa o dicía Portanet, sións plenarias posicións residuais ou que o pão era o de Cea recentemente acolhi- Apresentaron-se queijos e vinhos galegos estatalistas contrarias á existencia da UE. do como “Indicación Xeográfica Protexida” das diversas denominacións de origem. E in- aquel alcalde de Vigo Nun foro no que era evidente a dominan- que evidencia a sua qualidade. tervirom os presidentes das respectivas regioes de tempos do cia da esquerda alternativa, a Unión foi Nas instalacións da Fundación Semana demarcadas para dar informazóm do seu pro- vista como un lugar privilexiado de reali- Verde o acto contou com um marco realmente duto. Enmaridaran-se queijos com os vinhos franquismo (e zación da igualdade e a xustiza, como un espléndido. Muito público e os membros da Ir- que semelhavam ser mais compativeis. E as- perdóese o soez da factor necesario na construción doutro mandade do Vinhos vestindo de color o local sím realizaron-se os seguintes maridagens: mundo contra á globalización ultraliberal, com as suas capas e sombreiros aos que punha Queijo da D.O. Tetilha com Vinho D.O. Ribei- frase polo que ten de a marxinación e a pobreza. contrapunto colorista os confrades da “Confra- ro; queijo D.O. San Simóm com Vinho D.O. popular): “Aos Neste contexto, Lidia Senra de- ria de São Gonzalo”, de Aveiro igualmente en- Ribeira Sacra; queijos D.O. Arzua-Ulhoa, o de fendeu a agricultura campesiña e a sobe- capados. Ambiente festivo e boa disposizóm. pàsta blanda com Vinho D.O. Rias Baixas e o amigos o cu, aos ranía alimentaria contra os intereses das O acto tivo de todo. A primeira eiva: o dip- curado com Vinho D.O. Monterrey; e Queijo inimigos polo cu e ao grandes explotacións e as empresas mul- tico do programa redigido em español; a se- D.O. Cebreiro com Vinho D.O. Valedoras; pe- tinacionais. gunda, a intervenzóm do presidente da Sema- sente em todas as combinacións o pão de Cea. resto da xente, En oposición á dereita da dereita da na Verde com um parlamente leido, igualmen- A qualidade dos queijos podemos consi- dereita, a esquerda política, social e cultu- te em español (ja de lêr podia telo feito igual- derala na sua generalidade como óptima; e aplícaselle a ral alternativa defendeu no Foro Social mente em galego). Alguém tería que dizer ao para ser justos temos que destacar a qualida- lexislación vixente”. Europeo un programa democrático peran- Sr. Maril e aos que de qualquer jeito interven- de especial do queijo do Cebreiro, um verda- te a realidade da globalización belicista e hem nesta Fundacióm que a tal Fundación é deira achádego e para o que anunciamos fu- ultraliberal. Fíxoo desde posicións apai- galega e que o idioma da Galiza é o galego; turos e merecidos éxitos. Da “tetilha” como xonadas, que deberían ser asumidas por nom compreendo como ao longo dos anos se sempre bem, ainda que tenho-a tomado mui- toda a esquerda.♦ insiste por parte da Fundación no emprego do to melhor que a ali apresentada. O outono era a Outra crítica merecem os vinhos. Natu- estación favorita de ralmente eram “genéricos” de cada denomi- Xosé Lois nazóm de origem, é dizer, desconocemos a Manuel María. Así a que adega ou marca poderian corresponder. Os únicos que pasariam um mínimo de qua- todo, imos citar uns lidade forom em blancos o Ribeiro e em tin- versos dun amigo seu tos o da Ribeira Sacra. Em qualquera das D.O. de vinhos galegos atopan-se mostras de e tamén gran poeta, qualidade muito superiores as alí apresenta- Xosé Mª Díaz Castro das; os responsaveis deveriam cuidar estes detalhes que podem inducir aos asistentes a que veñen a conto, uma ideia equivocada no tocante á qualidade que sempre veñen a dos excelentes caldos brancos galegos e da cada vez mais melhorados tintos. conto: “Un paso Rematou todo com um almoço a base de adiante e outro atrás, cozido que pujo bastante em causa a fama da comarca. A sopa estava boisima, mas o cozi- Galiza,/e a tea dos do infumavel. A sobremesa a base de produ- teus soños non se tos de “marron glace Posada” extraordinaria. Consumamos queijos galegos que podem move./ A espranza competir com qualquera e consumamos vin- nos teus ollos se ho galego que ainda que as mostras neste certamen nom estiveram as alturas das cir- espreguiza./ Aran os cunstancias, o certo é que som magníficos.♦ bois e chove”.

NEMÉSIO BARXA é avogado.

Correo electrónico: [email protected] Os soldados israelitas disparan e atormentou a miña infancia nos TV: normas medio na miña opinión moi de- fancia. Tamén hai que protexer rematan, xa no chan, anos setenta e todo o programa ten saproveitado, a pesar de to- as mulleres e os disminuidos un ton falanxista, tan de Forma- ou censura do— o que se lle ocurra aos físicos e os inmigrantes. Habe- a unha nena palestina ción del Espíritu Nacional que gobernantes seña cortar, meter rá quizais un comité de sabios que se perdera na apetrena. Semellante cousa pasa O goberno quere poñerlle nor- a tixeira. Iso si, coa desculpa que diga o que hai que poñer e con Corazón de… E logo non di- mas á televisión, sobre todo á de que hai que protexer a in- o que non. néboa cando ia ao xemos que iamos acabar co teleli- programación infantil. O direc- A min persoalmente non me colexio. Vinte balas xo? Pois facer programas do cora- tor de Tele 5 seica dixo que as importa que o meu fillo diga ta- zón é o que menos fai falta para normas xa as ia poñer el, porque cos, interésame máis que teña un tiña o cadáver na equilibrar a oferta televisiva. Atu- o que non se pon normas acaba Os textos enviados a esta sección non vocabulario amplo, por exemplo. deben sobrepasar as 45 liñas. cabeza e no peito. rar todos os mediodías a presenza tendo que aceptar as que lle po- Estarán identificados co nome, Na TVG a Shin Chan quitárono da suaviña Anne Igartiburu con- ñen de fóra. En lugar de normas enderezo, documento de identidade e da programación infantil porque Amos Oz, escritor tándonos entremesturadamente as podianlle chamar censura direc- asinados. non era correcto. Pois ao meu fi- vantaxes de operar as nádegas e o tamente. Un día non valerá algo A Nosa Terra resérvase o dereito de llo gustalle e a min tamén. Penso israelita, loitador pola publicación e resume. gran persoa e mellor actriz que é por obsceno, outro día prohibi- Non se mantén correspondencia sobre que é do mellor que hai na tele- fundación do Estado Carmen Sevilla acabará obrigán- ran a entrevista dun escritor críti- orixinais non solicitados. visión. Quizais o novo goberno donos a recorrer aos trucos de saú- co ou dalguén collido na rúa por queira censuralo?♦ xudeo, retrata os seus de do inefábel Torreiglesias.♦ dicir un taco e así pode extender- compatriotas como se a mancha censora. X.L. HERNÁNDEZ MARCIAL ESPIÑO Dá pena que habendo tantas (A CORUÑA) “fachendosos e (MADRID) cousas que facer na tele —un desesperados”.♦ Ano XXVII

Un tempo criminal

BIEITO IGLESIAS

cidade foi na idade media sinónimo de liberación, unha escapatoria da férula señorial, e representa a día de hoxe o Atriunfo do espazo sobre o tempo; nela importa o territorio partillado máis que a orixe ou estirpe de cada quen. Así e todo, o ámbito citadino é tamén escenario da paixón e da brutalidade. Alá atrás, na mesópole viguesa, exhibiuse a pornografía do formigueiro.

Do 21 ao 27 de outubro 2004 As urbes producen un aumento monstruoso da violencia, en parte

polas distancias curtas, polo enconicado cuadrilátero que encortella aos moradores. Esa agresividade logo se converte en espectáculo mercantil. No París do XIX vendía xornais co reclamo dos faits di- N¼ 1.147 vers (sucesos); ogano nutre un tráfico colosal de telefilmes (C.S.I., Lei e orde) empeñados en persuadirnos de que, entre a selva e mais nós, se interpón a filantrópica policía. A furia xa reborda das malas rúas e alcanza a institución escolar. Jokin, un alumno vasco, suicidouse por non aturar as sevicias dos seus compañeiros (hai un anglicismo aplicable a tales condutas pero non ouso escribilo porque teño tendencia a grafar erroneamente o inglés; nesta sección chameille Hoper ao pintor Hopper e Greenvich ao meridiano de Greenwich). As masas actuais, aínda que mellor vestidas e alimen- tadas, tralo seu paso por institutos e universidades áchanse nun es- tado de ignorancia semellante ao do proletariado manchesteriano da época de Engels (Azúa). Se os pedagogos non explican tamaña catástrofe, a próxima Lei de Reforma Educativa redactarana peritos criminoloxistas. A min educáronme prá paz, ou sexa, na presunción Cruz católica para os musulmáns. Os cadáveres de doce inmigrantes de que o dez por cento dos tipiños cos que tropezamos na vida son afogados en outubro de 2003 encóntranse enterrados en Los Barrios (Rota). A lápida, como se ve asasinos en potencia. Capeándoos, cun pouco de sorte chegaremos na imaxe (La Voz de Galicia, 14 de outubro) aparece presidida por unha cruz católica e asinada a vellos sen expor o pelico.♦ por SEFUBA, iniciais de Servizo de Funerarias dos Barrios. É de supoñer que ás vítimas e aos seus familiares musulmáns non lles gustaría nada ser enterrados baixo un distintivo doutra reli- xión. Veciños da zona recoñecen que as autoridades puideron ter mostrado algo máis de respeto.♦ O blog do rumbar MANUEL RIVAS mais de cambiar a banda sono- nome da editorial carece de Morreu o rock, ra da hipermodernidade, estase significado, nunha pasaxe con- a converter noutro estilo de vi- ta que xa no 1940, antes da in- viva o hip-hop da alternativo ao rock”.♦ vasión de Rusia por Alemaña, O nariz de Castelao ofreceuse á embaixada nazi “O verán do 04 –di Juan Cue- como voluntario na guerra con- e symbole donne à penser, O símbolo dá que pensar, é unha fra- to no dominical de El País (17 tra as democracias” (La Voz de se de Paul Ricoeur que atopo nun texto de Andrés Torres Quei- de outubro)– pasará á historia Críticas ao Galicia 14 de outubro).♦ Lruga e que a min hoxe me senta como unha cambra. Se o como o ano no que empeza- símbolo dá que pensar, que pensar da ruptura do símbolo comunal? mos a celebrar por todo o alto nazi que fixo Na Coruña, estes días pasados, alguén lle partiu a man polo os funerais solemnes do rock pulso a Emilia Pardo Bazán e o nariz a Castelao. As accións foron grande por volta de medio sé- desfilar Bono O propietario atribuídas a “vándalos” e iso, o de que fosen vándalos, é o único culo de absoluta dominación e detalle tranquilizador no suceso. Ai se chegan a ser ilustrados! con cheo total, mentras que en O desfile do divisionario azul de ‘La Voz’ Hai pouco, e tamén na nosa Cibdá Meiga, traizoando o seu paralelo (...) en numerosos o 12 de outubro, Día das For- espírito de asilo, déronlle unha pancada oficial ao poeta Manuel guetos da Península e do globo zas Armadas, deu pé a nume- critica a outras María, e todo por un formulismo, por un non me quites a palla. dábanlle a confirmación ao rosos comentarios críticos, un Déronlla en sentido metafórico e despois de morto, que é como e hip-hop. Rematou o medio sé- deles o de J. Ramoneda: “Fo- cabeceiras cando máis doen as pancadas. Porque unha pancada a un poeta culo no que os rockeiros ian ron fieis aos ideais que abra- vivo pois é como unha pancada a un futbolista, que vai no oficio. polo mundo sos, sen compe- zaron, fixo escribir o ministro Santiago Rei, editor de La Voz Mais unha pancada a un querido poeta defunto, esa é unha entra- tencia. Desde agora terán que Bono no texto de homenaxe de Galicia, afirma nun artigo da fea, das que deixa o estadio desolado. contar, por bemoles e parea- aos que deron a vida por Espa- no propio periódico (13 de ou- Vándalos ou troianos os das falcatruadas, e como xa dicía o dos, cos rapeiros”. O veterano ña. É o vello mito de raigame tubro) que vivimos “un mo- clásico, coido que Lucky Luciano, o peor nestes casos é que che xornalista afirma que “non se relixiosa da coherencia e a au- mento de sarabullo xornalísti- toque o papel de morto. trata dunha evolución (os pro- tenticidade na crencia. Coma co, no que moitas cabeceiras Contra a morte. O oftalmólogo Manuel Sánchez Salorio, sabio fundos baixos do catro por ca- se a fidelidade aos ideais con- nacen e sobreviven alleas ás da vista e do profundar, achégame a un texto para min descoñecido tro do rap non proceden do rit- vertese en moralmente irrepro- leis do mercado, sen lectores sobre Castelao. É a crónica dos seus derradeiros días en Bos Aires, es- mo sincopado do rock, insisto chábel calquera acción que se abondo para facelas rendíbeis, crita por Victoria Armesto. Outra cambra, ao lela, no músculo dos cir- na novidade) nin da bifurca- fixese no seu nome” (El País, mais descaradamente apoiadas cos concéntricos. Nos seus mellores intres, esta muller narra con elec- ción musical nin dunha muta- 14 de outubro). Sobre o mes- con desproporcionados fon- tro-termia e, como se dicía no campo da festa das boas orquestras, qué ción xenética do virus que até mo tema, Lourenzo Fernán- dos públicos que semellan ben ameniza. Velaí un Castelao en loita contra a doenza que é quen agora mesmo e durante cin- dez Prieto conta que o mem- sustraerse aos controis demo- de retrucar a un brután que lle aconsella ir morrer onde naceu: “A Ga- cuenta anos contaxiou o ritmo bro da División Azul, que des- cráticos habituais”. Unha opi- liza quero ir vivir, non a morrer”. Un Castelao que cando o trasladan do planeta. Co hip-hop, ocurra filou en Madrid, Ángel Sala- nión que parece aludir a El para unha operación final, a da lobotomía (“a sección do lóbulo o que ocurra no futuro cos seus manca, “vén de publicar na Correo Gallego e ao anuncia- central do cerebro para evitar a conciencia da dor”), aínda vai facer rir bardos e os seus pareados, trá- editorial Fuerza Nueva aquela do diario Xornal de Galicia, ao afundido Rodolfo Prada, pois se bota a cantar o retrouso de La ver- tase sinxelamente dunha ver- súa experiencia baixo o título que dirixirá o ex director de bena de la paloma, imitando o paso chulo de don Hilarión: Una more- dadeira revolución que, ade- Esclavos de Stalin. Por se o La Voz Xosé Luís Gómez.♦ na y una rubia / hijas del pueblo de Madrid... Á parte do anecdotario deses días finais, toda a obra de Castelao Afganistán é, quizais, o único país do mundo no que un depósito de urnas electorais pode verse como unha loita contra a morte. Contra a morte de Gali- se asemella ao deposito de cadáveres dunha morgue. Foto A.P. - El País, 19 de outubro de 2004. cia e contra a derrota da Humanidade. Loitar pola xustiza e a liber- dade era o seu xeito, a mellor maneira, de ser patriota e cidadán do mundo. E por iso sempre apostou o nariz. Cando lle reprochaban o seu compromiso social, Italo Calvino, que endexamais axeonllou a arte diante da doutrina, retrucaba dicindo que de cando en vez o es- critor debía “erguer o nariz do papel”. E iso é o que lle pasa a Cas- telao. Que aínda despois de morto anda por aí a erguer o nariz. Os secuestradores do pasado. Xusto na Coruña, onde veu falar contra “o secuestradores do pasado”, Paul Preston mostrou o seu abraio polo descoñecemento que de Castelao hai fóra de Galicia. Ten razón o valente e maxistral historiador británico. Mais unha parte do problema é que en Galicia ao rianxeiro universal aínda se lle rompe o nariz. Unha “exportación” de Castelao, que tanto tería que dicir polo seu cerne solidario e fe- deralista fronte a outros discursos máis primarios, require unha previa cambadela interna. Co permiso do doutor Salorio, está a pedir unha revolución oftalmolóxica. A que permita ver na area de cegueira. Por exemplo, no Caurel, e a xeito de monstruosa cantei- ra, estanlle a escachar o nariz ao rostro máis fermoso de Galicia. Como exportar a Castelao se antes non arranxamos o do nariz?♦ Latexos N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Inhumanidade O que máis medra son os gastos das consellarías no Iraq As contas electorais do Goberno Fraga X.L. FRANCO GRANDE

marxe de esforzos re- B. LAXE tóricos que xa Adeus ao déficit cero como Áninguén toma en con- doutrina económica suprema ta –levar a democracia ao dos orzamentos defendida po- Iraq, capturar as armas de lo PP. Este ano haberá endebe- destrución masiva, liberar o damento e a Xunta gastará un pobo iraquí da ditadura de 11,36 por cento máis que o ano Sadam, etc.–, cada día é máis anterior. O que máis aumenta claro que as razóns son son os gastos das consellarías. outras, únicas que xustificarí- Estamos en ano electoral. an a crueldade e custos dunha guerra tan ilegal: O conselleiro de Economía, Xo- facerse o invasor cunhas sé Antonio Orza, presentou o reservas de petróleo das máis proxecto de orzamentos no Par- importantes do mundo e con lamento. Se temos que crer as bases militares para o súas palabras logo dun ano Gali- dominio xeoplolítico da za será distinta. Segundo Orza, zona. trátase de “darlles resposta ás ne- Pero están saíndolle moi cesidades de Galiza patra que se- mal as contas: loita armada xa competitiva”. Para logralo, que medra en espazo e en in- deseñou unhas contas “belixe- tensidade, e en eficacia, rantes” que procuran o equilibrio negativa de parte das tropas entre a promoción do emprego e invasoras a realizar transpor- o crecemento económico e a tes por non teren garantías de consecución do benestar social. seguridade, dificultades moi O deseño macroeconómico serias para obter repostos de do Goberno galego pretende material bélico, co risco de “lograr que a comunidade acade menor operatividade no com- canto antes o nivel de vida de bate, loita armada España e de europa”. Orza afir- espallándose por todo o país, ma que Galiza medrará dúas dé- desprestixio no mundo entei- cimas máis que a media estatal e oito máis que a da UE. O em- ro, anovado noxo dos países Orza, sentado no centro, presentou no Parlamento uns orzamentos cos ollos postos nas eleccións. PACO VILABARROS árabes e musulmáns a prego medrará tamén un 2 por Occidente en xeral e aos EE cento grazas a estes orzamentos. o criterio do BNG, era un erro en educación e sanidade medran sentados polo goberno galego. UU en particular... Ademais, estas contas reforzan que so obedecía ás directrices por debaixo da media dos orza- Considera Villarino que as contas O asalto destes días a a autonomía financieira de Gali- económicas de Madrid e non ás mentos. Dáse a circunstancia que presentadas por Orza só respon- Faluia é un mal síntoma: se za e priman as provincias de necesidades de Galiza. o fin desta panacea económica do den “ás necesidades dun ano elec- non nos entregades –di o inva- Ourense e Lugo, para contentar Para Veiga, as previsións or- “déficit cero”, coincide coa deci- toral xa que o que máis medran sor– os “insurxentes” e a Al os “rebeldes” do PP. zamentarias do Goberno eviden- sión do PP estatal pedíndolle ás son os gastos das consellaría, co- Zarqaui en particular, destrui- cian tamén os obxectivos de con- autonomías que se endebeden. mezando por emigración, e máis remos a cidade. O que proba Perder tres anos verxencia trazados por Orza ao Para Orza, agora a débeda de do 60 por cento dos investimen- que os invasores pensan que arranque desta lexislatura. “Mar- 129 millóns de euros está xustifi- tos están indeterminados e sen un bo escarmento en Faluia, “Galiza perdeu tres anos e o pro- cou un obxectivo dun crecemen- cada polo Plano de Dinamiza- adxudicar a proxectos concretos”. antes das eleccións de xaneiro, xecto de orzamentos amosa que to de medio punto do PIB por ri- ción posto en marcha logo da ca- Villarino afirma que, ademais servirá de lección para todos, o Goberno do PP está en estado ba do español, e para o próximo tástrofe do Prestige. os orzamentos teñen trampa pois á par que se recorre ao que se- terminal”, afirma o deputado do ano prevé un crecemento do 3,2, os 562 millóns que inclúen para o xa –recompensas millonarias, BNG Xesús Veiga. Segundo os só dúas décimas superior ao do Electoralistas e con trampa Plano de Dinamización Económi- delación, humillación...– con nacionalistas, o endebedamento conxunto do Estado”. ca, son realmente 301. Villarino tal de que o escarmento sexa neto de 129 millóns de euros que Desde o BNG tamén critican “Electoralistas, opacos e con afirma que contan como investi- unha realidade visible para ca- asume agora a Xunta, certifica que non se teñan en conta nestes trampa”, así cualifica a voceira mentos propios moitos dos que da quen. E que a técnica de te- que a teima do déficit cero nos orzamentos as necesidades so- económica do PSdeG-PSOE, Do- realiza o Estado e as concesións rra queimada resolva o que tres exercícios anteriores, contra ciais, pois, por exemplo, os gastos lores Villarino os orzamentos pre- que nin se sabe cando se farán.♦ non se sabe resolver. Parece claro que a idea de permanencia e de asentamen- Nós-UP, Endevant e Batasuna presentan un documento conxunto en Barcelona to no país é a que barallan os invasores. O medo, a barbarie xeneralizada, a política de te- Os independentistas rra queimada que Israel lles ensinou aos invasores, coido que proban que a idea é a de permanecer e non a de retirar- contra as reformas estatutarias se. Agárdanos aínda moita barbarie, moita máis da xa A.N.T. sempre dentro do cadro consti- da autodeterminación, “recoñe- cidade galega”. O seu programa coñecida. E todo co silencio As esquerdas indepentistas gale- tucional contando co visto e cendo as nosas nacións tamén táctico ten tres eixos básicos: cómplice e culpable dos ga (Nós-UP), vasca (Batasuna) e prace do PP”. en Europa”. independentismo, socialismo e países de Occidente. Isto si catalá (Endevant) presentaron a Consideran que das “catro Coa asinatura deste manifesto antipatriarcado. que é unha vergonza. Pero súa alternativa “nos debates grandes crises que minan Espa- semella que Nós-UP desbancou á Na actualidade existen tres tampouco os países árabes e abertos á volta das reformas ña, o atraso da industria, a resis- FPG nas relacións preferentes co organización que reclaman para musulmáns semella que fagan estatutarias no Estado español” e tencia das clases traballadoras, a independentismo vasco. si o espazo da mocidade galega moito polo pobo iraquí. o próximo referendo sobre a fraqueza estrutural da burguesía independentista: Assembleia da As eleccións de Constitución europea. O acto ti- e a forza reivindicativa das na- Nova organización Mocidade Independente (AMI), novembro, para máis, van vo lugar o 16 e o 17 de outubro cións sen Estado”, as dúas pri- independentista a recentemente creada Adiante- contribuír a que o belicismo en Barcelona. meiras poden resolvelas, pero MIR –Mocidade Independentista se aviveza en procura dunha Nel expuxeron os eixos da non así as outras dúas, que mes- O pasado sábado 16 de outubro Revolucionaria– (FPG) e Briga maior eficacia “ad maiorem proposta autodeterminsta “para a mo agravan as anteriores. celebrouse no Ferrol o congreso que vén de constituirse e que gloriam” do emperador superación do autonomismo na Consideran que a promesa constituínte de Briga, unha nova aposta pola confluencia das tres Bush. O que, por outra nova etapa de liberdade que debe do PSOE de oficializar as “lin- organización xuvenil da esquer- a “longo prazo”. banda, robustece a idea de abrirse para as nosas tres na- guas rexionais” é semellante á da independentista. A nova orga- A fins de setembro, Primeira que a inhumanidade de sem- cións”, nun manifesto titulado legalización das “bandeiras re- nización considera a Nós-UP co- Linha negaba a constitución des- pre vai ir en aumento. Un Pola independencia dos povos, xionais” cando a Transición. Pa- mo o “referente político da orga- ta organización da mocidade sente noxo da propia nunha Europa dos Povos. ra estas tres organizacións non nización”. independentista, aínda que mili- especie. Por máis que iso non No citado documento afír- existe ningunha posibilidade Segundo o aprobado, Briga tantes desta organización partici- leve a ningures.♦ mase que o actual Estado está deocrática dentro do actual esta- nace co obxetivo de “aglutinar e pan en Nos-UP. Algúns dos ago- en crise e que o único que inten- do e que calquera reforma ten darlles cabida aos sectores máis ra promotores de Briga, non fo- ta o PSOE é “unha adaptación que pasar polo recoñecemento conscientes e combativos da mo- ran admitidos na AMI.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Manda Por vez primeira en todo o Estado Vázquez na un concello fai unha concesión administrativa a un centro de diminuídos psíquicos Academia? Carballo, un exemplo XOSÉ M. SARILLE ue o galego perde fa- lantes entre os máis para a inserción social de discapacitados Qnovos é algo que moitos diciamos xa antes de que Manuel Regueiro inven- SILVIA ROZAS GARCêA tras as reticencias iniciais, que os limítrofes da bisbarra (Malpica, discapacidade en España, pre- tase o bilingüismo Aspaber é un centro especial de discapacitados son quen de de- Coristanco...). sentada en maio e que actual- harmónico, a parvada máis emprego acredor dunha conce- sempeñar o traballo con eficien- Os recursos que Aspaber mente continúa en trámites de exitosa contra o idioma gale- sión, por dez anos, para o servizo cia. No medio rural, onde non hai precisa para manter a súa activi- elaboración, incide na necesida- go desde a desaparición de de limpeza das rúas de Carballo. polígonos industriais nin grandes dade proceden fundamen- de dun maior esforzo por parte Francisco Franco. O seu proxecto resultou o mellor empresas, esta supón unha gran- talmente das contribucións dos dos poderes públicos a prol dun- Se agora sae un inquérito valorado, a pesar de competir de oportunidade e, como indica socios e dos apoios do concello ha formación para o emprego e a do Instituto Galego de Estatís- con dez empresas especializadas, Dolores Fernández, “serve como e da Xunta a través da Conselle- vida cotiá. Ante esta realidade, a tica (IGE) e moitos amigos, entre elas, a que desempeña- promoción para que as persoas ría de Servizos Sociais. Outra promesa do Goberno aséntase na mesmo cercanos ao actual po- ba o servizo con anterioridade. con discapacidade acaden máis fonte importante de recursos é a aplicación dunha política social der, se alarman pola perda de postos de traballo e formen parte venda dos produtos elaborados baseada en cinco eixos: estable- falantes e negan a bobaxe har- O criterio que resultou definito- activa da sociedade”. nos seus obradoiros. cemento dunha rede pública de mónica, hai que darse rio para a súa elección foi o nú- O centro xa facía con anterio- Co ánimo de continuar coa servizos sanitarios que cubra as parabéns, porque a situación mero de persoas que esta aso- ridade traballos de todo tipo para labor de inserción laboral de to- necesidades das persoas con poderá servir para que unha ciación ofrecía para realizar a distintas empresas. O máis im- dos os diminuídos físicos e men- grande dependencia; actuacións opinión máis ampla decida limpeza (trece fronte ás nove que portante é o etiquetado dos pro- tais, o concello de Carballo, go- para xeneralizar a accesibilida- arremangarse e virar a tenden- ofertaban outras empresas). A xe- dutos de Conservas Calvo desti- bernado por unha coalición de de, tanto arquitectónica como cia. Tamén servirá para rente desta asociación, Dolores nados á exportación. Ao longo BNG, PSOE e Independentes, virtual; posta en marcha dun Pla- observar con máis simpatía as Fernández, síntese satisfeita co dos anos Aspaber foi ampliando elaborou o proxecto Traballemos no de Acción para a muller con medidas que veu tomando A avance que implica esta conce- as súas instalacións até contar Xuntos dirixido á Fundación La discapacidade, con medidas para Mesa pola Normalización Lin- sión, pois antes “era algo que as con tres naves empregadas como Caixa, en colaboración con As- a súa inserción laboral, a forma- güística desde hai un ano, con- entidades non nos formulabamos obradoiros de fundición de es- paber, cuxa resolución terá lugar ción e a conciliación de vida la- sistentes en facer cumprir a le- por considerar que as empresas caiola, carpintería e elaboración a principios do próximo ano. boral e familiar; desenvolvemen- galidade no ensino, denuncian- convencionais eran as que reuní- de panos de mesa, e unha moder- to de programas de formación do os inspectores que cerran os an as características precisas”. na residencia, con catorce alum- Claves na integración dixital e medidas que favorezan ollos ante os extendidos Este centro incorpora novo nos internos. Entre os seus pro- a contratación dentro dun Plano incumprimentos da lei en material e supón un cambio na xectos está a compra de equipa- A proposta de informe do Conse- Estatal para a Formación e a ducias de colexios e institutos. mentalidade social, pois agora a mento de lavacontedores para llo Económico e Social (CES) Creación de Emprego de persoas Non hai outra novidade ne- xente pode comprobar nas rúas, prestar este servizo aos concellos sobre a situación das persoas con con Dependencia.♦ ses datos. O resto é perla fina de Xosé Ramón Barreiro, o presidente da Real Academia Galega. Un está sempre atento aos seus fantásticos envites, O alcalde da Coruña propón máis polo regocixo que provocan que por outra razón transcendental. Di Barreiro des- ‘vestir cun mono amarelo os gamberros’ ta vez que as estatísticas do IGE non lle resultan críbeis. E ao ca- LARA R. LORENZO anos. Maioritariamente, prodú- mono “amarelo, verde ou dunha dores levaban os reos ás prazas rallo. E así seguimos. Unha O alcalde socialista da Coruña, cense nos espazos para a xente cor rechamante” mentres se públicas para humillalos.” Aín- atrás da outra desde que o Francisco Vázquez, leva anos nova, coma lugares onde se cumpran. Isto xerou certa polé- da así, parécelle unha boa ini- nomearon responsábel da insti- demandando capacidade sancio- practica “botellón” ou institutos mica: nin á oposición nin á Fe- ciativa o castigo do traballo so- tución. Algunhas son deliciosas. nadora para actuar contra os ac- (algún, coma o de Paseo das deración de Veciños lles parece cial, que xa tivo éxito noutras Como aquela de que ía tos vandálicos: xa no 2002 esixía Pontes, inviste máis da oitava efectiva esta medida. O presi- comunidades, “mesmo hai sen- denunciar unha editora porque un traspaso de competencias ao parte do seu orzamento en repa- dente da Federación, Xosé Anto- tencias xudiciais que avalan a se lle anticipara a publicar as Concello, para que este puidera rar os desperfectos). nio Folgueira, concorda en que medida.” Henrique Tello, vo- novas normas oficiais. O país intervir en materia de seguridade A idea do alcalde para paliar os responsábeis dos actos vandá- ceiro municipal do BNG, opi- agardaba por elas desde había cidadá. Aínda que o goberno lo- esta tendencia é a de aplicar cas- licos reparen os desperfectos, na, pola súa parte, que o alcal- medio ano e a Academia anda- cal tiña xa capacidade preventiva tigos aos autores, consistentes en pero non pensa que diferencialos de debe empregar os códigos ba mirando de publicalas. Mais fronte a este tipo de sucesos, o al- facer que reparen os danos cau- cun traxe sexa axeitado: “non sei legais e ordenanzas municipais das normas falaremos outro día. calde quere tamén castigalos sen sados. Pero ademais, Vázquez, se será peor o remedio cá enfer- existentes na actualidade: “con Un moi destacado ter que recorrer aos trámites xu- na necesidade de “reforzar den- midade”, afirmou. tanta represión e acoso, o que académico díxome que o diciais, empregando o método de o punto de vista legal o con- Tamén o voceiro popular do está a conseguir é o contrario presidente ía aprendendo aos das penas sociais. cepto de autoridade do alcalde”, Concello, Fernando Rodríguez do que busca, cando a solución poucos e que chegara moi des- O número de destrozos no salienta que a aplicación destas Corcoba, opina que estigmati- de todo isto é investir máis en pistado. Non é certo. Produce mobiliario urbano e no patrimo- penas é competencia do Conce- zar aos autores dos destrozos é educación e na Policía Local na rexouba porque as cousas que nio da cidade incrementouse llo e non dos xulgados, e engade degradante: “Lémbrame outros vez de dilapidar os cartos de di resultan alucinantes nun considerábelmente nos últimos ás mesmas a obriga de levar un tempos, como cando os inquisi- xeito absurdo.”♦ presidente da Academia. Mais hai que tomalo a serio. Lembren que o señor Barreiro defende a Francisco Vázquez cando este afirma que hai que ilegalizar o galego. Xustifica a humillación do idioma e dos galego-falantes no Concello da Coruña. Postula sempre que o darwinismo político marque os osalía astro ritmos (a consabida liberdade de idioma). O presidente da Academia é un vazquista e en R C consecuencia considera que son as persoas e non as institu- cións as responsábeis do decli- ve do galego. Esta é a dura Augusto G. Besada verdade, que talvez lles soe a arroutada, mais fáganme caso. Edición de Mª Pilar COLECCIÓN Pregunteille a un Garcia Negro prestixioso investigador, NÓS OS GALEGOS coñecedor da institución, se o desastre aparente era real. A A NOSA TERRA resposta foi que na Academia todo o que parece é.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

dencia preocupante: Galiza segue a estar por baixo da ma nas vellas receitas neoliberais: reconversión e pri- media de investimento do conxunto do Estado, as in- vatización. Iso si, con boas palabras e con vagas pro- fraestruturas seguen a chegar con atraso e, aínda por ri- mesas. No horizonte agarda unha reforma do sistema ba, en condicións ben distintas ás doutros lugares do de pensións, anunciada polo secretario de Estado de Estado: sexa con peaxes, coa venda especulativa de te- Seguranza Social e, na gabeta, adiada sine die, a pro- rreo público ou con convenios ferroviarios, os galegos metida reforma do mercado laboral para loitar contra a Seis meses seguimos a pagar o que noutros lugares financia inte- precariedade. Nin a reforma da lei de estranxería nin a gramente o Estado. Polo de- revisión das reformas pe- mais, e como testemuña a vía nais e penitenciarias regre- de Zapatero morta na que neste momento ‘O goberno aínda non esclareceu sivas aprobadas polo PP se- se encontra o porto exterior mellan entrar na axenda go- da Coruña, o goberno aínda como se vai manter bernamental. CARLOS AYMERICH non esclareceu como se vai En materia de política in- manter o investimento en o investimento en Galiza ternacional, sen dúbidas, a A seis meses da súa toma de posesión efectiva é tempo xa Galiza cando, a partir de cando os fondos europeos retirada das tropas españolas de facer un primeiro balanzo da xestión do goberno de 2006, os fondos europeos se- do Iraq ocupado é un paso José Luis Rodríguez Zapatero. Para trascendermos as xan drasticamente reducidos. sexan drasticamente reducidos” adiante. Mais é de lamentar análises ao uso sobre o talante e o novo clima político En materia de política so- que fose rapidamente emba- que, por evidentes e reiteradas, pódense dar en boa parte cial e económica, as primei- zado co envío de soldados por reproducidas. Para repararmos nas mudanzas que es- ras medidas do goberno en españois a un Afganistán ta- te novo goberno do PSOE introduciu a respecto de Gali- materia de loita contra a vio- mén ocupado militarmente za, en materia de política social e económica e en mate- lencia sexista e de avanzo na en clara violación do dereito ria de política internacional. igualdade entre as persoas internacional. Do mesmo Con relación a Galiza, e á luz do proxecto de orza- sexa cal for a súa opción sexual deben ser saudadas. xeito que a desexábel normalización das relacións con mentos para 2005, cabe estabelecer, aínda que sexa Porén, até o de agora, son leis de custo cero que non Marrocos se faga a custa do abandono da causa do pobo provisoriamente, que as boas palabras non se están a poñen en cuestión o continuísmo coa política económi- do Sáhara Occidental. ver acompañadas de feitos e actuacións concluíntes ca e fiscal regresiva herdada do PP. O mesmo cabe di- Seis meses é, de certo, pouco tempo. Aínda queda quen de findaren coa discriminación estrutural do noso cir doutros proxectos que acaparan a atención mediáti- moita lexislatura por diante. Mais é prazo suficiente para país. As leves mellorías introducidas con relación aos ca como, por exemplo, a introdución do permiso de rectificar certas actitudes e para que o anunciado cambio, orzamentos do PP –cuantificábeis en apenas 160 mi- conducir por puntos. Mais cando houbo que demostrar para Galiza e para o conxunto do Estado, sexa algo máis llóns de euros– non abondan para inverter unha ten- mudanzas reais –caso Izar– o goberno de Zapatero tei- que talante, promesas e boas palabras.♦

Lugo

Os viaxeiros que chegan a Lugo faltar nalgunha glorieta da cidade. saben da muralla, madialeva, mais No tanto que se andan con es- cando chegan á cidade, pouco máis Oferta turística tas liortas, o conselleiro Celso Cu- é o que poden ver. Ademais do en- rrás anuncia a bombo e platillo que clave defensivo, agora Patrimonio o Conservatorio poderá acceder á da Humanidade, quédalles por ver ANTÓN GRANDE escola virtual de música no 2005 e a Catedral, o museo, a igrexa de considera un acerto ubicar en Lu- San Pedro porque a da Soidade, A cidade, que ocupa os derradeiros postos da renda per cápita española, ten go a única escola de danza pública moito máis interesante, está pecha moitos xeitos de facer rendíbel o seu patrimonio histórico a través do turismo. de Galicia, todo iso moi apropiado todo o ano; as termas romanas, un- porque se esta é unha cidade vir- ha cativa historia do Lugo romano por velo, como pasa en Italia ou Xunta en materia turística énche- ración dalgunha das súas pezas. tual para a Xunta –a realidade qué- na rúa do Carme, facer un rueiro Grecia, e deixar uns cartos para a selles a boca de falar do Xacobeo O PP, agora na oposición, reivin- dalles moi lonxe– o da escola de polo casco vello, xantar, e pista que cidade e uns turistas que quedarí- e das oportunidades para cidades dica, latrica e demanda solucións danza está moi ben. O malo é que xa está todo visto. an algún tempo máis nela facendo polas que pasa o Camiño Primiti- inmediatas, esquecendo quizais pretenden que se baile a danza que A cidade tería moito máis algo máis de gasto. vo, como é esta. Pero os feitos non que durante moitos anos no poder eles queren e co director de sem- que ofrecerlles aos turistas se Os xacementos arqueolóxicos se apalpan e os turistas, logo de municipal, nin se lles lembrou le- pre e iso, ao que se ve, comeza a non houbese uns intereses crea- lucenses están case todos soterra- ver a Muralla e xantar, largan. E var a cabo este proxecto, a pesar estar algo demodé para os de esta dos, e desfeitos pola mafia do ti- dos, ao contrario doutras cidades que van facer, se non? de que a familia do anterior alcal- tribo que diría o vello amigo Ma- xolo durante anos, pero semella dunha forte presenza do Imperio A cidade tamén anda revolta de popular, Joaquín García Díez, nuel María a quen, por certo, o que aquí só interesa o que lles romano como Mérida; Itálica, en coa recuperación da vella fonte ten nunha finca da sùa propiedade concello rendeulle días pasados vén ben a uns poucos e non o que Sevilla ou calquera cidade similar dos leóns, outrora situada na Pra- o brocal da fonte, base para mon- unha homenaxe, coordinada polo podería deixar cartos nunha ci- no Mediterráneo. Dito doutro xei- za Maior e cuios principais adi- tar o conxunto ornamental. Darío Xohán Cabana, emotiva, dade que ocupa os derradeiros to, queren ter turistas, pero sen ca- tamentos, os leóns e mais a ma- Pero agora entroulles a présa, e merecida e que quedará na historia postos no ranking da economía e se nada que ofrecer e o que queira trona, foran feitos nos antigos piden que se reconstrúa decontado. da cidade. Porque algúns non po- da renda per cápita española. informarse, que consulte libros ou fornos de Sargadelos. Pois a ver se falan coa familia de derán mergullala en formigón co- Non hai moito topouse un novo a internet porque á vista non hai Discútese da súa posíbel ubi- Varela Villamor para que devolva o mo fan cos restos arqueolóxicos. vestixio do paso dos romanos por nada. Mentres, ás autoridades da cación e, maiormente, da recupe- brocal que sitio, á fonte, non lle ha Moi ó seu pesar.♦ este vello castro: na rúa de Ribadeo apareceron numerosos restos que informan da orixe da cidade, a súa Guisa e Napo UXêA E BRAIS Subliñado estrutura urbana e mesmo unha pe- dra, pertencente a un edificio do sé- culo terceiro, cunha inscrición, Avi- lius Reburrus, que se supón era o nome do dono da mansión. Os tumores da lingua Pero seguimos nas mesmas e o equipo que realiza a investiga- LOIS DIÉGUEZ ción, Arqueoconsulting, mantén ELES TAMÉN SABEN un mutismo total do que alí se vai DO PERIGO Renunciar ao idioma/ é ser mudo e morrer./ Precisamos a lin- topando, entre outras cousas res- QUE TEÑEN gua/ se queremos vencer. Así acaba o poema á Fala que Manuel OS LIBROS tos de fornos, zonas de ferraría ou María lle dedica á xente nova. No ensino denúnciase arreo o in- o casco dun cabalo de fundición cumprimento da lei a respecto do noso idioma. Os programas dunha estatua ecuestre, porque se para a internet ignórano. As emisoras de radio eliminárono da segue a levar a mesma política súa programación hai tempo, e aqueles aspectos musicais e de que se veu facendo dende hai uns lecer soan imperiosamente en español. A TVG segue a cantar vinte anos: catalogar, amosar o por “soleares” e crava maxistralmente as frechas do autoodio. mínimo posíbel, tapar e construír Fraga, nos seus momentos esvaecidos berra ditatorialmente que decontado sobre os achados. “le he dicho que no”, e Paco Vázquez repite cada día que el “es En Lugo semella que soamen- no va más de La Curuña”. Os milleiros de euros orzamentados te interesa fichar o que se topa co para a potenciación do galego van parar ás arcas dos medios es- cal, non hai dúbida que os estudo- pañolizados. E sendo este o panorama, que ilusión pode ter a sos poderán reconstruír a historia xente nova de normalizar a súa vida na propia cultura? Agora, romana da cidade a base de foto- os comentaristas de turno láianse do negro panorama que ofre- grafías e planos do que se vai en- cen as enquisas a respecto do idioma usado por mozos e mozas. contrando, mais todo queda baixo Mais iso si, fano en español. Pero Carlinhos Brown canta en bra- terra, é dicir, que ninguén pode sileiro, que é como o galego, e reúne milleiros de seguidores que ver o que alí había e, moito me- repiten as súas palabras. Así que cambien a ladaíña de funeral nos, facerse unha idea de cómo pola do orgullo, que é a da rosa azul, a da morte do complexo e era. E moitísimo menos, pagar a do futuro. Do noso, por suposto.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

O PP acusa o BNG de ter Anxo Quintana apoiado a investidura de Ro- dríguez Zapatero a cambio de nada. Como analiza seis ‘Non haberá acordos co PSOE até logo das eleccións’ meses despois esta decisión? Démoslle a Zapatero un voto de confianza, non de obe- AFONSO EIRÉ diencia. Fixémolo para estar ao lado dunha opinión maiori- Un ano despois das Asemblea Nacional que o elixiu como candidato á Xunta e voceiro nacional, Anxo taria que nós tamén compartia- mos. Que demandaba, sobre Quintana presenta un BNG “no que xa se poden ollar os cambios”. Móstrase disposto a pactar co PSOE todo, comezar unha nova eta- logo dos comicios nos que aspira a converterse no primeiro presidente nacionalista de Galiza e afirma pa e deixar atrás a manipula- ción e o absolutismo de José que é imposíbel calquera diálogo con Fraga “porque o único que lle interesa é manterse no poder”. María Aznar e do PP. Ese voto na investidura én- Señor Quintana, está vostede chenos de máis razón para esi- disposto a ser vicepresidente xirlle agora a Zapatero que cum- nun goberno de Emilio Pérez pra con Galiza. Cumprir con Ga- Touriño? liza significa a día de hoxe co- O BNG preséntase ás elec- mezar a pagar a débeda histórica cións para gañalas e eu son can- nos orzamentos do Estado. didato para ser presidente de Ga- Pero os orzamentos seme- liza. Ese é o noso obxectivo e lla que non eran os que agar- por el imos loitar. Coido que ho- daba o BNG. Que postura van xe os cidadáns galegos queren manter de aquí en diante? cambio, pero tamén queren un Para nós o proxecto de or- respecto polo país. O único pro- zamentos está moi lonxe do que xecto político que pode ofrecer Galiza necesita. Os orzamentos ambas as dúas cousas é o BNG. non se poden valorar en compa- Hai a quen lle parece que o ranza cos orzamentos aproba- BNG xa se contenta con ser a dos polo PP. Se os cualificamos terceira forza, que a idea de como miserentos, non é lóxico hai catro anos de conseguir a que os tomemos agora como re- presidencia da Xunta xa foi ferencia para valorar os deste abandonada. ano. O lóxico é ser capaces de Existe moito interese por dar contestación ao que foi un- parte do PP e do PSOE, e tamén ha reclamación unánime dos ci- por parte dalgúns altofalantes dadáns galegos: que fosen uns mediáticos de trasmitir a idea de orzamentos especiais. Os arte- que a desputa política na Galiza llados polo PSOE unicamente só é cousa das dúas forzas esta- teñen de históricos o incumpri- tais. Pero na Galiza preséntanse mento das promesas. tres proxectos e hai tres candi- Cales son as eivas princi- datos á presidencia. Son os elec- pais que teñen para vostedes tores os que, finalmente, debe- estes orzamentos? Que é o rán optar. O BNG está hoxe en que o BNG reclama? disposción e situación de loitar Para nós o máis importante, para conseguir a presidencia da alén dos investimentos que poi- Xunta. Temos a ilusión de que dan contemplar, é que os orza- na próximas eleccións Galiza mentos sirvan para identificar teña un presidente nacionalista con toda claridade a decisión po- porque só así poderá pór a andar lítica do goberno do Estado de o seu enorme potencial. As au- comezar a pagar a débeda histó- tonomías nas nacionalidades rica que ten con Galiza. E a dé- históricas non acadan a súa po- beda histórica non é só infraes- tencialidade se quen goberna truturas. Existe tamén en educa- son os partidos estatais. ción, sanidade, emprego... Que O que semella evidente ao se cumprise o acordo parlamen- día de hoxe é que nacionalistas tar significaría que Galiza tería a e socialistas van ter que enten- garantía de que as grandes infra- derse para desbancaren o PP. estruturas estarían rematadas an- Non é o momento de falar de tes do 2009. Coa proposta de or- acordos entre os partidos, senón zamentos actual non só é impo- de falarlle ao pobo. Se non exis- síbel, senón que a conexión dos ten maiorías absolutas logo das trens de alta velocidade non se eleccións, o BNG vai utilizar a concluirían até o 2015. Pero nós interlocución e o diálogo para tamén reclamamos que os orza- construír un goberno maiorita- mentos contemplen instrumen- rio e estábel. Imos apostar deci- tos específicos que lle permitan didamente polo cambio. Penso a Galiza converxer en renda e que unha boa fórmula para Ga- benestar co conxunto do Estado. liza sería un presidente do BNG Por iso demandamos que se con- aínda que fose nun goberno temple un Plano de Emprego es- conxunto co PSOE. pecífico para Galiza. Temos ho- Unha boa fórmula para Gali- xe unha taxa de desemprego ca- za e tamén para o Estado español. se tres puntos por encima da me- Para Galiza porque teriamos así a PACO VILABARROS dia estatal. Polo tanto, é lóxico posibilidade de combinar unha que o Estado faga un esforzo su- acción desde a presidencia con un elemento de cohesión e ta- se trata dun problema de con- mos antes das eleccións para plementario para nivelar esa ta- autonomía de criterio, non suxei- mén de innovación. fianza, senón de necesidade de presentarllo á cidadanía? xa. Andalucía, Extremadura e ta a estratexias dos partidos esta- É factíbel un entendemento criterio político e de compromi- Penso que temos que esfor- Canarias xa teñen ese plano es- tais e, ao mesmo tempo, un go- BNG-PSOE logo do que pasou so co país. Existe unha maioría zarnos en trasladarlle á cidadanía pecífico. Por que non pode telo berno conxunto que serviría para en Vigo, pero tamén noutros social na Galiza que demanda un o noso proxecto político. O BNG Galiza? Estamos a reclamar que mellorar a interlocución co Esta- concellos como Maceda, Sada, cambio político e unha maioria vaino facer, pero non dun xeito estes orzamentos contemplen os do e as posibilidades de diálogo. Corcubión...? social que quere que Galiza sexa sectario ou exclusivista. Nós es- instrumentos necesarios para Para o Estado español porque Os ámbitos locais e o na- respectada. O BNG está en dis- tamos convencidos de que non que poida haber unha mellora agora que estamos en pleno de- cional son moi diferentes en po- posición de garantir esas dúas somos os únicos que defende- das prestacións nos réximes es- bate sobre o modelo de Estado, o lítica, tanto no aspecto cualitati- demandas. mos a Galiza, pero a xente pen- peciais da Seguridade Social: feito de que Galiza poida partici- vo como na realidade política Así as cousas, non sería po- sa, estou convencido, que somos autónomos, agrarios e traballa- par cunha presidencia naciona- que hai que enfrontar. Polo tan- sitivo para ese cambio que vos- os mellores. Desde ese conven- dores do mar. Cuestións que non lista nese debate, e facelo desde to, facer extrapolación non é tede anuncia que BNG e PSOE cemento estaremos abertos ao só beneficiarían a moitos cida- unha posición de vangarda, sería acertado nin sensato. Pero, non formulasen un acordo de míni- diálogo postelectoral.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII ‘Xa se comeza cas cando a correlación de for- zas pode ser distinta? ‘Non se trata de confiar Non é un proceso sometido á a ver conxuntura electoral. Queremos que o debate se dea na sociedade o novo BNG’ nos socialistas, e que exista unha interrelación de traballo coas demáis forzas polí- ticas. Por iso lle propuxen a Fra- Fálase da renovación do PP. O ga que se conformase unha comi- BNG como vai enfocar a súa re- senón de compromiso co país’ sión no Parlamento que tivese novación nas listas electorais? como misión chegar tamén a un Antes de fin de ano teremos dáns galegos, senón os do conxun- amizades teñen que basearse na Galiza poida participar nun Esta- documento de bases cunha pos- designadas as cabezas de lista e to do Estado. Tamén é imprescin- sinceridade e no respecto mutuo. do plurinacional. A nosa proposta tura común. O PP está a negar o segundo posto na provincia na díbel que estes orzamentos con- Penso que Zapatero entendeu serve para que Galiza como na- calquera tipo de debate no Parla- que se presente o candidato á templen un plano específico de ben o que lle quixen dicir e por ción se coloque á vangarda do tra- mento, moi ao contrario do que presidencia. Confeccionaremos desenvolvimento iso puiden trasla- ballo político que hai que facer no sucede en Catalunya e Euskadi. unhas candidaturas que lle dean rural para paliar o darlle a disposi- Estado para a transformación po- Por iso cobra máis importancia a resposta ao que significa hoxe o déficit en infraes- ‘Porque Galiza ción do BNG a sitiva e construtiva da Constitu- aposta do BNG para que o deba- nacionalismo e representativas truturas que sofre apoiar os orza- ción e do recoñecemento de Gali- te se dea na sociedade galega. da sociedade viva e dinámica. o mundo rural, so- non pode ter mentos do Esta- za como nación. Defendemos un O último Consello Nacional bre todo no inte- do sempre que novo Estatuto interpretado como A campaña electoral aprobou por unanimidade os rior de Galiza. Re- un Plano de emprego cumprisen con unha auténtica carta constitucio- grandes temas. Quere dicir clamamos, polo coma Andalucia Galiza. Non está nal dos cidadáns galegos. Aínda así semella que a refor- que aparcaron as diferenzas, tanto, uns orza- sendo así. Por iso Vostedes encarganlle a un ma estatutaria vai ser un dos que o BNG xa está pacificado? mentos equilibra- ou Extremadura?” temos a posición Foro que achegue ideas para o eixos da campaña electoral. Somos unha organización dos. Non se pode crítica que temos. novo Estatuto. Como se compa- O novo Estauto precisa que plural e, como tal, pasa por pro- esquecer o rural, xina esa idea nacionalista con haxa unha correlación de forzas blemas internos. Pero estes sem- como tampouco o Novo Estatuto formulacións de xente que non no Parlamento favorábel á súa pre son debidos ao contraste de motor económico que é Vigo e a ten por que ser nacionalista? aprobación. Nós imos propor na ideas. O que non temos é proble- súa área metropolitana. Porque esa teima do BNG ago- O BNG aprobou no mes de xu- campaña a necesidade de con- mas por cartos, coma o PP. Eses ra de ter un novo Estatuto de llo un documento de bases que eu formar unha nova maioría pro- son os imposíbeis de resolver. As negociacións Autonomía cando nunca foi tiven a oportunidade de entregarlle clive a que Galiza teña un Es- No BNG, por riba das peque- autonomista? Pensa que é un- ao presidente Fraga o outro día na tauto Nacional. A relación de nas diferenzas, sempre prima nos Semella que o BNG xoga a dú- ha demanda real da sociedade? entrevista e que el desprezou con Galiza co Estado vai estar moi seus militantes o amor polo país. as cartas. Por unha banda sen- A deiferenza de cando se este talante “cortés” que tanto o ca- presente na campaña electoral. Cando Galiza ten que enfrontar tan en Madrid con Zapatero e aprobou o Estatuto actual, a so- racteriza. Ese documento define Cales son os outros eixos retos importantes todo o mundo Alfredo Pérez Rubalcaba pe- ciedade galega sabe hoxe que con toda claridade cal é o marco no nos que vai xirar a política do traballa ombro con ombro cos de- dindo máis orzamentos e, pola canto máis autogoberno teña- que nós pensamos se debe redactar BNG até as próximas elec- máis compañeiros, xuntando es- outra, reúnese con Manuel mos, máis posibilidade de benes- o novo Estatuto. Algo que as ou- cións autonómicas, incluída a forzos. O reto das eleccións auto- Fraga e no Parlamento recla- tar van ter os cidadáns galegos. tras forzas políticas aínda non te- precampaña? nómicas óllase por todos como a man conxuntamente co PP... Por outra parte, as bases nas ñen feito. Pero non queremos que- Queremos trasladarlle á ci- ocasión para que Galiza teña un Entendo a política como diá- que se asentou o actual Estatuto de darnos unicamente coa nosa opi- dadanía o noso compromiso para presidente nacionalista. Por iso o logo e participación, polo tanto, autonomía caducaron. No novo nión. Tentamos propiciar un proce- que se leve a termo un autentico grao de unidade que vive hoxe o sempre me reunirei con calquera tempo político no que estamos, no so de participación cidadá. Por iso proceso de rexeneración democrá- BNG é unha demostración máis líder político que teña interese en que as diferentes nacionalidades auspiciamos a creación dun foro: o tica. Galiza precisa un proceso de do compromiso co país que histo- falar comigo e procurarei tamén históricas están a demandar unha Foro Social para o Novo Estatuto. limpeza e transparencia que deixe ricamente tivo a súa militancia. que se atendan as miñas peticións nova relación co Estado, Galiza Está conformado por persoas com- atrás a etapa negra de caciquismo Pero esas diferenzas poden de diálogo. É así como entendo a non pode quedar atrás. Queremos prometidas co país aínda que con e clientelismo protagonizada polo aparecer agora que teñen que política. Non se trata só de dar a un novo Estatuto non só para a na- diversos criterios e PP durante os úl- fixar a postura no referendo so- coñecer os teus proxectos, senón ción, para conseguir máis compe- pareceres. Interésa- timos 15 anos. O bre a Constitución Europea... tamén de coñecer os dos demais. tencias, senón para que os seus ci- nos que sexa un ins- ‘Con Fraga BNG pretende Que exista unidade interna non Os obxectivos do diálogo co pre- dadáns teñan unha carta de dereitos trumento áxil e efi- un goberno ca- quere dicir que non exista debate. sidente galego e co do Estado eran e deberes para o século XXI. Tráta- caz para propiciar a non se pode falar, paz de provocar Debater é o único xeito de confor- diferentes. No caso de Fraga, co- se dun proxecto ambicioso porque participación, por só lle interesa a transformación mar a vontade colectiva. Neste de- mo presidente da Xunta, tiña que estamos no tempo de ollar cara ao iso non ten vincula- do país e de bate partimos dunha postura crítica trasmitirlle a miña preocupación futuro sen medos nin complexos. ción orgánica co manterse no poder” acompañar e in- a respecto do tratado que xa foi porque vexo que Galiza ten dian- Non valen as reformas puntuais nin BNG. Queremos centivar a inicia- aprobado na última Asemblea Na- te de si retos moi importantes, en- de relear competencias. saber cales son os tiva dos cidadáns cional. Agora, co millor espírito tre eles o debate do modelo de Es- Semella unha postura au- desexos e as priri- que se mostra crítico, imos definir a nosa posi- tado, no que outros voan a velo- tonomista. dades que marca a sociedade gale- puxante e moi viva, pero que non ción no referendo. Pero o que máis cidade de cruceiro e nós andamos Reclamamos un Estatuto de ga para o novo Estauto. Nunha ter- atopa o apoio necesario. Pretende- nos interesa non é o que lle propo- como tartarugas. Tiña que trasmi- Nación, cun novo ámbito compe- ceira e última fase, o BNG, reco- mos un goberno que, coa súa ac- ñamos á sociedade galega que ten tirlle lealmente a miña preocupa- tencial que non esteña interferido llendo o documento de bases e as ción política, faga que Galiza sexa que votar, senón a reflexión e a ción e proporlle un método de tra- pola acción do Estado nun uso achegas da sociedade, formulará unha nación respectada. A peor análise sobre o tratado que se so- ballo en sede parlamentar que lle abusivo e absurdo do termo sem- unha proposta de texto articulado herdanza de Fraga é a falta de res- mete á nosa consideración. Na permitise a Galiza colocarse na pre confuso de “competencias ex- do novo Estatuto. pecto cara a Galiza no exterior. Iso campaña trataremos que os cida- vangarda dese debate estatal. clusivas estatais”. Queremos un Cando vai estar rematada ten a súa traslación, por exemplo, dáns coñezan e saiban o que o tra- Semella que o encontro novo Estatuto para que desde un- esa proposta. Pensan agardar nos orzamentos estatais. tado contempla para a nosa nación. non foi moi satisfactorio... ha perspectiva nacional galega, ás novas eleccións autonómi- Ante a posíbel retirada de Que foi o que mudou no Desgrazadamente, atopeime Fraga da escena política, po- BNG desde a última Asemblea cun presidente ancorado no non, den mudar as relacións do Nacional ? no inmobilismo. Moito máis preo- BNG co PP? Apostamos por un proceso de cupado por agarrarse ao poder a O PP non é un partido políti- renovación e cambio. Non se logra toda costa que de escoitar argu- co senón un compendio de inte- nuns meses. Necesita tempo para mentos e tentar propiciar traballos reses que se veñen abaixo cando efectivizarse e ser visíbel pola ci- conxuntos. Alá el. Galiza vai se- lles falla a argamasa do poder. dadanía. Hoxe o BNG ten xa re- guir camiñando e non vai agardar Así se explican todas as súas cri- sultados que ofrecer enriba da me- por el nin polo PP, porque signifi- ses e cómo Fraga se mantén pen- sa. Somos quen de estar en conso- can un freo tanto para as nosas as- sando máis en si mesmo ca no ancia coas preocupacións dos ci- piracións coma para o desenvol- país. O poder político xa non se dadáns e de marcar xa o calenda- viento e benestar dos seus cida- pode sustentar nunha rede clien- rio político na Galiza e ser capaces dáns. telar como a de Francisco Ca- de ter interlocución con todas as Vailles mellor o diálogo con charro, Xosé Luís Baltar ou Ra- forzas do arco parlamentario sen Zapatero? fael Louzán. O PP está nos ‘úl- deixar de defender os intereses da Os obxectivos son distintos. timos días de Pompeia’. De aquí Galiza, até conseguir acordos par- Quería trasmitirlle ao presidente até que se celebren as eleccións lamentarios en Madrid como o da do goberno central que pode en imos asistir a un auténtico strip- construción naval. O mostrar unha min ver un aliado. O que non vai tease de clientelismo e nepotis- capacidade analítica sen parangón ter é un submiso correlixionario mo. A sociedade galega vai po- como no último debate do Estado disposto a deixar os intereses de der ollar sobre que bases podres da Nación cunha actuación exem- Galiza nun segundo plano para se sustentaba o goberno do PP.♦ plar de X.M. Beiras... Cada mes quedar ben na Moncloa. As boas que pasa estamos máis fortes e máis afianzados.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

Croques AFONSO EIRÉ

mate osos, unha especie en ex- lase coa cruz gamada na súa Os papelillos tinción. Pero ese feito non é tan gravata, como o fixo. No PSOE trascendente, en Romanía os só apampan os que non o coñe- de Fraga osos non están en perigo, senón cen. Os demais ollan como que semella tapar a verdadeira “normal en Bono”, recordando Lonxe semellan quedar aqueles cuestión. Don Juan Carlos ma- que máis dunha vez ten posto tou cinco osos e algún lobo. Ca- como exemplo de político ao seu tempos nos que Manuel Fraga ♦ louvaba a Beiras ao saír dos seus da animal morto custa 20 mil pai, un coñecido falanxista. encontros bilaterais, e viceversa. euros. A pregunta é quen pagou Agora Fraga cualificou o “Docu- os máis de 100.000 euros que mento de bases para un novo Es- lle custou a cazaría ao Rei? Vol- ven aparecer as pantasmas de A Casa Real tatuto”, entregado por Anxo ♦ Quintana, cun despectivo “pape- vellos amigos da Casa Real. desmente a Fraga lillos”. A causa do enfado de Fra- ga semella que hai que procurala Manuel Fraga foi entrevistarse na negativa do dirixente na- A ‘vista’ de Bono co rei Juan Carlos á Zarzuela. cionalista a realizar unha com- Logo explicou que o rei o cha- parecencia conxunta co presi- Ángel Salamanca, representan- mara para saber da súa postura dente, anunciándolle que ía te da División Azul no desfile sobre os cambios constitucio- presentarse só ante a prensa por- ♦ do 12 de outubro en Madrid, nais e, pouco menos que contou, que tiña pensado “darlle caña”. vén de publicar na editorial que o propio Rei era moi do seu Fuerza Nueva a súa experiencia parecer, sen deixar de estar no en Rusia, co título de Esclavos seu papel de árbitro, presentán- O Rei, de caza de Stalin. Nunha pasaxe dese li- dose Fraga como o garante da bro conta como en 1940, antes estabilidade “nacional”. A Casa Juan Carlos I de Borbón, mar- da invasión de Rusia por Ale- Real desmentiu a Fraga afir- chou cazar ao estranxeiro, co- maña, xa se ofrecera á embaixa- mando que esas audiencias eran mo moitas outras veces. Nesta da nazi como voluntario na gue- “normais”, e nada tiñan que ver ocasión armouse un importante rra contra as democracias. Con cos cambios constitucionais que balbordo social. Aparecen al- estes referentes, que non lle im- se comezan a debater. Que ese gunhas protestas nos medios de portaron nada ao ministro José foi unicamente un dos temas comunicación laíandose de que Manuel Fraga foi recibida polo rei en audiencia o día 19. Bono, era de agardar que desfi- tratados na entrevista.♦

Ferrol

A intención da administración rial abordaranse outros aspectos local contempla que a vindeira relacionados cos actos a desen- semana se presente o primeiro Contra a violencia de xénero volver o vindeiro 25 de novem- borrador do documento. Da súa bro, con motivo do Día Interna- elaboración encárgase a empresa cional contra a Violencia de Xé- Cees debido á falta de personal MARTINA F. BAÑOBRE nero. Asuntos estes que quedan adscrito á concellaría da Muller, nun segundo plano atendendo á segundo apuntou a responsábel O Concello podería contar cun plano destinado a erradicar a violencia domésti- relevancia do futuro Plan Muni- desta mesma área. ca antes de rematar o 2005. Así vén de afirmalo a edil de Muller, Rosa Novoa. cipal Contra a Violencia de Xé- O marco para a presentación nero, que procurará solucionar dunha primeira proposta será o des. No caso que nos ocupa está estas mesmas entidades e perso- do menos paliar na medida do un problema latente na nosa so- Consello Sectorial da Muller de prevista a participación diversas as interesadas as que colaboren posíbel, a violencia de xénero. ciedade contra o que cómpre Ferrol. É este un órgano de de- asociacións de mulleres e gru- na redacción definitiva do docu- Unha vez rematado, o plan con- loitar no día a día. Boa sorte, bate no que ten cabida a opinión pos implicados. mento. Ao menos esa é a inten- templará as intervencións a reali- pois, a este proxecto pioneiro na da cidadanía, por medio de dife- Así, a partir do borrador que ción inicial da proposta, destina- zar dende o Concello neste eido. cidade que emprende agora a rentes representantes e entida- agora ultiman dende Cees, serán da a erradicar da cidade, ou can- No mesmo Consello Secto- súa andaina. ♦

NOVIDADE URBANO LUGRÍS de Antón Patiño A biografía do pintor do mar

Colección ESENCIAS A NOSA TERRA Ano XXVII O Parlamento estuda a terceira lei de ordenación do rural en sete anos Casas de aldea, casas de pedra

H. VIXANDE figura na exposición de mo- concorrencia desleal ás pe- A nova lei que estuda o Parla- tivos do proxecto, o que quenas. E non só serán as Do 21 ao 27 de outubro 2004

mento sobre o rural establece constitúe ademais dunha construtoras as únicas afec- que as casas serán bonitas e de enumeración de obxectivos, tadas, tamén as fornecedo- pedra, pero non importará como o recoñecemento dunha se- ras, porque cada vez máis viven dentro ou que activida- rie de carencias que a lei an- as grandes empresas ten- N¼ 1.147 des realizan os seus moradores. terior deixou sen cubrir. den a ter as súas propias En todo caso, neste pro- compañías de subministra- Desde que o primeiro de marzo xecto non se mencionan as ción de materiais, xa que do 97 entrou en vigor a Lei do palabras aldea ou lugar. Os lles permite aforrar custes. Solo de Galiza, por terceira vez asentamentos tradicionais Para Rodríguez Peña, en sete anos o Parlamento lexis- agora pasan a ser “núcleos ademais, “este modelo ul- lará aspectos relativos ao ordena- rurais”, as casas terán “ca- tra liberal xa se demostrou mento do rural. Despois daquela racterísticas estéticas e que é negativo porque pro- lei, chegou a finais de decembro construtivas e os materiais, vocou o aumento no prezo de 2002 a Lei de ordenación ur- cores e acabados serán acor- das vivendas, cando o que banística e protección do medio des coa paisaxe rural” e as se necesita ao mellor non é rural de Galiza e agora a Conse- edificacións como cortellos vivenda nova, senón a re- llería de Política Territorial pre- e demais deberán estar cu- habilitación da que xa hai e tende modificala amplamente bertos “por tella cerámica está deteriorada”. Aínda nun novo Proxecto de lei porque e/ou lousa, segundo a tipolo- que hai sectores econó- detectou numerosas situacións xía propia da zona”. Por su- Para combater os excesos das edificacións de tipoloxía foránea, a Xunta regula con demasiado celo as micos que defenden que que non beneficiaban ao medio posto, non se permiten os novas construcións rurais. Na imaxe, casa de tipoloxia rupturista en Rinlo, Barreiros (Lugo). A.N.T. continúe a onda construto- rural. “Tanto cambio crea insegu- bloques de formigón e exis- ra polo impacto positivo no ridade xurídica”, din no BNG. te a obriga de rematar ben as vi- quenas explotacións”, cando non decerán unha sangría económica, emprego, Rodríguez Peña lembra “Malia o escaso tempo trans- vendas e as outras construcións. hai unha definición do que é unha denuncia o deputado do BNG que “a rehabilitación tamén pro- corrido desde a aprobación da ci- Como a anterior lei de ordena- pequena explotación. Acontécelle Xosé Henrique Rodríguez Peña. duce emprego”. tada Lei 9/2002, considerouse mento do rural causou malestar o mesmo a outras actividades no “Desaparece o 10% que recibía o As obxeccións a esta modifi- conveniente perfeccionar as insti- nas aldeas porque ilegalizaba rural como os serradoiros ou as concello polos aproveitamentos cación legal tamén inclúen a xe- tucións urbanísticas reguladas po- construcións ás que no seu día carpinterías de ribeira. lucrativos do solo, que se destina- neralización normativa que im- la vixente lexislación galega. Así, non se demandou contar con li- Os labregos terán que rascarse ban a usos sanitarios, educativos pide enfrontar solucións a secto- modifícanse e complétanse deter- cenza, agora prométese a legaliza- o peto para deixar as súas propie- e sociais –asegura o deputado–; res determinados. “Os douscen- minados aspectos puntuais da le- ción, pero ao tempo incórrese dades bonitas por fora, aínda que acontece isto porque se permite tos metros de afección costeira, xislación vixente, coa finalidade nunha discriminación porque non nada se di das condicións de habi- descontar isto a aquelas empresas por exemplo, non poden aplicar- de favorecer o acceso da poboa- ten a mesma sensibilidade con to- tabilidade nin se reservan por su- que invisten no Plan Galiza, que se na Illa de Arousa, porque en- ción á vivenda, de garantir a sosti- dos os edificios, como lle aconte- posto partidas para esta cuestión. ademais son as grandes constru- tón non se pode construír en nin- bilidade nos usos do territorio e de ce aos de usos agropecuarios. Mais os labregos non serán os toras”. Como consecuencia, só gún lugar; e ¿que pasa co caso de fortalecer o sistema urbano e de Ademais, a nova lexislación regu- únicos prexudicados por esta le- sobrevivirán as grandes empresas Combarro?”, dixo o deputado do asentamentos rurais tradicionais”, la cuestións como as obras en “pe- xislación. Tamén os concellos pa- de construción porque farán BNG Rodríguez Peña.♦ Como obter un móbil gratis sen mudar de número nin de compañía H.V. das aos clientes das outras em- número. Se o fai, non se preocu- outra compañía ofrécelle un telé- cións que lle ofreceron porque as A guerra establecida entre as presas que muden de operador pe, a lei establece que ten derei- fono novo e un desconto. Nesta compañías coñecen as campañas operadoras para roubarse clien- conservando o número de teléfo- to a desistir dese contrato en campaña Movistar dá un descon- da competencia, pero faga pre- tela permite achar a cuadratura no. O que acontece é que moita quince días. to do 30%, Vodafone 10 ao sión para conseguir, ademais do do círculo e que os usuarios re- xente non quere cambiar de Moi poucos días despois de mes na factura durante seis me- novo aparello, un desconto se- noven os seus móbiles sen mu- compañía porque a maioría das asinar o contrato, recibirá unha ses e Amena unha cota de abono mellante ao que lle dá a compa- dar de número nin de compañía. persoas ás que chaman están na chamada ou unha mensaxe da de 6,01 , polo que o mellor é ñía á que pretendidamente vai Na actualidade, as tres com- mesma operadora e as comuni- súa compañía de sempre para que cando acuda a mudar de pasarse. Despois de que a súa pañías de telefonía móbil que ac- cacións son así máis baratas. preguntarlle por que desexa compañía vaia a Movistar ou a operadora acepte as súas deman- túan no Estado teñen en marcha Mais hai un sistema para cambiar de operadora. Van facer- Vodafone, iso daralle despois das, xa lle indicará que ten que unhas campañas que durarán até conseguir un novo aparello, só lle unha contraoferta. maior capacidade negociadora, facer para desistir do contrato o 31 de outubro e que ofrecen un ten que ir á competencia, intere- Non admita que é un truco porque as ofertas neste momento que asinou coa outra empresa, novo aparello –iso si, de baixa sarse por esta campaña e asinar para conseguir un teléfono nin son mellores. Á hora de nego- aínda que probabelmente serán gama– e descontos nas chama- un contrato de portabilidade do que leu este artigo, diga que a ciar, non minta sobre as condi- eles quen se encarguen de

O latín tivo entre nós, até hai poucas O Fío da lingua palabra que se repite nun salmo de de- décadas, unha presenza constante por funtos, mais coidamos que a prol da no- ser a lingua vehicular do cerimonial re- sa interpretación están a forma popular lixioso. Cantos, fórmulas e réplicas re- portuguesa nicles, derivada daquel ad- petíanse ritualmente, sen saber xeral- verbio, e máis outra galega, do barallete mente o seu significado e moitas veces Falsos latíns –a linguaxe gremial dos afiadores– que deformando o texto orixinal. aparentemente tamén deriva del: niquis. Por esa razón téñennos chegado en HENRIQUE HARGUINDEY Os dous adverbios significan “nada”. E ocasións palabras dun latín deturpado un niquitates é unha persoa que non é na- que seguimos a utilizar así. É o caso de brín cabratis”. / “Eu non me baixo bai- latín (pois procede do catalán) pero po- da, que non vale nada, un ninguén, al- panxoliña, a denominación que nós lles xaratis / porque me comerín comera- pularmente puido ser percibido como guén ruín, de moi pouca entidade. damos en galego aos cantos tradicionais tis”./ “Eu non te comerín comeratis, / latinismo ao se confundir co orate da E rematamos con outra epístola, pero do Nadal. Pois ben, panxoliña provén de que fixen xuramento xuramentatis / de fórmula orate fratres (“Orates frates / desta vez auténtica: a que o apóstolo Pange, lingua (“Compón, oh lingua,” ), non comer carne nin carnatis / dende o con rapaces non me trates” conclúe un Paulo lles escribiu aos habitantes de Éfe- o comezo dun canto da liturxia católica. mes de xulio ao de xuliatis”. conto tradicional moi coñecido). so. Pois ben, da Epistola ad Ephesios na- Na nosa literatura popular hai exem- Ben sabemos que se di dunha per- Unha secuela deste latín paródico po- ceu a palabra adefesio, que hoxe deno- plos da utilización paródica dun falso soa, expresivamente e en tono festivo, dería ser tamén niquitatis ou niquitates. mina unha persoa ou cousa extremada- latín como nunha célebre epístola car- que é un (ou unha) tolitatis ou tolitates. Nós cremos que –influído polo modelo mente fea, extravagante e disparatada. navalesca, a Epístola do lobo. A ela per- Cremos que é outra mostra dese latín de tolitatis/tolitates– se trata dun deriva- Nun comezo a palabra (ou mellor, a ex- tence este anaco que evoca fórmulas ri- humorístico e que tamén pesa na pala- do do adverbio latino nihil “nada”, ad- presión) significou “en van, infrutuosa- tuais: Naquel monte de fraguín fragatis bra outro presunto latinismo, orate “de- verbio que no latín serodio aparece como mente” e despois “fóra de propósito, dis- / vin estar un cabrín cabratis / asomado mente”, substantivo utilizado moi fre- nichil (pronunciado niquil, de onde pro- paratadamente”. a un penedín penedatis. / Pasou por alí cuentemente en plural, como en casa cede aniquilar). Distintos filólogos deri- Esperemos que esta nosa nota non re- un lobín lobatis / e díxolle “Báixate, ca- dos orates. Realmente, este orate non é van niquitate/niquitates de iniquitate, sulte un adefesio.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

Estética posmoderna na Praza da Constitución de Vigo. MAGAR / Arquivo Volve a actualidade a década das bandas de pop-rock e da Movida Os felices oitenta: entre o friqui e a vangarda

RUBÉN VALVERDE be se as ombreiras e os pelos cardados volverán estar de Quen non se lembra de cancións como “Fai un sol de ca- moda. “Eran anos frívolos, pero dunha gran tolerancia e rallo” ou “Y bailaré sobre tu tumba”. Retornan os oiten- liberdade”. Así os recorda un dos seus máximos expo- ta, de momento con evocacións musicais, pero quen sa- ñentes, o actual produtor e director de cine, Antón Reixa.

Mentres a xeración do botellón daquela estaban en loita perma- go. Aínda así, noutras cidades nada e moi festiva”, comenta o po daquela época é a música. Vi- entretíñase vendo Barrio Sésamo, nente”, comenta Reixa. como Santiago ou A Coruña ta- director da fundación Carlos Ca- go foi unha das cidades máis La Bola de Cristal, El equipo A e Hoxe os oitenta volven estar mén se deixou sentir. Parecía co- sares, Damián Villalaín, que da- prolíficas daquela década. Si- Verano Azul, os mozos da época de moda. Están poñendo unha se- mo se todo o mundo puidese quela dirixía a revista Tintimán. niestro Total, Os Resentidos, Se- exaltaban o sexo, as drogas e o rie en televisión, reedítanse discos crear algo. Había case un grupo “Aquela era unha xeración men Up, Aerolíneas Federales, rock and roll ao máis puro estilo de grupos que daquela soaban de música en cada edificio. Ade- moi creativa. Todo o mundo facía Golpes Bajos... Eran grupos vi- dos anos 60 en Estados Unidos. continuamente na radio e algúns mais, moita xente aventurouse a algo innovador. Aínda así, víase gueses de duración máis ou me- “Era un dos eslógans que máis se periódicos regalan películas de facer fanzines, revistas ou curtos que o punto irónico e inxenuo que nos curta, que soaban en todas as repetía naqueles anos, aínda que Almodóvar. “Supoño que todo é de cinema”, comenta o ex-voca- tiñamos os mozos do momento, radios comerciais e que gozaban en realidade o reparto era bastante cíclico. Naqueles anos estaban de lista do grupo Esguince de freni- levantaba moitas suspicacias en- de gran repercusión na prensa. desigual. Había bastante rock, al- moda os anos 60 e agora revíven- llo, Miguel Bo, que agora traba- tre os militantes rebeldes da xera- Os integrantes dos grupos ense- go de drogas e máis ben pouco se- se os 80. Tamén é verdade que al- lla como xefe de prensa do sin- ción anterior. Alegaban que non guida formaban outros, con no- xo”, afirma o cantante de Siniestro gunhas persoas que daquela vivi- dicato Xóvenes Agricultores. continuabamos coa loita deles. vas ideas e un novo estilo. “An- Total, Xulián Hernández. ron a Movida, agora volven ter o “Os oitenta foron anos de Chamábanos frívolos. Nós tiñá- tes era máis fácil sacar un disco. Os oitenta eran coñecidos poder”, apunta Xosé Manuel Pe- exaltación da liberdade. Despois moslle o alcume de penenes, que Grababas unha maqueta no bai- como os anos da Movida. “Fo- reiro, xornalista, que daquela lide- do 23-F e do franquismo a xente eran as siglas de profesor non nu- xo da rúa do Calvario, mandába- ron anos de exaltación da vida raba o grupo Radio Océano e diri- nova quería divertirse. En moi- merario, porque case todos eles la por correo e aos dous días es- nocturna. Houbo unha gran pro- xía na Coruña a revista La Naval. tos casos, a Movida acabou sen- estaban traballando como tales. taba soando pola radio a túa can- miscuidade social. Máis en Gali- A Movida tivo como grandes do tachada de frívola, especial- Cos anos, chegou un armisticio e ción. Foron os anos do auxe das cia que en Madrid, porque ato- puntos de referencia Madrid e mente polos militantes que até achegamos posturas”, incide Xo- compañías independentes que pabas máis diversidade de xente. Vigo, aínda que no Estado su- ese momento proviñan do anti- sé Manuel Pereiro. non tiñan ningún problema en Lembro que cando saiamos de máronse outras cidades como franquismo. O noso non era un apostar por ti aínda que non fo- copas podías atopar nun bar a Valencia ou Barcelona. “En Ga- movemento marxista, nin revo- Unha xeración de músicos ses coñecido. Ademais, todo o músicos, deseñadores, xornalis- licia a repercusión da Movida lucionario. A movida era liberta- que se facía tiña unha gran reper- tas e sindicalistas de Ascón, que foi grande, especialmente en Vi- ria, nada dogmática, indiscipli- O que máis chegou ao noso tem- cusión mediática. Na maioría N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

dos casos ese bombo estaba so- bredimensionado. Lembro que co primeiro disco dos Resentidos (Vigo, capital Lisboa) vendemos tan só 2.000 copias, pero saira- mos en moitos periódicos, revis- tas e radios. Os responsábeis da nosa discográfica comentáron- nos que tiñan máis papel almace- nado noso que discos vendidos”, comenta Antón Reixa. Para o cantante de Siniestro Total, Xulián Hernández, “agora é fácil facer música co ordenador. Un na súa casa pode autoprodu- cirse un disco sen gastar un can. O problema é o da repercusión. Os medios de comunicación xa non recollen todo o que sae. Ago- ra pode ser que haxa mellores músicos, pero non hai nada rup- turista. Nós viñamos dun panora- ma dominado por Camilo Sexto e Los Pecos, entón era sinxelo fa- cer algo distinto. Ademais, as Alberto Comesaña, de Semen Up, e Germán Copini, de Siniestro Total. compañías discográficas peque- nas tiñan importancia. Hoxe en día as grandes coparon todo o mercado e non permitirían que As letras da provocación uns friquis como eramos nós se apoderen do mercado”. Se por algo destacan as letras esta foi unha das cancións máis “A Movida era un move- Aerolíneas Federales tamén das cancións dos anos 80 eran célebres de Siniestro Total que mento de vangarda, pero que a aventurouse con este estilo en Importancia dos concertos pola súa provocación e nalgúns exemplifica a provocación das súa vez criticaba implícitamen- cancións como “En pelotas” ou casos surrealismo. “Era unha letras do momento. “Etiopía ten te ás vangardas. Coqueteaba “Mucho güisqui y rock´n´roll”. Unha das maiores diferenzas en- música para divertir”, afirma fame/Tócalle o carallo/ A ver o moito coa cultura de masas e En moitos casos, as letras tre a música daquela e a de agora Damián Villalaín. “Fuxía da conxunto de berros que fai o frivolizaba e trivializaba os eran máis que incompresíbeis. era a existencia dunha multitude canción comprometida de anos porco ao morrer”, é unha das grandes principios e valores”, “Arde la calle al sol del ponien- de locais onde tocar en directo. anteriores”, explica Miguel Bo. estrofas famosas de Reixa. argumenta Damián Villalaín. te/ hay tribus ocultas cerca del “Pouco despois de ter unha ma- O propio alcalde de Madrid na- Os nomes das cancións e dos Unha das provocacións río/ esperando a que caiga la queta xa estabas tocando nun lo- quela época, Enrique Tierno discos da maioría dos grupos le- máis grandes chegou da man do noche/ hace falta valor/ ven a la cal. A xente tiña ganas de ver cou- Galván, retratou aquel ambien- vaban implícito o selo da frivoli- chamado Porno-pop. O seu má- escuela de calor”, foi unha das sas novas porque a cultura oficial te lúdico nunha frase célebre ao dade. Por exemplo, Antón Reixa ximo expoñente foi Semen-up, que fixo famosos aos agora tan e contra-oficial estaban obsole- rematar un concerto: “E agora, e Siniestro Total grabaron en grupo cuxo cantante era Alber- laureados Radio futura. “Mi tas”, indica Xulián Hernández. a colocarse a ao loro”. 1992 un mini Lp titulado “Surfin te Comesaña, que máis tarde novio es un zombie”, de Alas- “Era todo moi divertido, “Ya no hay trilobites en el CCCP”. Un dos discos máis fa- faría parella musical con Cristi- ka; “Hoy no me puedo levan- porque con catro nocións bási- mar/ En Siberia ya no queda mosos de Aerolíneas Federales na del Valle en Amistades Peli- tar”, de Mecano; ou “Lucía es cas de guitarra xa te subías nun ningún mamut/ Así que herma- titulouse “Hop, hop”, en clara grosas. A canción máis famosa una zorra”, de Seguridad So- escenario. Hoxe hai mellores no sólo nos quedas tú/ Pueblos alusión ao movemento musical daquel grupo de nome enxeño- cial, son algunhas das cancións músicos e sábese máis de solfe- del mundo extinguiros/ Dejad que estaba nacendo nos barrios so foi “Lo estás haciendo muy coas que vibraba a xuventude xo, pero daquela había máis que continúe la evolución...”, negros de Nova York (hip-hop). bien”, todo unha oda á felación. dos oitenta.♦ descaro. Había máis liberdade. Eu era presidente da Asociación de Prensa de Santiago e podía estar reunido co presidente da Xunta e ao rematar saía a cantar Os anos da perdición nun festival anti-Otan”, comen- ta o ex-cantante de Esguince de dos bares de copas frenillo, Miguel Bo. En moitos casos, as actua- Unha das novidades dos abriron locais novos por- cións en directo mitigaban as oitenta foi a da inaugura- que a mocidade ía beber baixas vendas de discos. “Iso fa- ción masiva de locais de ao porto. En Santiago, cía que os músicos non estive- copas. Abríronse multi- pola contra, o que se fixo sen tan preocupados pola pirate- tude de pubs nos que ha- foi revitalizar os bares de ría. Non querían levar unha vida bía dende música en di- sempre da zona vella. En distinta, como estrelas de rock. recto até gramolas para Vigo, os locais de máis Remataban de tocar e xuntában- que cada un pinchase o sona eran o Kremlim, o se co público”, explica Xosé que quixese, como no Ruralex (agora chamado Manuel Pereiro. caso de La Corbata. Vademecum e que fun- Os gobernantes viron nos “Antes de que abri- ciona como local de mú- concertos unha bicoca, polo gran sen os locais nocturnos sica electrónica) e o número de xente que acudía, po- en Vigo, tiñamos que ir Manco (que segue aberto lo barata que resultaba a contra- ao único sitio que había como after). “Os empre- Antón Reixa, d’Os Resentidos. XURXO LOBATO / Arquivo tación e porque, de paso, distraí- aberto que era o Bar das sarios da hostelería con- an a atención dos mozos de te- almas perdidas. Estaba tribuíron ao esvaecemen- mas preocupantes naqueles mo- Onde están agora... situado en fronte do Ber- to da Movida, que perdeu mentos, como era a reconversión bés e estaba aberto por- os seus valores culturais industrial. “A Movida desapare- A sorte daqueles repre- Cómplices, que tiveron ron reflotar Amistades que alí tomaban as chi- e creativos”, comenta ceu porque acabou converténdo- sentantes da Movida foi como gran e case único peligrosas, con máis pe- quitas os estivadores. Ao Damián Villalaín. “Antes se nunha cultura oficial. Despois desigual. Algúns, como éxito a canción “Es por na que gloria. estar tan cheo, moitos nun local podías ver vi- dun tempo deixou de haber cou- Antón Reixa, seguen no ti”. Siniestro Total reti- Peor sorte correu Fle- empresarios viron o ne- deo-clips de músicos in- sas novas naquela música. O po- mundo da cultura. En rouse dos escenarios pu- chi, Xoán Dotras, que foi gocio e inundaron a ci- gleses que non eran co- der acabou asimilándoa. Os con- lugar de cantar e berrar, blicando un dobre disco músico en Siniestro To- dade de locais para em- ñecidos nin alí. Acudías cellos e organismos oficiais aca- agora producen series cos seus éxitos. Alberte tal, Golpes Bajos e Aero- borracharse. Eramos no- aos locais pola música. baron contratando a estes grupos televisivas como Mare- Comesaña, pola súa ban- líneas federales. Morreu vos e daquela estabamos Agora vas por outros en concertos. A cantidade que as Vivas ou dirixen fil- da, separouse de Cristina hai dous anos en Londres bebendo até as seis da motivos, pero procuras pagaban era moi superior á que mes como O lápis do del Valle e publicou un por mor do consumo de mañá todos os días malia escapar da música. En- recadaban os grupos dando con- carpinteiro. disco por separado, “Per- drogas. Unha sorte seme- entrar a traballar as no- tras nun sitio e só ves os certos. Os locais onde se tocaba Teo Cardalda, guita- versiones”, no que lle di- llante á que correu Enri- ve. Seguramente o fíga- videos da MTV latina. en directo acabaron pechando e rra de Golpes Bajos, co- cía a súa ex que “No vol- que Urquijo, cantante do sexa quen máis agra- Daquela o monitor de con eles morreu o espírito da mezou unha aventura vería ni en broma”. Uns dun dos grupos máis im- dece que rematara aque- televisión acabaría roto Movida”, explica o xornalista musical xunto a súa pare- anos despois, en vista do portantes dos anos oiten- la etapa”, afirma Pereiro. a botellazos”, conclúe Xosé Manuel Pereiro.♦ lla sentimental no grupo fracaso de vendas, volve- ta, Los secretos.♦ Na Coruña tamén se Pereiro.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Baredo, 16 de outubro, 1936 Radio 5 XOSÉ LOIS VILAR PEDREIRA - CARLOS MÉIXOME QUINTEIRO* Nos últimos anos diversas achegas historio- comeza gráficas teñen posto de manifesto a dureza dos anos da guerra no noso país. Desmonta- ron estes traballos a falaz visión de que en a emitir Galicia non houbera guerra por quedar dende moi cedo baixo control dos militares suble- en galego vados. Se ben é certo que en Galicia non houbo frontes no senso militar si houbo unha sanguenta guerra na que se procedeu á elimi- nación sistemática dos dirixentes e membros A.N.T. dos partidos democráticos. Unha das medidas Entre nós, no Val Miñor, ten realizado propostas polo Plano este labor de investigación o compañeiro Xeral de Normaliza- do Instituto de Estudos Miñoranos, Xoán ción Lingüística era González Pérez quen publicou en 1998 o recuperar a emisión seu traballo Nigrán. Memoria dunha gue- de Radio 4 integra- rra 1936-1939 que, aínda circunscrito ao mente en galego. Xa concello de Nigrán, deita información di- comezou a desenvol- versa sobre os outros dous concellos miño- verse: dende as 12:25 ranos: Gondomar e Baiona. do luns 18, toda a Un dos episodios máis sanguentos desta produción nas emiso- guerra de exterminio foi o que aconteceu na Falanxistas en Sabarís. ras galegas de Radio amañecida do 16 de outubro de 1936 na de- Nacional de España é nominada ensenada da Bombardeira, no qui- en galego. Tamén as lómetro 58 da estrada Pontevedra - Campo- seus matachíns. Desprazáronse a Vigo, pri- ría seis fillos orfos. Os seus pais Alfredo Bar- desconexións dos in- sancos, e dende o tráxico suceso coñecida meiro á cadea, alí non lle deixaron coller a bosa e Isabel Durán Álvarez. formativos locais e popularmente como A Volta dos Nove. ninguén, logo foron ao frontón que servía ta- Generoso Valverde Iglesias, fillo de rexionais de Radio 5 O terror no Val Miñor foi enorme, os mén de cadea. Meteron nove homes nunha Fermín e Constantina. Tamén traballaba co- Todo Noticias emí- asasinatos moitos e a historia da represión camioneta e dirixíronse cara a Baiona. Era o mo mariñeiro e contaba, cando segaron a súa tense en galego a tra- nos anos da guerra está por contar. Nalgúns 16 de outubro, sobre a unha da madrugada. vida, 37 anos de idade. Natural e veciño de vés das emisoras au- casos é ben coñecida, mesmo está redactada Os nove homes eran: Panxón, casado con Aurelia Rodríguez Ca- tonómicas de RNE. pero sen publicar, polos hipotéticos enfados Manuel Aballe Domínguez, mariñeiro bral, deixou seis fillos, todos eles menores: Até agora, a lingua que provocaría nalgunhas familias ou secto- de Panxón, de 41 anos. Fillo de Modesto Generoso, José, Germán, Vicente, Elodia e vehicular das emi- res políticos. Van alá case setenta anos dos Aballe Macaya e de Benita Domínguez Sal- Constante. sións en Galiza era o feitos, deles vintecinco de democracia, e gueiro. Casado con Antonia Rial Veiro, dei- castelán, aínda que se aínda non se pode falar con tranquilidade e xou dous fillos menores: Eugenio e Víctor. NOITE DE CRIME introducían declara- distancia duns feitos terribles contra dos Francisco Antonio Pérez Pérez, mari- cións en galego. que só nos podemos vacinar se se poñen so- ñeiro de Panxón, 44 anos. Fillo de Antonio Baixaron un a un da camioneta. Era de noi- A emisora xa em- bre a mesa, non para reclamar nada, senón Pérez Domínguez e de Rosa Pérez. Casado, te, case as tres da madrugada. Escoitábase o pregaba o galego na para curar as feridas dunha vez e sobre todo sen fillos. bater do mar e os berros amedrentadores súa programación para que non volvan a producirse. Non se Elías Alejandro Gonda Alonso, labra- dos falanxistas e do Cabo Pena: “todos aba- cando en Galiza a di- trata de falar dos nove para molestar a nin- dor, de 36 anos, veciño de Santa Cristina d´A jo”. Un a un fóronos matando. Os mariñei- rixía Manuel Lom- guén, senón simplemente de devolverlle a Ramallosa. Fillo de Ascensión Gonda Alon- ros que regresaban a porto foron os primei- bao, hai 20 anos, “la- dignidade a nove persoas, vexadas, humilla- so. Casado cunha moza ros en dar a noticia. bor que nunca debeu das e asasinadas impunemente. de Sabarís, Angelina Os falanxistas interromperse”, se- Veiga Ríos, deixou tres guindaron os cadáve- gundo o director de VINGANZA fillos menores: Isabel, ‘O terror no Val Miñor res na camioneta. E le- RNE, Pedro Pique- Carmen e Manuel. foi enorme, váronos ao cemiterio ras. O novo responsá- Vinganza era o que buscaban os asasinos Manuel Francisco de Baiona. Nunha foxa bal salienta tamén naquela triste madrugada. O desencadeante Lijó Pérez de 34 anos, os asasinatos moitos e común, uns enriba dos que a emisión en ga- do asasinato foi a persecución de dous diri- natural de Corrubedo outros, foron soterra- lego foi unha deman- xentes da sociedade labrega de Sabarís: (Ribeira) aínda que vi- a historia da represión dos. A vinganza estaba da dos profesionais Luís López Luís e José López Luís. Irmáns, vía e traballaba como nos anos da guerra cumprida. Segundo se da empresa durante fillos de Inés Luís Mosquera e de Luís Ló- mariñeiro no barrio d´O pode ler no libro de de- moito tempo, que pez Martínez. Pola nai eran coñecidos cono Burgo (Baíña). Fillo de está por contar” funcións do Xulgado forma parte do esta- Os de Inés ou Os Ineses. Tiñan unha peque- Francisco Lijó Oliveira de Baiona a causa das tuto de RTVE, e que na explotación agraria preto da presa de Ba- e de Ramona Pérez nove mortes foi: “por se trata dun “deber íña, mesmo fronte aos espléndidos petrogli- Gonda, estaba casado hemorragia cerebral o moral.” Celia Díaz, fos de Outeiro dos Lameiros. Os dous ir- con Eugenia Mijón Du- torácica”. directora territorial máns, Luís de 46 anos e José de 41, estive- rán, veciña de Baiona. Nada máis se sou- en Galiza, coincide ran en América e regresaran con ideas pro- Deixaría orfos a cinco bo. Mais o triste episo- con el, e afirma que a gresistas e ecoloxistas. Eran vexetarianos e fillos menores de idade: dio quedou na memoria sensibilidade da nova un deles impartía clase de esperanto aos la- Mercedes, Manuela, das xentes da comarca dirección do ente fa- bregos. O maior, de ideoloxía socialista, o Maximino, Oto e máis durante moitos anos. O voreceu este paso. máis novo, anarquista. Ao trunfar o golpe Eva. acontecemento seguiu Tamén lembrou que militar agocháronse en varios lugares ata Modesto Fernán- vivo ata os últimos a sociedade galega, que decidiron esconderse na casa dun señor dez Rodríguez, 47 anos, mariñeiro, veciño de anos cincuenta ou primeiros sesenta. Duran- segundo o informe maior e cego, Ventura Pérez, coidado por Panxón, fillo de José Fernández e Dolores te todos eses anos aparecerían nove cruces presentado polo Con- Dolores Samuelle Álvarez, coñecida como Rodríguez. Traballaba como mariñeiro. Do gravadas na terra, na curva onde caeron os sello da Cultura, de- Perfecta. As pescudas dos falanxistas, inspi- seu matrimonio con Rosalía Rodríguez Igle- corpos sen vida. Un longo trazo horizontal manda máis galego radas polo tristemente célebre Cabo Pena, sias deixaría seis fillos menores: Gloria, Li- era rapidamente riscado por nove verticais. nos medios. Aínda comandante do posto da garda Civil de dia, Juan, Enriqueta, Jaime e Álvaro. Os falanxistas a borralas e as cruces a apare- así, a radio é dos sec- Baiona, tiveron éxito e as sospeitas de que Félix ou Fidel Leyenda Rodríguez, de cer, nas horas seguintes ou poucos días des- tores nos que menos alí estaban os Ineses fóronse confirmando 51 anos, mariñeiro de Baiona. Fillo de Eulo- pois. Que se saiba non houbo detidos pero o se reclama: case un porque Perfecta levaba moito pan e o perió- gio Leyenda Álvarez e de Vicenta Rodríguez enfado das novas autoridades era moito. Ca- 70% considera axei- dico, que non podía ser para o cego nin pa- Míguez. Casado con Sofía Vieites Penedo, da día, mes, ano... o risco era máis fondo. O tada a presenza do ra ela, que non sabía ler. de Baíña, non deixaba fillos. poeta Miguel Anxo Mouriño deu forma lite- galego nas ondas. O cabo Pena e o falanxista Refojo entra- José Rodríguez González. Fillo de Ru- raria a esta acción colectiva da que el tamén A partir de agora, ron na casa e toparon aos dous irmáns. Un fina Rodríguez González. Veciño da Porta da participou: moitas das “estrelas” deles disparou e feriu ao Refojo, morreu Vila en Baiona. Tiña 45 anos Este mariñeiro de RNE se achegarán dous días despois. A Pepe matárono nunha deixaría viúva a Clementina Freire Mosque- Disque renaceron día a día, a Galiza para re- viña preto da casa e a Luís contra a tapia do ra, de 43 anos, e orfos a Rogelio, Manuel, Jo- nove cruces de area, prohibidas, transmitir os seus camposanto de Sabarís. Os falanxistas mata- sé, Melitón e África. en memoria de nove fusilamentos. programas, segundo ron tamén á señora Perfecta, de 71 anos, e Manuel Barbosa Durán. O máis novo Camariña (1990)♦ adiantou Piqueras no para humillala enterrárona entre os dous ir- dos asasinados na “Curva dos Nove”, tan só Clube Internacional máns nunha foxa á beira do cemiterio. contaba con 30 anos de idade. Mecánico, na- * Membros do Instituto de Estudos Miñoranos, en- de Prensa.♦ A morte de Refojo desencadeou as ansias tural de Baíña, foi vivir a Panxón tras o seu tidade impulsora da Comisión Pro monumento aos de vinganza de Sebastián González Pena e os matrimonio con Julia Sanjuan García. Deixa- asasinados na Volta dos Nove. Ano XXVII

Globalizacion e mercado de traballo

MANUEL CAO

Aumentan as novas de expedientes de regulación de emprego por parte de moitas empresas multinacionais localizadas en Eu- ropa. A existencia duns mercados globais deixa ver os seus efec- Do 21 ao 27 de outubro 2004 tos na produción de bens e servizos e nos mercados de traballo aguilloando empresarios e traballadores na busca de oportuni-

dades de negocio que se manifestan no caso das empresas en de- N¼ 1.147 sinvestimentos e deslocalización de actividades e, no caso dos traballadores dos países industrializados, nunha presión difícil de resistir materializada en ameaza de despidos e traslado da produción a zonas con dereitos laborais, regulamentos sociais e salarios reais moito máis atractivos para as empresas. Son as multinacionais as que exercen o papel de empresa- rios globais e as que marcan a dinámica que seguir por aque- les que desexan sobrevivir ou expandirse como empresarios autónomos. O proceso de deslocalización prosegue de xeito rápido e irreversíbel pese ás arengas intervencionistas ou pro- teccionistas de políticos en busca dunha rendibilidade electo- ral a curto prazo que casa mal coa rede de intereses e interde- pendencias na que se converteu a economía global. Non debe- ría derivarse de todo isto a inacción en materia de política in- dustrial senón o estudo coidadoso da natureza dos problemas específicos do sector, empresa ou actividade que se trate para deseñar as accións adecuadas que permitan salvar do posíbel o Instalacións de Izar en Fene. J. ANTÓN / La Opinión importante e reprogramar actuacións que poidan permitir ob- ter beneficios dunha deslocalización nalgúns casos inevitábel. Algúns traballadores de países industrializados están chama- Só lle dá a opción dos a pagar, no curto prazo, as consecuencias da presión globali- zadora, sendo tentador propoñer solucións simples a problemas complexos. A realidade da dinámica económica recomenda flexi- a reducir o persoal ou a renunciar a ser civil bilidade, diálogo e negociación entre empresarios, traballadores e entidades públicas pois, moitas veces, o que se xoga é o tecido in- dustrial e o futuro dunha comarca, un territorio ou un país para os O Goberno vindeiros anos. É dicir, o problema da deslocalización atinxe á to- talidade dos axentes e da estrutura económica e social dunha de- terminada área e todos han de ser tidos en conta á hora de elabo- rar e implementar as políticas activas e tamén de defensa sectorial condena o estaleiro de Fene ou empresarial. Entre o fundamentalismo neoliberal e a radicali- dade da antiglobalización hai estratexias de resposta que han de H. VIXANDE civil á que se poderá dedicar a no- estaleiros. Por esta razón, os sin- explorarse con cautela pois os competidores axexan para botarlles A maioría sindical non pon de- va Izar está pendente dunha nego- dicatos maioritarios –non a o dente aos mercados e chapar as empresas ineficientes. masiadas obxeccións ao plano ciación con Bruxelas, pero podería CIG– xa non discuten esta op- que a SEPI presentou para se- ascender ao 20% da actividade to- ción. Pero ademais, na nego- gregar parte de Izar e convertelo tal nun contexto de aumento da ciación admitiron relegar a unha nun estaleiro civil privado. Nese produción militar –o que levaría segunda fase o estudo da reestru- marco, Fene sae mal parado por- tamén a incrementar a actividade turación do cadro de persoal dos que as dúas opcións que lle dan civil. “Se é así, porque Fene non estaleiros, de modo que perderon implican case a súa desaparición. pode seguir dentro do grupo mili- unha baza na negociación que se tar coa actividade civil de offshore, produce nestes momentos. O plano da Sociedade Estatal de que non ten limitada a produción Por outra banda, o mesmo Participacións Industriais para pola UE?”, pregunta Cordero. día no que os sindicatos nego- Fene dálle a elixir entre continuar ciaban coa SEPI o futuro de Izar, dentro de Izar pero renunciando á Novo grupo Bruxelas anunciou un novo ex- actividade civil, ou continuar coa pediente doutros 550 millóns de actividade civil pero reducindo O novo plano da SEPI prevé a euros por axudas concedidas ile- severamente o persoal. Se se cen- constitución dun grupo industrial galmente pola SEPI a Izar, que tra na actividade militar, a viabi- dividido en dúas empresas dis- lle tería que devolver. O deputa- lidade queda en entre dito e si re- tintas con estruturas accionariais do do PSdeG-PSOE no Congre- ómpre admitir que as empresas duce traballadores, tamén. diferentes pero coordinadas. A so dos Deputados, Xabier Carro, ‘C Segundo Xurxo Cordero, res- primeira delas sería de carácter non considera que esta sexa un- están en mellores condicións para ponsábel de política industrial da militar e completamente pública. ha forma de facer presión na ne- CIG e traballador de Fene, renun- Esta compañía incluiría as facto- gociación. Carro, ademais, coida impoñerse diante duns traballadores ciar ás plataformas offshore é que- rías militares de San Fernando, que Fene aínda se pode salvar e desorganizados e moi divididos” dar sen unha actividade que non Ferrol e Cartagena, ademais dos mesmo non descarta que volva á está limitada por cotas de produ- estaleiros antes civís de Puerto construción naval civil en 2007, ción e non implica ademais que Real e Cádiz. Por outra banda, cando expiren os prazos da A experiencia demostra que os empresarios están a utilizar a posteriormente se reduza o cadro habería unha sociedade mista prohibición. ameaza de deslocalización como arma contra os sindicatos para de persoal. Integrarse na parte ci- que se dedicaría á actividade ci- A respecto dos expedientes e obrigar os traballadores a aceptar quendas, reducións salariais, vil que se privatice, significará vil e que estaría constituída nun da renuncia do Goberno ao re- aumentos non remunerados do tempo de traballo e supresión de perder 700 dos 1.100 traballado- 49% por capital público, un 2% curso ante a xustiza europea, Ca- incentivos. Dado que a ameaza é de abondo críbel está a produ- res e deixar desequilibrada a em- polas caixas de aforros e o res- rro afirmou que “non se pode es- cirse unha perda acelerada de dereitos laborais sobre todo para presa e sen estrutura, o que impli- tante 49% por capital privado. A tar a negociar con Bruxelas e ao os novos traballadores mentras aqueles sectores hexemonizados ca que quedaría ferida de morte. esta sociedade incorporaríanse mesmo tempo poñer un recurso”. polos sindicatos clásicos van esmorecendo día a día. Cómpre “A única solución é rexuvenecer o Xixón, Sestao, Sevilla e Mani- Porén, o deputado non considera admitir que as empresas están en mellores condicións para im- cadro de persoal e continuar co ses. A localización de Fene esta- unha contradición que Madrid poñerse diante duns traballadores desorganizados e moi dividi- mesmo número de traballadores ría por determinar. renuncie a recorrer xudicialmen- dos por países, rexións, sectores ou empresas. Talvez sexan as no sector público”, di Cordero. A CIG concédelle pouca cre- te para non entorpecer a nego- institucións públicas as mellor situadas para defender o tecido A CIG quere unha Fene públi- dibilidade a unha operación para ciación e que ao tempo Bruxelas produtivo e implementar estratexias a medio prazo para restau- ca, integrada na nova Izar pero sen constituír unha sociedade como anuncie novos expedientes men- rar as taxas de investimento. Se pode valer de exemplo o que renunciar á construción civil, xa esta. A SEPI afirma que entre o tres dura esa negociación. En ocorre en Catalunya, indicar que o goberno tripartito acepta co- que é algo autorizado mentres non 49% do capital público e o 2% calquera caso, Carro considera mo dato a globalización e a deslocalización industrial e, en fun- sexa a actividade principal do gru- das caixas permitiría un control que son nulas as posibilidades de ción do sector ou empresa que se trate, propón diversas estrate- po. A SEPI di que non é posíbel, da empresa sen riscos. A pregun- gañar eses recursos. “Iso é algo xias: manter a empresa aceptando recortes salariais, deslocali- pero até hai unha semana manexa- ta é: quen estaría disposto a ser que tamén sabe a Xunta, que zar certas actividades para aforrar custos e manter outras, adicar ba un plano que contemplaba a in- parte dos investidores privados? anunciou un recurso para quedar máis recursos a I+D que poidan fixar tecido produtivo no sector tegración no grupo público militar A privatización da parte civil ben coa galería, porque sabe que industrial e de servizos, captar investimentos exteriores das em- ♦ da factoría de Puerto Real, pero de Izar prodúcese, segundo a SE- non llo van a admitir a trámite, presas dos novos países emerxentes, etc. dedicada á construción civil resi- PI e o Goberno central, para po- posto que non é parte implica- dual. A porcentaxe de construción der dar axudas públicas a estes da”, dixo o socialista.♦ Ano XXVII A UNESCO acolle favorabelmente a candidatura de Ponte... nas ondas

A.N.T. cais, os creadores da iniciativa ra- meira candidatura a nivel mun-

Do 21 ao 27 de outubro 2004 A cultura oral de ambas beiras diofónica Ponte... nas ondas ini- dial en ser promovida conxunta- do Miño vai ser analizada en ciaron, dende as súas xornadas de mente por centros educativos de París. A UNESCO será o orga- radio interescolar no 2001, o pro- dous países e tamén a primeira nismo que deberá tomar en xecto multinacional de creación na que participan escolas da re- N¼ 1.147 consideración a iniciativa xur- da Candidatura Inmaterial Gale- de PEA-UNESCO dida dende a experiencia radio- go-Portugués. Despois de ter rea- O fallo darase a coñecer en fónica Ponte... nas ondas, un lizado todos os tramites necesa- xullo do 2005, pero, de momen- proxecto que foi presentado ne- rios e de contar co aval dos minis- to, a iniciativa xa conta coa opi- sa mesma cidade o pasado luns. tros de cultura dos dous estados, o nión favorábel da UNESCO. A Aínda que o fallo se fará públi- pasado 18 de outubro presentouse organización destacou que este co en xullo de 2005, a candi- en París a candidatura que optará era un traballo modélico de datura contou cunha boa aco- á terceira proclamación das Obras asunción entre dúas comunida- llida, segundo os promotores. Mestras do Patrimonio Inmaterial. des do seu patrimonio oral, nun Esta iniciativa, que contou proxecto desenvolvido dende as Conscientes de que a tradición no proceso de creación coa par- escolas. Os representantes da oral común en ambas beiras do ticipación de institucións cultu- candidatura que se desprazaron Miño, tanto no referido a refráns, rais, antropólogos, centros uni- até París manifestáronse satisfei- lendas, expresións vinculadas ao versitarios, asociacións etnográ- tos porque consideran que exis- ciclo agro-marítimos, as formas ficas e culturais de Galiza e Por- ten moitas posibilidades de aca- O grupo de Ponte... nas ondas na sede da UNESCO en París. simbólicas, ornamentais e musi- tugal, preséntase como a pri- dar o recoñecemento.♦ Atentados do 11-M Marrocos, de cómplice a amigo

XAN CARBALLA Aos poucos días de perder o PP as elec- goberno de Aznar que lle torcera o pulso que se estaba a preparar un atentado, dán- A teoría primeira que ocupou durante cións, o xornal “El Mundo” iniciou unha en conflitos como o dolle nomes dos que fi- meses os investigadores e editorialistas de desaforada carreira para vincular como fo- da illa Perejil. nalmente foron os im- Pedro J. Ramírez, asumida como un argu- se a sectores do PSOE, rescoldas da guerra Sen apenas inmu- ‘A verdade do 11-M plicados. A persona en mentario electoral pola dirección do PP, suxa, como verdadeiros tapadeiras da tra- tarse, e despois de cuestión, para quen se desmoroábase, pero non se coñece aínda ma do 11-M, nunha especie de vinganza meses martelando ou se obtén no xulgado reclama agora a decla- ningún trasacordo do xornal. final do sofrido polos dous derradeiros go- nesa dirección, o xor- ración de testigo prote- Para os que contemplan o tour de for- bernos de Felipe González. O fío do nove- nal “El Mundo” saiu ou pouco vai desvelar xido, tería informado ce da Comisión do 11-M, a única conclu- lo do que se tirou foi a relación entre o esta semana coas de- a Comisión tamén os servizos se- sión que pode resultar unánime é que, confidente Rafá Zouhier e unha serie de claracións dun imán cretos de Marrocos. aínda despois de tantos anos de sinalarse, mandos da Guardia Civil, e a realidade da que deixan completa- parlamentaria” Aos dous días, e en ba- a reforma do Ministerio de Interior e dos imensa chapuza do control de explosivos mente espidos os ar- se a esas declaracións, corpos de policía e garda civil, segue nas minas. Estirado até o fin ese argumen- gumentos numanti- Baltasar Garzón orde- sendo unha tarefa pendente, envelenada to, a dereita e o propio xornal xa fixo cir- nos de Ángel Acebes. nou nove detencións e polo corporativismo e o negocio do anti- cular unha especie de versión final para O imán, que dirixe ao aparecer desmon- terrorismo. E que a verdade do 11-M ou iniciados que indicaba que os servizos se- unha mezquita do sur touse unha trama que se obtén no xulgado ou pouco vai desve- cretos marroquinos estarían detrás de toda de Madrid, tería informado directamente á prepararía a voadura da Audiencia Na- lar a Comisión parlamentaria. Tampouco a maquinaria do atentado, para derrotar o policía, meses antes do 11 de marzo, de cional con media tonelada de dinamita. é a súa misión.♦ Bilbao

A polémica volve azoutar perso- Rupérez (aínda até antonte em- as de absoluta referencia no País baixador de España nos Estados Vasco: os cociñeiros son iconas De extorsións e imputacións Unidos). Adolfo Suárez pagou nun país onde o bo xantar e o bo por el, non só con cartos, tamén beber son parte fundamental da con favores políticos (no Congre- idiosincrasia e da cultura popu- DANI ÁLVAREZ so houbo Comisión sobre a tortu- lar. O movemento da nova coci- ra que demandara a ETA a cam- ña vasca prestixiou este sector de As novas teorías xurídico-policiais poñen a moitas persoas bio da liberdade). Emiliano Revi- tal xeito que o turismo en Euska- lla, coñecido empresario, pagou di é, en moitas ocasións, gastro- ameazadas en Euskadi entre o medo e o delito: se pagas, po- unha boa cantidade de millóns nómico. Os cociñeiros son re- pola súa liberdade. Cosme Del- ferentes sociais, coñecidos en to- des ir á prisión, se non pagas, estarás en perigo de morte. claux, un dos últimos secuestra- da Europa, atesouran premios dos, pagou máis de mil millóns cada ano, están nas televisións, dunha persoa detida á que se re- esixe diñeiro a cambio de vivir. mas. Xamais delincuentes. El de pesetas. Alguén cuestionou nas radios e chámanos para dar laciona coa ETA, José Luis Beo- Paga ou morre. Hai que ler esas Mundo xustificou que Italia pa- aquilo? Algún medio de comuni- banquetes reais. Ninguén que vi- tegi. Non importa neste caso cartas, hai que sentir ese suor gase rescate polas dúas Simonas cación os acusou, coma neste ca- site San Sebastián debe irse sen quen lle pasou a información a frío. Paga ou vaite. En nome de do Iraq, mais en Euskadi mallou so, de colaborar con banda arma- coñecer, aínda que sexa desde un presunto xornalista. O asunto Euskal Herria. nos catro cociñeiros. Un xornal da? Non. Non porque non era ar- fóra, Juan Mari Arzak (encher o é que algunha das dúas institu- Cal é a alternativa? Acaso o que tiña o valor de falar de ética gumentábel socialmente, porque bandullo anda polos 150 euros), cións filtrou datos que estaban Estado garante a seguridade dos nos seus editoriais. Vítimas que todo o mundo sabía que foran ví- ninguén que vaia a Zarautz com- baixo segredo de sumario e, a seus cidadáns? José Mari Korta e tiveron que entrar na Audiencia timas e non outra cousa. pleta a ruta sen pasar por Karlos partir de aí, comezou unha caza outros moitos empresarios mo- Nacional como imputados. Ar- Por que, logo Arzak, Subija- Argiñano e, se entras no pazo de bruxas nun Estado de dereito. rreron coas bombas e as balas da zak e Subijana, despois de na, Berasategi e Argiñano foron Euskalduna de Bilbao, deberías Non houbo presunción de ino- ETA por non ceder á chantaxe. O aguantar durante catro días unha xulgados deste xeito? Quizais xantar no de Fernando Canales, cencia (iso acabouse con José caso aquí non é se pagaron ou presión político-mediática sen hai alguén a quen non lle gusta falar con el, que che conte como María Aznar). Agora os cidadáns non, que tamén, o caso é que se precedentes, entraron nun xulga- que haxa vascos que triunfan, preparou os seus pratos. Venden somos supostos delincuentes e xulgou a catro persoas destaca- do para ser interrogados por un que dan boa imaxe do seu país? a imaxe, a boa imaxe de Euskadi temos que demostrar a nosa ino- das socialmente, de antemán. xuíz. Aínda non cabe nunha ca- En todo o caso, non debemos no mundo, prestixian un país cencia. Beotegi dixo, suposta- Puxéronos nunha atalaia na que beza minimamente asentada que esquecer que todo isto acontece azoutado pola violencia e a anor- mente, que Arzak, Pedro Subija- foron martirizados. Agora resul- isto poida pasar. O caso vai que- porque existe extorsión, e hai ex- malidade política. E, polo visto, na, Martín Berasategi e Argiñano ta que, se pagas, es colaborador dar en nada, pero quen lle devol- torsión e chantaxe, porque aínda hai medios de comunicación que foran extorsionados pola ETA, e de banda armada; se non pagas, ve a honra a estas persoas? Onde pervive a ETA. A violencia fai que non soportan iso. que dous deles pagaron. Gustarí- ninguén responde por ti. Os coci- queda a súa imaxe? todo apodreza. Por iso, hai que es- A Garda Civil ou a Audiencia ame que alguén puidese ler unha ñeiros, se efectivamente foron O Estado español pagou un tar máis que nunca coas vítimas. Nacional filtraron a declaración carta asinada pola ETA na que extorsionados, son ante todo víti- rescate no secuestro de Javier Os cociñeiros son vítimas.♦ Ano XXVII O Burro Quince mil médicos cubanos de Troia ‘invaden’ Venezuela

GUSTAVO LUCA

M.V. non participaran en anteriores co- Do 21 ao 27 de outubro 2004

O réxime cubano parece ser micios. Este é un dos datos clave ai anos sabemos que consciente desde hai anos que a da vitoria chavista no último re- pronunciar arma máis eficaz para exportar ferendum. A oposición criticou HRevolución Cubana as súas ideas é a de enviar mé- este aumento do censo. Entre as N¼ 1.147 diante de certas persoas dicos a outros países. Nunha súas filas recoñécese que “se os ten o efecto dunha América pobre, deficitaria en dos ranchitos deciden votar to- intervención de bazo sen servizos básicos e vítima aínda dos haberá Chávez para tempo”. anestesia. Para unha de epidemias, non parece exis- Por outra parte, 900 venezue- proba, miren que diferenza tir mellor mensaxe revoluciona- lanos estudian medicina en Cuba entre o deputado Ángel ria que un médico ao pé de ca- e máis de 13 mil enfermos foron Acebes cando describía a sa, algo que o liberalismo non atendidos xa neste país. Un dos catástrofe de Atocha sen lle ofrece ao 70% da poboación. proxectos máis destacados é o perder a raia do pantalón das operacións de ollos (cata- e agora, contando a viaxe Os Estados Unidos son conscien- ratas e outras) que permitiu reco- de regreso de Jorge Mora- tes da estratexia cubana. Un gru- brar xa a vista a varios centos de gas, pálido de ira e coa lin- po de marines invadiu Haití pou- venezuelanos. gua trabada de rabias. E cos meses despois de que o presi- Cuba envía tamén a Venezue- iso que ao deputado Mora- dente Aristide conseguise que la vacinas e medicamentos, un gas o regresaron en médicos cubanos prestasen servi- dos sectores nos que a illa está primeira clase e de balde. zos aos máis necesitados da illa. máis especializada, despois de A campaña de Bush na Médicos negros, da mesma cor que durante os primeiros anos da Florida leva a algúns polo tanto que a maioría dos hai- revolución tivera que responder a comisarios de José María tianos, estaban a sandar proble- varias pragas agrícolas enviadas Aznar a baixar a escadas mas endémicos e, moitas veces polo seu veciño norteamericano. de catro en catro, tan elementais. O fenómeno comeza- Diplomáticos de varios países urxentes son os tempos da ra a provocar unha remoción das representados na Habana obser- diplomacia en época de conciencias e dos puntos de vista van tamén a outra cara da moeda: eleccións. Comisarios este- sobre Cuba. Washington non a disponibilidade de milleiros de reofónicos de aguantou e ordenou invadir. cubanos (médicos, mestres ou de- Helms/Burton e de Onési- As brigadas cubanas de mé- tema de troco. Máis de 15 mil ta con 25 millóns de habitantes. portistas) a participar en progra- mo Redondo que non dicos son coñecidas desde hai médicos cubanos, estomatólo- mas exteriores, en situacións difí- poden soportar nin un día décadas en moitos países do ter- gos, optometristas e técnicos de Votos para o referendum ciles e con remuneracións baixas. máis; polo visto, a ceiro mundo. Pero, se sensíbel saúde, operan en barrios de Ca- Estes mesmos observadores des- independencia de Cuba. foi o caso de Haití, máis delica- racas e doutras cidades especial- Cuba contribúe tamén con miles tacan que o nivel de deserción en- Un crítico inglés di que do aínda é o de Venezuela, un mente pobres, aos que os médi- de mestres en labores de alfabeti- tre eles, pese a crise que vive Cu- a política exterior país que conta con boa parte das cos do propio país se resisten a zación, adestradores deportivos e ba desde a desaparición do campo norteamericana despois da reservas petrolíferas do mundo. acudir. O obxectivo formulado é unha ensinanza en loxística so- socialista, non supera o 1%, dato Guerra Fría é de Cabalo Cuba compra petróleo a Ve- o de garantir a atención primaria cial que lle permitiu ao Goberno extraordinario se se considera a de Troia, con transferencia nezuela, parte págao en dólares aos 17 millóns de venezuelanos de Chávez inscribir no censo de valoración que estes profesionais de tropa armada a cambio e para outra parte utiliza un sis- con menos recursos. O país con- votantes a 900.000 persoas que terían no capitalismo.♦ dunha entrada para o capitalismo. Ao de Tony Blair dálle nome de Mulo Aquí fóra de Troia e o de Aznar non o considera (envexa mare- la, xa se sabe) pero non de- be ter outra aparencia que Lukasenko: será tan malo como din? a de Burro de Troia, con perdón dos burros. O XULIO RêOS burro ten, despois de todo, A dobre vitoria de Alexandre Lukasenko nas cosmética do vello sistema, pero non ao lanza comercial é negativa, pero soubo conser- un alto valor simbólico pa- lexislativas e no referendo deste último do- servizo dunha causa política senón persoal. var o mercado da CEI, especialmente o ruso, ra os do Opus Dei que mingo en Belarús estaba anunciada, non polos A defensa a ultranza da dignidade do Presi- con quen realiza mais do 50% do seu comercio gobernaron cos de Aznar, prognósticos de sesudos centros demoscópi- dente, que pode ser motivo do peche dun exterior, diversificado con mercados coma o ao que George Bush cos, que non facían falla, senón pola inercia xornal ou da prohibición dunha candidatu- británico, o alemán, o polonés ou o letón. chamaba Asnar, non por asfixiante dos seus modos políticos, mestura ra, coexiste co predominio da empresa esta- Na política exterior, Lukasenko combina causalidade. de populismo, de autoritarismo e de naciona- tal, que representa un 80% da economía do unha orientación prorrusa que non acaba de Un asno que couceou lismo. Basta un dato: Dende o martes podían país e un modelo cor- callar (unión política, contra a representación de votar todos aqueles que intuíran non poder fa- porativo de Estado, no espazo económico co- Cuba en todas as celo en domingo, quedando as urnas en mans que soamente as orga- ‘Coñecedor da nostalxia mún, adopción do rublo instancias internacionais das comisións electorais, integradas por fun- nizacións leais ao po- como moeda comparti- cun fracaso clamoroso e cionarios polo xeral submisos ao poder. Natu- der son oficialmente soviética que está presente da, etc.), envolta en ten- que por fin, coa axuda de ralmente, Lukasenko invitaba ao voto antici- recoñecidas como re- sións, especialmente Blair e de José Manuel pado, anticipando tamén unha victoria absolu- presentativas das súas aínda en moitos cidadáns, pola subministración de Durão Barroso, había con- ta na primeira volta e mesmo vaticinando un categorías sociais res- Lukasenko optou por gas que Rusia viña seguir que a UE se sumase 33% de presencia feminina no Parlamento. pectivas e implicadas efectuando a prezos do ao bloqueo ¿Un pitoniso? no proceso de toma de conservar boa parte da mercado interior co norteamericano. O obxecto do referendo consistía nunha decisións. O ano pasa- propósito de seducir ás O deputado/turista do emenda constitucional que lle permitirá aspi- do, nas empresas pú- cosmética do vello sistema” autoridades bielorrusas PP quería brindarlle á rar a un terceiro mandato. Lukasenko asumiu blicas e privadas de para establecer unha campaña de Bush na Flori- a Presidencia en 1994 e a Constitución non mais de 300 traballa- asociación que evitaría da o triunfo de prolongar o admite mais de unha reelección. Durante a dores, ordenou a crea- a Moscova depender de castigo da UE contra campaña, a asociación entre a identificación ción dun posto de encargado do traballo Minsk para controlar o tránsito do gas que Cuba, apenas descrito co país e o voto afirmativo viuse animada po- ideolóxico, que será a base dunha estructu- envía a Europa occidental, seguida de diatri- como “política errónea” lo aumento de salarios dos funcionarios (80% ra piramidal de grupos de información e de bas anti-occidentais que explican o seu ostra- polo goberno socialista. da poboación activa) e das pensións ou dunha propaganda a todos os niveis. A ofensiva se cismo continental e internacional, agravado Que un burro poida en- intensificación da habitual censura, nos me- compensa, por outra banda, coa firma dun pola sinatura de contratos militares con Esta- ganar a UE coa acrobacia dios públicos, de toda posíbel crítica ao Presi- acordo privilexiado coa Igrexa ortodoxa dos paria como Irán ou Siria. dialéctica de que non existe dente por parte dos candidatos da oposición. que lle garante a conformidade doutro flan- Lukasenko sae máis reforzado desta pa- a agresión norteamericana Os partidos opositores (comunistas pro URSS co substancial para garantir a práctica una- rodia electoral e con el tamén esa idea (¿tan contra Cuba, debe ser a e forzas pro occidentais) son tan febles como nimidade no discurso político. eslava?) de que para garantir un mínimo be- mellor proba do momento o conxunto da sociedade civil, moi golpeada O desemprego está en níveis baixos, a eco- nestar cómpre unha sabia combinación de heroico que vive a constru- por unha política de fustigamento constante. nomía crece e con taxas tirando a altas, os sala- man dura (autoritarismo) e amor á patria ♦ ción política de Europa. Bo coñecedor da nostalxia soviética que rios son modestos pero van subindo de ano en (nacionalismo antioccidental).♦ está presente aínda en moitos cidadáns, Lu- ano, a débeda exterior redúcese e o déficit or- kasenko optou por conservar boa parte da zamentario permanece baixo control. A súa ba- XULIO RêOS é director do IGADI (www.igadi.org). N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

Cantos de ausencia. Elexías (1959-2002). Salvador García-Bodaño

Teoría de Lugo. Guía urbana de espazos amenos. Henrique Alvarellos

Variacións Nube. Cesáreo Sánchez Iglesias N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Eleccións presidenciais nos Estados Unidos (II) Na primeira entrega deste artigo sobre as eleccións presidenciais nos Es- de sistema, fortemente xerarquizado dende Norteamérica. O autor nota tados Unidos (ANT nº 1.146) X.F. Pérez Oia describía a opción de go- a feble resposta política dunha maioría prexudicada por un goberno de berno de Kerry como unha nova fase da explotación organizada do Sul ricos. Neste artigo trata da formación da conciencia cidadá en Nortea- coa colaboración dos Estados do Norte e a de Bush como un fascismo mérica e das realidades e derivas da opinión sobre o sistema político. Os privilexiados dominan a máquina electoral

XOSÉ FERNANDO PÉREZ OIA “O medo é a base do goberno do déspota pe- ganizados para defenderen os seus intereses ro o seu obxectivo verdadeiro non é a paz se- e demandas perante os gobernos”, dominan nón a tranquilidade. É o silencio da cidade a máquina electoral por medio de doazóns e que o inimigo se prepara a ocupar” contribucións políticas que determinan a Montesquieu (O espírito das Leis V 14) elección dos seus candidatos, e logran unha atención lexislativa preferente para súas rei- O comportamento social de diferentes indi- vindicacións. Fan verdade o aforismo de viduos, grupos sociais e clases nun deter- que: “o diñeiro compra a atención”. A con- minado momento de enfrontamento, vio- secuencia de todo isto é que o activismo po- lento ou electoral, ou de integración sisté- lítico dáse sobre todo entre os ricos e non po- mica, así como o das forzas identificábeis demos chamarnos a sorpresa a importante no conflito, foron obxecto de meditación e proporción de abstencionistas: dous tercios controversia dende a antigüidade clásica. dos electores para o Congreso e arredor dun- Filósofos, sociólogos, psicólogos, historia- ‘No sistema electoral norteamericano, os privilexiados ha metade para as eleccións a Presidente. dores e pensadores de toda índole (incluí- Dáse, polo visto, unha correlación positi- dos os pedantes que hoxe campan de poli- dominan a máquina electoral e logran unha atención va entre o aumento da desigualdade e a in- tólogos) discuten dende unha concepción lexislativa preferente para súas reivindicacións” fluencia dos conservadores (ou neo-conser- da sociedade, do individuo, do grupo ou a vadores) co que a serpe pecharía un circulo clase, até as motivacións obxectivas ou fan- mentaron, como apunta Massing, un longo e altruísta da intervencióon dos EE UU. vicioso no que a continuidade do sistema ali- tasmagóricas que levaron a eses actores so- lento deterioro que nin a conxura do poder Outro aspecto de grande importancia é mentaríase da súa propia inxustiza. Existen ciais a actuaren ou manifestarse dun xeito político cos medios de difusión de masas que, como explica Jost, “as varias décadas límites a esta política lamentábel? Un deles, determinado. Platón, Aristóteles, Vico, deu ocultado. Como tamén non se deron evi- de investigación acerca da percepción psi- e non menor, é o desleixo progresivo dun Marx, Le Bon, Ortega e Gasset, Freud, Pa- tado certos inquéritos oficiais ou a transcen- colóxica da xustiza condúcennos á esmaga- electorado no que dous terzos comparten a reto, Mosca, Michael Mann, e moitos ou- dencia de opinións críticas (en coñecidos fil- dora conclusión de que a xente prefire crer opinión de que “o goberno está rexido por só tros ensaiaron sobre estes comportamentos. mes e libros) de autorizados expertos. que o sistema social no que viven é ecuáni- uns poucos intereses dominantes que operan Dende Maquiavelo, e se cadra antes, sa- Estas capas menos profundas da me, lídimo e digno de ser xustificado, antes no seu propio beneficio”. Os que así pensan bemos que un poder social non pode asen- conciencia cidadá son máis susceptibles de que arbitrario, inxusto ou ilexítimo”. O ele- hoxendía (a conciencia calla de vagariño) tarse unicamente sobre a violencia ou a for- xogar un papel de importancia na elección mento de extremo individualismo ou auto- duplican os que tiñan esta opinión hai trinta za bruta e que para establecer ou manter sen que ven. Era ben nesta altura evocar certos estima ven dado por “a incapacidade de per- anos. Confirmación, se cadra, dos vellos pre- trauma ou ruptura un determinado sistema trazos da conciencia profunda da cidadanía cibir calquera ilexitimidade cristalizada ins- saxios de Huntington e da Trilateral. é preciso un certo grao de consentimento. estadounidense, inducidos na maioría dos titucionalmente, o que leva aos grupos es- As opcións que agora se abren na política casos dende as clases dominantes por me- tigmatizados a cargar sobre as súas propias OS SINDICATOS dos EE UU exceden o puro xogo electoral dio duns aceptados ideais ou propostas de carencias ou presunta falta de capacitación e proxéctanse para alén da máis que probá- individualismo, posibilidade de éxito so- calquera consecuencia u resultado negativo Fóra de noso propósito está a análise sectorial bel persistencia dun sistema capitalista ou cial, recompensa do esforzo persoal, fo- ou desfavorabel”. Reforza esta última carac- dos múltiples elementos sociais que partici- de mercado, a continuidade dunha forma mento de certos mecanismos de auto-esti- terística o feito de que un mínimo de mobi- pan nesta sociedade que o neoconservador política que podería desembocar nun réxi- ma ou temor dunha exclusión persoal ou de lidade social dentro dun grupo abonda para Kristol definiu como “formada por mendos” me autoritario ou fascistoide (reelección de grupo (ante a persistencia de certos valores romper a fronteira entre favorecidos e des- Con todo, queremos facer notar que moitos Bush) ou dun novo sistema múltiple e mul- aceptados ou recusados), e de competencia favorecidos e evitar unha convulsión revo- observadores da realidade estadounidense co- tilateral que tería problemas internos de dis- tanto xeral como de certas correntes actuais lucionaria. A consecuencia disto é que todos mo é o caso de Theda Socpol e outros soció- tribución económica e problemas externos moi determinantes e pouco mencionadas, os que atacan ó statu quo ou a calquera for- logos (como tamén o que isto escrebe!) deri- de concertación con sistemas e países afi- que afectan a cimentos sociais e ideolóxi- ma de poder establecido nos EE UU son van a tentadores cuantitativismos, esquecen- nes para redefinir (mesmo dende a conser- cos, como ocorre no caso dos sindicados. susceptibeis de seren socialmente deslexiti- do certos cambios profundos de signo cualita- vación de certas posicións hexemónicas) Se a crítica do sistema económico expe- mados. Xusto o contrario do que acontece tivo. Refírome a un artigo de R. Barber no úl- novas accións e institucións de goberno rimentou, sobre todo nos EE UU, certo con aqueles que o defenden. timo número da revista francesa Alternatives mundial (Kerry e o seu partido) eclipse parcial polo derrube do socialismo As políticas de terceira vía, de habilita- Internationales no que denuncia que as vellas A conciencia dunha sociedade non é ob- real, non sucedeu así coa análise académica ción e esforzo individualista, teñen acomodo e corruptas estruturas das organizacións sindi- viamente uniforme e depende, en gran medi- dos mecanismos psicolóxicos que represen- nesta percepción ou falsa conciencia para fa- cais (AFL-CIO) que compadreaban con moi- da, do grupo ou clase na que un individuo vi- tan un papel determinante integración ou larmos en termos marxistas. Pola contra, tas mafias houberan de elixir dende o estran- ve e a perciba. As súas variacións danse me- nos trastornos da sociedade. Os traballos de comprendemos a rexouba de David Brooks xeiro unha nova dirección. Non me resisto a nos en grandes asuntos que afectan á esencia Jost, Sidanius, Burgess, Mosso e outros, que cando aseguraba (no seu libro Bobos in Pa- transcribir, referidas ás próximas eleccións, as e estrutura do sistema social no que se vive, espero poder comentar de a pouco, son a ba- radise, ou burgueses bohemios na gloria) palabras do novo presidente, presidente dun- que na eficacia, na capacidade de imaxe dun se destas esquemáticas observacións sobre o que os estadounidenses “non tiñan na cabe- ha menor pero máis combativa representación grupo dirixente, e na ideoloxía explícita ou que acontece a curto prazo e o que frea ou za categorías marxistas” o que segundo este sindical: “Os electores americanos están dian- oculta dese grupo. Un momento coma o da condiciona as percepcións. pouco respectábel autor ficaba demostrado te dunha opción clara: dunha banda a presen- grande crise económica dos anos trinta do O punto primeiro será o da educación. por unha enquisa que subliñaba que un 19% te Administración que apadriñou a liquida- século XX, pode remover os alicerces da or- Como sinala Said (non seu comentario sobre dos seus de súas cidadáns dicía estar com- ción de millóns de empregos ben remunera- de social e suscitar reaccións políticas, como o último libro de Schlesinger sobre a socie- prendido no 1% máis rico e, o que aínda é dos e que apoia unha política económica fa- as do New Deal (programa do governo De- dade estadounidense) a educación é a vía re- máis grave, outro 20% esperaba pertencer vorable ós ricos e ás grandes empresas; dou- mócrata entre 1933 e 1939 dirixido a paliar gia para lograr a definición identitaria dunha algún día a esta privilexiada categoría. tra parte, un candidato que quere que os ame- os efectos da Crise do 29. En frase de F.D. sociedade. A totalidade virtual das institu- ricanos teñan opción a un emprego en traba- Roosevelt: A New Deal for The Forgotten cións de educación dan unha visión da socie- VêA RÁPIDA Á DESIGUALDADE llos dignos e a resolver a crise do sistema sa- Man, un xeito diferente de gobernar para a dade estadounidense heroica, excepcional, nitario”. Este sindicato apoia a Kerry e de- cidadanía anónima) que experimentan modi- misioneira do ben, pacifista, xusta etc. cando AAPSA (Asociación Norteamericana para a nuncia as formas perversas de deslocaliza- ficacións substantivas da orde social e políti- o xeneral W. Boykin dice que “creárannos Ciencia Política) aportou en traballos de ción, sobre todo as que se basean na evasión ca. O horizonte de interese político e a capa- para ser o exército de Deus e impoñer o rei- campo actualizados que os estadounidenses de taxas, e oponse ás empresas cuxa produ- cidade de mobilización do cidadán medio no de Deus” ou cando a grande gurú dos me- consideran a desigualdade como reflexo da ción beneficia soamente as grandes empresas dos EE UU é múltiple e máis intensa non dia Ann Coulter dinos (nos EE UU) que esta- diferencia entre individuos, antes que como multinacionais e multi-ubicadas mediante o cando toca os problemas do seu Estado fe- mos lidando contra inimigos salvaxes non fai defecto do sistema. Outra revelación da AP- xogo dunha contabilidade creativa”. Fagamos derado ou os da nación no seu conxunto se- senón repetir o aprendido nun sistema educa- SA digna de nota é que as desigualdades memoria de que, dentro da UE, o represen- nón cando se trata dos do seu concello. Só os tivo acrítico e case unánime. O expansionis- económicas aumentan nos EE UU máis ra- tante dun goberno francés da dereita criticou o peor tratados polo sistema capitalista estarí- mo dos EE UU recibiu sempre o nome de de- pidamente que noutros países, información xogo manipulador dos prezos de transferen- an dispostos a cualificalo de dramático e iso fensivo ou inspirado por un destino manifes- particularmente desacougante para aqueles cia e da súa repercusión sobre fiscalidades a pesar das decrecentes taxas de expansión e to de intencionalidade divina, xeralmente xu- que deitan a súa confianza na democracia oblicuas. Chossudovski denunciou hai anos o da crise latente dende os anos setenta. Nesta deo-cristiana. O exterminio dos habitantes formal representativa xa que, doutra parte, a mecanismo da transferencia internacional en- elección non vai ter unha repercusión impor- primitivos, a guerra contra México, a deter- sociedade endereitase a formas plutocráticas tre valores útiles e de mercado.♦ tante nin acaso a medio prazo. Pola contra a minante intervención dos soviéticos contra a que se arriman á extrema dunha democracia acción política exterior do Estado federal e a Alemaña nazi etc. agáchanse ou son preteri- censitaria na que os privilexiados “participan XOSÉ FERNANDO PÉREZ OIA é economista e imaxe que proxecta dende o poder experi- dos para acentuaren o carácter mesiánico e máis directamente e están a cada mellor or- pertenceu ao Secretariado das Nacións Unidas. Ano XXVII Algo está Moncho López paga con derrotas a profunda renovación do equipo cambeando O Breogán máis ambicioso non arranca MANUEL PAMPêN s seleccións de fútbol de Andorra CÉSAR LORENZO GIL pola súa facilidade para actuar Tres derrotas en catro en- na zona, onde salta e controla os A(72.000 habitantes) Do 21 ao 27 de outubro 2004 contros, dous delas na casa. balóns de xeito excepcional. e Liechtenstein (32.000 Este pobre comezo de tem- O italiano Marco Carraretto habitantes) lograron hai pada trae preocupados os vén do Tau coa esperanza de que uns días as primeiras vitorias oficiais desde que

N¼ 1.147 técnicos e directivos do Breo- a chegada a Galiza supoña un gán de Lugo. A causa, a pro- novo comezo na súa carreira na pertencen á FIFA. funda renovación do equipo. liga ACB. O escolta conta coa Feitos deportivamente confianza de López mais é un históricos para países onde O Breogán non está aínda en cri- dos xogadores aos que lles custa a maioría dos xogadores se porque catro xornadas non adaptarse ao seu novo equipo. non son profesionais, e son suficientes para crear alarma Do Madrid procede Alfonso compaxinan os traballos no Pazo dos Deportes de Lugo. Reyes, ilustre veterano da liga pro- ou os estudos co fútbol. No Mais o máis ambicioso proxecto fesional e auténtico valado defen- caso andorrano, só 100 deportivo do club celeste non sivo. A súa idade supón unha van- persoas foron testemuñas arrancou como debera e iso pre- taxe como líder natural do equipo. do feito; a falta de luz ocupa. Un combinado creado pa- Ademais, o Breogán conta suficiente no denominado ra asegurar o pase á fase elimina- con dous arxentinos procedentes pomposamente Estadio toria polo campionato non con- de equipos dependentes dos lu- Comunal de Andorra la segue bos resultados, a pesar da censes. Sebastián Castiñeira e Es- Vella” obriga a xogar os gran calidade dos seus efectivos, teban López terán poucas oportu- partidos ás tres da tarde. nunha síndrome ben habitual nidades de xogar mais indican Algo parecido ocorre cando se produce unha profunda unha nova liña no Breogán, con- en Liechtenstein, un renovación de nomes nun plantel fiar en valores adestrados nas sú- paraíso fiscal de orixe de deportistas profesionais. as propias categorías inferiores, xermánica onde os O Breogán de Moncho Ló- aínda ben lonxe de supor unha futbolistas laboran pez apostou forte nesta nova oportunidade para os galegos. maioritariamente en campaña. Gastou moito diñeiro A estes novos nomes hai que bancos e só teñen permisos en xogadores e trouxo a Galiza sumar a calidade do francés Jo- de horas para iren aos algúns grandes valores do bás- seph Gomis. Un impresionante partidos. quet internacional. Para lucir na caudal que non se corresponde E alá por Macau, na ACB, os lucenses ficharon o es- coa realidade do inicio da liga. China, a selección catalá tadounidense Charlie Bell, que Con certeza, os enfrontamentos de hoquei a patíns arrasa chegou a xogar na NBA e que contra dous grandes equipos, ca- no mundial “B” da estaba até agora no Livorno ita- so do Barcelona e do Caja San categoría, o que lle pode liano. O seu potencial anotador e Fernando de Sevilla, foron dous dar acceso ao mundial o seu liderado serán ben necesa- Alfonso Reyes e Charlie Bell no aro do Barça, ollados por Roberto Dueñas. exames fracasados que deixaron absoluto do ano que vén, rios para tirar o equipo do bura- cánica. O pívot Djuro Ostojic Petrovic, fichado do Alba de dúbidas aínda que tamén espe- onde podería enfrontarse a to. O problema é que o escolta procede do Partizán de Belgrado Berlín, é un gran reboteador. ranzas. O de López é un conxun- España. anda medio doente dun nortello e está destinado a bombardear o Alfons Alzamora é un dos to en evolución, con vimbios su- É o triunfo da e o seu concurso aínda non está aro rival. Polo momento, é un nomes máis destacados do novo ficientes como para cambear o humildade e da ilusión; á altura agardada. dos máis destacados aínda que baloncesto español. Fichado do rumbo do comezo. En Lugo es- mentres os “galácticos” Dous serbios chegaron ao adoita cargarse de faltas persoais Joventut de Badalona, López peran que a reacción chegue de son incapaces de gañarlle equipo para engadir solidez bal- rapidamente. O aleiro Vladimir conta con el de xeito decidido aquí a pouco.♦ a Lituania a pesar do seu patriotismo de foto (viron a Luis Aragonés emulando a Raúl cando soaba o himno español?), uns cantos fontaneiros, oficinistas e estudantes que case teñen que lavar as camisetas na casa, dano todo por un pequeno país e crean ilusión en milleiros de cidadáns que viven e senten a súa propia identidade. Como sempre, hai que soñar e crer na utopía (malo o día que non o fagamos), penso en Galicia participando nalgunha competición internacional… imaxínanse?; e dáme a risa pensando nas maldicións que botarían algúns políticos (non miro para ninguén, señores do PP) e clérigos (tampouco miro para vostede, monseñor Rouco) que aínda están obsesionados con aquilo de “España una, grande y libre”. Pero esa sorte polo de agora só a teñen os de Catalunya ou Liechtenstein; a ver se polo Nadal (agardemos a graza do presidente Manuel Fraga) hai selección de fútbol para xogar un amigábel. As fantasías son gratis.♦ Nai, Bolboreta, Souto, Saudade, Brétema, Bi-

Lobo Antunes co, Xeada, Laverca, premio Fernando Namora Millo, Ollomol, Zanfo- O escritor portugués Antonio Lobo Antunes vén de ser galardoado co premio Fernando Namora, na súa oitava edición, polo roman- ce Boa Tarde ás coisas aquí em baixo. O xu- na, Chourizo, Lanzal, rado escolleu por unanimidade a obra do au- tor de Memoria dun elefante e de Esplendor de Portugal, entre máis de cen títulos que re- presentaban as principais editoras portugue- sas. Co Fernando Namora, agora de periodi- Donicela, As cen pala- cidade anual e que anteriormente recibiron João de Melo ou Maia Isabel Barreno, quíxo- se ademais recoñecer a traxectoria do autor.♦ bras da lingua galega, Tixola, Bágoa, Carallo, Berce, Nós, Xeito, Ar- O Galeusca gallar, Prosmeiro, Fies- celebrarase en Ourense

tra,N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Beiramar, Labaza- O congreso anual do Galeuska celebra a súa vixésimo primeira edición en Ourense, entre o 29 de outubro e o primeiro de novembro. Organizado pola Asociación de Escritores en Lingua Galega, o encontro de escritores galegos, vascos e cataláns abordará o tema da, Agromar, Mol, da literatura arredor das cidades. Baixo o le- ma “A cidade e a palabra” está previsto que se desenvolvan mesas redondas, conferen- cias e actuacións musicais. Nas xornadas participaran autores como Pilar Pallarés, Xenreira, Aceno, Gali- Fran Alonso e Marga do Val, entre outros.♦

Ilustración da cuberta do libro de Carlos Casares Un polbo xigante. za, Saraiba, Verderolo, Colo, Lar, Choiva, Xesta

vida e mais a obra de Celso Emilio da boa lectura están de parabéns. O colombiano Ferreiro seguen a recibir homena- Gabriel García Márquez publica Memorias de Literatura infantil xes no vixésimo quinto aniversario mis putas tristes, a súa última novela, que pro- no II Ciclo Casares do seu pasamento. Amais dos actos mete ser o gran supervendas do ano, cun millón A que o mundo da cultura lle vai adi- de exemplares na primeira tirada. Menos masi- A Fundación Casares organizou unha xorna- car na propia Galiza, a Irmandade Galega de vo mais tan intenso coma el era Roberto da sobre literatura infantil, Os libros e os ne- Venezuela prepara, coa colaboración da Bolaño. O chileno xa falecido é autor de 2666, nos: reconto de experiencias editoriais. Ne- la participaron Manuel Bragado, de Xerais, Consellaría de Cultura, un acto no que os fami- obra póstuma que recolle todos os temas do Xosé Ballesteros, de Kalandraka, Henrique liares do escritor recibirán de xeito póstumo o narrador. Para aqueles que queiran agradar os Acuña, de A Nosa Terra, Xosé Antonio Nei- ra Cruz, de Galaxia, Silvia Gaspar e Xabier Premio Otero Pedrayo en honra ao poeta que seus ouvidos, nada mellor que a ópera de Docampo. Concluíron que a literatura infan- estivo no país suramericano e até lle dedicou Angela Gheorghiu, soprano romanesa que esta- til é o motor do libro galego, pola súa fonda relación co mercado escolar, e Ballesteros Viaxe ao país dos ananos. Sen saír de rá na Coruña o 24 de outubro para cumprir un reivindicou o papel da Mesa polo Libro.♦ Latinoamérica nin das súas letras, os amantes compromiso que tiña pendente desde setembro.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

Vinte e unha persoas escollen as cen verbas preferidas do idioma galego Nai, bolboreta, souto, saudade, brétema e bico as máis votadas

SILVIA ROZAS GARCêA A orixe da idea atópase nun riosas e desusadas que paga a sentan e diferencian a lingua Pola beleza da súa sonoridade, por encarnar as lem- traballo realizado polo francés pena salvar da extinción. Afas- galega. Nai, bolboreta, souto, branzas dunha infancia que asoma ao escoitalas, por Bernard Pivot (100 mots à sau- tados dun afán catastrófico, saudade, brétema e bico foron concretar unha identidade, unha maneira de ser e de ver), quen parte do suposto hi- acudimos a persoas de diferen- as máis recorrentes. Pura potético de que a súa lingua tes artes e oficios para facer coincidencia ou parte dun ima- vivir, por simbolizar o pasado e o futuro... por to- desaparece, motivo que lle le- unha peculiar recolleita das xinario colectivo que nos defi- do isto cabe facerlle unha homenaxe ás palabras. va a rescatar cen palabras cu- cen verbas que mellor repre- ne como galegos?♦

XOSÉ RAMÓN BARREIRO, XURXO COIRA, PLÁCIDO LIZANCOS, MARGA ROMERO, presidente da Real Academia director de cine: arquitecto: escritora: Galega: soma, xeada, debullar, chourizo, lembranzas, zanfona, fiestra, pescada, ovo, sino. Galiza, verderolo, choucho, sarabia. socalco, laverca. amencer, rosmar. XAQUÍN MARÍN, SUSO DE TORO, CARLOS BLANCO, XOAN MANUEL ESTÉVEZ, debuxante cómico: escritor: actor: crítico musical: liberdade, retranca, sorriso, saudade, avoa, brétema, alén, mañá. renxer, dúbida, enxoval, agromar, beiramar, labazada, gargallada. tecer, terra. milladoiro, senlleiro. ANXOS VÁZQUEZ, HENRIQUE MONTEAGUDO, editora: CARLOS CALLÓN, MANUEL FERREIRO, socio-lingüista: auga, feitizo, neboeiro, ribeira, touza. presidente da Mesa de autor da Gramática Histórica Galega: xeito, solpor, bico, deitarse. Normalización Lingüística: donicela, morriña, xeito, lanzal, ISABEL VILASECO, xouba, novelo, pomar, pinguela, carballo. ANTÓN PATIÑO, pandereteira de Anubía: choiva, nós, bolboreta. pintor: peixe, pobo, berce. XOSÉ LUIS FRANCO GRANDE, lonxe, alén, señardade, xeira, fasquía. EVARISTO CALVO, autor do Diccionario Galego Castelán DOLORES VILAVEDRA, humorista membro de Mofa e Befa: de Galaxia: FRANCISCO PÉREZ, crítica literaria: xesta, carballo, souto, fraga. leira, derrego, amieiro, salgueiro, mestre: colo, lar, enxebre, xouba. sanguiño. tixola, bágoa, dorna, carallo, reloucar. VARI CARAMÉS, fotógrafo: ABE RÁBADE, andoriña, enxebre, ollomol, túzaro, pianista: millo. aceno, mol, argallar, xenreira, prosmeiro. Mafalda Veiga ao vivo no Coliseu do Porto

X. VÁSQUEZ FREIRE / PORTO panhavam o sentido e a temáti- A cantautora portuguesa Ma- ca das letras das canções desta falda Veiga tinha combinado autêntica poeta da música por- uma noite para partilhar com tuguesa. Mafalda Veiga esteve os amantes da sua música no acompañada por António Pinto Coliseu do Porto na noite do nas guitarras e na direcção mu- passado 9 de Outubro. Durante sical, João Barbosa nas guita- um concerto cheio de vitalida- rras, Nuno Allan no baixo, Fili- de e generoso em canções, che- pe Raposo no piano, teclados e gando a interpretar um total de acordeão, e Vicki na bateria e 26 temas, Mafalda Veiga per- percussões. Mafalda Veiga correu uma longa carreira dis- contou também com a colabo- cográfica de já 16 anos, inter- ração de Miguel Guedes, voca- pretando temas de todos os lista dos Blind Zero, quem seus discos. O concerto esteve acompanhou a cantora na caracterizado pola mistura de canção “Sad Empire”, da auto- sons electrónicos e acústicos ria de Guedes, para além de que caracteriza a autora nos úl- contar com a colaboração do timos tempos, nomeadamente músico brasileiro Guto nos sa- desde a gravação do seu último xofones. A cantautora dedicou disco, “Na alma e na pele”, a canção “O meu abrigo” ao editado no passado ano e pro- pessoal do Porto, afirmando duzido por Rui Costa, dos Si- que para ela era “um porto de lence 4, onde a cantautora alen- abrigo, de muitos encontros e tejana já se arriscava com no- muitas emoções” e despediu o vos sons mais electrónicos. A concerto com uma das canções referida renovação não apare- mais emblemáticas e queridas ceu apenas na interpretação ao polo público, “Velho”, do ál- vivo dos novos temas, mas JOANA ROCHA bum “Pássaros do Sul”, o seu também na interpretação de jos e com um som muito mais pecial”. Mafalda Veiga alter- gostar de gravar no estúdio” e a primeiro álbum, do ano 1987. canções de discos anteriores. rock do que na gravação origi- nou as canções mais velhas ele dedicou a canção “Lume”, O concerto de Mafalda Veiga Mafalda Veiga abriu o espectá- nal. A cantautora referiu as di- com as mais novas, dando no- uma das preferidas polos no Porto precede o lançamento culo com temas como Tatua- ficuldades para a realização do vas sonoridades aos velhos te- amantes da música de Mafalda no próximo mês de Novembro gens, No rasto do Sol, (perten- concerto no Porto, e que actuar mas. A cantautora teve palav- Veiga. O concerto esteve do primeiro dvd ao vivo da centes ao seu álbum “Tatua- no Porto tinha sido “uma luta ras para lembrar o seu grande acompanhado por uma ceno- cantora, gravado há um ano em gem”, do ano 1999) que foram difícil”, o qual fazia com que amigo José Sarmento, que, se- grafia com múltiplos focos e dous concertos no Coliseu dos interpretados com novos arran- para ela fosse “muito muito es- gundo ela disse “ensinou-me a imagens de fundo, que acom- Recreios de Lisboa.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Os anos Ano XXVII escuros

RAMIRO FONTE

n séntese máis orgullo- so das páxinas que le 3C3 Uca das páxinas que escribe. Botando a vista atrás, Editores lembro, con satisfacción, que fun o primeiro comentarista de Os anos escuros de Xosé estrea Luis Franco Grande. No ano 1986 non coñecía persoalmen- páxina te o seu autor, aínda que si os seus poemas, e o seu diciona- rio. Co tempo foise afortalan- web do unha amizade. Desde aque- la que formamos parte dun A.N.T. mesmo fiadeiro de heterodoxa A editorial de Santa Com- e irónica xente de orde, pola ba vén de inaugurar o sitio que pasaron, entre outros que www.tresctres.com, dende xa non están connoso, Xosé o que se pode acceder ao Landeira Irago, Antón Risco, seu catálogo completo e Paco Díaz, e pola que pasan mercar as obras por vía Camilo Suárez-Llanos, electrónica. Tamén permite Fernando Pérez-Oia e, de raro consultar fichas dos auto- en raro como lle acae ao res, as coleccións de litera- personaxe, Carlos Oroza... e tura e didáctica, e as últi- aínda Xavier Rodríguez Xosé Luís Bóveda descubre unha placa en presenza, entre outras persoas, de Amalia Bóveda, Luís Bará, Cesáreo Sánchez Iglesias mas noticias e novidades Baixeras. Se digo isto é e Luciano Sobral. do mundo editorial. Ao porque lendo esta segunda mesmo tempo, chegan ás edición de Os anos escuros librarías as últimas novida- decátome de que moitas das Homenaxe a Losada Diéguez des desta editora: A muller, feitos relatados escoiteillos de ¡que cale! Raíces do anti- viva voz ao seu autor. Este li- A.N.T ofrenda floral a Losada e glo- Luís Bará e Luciano Sobral e feminismo, de Xosé Chao bro é, para min, o anaco dun- A campa familiar que garda os saron a súa figura Avelino Pou- as lembranzas de Bóveda e Rego, abre a nova colec- ha longa conversa, que dura restos do galeguista na capela sa Antelo, Xosé Luís Bóveda, Losada que rescatou da me- ción “Comba”, adicada á tanto coma unha etapa vital. románica de San Mamede e o Fernández Abellás e Mercedes moria Xosé Luís Bóveda se muller. Dentro da colec- Hai algo do autorretrato pazo natal de Moldes, no muni- Losada Espinosa. Ademáis dos procedeu ao descubrimento ción “Varilongo” de poesía individual e de grupo propos- cipio de Boborás, acolleron o responsábeis das fundacións dunha praca de pedra conme- atópanse tamén Maio de to por este autor que nos con- día 16 os actos que pecharon o Bóveda e Castelao tamén parti- morativa coa lenda “Nin tris- mel ou lapa, de Xoán Xosé cerne a moitos que non programa de homenaxe a An- ciparon nos actos o concelleiro turas, nin laídos, galegos ir- García, e Para no sufrir vivimos directamente esa épo- tón Losada Diéguez organiza- de cultura de Pontevedra, Luís máns” recollida dos escritos amnesia, de Xoán Besada. ca pero si as súas do pola Fundación Alexandre Bará, o alcalde de Poio, Lucia- do propio homenaxeado e co As novidades en didáctica consecuencias. Bóveda, coa colaboración da no Sobral, o concelleiro de cul- lema do 75 aniversario do pa- e ensaio son o Diccionario En Os anos escuros. Are- Fundación Castelao, co gallo tura de Boborás, Amancio Bru- samento de Losada Diéguez. galego de Filosofía, de sistencia cultural dunha xera- de cumprirse o 75 anivesario quet, os escritores David Otero Con estas actividades diuse Manuel Rivas, Moisés Lo- ción, Xosé L. Franco réndelle do pasamento do que fora im- e Cesáreo Sánchez Iglesias ou por pechado o ciclo de home- zano e Xosé Manuel Do- homenaxe a esa época da mo- pulsor da revista Nós e verda- o historiador Uxío Breogán naxe organizado pola Funda- mínguez, A crise da fidal- cidade en que unha persoa de- deiro catalizador do nacionalis- Diéguez, entre outros. ción Alexandre Bóveda que in- guía galega 1812-1868, buxa a carta de navegación mo galego nas primeiras déca- Trala ofrenda ante a campa cluiu mesas redondas e confe- de Antonio Presedo, e A que lle servirá para toda a das do pasado século. de Losada Diéguez desenvol- rencias nas cidades e vilas nas emigración dos galegos a vida. Eu atopo nesta escritura Na capela de San Mamede veuse un acto no pazo familiar que Losada desenvolveu a súa Río de Janeiro, de Erica o beneficio da memoria e do de Moldes os organizadores da en Moldes, donde logo da lou- actividade: Moldes, A Estrada Sarmiento.♦ memorialismo, esas dúas homenaxe levaron a cabo unha banza de Losada feita por e Pontevedra.♦ armas da ética e da literatura, que ben poucos se presentan dispostos a esgrimir nun espa- zo cultural, o galego, tan dado ás mentiras, ás mistificacións, ás verdades a medias. Franco Grande avoga por clarificar os feitos, marcar posicións, e fa- cer un uso da crítica pondera- do pero rigoroso da crítica e da autocríitca. Esta segunda edición con- siderablemente aumentada obrígame a reler os capítulos que xa coñecía e a desfrutar dos novos. Ós referentes de Ramón Piñeiro e Ramón Ote- ro Pedrayo da época compos- telá, agora Franco Grande fai- lle xustiza á figura de Borobó. Se por unha banda, se sente discípulo de homes como Fer- nández del Riego ou Illa Cou- to, Franco descobre unha par- ticipación actitva no grupo político formado polos seus coetáneos, o PSG. Interesante tamén, a reivindicación do grupo de Londres e o capítulo dedicado á detención de Ferrín. A literatura galega de- be vivir dos libros coma este e non dos contiños. Reafírmome no que pensaba cando lin Os anos escuros por vez primeira.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Viño e mulleres Reserva especial, do moañés Xosé Manuel G. Trigo, é un conxunto de relatos construído a través do viño. Case todos os contos levan Unha aventura despois do Medulio o título dun caldo (‘Viño catalán’, ‘Es- Cerezales novela a resistencia aos romanos e padeiro’, ‘Ca- bernet Sauvignon’) as formas de vida indíxenas leit motiv de cada historia, Título: As murallas de Bérxida. onde priman o Autor: Fernando Cerezales. amor, a amizade e outros sen- Edita: Positivas. timentos propios do instinto vital. Para o escritor, beber é o Os acontecementos do Medu- comezo do mellor dos gozos lio son dos máis descoñecidos deste mundo. Edita Galaxia.♦ e trascendentes da historia da Galiza. O que contrasta co pou- co tratamento literario que se lles ten dado. Fernando Cere- Lembranzas zales, que situa o Medulio nas dun detective Médulas, malia existiren outras teorías coa mesma bagaxe de Horacio Dopico non ten atadu- credibilidade ou aínda supe- ras con nada máis que coa sua rior, rescatou os sucesos do capacidade Medulio como materia nove- de resistencia lesca, integrándoa nunha trama e o seu a medio camiño entre a novela instinto para de aventuras e sobrevivir. novela históri- A acción Baixo o seu ca, e logrou novelesca cinismo espertar no transcorre aparente Bierzo unha agóchase unha auténtica fe- a un ritmo vertixinoso. vontade por bre berxidia- deixar o seu na, xa que a granceiro de novela de Ce- area na limpeza rezales foi moi ben recibida da corrupción de Ourense. Bai- polos lectores. Con sentido da xo mínimos, de Diego oportunidade, Positivas publi- Ameixeiras, é a primeira obra Fernando Cerezales sitúa o monte Medulio nas Médulas, no actual Bierzo. ca agora a correspondente tra- do escritor e unha nova mostra dución ao galego dun título que esta é parcial en todos. O parado sae é a extracción do ma en si, que ten dous mo- de literatura negra feita aquí. que, ademais, é unha boa oca- emparellamento entre Neve e ouro das Médulas e a vida e a mentos álxidos mais estes es- Edita Xerais.♦ sión para achegármonos ás le- Vadur non pasa dun trasfondo actividade romanas. Con todo, tán no inicio e no remate. tras dun Bierzo que, malia estar complementario á estadía entre tampouco pode afirmárselle Outra cousa que non bene- fisicamente pegado a nós e ha- os ártabros. Ten algo de inci- unha satisfacción plena. ficia en nada á novela é indefi- bendo tanto contacto entre Ga- dencia na trama o de Syria e Ti- O que acontece é que a ac- nición do estatuto de heroe. De caciques liza e eles, sempre é un irmán lego, mais o que verdadeira- ción novelesca transcorre a un Cando pensabamos que lle co- descoñecido e reencontrado. mente importa nas páxinas de ritmo vertixinoso e pouca rrespondía a Vadur, retíranse- Espiral Maior edita O coxo de Mesturando personaxes re- Cerezales é o golpe de Tilego marxe temporal deixa a nada lle as atribucións e comezan a Vilarelle, de Afonso Eiré. A tra- ais (Augusto, Corocota, Estra- aos romanos, o demais supedí- que non sexa o seu desenvol- asignárselle a Tilego, que será vés da sátira e dun relato basea- bón ou Carisio) con outra in- tase a iso e a relación fica moi vemento. De aí que ningún finalmente en quen recaia tal do nun feito real, o escritor ventada, Cerezales fabula a re- no ar, tal vez pensando na con- plano ache realización satis- honra. Á marxe, fican un mon- chantadino percorre sistencia dos ástures fronte ao tinuación que o autor ten pre- factoria. E, tamén, de aí que as tón de personaxes (Terses, os xeitos de poderosísimo exército romano, vista. A organización da resis- personaxes sexan como moni- Moab, Wasa, Corocota, Arás- actuar dos pouco antes de que concluíra tencia dilúese no tratamento da creques nas mans dun narra- tenes, Lucio Sestio...) e situa- caciques (19 a.C.) a conquista definitiva vida diaria indíxena, e a súa dor desenfreado, pois se a no- cións (enfrontamentos entre rurais durante da Península. Con todo, a tra- materialización só aparece no vela é vertixinosa débese a Syria e os pais, a relación en- a transición ma de As murallas de Bérxida remate. Quizais o que mellor que o narrador o é, non á tra- tre os proxenitores, a relación do franquismo non ten como motivo central entre Vadur e Neve, inclusive á autonomía, nin a toma do monte Medulio Tabela das letras o suicidio colectivo do Medu- nun fresco nin a resistencia dos indíxenas lio é moi rápido) que podían dunha realida- de aínda moi que, cercados cun foso contí- FICCIÓN NON FICCIÓN dar moito de si de contar cun nuo de dezaseis millas (segun- narrador máis atento. presente na no- do Floro), preferiron darse 1. AS HUMANAS PROPORCIÓNS. 1. UNHA ESPêA NO REINO Non esquecemos que esta- sa vida social. morte entre eles antes que caer Xesús Constenla. DE GALICIA. mos a falar dunha novela de Un enxeñeiro chega a Castro nas gadoupas romanas, algo Galaxia. Manuel Rivas. aventuras, que non dunha no- Candad para construír unha no- que sería ben peor cá morte, Xerais. vela histórica. E como tal no- va estrada. Isto vai supor toda 2. BAIXO MêNIMOS. ♦ como ilustra Cerezales na súa vela de aventuras cumpre ben unha revolución. Diego Ameixeiras. 2. A TERRA QUERE POBO. novela cando os romanos lle coa misión de entreter. E mes- Xerais. Xosé Luís Barreiro. arrancan os ollos ao valeroso mamente se debe falar ben do Galaxia. Corocota para que, xa escravo, 3. O CÓDIGO DA VINCI. traballo na antroponimia, as- Deus e a muller non saia nunca do Bierzo nin Dan Brown. 3. DIATRIBAS MANUELINAS. pecto fundamental e basilar vexa a luz do sol. El Aleph. Antón Capelán. neste tipo de narracións. Porén, Emma Pedreira presenta na co- A toma do Medulio non é Laiovento. en vindeiras entregas, sería ben lección ‘Mandaio’ do Clube de máis que o inicio dunha trama 4. AMOR E MÚSICA LIXEIRA. que, alén do xa comentado, fi- Lectores Biblos a súa novelesca na que se entremes- Bieito Iglesias. 4. TEN QUE DOER. caran totalmente fóra algúns última nove- turan catro planos: o da propia Galaxia. Suso de Toro. tópicos (o indíxena rudo, inci- la, As cinzas Xerais. resistencia (a súa organización 5. SOBERANO. vilizado e o romano culto e ci- adentras. A e resposta), a posta en marcha Adolfo Caamaño. 5. TAL ERA VIVIR. vilizado, por exemplo) e no seu coruñesa per- da extracción do ouro das Mé- A Nosa Terra. Xosé Vázquez Pintor. lugar tivese mellor tratamento corre as dulas e todo o que trae consigo, Xerais. a loita entre dúas distintas e interioridades o do amor e a descrición da vi- distantes concepcións a vida dunha familia da diaria das tribus indíxenas, (en tantas e tantas cousas opos- tradicional ga- cando os bolxios que fuxiran tas) alén da loita pola liberdade lega e as de Bérxida atopan refuxio en- e do orgullo de quen nunca fo- relacións ♦ tre os ártabros. Librarías consultadas: ra por outro sometido. existentes entre Ningún destes planos acha Cartabón (Vigo). Couceiro (A Coruña). Michelena (Pontevedra). os seus desexos corporais e o unha realización plena, senón Pedreira (Santiago). Souto (Lugo). Torga (Ourense). XOSÉ M. EYRÉ peso da represión relixiosa.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Anatomías de muller A editorial Espiral Maior presenta as súas últimas novida- des poéticas. A cousa vermella, de Olga Novo, é un poe- mario intimista da O pracer da lectura propia experiencia como muller e a ollada femi- en culleradas pequenas nina ao mundo. Levan- tar as tetas, de Laiovento traduce o sociolingüísta Louis-Jean Calvet Lupe Gómez, é un conxunto de Título: Por unha ecoloxía das linguas. fai unha editora a prol do idio- aforismos que tra- Autor: Louis-Jean Calvet. ma como Laiovento ben mere- ducen en versos os Edita: Laiovento. ce ser destacado. Esta reflexión propios sentimentos da autora a é froito tamén da lectura que respecto da súa propia vida e O domingo, coma sempre, sen- estou a realizar do último libro sentimentos.♦ tei a ler o xornal e sentín enve- desta editora, Por unha ecolo- xa, sa mais en- xía das linguas de Louis-Jean vexa ao fin e o A literatura Calvet, traducido ao galego por Premios cabo, ao “es- é pracer Alfredo Iglesias Diéguez, un coitar” –por- aínda que ensaio que reclama unha lectu- Espiral Maior que era unha ra devagar, mesmo unha relec- entrevista– as teña certas tura para descubrir todas as al- Os dous últimos premios ‘Espi- palabras de funcións faias que atesoura, inzado de ral Maior’ recaeron en dous po- Umberto Eco medicinais exemplos e capítulos tan curio- etas ben diferentes. O X cando falaba coma sos coma o titulado De barcos levouno Número e, de Estíbaliz con paixón da a poesía.s e lenguas: de Cristovo Colón á Espinosa, un- súa biblioteca lengua franca entre outros ao ha poeta que de 30.000 vo- que debemos engadir situar a xa gañara o lumes, o que Louis-Jean Calvet. nosa realidade ligüística en pé ‘Esquío’ e se xa é envexá- de Joyce, dos que só se tiraron xeito irremediábel coma os de igualdade con outras do res- converteu nun- bel de por si, mais este senti- mil exemplares, que era o libro lemmings a abrir un obxecto to do mundo ou como se pode ha das máis mento que é un dos pecados do que estaba a falar o semioti- que cada vez e máis accesíbel desfrutar dun ensaio. Calvet xa importantes vo- capitais dos que desfrutamos co, moito mellor. para o pracer, porque a literatu- mostrou o seu talento noutras ces líricas de os habitantes deste recanto re- É, polo tanto, licito que eu ra é pracer aínda que teña cer- obras: Historias de palabras Galiza. O XI bordou o meu ser cando o au- anceie para a miña lingua e a tas funcións medicinais coma a ou A guerra das linguas todos gañouno In- tor d’O Nome da Rosa descri- miña literatura, non vou para- poesía, que en palabras de Fran eles donos dunha prosa diáfa- ventos, de Xoán biu con degaro e vizosidade o frasear a Cunqueiro outra vez, Alonso é diuretica, mais para na, contida, dosificada para Xosé García, que que o lector, neste caso quen ese sentimento e facerlle des- que este anceio se converta en tentar ir alén do xénero e atraer ve con este volume escribe, sente ao ter un libro cubrir a outros o sentir, a pai- realidade temos que afortalar a lectores, reflexións e estados publicado o seu pri- na man, o que se sente ao to- xón, mesmo o coñecemento nosa lingua, tomar conciencia. de opinión.♦ meiro libro, a pesar de ter gaña- car o papel impreso, mais se é que se agocha detrás das páxi- Sen lingua non hai escrita, nin do varios certames.♦ unha primeira edición do Ulises nas dun libro e que nos leva de literatura, por iso o esforzo que XOSÉ FREIRE

O eu e o mundo Da editora coruñesa tamén son os títulos gañadores doutros cer- Neira Vilas, emoción e memoria tames. Eduardo Estévez gañou o VI Título: Dende Gres. los (infelizmente non ao xeito Premio ‘Con- Autor: Xosé Neira Vilas. de José Martí, que tan ben co- cello de Edita: Espiral Maior. ñece Neira Vilas) que fan dos Carral’ con poemas unha especie de teste- Derrotas, unha Non é, certamente, na poesía muño, un anecdotario de expe- introspección onde hai que procurar a im- riencias e sucesos que, de non aos resortes do portancia de Neira Vilas, aín- estar rexistrados como poemas, propio devir co- da que a súa primeira inter- pasarían ao (in)xusto territorio tián. Daniel Sal- vención literaria fora un libro do esquezo. Por outra parte, ao gado –flamante de poemas. Non osbtante, o non conseguir o autor identifi- premio escritor de car o seu eu co eu lírico, o poe- ‘Esquío’– ve publi- Gres nunca ma non di a historia, senón que cado agora Sucede, Poemas deixou de escritos, fala da súa visión de certas no- poemario co que cultivar o xé- o que é de ticias, polo que, en certa ma- gañou o II ‘Uxío Novoneyra’, nero. Hai pou- neira, se fai cómplice da histo- que reflecte unha visión poética co apareceu un agradecer, ♦ ria que se pretende criticar (to- do mundo e da actualidade. novo libro de cunha do poema en principio é críti- poemas da súa linguaxe co). Talvez porque non soubo autoría: Dende directa e ler, ou como ler hoxe, a propia Veteranos Gres (36 e 8 nada tradición lírica, e por tanto non elexías). pretenciosa soubo como darlle continuida- X. Neira Vilas retorna ao seu lu- Os primei- de. Por iso, curiosamente, este gar natal, Gres, para ros 36 poemas volume goza dunha das carac- contar a propia (que confor- terísticas máis salientábeis do infancia en ver- marían o que é carnaval entrópico da pos- sos en Dende o título do volume) son compo- modernidade: susbtituír o eu lí- Gres, primeira sicións sinxelas, emociona- rico do poema polo eu do poe- obra en verso do das, nas que fala da infancia ta. O poeta non desaparece de- académico. Outro rural de xa hai anos, da nai, trás do poema, senón que inter- veterano escritor das figuras exemplares da Xosé Neira Vilas. A.N.T. fire na recepción do poema. e investigador, M. súa nenez, dos compañeiros lanzal,/ oufano,/ non estaba. mas escritos, o que é de agra- Con todo, Neira Vilas non che- Mato Fondo, daquel tempo, das árbores, Tronzáranlle o alento en plena decer, cunha linguaxe directa e ga aos límites de certos poetas publica o seu dos moíños, os ríos, a escola, vida/ para facer unha campa) nada pretenciosa. posmodernos (temos uns can- primeiro libro de as paisaxes, das figuras fa- aínda que nuns versos afirme, Versos sinxelos que non tos en nómina) que, de tanto in- poemas individual, miliares amadas, etc, mesmo E na derradeira/ sinto/ que o eluden –acho que consciente- terferir no poema, se erixen O whiskey na barri- do tempo ido cun pouco de mundo non dá voltas,/ que o mente– temas do máis tópico eles mesmos en poema.♦ ca, IV Premio ‘Fiz nostalxia (Cando voltei,/ o tempo non é certo,/ que todo sentimentalismo, inzados de Vergara Vilariño’.♦ alcipestre senlleiro,/ esguío, permanece./Eternamente. Poe- metáforas rurais. Versos sinxe- X.G.G. N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

A ter medo tamén se aprende Shyamalan confírmase como o mellor director ‘de atmosferas’

Título: O bosque (Village). medos colectivos e pactos sote- Director e guionista: M. Night Shyamalan. rrados que tan ben se retrata na Intérpretes: Joaquin Phoenix, Bryce Dallas comunidade humana illada da Howard, Sigourney Weaver, Adrien Brody, fita, bosques de natureza sim- William Hurt. bólica ben distinta que acaban Nacionalidade: EE UU, 04. Terror psicolóxico. por conformaren a metáfora Que o bosque non os deixe sen principal desta alegoría gótica. ver a complexidade da ramaxe, Por aí van os tiros das pre- a tradución dos distribuidores tensións de Shyamalan nesta españois da fita déixanos cun ocasión. Mais como as preten- enganoso título arbóreo cando sións teñen ás veces demasiado o foco real da historia teriámo- diso, de pretensións, tamén tere- lo que centrar no “Village” do mos que sinalar acertos máis título orixinal, a vila, o pobo, sinxelos desta nova entrega do mesmo “O Lugar” nunha xe- autor d’O sexto sentido. Refíro- nuína tradución galega que se- me ao rigor escénico co que nos ría a que mellor lle acaería ao introduce nunha dimensión físi- sentido orixinal. ca do terror psicolóxico, aparen- Non é o tu- te contradición esplendidamente pido bosque de solventada na primeira metade Nova Inglate- Os golpes da fita; unha verdadeira lección rra, o mesmo de efecto de como trasmitir esa inquedan- que provocara za psicolóxica a través dun te- de Shya- rror xenuinamnete físico, físico os pavores pri- malan son mixenios do non no sentido do terror orgáni- vello Love- moito máis co dun David Cronenberg, se- craft, o prota- que meros Fotograma d’O Bosque. Abaixo, o director, M. Night Shyamalan e Joaquin Phoenix, un dos protagonistas da fita. nón no sentido espacial do ter- gonista da his- sachazos mo. Os golpes de efecto de Sh- toria, senón o de cámara non tampouco lles quero estra- vista a fita, xa que no xeito en mén na dimesión psicolóxica e yamalan son moito máis que marco, no seu para facer gar un dos golpes de efecto que vai distribuíndo a infoma- metafórica dos personaxes. An- meros sachazos de cámara para sentido de lí- fundamentais da fita. ción da súa historia estriba boa tes xa comentabamos a traizón facer saltar da butaca os especta- saltar dos. Por fortuna Shyamalan non mite, que per- da butaca Estabamos no do mcguffin, parte do seu xenio narrativo. tradutora dos distribuidores pe- fila o verdadei- esa entelequia tan querida polos Sobre ese segredo, sobre ninsulares; agora, en honor á é Wes Craven. Con todo o res- ro escenario, os espec- bos novelistas de xénero negro ese mcguffin, Shyamalan esce- verdade, diremos que a inten- pecto que poidamos ter polo di- esa comunida- tadores. e por todos os teóricos hitch- nifica toda unha parábola sobre ción orixinal de Shyamalan era rector d’Os outeiros teñen ollos. de arcádica e cockianos, a construción que o terror como elemento sociali- titular o seu filme The woods, Malia todo, a este Shyama- utópica na que lles vén dar nome e substancia zador, unha fábula sobre utopí- os bosques, así en plural, o lan, como practicamente a to- os protagonistas da fita viven aos trucos argumentais tan ha- as, represións e sobre o sentido cambio de título parece ser que dos os Shyamalans anteriores, arredados do mundo nun ambi- bituais da narrativa de xénero. e a natureza do medo que ben chegou por un problema de de- o único que lle poderiamos re- guo estado de inxenuidade Puntos de partida, ás veces poderiamos remitir o antes ci- reitos con outro filme que se es- prochar se cadra, sería o mesmo preindustrial nesta pequena fá- ocultos, sobre os que tamén se tado Lovecraft e o seu indes- taba a rodar ao mesmo tempo. problema que lastra a filmogra- bula gótica. edificaban os complexos pensábel ensaio Sobre o terror Eses bosques plurais do título fía de todos os grandes hitchco- A anécdota argumental, co- entramados argumentais das fi- na literatura. Neste caso dán- orixinal moi ben poderían ter kianos (evidente na obra de mo en todos os filmes de Shya- tas de Alfred Hitchcock e que, dolle ao suposto elemento so- retratado a complexidade das Brian de Palma): a fascinación malan –O sexto sentido, O pro- confrontados cunha lóxica ri- brenatural unha evidente pre- intencións de Shyamalan, o ele- pola pericia do director de Ver- texido, SinaisÐ é mínima: unha gorosa, evidenciaban o seu ca- tensión sociolóxica, un axuste mento físico de inquedanza sig- tixe á hora de construír os seus comunidade illada nunha Nor- rácter de artificio. Shyamalan, terrorífico do retrato do home nificado polos bosques na súa filmes como complexas monta- teamérica primitiva e indefini- como bo epígono hitchcockia- como animal social. dupla acepción, a física, a fraga ñas rusas nas que a forma ad- da que vive pechada en si mes- no que é, emprega nesta oca- Ao final O bosque constrúe de Covington que delimita a vi- quiría un peso equiparábel ao ma e atemorizada polos supos- sión o mcguffin máis evidente unha evidente alegoría clásica la da película, e a dimensión so- fondo, ás veces moi superior. tos seres sobrenaturais que po- de toda a súa breve filmografía, na que á marxe das súas refle- cial e psicolóxica, esa constru- No caso de Hitchcock eses fil- boan a fraga que delimita o seu evidente, claro está, unha vez xións sociolóxicas entramos ta- ción de tabús, prohibicións, mes-caixa de música eran moi- pequeno val. to máis ca mero artificio, pero No inicio da fita, os sinais en moitas ocasións, demasia- que indican a presenza das das, os seus epígonos non pa- criaturas do bosque vanse fa- san do mero embrullo. Lem- cendo cada vez máis evidentes, bren que o tópico sinala a Sh- os tambores dos “indíxenas in- yamalan como cineasta atmos- quietos” que servían de punto férico, e aí radica a forza e a de- de partida para os vellos filmes bilidade dos seus filmes. O de aventuras. De xeito paulati- máis atmosférico de todos, un no ímonos adentrando nunha filme que era practicamente at- comunidade utópica, hermética mosfera e nada máis, Sinais, foi e opresiva na que os segredos tamén o máis criticado da súa que ocultan os seus membros filmografia, algo até certo pun- comezan a latexar a rentes da to inxusto xa que, na miña opi- superficie. nión, é ese o máis xenuíno ‘O segredo’ ben podería ser exemplo do cine de Shyamalan. outro bo título para esta fita, xa Magníficos embrullos, sen que se trata dun xenuino mc- dúbida, pero non máis ca o pa- guffin na máis auténtica tradi- pel chamativo que recobre o ción hitchcockiana. Ese segre- caramelo, o bo de verdade de- do que oculta o Consello –de- bería estar dentro. O pracer de beriamos dicir de anciáns pero desfacer o envoltorio radica no nin Weaver nin Hurt pasan aín- que obteremos ao final. Algo da por venerábeis e aí radica un así como o pracer que poden pouco da inconsistencia mc- experimentar os fumadores desfacendo o celofán que en- guffiniana. Desculpen a incom- ♦ prensibilidade do comentario volve os paquetes de tabaco. pero se viron o filme seguro que me han comprender e se XOSÉ VALIÑAS N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

O título da novela xa parece in- Quen ten a culpa de que dicar continuidade, a pesar de outros nomes estean ocultos? que a historia parece pechada. Xesús Manuel Marcos Hai un sistema de medios de O certo é que estou traba- comunicación bastante feble na llando na segunda parte mais difusión da cultura galega, mais non sei aínda se van ser dúas, ‘Hai editores que non saben vender tamén hai editores que non sa- tres ou máis libros con estes ben vender os libros que produ- personaxes. Mentres o univer- os seus libros’ cen. Igual que os escritores nos so do ‘Brindo’ me interese, se- enfrontamos á crítica cando fa- guirei escribindo sobre el. cemos unha obra ruín, o mundo A literatura fantástica épi- CÉSAR LORENZO GIL da edición debería estar máis ca non é moi tratada na nosa li- formado. Para sacar un libro do teratura. Que foi o que o cha- Xesús Manuel Marcos (Seoane do Caurel, 1967) gañou o Premio Merlín 2004 prelo non vale calquera. Hai mou a escribir sobre o tema? que promocionar as obras, pele- Foi un desafío persoal, de- c’O Brindo de ouro. I. A chamada do Brindo, primeira novela dun ciclo de li- xar cos directores dos xornais, mostrarme a min mesmo que teratura fantástica para rapaces co que, baseándose nas regras do xénero, rei- cos libreiros, puxar todos os dí- podía asumir as regras dun xé- as por facer visíbeis os libros nero e construír unha historia vindica a viveza do galego e a súa utilidade para crear historias atractivas. galegos. Hai quen parece que, coherente e interesante. Tiña unha vez pronta a obra, só cabe ganas de crear unha novela que metela na gabeta. Se en Galiza enganchase os lectores máis hai xente que só se vai achegar novos, e para iso hai que facer a un autor porque está traducido historias que lles gusten. Os ou falan del en Madrid, consi- xéneros teñen a vantaxe de que gamos que o editen en castelán, nos resultan familiares e entra- ou en ruso ou no que sexa, todo mos nas narracións máis doa- con tal de que se vexa que en damente. Eu adapteime aos pa- Galiza hai un altísimo nivel lite- rámetros de espazo-tempo ima- rario. Debémolo facer aínda que xinarios, aventura, acción… só fose para que no resto do mais a partir diso a historia ca- mundo desfrutasen do talento miña independentemente. dos nosos autores. Non foi vostede un fan Gañar un premio evita deste tipo de libros? eses problemas. Desde logo que fun. Lin Evidentemente. Ademais moita literatura fantástica na mi- satisfíxome moito obter un ga- ña adolescencia. O que me me- lardón escollido polos lectores. teu o virus da literatura foi H.P. Unha das meniñas do xurado Lovecraft, e máis tarde devorei a díxome que estaba desexando J.R.R. Tolkien ou a Michael En- ler a segunda parte. Iso motíva- de. Mais non rematan aí as mi- me especialmente. ñas referencias literarias e póde- Vostede leva once anos en se dicir que hoxendía apenas leo Madrid. Nunca pensou en narracións deste xénero. usar o castelán nas súas obras? Na súa novela, chama a Nin moito menos. O galego atención a riqueza de voca- é o meu idioma e só entendo a bulario, algo inusual en li- literatura se me serve para ex- bros para a mocidade. presar o que sinto. Non o vou Manter unha viveza léxica é mudar nunca aínda que a miña para min fundamental como xei- vida, por circunstancias non to de rescatar a lingua do esque- desexadas, transcorra fóra. Sei cemento. Todas as palabras que onde están as miñas raíces. uso papeinas desde crío e nome- an cousas que vivín directamen- Mundo en decadencia te. Dicía Uxío Novoneira que o galego é unha fala de labregos. E As súas novelas previas fala- nun país no que xa case non que- ban da decadencia da vida no da xente no rural, tamén se perde rural. Nesta obra tamén se a fala. E coido que ese caudal é pode falar dun proceso de bo poder transmitírllelo aos de- cambio traumático. É unha mais, facelo pervivir nos ollos e teima na súa literatura. nos ouvidos dos lectores. Talvez É. Dáme moita rabia ver co- se fixese necesario un glosario mo se destruíu un sistema de vi- ao final para aclarar algúns signi- da totalmente viábel no noso ficados mais na meirande parte tempo dun xeito tan claro e pro- dos casos, o contexto é suficien- gramado. Houbo e segue haben- te para averiguar a que se refiren do unha operación para despo- os termos que emprego. PACO VILABARROS boar o rural e converter en po- Cando imaxinamos litera- Podemos entender entón faille falta unha literatura masi- Mentres o galego esmore- breza toda a riqueza natural que tura fantástica, sempre imaxi- que hai referencias históricas va, que a xente lea e compre, aín- ce entre os novos, a literatura Galiza posúe. O Caurel non re- namos personaxes con nomes na obra. Os arxinas serían os da que sexa nos quioscos. Oxalá infantil medra. Hai bo nivel cibe axudas para estabilizar a con iotas, kas e moitos haches. habitantes autóctonos e os tivésemos nós un Stephen King en Galiza? poboación, conservar o patri- Mais n’O Brindo de ouro chá- valecos, os romanos? que lograse achegar a xente ao Estamos nun intre excep- monio e manterse vivo, senón manse Selmo, Toimil, Oulego, Hai coincidencias que lle galego escrito, que normalizase cional. Hai autores de gran ca- que se algo obtén é para conver- Lombán, Ildara… E algo se- viñan ben ao argumento dramá- o idioma tamén nos libros. lidade e con moito prestixio, telo nun deserto. O turismo ru- mellante ocorre cos topónimos. tico da obra mais non unha idea Cada vez publícanse máis caso de Agustín Fernández ral non está mal mais sen unha Era algo que tiña moi claro preconcibida de novelar feitos libros ao tempo que as cifras Paz, un supervendas pouco re- boa estrada que nos sirva para ir desde o principio. Non quería históricos concretos. Claro está de lectores en galego, na faixa coñecido ás veces. E iso traslá- a Seoane desde Quiroga, vivir buscar o distanciamento do lec- que, ao igual que pasa na nove- xuvenil e infantil, descenden. dase a outros xéneros. En na- alí é inviábel, por exemplo. Pois tor do seu universo cotián ao la, uns invasores romanos foron É un proceso moi preocu- rrativa, contamos co mellor es- ben, perdéronse os fondos euro- inventado no libro a través da ao Caurel na procura de ouro. pante e sen solucións aparentes. critor de todo o Estado, Xosé peos para dignificar o campo e onomástica. Para os lugares e Mais podo dicir que todo o que Coido que todos os vimbios es- Luís Méndez Ferrín, esquecido agora, xa sen diñeiro, todo aca- os personaxes uso palabras re- se conta naceu da miña imaxi- tán mal colocados. O ensino de- inxustamente por falta de coñe- bará por esmorecer. collidas directamente da tradi- nación e para os que coñezan a bería ser unha ferramenta fun- cemento e traducións. En líri- Fala dunha conxura? ción do Caurel, a Ribeira Sacra comarca, é doado descubrir que damental para normalizar a lec- ca, hai toda unha nova xeración Non pode ser doutro xeito. ou os Ancares. E fágoo dun xei- as distancias entre lugares que tura, mais fracasou, como se de- cun nivel altísimo. O que pasa Son os políticos os que teñen to un pouco caótico, sen reparar alí se mentan non teñen nada a mostra após vinte anos de ensi- é que o gran público parece só as cifras de diminución de ha- na orixe de cada vocablo. Hai ver coa realidade. no en galego. Talvez haxa que coñecer a Suso de Toro e a Ma- bitantes nas comarcas do inte- palabras prerrománicas, outras A literatura de xénero non facer iso que din algúns de obri- nuel Rivas. E é bo que eles rior. Son eles os que xestiona- latinas, algunhas xermánicas. esperta boas críticas en Galiza. gar a unha inmersión na lingua dous vendan moito pero non ron o diñeiro e decidiron afo- Aí racho a liña tolkienana de Iso é un erro de interpreta- propia, pero non estou seguro debemos esquecer que hai ou- gar os que alí viviamos e nos crear unha linguaxe e un mapa. ción porque á unha lingua viva de que dese resultado. tros moitos grandes escritores. obrigaron a emigrar.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Seguro Azar Ano XXVII Ocio

DAMIÁN VILLALAêN

ntre mediados dos anos O novelista que viaxou por Galiza sesenta e principios dos Eoitenta falouse moito da “civilización do ocio”, e os va- O centenario de Graham Greene gos vocacionais quedámonos enganchados para sempre desa devolve a súa amizade co cura galego Leopoldo Durán copla, que nos facía doado imaxinar un futuro excelente e XOSÉ ENRIQUE ACUÑA apetitoso, poboado de Membro indisciplinado do máquinas traballadoras e non Partido Comunista e fiel á contaminantes, intelixentes e Igrexa Apostólica e Romana. serviciais, que nos farían o in- Puteiro e amigo de curas, es- menso favor de liberarnos da pía da súa maxestade e íntimo pesadez esta de ter que de Kim Philby, o máis traidor traballar todos os días dos traidores á mesma raíña conforme a horarios impostos británica. Perfís grosos e e desexos alleos. Libres de contraditorios que aínda así obrigas alienantes e da corrosi- non abondan para debuxar a va pelexa polo diñeiro e polo inmensa e rica personalida- poder, na vindeira civilización de dun escritor de novelas do ocio poderíamos todos como as que non existen e le- dedicarnos sen medos nin cul- van camiño de non existir na pas á creación e á amizade, á nosa literatura. Obras ta- festa e ao erotismo, a vivir co- llantes como O noso home na mo sabios. Era posible, pensa- Habana ou O factor humano. bamos, unha Atenas sen escra- vos, o comunismo sen oprobio, Graham Greene está de cente- a riqueza sen estrés. Marcuse, nario e a súa vibrante narrativa aquel bendito, animaba os no- quere retornar intacta, atrevida sos salutíferos soños cunhas fi- e tan apaixonante como no ci- losofías que nunca tanto mere- nema logrou transladar con ceron a equiparación coa mestría de clásico John Ford. literatura. Anthony Burgess endexa- De todo aquilo non ficou mais lle perdoou que abrazase practicamente nada, se contraditoriamente a fe católica. exceptuamos a decepcionada O autor tamén mítico de Ala- rebeldía que aflixe cada día aos ranxa mecánica quixo ver nesta vagos irredentos, xentes melan- conversión unha vulgar aposta cólicas e contemplativas, amorosa propia dun home ca- quizais un chisco inmaduras, maleónico capaz de mimetizarse nunca plenamente ceibes do co que fixera falta. E como tal verme da única utopía desexa- Greene foi un axente preciso ble creada polo home. Pero con destinos tan exitosos como agora o único que podemos variados. Portugal foi durante contemplar os devanditos é o anos a súa base de operacións no drástico e sutil acoso ao que se Servizo de Intelixencia británi- ve sometido o chamado “tempo co, mais a súa pluma xa dera bo- libre”, miserable migalla as probas de que aquel rapaz fi- sobrante de xornadas laborais llo de mestre educado en Oxford neuroticamente excesivas. Nin tiña na literatura o seu segundo e ocio nin contemplación son definitivo oficio. Ensaiouno no bandeiras de moda. As masas México postzapatista, en Libe- –agora chamadas “multitude”, ria, Serra Leoa e na España da ou “cidadanía”, ou guerra do 36. A súa visión do “consumidores”– confunden a conflito reflectiuna en 1939 ben Graham Greene na súa etapa como membro do servizo de espionaxe británico. Abaixo, con Leopoldo Durán. vida coa produción, co benefi- por baixo das súas posibilidades cio, coa velocidade, coa en O axente confidencial. gura relixiosa de Leopoldo Du- der e a gloria. Numerosos en- ra visita do literato inglés a Galiza. compulsión compradora. Mar- O católico en país de protes- rán Justo foi retratada como se saios sobre a súa literatura e un Oseira, Regadas e O Carba- cuse xa non é máis que un abs- tantes, o estricto axente do impe- fose a dun simple crego dunha memorandum tan enorme como lliño serviron de plató natural truso tema da selectividade e os rio simpatizante das revolucións parroquia calquera. Pero nada desigual que publicou en 1996 para a rodaxe do filme británi- novos mestres pensadores son mesmo tivo prohibida a entrada máis arredado da realidade. Leo- (Graham Greene. Amigo y her- co no que Alec Guinness prota- eses chimpafigos que escriben nos Estados Unidos. A súa ven- poldo Durán, con todo un douto- mano, Espasa Calpe) reúnen até gonizaba un Monsignor Quixo- cousas do estilo de “¿Quién se ganza foi visitar a Cuba que de- rado en Teoloxía conseguido en o de agora o cúmulo de expe- te de cinema. Era o 1985 e até ha llevado mi queso?”. rrotou a Batista e admirar o pri- Roma, exerceu como profesor riencias vividas por dous homes alí se achegou Graham Greene ¿Pódese crer seriamente meiro Fidel Castro. Sentiu o mes- especializado en literatura ingle- que o azar e unha confesa nece- cando lle quedaban lonxe os que “outro mundo é posible” mo chamado polo invicto xeneral sa na Complutense madrileña lo- sidade de conversa logrou unir. embates dunha doenza que o sen botarlle unha pensada ao Giap e o poeta Ho Chi Minh, e tal go de conseguir en Londres o tí- Boa parte da crítica quere ver levaría á morte en 1991. problema do tempo, única ma- teima non lle impediu que as súas tulo de doutor en Letras. As súas nas xiras de Leopoldo Durán e Aquel que desde Sintra teria prima das nosas sempre obras alagasen os cines dos Esta- conversas, estendidas e mantidas Graham Greene o anecdotario traballaba para o servizo secreto curtísimas vidas? ¿Decatámo- dos Unidos desde a man presti- durante vintesete anos, abarcaron principal e a orixe intelectual e, o mesmo que décadas despois nos de que, exceptuando a al- xiosa de Otto Preminger. Tamén o divino e o humano e viviron os dun Monseñor Quixote encarta- desde o seu refuxio na Riviera gúns privilexiados, a maior Alida Valli, Orson Welles, Joseph seus mellores momentos nas via- do entre o marxismo e a fe cató- mediterránea, admiraba sen disi- parte da xente gasta case Cotten, Trevor Howard souberon xes que por España e Portugal re- lica. Un libro que Greene adicou mulo Allende, Dubcek e a revo- todas as súas horas en comer ser na pantalla personaxes de alizaron en pactada compañía. O ao sacerdote e profesor de Avión lución sandinista, mantivo as mal, durmir pouco, comprar quen contou privilexiadamente a Fiat de Leopoldo Durán cargado, e que co tempo valería como forzas para seguir escribindo. no centro comercial e traballar guerra fría con O terceiro home. ten el confesado, de viño galego desculpa para a quizais derradei- Por exemplo, O capitán e o ini- en tarefas odiosas? Filme de culto para os cinéfilos sen etiquetar vainos con- migo (o marxismo versus A principios do século distantes dos Cahiers du cinema e ducir a Galiza en diversas catolicismo ou o catoli- XXI, inza entre os gobernos da desde o que Carol Reed demos- ocasións. Os elitistas mon- cismo versus marxismo) Unión Europea a mala herba da trou en 1949 que Greene e o cine- xes de Oseira déronlle e mais tamén aqueles se- laboriosidade sen fin: a ma tiñan algo máis que unha boa pousada ao sacerdote gale- cretos listados xerarqui- tentación é revisar á alza as relación. A mesma que mantivo go e ao escritor inglés ad- zados das prostitutas que xornadas de traballo para ver por anos co sacerdote galego Le- mirador de Joseph Conrad marcaran e animaran a de competir mellor con opoldo Durán. e desde o cenobio dedicá- súa vida terrena. Numera- chineses e malaios. Seguro que ronse a percorrer o país. dos cal se fosen os Dez ganaremos máis cartos. Tan se- O amigo galego Durán, fillo de Penedo Mandamentos, os sete pe- guro como que perderemos de Graham Greene de Couso en Avión, con- cados capitais, as catro máis tempo.♦ verteuse nun especialista virtudes cardinais ou as Tense escrito dela e ás veces a fi- na obra do autor de O po- tres virtudes teologais.♦ alternativos, e con ela obras de éxito como Annus Horribilis ou Río Bravo, que levaban o selo do artista. Coa Psicofónica de Con- xo deixa de adicarse exclusiva- mente ao teatro e embárcase nun dos grupos máis transgreso- res do país, con quen sacará dous discos, Psicópolis e Extra- mundi. Agora Fran volve ao punto de partida, como “o recomezo de to- da unha traxectoria”, pero faino acompañado de Marcos Teira, guitarrista que fluctúa entre Jim- mi Hendrix e o flamenco, e de Pepe Sendón. “Algo que nos ca- racteriza aos tres é que perten- cemos a unha sorte de república independente da música experi- mental. Xa temos traballado en outras ocasións a pesar de que cada un ten o seu estilo”, co- menta. Os tres danlle vida á Directo en Compostela, un disco carga- do de crítica e gravado en direc- to, formato pouco habitual no pa- ís, especialmente ao falar de grupos que editan por primeira vez. Máis alá da rareza, o direc- to resposta a un intento de “ho- nestidade co público”. “Non que-

Marcos Teira, Fran Pérez e Pepe Sendón. ro crear artificios, quero unha música sen trampa nin cartón”, comenta. Pero se xa é difícil atopar dis- cos en directo, que teñan crítica NARF, é case unha extravagancia. NARF mestura ambos concep- tos sen complexos, e nas súas letras fai unha crítica mordaz da sen trampa realidade que nos rodea. “Dentro da miña música sempre houbo rebeldía, pero agora é unha críti- ca máis madura. Ter unha voz di- MAR BARROS sonante en Galiza é algo moi de- licado e cómpre ter coidado á ho- En directo e acústico. Así se presenta o novo proxecto que Fran Pérez vén de ra de expresar a túa opinión. É materializar xunto con Marcos Teira e Pepe Sendón baixo o título Directo en necesario facer unha crítica con Compostela, un disco moi persoal coa pegada da Psicofónica e de Chévere. entidade artística na que se pre- senten alternativas”, sinala. Con anécdota xorde o novo gru- foi o escenario. “Pasáronme un- esa necesidade nace NARF, (un llo e dos Kinindiolas, grupos de NARF é un proxecto moi per- po de Fran Pérez, membro dun- ha guitarra para que tocara a mi- xogo de letras no que se pode ler rock que cantaban os seus te- soal con formato de trío aínda ha das formacións máis alternati- ña música e non souben que in- o nome do líder ao revés), apos- mas por locais composteláns. que non se descarta a mutación vas do panorama galego como é terpretar. Levo traballando na tando por un xeito diferente de Chévere foi o seu seguinte paso, para próximos discos. Cunha a Psicofónica de Conxo, un mú- música dende que era rapaz, fa- expresión no que “se sinteticen compañía coa que traballou du- acollida favorábel, os compoñen- sico que conta ademais cunha cendo operetas cómicas e dis- todas as miñas experiencias rante algúns anos compoñendo tes xa están a traballar no que importante traxectoria dentro do cos de rock, pero despois de vin- compositivas anteriores”. bandas sonoras orixinais. Máis será o seu novo álbum. “Este foi teatro como compositor. O festi- te anos non tiña un repertorio A finais dos oitenta Fran Pé- tarde abriuse a NASA, sala de o primeiro paso dun proxecto val de Maputo, en Mozambique propio”. Na procura de satisfacer rez formou parte de Nicho Varu- referencia dentro dos circuítos que ten que ter continuidade”.♦ ‘Unha música de raíz galega favorece que te identifiquen en Alemaña ou Francia’

Debuxantes galegos de banda á música está todo moi interrela- Despois da Psicofónica, é lego e nese momento estaban a deseñada teñen abertos mer- cionado e para que se desenvolva posíbel sorprender? desaparecer moitas compañías cados importantes en Europa con normalidade é necesario que Todo se pode mellorar, aín- coincidindo coa explosión das e autores do país están a ver exista un entorno favorábel. Estes da que non se consiga en todos teleseries. Por outra parte, está traducidas as súas obras ca- anos foi xurdindo o sector disco- os casos. a política de subvencións, deixa da vez a máis idiomas. Non gráfico ao abeiro do apoio institu- Ademais de NARF, segue o teatro nunha situación moi embargante, a música en ga- cional, que deixou a moitos grupos traballando coa compañía de vulnerábel, porque o mercado lego, máis alá do folk, non re- fóra. É necesario que os discos te- teatro portuguesa Trigo Lim- non ten autonomía. Trigo Limpo mata de callar. A que pensa ñan saída máis alá das nosas fron- po. É necesario saír de Galiza é unha experiencia diferente, que se debe? teiras. Os países lusófonos deberí- para poder seguir neste eido? vangarda en Europa, cunha Se non ofreces unha música an ser o primeiro paso pero hai Veño facendo traballos moi xestión cultural descentraliza- nas que sexa doado ver a raíz que ir máis alá, ofrecendo con na- independentes en Galiza coa da, nunha vila pequena, que galega, é máis difícil que te ubi- turalidade a nosa música no resto compañía Belmonte ou Mofa e tanto pode dar clases de balon- quen dende o exterior. Se vas do Estado. Cómpre provocar a Befa, nos que o motor é a von- cesto como ofrecer un concerto con outro tipo de propostas xa sicais morreron antes de gra- abertura, porque en Madrid é mais tade e cos que non podes ter a de Milton Nascimento. Portugal non tes ese pasaporte cando var unha maqueta. doado que se acepte un espectá- intención de gañar a vida. Hai si sería un punto de partida pa- aterras en Alemaña ou en Fran- Existe ese perigo. No referido culo en finés que en galego. uns anos que deixei o teatro ga- ra a produción galega, porque o cia. Por iso tento dotar o meu problema da inintelixibilidade traballo dese signo de galegui- non existe e culturalmente esta- dade, aínda que sexan trazos mos moi próximos. abstractos. Non só o procuro, Tendo un oco importante senón que non o podo evitar, a no teatro, como aposta por pesar de que utilice unha lingua- meterse nun sector en crise? xe máis próxima ao que se poda A música é a miña vida, inde- facer noutros países. pendentemente de que estea en Por onde pasa a solución? crise. O meu xeito de comprome- Por facer boa música. terme política e socialmente pa- Pero moitas promesas mu- N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII sa por compoñer.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII Gastronomía festiva da Ribeira Sacra

PEPE POL Todos sabemos da importancia da gastronomía das vilas e que chegada unha data sinalada, fes- ta da localidade ou familiar, póñense nas mesas os manxares máis enxebres de cada lugar. Fala- remos dos pratos que soen presidir as comidas nun día festivo nestes lugares da Ribeira Sacra.

O cabrito: Estas beiras do Sil, ral, e así valora a súa terra, esta onde medra unha vexetación Ribeira Sacra nosa, que é fonte mestura de oceánica e mediterrá- de riqueza gastronómica. nea, grazas ao seu microclima Até dicir podería que aqueles mediterráneo-continentalizado, é entremeses, trociños de chourizo, unha zona favorábel para a cría xamón en tacos (todo produto do do cabrito. É moi frecuente ver porco que nunca nesta Galicia espallados polas abas destes nosa poderá ser desprezado) que- montes algúns rabaños de ca- daron esquecidos ante o rei da bras, iso si, cada vez en menor festa. Algúns convidados xa case número, e non mermados pola non probaron eses entremeses, presenza do lobo, por culpa do pois querían estar preparados pa- progresivo retroceso e despoboa- ra recibir o máis admirado, por mento das zonas rurais. O coida- iso onde a muller da casa pon to- do destes pequenos rabaños está do o seu esforzo culinario é no encomendado a algunha persoa cabrito. Nalgúns fogares, influí- maior; pois xa os tempos dos ne- das pola tradición mariñeira de nos-as pastores/as son idos e o Galiza, déixase ver como presen- rapaz vai á escola todos os días tador do caprino algo de marisco, do curso escolar e non soamente pero son máis frecuentes os pro- en tempo de inclemencia clima- dutos derivados do porco. tolóxica. Pero, volvamos co ca- brito que está alimentándose nas A sobremesa pradarías destas beiras do Sil ou nas ladeiras evitando que algúns Dos pratos do río (troitas e anguí- carreiros queden totalmente pe- as) falaremos noutro comentario, chados. pero como agora xa quedamos Algúns días antes da festa fartos imos polo postre, a endul- vaise mercar, nos centros comer- zar a boca, pois nesta Ribeira Sa- ciais ou en granxas particulares, cra (paraxe de mosteiros, abadías o prezado cabrito. A cociñeira e igrexas) a repostaría sempre foi trocea, lava os cachos e prepárao moi ben tratada. Na Ribeira ou- para a mañá cociñalo. A ser posí- rensá ten fama a bica, de Trives, bel asado utilizando manteiga de Manzaneda e Caldelas e na parte porco e non aceite, bótanlle esa luguesa o roscón. Dende moi an- esencia culinaria que lle dá un Cando todos están a carón da a comida. Todos están desexan- xentes esa intención, xa que que- tigo o roscón feito na mesma ca- aroma singular (tomiño, lourei- mesa sae da cociña, esa boa se- tes, prestos, respectada a cortesía ren dar o mellor e aquí o cabrito sa, acompañado polo queixo, se- ro... e outras que medran por es- ñora portando a fonte repleta de conseguinte, van servindo nos é prato superior e dende tempos ría a sobremesa preferida, pero ta beiras en grandes cantidades). trozos dourados e fumegantes seus pratos, diferentes partes de- ancestrais o primeiro día da fes- agora para xuntar as dúas, a zona Tamén acompañarán no asado ao que deixan na estancia un olor se, e para compartir o cabrito, ta. Entre grolo e grolo de viño da de Lugo e a de Ourense, temos cabrito uns trociños de cebola inconfundíbel. Colócase no cen- unhas patacas fritas e da ensala- Ribeira, entre volver repetir algo nas mesas o roscón e a bica. quizais para provocar, cando tro do mantel, como se fose a co- deira unha follas de leituga que máis do cabrito, deixan os co- Logo un bo café, só ou con corta os cachos, que a cociñeira, roa que necesitaba esa raíña. Es- son coma unha flor que lle poñen mensais escapar algún piropo, leite, pero iso si, sempre bende- sen querer, lembrando ese ser ca- taban esperando a súa chegada a quen en vida foi vexetariano. merecido por certo, eloxiando as cido por unhas pingueiras de au- prino, bote algunha bágoa. Ao unhas botellas de mencía, gode- Cómese coas mans; pois que me- dotes da cociñeira, unha verda- gardente, pois o viño e os seus tempo, pero noutra tixola, fríten- llo ou calquera outra variedade llor garfo ca os dedos. Moi ben deira artista culinaria na arte de derivados deben estar, dende o se unhas patacas para a gorni- da Ribeira Sacra e, como brin- saben os da casa que os invitados preparar este prato; pero ela, es- principio até o final, para apagar ción. Cando se prepare, prodúce- dando por ese manxar son des- non poden ser enganados dándo- bozando un sorriso de satisfac- a sede que produce esa carne de se un recendo que anima as papi- corchadas para apagar a exci- lles cordeiro por cabrito, pero ción, comenta que o mérito é que cabrito e eses doces tan exquisi- las a degustalo. tación gustativa que vai provocar non está nestas hospitalarias un cabrito que se criou no natu- tos. Boa festa e bo proveito!♦

Enxeños e criaturas Xosé Miranda Xesús Serén. Serén era delegado da CIG no anda por Moaña, e Xosé Antón Guitián Fer- Morreu o bo mestre, testemuña da vo- concello de Lugo, traballaba na Estación nández, que era soberino e de Vigo e estu- da dos meus pais, Manuel María. Pero del Potabilizadora de augas. Estudara na mes- daba maxisterio; por Ourense o firme, o ca- será mellor falar con máis calma. O sol e ma escola ca min, na escola da Milagros, a bal Antonino Torrón, que hai xa anos deu o as árbores debuxaban sombras na herba de Tristezas, uns metros da miña casa. Militou en ERGA. corpo á terra, e a quen lembro a cotío –Pe- Outeiro de Rei o triste día do seu enterro. No Lume nº 18, de xaneiro de 1978, sae a na, Antonino e un servidor fomos a Madrid E alí estaban algúns dos camaradas vellos. súa foto, como membro da Dirección Na- tentar legalizar ERGA–, Maite Álvarez e M. Morreu Sesé Llamas, outro home de bolboretas cional e da Permanente desa organización. Vázquez Cabo; por Ferrol Mari Luz Pérez bo corazón e de boa vontade. Aínda un Daquela estudaba no Instituto Politécnico Fuertes, X.M. Seoane e X. A. Cagiao; por lembra os días nos que o Sarillo o proseli- de Lugo e representaba a esa zona no orga- Lugo Xesús Cordeiro Budiño e Xoán Ra- tizaba. Militante do nacionalismo, sindica- Desde hai uns meses, aos nacionalistas lu- nismo. Era, como non mente a fotografía, miro Cuba, meu querido amigo; pola Coru- lista, Sesé ennoblecía á clase traballadora. censes énchensenos os ollos de bolboretas, un neno cheo de ilusións e boas intencións. ña F. Niño Ricoi e Antón Cruz Freire; e por Morreu, en fin, Marisa Álvarez San- das bolboretas da lembranza e non paramos Leváballe eu uns anos. Por certo, as outras Carballo Carmen González Lago. Non apa- tamarina, unha das primeiras no na- de tirar o chapeu para saudar a tristeza. fotos dos membros da dirección de ERGA recen nas fotos, por non estaren na Direc- cionalismo, na esquerda, na razón, pri- Morreu o bo e xeneroso Marcos Cela, son as que seguen (xa que estamos falando ción Nacional, aínda que exercesen unha meira tradutora do Nicolasiño ao galego, que era concelleiro do BNG e un home de de bolboretas, deixémolas voar): por Vigo, influencia enorme na organización, xentes muller dunha familia extraordinaria de ben. Este cronista lémbrao desde o pri- Xulio Ríos Paredes, Fernando Reboreda, como Moncho Fraga, Merche Penoucos, San Martín de Suarna, unha familia á meiro no sindicalismo nacionalista, na Alberto Vilaboa; por Compostela Manuel Xullo Gaioso, X. M. Sarille, Bieito Iglesias que moito lle debe Galicia. banca, onde traballaba. Cela era dunha Velo Gantes (vin estoutro día a súa foto nun ou Carlos Méixome. No número 19 do Lu- Ao cronista énchénselle os ollos coas rúa partida pola metade en dúas, coma o calendario da Nova Escola Galega, xunto a me dáse conta da incorporación á Dirección follas que leva o vento do outono, iso que propio país, a rúa Chantada, e naceu, co- Alberto Ansede), Celso Sánchez González, doutras dúas persoas: Xavier Toba Girón, era un deus, o cronista de erguida cabeza, ma min, a uns metros da muralla. E tiña os que é médico e, se non erro, membro da de Vigo, e Rubén Gaio Tenorio, de Cangas, e non lle gustaban os paxaros nin as meus anos. Uns xardíns de Lugo levan o Consello do BNG), Xosé Antón Taboada, e alí están as súas fotos. Xesús Serén de- bolboretas dos recordos, por eso axótaas seu nome. Ninguén o merecía máis. ou sexa, Tabín e un servidor; por Ponteve- fendeu, no I congreso de ERGA, o relatorio coa man. E as bolboretas voan, revoan, e Morreu, como do raio, o meu amigo dra meu admirado X. M. Sánchez Pena, que de Estatutos, ademais de presidir a Mesa. non desaparecen.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII MEMORIA PRIVADA M.V.

Hai unha cita neste libro do escritor e crítico de memoria que se esvae. Mais, a reflexión destes Suárez Canal) pode ser completado ou recons- arte John Berger altamente esclarecedora: traballos contribúe con novas perspectivas, non textualizado con outras imaxes, tamén da me- “Que facía as veces da fotografía antes da in- tan evidentes. Por exemplo, co feito de que as moria, como as cinematográficas. tervención da cámara fotográfica? A resposta propias fotografías son tamén corroidas polo Un traballo este, en todo caso –producido que un agarda é: o gravado, o debuxo, a pintu- paso do tempo, outras veces son eliminadas do polo Grupo de Investigacións Fotográficas ra. Pero a resposta máis reveladora sería: a me- albúm pola propia familia ao considerar que xa da Universidade de Vigo e editado polo Cen- Miguel moria”. O catálogo da exposición ausencias e non cumpren a súa función ou por outro moti- tro de Estudios Fotográficos (CEF)– que pro- memoria que se pode visitar até o 7 de novem- vo calquera. O sentido das fotografías que se fundiza nun fenómeno moi presente e ache- Riopa bro no Auditorio de Galicia de Santiago indaga dilúe coa desmemoria progresiva dun enfermo gado ás nosas emocións, abríndolle novos no uso da fotografía privada como muleta da de alzeimer (fenómeno ao que se refire X.L. portais de análise e novos puntos de vista.♦ ‘No fotoxornalismo seguimos moi pechados’ A.N.T. Vén de recibir o premio de creación fotográfica Luís Ksado que convoca a Depu- tación da Coruña. En que consistía o seu traballo? Hai un par de anos co- mecei a traballar en profun- didade sobre os incendios forestais para unha axencia estranxeira. Estiven fotogra- fando a zona de Portugal e este verán tirei fotos en Ga- liza. Escollín as provincias de Pontevedra e Ourense, os lugares máis afectados polo lume. O traballo que presen- tei é unha recompilación de- sas fotografías. Que valorou o xurado? Coido que a profundida- Manuel Sendón: selección. A memoria é selectiva. O album tamén ten vida de e o tratamento vivo que de seu: fotos que se incorporan, outras que desaparecen. As imaxes que faltan no album se lle deu. Na serie presénta- suscitan unha pregunta, ás veces máis intensa que a propia imaxe que se mostra.♦ se xente apagando o lume, montes ardendo, o que suce- de despois do incendio e cal é sentimento dos afectados. Tamén emprega a foto- grafía dixital. Que supuxo a incorporación desa tec- noloxía nas redaccións? Na parte empresarial im- plica un aforro nos custes. Pero para nós, tanto fotógra- fos como xornalistas, supón un adianto enorme, ao poder traballar en tempo real. La Vanguardia quere prescindir de fotógrafos no seu cadro de persoal. Que opina? Penso que é un erro. Un xornal é ante todo informa- Enrique Lista: esquecemento. ción, tanto na parte escrita A fotografía retén as imaxes da nosa como na gráfica. O que pre- memoria, a idea dos nosos antepasados, tende facer La Vanguardia é pero ela mesma está sometida á erosión, suplir o traballo dos seus fo- ela mesma camiña, un paso máis atrás, tógrafos co das axencias, ou- cara o esquecemento.♦ tra equivocación porque dei- xa de ter imaxes propias. Maruxa F. Llamazares: obxectos. As caixas de fotos, obxectos Cal pensa que vai ser o aparentemente trivais, forman parte (ou acompañan) os nosos sentimentos máis queridos. papel do fotoxornalista no As fotografías tamén son viaxeiras, en Galiza en boa medida debido á emigración.♦ futuro? Practicamente o mesmo, a pesar de que teño esa preo- cupación, importada dos Es- tados Unidos, de que certas empresas produzan xornalis- tas que fagan todo o traballo. Que importancia teñen os premios de fotoxornalis- mo en Galiza? Moita, especialmente o Luís Ksado. É importante que as institucións apoien este tipo de premios e de ta- lleres, porque seguimos moi pechados no que se refire a fotoxornalismo.♦ X.L. Suárez Canal: existencia. As lembranzas que irremisibelmente se nos van poden ser reapuntaladas de diversos modos, con imaxes tomadas de diversas fontes. E iso importa porque todo o que se vai da memoria convértese en inexistente.♦ N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

O voo do moscardo José Viale Moutinho Wangari Maathai. Curros traduz Zara de Antero Muller No estudo das relações culturais mento que Antero acabava de ser querida do poeta e erudito Joa- e vagamente/ Continuaste o son- entre a Galiza e Portugal há ainda eleito presidente da Liga Patrióti- quim de Araújo que, amigo de ho interrompido.” Datado de 26 muitas lacunas a preencher. Ape- ca do Norte. E escreve: “O ho- Antero, lhe pedira um poema à de Janeiro de 1880, o poema de- montaña sar de algumas boas vontades, mem a quem a republicana cida- sua memória, no que foi corres- morou mais de uma dúzia de apesar de algumas teses, somam- de do Porto(1) acaba de conceder pondido. O ano passado morreu anos a ser traduzido em quase se os caminhos a percorrer. Gos- nestes momentos de profunda cri- o o último boémio portuense, Ba- meia centena de idiomas –in- MARGA ROMERO taria, por exemplo, de lhes cha- se para Portugal a honra de dirigir sílio de Sousa Dias, sobrinho-ne- cluindo o galego, o asturiano, o mar a atenção para o excelente as correntes do sentimento popu- to de Araújo, cuja mãe já conhe- euskera, o catalão, o maiorquino, a montaña soa, unidade ensaio de Pilar Vázquez Cuesta, lar, é seguramente um desconhe- ci com muita idade e se chamava o calabrês, o romanhol, o valão, entre tanta grandeza. publicado na revista Grial nº 46, cido para a maioria dos nossos Zara, em homenagem à tia, que o árabe, o mirandês, o russo, o Hai persoas coma N de Outubro-Dezembro de 1974. leitores. Não há que estranhá- falecera na adolescência. Pois es- daco-cigano e o hebraico, para montañas que se erguen sobre Intitula-se Curros, os escritores lo.(…) E, no entanto, Antero de te poema de Antero está na tum- não dizer mais! o espolio. Hai mulleres monta- portugueses e o Ultimatum. Pois Quental escreveu muito e pensou ba dessa menina, no cemitério do Eis o texto galego de Curros ña, levan na súa abada semen- neste importante estudo há um mais. Dificilmente existirá pro- Prado do Repouso, no Porto. Um do poema português de Antero: tes de futuro, sabedoras de que anexo com textos de Curros pu- blema social, moral e metafísico a dia destes irei lá tentar localizar a entre os dereitos humanos fun- blicados no El País nos anos de que não tenha consagrado longas lápide com os versos. Ditoso quen pasou por entr’a magoa damentais está o de coidar dos 1890 e 1891, sobre figuras repu- horas de meditação e estudo, que Ora esse livro de Antero é I-as pasions d’a existenza tormentosa, recursos naturais para manter o blicanas portuguesas –Magalhães não tenha destruído uma ilusão na uma obra poliglota e saiu três Deporcatado, como pasa a rosa equilibrio do planeta e garantir Lima, Guerra Junqueiro, Antero sua alma e não tenha deixado um anos após a morte do seu autor, E leve como a sombra sobr’agoa. a súa herdanza. Wangari Maat- de Quental, Eça de Queirós, Teó- sulco na sua nobre testa”. Nestes decerto dos primeiros a corres- hai ascendeu ao monte Quenia filo Braga, Xavier de Carvalho, termos apresentava o grande poe- ponder à solicitação de Araújo, Era tua vida un sono indefinido (5199 m) para agradecerlles a Camilo Castelo Branco, Oliveira ta, que pouco tempo antes estive- que o afanosamente o organizou. E tenue, pero doce e transparente, deus a aos seus antepasados ter Martins, António Feijó, Luís de ra num colóquio no Ateneu de Ora, através dele, podemos ava- Acordache… sorriche… e vagamente recibido o Premio Nobel da Magalhães, Manuel Duarte de Al- Madrid, foco cultural e socialista liar o sentido de Curros como O sono continuache interrumpido.♦ Paz. Non sei se este deus é o meida e Alves da veiga. Já é inte- da capital do Estado Espanhol. tradutor de português, cujo origi- mesmo ao que acudía a Teresa ressante o facto de todos eles se- Pois, dando uma volta pela nal é: “Feliz de quem passou, por (1) E Curros mal imaginava que a 31 de de Calcuta para predicar resig- Janeiro do ano seguinte se daria efectiva- rem maçons, tal como Curros. livralhada, que me enche as es- entre a mágoa/ E as paixões da nación con caridade submisa. mente no Porto a primeira revolta republi- Mas vejamos Antero. Num tele- tantes e o coração, dei com um existência tumultuosa,/ Incons- cana portuguesa. Aliás, também foi pelo Está claro que as dúas non fa- grama do discreto poeta e memo- livro de Antero, Zara de seu títu- ciente como passa a rosa,/ E leve círculo do Porto eleito o primeiro deputado lan do mesmo xeito. Esta vez a republicano no parlamento monárquico. rialista português Luís de Ma- lo. Encontrei a 2ª edição, de como a sombra sobre a água.// Tratava-se de Rodrigues de Freitas, eco- Academia atinou, xa que se galhães ao director daquele jornal 1925, mas devo ter a 1ª, de 1894, Era-te a vida um sonho: indefini- nomista e jornalista, cuja tumba esta prati- Henry Kissinger pode recibir o camente abandonada no cemitério do Pra- madrilenho, onde o poeta galego algures. Trata-se de um poema do/ E ténue, mas suave e trans- premio e Tony Blair e George do do Repouso, no Porto. Esquecimentos trabalhava, este toma conheci- em duas quadras. Zara era a irmã parente,/ Acordaste… sorriste… da República… Bush seren nomeados despois de sementaren cadáveres, é xusto que actos que chaman á Sitios Mar Barros paz sexan recoñecidos. Premio ao desenvolvemento sustentá- bel, á globalización alternativa que as reunións de Porto Alegre axudaron a impor na O local sen nome axenda mundial, aos dereitos Despois do acontecido co Cabe- humanos e aos da muller. Ma- zón, como se coñece con retran- athai combina o compromiso ca o busto de Franco que presi- social e científico coa política diu durante décadas a Praza activa, naceu en Nyeri en Maior do concello, (para moitos 1940, foi a primeira muller unha retirada tarde, mal e ás aga- doutorada do Leste e Centro chadas), de que se substituíse a de África, bióloga e profesora vidreira franquista do edificio de zooloxía abandona a súa ca- municipal e de que a oposición rreira académica para volva ao lugar que ocupou sem- dedicarse ao Movemento pre, semella que en Ponteareas “Green Belt” que funda en cada vez quedan menos rarezas. 1977 cando era líder do Non embargante, seguen Consello Nacional das Mulle- abertos locais diferentes na vila res de Quenia. No 2002 é nos que tomar unha cervexa derrotado o presidente Daniel mentres soa boa música, e nos Arap Moi e ela chega ao que, ademais, é posíbel desfru- poder e traballa como secreta- tar das creacións dos artistas lo- ria do Medio Ambiente. O cais, xa sexan curtas, poemas “Green Belt” plantou máis de ou pezas de artesanía. 30 millóns de árbores en dife- Un deles é o Enigma, pero rentes lugares de África, é un- para moitos ese termo non se co- guras imposíbeis ou debuxos co- tar os seus poemas hai algún tem- toda unha serie de obradoiros ha forza que tenta promover a rresponde co local que se atopa mo o home de Vitruvio de Leo- po, pero, e ese é outro dos trazos artesáns, para os que aínda é biodiversidade, crear emprego nunha das beiras da estrada xeral nardo Da Vinci. Tamén o teito e distintivos do Enigma, está aber- posíbel anotarse, impartidos po- para as mulleres e valorizar a ao seu paso por Ponteareas. Mes- o chan, de madeira, teñen a pe- to para que calquera dea saída ao los profesionais da zona. súa imaxe na sociedade. En mo o propietario, Óscar Ledo, ri gada da imaxinación do seu do- seu proxecto, xa sexa unha pelí- 1999 varias persoas do move- cando lle preguntan polo nome no, algo que lle confire ao local cula, un taller de manualidades República do troco mento e Wangari foron agredi- do bar que abriu hai algo máis de un aquel de misterio. Toda unha ou a reunión dun colectivo. Por das ao tentaren plantar árbores tres anos xunto coa súa compa- fileira de trasnos pintados, con algo o local foi concibido como Hai un día ao ano no que no lo- en Karura. Daquela, a revista ñeira, porque a imaxinación dos orellas puntiagudas arremedán- un espazo multidisciplinar para cal non se admite moeda. Aín- Time elixiuna “heroína do pla- clientes voou nas direccións dose uns aos outros percorre o fomentar a interacción, o coope- da que de momento só se pre- neta”. Ela, desde o niño da hu- máis insospeitadas. Con todo, al- teito baixo a ollada atenta que rativismo e a creación. Ademais, senta como un proxecto, está manidade, de tantas paisaxes cumado tamén como “local sen dende o chan lle dirixe unha fer- dúas veces ao ano, celébrase a previsto que máis adiante se atrapadas Na procura do lume, nome”, aínda non ten no exterior mosa fada Morgana pintada de feira de artesanía dentro do esta- celebre o día do troco, para que desde a África que segue a ser un cartel que aclare a confusión negro. Por iso, mentres un toma blecemento. Nesas datas, como cada quen poda cambiar os a descoñecida aldraxada, des- xerada despois de tanto tempo. o seu café ou mentres María pre- poucas veces, coinciden os traba- seus trebellos usados por ou- de o cume, chora e lembra as Pola contra, ten toda unha serie para algunha das súas infusións llos dos artesáns da comarca do tros, como se de antigos co- devanceiras que, segundo a de signos distintivos que non de lavanda, de mate ou de regali- Condado. Carteiras de coiro, fi- merciantes se tratase. tradición, recompensan o deixan lugar a dúbidas e que fan cia, calquera pode facer unha guriñas de cerámica, pendentes Para os que nunca se pasaran labor de quen loita por unha que sexa inconfundíbel, na que viaxe astral máis alá de Camelot de prata ou caixas de madeira son polo bar, unha boa ocasión pre- causa nobre. Devanceiras máis se inclúe unha sala vídeo-forum. e do Renacemento italiano. Se algúns dos obxectos que podes séntase o vindeiro 31 de outu- próximas ca deus, tamén na O que máis chama a atención, se cadra, o Enigma ten iso, un toque mercar. A noite da feira adoita es- ♦ bro, noite de Samaín na que se montaña. cadra, é o peso que ten o feito a enxebre sen caer no folclorismo. tar completada por animadores mudarán as tornas e unha bruxa man, o labor artesán do que fo- Por el pasaron X.M. Álvarez como Peter Punk e as súas figu- do inverno servirá queimada pa- ron saíndo as mesas de madeira Cáccamo, O Pipas ou o poeta ras feitas con globos. ra todos mentres non se rematan pintadas con motivos celtas, fi- pontareán Kiko Neves para reci- En breve, o local acollerá de asar as castañas no lume.♦ Foro social N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro de 2004 Ano XXVII

Europeo 3, Xoias da Arte na Pedra Xosé Lois Vilar Pedreira Londres A pedra dos mouros de Tebra FRANCISCO CARBALLO Foi don Manuel Fernández Rodrí- noto á luz dos media guez quen comunicou no III Con- franceses e ingleses greso Arqueológico Nacional (Ga- Aos pasos deste tercei- licia, 1953) o achado destes grava- ro Foro Social, do 14 ao 17 dos por indicación do “culto pá- de outubro. De momento rroco” de Santa María de Tebra, nos mass media da Penínsu- don Xosé Areal Bugarín. Os debu- la predomina o silencio. Se xos da publicación son, como no reservo minutos para caso do labirinto de Burgueira, de radios, televisións e prensa don Antonio Fernández Gómez. ibéricos, acabo na convición Nós quixémonos achegar ao de estar no medio dunha al- lugar nos anos oitenta. Ante a ca- gueirada de final de feiras. rencia de indicadores e publica- É a cegueira, cando todo o cións axeitadas procedemos co- planeta clama por solucións mo é habitual a preguntarlle aos e polo remate de guerras, os veciños sobre un petroglifo de nosos mass media adícanse tales e tales características que aos fiadeiros e pelexas veci- había no Monte Tetón. A respos- ñais ta da paisana foi desalentadora: “Outro mundo é —Sí, por aquí haiche moitas posíbel” enche prazas e pedras petrolíferas. espadanas onde hai grupos Tras varios intentos, localiza- do FSE. Confían en sumar mos unha das superficies prehistó- 50.000 a ouvir as propostas ricas gravadas máis impresionan- congresuais. De entrada ían tes que coñecemos no continente en 20.000: predominio de europeo. Nuns douscentos metros mozos da UE. Como amoro- cadrados gravados destaca unha táculo estético e evocador que que se achega ós tres metros de os concellos de Gondomar e Tui; sos gurús: Gerry Adams (do concentración de circos concén- supón este monumento, quizais diámetro, aínda que peor conser- na Raxada, continúan preto da ca- Sinn Fein), Aleida Guevara, tricos, na parte alta da rocha, que catro veces milenario, vemos, vada. Continuamos ascendendo pela de Sanomedio prolongándo- filla do Che, Ahmed Ben acada os dous metros e medio de desde os trescentos metros de al- cara o alto do Tetón. Alí topamos se cara o Castro de Pexegueiro. Bella(acordádevos da Libe- diámetro, acompañada por coviñas tura da nosa ubicación, o pai Mi- dous profundos muíños navicula- Sabemos do interese de conce- ración de Arxel), Frances en fileiras. Outras enmarcadas por ño e a irmá Portugal. Se botamos res que anos máis tarde non fomos llo e comunidade de montes pola O’Grady e outros. motivos cadrangulares, varios an- unha ollada cara o oeste, contem- quen de localizar debido ó move- musealización da Pedra dos Mou- É unha constatación da tropomorfos, unha escena de mon- plamos a liña montesía da serra mento de pedras dun cortalumes. ros e do seu entorno. Oxalá se leve entrada explítica da multi- ta e varios motivos únicos coma un do Argalo, a Madanela e a Groba, A riqueza arqueolóxica do en- a cabo, é o tratamento que merece o tude na historia, mentres corniforme ou unha rosácea, que recortado tamén o Castelo de To- torno complétase cun castro, ao monumento dos xebos arghinas.♦ “o poder” se serve dos seus lembra os arghinas románicos ou rroña ao sur do Coto da Mira, sureste, e sobre todo por unha res- lacaios para silenciar e pa- castrexos, ou incluso uns rebaixes ubicación do devandito labirinto. tinga de mámoas, camposanto XOSÉ LOIS VILAR PEDREIRA é director ra impedir que a maré da rocha que lembran muíños navi- Sobre a Pedra dos Mouros, a quer neolítico, quer do bronce da sección de Prehistoria e sobarde. Inútil. Os FSM de culares de soporte fixo. caseta forestal, e so ela unha com- –entre catro mil e dous mil anos Arqueoloxía do Instituto de Porto Algre e os seus Se erguemos a vista do espec- binación de circos concéntricos a.C.–, que serve de divisoria entre Estudos Miñoranos homólogos de cada continente son as máis numerosas manifestacións da multitude organizada, O Bardo na Brêtema Rudesindo Soutelo consciente, tras programas comúns. Tal vez dicir “alterglobalización”, “altermundialización”, sexa pouco. Lembremos os Are More Expensive congresos obreiros da déca- As elites culturais dum país são líticas têm a obriga de velar pela A proverbial burrice dos nos- único que ainda acredita na frase da 1860-1870. Modificaron aquelas que fazem evoluir a socie- rendibilidade do seu dinheiro e sos governantes não sempre é real, do Catecismo patriótico espanhol a política social de todo un dade com as suas propostas e re- nem um só cêntimo desse exor- também sabem fingir a sua proto- quando afirmava que Espanha foi século. Agora é a flexões. Na Galiza carecemos de bitado orçamento se emprega na colária quota parte para não enver- colocada providencialmente por multitude: intelectuais, massa crítica para conformar uma nossa música. As marcas comer- gonharem o inominável homem Deus no centro do mundo. Uma operarios, campesiños, elite não só cultural, senão tam- ciais ou institucionais patrocina- do Sacocheo. A permanente osten- bola intragável como a do Concel- desempregados… todos. bém política e até económica ou doras do Are More devem saber tação de incultura dos políticos ga- heiro de Cultura, Inácio López- Jacques Derrida non pode empresarial. Começou o Quinto que ficam ligadas a um culturicí- legos de partidos de obediência Chaves, que diz que o Are More ollar este evento! Festival de músicas alheias Are dio que lhes vai passar factura. mesetária, tem uma funda raiz de encontra-se “numa situação privi- A visualización More. Seiscentos mil Euros por O patrocínio não é uma esmo- vingança histórica iniciada pela legiada no panorama musical eu- organizativa deste FSE dezanove programas de agência e la que se dá a uma sociedade indi- Rainha Católica, e que o cronista ropeu e mesmo mundial”. pode apaixoar: 30 magnas uma produção teatral duma obra gente, senão uma obriga ética, dos Zurita definiu como “Doma y cas- A presunção é a vaidade pailã conferencias, 150 de Oscar Wilde. Demasiado din- agentes económicos do país, de re- tración del Reyno de Galizia”. da estultícia que só se compra seminarios, 220 obradoiros; heiro expatriado para tão poucas tornar à sociedade uma parte dos Aí deram começo os nossos com dinheiro. A importância todo volcado nos seis temas nozes e menos vozes. Um dispa- benefícios que ela própria gerou, e séculos obscuros e ainda perma- dum festival de música mede-se de atracción actual: final á rate económico para dar gosto a fazê-lo em forma de investimentos necem no espírito dessa casta po- pela capacidade de gerar criativi- guerra do Iraq e unha nova uma melíflua elite de xenofílicos. que desenvolvam a sua capaci- lítica que odeia a cultura galega, e dade no seu entorno e inseri-la orde mundial económico-so- Também é fatalidade que tação e identidade cultural. O pa- mesmo qualquer coisa distinta da no contexto internacional. Nos cial, sen racismos, nenhum dos artistas contratados trocinador busca um canal de co- aculturação do submetimento. A cinco anos de Are More não se dicriminacións de xénero, tivesse a amabilidade de incluir municação distinto do anúncio pu- estratégia destes cinco séculos foi encomendou nenhuma obra nova sen fame... compositores galegos nos seus blicitário, para vincular a sua ima- sempre o desprezo por elevação e aos compositores galegos, nem Non todos os que desea- programas, ainda que só fosse gem a actos e actividades que o isso é o que hoje nos propõe o Are produziu nada digno de ser rían estar no FSE o poden em agradecimento dos generosos público geral identifique com um More, atafulhar-nos com afama- apresentado nesse “panorama conseguer, mais hai modos cachets que vão receber. E nin- compromisso social de defesa da dos intérpretes internacionais pa- mundial”. Tão só programou um substitutivos: atender, guém da organização reparou sua cultura nos distintos âmbitos ra que qualquer reivindicação da desfile de divos. Quantas emis- enviar comunicados, sumar que em todo o festival não figura de convivência dos indivíduos. nossa música semelhe uma ni- soras de rádio ou TV se interes- consensos, participar da uma só obra dos nove séculos de Quando só se investe em miedade chauvinista. saram por transmitir o festival? maneira que sexa. Deste fo- música culta galega. Vai ser que “glamour”, como é a proposta do A única elite que temos na Ga- Nem sequer as espanholas. ro pode esta humanidade o Director artístico foge do loca- Are More programando divas liza é a do controlo mesetário na Os patrocinadores devem di- despavorida tomar folgos, lismo que cultivam os grandes em gira sem qualquer nexo com política, religião, finanças, edu- zer algo, mesmo se o fazem por renacer. Hai á vista motivos festivais internacionais de músi- a cultura que as acolhe, no sub- cação, agro, pesca, meios de co- imposto revolucionário, para para o pesimismo; hai máis ca impondo obras e composito- consciente colectivo da socieda- municação e praticamente em toda evitar ser considerados de anti- alá “dos vales e das illas” res a tão afortunados intérpretes. de vai-se instalando uma silente a actividade produtiva ou criativa galegos. Direi-lho em inglês: aromas de partos e de soles E os patrocinadores também distância preventiva com as mar- com a consigna de evitar que a We Are More Susceptible, a amencer.♦ não têm nada a dizer? Porque cas patrocinadoras. E essa re- nossa língua e cultura confluam no They Are More and Better, tanto as empresas privadas como sistência passiva vai condicionar berço natural portugalego. É uma They Are More Expensive. as instituições financeiras ou po- os hábitos de consumo. elite monolíngue de pensamento We Are More Lumpen.♦ O Trinque Feira na U-Vigo

Universitúa 2004 é a III Feira tecnoloxía, espectáculos e

da Universidade de Vigo, que música compoñen a progra- se celebra no campus vigués o mación. Ademais, o II Mun- mércores 27 e o xoves 28 de dialiño de fútbol 7 e a Linux outubro. Arte, comercio xus- Party para os afeccionados á Ano XXVII ♦ Coordinación: Xesús Vaamonde Cid to, medio ambiente, deporte, informática. GUIEIRO DE CULTURA E ESPECTÁCULOS N¼ 1.147 Do 21 ao 27 de outubro 2004 Ames patrimonial no Castro de Vi- ladonga, mostra que explica, Bart Davenport de xeito sinxelo, didáctico e TEATRO atractivo, as distintas fases polas que pasa o patrimonio O artista californiano presenta o 22 vai tocar na sala Clan de XIN- TEATRO DO MORCEGO arqueolóxico desde que se seu disco en solitario, de sunshine ZO DA LIMIA; o sábado 23 estará Representa, o venres 29 no descobre até que se garda ou pop e folc, este xoves 21 ás 22 h. na Minimoog de CALDAS; e o luns Centro Sociocultural, Os exibe. No museo do Castro na Casa de Arriba en VIGO, por 25 poderémolo escoitar na sala A vellos non deben de namo- de Viladonga até finais de unha entrada de 4 euros; o venres Reixa de SANTIAGO.♦ rarse, de Castelao. ano de 10 a 19 h. Muller de Tehuantepec Betanzos Cervo c. 1929, de Tina EXPOSICIÓNS Josele Santiago Modotti EXPOSICIÓNS EE UU (1896-1942), IVÁN ARAUJO XOSÉ COLLAZOS O ex-compoñente de Los Enemi- bado 30 ás 00 h. estará na discote- que forma Até o domingo 31 de outu- Até o 5 de novembro pode- gos presenta o seu álbum Las go- ca Playa Club da CORUÑA. Aen- parte da bro poderemos admirar as mos podemos visitar, na Ca- londrinas etcétera o vindeiro xo- trada pódese adquirir, por 10 euros, mostra augatintas deste artista no sa da Administración de Sar- ves 28 ás 22 h. na sala Nova Olim- en discos La Region ou na tenda Ti- Iconas de Centro Internacional da gadelos, esta mostra do Re- pia de VIGO, onde tocará xunto cos po de Ourense, por 12 euros en La George Estampa Contemporánea. tratista de Matamá, que reco- Medusa; o venres 29 o concerto Columna CD, Gong, Tipo ou L.P Eastman vaise celebrar na sala La Burbuja de Vigo e en Discos Nonis, Tipo e House lle 35 fotografías, realizadas TEATRO durante a primeira metade do de OURENSE, onde repeten os Me- Portobello da Coruña, ou por 15 na Fundación ♦ Barrié século en terras ourensás. dusa ademais de La Sombra; o sá- euros na billeteira. da CORUÑA. AS DAMAS DE FERROL Dúas mulleres viven pechas no seu extraño e inexpugná- A Coruña Eyal Sivan. O luns 25 e mar- ta, en exclusiva para Europa, bel mundo. Semellan tolas ou proximas a estalo. Non é do- ACTOS tes 26 gozaremos dunha se- unha coidada escolma de 239 Standstill ado saber se as cousas das sión especial na que podere- fotografías procedentes desta que falan son realidade ou ÉTICA E CULTURA mos ver Northfolk (2003), institución de Rochester, en Este grupo chega desde Barcelona dos polos Same Old, na Iguana DA SOLIDARIEDADE froito da imaxinación. Come- de Michael Polish. Dentro New York, que amosa os pri- para tocar os seus novos temas es- Club de VIGO; o sábado 23 estarán A III edición deste ciclo de dia que será representada o da retrospectiva adicada ao meiros pasos e posterior evo- te venres 22 ás 00:30 h, acompaña- na sala Mardi Gras da CORUÑA.♦ domingo 24 na Casa da Cul- conferencias, organizado director Frizt Lang presén- lución da fotografía e o cine- tura por Teatro do Noroeste. pola Fundación Barrié, con- tase, o vindeiro mércores 27 ma, desde os daguerrotipos tará coa presenza, este xo- e xoves 28 ás 20:30, a pelí- de 1839 até os acontecemen- supón unha excelente oca- tes que combinan percusión, ves 21 ás 20 h, de Fernando cula El ministerio del miedo tos do 11 de setembro de sión para contemplar as dúas ritmo e baile con teatro, hu- Bueu F. Franco, secretario de (1943); e o venres 29 ás 18 h. 2001, ademais de proxecións series de pintura deste mu- mor e interpretación. Pode- Xustiza Social da Compañía e o sábado 30 ás 20:30 pro- de imaxes de clásicos do cine seo, de tipo racial, xurdida remos velos no Coliseum ACTOS de Xesús en Roma desde o xéctase Encubridora (1952). mudo, como O Mundo Per- na América do s. XVIII, que até o domingo 24. Entradas ano 2002 e que residiu 37 O mesmo venres 29 ás 20:30 dido ou A pantasma da Ópe- amosa os diferentes grupos á venda en www.caixano- VIII XORNADAS anos na India, para falarnos h. e sábado 30 ás 18 h. habe- ra, ou retratos da época dou- humanos procedentes da va.es e no telf. 902 504 500, MICOLÓXICAS da Esperanza de outro rá unha nova sesión especial rada de Hollywood. Obras de mestura de indios, negros e ou na billeteira os días de Comezaron o pasado martes mundo máis humano. coa fita Las cinco condicio- célebres artistas como Ro- brancos, polo que, ademais espectáculo con prezos que 19 no Centro Social do Mar, nes (2003), de Jorgen Leth bert Capa, Dorotea Lange, que én onde se desenvolven. do valor pictórico, hai que van dos 30 aos 21 euros. + CORUÑA e Lars von Trier. Máis in- Cartier-Bresson ou Nan subliñar o valor científico: Este xoves 21 ás 20:30, o Esta revista mensual gratuí- formación en www.cgai.org. Goldin, entre outros, que po- biólogo Alfredo Justo falará costumes, produtos naturais, A Estrada ta (música, cinema, arte, po- deremos admirar até o 2 de indumentaria, xoias... A Estrada sobre Cogomelos tóxicos: lítica, deseño, arquitectura, EXPOSICIÓNS xaneiro. A fundación organi- identificación, toxicicade e TEATRO bares, restaurantes...) será za, parellamente á mostra, di- OS RECURSOS intoxicación; o venres 22 ás presentada este xoves 21 no SIRO versos talleres didácticos pa- XEOLÓXICOS DA TERRA mesma hora o, tamén, biólo- Playa Club para o que con- NADARÍN O debuxante Siro López ten ra escolares e visitas guiadas Esta mostra permanecerá go Xaime Blanco falará so- tarán con Luis Piedrahita Esta peza será representada unha mostra co seu traballo para adultos. Máis informa- na Casa das Ciencias até o bre Agaricales comúns e ra- (Club de la Comedia) e os pola compañía Títeres pictórico máis privado (óleo ción en www.fbarrie.org. 30 de decembro. ros de Galiza. Por último, o DJs Ino e Groovas. e pastel), ademais de debu- Trompicallo este sábado sábado 23 a partir das 13 h xos, dos últimos cinco anos 23 no teatro Principal. realizarase unha romaría mi- FRUTAS Y CASTAS MÚSICA VENECIA, na galeria Arte Imagen. ILUSTRADAS... colóxica e un concurso de MANANTIAL DE PINTURA pratos. Organiza a Agrupa- ...Historia natural y etno- MIGALA Fene O vindeiro mércores 27 po- NGEL ERNÁRDEZ ción Micolóxica Liboreiro. Á B grafía en los cuadros de Un dos grupos máis desta- deremos escoitar, na Fun- Até o sábado 30 podemos mestizaje titúlase a mostra cados da escena madrileña EXPOSICIÓNS dación Barrié, a conferen- ollar o seu traballo no Casi- que podemos contemplar no e de recoñecido éxito inter- Cambados cia do catedrático de Histo- no Atlántico. Museo de Belas Artes (Zala- nacional tocará este sábado HISTORIA ria da Arte Francisco Cal- eta s/n) até o 28 de novem- 23 no Playa Club. DA MÚSICA DE JAZZ EXPOSICIÓNS vo Serraller, enmarcada ICONAS DA GEORGE bro. Organizada polo Minis- Mostra formada por 35 pa- dentro do ciclo organizado EASTMAN HOUSE terio de Cultura e o Museo MAYUMANÁ neis que nos introducen na MASIÁ pola Fundación e os Ami- A Fundación Barrié presen- Español de Antropología, Actores, músicos e danzan- biografía e produción artís- Podemos gozar co seu tra- gos do Museo do Prado. ballo na galería Borrón 4 até o 2 de novembro. CURROS ENRÍQUEZ Co gallo de cumprirse o Carteleira centenario da coroación de Curros como poeta no tea- tro Principal desta cidade, SPUN. Un “cociñeiro” ca humorística do cinema co- UNHA RAPAZA DE A HERDANZA. Tras a o BNG organiza unha con- de drogas e a súa noiva, mercial americano. JERSEY. A muller dun morte do seu pai, un ho- ferencia, a cargo do espe- un pequeno traficante e a súa executivo publicitario morre no me ten que regresar á súa casa cialista Lisardo López Va- compañeira, un correo, o seu HELLBOY. Despois parto. O pai, sempre ocupado, para pilotar o refrotamento da rela, o próximo xoves 28 ás ligue e a súa ex noiva, dúas de- do primeiro intento, se- deberá atender a crianza. Socio- aceiría familiar. A nova situa- 20 h no Circo de Artesáns. pendentas, e unha lesbiana, son senta anos despois, Rasputín e loxía hollywoudense coas nor- ción convérteo nunha persoa os principais personaxes dunha os nazis regresan para invocar mas de como comportarse en fa- fría que remata por perder á CINEMA película sobre as drogas que se ao diaño e aniquilar a Terra, milia. Toques mínimos de come- súa muller. Película dinamar- presenta como audaz e ruptu- pero terán que enfrontarse a dia e de irreverencia para facela quesa premiada en Donosti. CGAI rista cando só é moralista. Hellboy, un demo bo que tra- dixestiva. Exhibición apropiada A II Mostra de Cinema Ára- balla para o Goberno contra as no cine dos Pais Salesianos. MAR ADENTRO. be AMAL 04 continúa este COLATERAL. En teo- forzas ocultas. Ironía, satanis- Moi recomendábel a no- ría unha película de ac- mo e ciencia ficción. ROMA. Un escritor bona- va película de Amenábar, galar- Os títeres O Carballiño xoves 21 coa curta de Arabia de Cachirulo Saudí Réflexions Croisées ción sobre un asasino a soldo. erense prepara as súas me- donada en Venecia e máis pre- estarán no (2004), de Haïfa Mansour, e Na práctica unha fita algo pre- DIARIOS DE MOTO- morias e repasa aspectos da súa in- miada aínda polo público gale- TEATRO CARBALLIÑO Aliénations (2003), de Ma- tenciosa e un chisco longa que CICLETA. A viaxe ini- fancia e xuventude de diletante. go, de todas as idades e gustos, este lek Bensmaïl; o venres 22 non chega a adurmiñar o espec- ciática de Ernesto Guevara, futu- Así saen a relucir os seus gustos li- que está a ateigar as salas. Para venres 22. A PEDRA QUE ARDE tador, pero case. Tom Cruise non ro Che, por Latinoamérica, con- terarios e cinematográficos e as nota a sensibilidade que mostra A compañía Títeres Cachi- ollaremos unha sesión de do- cumentais con Mon amie supera a súa medianía habitual. tada por Walter Salles (Estación súas relacións persoais. Boa pelí- Amenábar con Galiza. O noso rulo actúa este venres 22 Central do Brasil). Ben realiza- cula, mais un chisco longa. país foi un descubrimento para no Auditorio Municipal re- l«enemie (2004), de Mazen Sa«adeh, e Chronique dún CUESTIÓN DE PE- da, mantén o ritmo e deixa bo o xoven director, que soubo re- presentando esta obra para LOTAS. Un magnate de sabor. Con aires, ás veces, de do- A MEMORIA DOS flectir atinadamente na obra. A os máis cativos. siège, Ramallah avril 2002 (2002), de Samir Abdallah, centros deportivos quere facer- cumental, conserva, porén, un PEIXES. Os peixes de arquitectura da película sosten- ás 18 h, e ás 20:30, a produ- se co ximnasio máis cutre da guión con bastantes convencio- cores só teñen tres minutos de se, non obstante, sobre a perso- Castro de Rei ción palestina Jénine Jénine cidade, pero atópase coa oposi- nalismos. Notábel aínda que non memoria, uns recordos que son nalidade orixinal de Ramón (2002), dirixida por Moha- ción do propietario e dos seus unha obra mestra. Recomendá- tan fugaces como as relacións Sampedro, persoa sen dúbida EXPOSICIÓNS med Bakri, e Ford Transit únicos 5 clientes. Comedia de- bel para mozos (o Che tiña da- que manteñen os protagonistas singular, impregnada, non tan (2003), de Hany Abu-As- lirante con Ben Stiller (Algo quela 23 anos) e para mozas: o dunha película que fai apoloxía paradoxalmente, de sentido da DO XACEMENTO pasa con Mary) como malo. actor que o interpreta, Gael Gar- da parella, calquera parella: vida e de unha potente retranca sad; o sábado 23 poderemos ♦ AO MUSEO... coñecer o traballo Route 181 Despois dos créditos, autocríti- cía-Bernal, está como un pan. heterosexual ou homosexual. autóctona. ...O proceso de recuperación (2003), de Michel Khleifi e até o xoves 28 de outubro. John Pinone Trio dá TEATRO un concerto de jazz DE GUERCINO en LUGO o mércores 27. A CANOVA Ano XXVII sa de Luís Mendía, de José Luis A mostra O trazo dos mes- O Encoro Prieto, baixo a dirección de Lino tres permanecerá, até o 6 de Braxe, este venres 22 ás 21:30 h. Teatro do Atlántico representa novembro, na sede da fun- na Casa da Cultura de BURELA; o dación Caixa Galicia. N¼ 1.147 esta peza de Connor McPherson, sábado 23 actúa ás 20 h. no Audi- baixo a dirección de Xulio Lago e torio Municipal de NARÓN.♦ con música de Rodrigo Romaní, Ribadavia este xoves 21 no centro cultural Do 21 ao 27 de outubro 2004 O Mago Torrente Ballester de FERROL; o Un tranvía EXPOSICIÓNS Antón venres 22 no Edificio de Servizos participa Múltiples de CULLEREDO; e o sá- de nome desexo IMAXES DE GALIZA nun acto bado 23 poderemos vela no C.C. Podemos ver esta mostra no de Amnistía Caixanova de VIGO.♦ Poderemos gozar con este clásico, Museo Etnolóxico até o 8 Internacional adaptado por Balea Branca, o sá- de novembro. O mesmo lu- o sábado bado 23 no Auditorio Municipal gar acolle unha retrospecti- 30 en Schsss...calma SANTIAGO de VILAGARCêA; o vindeiro do- va fotográfica sobre o etnó- mingo 31 represéntase no Audito- Fulano, Mengano e Citano che- NOVAS REALIDADES Perianes inaugura con esta grafo Xaquín Lorenzo, culo de maxia, protagonizado rio Municipal de RIBADEO.♦ garán con esta obra o venres 22 ao Podemos visitar esta colec- mostra individual Alterarte, Xocas, a quen este ano se polo Mago Antón, que se vai Centro Cívico Social de ARTEIXO; tiva até o sábado 30 no Mu- o novo espazo para a arte lle adicou o Día das Letras. celebrar o vindeiro sábado 30 o sábado 23 estarán no Auditorio Dionisio Guerra seo Provincial. do Campus Universitario. ás 20:30 h. no teatro Princi- Municipal de CANGAS.♦ Ribeira pal, no que os asistentes po- Teatro Meridional actuará o ven- MÚSICA APREZACIÓNS derán sumarse á campaña po- Os cárceres res 29 no Auditorio Municipal de INTUITIVAS EXPOSICIÓNS sando e cedendo a súa imaxe LALêN; o sábado 30 chega ao IES ACUNA’S Guillermo Pedrosa amó- para lograr un millón de ros- do olvido As Barxas de MOAÑA; o domingo JAZZ QUARTET sanos a súa pintura, basea- ALFONSO COSTA tros de apoio. Máis informa- 31 poderemos vela no Centro So- Poderemos escoitar en direc- da na idea de baleiro, até o Esta retrospectiva do pintor ción en www.es.amnesty.org. ciocultural de SAN SADURNIÑO.♦ to a este cuarteto, formado venres 29 na galería Visol. e gravador galego está no A compañía Producións Libres- cena vai representar esta obra o en London e liderado polo Museo do Gravado de Artes EXPOSICIÓNS sábado 23 no teatro da Beneficen- guitarrista J.A. Acuña, este CUESTIÓN DE PAPEIS até decembro. Neste mesmo Así que pasen MING YI CHOU cia de ORTIGUEIRA; o vindeiro xoves 21 no Clavicémbalo. Durante outubro a galería lugar e durante as mesmas Natural de Taiwan, vive e tra- xoves 28 actúa no centro cultural No mesmo lugar o venres 22 Marisa Marimón acolle es- datas tamén podemos con- Para a 5 anos balla en Sevilla. Diplomado Torrente Ballester en FERROL. vai haber un Festival de Vo- ta mostra colectiva, de obra templar a mostra titulada Os inclusión ces a capela, dirixido pola sobre papel, de Darío Bas- en deseño e licenciado en Be- de informa- A peza de Federico García Lorca, caprichos de Goya e de Da- mestra Lourdes Santos. O so, Vicente Blanco, Ángel lí. A alma do xenio. las Artes, a súa pintura vai ción nestas Lagarta dirixida por Ánxeles Cuña Bóve- vindeiro mércores 27 pode- Bofarull, Ignacio Burgos, desde uns comezos mironia- páxinas do, chega da man de Sarabela Te- do Lecer remos gozar co jazz do John Tono Carbajo, Salvador ANTON VAN DYCK. nos, pasando por un animis- Lagarta atro o vindeiro xoves 28 á Casa da mo de raiz asiática, até a ac- pregámos- Pinone Trio. Todos estes Cidrás, Alberto Datas, M» ICONOGRAFÍA Cultura de MONFORTE DE LEMOS; tual fluidez orgánica. Na nova vos nolas concertos darán comezo ás Xosé Díaz, Marcelo Fuen- Esta mostra de 125 estampas fagades Esta compañía representa a obra o venres 29 poderémola ver na Ca- 23 h. Para novembro o Cla- tes e José Lourenço. sala de arte DF (Rúa de S. Pe- Fobias, unha estraña noite na ca- sa da Cultura de BURELA.♦ do s. XVII póderase visitar chegar vicémbalo conta con poder durante este ano no Museo dro 11) até o 5 de novembro. antes dos deiletarvos con concertos de CONCHA LAGOA do Gravado, en Artes. luns. Edu Bighands, Bumba A fotógrafa mostra a súa REMEDIOS PRIEGUE Pódese Bumba e a XIV edición do obra, baixo o título de Ve- A galería José Lorenzo orga- facer Festival de Jazz. nus, no Ateneo (Edificio Sada niza esta mostra de 21 óleos a través do correo, Torre, Curros Enríquez 1). e acuarelas sobre paisaxes MÚSICA rurais galegos e esceas mari- Aptdo. Moaña 1.371, PILAR IGLESIAS ñas, que podemos ver até fi- 36200 ENCONTRO CORAL nal de outubro na sala do ho- TEATRO Mostra a súa obra no Ate- Vigo; por neo até o 28 de outubro. Poderemos escoitar este con- tel Hesperia Peregrino. Telf., 986 certo na Casa da Cultura, es- CAMIÑO LONGO 222 405, te sábado 23 ás 18:30 h. ALVADOR UTIÉRREZ por Fax Poderemos ver esta peza re- EN OLOR S G DE LA CONCHA 986 223 presentada polo Teatro de DE SANTIDADE 101ou Aquí este sábado 23 ás 23 Na Catedral podemos ollar, TEATRO O pintor amosa a súa obra na galería José Lorenzo até correo h. no IES As Barxas. até o 4 de novembro, unha electrónico seleción de relicarios pro- CARAMUXO o domingo 31, en horario info@ano- cedentes de todas as dióce- Esta compañía chegará este de 11:30 a 14 e de 17:30 a saterra.com Monforte ses de Galiza. venres 22 á casa da cultura 21 h. de luns a sábado e os Pintor Lloréns para represen- domingos pola mañán. ACTOS tar Historia dunha semente. Padrón COSME III DE MÉDICIS XORNADAS Samos O Xacobeo presenta no mu- MICOLÓXICAS EXPOSICIÓNS Samos seo Diocesano, até o 17 de A asociación Os Lactouros xaneiro, esta mostra, titula- EXPOSICIÓNS promove estes encontros BERCE DE ESCRITORES da A viaxe de Cosme III de até o domingo 24. Centrada nas referencias a Médicis a Compostela, na Rosalía de Castro, Camilo HISTORIA DE que poderemos contemplar tica dos grandes músicos do DÚAS RESTAURACIÓNS Susana Gondomar EXPOSICIÓNS J. Cela, Macias ou Nicasio a obra de Caravaggio O Recio jazz de todas as épocas co- Pajares poderemos visitala Esta mostra fotográfica prendemento de Cristo, tra- mostra a mo Jelly Roll Morton, OTOXORNALISMO amósanos, até o 31 de de- EXPOSICIÓNS F nas fundacións Camilo Jo- ída expresamente desde o súa pintura Louis Astromg, Benny Esta mostra pódese visitar, sé Cela e Rosalía de Castro cembro, as reconstrucións Museo Nacional de Odessa na galería Goodman, Herbie Han- até o venres 29, na Funda- até o 31 de outubro. feitas, en 1880 e 1951, no Sargadelos IAGO RIVERA en Ucraina. cock ou Chick Corea. Po- ción Caixa Galicia. mosteiro de San Xulián. de FERROL. demos visitala até o martes Colga a súa pintura no café Rañolas até o 30 de outubro. As Pontes AS VERBAS DA PINTURA 26 na Casa da Cultura, en TEATRO Santiago Esta mostra, que se encon- días laborábeis e en horario tra no CGAC, quere revisar de 10 a 12 e de 17 a 20 h. MÚSICA Lugo AFACTORÍA ACTOS a relación entre literatura e Na Casa da Cultura, este pintura moderna, utilizando URUXAS RONDALLAS C 04 DANZA venres 22 podemos ollar Iesi ARMAS BAIXO CONTROL como vehículo os chama- Mostra conmemorativa dos cebola contra a doutora Ra- Poderemos gozar deste fes- tival este sábado 23 ás Amnistía Internacional quere dos libros de arte, é dicir, li- premios Curuxa, con máis ALLE OSA bia Rabiña, espectáculo para V R 19:30 h. na Casa Dopeso. implicar a cidadanía nesta bros ilustrados por un pin- de un cento de traballos Esta obra será levada ás tá- crianzas da Factoría Teatro. campaña, para conseguir a si- tor mediante algún dos pro- gráficos de todo o mundo. boas do auditorio munici- natura dun tratado interna- cedimentos de estampación No Museo do Humor. pal Gustavo Freire polo Muros Pontevedra cional de control do comercio artística. Ballet Jesús Quiroga este de armas lixeiras, para que os Ferrol xoves 21. TEATRO EXPOSICIÓNS governos estabelezan con- AUSENCIAS E MEMORIA trois estritos sobre as exporta- É unha mostra fotográfica, EXPOSICIÓNS EXPOSICIÓNS BICOS CON LINGUA VENUS cións e fluxos de armamento. na que participan Maruxa Con esta peza, escrita por A sala Teucro exhibe as fo- Para isto realizan un espectá- Fdez. Llamazares, Enri- SUSANA RECIO LUÍS ARMESTO Suso de Toro, Cándido Pa- tografías de Concha Lagoa que Lista, Manuel Sendón A galería Sargadelos acolle O artista amosa o seu traba- zó, Avelino González e Xa- e Xosé L. Suárez Canal, unha mostra desta pintora ti- llo na galería Esmelgar até bier Lama entre outros, Ta- que poderemos contemplar O novo tulada Estruturas, mundos lí- o sábado 30. lía Teatro fai unha proposta no Auditorio de Galicia até espazo quidos, até o 13 de novembro. sincera e cargada de inten- o 7 de novembro. Alterarte NANDO LESTÓN ción, facendo fincapé na si- do campus AQUELAS MARABILLOSAS A Biblioteca Pública acolle, tuación sociolingüística do JOSÉ Mª BARREIRO de OURENSE galego en diferentes facetas O seu traballo pódese con- é inaugurado MÁQUINAS até o martes 26, unha re- por Jorge G. Podemos visitar esta intere- trospectiva deste artista. das nosas vidas elevando a templar no espazo de arte Perianes. sante mostra, até o domin- voz e sinalando co dedo can- de El Correo Gallego. go 24, no centro Torrente CRÓNICA DE SANTIAGO do é preciso, sempre cun ne- Ballester. A marabillosa pintura de cesario e gratificante sorriso, EL MISTERI D´EIX, Antonio González pódese amor e respecto pola lingua UNA TRADICIÓN SGHN ollar na sala da fundación galega. Até o venres 29 no MEDIEVAL VIVA A Sociedade Galega de Caixa Galicia. Centro Cultural e Xuvenil. O Pazo de Xelmírez acolle Historia Natural abre ao pú- esta mostra até o sábado 30 blico o seu museo, no que GUILLERMO RUEDA Ourense de outubro. se poden contemplar esque- As súas obras fotográficas, letos de diferentes animais baixo o título de A memoria EXPOSICIÓNS VERA GOULAR e unha colección de pega- do xeo, poden ser contempla- A súa obra amósase, até o das e de minerais, entre ou- das na Biblioteca Provincial ANALOXÍAS ORGÁNICAS sábado 23 de outubro, na tros elementos. até este xoves 21 de outubro. O artista vigués Jorge G. galería 48. NANCY SPERO No CGAC encóntrase a mos- tra O peso do corazón fronte Convocatorias á pluma da verdade, na que Ano XXVII se presenta o traballo da ar- V PREMIO dos con nome ou pseudónimo, en cal- SOCIEDADES, tudantes da USC poden solicitar a ho- tista norteamericana, por pri- FIZ VERGARA VILARIÑO quera meio de comunicación impreso, CULTURAS E RELIXIÓNS mologación por un crédito de libre meira vez no Estado. Cunha O Concello de SARRIA e a agrupación da Galiza ou de fóra, entre o 1 de xa- Entre o martes 23 e o domingo 28 de configuración. Máis información nos importante carreira ao longo cultural Ergueitos organizan este certa- neiro e o 31 de decembro de 2004, e novembro vaise celebrar na aula socio- telf. 981 561 956 e 981 554 053, no fax N¼ 1.147 de máis de cinco décadas, re- me de poesía, no que os participantes que estean escritos en lingua galega. cultural de Caixa Galicia e no IES Ro- 981 561 956 ou en www.sgep.org. coñecida como unha das lí- deben presentar orixinais inéditos e Cada autor só poderá participar cun salía de Castro de SANTIAGO DE COM- deres da arte feminista, pode- non premiados en ningún outro certa- traballo, do que se deberán presentar POSTELA o I Foro Internacional sobre III CONCURSO DE BANDA Do 21 ao 27 de outubro 2004 remos contemplar a súa obra me, escritos en galego e cunha exten- orixinal e catro fotocopias da páxina Educación e Cultura de Paz, no que DESEÑADA até o 6 de xaneiro. sión mínima de 400 versos. As obras completa do xornal ou revista que aco- van intervir diversos especialistas co- O café O Alfaiate e a páxina electróni- deben enviarse, por quintuplicado, me- llese a publicación, de xeito que se poi- mo Federico Mayor Zaragoza, ex Di- ca empuje.net promoven unha nova PINTURA CATALÁ, canografadas a duplo espazo e baixo da identificar a data correspondente á rector Xeral da UNESCO e Presidente edición deste certame, no que poderán DO NATURALISMO plica, ao Concello de Sarria (rúa Maior edición do traballo. En sobre á parte, e da Fundación Cultura e Paz; Andrés participar autores de todo o Estado con AO NOUCENTISME 14, 27600), antes do 15 de decembro. acompañando o traballo a concurso, Torres Queiruga, teólogo e escritor; traballos orixinais e inéditos, de técni- A Fundación Caixa Galicia O traballo premiado recibirá 3.000 eu- incluiranse os dados persoais do autor, Ángeles de la Torre, monxa budista; ca libre e cunha extensión máxima de (Rúa do Vilar 19) acolle a ros e será publicado pola editorial Es- e remitirase todo, antes do 10 de xa- Dionisio Llamazares, ex Director Xe- 4 páxinas, realizados integramente en colección de pintura catalá piral Maior. neiro de 2005, á Área Sociocultural de ral de Asuntos Relixiosos; Riay Tat- galego, en calquera normativa. As da Fundación Thyssen- Caixanova, na rúa Augusto González tary, imán da mesquita de Tetuán; ou obras entregaranse, antes do 30 de no- Bornemisza até o 6 de no- II PREMIO Besada 36001 de PONTEVEDRA, indi- Mario Sabán, historiador xudeo, entre vembro, en sobre pecho e baixo plica, vembro. A obra de autores F. F ERNÁNDEZ DEL RIEGO cando no exterior Para o Premio Fran- outros. Ademais haberá obradoiros, sen sinais que podan identificar ao au- fundamentais da arte espa- Caixanova pretende, con este premio, cisco Fernández del Riego. Ademais música e danzas do mundo. Os intere- tor, no café O Alfaiate (Praza de Espa- ñola do s. XIX como Ma- animar e impulsar o uso da lingua ga- Caixanova temén promove o XXVI sados en participar debén remitir o bo- ña 2, baixo) ou por correo no Apd. 627, riano Fortuny, Ramón lega nos meios de comunicación, ao Premio de Xornalismo Julio Camba, letín de inscripción, debidamente cu- 15080 d´ACORUÑA. Estabelécese un Casas, Isidro Nonell, Joa- tempo que recoñece a tradición litera- rexido polas mesmas bases que o ante- berto, ao Seminario Galego de Educa- primeiro premio de 300 euros e un se- quin Torres-García, An- ria e xornalística dos escritores que uti- rior, mais destinado a traballos xorna- ción para a Paz, sito na rúa Valiño 13, gundo de 200, ademais de varias men- glada Camarasa, entre ou- lizaron e utilizan a nosa lingua na lísticos escritos en castelán. Ambos 1º - 15703 de Santiago, e facer un in- cións especiais que terán como premio tros, dan unha idea da cali- prensa. Este certame acollerá traballos certames teñen unha retribución de greso de 30 euros na cc de Caixa Gali- libros e material de traballo. Máis in- dade desta mostra. xornalísticos de todo xénero, publica- 12.000 euros. cia 2091 0376 24 3040005877. Os es- formación en www.empuje.net.♦

ATREZOS DA MEMORIA Conmemoración dos 20 anos se fai un percorrido emoti- se o libro Plagio, de Lola CC Caixanova poderemos de andadura do Centro Dra- vo do que foi e é a vida das Andrade, nun acto presenta- ver a fita Viaje a Narrago- mático Galego na Fundación mulleres, este venres 22 ás do por Ana Pereira e no que nia (2003), dirixida polo Torrente Ballester e na sede 21:30 h. no teatro da Área participarán a editora Mercé realizador e guionista chile- do CDG até o 24 de outubro. Panorámica. Sentías e a autora. Dentro do no German Berger Hertz. programa Contacontos de SANTIAGO APÓSTOLO EXPOSICIÓNS Outono o sábado 23 ás 18 h, ARTFUTURA 2004 DESDE A MEMORIA Kiko da Silva escenificará, O salón de actos do MARCO Podemos contemplar esta Salvador entre outros, o conto editado acolle unha nova edición mostra na igrexa de San XURXO MARTIÑO Gtrez. de la A galería Trisquel e Medu- por Galaxia ¿Quen conta as deste festival de imaxe e cre- Concha Domingos de Bonaval, on- ovellas para durmir? ación dixital, que comeza o de vai permanecer até o 30 lio exhibe as súas pinturas mostra a até 30 de novembro. xoves 28 ás 20 h. con Art súa obra na de decembro. Futura Show 2004 e 3D In- galería CINEMA AMIÑOS fografía en España. O ven- J. Lorenzo ARQUITECTURAS C de Santiago. DE COMPOSTELA NOITES DE ESTREA res 29, presentaranse os au- NO CAMIÑO No Salón de Actos do Mar- diovisuais Full Motion The- As intervencións arquitec- Até o sábado 30 de outubro, poderemos gozar na Área co, proxección de curtas fei- ater, Arte + Pensamento e tónicas, paisaxística e de Manuel Areoso, na que se polo grupo Orfanato Albert Panorámica desta colectiva tas na Galiza con entrada li- unha retrospectiva de Ri- recuperación física dos ca- narra o proceso de ensaios Ansot de Gramont, na que formada por fotografía, pin- bre e gratuíta. Este xoves 21 chard Fenwick. E o sábado miños a Santiago. No CO- dunha obra, no teatro Yago se mestura poesía, danza e te- tura e escultura de corenta ás 20 h, presentarase The 30 será a proxección de AG até o 31 de outubro. desde este xoves 21 ao do- atro obxectual para conseguir artistas lusos e galegos. crumb box / A caixa de mi- Funnies Futura, Imaxe mingo 24. Reserva de entra- unha especie de melodrama. gas, de Vítor García e Mi- Futura I e Imaxe Futura II. A MULLER das e consulta de horarios Poemas do libro de Chus Pa- MÚSICA chelle McGauchie. O ven- NA OBRA DE GRANELL en www.salayago.com. to, m-Talá, de Poe, Rim- res, á mesma hora, Juan Pa- EXPOSICIÓNS Poderemos contemplar no baud, Pound, Baudelaire, blo Etcheverry –director– e Museo Granell, até o 13 de AS LARANXAS Ajmatova, Ferrín, Plath ou ORQUESTRA DO NORTE ANTONIO QUESADA A recoñecida agrupación, di- Xosé Zapata –produtor– decembro, esta retrospectiva MÁIS LARANXAS... Celan, mesturados coa nove- presentarán a curta de anima- O pintor galego amosa a súa na que, a través de 100 obras ...de todas as laranxas, de la de aventuras, a reflexión rixida polo mestre José Fe- obra na sala do CC Caixa- rreira Lobo, vai dar un con- ción Minotauromaqui. Pa- do artista, se tenta amosar a Carlos Casares, en versión política, ou o xornalismodan- blo no labirinto, para, a con- nova até o 7 de novembro. influencia do xénero femini- e dirección de José Caldas, do lugar a unha polifonía in- certo o vindeiro venres 29 ás 21:30 h. na Área Panorámica. tinuación proxectar seis cur- no, tanto na súa produción co gallo dos 20 anos do terpretada por Olga Camese- tas anteriores deste director. Mª REGINA plástica como literaria. Centro Dramático Gale- lle e Ignacio Vilariño. MONGIARDIM go, este venres 22 e sábado Vigo MONSTRUOS A Cónsul Geral de Portugal 23 ás 19 h, e o domingo 24 MANUEL RUIBAL Soutomaior DA UNIVERSAL en Vigo mostra a súa pintu- Os xardíns do Auditorio ás 18, no Salón Teatro. ACTOS A fita El Hombre Lobo, roda- ra na Casa Arines até o 26 acollen a mostra Campo de EXPOSICIÓNS da en 1941 por George de outubro. Estrelas até o 27 de outubro. NUTRITIVO RECUPEREMOS AS RÚAS Waggner, é a elexida polo O venres 22 ás 22 h e o sá- HOMBRE CIUDAD A semellanza dos Reclaim Colectivo Nemo de Fantasía IX MARATÓN bado 23 ás 23 h, na sala Na- MUSICA SIN MAR the streets, organizados polo e Ciencia Ficción para a pro- FOTOGRÁFICO sa, poderemos gozar deste Podemos ver esta mostra no movemento antiglobaliza- xección no seo da Tertulia do A Casa das Artes amosa, até espectáculo unipersoal pro- BOSS MARTIANS Castelo da vila até o martes ción, o Grupo de Axitación xénero fantástico, que organi- o domingo 24, os 1.300 in- tagonizado polo barcelonés Esta banda vai dar un con- 26 de outubro. Social e a asociación Calei- zan no café Uf, este xoves 21 tres captados por outros tan- certo o vindeiro mércores Sergi Faustino. O vindeiro doskopio convocan unha ás 21:30 h. Máis información tos participantes, que o pasa- 27 na sala Capitol. venres 29 ás 22 h. e sábado Tui festa participativa e reivindi- en www.tertuliaviguesa.tk ou do 18 de xullo percorreron a 30 ás 23 h. a compañía va- Tui cativa diante do MARCO o www.colectivonemo.tk. cidade coas súas cámaras. TEATRO lenciana Hongaresa Teatre sábado 23 ás 17 h., na que presenta a obra Ilusionistas. DANZA haberá música, poesía, mala- ENTRE A HISTORIA E DE PARÍS NSAIO E bares, debuxo, comida vexe- O FUTURO Á COSTA AZUL ACROBACIA ACUÁTICA QUID EST MULIER Teatro do Noroeste repre- tariana, exposicións de co- Con este ciclo Caixanova Desde este xoves 21 na sala O venres 22 e sábado 23 ás A compañía Ballet Studio senta esta peza, escrita por lectivos sociais, etc... quere dar a coñecer o traba- do CC Caixanova podere- 22 h. estréase no teatro Galán representa este espectáculo, Eduardo Alonso e protago- llo de tres directores consa- mos admirar obras de Van esta performance producida de M» Dolores Mayán, que nizada por Luma Gómez e ARTELLANDO... grados, máis non demasia- Gogh, Renoir, Manet ou PARA NEN@S do coñecidos entre o públi- Pissarro entre outros. Programa que ofrece o MAR- co máis novo, e o de tres di- D.O.G. CO como forma de achega- rectores casi noveis, máis ARTE mento da institución á socie- que xa teñen a considera- DE AMÉRICA LATINA dade, por medio de activida- acolledores preadoptivos teñan a ción de firmes promesas. O O CS Caixanova reune, até o CONSELLARÍA DE FAMILIA, CONSELLARÍA DE des didácticas. Os sábados mércores 27 ás 20:30 h. no 9 de xaneiro, unha excelente XUVENTUDE, DEPORTE E residencia habitual na Galiza así EDUCACIÓN E ORDENACIÓN 23 e 30 ás 12 h. no Labora- VOLUNTARIADO como a convivencia do solicitan- UNIVERSITARIA torio das Artes continúan os te coas crianzas. Xunto á solicitu- contacontos e obradoiros pa- Acrobacia acuática Véñense de convocar axudas de, deberanse presentar: unha fo- Convócanse axudas ao estudio ra crianzas de 3 a 8 anos, e os tocopia compulsada do DNI do será económicas ás familias nas que de carácter especial, durante o domingos 24 e 31 os máis estreada o se produce un parto múltiple, solicitante, certificación literal da curso académico 2004-2005, pa- cativos, acompañados, pode- venres 22 adopción ou acollemento prea- inscrición de nacemento no rexis- ra estudantes non universitarios rán gozar con diversos obra- no teatro doptivo de varios menores. Pode- tro civil ou fotocopia compulsada matriculados en centros de ensi- doiros plásticos. O mércores Galán de rán ser beneficiarias aquelas fa- do libro de familia (no caso de no de Galiza sostidos con fondos 27 ás 19 h. (previa inscri- SANTIAGO milias nas que o nacemento das parto múltiple), copia compulsa- públicos, como medida para fa- ción) continúa o ciclo 1 do pola cía. crianzas se produza entre o 1 de da do auto xudicial de adopción cer fronte ás consecuencias do curso de aproximación á arte Orfanato setembro de 2003 e o 31 de agos- accidente do Prestige. Serán be- Albert Ansot ou copia compulsada da resolu- contemporánea para adultos de Gramont. to do 2004, no caso de partes ción administrativa de acolle- neficiarios aquelas estudantes A arte do século XX e os múltiples; que o auto de adopción mento adoptivo (no caso de nos que se dean os seguintes re- seus antecedentes: De prin- ou resolución administrativa se adopción), certificado de empa- quisitos: estar matriculados no cipios de século á II Guerra acorde entre estas mesmas datas, droamento e certificación oficial curso 2004-2005 e pertencer a Mundial. Máis información no caso de adopción ou acolle- dos datos bancarios do solicitan- unha familia afectada polo de- en www.marcovigo.com. mento preadoptivo de varios me- te, e, declaración de todas as soli- sastre. A solicitude presentarase nores. Serán requisitos necesarios citudes efectuadas ou concedidas preferentemente nos rexistros CASA DO LIBRO para a concesión da axuda que os para este mesmo fin das distintas xerais das delegacións provin- Dentro da programación de país biolóxicos, adoptivos ou administracións públicas.♦ ciais desta consellaría.♦ actividades desta libraría, es- te xoves 21 ás 20 h presénta- Anuncios de balde

Oferécese Diplomado en Rela- Ofrécese persoa para traballar co- Reservas nos telf. 647 583 325 ou Ano XXVII

cións Laborais, zona de Vigo. Telf. mo repoñedora, limpadora ou auxiliar 610 036 354. 627 938 747. a domicilio na zona de Negreira. Telf. 981 191 096. Se queres recibir o último número A Plataforma en Defensa do Río Mi- de E.N. Galiza, voceiro nacional de ño desenvolve unha iniciativa coa que Vendo piso en Vigo na zona de Esquerda Nacionalista, completa- N¼ 1.147 quere instar á Dirección Xeral de Gregorio Espiño. 100 m2, 4 dormito- mente de balde, envía un correo a in- Patrimonio da Xunta a declarar as rios, garaxe, trasteiro, exterior. Telf. [email protected].

pesqueiras de Arbo, Crecente e 639 134 041. Do 21 ao 27 de outubro 2004 Salvaterra como Bens de Interese Fanse traballos de corrección e Cultural, a maior protección prevista Vendo amplificador de baixo eléc- tradución de galego-castelán, cas- pola lei para os bens culturais, co fin trico Trace-Elliot Combo GP7 SM, telán-galego. Chamar ao 981 696 de frear a construción de presas nes- 300 w, 1x15 w máis 2 tweeters, pre/post 269 ou enviar un correo a carmengra- te río. Quen queira adscribirse ao pro- ecualización, baixo activo/pasivo, 7 [email protected]. xecto pode enviar un correo electróni- bandas de ecualización, line out. Razón co a [email protected], in- no telf. 988 240 680 / 619 370 043. Germán Cooper, fotógrafo profe- cluíndo nome e profesión. sional, realiza retratos, festas, Alugo casa en Alcabre, Vigo, con- eventos. Ampla experiencia, calidade O Instituto Camões de Vigo (Casa fortabelmente equipada. Pequeno xar- e servizo. En Santiago, nos teléfonos Arines) informa que está aberto o pra- dín, tres cuartos. 500 euros ao mes en 981 978 834 e 628 695 839. zo de inscripción para os exames de temporada baixa. Telf. 639 074 558. Certificação de Portugués do Caplc Véndese cámara fotográfica ré- Ópera Studio até o 29 de outubro. Até a misma data Estudante último curso de enxeña- flex Canon EQS 500 do ano 1998 e fai unha poderase inscribir para o curso de Bor- ría da clases particulares en Vigo: Pri- con zoom de 28-80 mm, coma nova. represen- dado de Viana do Castelo (a celebrar maria, ESO e Bacharelato. Matemáticas, Chamar ao 670 503 810. tación, do 4 de novembro ao 2 de decembro). Tecnoloxía, Física, Informática, Electróni- gratuíta, ca, Economía. Telf. 676 164 482. Véndese moto Yamaha Virago no auditorio Merco casa con finca perto de XV535 do ano 93, cor negra, 2.300 Martín Santiago. Telf. 981 565 633. Preciso local de ensaio en Si- euros. Telf. 656 666 166, Pontevedra. Códax güeiro. Razón no telf. 619 755 691. de VIGO, A Comisión Viguesa pola Memo- Son un home sensíbel, solteiro e sen dentro do ria do 36, pide a colaboración volun- Agora podes mellorar o teu gale- compromiso de entre 30 e 40 anos, Festival taria de xornalistas, historiadores, de- go e coñecer mellor a nosa cultura. que busca coñecer mulleres galegas Are More. señadores, programadores de web, Matricúlate en Galego na Escola Ofi- para amizade e, se xorde, estabelecer antropólogos, arqueólogos e todos cial de Idiomas da túa cidade. unha relación de parella. Se algunha mu- aqueles que queiran traballar pola ller quere saber o que hai detrás deste mostra de máis de 140 pintu- andar do MARCO, encon- memoria histórica do 36. As persoas Vendo motocavadora Agra- anuncio que me escriba ao correo elec- ras, esculturas e fotografías trámonos con esta mostra interesadas poden porse en contacto 8.000, con motor de gasolina a 2 trónico [email protected]. con Lois Pérez Leira no 986 266 282. tempos, remorque e aparellos (fresa, de 80 artistas latinoameri- sobre O obxecto na arte, de canos contemporáneos da 1960 aos nosos días, com- arado e rodas), todo con pouco uso. Xente maior, non nos sintamos Damas e cabaleiros, xuntémonos Telf. 986 373 099. sós os días festivos. Chamádeme, talla de Diego Rivera, Ho- posta por 117 esculturas, para ler os nosos escritores galegos. telf. 986 378 608. racio Coppola, Botero, Ba- pinturas, instalacións, ob- Ambiente familiar. Telf. 986 378 608. Xa na rúa o nº 12 de Manesquer- rradas, Tarsila de Amaral, xectos, fotografías e video- da, voceiro de Esquerda Nacioalista- Véndese scooter en Vigo con Vicente Rojo, ou Torres proxecións pertencentes ás Alugo cuarto a señora de entre Mocidade. Se queres recibilo, envía 11.000 km, nova e económica. Cha- García, ademais de artistas colecións dos Fondos Re- 50 e 65 anos en Vigo, na zona do un correo a mocidade@esquerdana- mar ao 607 950 511. emerxentes cunha amplia xionais de Arte Contempo- Calvario. Bon comportamento. Mar- cionalista.com. proxección internacional, ránea de Francia. garida Agulló, telf. 986 378 608. Alugo casa totalmente equipada Casa Solveira, vivenda turística e con garaxe en Nogueira de Ra- pertencentes ao museo do Véndese Citröen 2 CV, matrícula vacacional en Piñeiro de Bolmente muín, na Ribeira Sacra. Para pasar Centro de Arte Reina Sofía. LA ELEGIDA PO-U con ITV pasada, por 600 euros. (Sober) na Ribeira Sacra lucense, uns días ou por semanas. Telf. 986 A galería Ad Hoc (Joaquín Telf. 986 264 870. alúgase por días durante todo o ano. 376 022 / 661 642070.♦ A LIÑA Lóriga 9) amosa, até o 13 DO MEU XARDÍN de novembro, o traballo da Mostra individual de Uxío andaluza Ángeles Agrela. López, que se pode visitar VFESTIVAL ARE-MORE Vilalba Ángela na galería Chroma até o 3 ÁNGELA DE LA CRUZ Este recoñecido festival de Vilalba de la Cruz ocupa de novembro, de luns a sá- No Espazo Anexo, detrás do música culta regresa un ano TEATRO bado de 18:30 a 21:30 h. MARCO, o museo ven de máis. Este sábado 23 a compa- o Espazo inaugurar o lugar destinado Anexo ñía Ópera Studio fai unha re- MENOS LOBOS do MARCO a amosar e apoiar as crea- presentación, gratuíta, no audi- Talía Teatro representa esta en VIGO cións dos novos artistas ga- torio Martín Códax do Con- obra o venres 22 no auditorio coas súas A Rede legos. A primeira mostra é a servatorio Superior de Música, Carmen Estévez Eguiagaray. instalacións. desta galega residente en coa interpretación de Il Sacri- London, consistente en dú- ficio di Abramo de Camilla de as pinturas-esculturas (Lar- Rossi. O venres 29 ás 20:30 h. Porto ger than life / Máis grande no teatro Fraga Caixa Gali- que a vida e Stuck / Incrus- cia, a compañía La Strada vai EXPOSICIÓNS tado) realizadas a medida facer a estrea mundial da peza ESVÍOS DO NTIMO para estas dúas salas. A balada do cárcere de Rea- D Í O Fórum Fnac Gaiashop- ding, de Oscar Wilde. A entra- ping acolle, até o 14 de no- da pode adquirirse a través do ALBERTO SOUSA vembro, esta mostra fotográ- Dentro do ciclo de activida- telf. 902 434 443 até 3 días an- fica dos iranís Shadi Ghadi- des en homenaxe á figura do tes do concerto; por internet en ha figura da fotografía portu- en Lisboa en 1976, até o 2 de rian e Malekeh Nayini. arquitecto recentemente fale- www.caixagalicia.es; ou na bi- guesa de inexorábel grande- xaneiro. Pecha os luns. Ademais, até o sábado 30, a 3C3 EDITORES cido, poderemos ver na sala lleteira do teatro na véspera e o za, embora a súa obra, dis- Fnac Gaiashopping promeve www.tresctres.com de exposicións do COAG, mesmo día da actuación por persa en muitas coleccións, unha serie de encontros sobre Barcelona Nadir, un documental, mos- un prezo de 10 euros. Ademais sexa pouco coñecida e, até O Vinho e as Vindimas e O Páxina electrónica e libraría en liña de 3C3 tra audiovisual sobre a mon- a organización pon á disposi- agora, imposíbel de avaliar. EXPOSICIÓNS Vinho Verde, con diversas Editores, na que se pode atopar o catálogo taxe de Nadir (texto e CD, ción dos afeizoados diversos Até o 30 de novembro no conferencias, catas, e mos- completo das obras publicadas por esta obra colectiva publicada no abonos e descontos especiais. Museo Soares dos Reis. ANXO BARANGA tras. Na Fnac Santa Catarina editorial agrupadas polas áreas de literatu- 1996), na que Sousa poñía a Titula Na procura dun país podemos admirar, até o 13 de ra, didáctica/ensaio e outras materias. Ta- pintura; Julián Hernández, a FILARMÓNICA (1» parte) a súa mostra de novembro, as fotografías de Lisboa mén contén referencias aos autores, colec- música; e Manuel M. Romón, DE RANKFURT pintura que inaugura este ♦ F Robert Van Der Hilst, tira- cións, novas, novidades e contacto. a poesía, os xoves 21 e 28 ás A orquestra alemana vai tocar xoves 21 ás 20 h en Dijous das en Fukuoka, Xapón. EXPOSICIÓNS 20 h. Neste mesmo lugar po- no CC Caixanova o martes (Vía Laietana 16) onde po- deremos contemplar, até o 31 26 ás 20:30 h, baixo a direc- FUNDAÇÃO CALOUSTE deremos contemplala até o VARI CARAMÉS 11 de novembro. CASTRELOS OCULTO de outubro, unha mostra anto- ción de Michael Helmrath. Cartografias do silêncio GULBENKIAN ACasa das Artes amosa unha lóxica de pintura e fotografía O Centro de Arte Moderna impossível, um ano de foto- escolma das obras na reserva do homenaxeado. TEATRO grafia espanhola é o título José de Azeredo Perdigão Madrid do museo municipal Quiño- da mostra deste galego que (CAMJAP) acolle mostras EL RETRATO nes de León. No mesmo lugar MÚSICA se pode contemplar no Cen- como Alfaiataria Cunha, EXPOSICIÓNS DE ORIAN RAY podemos ollar a mostra O D G tro Portugués de Fotografia imaxes de moda no inicio do Poderemos ver esta adapta- Camiño Portugués da costa, RUGGERO RAIMONDI até o 28 de novembro. As sec. XX, até o 2 de xaneiro; NOPAÍS ción do clásico de Oscar organizada pola asociación Podemos escoitalo, acom- súas obras, mal determina- Ruy Leitão, selección de de- DE NUNCA MÁIS Wilde, realizada por Fer- Amigos de los Pazos. pañado ao piano por Paolo das, críticas, construídas en- seños inéditos e de inespera- A exitosa mostra do fotógrafo nando Savater e dirixida Ballarin, este xoves 21 ás tre as brumas, son inevita- das revelacións sobre o tra- Xurxo Lobato permanecerá por María Ruiz, no CC XOGOS DE AUGA 20:30 h. no CC Caixanova. belmente belas e ficticias. ballo deste artista, nado en na galería Sargadelos (Zurba- Begoña Pérez-Herrera Caixanova o vindeiro xo- Washington en 1949 e morto no 46) até o sábado 30.♦ ves 28 ás 20:30 h. Moreno mostra a súa obra KID LIGHTNING A PELE NO OLHAR na Casa Galega da Cultura. Dave Gibbs, cantante do gru- Continuando co ciclo Car- po Gigolo Aunts, vai estar es- CHEIRO DE ESTRELAS II tografias do silêncio impos- X aniversario do Vademecwm ÁNGEL NÚÑEZ te sábado 23 ás 00:30 h. na Fulano, Mengano e Cita- sível, um ano de fotografia X aniversario do Vademecwm Este artista presenta o seu Iguana Club, para presentar o no actúa o vindeiro venres espanhola o Centro Portu- traballo na galería Bacelos disco Her smallest breath is 29 ás 22:30 h. no CC Cai- gués de Fotografia acolle a Dentro doprograma que os res- tacados da escena madrileña e de (Progreso nº3). full of grace. Entrada antici- xanova. mostra de nus de Juan José ponsábeis do mítico clube de VI- recoñecido éxito internacional; o pada por 10 euros e 12 na bi- Molina até o 28 de novem- GO están a organizar para celebrar sábado 23 ás 00:30 h. poderemos ISAAC DÍAZ PARDO lleteira. O vindeiro venres 29 Vilagarcía bro. Neste mesmo lugar e o cumprimento dunha década en escoitar, por 15 euros, o rock do Até o 14 de novembro a á mesma hora poderemos es- até a mesma data podere- activo, este xoves 21 ás 23:30 h. grupo francés Experience. A or- Fundación Caixa Galicia coitar, por 6 euros, ás bandas EXPOSICIÓNS mos contemplar unha insta- vai tocar o grupo de musica elec- ganización dispón dun bono para amosa as obras do fundador Konflikto e Disidencia. O lación de José Barrias. trónica Wighnowmy Brothers, os tres concertos por un prezo de de Sargadelos pertencentes sábado 30 chegará a festa do PPALOMAR cunha entrada de 5 euros; o venres 20 euros, que supón un aforro de a coleción da entidade. rock mestizo e a pachanga Podemos admirar a súa CARLOS RELVAS E A 22 ás 22:30 h. no teatro Salesia- 15respeito ás tres entradas indivi- dos barceloneses La Kinky ASA DA OTOGRAFIA nos e por 15 euros, gozaremos con duais. Máis información en obra recente, pintura e es- C F ♦ O ESTADO DAS COUSAS Beat. Entrada anticipada por cultura, na galería Arcana O estudo e recuperación do Migala, un dos grupos máis des- www.clubevademecum.com. Na planta baixa e primeiro 6 euros e 8 na billeteira. até o 15 de novembro. espolio de Carlos Relvas, un- Nº 1.147 7 Do 21 ao 27 4 1

de outubro N¼ 1

de 2004 s frases máis en boca hai que facer ou Non está a oloxía de partido. Por certo, 0 dos dirixentes popu- dar unha imaxe edificante. que un gobernante toma de-

4 Por fin,

lares adoitan ser do Todas posúen o aire de ad- cisións boas ou malas, pero 0 A 1 estilo: Señamos serios, Non monición dun pai aos seus case nunca ridículas. E se hai 3 0

faga o ridículo (dirixida na- fillos (os cidadáns son me- que buscar algunha ridícula, 3 o futuro 1

da menos que ao presidente nores de idade) e o sentido aí está a invasión de Peregil 2 0

do goberno), Faremos o que común como disfraz da ide- polas tropas de Aznar.♦ 0 0

4 FRAN ALONSO Ano XXVII. 8 IV Xeira. DIRECTOR: Afonso Eiré López. EMPRESA XORNALÍSTICA EDITORA: Promocións Culturais Galegas S.A. PRESIDENTE: Xosé Fernández Puga. Príncipe, 22, planta baixa (36202) Vigo. Telf.: Administración, Subscricións e Publicidade 986 433 830*. Redacción 986 433 886 - 22 24 05. Fax 986 223 101. índa que poida pa- [email protected] Impreso en papel reciclado Greenrecy 100 de 60 gr./m2 recer un esbozo de Aficción, esta vez é certo: por primeira vez desde hai quince anos a oposición ten posibilida- des reais de gañar as vin- Paulo Carro deiras eleccións autonómi- cas e de chegar ao poder en Galicia. E, o que é máis ‘Galiza é un paraíso para os cogomelos pero tamén teñen inimigos’ importante, por primeira vez na historia do país, o LARA R. LORENZO Convén ir sempre acompaña- nacionalismo, vehiculiza- Paulo Carro Sobral preside a do por un experto, que coñeza un- do polo BNG, podería in- Asociación Cultural San Ci- has poucas especies (dez ou quin- tegrar un goberno de coali- brán de Tomeza, e participa ce), que se poidan comer sen ris- ción e configurarse como a na plataforma “Vai polo río”. co ningún, e que non leven a con- desexable porta de entrada Pero estamos na época de fa- fusión. O cogomelo é moi traidor: dunha realidade sociopolí- lar de cogomelos: a asociación moitos deles teñen un símil, dos tica distinta para Galicia. celebra o 20 e 21 de novembro que un é comestíbel e outro vele- Agora xa non se pode unha festa con coloquios, ex- noso. Ademais, cos cambios de dubidar de que estamos a posicións, degustacións e unha clima poden mudar a cor e a for- vivir o ocaso do fraguis- saída ao monte, ademais de ma, co que é máis difícil distin- mo, o remate dunha longa colaborar co Concello de Pon- guilos. Iso é perigosísimo. época de cinza. Entre ou- tevedra na IV festa de outono. Ten levado algún susto pola tros motivos, porque as toxicidade? leis biolóxicas, as da vida Cando naceu a súa afección? Hoxe a medicina está moi e da morte, son de obriga- Hai trinta anos, cando o Cen- avanzada, e mesmo se comes un- do cumprimento para to- tro Forestal de Lourizán come- ha amanita phalloides podes sal- dos os mortais; e porque zou a divulgar a micoloxía. varte. Pero hai dez ou quince os mitos, coma o do Cid Montamos a primeira asociación anos, na tempada de cogomelos, Campeador, tamén aca- micolóxica de Pontevedra, na vías moitas novas nos xornais de ban derrubándose co seu que se fixeron as primeiras saí- xente que morría intoxicada. O propio peso, ben sexa so- das a por cogomelos. Entre ami- Centro de Lourizán ostenta a bre o mausoleo dunha Ci- gos e veciños creamos a aso- marca de non ter accidentes nos dade da Cultura ou sobre ciación cultural San Cibrán, e trinta anos que leva dando cursi- a tribuna do Parlamento dende aquela damos todos os ños. A min non me tocou nunca de Galicia. Ademais, por anos unha festa en Tomeza, xun- de preto, quitando un caso no primeira vez, na socieda- tándose varias parroquias (Mar- Grove dunha muller que sempre de civil pálpase coma cón, Figueirido). Tratamos de collía champiñóns preto da Lan- nunca o sentir maioritario iniciar un pouco o labrego, ás zada, pero un ano colleu uns co- dunha poboación que está persoas que teñen preto este gomelos que se asemellaban, e en contra de que ese esgo- mundo. É importante que a xen- acabou moi grave. tado Manuel Fraga que te sexa consciente de que os fun- Que especies se atopan? nos representa volva gos, á parte da gastronómica, te- Nas Rías Baixas, tirando cara presentarse para unha no- ñen unha función ecolóxica. ao interior, o máis abondoso e ri- va lexislatura. E, por se Ten Galiza unhas condi- co son os boletus. Ademais, case fose pouco, as leas inter- cións especiais para atopar es- non son tóxicos, quitando o bole- nas do PP, coa proxección pecies todo o ano? tus Satanas, pero só se dá en alta pública dunha corrupción É un país idílico, o paraíso X.L. ALONSO montaña. crecente, as reiteradas dos cogomelos: a temperatura e que imos cada ano: vemos que cogomelos eran usados polos Que receitas poderiamos mostras de esgotamento a humidade son idóneas. Pero os os champiñóns van desaparecen- menciñeiros ou “bruxos” das al- facer con eles? dun lider ao que xa non fungos galegos teñen catro ini- do. É unha desgracia. deas, con fins curativos (e como Para comer cogomelos ex- respectan nin os seus, e as migos: o primeiro, as talas indis- Por outra parte, a socieda- alucinóxenos). A mediciña era quisitos tes que collelos ti: os loitas viscerais por unha criminadas, que levan por diante de galega sempre foi algo micó- monopolio dos mosteiros, e os que se mercan envasados adoitan sucesión que se adiviña piñeiros case centenarios e todo foba. Abonda con ver o refra- fungos empezaron a ser “cousas ir acompañados da cutícula, que infinitamente problemáti- o ecosistema que teñen ao redor. neiro: “O que de cogomelos se do demo”. Pero unha vez, no é moi aceda. Nós facemos ese ca, agravan a situación de Mesmo hai moitas árbores vellas farta, non lle ten medo á mor- Caurel, fixeime nunha casiña cun prato tan noso e tan saboroso que crise do PP en Galicia, que non valen para obter madei- te.” Como agromou o costume asento de pedra na entrada... E é a empanada. Tamén facemos que tamén vive momentos ra, pero son unha fonte de vida de apañalos e cociñalos? debaixo del había mondas de pa- algunhas especies á prancha, con de desconcerto en todo o no bosque. Os incendios e os eu- Cambiou moito nas últimas taca e de lepiota procera. Así que perixel e allo. Na montaña de estado nesta época azna- caliptus son outros problemas, e décadas, grazas á diversidade de aínda hai familias que os comen! sempre se cociñaban con pata- rista do postaznarismo. E, o máis grave: a choiva áceda. asociacións. Pero sempre houbo Son necesarios anos de ex- cas: as lepiotas novas cocíanse por escaso que poida ser, Galiza está contaminadísima, e medo e desconfianza, dende que periencia para collelos con to- con allada, coma o peixe, e esta- o desgaste de Fraga du- isto percíbese nos lugares aos a Igrexa empezou a infundilo: os tal seguridade? ban deliciosas.♦ rante a crise do Prestige tamén vai contribuír neste contexto de apocalipse para a dereita española en Botas un peso no tocadiscos. Galicia, moi especialmen- Méteslle unha profunda calada ao te agora, con Cataluña e Soberano Madrid gobernados coa longo e afinado pitillo mouro. imprescindible presenza Escolles canción de vagar, do nacionalismo. expulsando o fume. Premes a tecla Xa que logo, é este o Unha momento de retomar a cun súpeto toque que ecoa novela de ilusión, de que o BNG fachendoso. Axiña estala, eléctrico, exhiba, coma un pavo re- ADOLFO al, as súas mellores virtu- libremente, o Smoke on the water. des, e de que os galegos e Todo estaba perfecto. O tempo ao CAAMAÑO galegas que desexamos o teu favor, parecía. ¿A que hora vai cambio asumamos que é posible. E é posible por- vir o futuro? que o futuro está aí. E porque o futuro tamén o COLECCIÓN CENTRAL LITERARIA construímos entre todas e todos nós.♦ A NOSA TERRA