21 - 500 Biała Podlaska Plac Szkolny Dwór 28 tel. [0-83] 342-00-36, fax 342-00-38

P R O G N O Z A

oddziaływania na środowisko ustaleń zmian studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Leśna Podlaska

Opracował: mgr in ż. arch. Henryk Doł ęgowski upr. urb. 812/89 mgr in ż. Łukasz Kozłowski

Biała Podlaska, 2011 r.

1 I. INFORMACJE OGÓLNE...... 4 1. ZAKRES OPRACOWANIA...... 4 2. PODSTAWA PRAWNA...... 4 3. MATERIAŁY WYJ ŚCIOWE: ...... 5 4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU – JEGO CELE I POWIAZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI ...... 5 5. METODY STOSOWANE PRZY SPORZ ĄDZANIU PROGNOZY ...... 6 6. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIE Ń DOKUMENTU ...... 6 7. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ...... 11 II. CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW OBJ ĘTYCH STUDIUM...... 11 1. Charakterystyka poszczególnych elementów środowiska ...... 11 1.1. Poło żenie terenu ...... 11 1.2. Budowa geologiczna ...... 12 1.3. Rze źba terenu ...... 13 1.4. Surowce mineralne ...... 14 1.5. Gleby ...... 14 1.6. Tereny rolnicze...... 14 1.7. Użytki zielone...... 18 1.8. Wody podziemne ...... 18 1.9. Wody powierzchniowe ...... 19 1.10. Warunki klimatyczne ...... 19 1.11. Flora ...... 21 1.12. Fauna ...... 21 1.13. System przyrodniczy gminy ...... 22 III. OKRE ŚLENIE I OCENA SKUTKÓW ZMIAN W ŚRODOWISKU...... 23 1. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA KRAJOWEGO I MI ĘDZYNARODOWEGO UWZGLEDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE ...... 23 2. OCENA ZNACZ ĄCYCH ODDZIAŁYWA Ń NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA ...... 29 2.1. Zdrowie i życie ludzi ...... 31 2.2. Flora i fauna, ró żnorodno ść biologiczna ...... 32 2.3. System przyrodniczy ...... 33 2.4. Formy ochrony przyrody ...... 33 2.5. Wody ...... 34 2.6. Powietrze ...... 34 2.7. Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne ...... 36 2.8. Klimat (w tym emisja hałasu i pól elektromagnetycznych) ...... 37 2.9. Krajobraz ...... 38 2.10. Zabytki i dobra materialne ...... 38 3. OCENA ZNACZ ĄCYCH ODDZIAŁYWA Ń NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA ...... 38 3.1. Zdrowie i życie ludzi ...... 41 3.2. Flora i fauna, ró żnorodno ść biologiczna ...... 42 3.3. System przyrodniczy ...... 43 3.3.1. Formy ochrony przyrody ...... 43 3.4. Wody ...... 44 3.5. Powietrze ...... 44 3.6. Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne ...... 46

2 3.7. Klimat (w tym emisja hałasu i pól elektromagnetycznych) ...... 46 3.8. Krajobraz ...... 47 3.9. Zabytki i dobra materialne ...... 48 IV. Podsumowanie...... 48

3 I. INFORMACJE OGÓLNE.

1. ZAKRES OPRACOWANIA.

Opracowana prognoza stanowi uzupełnienie Zmian Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Le śna Podlaska – wg wymogów ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. Celem prognozy jest okre ślenie charakteru prawdopodobnych oddziaływa ń na środowisko przyrodnicze, spowodowanych realizacj ą zalecanych lub dopuszczonych przez plan ustale ń zagospodarowania przestrzennego. Prognoza analizuje i wskazuje potencjalne zagro żenia dla środowiska wynikaj ące z rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych zawartych w zmianie studium zagospodarowania przestrzennego. Zakres prognozy został uzgodniony z Regionaln ą Dyrekcj ą Ochrony Środowiska w Lublinie i Pa ństwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Białej Podlaskiej. Prognoza obejmuje obszar całej gminy obj ęty projektem zmian studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Na prognoz ę składa si ę cz ęść tekstowa i cz ęść graficzna w skali 1:1000 (odpowiadaj ącej skali planu)

Ilekro ć w niniejszym dokumencie jest mowa o Prognozie rozumie si ę przez to Prognoz ę oddziaływania na środowisko ustale ń Studium zagospodarowania przestrzennego obejmuj ącego obszar gminy Le śna Podlaska, za ś przez okre ślenie Studium rozumie si ę Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Le śna Podlaska.

2. PODSTAWA PRAWNA.

Podstaw ę prawn ą Prognozy oddziaływania na środowisko stanowi:

● Ustawa o Planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. nr 80, poz. 717 z pó źniejszymi zmianami);

● Ustawa o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 pa ździernika

4 2008 ( Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227 z pó źniejszymi zmianami);

●Dyrektyw ę Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsi ęwzi ęcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne;

● Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływów niektórych Planów i programów na środowisko.

3. MATERIAŁY WYJ ŚCIOWE: 1) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Le śna Podlaska- Le śna Podlaska 2011; 2) Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2009r – WIO Ś, Lublin 2010r; 3) Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z perspektyw ą do roku 2015; 4) Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008; 5) Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002; 6) Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009 - 2012 z perspektyw ą do roku 2016 – Warszawa 2008.

4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU – JEGO CELE I POWIAZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem polityki przestrzennej gminy, sporz ądzonym w oparciu o uwarunkowania i potrzeby lokalne, ale z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń i potrzeb wy ższego rz ędu – regionalnych (wojewódzkich). Studium zawiera postanowienia ogólne, co do uwarunkowa ń i kierunków przeznaczenia i zagospodarowania poszczególnych terenów oraz zasady ochrony środowiska przyrodniczo-kulturowego i kształtowania ładu przestrzennego. Celem głównym prognozowanego Studium jest racjonalna i harmonijna urbanizacja (zabudowa zagrodowo-mieszkaniowa i usługi oraz w mniejszym stopniu tereny produkcji i powierzchniowej eksploatacji złóż kopalin) fragmentów gminy o dotychczasowo cz ęś ciowo otwartym jeszcze charakterze. Główne rodzaje przeznaczenia terenu wraz z ich symbolami to: • RO – tereny rolniczo osadnicze z usługami; • MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami;

5 • MW - tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami; • PE - tereny kopalin naturalnych; • RL – tereny przeznaczone do zalesienia;

5. METODY STOSOWANE PRZY SPORZ ĄDZANIU PROGNOZY

Obecnie nie funkcjonuj ą powszechnie ujednolicone metody wykonywania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, dlatego te ż Prognoz ę t ę sporz ądzono przy zastosowaniu metod opisowych, analiz jako ściowych wykorzystuj ących dost ępne wska źniki stanu środowiska oraz identyfikacji i warto ściowania skutków przewidywanych zmian w środowisku na podstawie, których wyci ągni ęto okre ślone wnioski. Prace prognostyczne polegały na przeprowadzeniu studiów dokumentów charakteryzuj ących struktur ę przyrodnicz ą terenu (stan istniej ący i dotychczasowe przekształcenia środowiska) oraz analizy istniej ących i projektowanych inwestycji w obszarze Studium i jego s ąsiedztwie. Dokument ten sporz ądzono w oparciu o dost ępne materiały źródłowe wymienione w wykazie materiałów, zamieszczonym na ko ńcu Prognozy. Prognoza sporz ądzona została w celu identyfikacji ewentualnych problemów i konfliktów, oceny proponowanych kierunków zagospodarowania przestrzeni oraz tendencji dalszych procesów w kontek ście obecnego zagospodarowania obszaru. Zakres prac nad Prognoz ą został dostosowany do charakteru i precyzji zapisów Studium. Celem ułatwienia oceny jak i prezentacji wyników oddziaływa ń poszczególnych funkcji terenu na środowisko było wykorzystanie uproszczonej i dostosowanej do potrzeb tego ż dokumentu analizy macierzowej.

Ze wzgl ędu na powszechn ą ogólno ść zapisów Studium (nie zawieraj ącego konkretnych rozwi ąza ń realizacyjnych poszczególnych inwestycji, a jedynie nakre ślaj ącym kierunki zagospodarowanie przestrzennego terenu brak tu jest informacji o charakterze ilo ściowym, a Prognoza ma charakter jedynie jako ściowy.

6. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIE Ń DOKUMENTU

Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 23 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym organ sporz ądzaj ący plan zagospodarowania przestrzennego dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy (w tym skutków realizacji

6 postanowie ń projektowanego dokumentu). Do metod analizy skutków realizacji postanowie ń planistycznych generalnie nale żeć mo że: 1) prowadzenie rejestru miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; 2) rejestrowanie wniosków o sporz ądzenie studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowych planów lub ich zmian ę i gromadzenie materiałów z nimi zwi ązanych; 3) rejestrowanie wniosków o zmian ę przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne b ądź zmiany funkcji terenu; 4) ocen ę zgodno ści wydanych decyzji i pozwole ń budowlanych z projektem; 5) ocena i aktualizacja form ochrony przyrody i najcenniejszych siedlisk przyrodniczych; 6) oceny rozwoju gospodarczego (przedsi ębiorczo ści, rozwoju budownictwa, przemian struktury agrarnej, powierzchni urz ądzonych terenów zieleni i wzrostu lesisto ści).

Zgodnie z art. 25 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz w celu unikni ęcia powielania monitorowania w my śl zasady Dyrektywy 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko wpływ ustale ń projektu tego ż Studium na środowisko przyrodnicze w zakresie: jako ści poszczególnych elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jako ści środowiska, obszarach wyst ępowania przekrocze ń, wyst ępuj ących zmianach jako ści elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian kontrolowany b ędzie w ramach systemu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska. Wyniki prowadzonego monitoringu prezentowane b ędą corocznie w Raportach o stanie środowiska, wydawanych w formie ogólnodost ępnej publikacji, ale źródłami danych w tym zakresie mog ą te ż by ć: Wojewódzka Baza Danych (prowadzona przez Marszałka Województwa), źródła administracyjne wynikaj ące z obowi ązków sprawozdawczych lub zapisów ustawowych (decyzje, zezwolenia, pozwolenia) czy badania statystyczne Głównego Urz ędu Statystycznego. Ponadto w zakresie monitoringu poszczególnych elementów środowiska odpowiedzialne s ą: jednostki i instytucje zwi ązane z gospodark ą wodn ą, zarz ądy dróg, starostwa powiatowe, urz ędy wojewódzkie, a w zakresie ochrony przyrody Lasy Pa ństwowe, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz inne, jednostki wspomagaj ące, zatrudniaj ące ekspertów tej dziedziny (np. IMGW, RZGW).

7 Zaleca si ę, by monitorowanie skutków wdra żania i funkcjonowania ustale ń Studium (w zakresach bada ń nie obj ętych monitoringiem WIO Ś) prowadziła Rada Gminy Le śna Podlaska. Wskazane jest dokonywanie oceny stanu realizacji ustale ń Studium i wpływu na środowisko w cyklach rocznych.

Za najistotniejsze z punktu widzenia ochrony środowiska, nale ży uzna ć monitorowanie polegaj ące na: 1. kontrole (pojedyncze badanie) stanu jako ści najbli żej zlokalizowanych wód powierzchniowych oraz podziemnych (szczególnie w dolinach i w s ąsiedztwie ewentualnych mog ących znacz ąco oddziaływa ć terenów usług i obiektów produkcyjnych); 2. analizy stanu powietrza (pomiar emisji niskiej w okresie sezonu grzewczego i najintensywniejszego u żytkowania traktów komunikacyjnych) w s ąsiedztwie skupisk zabudowy mieszkaniowo-usługowej i monitoring stanu powietrza pod k ątem jego zapylenia głównie w okresie intensywnej eksploatacji; 3. pomiarach poziomów hałasu w obr ębie wydzielonych funkcji, głównie usługowo- produkcyjnych (2 razy w roku w okresie najintensywniejszego u żytkowania tych terenów); 4. inwentaryzacji gatunków będących przedmiotem ewentualnej ochrony prawnej oraz odtworzenia zniszczonego drzewostanu i nasadze ń zieleni ogrodowej (raz na 2 lata).

Generalnie, monitoring w kwestii pozostałych aspektów powinien by ć zgodny i regulowany takimi aktami prawnymi jak przede wszystkim z:

− Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z pó źn. zm.);

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 4 pa ździernika 2002 r. w sprawie wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody śródl ądowe b ędące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455);

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ści w wod ę przeznaczon ą do spo życia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728);

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów

8 wyznaczania wód wra żliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093);

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008);

1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.); 2. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826); 3. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie ustalania warto ści wska źnika hałasu LDWN (Dz. U. Nr 106, poz. 729) i z 7 listopada 2007 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie ustalania warto ści wska źnika hałasu LDWN (Dz. U. Nr 210, poz. 1535); 4. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie wymaga ń w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarz ądzaj ącego drog ą, lini ą kolejow ą, lini ą tramwajow ą, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 35 poz. 308); 5. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja mo że powodowa ć negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporz ądzanie map akustycznych, oraz sposobów okre ślania granic terenów obj ętych tymi mapami (Dz. U. z 2007 r. Nr 1, poz. 8); 6. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 1 pa ździernika 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych uj ętych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji (Dz. U. Nr 187, poz. 1340); 7. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 25 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych wymaga ń dotycz ących rejestru zawieraj ącego informacje o stanie akustycznym środowiska (Dz. U. Nr 82, poz. 500); 8. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 w sprawie warto ści odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 16, poz.87). 9. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281); 10. ozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz. U. Nr 52, poz. 310);

9 11. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 5, poz. 31); 12. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotycz ących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz. 1377); 13. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu udost ępniania informacji o środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 828); 14. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi. (Dz. U. Nr 165 poz. 1359); 15. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. (Dz. U. z 2007 r. Nr 39 poz. 251 ze zm.); 16. Ustawa o odpadach wydobywczych z dnia 10 lipca 2008 (Dz. U. z 2008 r. Nr 138 poz.865); 17. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów. (Dz. U. Nr 112 poz. 1206); 18. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. (Dz. U. Nr 63 poz. 638 z pó źn. zm.); 19. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. (Dz. U. z 2007 r. Nr 90 poz. 607); 20. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z pó źn. zm.); 21. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896); 22. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wra żliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093); 23. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć programy działa ń maj ących na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4 poz. 44); 24. Rozporz ądzenie Dyrektora RZGW Nr 5/2003 z 17 grudnia 2003 r. w sprawie okre ślenia wód podziemnych wra żliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie nara żonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód nale ży ograniczy ć (Dz. U. Województwa Lubelskiego Nr 1/2004

10 poz. 9); 25. Rozporz ądzenie Dyrektora RZGW Nr 9/2008 z dnia 16 maja 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu działa ń maj ących na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru szczególnie nara żonego w gminie Komarówka Podlaska (Dz. U. Województwa Lubelskiego Nr 73/2008, poz. 2073); 26. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (dz. U. Nr 192, poz. 1883); 27. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645).

7. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO Poniewa ż gmina Le śna Podlaska nie le ży w bezpo średnim s ąsiedztwie granicy pa ństwa , a Studium nie wprowadza funkcji przemysłu cięż kiego czy działalno ści emituj ącej szkodliwe substancje do gruntu, wod czy atmosfery oraz funkcji zmieniaj ących warunki siedliskowe i gruntowo-wodne na tak du żą skal ę (zgodnie z Konwencj ą o ocenach oddziaływania na środowisko w kontek ście transgranicznym - Dz. U. z 1999r. Nr 96 poz. 1110 oraz art. 104-117 ustawy o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 pa ździernika 2008 r. -Dz. U. nr 199, poz. 1227) nie prognozuje si ę dalekosi ęż nych, transgranicznych oddziaływa ń na środowisko .

II. CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW OBJ ĘTYCH STUDIUM.

1. Charakterystyka poszczególnych elementów środowiska 1.1. Poło żenie terenu Gmina Le śna Podlaska zajmuje północn ą cz ęść województwa lubelskiego le ży w powiecie Biała Podlaska. Gmina w obecnych granicach, wyodr ębniona w 1973 r., s ąsiaduje z nast ępuj ącymi gminami: od pn.-wsch. i wsch. - Konstantynów i Janów Podlaski; od pd.- Biała Podlaska; od zach., pn.-zach. i pn. - Stara Kornica i

11 Huszlew . W skład gminy wchodzi 18 miejscowo ści i 17 sołectw o ł ącznej liczbie mieszka ńców 4495, w szczególno ści: Bukowice, Bukowice-Kolonia, Droblin, Jagodnica, Klukowszczyzna, Le śna Podlaska, Ludwinów, Mariampol, Nosów, Nosów-Kolonia, Nowa Bordziłówka, Ossówka; Ossówka-Kolonia, Stara Bordziłówka, Witulin, Witulin-Kolonia, Worgule, Zaberbecze. Ogólna powierzchnia administracyjna gminy Le śna Podlaska wynosi 97,69 ha. Przez omawiany teren przebiega droga krajowa nr 811 Biała Podlaska - Sarnaki i droga wojewódzka nr 124 Biała Podlaska - Stara Kornica.

1.2. Budowa geologiczna Według podziału fizycznogeograficznego Polski J. Kondrackiego (1994) gmina Le śna Podlaska poło żona jest w pasie nizin środkowopolskich, w makroregionie Nizina Południowopodlaska i w mezoregionie Równina Łukowska. Najstarsz ą strukturaln ą jednostk ę geologiczno-tektoniczn ą stanowi tu platforma wschodnioeuropejska, na której zachodnim kra ńcu poło żony jest obszar gminy. Jednostk ą geologiczn ą drugorz ędn ą jest obni żenie podlaskie, maj ące charakter płytkiego rowu tektonicznego o kierunku równole żnikowym. Na krystalicznej powierzchni platformy le żą osady ery paleozoicznej, mezozoicznej i kenozoicznej. Grubo ść całej pokrywy osadowej wynosi od 1000 do ponad 2500 m. Er ę paleozoiczn ą reprezentuj ą skały osadowe w postaci piaskowców i iłowców kambru, iłowców dolomitycznych i wapieni ordowniku oraz iłowców syluru. Utwory ery mezozoicznej to skały w ęglanowe środkowej i górnej jury oraz dolnej i górnej kredy. Na nich zalegaj ą trzecio i czwartorz ędowe utwory kenozoiczne. Osady trzeciorz ędowe, wyst ępuj ące w okolicach Le śnej Podlaskiej na gł ęboko ści 110-130 m., to oligoce ńskie piaski kwarcowo-glaukonitowe, iły, mułki i żwiry oraz mioce ńskie piaski z wkładkami w ęgla brunatnego, piaski i mułki z domieszk ą miki. Obszar gminy Le śna Podlaska poło żony jest w obr ębie zr ębu łukowskiego, którego najstarsz ą pokryw ę tworz ą osady mezozoiku (kreda pisz ąca z glaukonitem i krzemieniami) i trzeciorz ędu (iły, mułki i piaski z w ęglem brunatnym). Podło że trzeciorz ędowe przykrywaj ą zwarte osady czwartorz ędowe o mi ąż szo ści ok. 50 metrów. W warstwie przypowierzchniowej najwi ększe rozprzestrzenienie wykazuj ą glina zwałowa oraz piaski i żwiry wodnolodowcowe. Lokalnie s ą one nadbudowane w obr ębie obszarów wyniesionych piaskami eolicznymi, za ś doliny rzeczne i obni żenia terenu wypełniaj ą piaski rzeczne i namuły.

12

1.3. Rze źba terenu Teren gminy był w zasi ęgu l ądolodów podczas zlodowace ń południowopolskich i środkowopolskich. Dzisiejsz ą rze źbę powierzchni terenu w głównym stopniu ukształtowały zdarzenia z okresu zlodowace ń środkowopolskich. Jest to obszar mało urozmaicony, w przewa żaj ącej cz ęś ci równinny, ze słabo rozwini ętą sieci ą dolinn ą. Wysoko ści skrajne wynosz ą 168,8 (Nosów i Droblin Podłu żny) oraz 142,7 (Witulin - przy wypływie Klukówki z gminy) m n.p.m.. Deniwelacje wahaj ą si ę od kilku metrów w cz ęś ci środkowej i wschodniej do kilkunastu w cz ęś ci zachodniej. Najwy żej poło żona cze ść zachodnia, stanowi ąca obszar moreny czołowej, wznosi si ę 155 - 165 m n.p.m., z kulminacjami 168,8 m n.p.m., w zach. cz ęś ci wsi Nosów (na granicy gminy) i w Droblinie Podłużnym. Moren ę t ę tworzy ci ąg wzgórz zbudowanych z piasku ró żnej granulacji, z du żą zawarto ści ą żwirów i głazów, cz ęsto przewarstwionych mułkami a tak że glin ą zwałow ą. Cz ęść pn. i pn.-wsch. oraz niewielki fragment w cz ęś ci pd. stanowi zdenudowana morena denna, wzniesiona od nieco ponad 150 do 160 m n.p.m. S ą to obszary lekko falistych równin zbudowanych z piaszczystej gliny zwałowej, lokalnie z przewarstwieniami piaszczysto-żwirowymi. W pd.- wsch. i środk. cz ęś ci gminy oraz w cz ęś ci wsch. i pd.-zach. wyst ępuj ą przeobra żone równiny sandrowe (wynik akumulacji fluwioglacjalnej), zbudowane z piasków ró żnej granulacji przewarstwionych mułkami. Tereny najni żej poło żone, 144 - 153 m n.p.m., to wypełnione piaskami, namułami i torfami obni żenia powytopiskowe, przekształcone w doliny rzeczne przez Klukówk ę i jej dopływy. Razem z obni żeniami akumulacyjnymi, zwi ązanymi z kolejnymi fazami wytapiania si ę martwych lodów, tworz ą one rozległe obni żenia, głównie w środk. oraz pd. i pd.-wsch. cz ęś ci gminy. Na obszarach powytopiskowych, sandrowych i moreny dennej miejscami wyst ępuj ą pagórki kemowe i formy kemopodobne zbudowane z warstwowych piasków, mułków i żwirów. Najwi ększe z nich wyst ępuj ą we wsi Zaberbecze i na pn.-wsch. od wsi Witulin. Najmniejszymi formami rze źby s ą tzw. oczka polodowcowe, licznie wyst ępujące na obszarach moreny dennej po pn. stronie doliny Klukówki (Bukowice, Kol. Bukowice, Nosów, Mariampol). Powstałe w miejscach wytapiania si ę brył martwego lodu, cz ęś ciowo wypełnionych deluwiami i osadami organicznymi, współcze śnie przedstawiaj ą si ę w postaci małych zagł ębie ń bezodpływowych. Do niedawna miały one charakter małych mokradeł nazywanych przez miejscow ą ludno ść ,,ługami”; niektóre z nich miały nawet

13 nazwy własne. Obecnie s ą to ju ż formy zanikaj ące i tylko kilka z nich stanowi jeszcze nieu żytki, okresowo utrzymuj ące niewielkie ilo ści wody. Dzisiejsz ą rze źbę powierzchni terenu gminy w głównym stopniu ukształtowały zdarzenia z okresu zlodowace ń środkowopolskich. Teren gminy to obszar mało urozmaicony, w przewa żaj ącej cz ęś ci równinny, ze słabo rozwini ętą sieci ą dolinn ą. Wysoko ści skrajne wynosz ą 168,8 (Nosów i Droblin Podłu żny) oraz 142,7 (Witulin – przy wypływie Klukówki z gminy) m n.p.m.. Deniwelacje wahaj ą si ę od kilku metrów w cz ęś ci środkowej i wschodniej do kilkunastu w cz ęś ci zachodniej.

1.4. Surowce mineralne Dominuj ące zasoby surowcowe stanowi grupa surowców okruchowych tj.: glina zwałowa, piaski i żwiry. Eksploatacja tych złó ż odbywa si ę na terenie całej gminy w niewielkich wyrobiskach i ma charakter nieplanowy. Najwi ększy rejon wyst ępowania gliny zwałowej ci ągnie si ę od Klukowszczyzny po Koloni ę Ossówka, za ś piaski i żwiry pozyskiwane s ą głównie w okolicy Droblina Podłu żnego, Kolonii Ossówka, Ludwinowa, Witulina i w pasie mi ędzy Koloni ą Droblin a Worgulami. Na obszarze gminy istniej ą drobne, dzikich kopalni piasku oraz wiele wyrobisk poeksploatacyjnych, które najcz ęś ciej s ą dzikimi składowiskami odpadów. Z analizy budowy geologicznej obszaru wynika, i ż na terenie gminy istniej ą mo żliwo ści udokumentowania dalszych złó ż kruszyw naturalnych, na których to terenach istnieje obowi ązek ich ochrony przed zagospodarowaniem kubaturowym.

1.5. Gleby Gmina Le śna Podlaska zajmuje ogóln ą powierzchni ę 9 769 ha, w tym lasy zadrzewienia 1 497 ha, co stanowi 15,3 % powierzchni gminy. Użytki rolne zajmuj ą 7 688 ha, co stanowi 78,7 % powierzchni gminy, natomiast grunty orne zajmuj ą powierzchni ę 5 909 ha, co stanowi 60,5 % powierzchni gminy.

1.6. Tereny rolnicze. Użytki orne w gminie to głównie wytworzone z piasków ró żnych typów genetycznych gleby bielicowe, rdzawe i brunatne kwaśne, rzadziej pseudobielicowe i brunatne wyługowane.

14 W dolinie rzeki Klukówki przewa żaj ą gleby torfowe i murszowo- torfowe; wyst ępuj ą te ż czarne ziemie i mady.

Tabela Bonitacja u żytków rolnych gminy Le śna Podlaska

Pow. Klasa bonitacyjna gruntów rolnych

I II IIIa IIIb IVa IVb V VI Viz

% 0,0 0,0 0,1 8,3 26,3 35,9 23,5 5,8 0,1

ha 0,0 0,0 6,4 508,4 1618, 2203,2 1443,8 359,4 3,16 2

Użytki zielone

I II III IV V VI Viz

% 0,0 0,0 1,6 59,0 30,7 8,7 0,0

ha 0,0 0,0 25,4 957,9 498,2 140,9 0,0

Wśród gruntów rolnych dominuj ą gleby z klasy IVa i IVb, które s ą zaliczane do gleb średniej jako ści. Plony na ogół na glebach tego typu s ą średnie i w znacznym stopniu uzale żnione od ilo ści i rozkładu opadów atmosferycznych. Gleby klasy IVa s ą zasobne w składniki pokarmowe i charakteryzuje je du ża żyzno ść potencjalna. Gleby lekkie tej klasy, które przewa żaj ą na terenie gminy charakteryzuj ą si ę du ża wra żliwo ści ą na susz ę. Jednak że w wysokiej kulturze rolnej i uregulowaniu warunków wilgotno ściowych udaje si ę na nich j ęczmie ń, a nawet pszenica i owies.

Gleby klasy IVb zbli żone s ą swymi wła ściwo ściami do gleb klasy IVa, ale s ą od nich bardziej wadliwe, albo zbyt suche, albo zbyt wilgotne. Gleby gminy Le śna Podlaska pod ścielone s ą utworami przepuszczalnymi (zalegaj ą na piaskach), wi ęc przede wszystkim wyst ępuje na nich zjawisko przesuszania.

Wi ększo ść u żytków zielonych gminy Le śna Podlaska zaliczono do IV klasy bonitacyjnej. Trwałe u żytki zielone IV klasy bonitacyjnej wytworzone na glebach mineralnych, mułowo-torfowych i murszowych wyst ępuj ą w warunkach utrudniaj ących zagospodarowanie na skutek wyst ępowania krzaków, obecno ści wi ększej ilo ści kamieni lub pni, ukształtowania powierzchni lub utrudnionego dost ępu.

Stosunki wodne w glebach tej klasy s ą najcz ęś ciej wadliwe (niedobór lub nadmiar wody). Je żeli wyst ępuj ą zalewy, to w ró żnych okresach, a woda maj ąc utrudniony odpływ pozostaje na powierzchni co najmniej przez kilkana ście dni.

15 Przydatno ść rolnicza gleb Kompleksy przydatno ści rolniczej obejmuj ą zespoły ró żnych i ró żnie poło żonych (pod wzgl ędem klimatycznym i geomorfologicznym) gleb, które wykazuj ą podobne wła ściwo ści rolnicze i mog ą by ć podobnie u żytkowane. W czasie prac gleboznawczych przy wydzielaniu kompleksów przydatno ści rolniczej uwzgl ędnia si ę nast ępuj ące wła ściwo ści gleb: mi ąż szo ść poziomów genetycznych (szczególnie poziomu akumulacyjnego), skład mechaniczny, uwilgotnienie, struktur ę, stopie ń kultury, łatwo ść do uprawy mechanicznej, rze źbę terenu, warunki klimatyczne i agroekologiczne oraz w miar ę dost ępno ści danych zasobno ść w makro- i mikroskładniki. Tabela Kompleksy rolniczej przydatno ści gruntów

Pow. Grunty orne Użytki zielone 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1z 2z 3z % 0,0 0,0 0,0 15,1 29,7 41,8 8,6 3,1 1,7 0,0 80,8 19,2 ha 0,0 0,0 0,0 954,3 1878,4 2642 542,4 197,4 107,7 0,0 1303,8 310,7

1. Pszenny bardzo dobry 1z. U żytki zielone bardzo dobre i dobre

2. Pszenny dobry 2z. U żytki zielone średnie

3. Pszenny wadliwy 3z. U żytki zielone słabe i bardzo słabe.

4. Żytni bardzo dobry

5. Żytni dobry

6. Żytni słaby

7. Żytni bardzo słaby

8. Zbo żowo pastewny mocny

9. Zbo żowo pastewny słaby

Wśród gruntów ornych najwi ększy procent w gminie stanowi kompleks żytni słaby. Gleby zaliczane do tego kompleksu charakteryzuj ą si ę nisk ą zawarto ści ą próchnicy i nisk ą zasobno ści ą w składniki pokarmowe, jak równie ż odczynem kwa śnym. S ą to gleby bardzo lekkie do uprawy, o niskim stopniu kultury rolnej, cz ęsto okresowo zbyt suche. Na glebach tych uprawnia si ę: żyto i ziemniaki, w poło żeniach mniej korzystnych (mady) – owies.

Nieco mniejszy odsetek gruntów ornych na terenie gminy stanowi ą gleby kompleksu 5-go żytniego dobrego. Są to gleby bardziej wra żliwe na susz ę w ró żnych okresach wegetacji ro ślin i cz ęsto ubo ższe w składniki pokarmowe, mniej sprawne, lecz nadanie im

16 cech wysokiej kultury niezbyt trudne. Wysokie dawki nawozowe powoduj ą wzrost ro ślin uprawnych, jednak zwy żka plonów trwa krótko, gdy ż gleby tu zaliczane cz ęsto nie zachowuj ą na dłu ższy czas nadanej im sprawno ści. Na glebach tego kompleksu niezłe plony mog ą dawa ć ro śliny uprawne o niezbyt wysokich wymaganiach, a wysoko ść plonów obok nawo żenia w głównej mierze zale ży od ilo ści i równomierno ści opadów. Gleby 4-go kompleksu żytniego bardzo dobrego stanowi ą niewielki odsetek gruntów ornych w gminie. S ą to gleby lekkie do uprawy mechanicznej o gorszych wła ściwo ściach fizycznych i chemicznych od gleb kompleksów pszennych 1 i 2 (płytszy poziom próchniczny, gorsza struktura, mniejsza zawarto ść składników pokarmowych, silniejsze odwapnienie, gorsze warunki termiczne i powietrzno - wodne). S ą to jednak gleby, z których znaczna cz ęść po uzyskaniu wysokiej kultury mo że przej ść do kompleksu pszennego, natomiast przy niedostatecznej uprawie i nawo żeniu zachowuj ą słaby stopie ń kultury i bardziej opłacalna jest uprawa żyta, ziemniaków i innych ro ślin o niezbyt wysokich wymaganiach. Gleby 4-go kompleksu przydatno ści rolniczej znajduj ą si ę głównie we wsiach: Bukowice Kolonia, Nosów Kolonia, Korczyska i Klukowszczyzna. Do kompleksu 7-go żytniego najsłabszego zaliczono gleby wytworzone z piasku lu źnego i słabogliniastego zalegaj ących na przepuszczalnych podło żach. Gleby te s ą ubogie w składniki pokarmowe (jałowe), dla u żytkowania rolniczego suche w okresie wegetacji ro ślin. Gleby 7-go kompleksu przydatno ści rolniczej głównie znajduj ą si ę we wsi Droblin. Najmniejszy udział procentowy gruntów ornych na terenie gminy maj ą grunty nale żą ce do kompleksu 8-go zbo żowo pastewnego mocnego i 9-go zbo żowo pastewnego słabego. Do kompleksu 8-go zbo żowego pastewnego mocnego zostały zaliczone czarne ziemie wytworzone z piasku gliniastego mocnego pylastego, poło żone w obni żeniach terenu i wykazuj ące du żą okresow ą podmokło ść . S ą to gleby wykazuj ące ci ęż szy skład mechaniczny, podobnie jak gleby kompleksów pszennych, lecz z uwagi na podmokło ść zawodne i wymagaj ące odpowiedniego doboru ro ślin, które znosz ą wi ększe nawilgotnienie gleby. Na glebach tego kompleksu nale ży przewidzie ć przemienne u żytkowanie z ro ślinami pastewnymi (trawami, koniczyn ą i lucern ą ), oraz stosowa ć wi ęcej zasiewów jarych. S ą to gleby do ść żyzne, lecz o niedostatecznym stopniu kultury. Uprawa mechaniczna jest cz ęsto utrudniona przez nadmierne nawilgotnienie gleby i wymagaj ą zabiegów

17 zmierzaj ących do poprawy stosunków powietrzno - wodnych. Do 9-go kompleksu zbo żowo pastewnego słabego zaliczane s ą gleby lekkie, nadmiernie uwilgotnione, podobne do gleb kompleksów żytnich, tylko z uwagi na okresow ą podmokło ść wymagaj ą innego doboru ro ślin uprawnych. Gleby te najcz ęś ciej wyst ępuj ą w obni żeniach, gdzie okresowo poziom wód gruntowych jest zbyt wysoki, na których nale ży uprawia ć mieszanki zbo żowo - pastewne o ni ższych wymaganiach.

1.7. Użytki zielone. Użytki zielone w tej gminie wyst ępuj ą w dolinie Klukówki i jej dopływów. Do kompleksu tego zalicza si ę u żytki zielone wyst ępuj ące zarówno na glebach mineralnych i mułowo-torfowych, jak i na glebach torfowych i murszowych. W warunkach naturalnych zapewniaj ą dwa pokosy siana średniej jako ści. Pod wzgl ędem bonitacyjnym nale żą tu u żytki zielone klasy III i IV.

Wyst ępuj ące na terenie gminy u żytki zielone zaliczone s ą do kompleksu 2z (średniego) i 3z (słabego), cho ć przewa żaj ą u żytki zielone średnie. Łąki zaliczone do kompleksu 2z maj ą zwarte zadarnienie i daj ą plony traw o wysokiej jako ści paszowej. Stosunki wodne na u żytkach tego kompleksu s ą uregulowane w sposób zadowalaj ący systemem rowów otwartych.

Użytki zielone zaliczone do kompleksu 3z maj ą z zasady wadliwe stosunki wodne. Cz ęść z nich okresowo jest nadmiernie uwilgocona, a cz ęść z nich posiada stale za wysoki poziom wód gruntowych. Posiadaj ą one słabe zadarnienie z przewag ą traw o słabej warto ści paszowej.

1.8. Wody podziemne Na terenie gminy ujmowane s ą dwa poziomy u żytkowe wód podziemnych: czwartorz ędowy i trzeciorz ędowy. Wody poziomu czwartorz ędowego wyst ępuj ą na ró żnych gł ęboko ściach - od kilku do kilkudziesi ęciu metrów, jednak najcz ęś ciej do ść płytko (2 – 10m); mocno zró żnicowana jest ich zasobno ść (3 – 60 m 3/h – zasoby zatwierdzone) i jako ść , która na ogół wzrasta wraz z gł ęboko ści ą. Poziom trzeciorz ędowy, zwi ązany z piaskami oligoce ńskimi, ujmowany jest na gł ęboko ściach od 80 do ponad 100m p.p.t.; wydajno ść tego poziomu jest wy ższa i mniej zró żnicowana (18 – 66 m 3/h ), a jako ść wód bardzo dobra.

18

1.9. Wody powierzchniowe Gmina Le śna Podlaska pod wzgl ędem hydrologicznym nale ży do regionu podlaskiego; w cało ści le ży w dorzeczu Bugu. Odwodnienie przewa żaj ącej cz ęś ci terenu odbywa si ę w kierunku pd.-wsch., przez Klukówk ę do Krzny. Tylko pn.-wsch., naro żna cz ęść gminy, nale żą ca do zlewni Czy żówki, jest za jej po średnictwem odwadniana w kierunku pn.-wsch. do Bugu. Najwi ększ ą rzek ą jest Klukówka, przecinaj ąca gmin ę z pn.-zach., na pd.-wsch. na odcinku Klukowszczyzna – Witulin. Po drodze przyjmuje dwa lewostronne dopływy: Walim (najwi ększy dopływ Klukówki) – na terenie wsi Bukowice, oraz drugi – bezimienny potok spod Ossówki, (stanowi ący pd.-wsch. granic ę gminy) – w Witulinie. Wody powierzchniowe gminy reprezentuj ą jeszcze: Zalew Terebela (zespół dwóch sztucznych zbiorników), przy uj ściu potoku spod Ossówki, o pow. 40 ha i sie ć rowów melioracyjnych. Wody powierzchniowe pochodz ą głównie z opadów atmosferycznych; zmienno ść przepływów jest wi ęc bardzo du ża. W okresie roztopów wiosennych przepływy zwi ększaj ą si ę gwałtownie, lecz ju ż w czerwcu obserwuje si ę skrajnie niskie stany. W lecie, cz ęsto tak że w jesieni, wiele cieków wysycha zupełnie. Jest to obszar

1.10. Warunki klimatyczne Według podziału klimatycznego województwa Lubelskiego Zinkiewiczów teren gminy nale ży do Bialsko-Łukowskiej dziedziny klimatycznej. Nale ży do najchłodniejszych obszarów województwa lubelskiego. Na teren gminy docieraj ą wpływy ostrego klimatu kontynentalnego, co wyra ża si ę m.in. du żą rozpi ęto ści ą skrajnych temperatur rocznych (od +30 do -30° C) i niezbyt wysok ą sum ą opadów. Podstawowe dane klimatyczne dla gminy Le śna Podlaska podano poni żej: - okres wegetacji ro ślin - 205-210 dni; - pocz ątek okresu wegetacyjnego - 5-7 kwietnia; - koniec okresu wegetacyjnego - koniec pa ździernika; - początek prac polowych - pierwsza dekada kwietnia; - średni czas trwania zimy - 108-110 dni; - średnia liczba dni w roku z temperatur ą ujemn ą - 50-55; Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,2°C. N ajzimniejszym miesi ącem jest stycze ń o średniej temperaturze - 4,2°C, przy średniej zimy (grudzie ń-luty) -3,8°C. Miesi ącem najcieplejszym jest lipiec 18,°C, a średnia temperatura lata (czerwiec-sierpie ń)

19 wynosi 17,2°C. Amplituda temperatur ekstremalnych, zanotowana w latach 1951 - 1990, wyniosła 73,9°C (najni ższa -37,4°C w styczniu 1987, najwy ższa 36,5°C w lipcu 1959). Średnia pr ędko ść wiatru wynosi 3,5 m/s; przewa żaj ą wiatry z sektora zachodniego (pn.- zach., zach., pd.-zach.). Średnia roczna suma opadów wynosi około 550 mm (jedne z ni ższych w Polsce); najubo ższy w opady jest marzec - 25 mm i miesi ące zimowe (grudzie ń- luty) - 90 mm, za ś najobfitszy lipiec - 75 mm i miesi ące letnie (czerwiec-sierpie ń) - 215 mm (średnie z lat 1951 - 1990). Okres wegetacji trwa około 217 dni, a opady w tym okresie (kwiecie ń - pa ździernik) wynosz ą około 385 mm. Z hydrologicznego punktu widzenia temperatura powietrza jest bardzo wa żnym elementem klimatycznym, gdy ż limituje w głównej mierze warto ść wska źnika parowania terenowego. Ogólnie region ten charakteryzuje si ę średni ą roczn ą temperatur ą stycznia – 4,2 oC, średni ą temperatur ą lipca +18 oC, przy czym roczna amplituda temperatur wynosi 22,2 oC. Okres bez przymrozków wynosi 160 dni. Jedynie czerwiec, lipiec i sierpie ń s ą wolne od przymrozków. Ostatnie przymrozki wyst ępuj ą w kwietniu, bardzo rzadko w maju. Pierwsze pojawiaj ą si ę w pa ździerniku, rzadko we wrze śniu. Omówiona wy żej sytuacja termiczna ma charakter ogólny, gdy ż ulega ona pewnym modyfikacjom w zale żno ści od warunków lokalnych jak: rze źna terenu, gł ęboko ść zalegania wód gruntowych, rodzaj podło ża, szaty ro ślinnej. Najwi ększego zró żnicowania warunków termicznych na badanym terenie oczekiwa ć nale ży pomi ędzy dolinami i obni żeniami, a obszarami wyniesionymi o gł ębszym zaleganiu wód gruntowych. Najkorzystniejsze warunki termiczne i wietrzne b ędą posiadały obszary wysoczyzny. Obszary te pokryte s ą głównie utworami piaszczystymi charakteryzuj ącymi si ę mał ą pojemno ści ą ciepln ą, znacznymi dobowymi amplitudami temperatur w warstwie przygruntowej. Takie skoki temperatur s ą niekorzystne dla niektórych odmian ro ślin, nie maj ą natomiast znaczenia dla budownictwa mieszkaniowego. Najmniej korzystnymi warunkami termicznymi i wietrznymi charakteryzuj ą si ę doliny rzek i obni żenia terenu. Nara żone s ą one na wyst ępowanie wysokich dobowych amplitud temperatury w okresie lata oraz znacznych spadków temperatury zim ą. Na terenach tych obserwowane s ą przymrozki i mgły. Kompleksy le śne posiadaj ą specyficzne warunki klimatyczne, wpływaj ą tak że w znacznym stopniu korzystnie na warunki klimatyczne terenów bezpo średnio do nich przyległych. Wilgotno ść wzgl ędna powietrza jest elementem meteorologicznym, który z jednej strony wykazuje du żą zale żno ść od temperatury powietrza z drugiej za ś warunkuje odczuwalno ść temperatury przez organizmy żywe. Z bioklimatycznego punktu widzenia

20 nie s ą korzystne zbyt du że warto ści wilgotno ści wzgl ędnej zarówno przy temperaturach wysokich jaki przy niskich (uczucie duszno ści).

Wilgotno ść wzgl ędna ma charakter zbli żony do optymalnej w naszych szeroko ściach geograficznych i wynosi ca 80%. Wahania wynosz ą ok. 20%. Najwi ększe wilgotno ści przypadaj ą na okres zimy (XII – II) najni ższe na okres lata (IV – VIII).

Wysoko ść opadów na terenie gminy jest charakterystyczna dla nizinnej cz ęś ci województwa lubelskiego. Średnia roczna suma opadów wynosi ok. 550 mm. Najmniejszy poziom w przebiegu rocznych opadów zanotowano w marcu (25 mm), natomiast maksymalny poziom przypadał na lipiec (75 mm). Opady okresu wegetacyjnego tj. z okresu kwiecie ń – pa ździernik, bardzo wa żne z rolniczego punktu widzenia i wynosz ą 385 mm, co stanowi około 75% opadów rocznych.

Na rozpatrywanym terenie przewa żaj ą wiatry z południowego – zachodu SW (19,7 %) i południowego – wschodu SE (16,5 %). Najrzadziej wyst ępowały wiatry z północy N (4,3 %) i północnego –wschodu NE (5,2 %). Wiatry notowane w okresie zimowym charakteryzowały si ę najwi ększ ą pr ędko ści ą, z maksimum w styczniu wynosz ącym 3,7 m/s, za ś najmniejsz ą pr ędko ści ą odznaczały si ę wiatry okresu letniego, z minimum w lipcu i sierpniu 2,3 m/s.

1.11. Flora W rezerwacie „Chmielinne” spotyka si ę liczn ą grup ę gatunków ro ślin obj ętych ochron ą ścisł ą. Nale żą do nich: widłak wroniec, bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, parzydło le śne, listera jajowata, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały, gnie źnik le śny. Z gatunków rzadziej wyst ępuj ących stwierdzono takie jak: jaskier kaszubski, zdrojówka rutewkowata, kokorycz pusta, turzyca le śna i żankiel zwyczajny. Za gatunek specjalnej troski na terenie gminy należy uzna ć brzoz ę nisk ą oraz pomocnika baldaszkowatego, który znalazł si ę na li ście ro ślin zagro żonych na Lubelszczy źnie.

1.12. Fauna Ze wzgl ędu na przewag ę w gminie terenów o charakterze rolniczym, fauna zasiedlaj ąca ten obszar jest stosunkowo uboga. Stwierdzono tutaj przedstawicieli gatunków podlegaj ących ochronie gatunkowej: pa ź królowej, płomykówka, jerzyk, bocian

21 biały, srokosz, przepiórka, świergotek polny, pustułka, ryjówka aksamitna, rz ęsorek rzeczek oraz rzadka w tej cz ęś ci Polski orzesznica. Środowiska le śne znacznie wzbogacaj ą skład gatunkowy fauny. W rezerwacie „Chmielinne” wyst ępuj ą podlegaj ące ochronie prawnej jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec i zaskroniec oraz chronione gatunkowo mieniak stró żnik i winniczek, a tak że nieliczne w Polsce trzmielojad, kobuz, słonka, dzi ęcioł czarny, lerka czy kruk. Podobny wpływ na bogactwo gatunkowe ma równie ż sztuczny zbiornik w okolicach Witulina oraz dolina Klukówki. Stwierdzono tu wyst ępowanie nast ępuj ących gatunków ryb: śliz, koza, piskorz i ró żanka oraz płazów: żaba moczarowa, rzekotka drzewna, ropucha szara i traszka zwyczajna.

1.13. System przyrodniczy gminy Struktura przyrodnicza gminy przedstawia si ę w nast ępuj ący sposób:

− użytki rolne zajmuj ą 7 688 ha, co stanowi 78,7 % powierzchni gminy, z tego na grunty orne rzypada 5 909 ha, sady – 80 ha, ł ąki – 1 218 ha, pastwiska – 481 ha,

− lasy i zadrzewienia 1 497 ha (15,3 %),

− wody i nieu żytki 584 ha (6,0 %). Użytki orne w gminie to głównie wytworzone z piasków ró żnych typów genetycznych gleby bielicowe, rdzawe i brunatne kwa śne, rzadziej pseudobielicowe oraz brunatne wyługowane. W dolinie rzeki Klukówki przewa żaj ą gleby torfowe i murszowo-torfowe; wyst ępuj ą te ż czarne ziemie i mady. W śród gruntów ornych najwi ększy udział maj ą gleby IV-ej klasy bonitacyjnej (56,2%), a tak że V-ej (29,7%). W śród u żytków zielonych tak że przewa ża IV kl. bonitacyjna (59,4%), przy znacznym udziale V-ej (30,6%). Aż 95% powierzchni zajmuj ą kompleksy gleb żytnich: słaby (42%), dobry (30%), bardzo dobry (15%), i bardzo słaby (8%); pozostałe (5%) to kompleksy zbo żowo-pastewne. W u żytkach zielonych dominuje kompleks średni (ok. 80%); pozostałe (20%) to słaby i bardzo słaby. W strukturze przyrodniczej gminy wyró żni ć nale ży stosunkowo niski odsetek lasów i zadrzewie ń – 15,3 % (przy średniej lesisto ści województwa lubelskiego 21,8 %) oraz wysoki odsetek wód powierzchniowych.

22 III. OKRE ŚLENIE I OCENA SKUTKÓW ZMIAN W ŚRODOWISKU.

1. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA KRAJOWEGO I MI ĘDZYNARODOWEGO UWZGLEDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE

Mimo i ż Studium stanowi dokument o znaczeniu lokalnym, to przy jego sporz ądzaniu uwzgl ędniono cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu krajowym i mi ędzynarodowym, w szczególno ści dotycz ące : − utrzymania procesów ekologicznych i stabilno ści ekosystemów, ró żnorodno ści biologicznej, ci ągło ści istnienia gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów wraz z ich siedliskami oraz utrzymania i przywracania do wła ściwego stanu siedlisk przyrodniczych zgodnie z Ustaw ą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 nr 151 poz. 1220 z pó źn. zm.), ustaw ą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) oraz Programem ochrony środowiska dla Powiatu Bialskiego na lata 2010-2013 z perspektyw ą do roku 2017, Strategia Rozwoju Lokalnego Gminy Lesna Podlaska na lata 2008-2013, Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013, Polityk ą ekologiczn ą pa ństwa, Krajow ą strategi ą ochrony i umiarkowanego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej wraz z Programem działa ń – 2003; − ochrony wód powierzchniowych i podziemnych okre ślonych w przepisach szczegółowych, tj.: , Program Ochrony Środowiska województwa lubelskiego, ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2005 r., nr 239, poz. 2019 z pó źn. zm.), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr.72 poz 747 z pó źn.zm.) i Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (2003), Dyrektywa 96/62/EU z dnia 27 wrze śnia 1996 r. w sprawie jako ści powietrza, Dyrektywa 96/61/EC z 24 wrze śnia 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze ń, Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2000 r. ustanawiaj ącą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej; − ochrony powietrza okre ślonych w przepisach szczegółowych, tj.: Program Ochrony Środowiska województwa lubelskiego, Konwencja Wiede ńsk ą o ochronie warstwy ozonowej, sporz ądzonym w Wiedniu 22 marca 1985 r.,

23 Protokół Montrealski w sprawie substancji zubo żaj ących warstw ę ozonow ą, sporz ądzony w Montrealu 16 wrze śnia 1987 r. wraz z poprawkami londy ńskimi i poprawkami kopenhaskimi, Konwencja w sprawie zmian klimatu wraz z protokołem sporz ądzonym w Kyoto w dniach 1-10 grudnia 1997 r. − ochrony powierzchni ziemi, racjonalnego gospodarowania i zachowania wartości przyrodniczych okre ślonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.), Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 (Dz. U. z 2009 nr 151 poz. 1220 z pó źn. zm.) i Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005, nr 228, poz.1947 z pó źn. zm) oraz Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013 i Polityk ą ekologiczn ą pa ństwa na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014; − utrzymanie norm odno śnie jako ści gleb okre ślonych w przepisach szczegółowych, tj.: Ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 2004 r. nr 121, poz. 1266) i Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi (Dz.U. Nr 165, poz. 1359); − utrzymanie norm odno śnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku , okre ślonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) oraz Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007, nr 120, poz. 826); − prawidłowej gospodarki odpadami okre ślonej w przepisach szczegółowych, tj.: Ustawa 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 2007, nr 39, poz.251 z pó źn.zm), Program Ochrony Środowiska województwa lubelskiego, Studium gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011, Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku gminy Le śna Podlaska; − ochrony ł ączno ści ekologicznej - zachowania i kształtowania dro żno ści ekologiczno-przestrzennej zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego z 2002r., Programem wykonawczym do II polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2002 – 2010 i Ustaw ą o ochronie przyrody z 16 kwietnia;

24 ● zachowania proporcji pomi ędzy terenami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi zgodnie z Polityk ą ekologiczn ą pa ństwa na lata 2007 – 2010, Ustaw ą z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007, nr. 75, poz.493 oraz z 2008, nr 138, poz.865), Dyrektyw ą 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsi ęwzi ęcia publiczne i prywatne na środowisko; ● zrównowa żonego rozwoju nakre ślonego w Strategia Rozwoju Lokalnego Gminy Lesna Podlaska na lata 2008-2013 i Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego; − braku oddziaływa ń transgranicznych – zgodnie z Konwencj ą w sprawie transgranicznego przemieszczania zanieczyszcze ń na dalekie odległo ści, sporz ądzon ą w Genewie 13 listopada 1979 r., Protokołem do Konwencji z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległo ści, Konwencj ą o ocenach oddziaływania na środowisko w kontek ście transgranicznym, sporz ądzon ą w Espoo 25 lutego 1991 r. Na terenie obj ętym zmianami Studium nie wyst ępuj ą cenne elementy przyrody (ekosystemy, siedliska, gatunki, krajobrazy) o randze mi ędzynarodowej, czy chocia żby krajowej, dlatego te ż ocenie tej trudno odnie ść si ę do:

− Konwencji Krajobrazowej – Florencja 2000r;

− Konwencji Berne ńskiej o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk;

− Konwencji o ró żnorodno ści biologicznej Rio de Janeiro z 1992r;

− Konwencji o ochronie w ędrownych gatunków dzikich zwierz ąt - Bonn 1979r;

− Konwencji o obszarach wodno-błotnych maj ących znaczenie mi ędzynarodowe, zwłaszcza, jako środowisko życiowe ptactwa wodnego – Ramsar 1971r.

W skali gminy wyodrębnia si ę kilka zagro żeń i problemów ochrony środowiska:

1. przyj ęty kierunek rozwoju gminy, najkorzystniejszy z przestrzennego punktu widzenia, który nie stwarza realne zagro żenie dla dro żno ści lokalnego korytarza ekologicznego doliny rzeki Klukówka, nie mniej jednak niezwykle istotnym zadaniem zagospodarowania przestrzennego jest rygorystyczna ochrona doliny rzeki Klukówka przed zabudow ą kubaturow ą. 2. narastaj ąca presja urbanizacyjna - nale ży si ę liczy ć z coraz wi ększym ubytkiem powierzchni biologicznie czynnej. Jest to jednak naturalny proces

25 rozwojowy i je żeli post ępował b ędzie przy zachowaniu zasad zawartych w Studium, nie wpłynie w sposób istotny na stan środowiska. Problem polega na tym, aby wyznaczenie nowych terenów budowlanych wynikało z realnych potrzeb rozwojowych gminy przy uwzgl ędnieniu prognozy demograficznej i migracji. 3. mała wodno ść rzeki Klukówka, nieliczne płytkie zbiorniki wodne oraz słaba izolacyjno ść warstw przypowierzchniowych, czyni ą środowisko wodne bardzo wra żliwe na zanieczyszczenia. Dalsza działalno ść antropogeniczna powinna by ć podporz ądkowana rygorom ochronnym wód. Brak osłony biologicznej rzeki, neutralizuj ącej spływy substancji biogennych z pól, skutkowa ć b ędzie dalsz ą degradacj ą wód płyn ących. Sukcesy w porz ądkowaniu gospodarki wodno-ściekowej w znacznej mierze zale żeć będą od konsekwencji i tempa realizacji infrastruktury technicznej. 4. sukcesywnego tworzenia si ę gospodarstw o intensywnej produkcji ro ślinnej i zwierz ęcej. Restrukturyzacja rolnictwa jest procesem wyst ępuj ącym niezależnie od rozstrzygni ęć planistycznych. Sterowanie nimi le ży bardziej w sferze organizacyjnej ni ż planistycznej. Nale ży si ę obawia ć, i ż gospodarka rynkowa i pogo ń za rentowno ści ą produkcji rolnej, nie b ędzie sprzyja ć fitomelioracji i ekologizacji produkcji rolnej. Antidotum dla spodziewanych przekształce ń mo że by ć rozwój gospodarstw ekologicznych i agroturystyki. 5. narastaj ący problem hałasu. Dotyczy ć on b ędzie głównie projektowanej autostrady A2 i jej układu komunikacyjnego. Hałas jest jedynym parametrem środowiska przyrodniczego, który wykazuje tendencj ę wzrostow ą. Uci ąż liwo ści akustyczne, wynikaj ące z ruchu samochodowego na pozostałym obszarze gminy nie zagra żaj ą w sposób istotny mieszka ńcom, za wyj ątkiem miejscowo ści Ossówka przez któr ą przebiega droga wojewódzka nr 811 Sarnaki - Konstantynów gdzie prognozuje si ę wzrostu nat ęż enia ruchu tirów.

Istniej ącymi formami ochrony przyrody w obr ębie gminy Le śna Podlaska s ą:

1. Rezerwaty Chmielinne (1) Jest to rezerwat le śny o powierzchni 67,72 ha, utworzony rozporz ądzeniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 7

26 pa ździernika 1967 r. na terenie gminy Le śna Podlaska, w Le śnictwie Le śna, Nadle śnictwo Biała Podlaska. Obejmuje on kilka oddziałów le śnych, porastaj ących dno doliny Klukówki na południowy wschód od Leśnej Podlaskiej. Najwi ększ ą powierzchni ę zajmuje gr ąd subkontynentalny. Niewielkie wzniesienie na terenie rezerwatu porasta bor mieszany zło żony głownie z dębu szypułkowego i brzozy brodawkowatej. Na skłonie doliny wyst ępuje ł ęg wi ązowo-jesionowy, a na obszarach okresowo podmokłych – łęg jesionowo-olszowy z licznie wyst ępuj ącą czeremch ą. Zagł ębienia podmokłe w okresie wiosny i jesieni porasta ols porzeczkowy. Licznie wyst ępuj ą gatunki chronione, m.in.: widłak wroniec, orlik pospolity, bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, parzydło le śne, lilia złotogłów, listera jajowata, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały, podkolan zielonawy, gnie źnik le śny, smardz jadalny. Gatunki rzadkie to m.in.: jaskier kaszubski, zdrojówka rutewkowata, kokorycz pełna, świerz ąbek korzenny, Żankiel zwyczajny, szczyr trwały, czartawa po średnia, czartawa drobna, zerwa kłosowa, turzyca odległokłosa.

2. Pomniki przyrody : na terenie gminy Le śna podlaska znajduje si ę 25 pomników przyrody do których nale żą :

− dąb szypułkowy – obwód 575 cm i wysoko ść 24,0-26,0 m – zwyczajowa nazwa „D ąb Miło ści”, drzewo ro śnie w Le śnictwie Le śna, w uroczysku Kołowie ż,

− dąb szypułkowy – obwód 300 cm i wysoko ść 25,0 m – drzewo ro śnie w Le śnictwie Le śna, w uroczysku Kołowie ż,

− dęby szypułkowe szt. 2 – obwód 430 cm, 575 cm i wysoko ść 22,0-24,0 m – drzewa rosn ą w Le śnej Podlaskiej na terenie zało żenia klasztornego OO. Paulinów,

− dęby szypułkowe szt. 2 – obwód 358 cm, 425 cm i wysoko ść 28,0-30,0 m – drzewa rosn ą w Le śnej Podlaskiej na terenie zało żenia klasztornego OO. Paulinów,

− lipa drobnolistna, trójpniowa – obwód 190 – 250 cm i wysoko ść 28,0 m – drzewo ro śnie w południowej cz ęś ci zabytkowego parku w Droblinie,

− olsza czarna – obwód 590 cm i wysoko ść 30,0 m – drzewo składaj ące si ę z 8 pni ro śnie w zabytkowym parku Zespołu Szkół Rolniczych w Le śnej Podlaskiej,

− lipa drobnolistna – obwód 359 cm i wysoko ść 25,0 m – drzewo ro śnie w południowej cz ęś ci zabytkowego parku w Ludwinowie,

27 − lipa drobnolistna – obwód 505 cm i wysoko ść 28,0-30,0 m – drzewo ro śnie przy dawnym go ści ńcu prowadz ącym z zało żenia parkowego w Witulinie do kol. Witulin,

− lipa drobnolistna – obwód 390 cm i wysoko ść 30,0-32,0 m – drzewo ro śnie w północnej cz ęś ci zabytkowego parku w Nosowie,

− dąb szypułkowy – obwód 377 cm i wysoko ść 29,0 m – drzewo ro śnie w Le śnictwie Le śna, oddz. 278G,

− jesion wyniosły szt. 2 – obwód 317 i 320 cm– drzewa rosn ą w Le śnictwie Le śna, oddz. 278G,

− jesion wyniosły – obwód 350 cm i wysoko ść 22,0 m – drzewo ro śnie w pobli żu zabytkowego spichrza w Ludwinowie,

− jesion wyniosły – obwód 360 cm i wysoko ść 21,0 m – drzewo ro śnie w parku zabytkowym w Droblinie,

− lipa drobnolistna – obwód 360 cm i wysoko ść 18,0 m – drzewo ro śnie obok szkoły podstawowej na terenie parku zabytkowego w Droblinie,

− klon zwyczajny – obwód 335 cm i wysoko ść 20,0 m – drzewo ro śnie na terenie zabytkowego zało żenia klasztornego OO. Paulinów w Le śnej Podlaskiej,

− lipa drobnolistna – obwód 320 cm i wysoko ść 22,0 m – drzewo ro śnie na terenie zało żenia klasztornego OO. Paulinów w Le śnej Podlaskiej,

− kasztanowiec biały – obwód 300 cm i wysoko ść 18,0 m – drzewo ro śnie na terenie zało żenia klasztornego OO. Paulinów w Le śnej Podlaskiej,

− dąb szypułkowy – obwód 310 cm i wysoko ść 21,0 m – drzewo ro śnie na terenie zało żenia klasztornego OO. Paulinów w Le śnej Podlaskiej,

− dąb szypułkowy szt. 2 – obwód 290 i 305 cm i wysoko ść 22,0 m – drzewa rosn ą w Le śnictwie Le śna, w uroczysku Kołowie ż, oddz. 278D,

− dąb szypułkowy – obwód 387 cm i wysoko ść 24,0 m – drzewo ro śnie w Le śnictwie Le śna, w uroczysku Kołowie ż, oddz. 278L,

− jesion wyniosły – obwód 270 cm i wysoko ść 30,0 m – drzewo ro śnie w Le śnictwie Le śna, w uroczysku Kołowie ż, oddz. 278B,

− lipa drobnolistna – obwód 360 cm i wysoko ść 24,0 m – drzewo ro śnie na terenie parafii rzymsko-katolickiej w Bukowicach,

− lipa drobnolistna – obwód 408 cm i wysoko ść 24,0 m – drzewo ro śnie w Bukowicach, działka AWRSP nr 462/3,

− lipa drobnolistna – obwód 337 cm i wysoko ść 28,0 m – drzewo ro śnie za pałacem

28 na terenie parku zabytkowego w Nosowie,

− lipa drobnolistna – obwód 316 cm i wysoko ść 28,0 m – drzewo ro śnie w południowej cz ęś ci parku zabytkowego w Nosowie.

3. Użytki ekologiczne : 11 projektowanych obiektów. S ą to do ść zró żnicowane pod wzgl ędem wielko ściowym obiekty – od kilkuset metrów kwadratowych do kilku hektarów, których znaczenie polega na regulacji roli kr ąż enia wody, wyst ępowaniu rzadkich i chronionych gatunków flory i fauny, ostoi dzikiej flory i fauny wodno-błotnej.

2. OCENA ZNACZ ĄCYCH ODDZIAŁYWA Ń NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA

Przeznaczenie terenów pod planowane kierunki zagospodarowania b ędzie nieznacznie oddziaływa ć na poszczególne elementy środowiska. Pomimo bezpo średniego i stałego charakteru niektórych oddziaływań przy zastosowaniu nowoczesnych rozwi ąza ń technicznych przekroczenie standardów jako ści środowiska okre ślonych prawem jest mało prawdopodobne . Zmiana Studium zakazuje lokowania inwestycji, których uci ąż liwo ść wychodziłaby poza granice jej dysponenta cho ć przedsi ęwzi ęcia takie jak np. tereny usług, obiektów produkcyjnych czy realizacja infrastruktury i komunikacji mog ą (w zale żno ści od swych parametrów i zasi ęgu) nale żeć do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których sporz ądzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko mo że by ć konieczne (odn. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsi ęwzi ęciach mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko - Dz. U. Nr 213 poz.1397 i Rozporz ądzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska - Dz.U. Nr 217, poz.2141). Ponadto potencjalne skutki środowiskowe z racji tego, że generalnie jest to teren ju ż przekształcony, a projektowane przeznaczenie stanowi w wielu przypadkach kontynuacj ę czy uzupełnienie stanu istniej ącego, a tak że jest proekologiczne b ędą znikome. Studium ma charakter porz ądkuj ący istniej ące i przyszłe procesy zagospodarowania terenu. W poni ższych tabelach przedstawiono wst ępne, potencjalne oddziaływanie realizacji

29 wyznaczonych w Plan kierunków zagospodarowania, gdzie „+” oznacza wyst ępowanie oddziaływania (dodatkowo rozró żniono tu kolorystycznie charakter oddziaływa ń: kolorem zielonym oznaczono oddziaływania pozytywne, kolorem czerwonym negatywne, za ś żółtym oddziaływania takie, które mog ą przynie ść zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki), a „-” jego brak. Przeznaczenie terenu Rodzaj Czas Przestrze ń

REDNIE REDNIE Ś REDNIE REDNIE Ś REDNIOTERMINOWE REDNIOTERMINOWE BEZPO PO WTÓRNE SKUMULOWANE KRÓTKOTERMINOWE Ś DŁUGOTERMINOWE STAŁE CHWILOWE LOKALNE PONADLOKALNE Ludzie + + - + + - + + - + - Flora i fauna, ró żnorodno ść + + - - - - + + - + - biologiczna System przyrodniczy gminy ------+ + - Formy ochrony przyrody + + - - - + - + - + - Wody - + - - + - - - - + - Powietrze + + - - + + - - - + - Powierzchnia ziemi, gleby i + - - - + - - + + + - zasoby naturalne Klimat (w tym emisja hałasu i pól + + - + + + + - - + - elektromagnetycznych) Krajobraz + - - - - - + + - + - Zabytki i dobra materialne + + - - - - + + - + -

Realizacja ustale ń Planu Rodzaj Czas Przestrze ń

REDNIE REDNIE Ś REDNIE REDNIE Ś REDNIOTERMINOWE REDNIOTERMINOWE BEZPO PO WTÓRNE SKUMULOWANE KRÓTKOTERMINOWE Ś DŁUGOTERMINOWE STAŁE CHWILOWE LOKALNE PONADLOKALNE Ludzie - + ------+ + - Flora i fauna, + - - - + - - + + + - ró żnorodno ść biologiczna

30 System przyrodniczy ------gminy Formy ochrony przyrody ------+ + - Wody + + ------+ + - Powietrze + - - + + - - - + + - Powierzchnia ziemi, gleby i + - - + + - - - + + - zasoby naturalne Klimat (w tym emisja hałasu i pól + + - + + - - - + + - elektromagnetycznych) Krajobraz + ------+ + - Zabytki i dobra materialne ------

2.1. Zdrowie i życie ludzi Proponowane kierunki zagospodarowania terenu nie wprowadz ą dodatkowych zagro żeń dla zdrowia ludzi – Studium nie wprowadza nowych urz ądze ń emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne wymagaj ących stosowania stref ochronnych czy funkcji mog ących stanowi ć źródło powa żnych awarii (odn. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ści substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej -Dz. U. Nr 58, poz. 535, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów - Dz. U. 2003, nr 192, poz. 18830). Generalnie wprowadzone zmiany (np: wprowadzenie terenów usług, zabudowy mieszkalnej jednorodzinnej, projektowane dolesienia) wpłyn ą pozytywnie na jako ść istniej ących przestrzeni życia lokalnej społeczno ści i zaspokojenie jej potrzeb. Na terenach obj ętych zmianami Studium nie wyst ępuj ą równie ż stwierdzone ruchy osuwiskowe i wyznaczone tereny zagro żenia powodziowego (wody o przewy ższeniu 1%). Potencjalnym źródłem zagro żenia dla zdrowia ludzi mo że by ć zatem niepełna realizacja wytycznych Studium, dotycz ących zapewnienia odpowiedniej jako ści środowiska na opisywanym terenie. Stałym, pozytywnym oddziaływaniem ustale ń Studium b ędzie poprawa jako ści życia i przyrody, nowe miejsca pracy oraz dost ępno ść do nowych usług i przestrzeni o nowym standardzie zagospodarowania. Bezpo średni, ale krótkotrwały lub chwilowy charakter, mo że mie ć uci ąż liwo ść akustyczna zwi ązana z faz ą realizacji ustale ń Studium - głównie budowy obiektów

31 na poszczególnych działkach usługowo-mieszkaniowych, produkcyjno-składowych lub dostawy potrzebnych do ich pó źniejszego funkcjonowania towarów. W pó źniejszym etapie hałas emitowany te ż b ędzie podczas pracy niezb ędnych maszyn i urz ądze ń zwi ązanych np. z wydobyciem kopalin. Potencjalnym źródłem zagro żenia mo że by ć zatem niepełna realizacja wytycznych studialnych, dotycz ących zapewnienia odpowiedniej jako ści środowiska na opisywanym terenie. Oddziaływania na ludzi b ędą miały zatem głównie bezpo średni, pozytywny, skumulowany, długoterminowy i stały charakter o lokalnym zasi ęgu. Chwilowy, negatywny wpływ zwi ązany mo że by ć głównie z wypadkami i sytuacjami awaryjnymi.

2.2. Flora i fauna, ró żnorodno ść biologiczna

Struktura przestrzenna wprowadzonej zabudowy (w przewadze zagrodowo- mieszkaniowej, zabudowy jednorodzinnej, usług) nieznacznie zmieni stopie ń rozdrobnienia powierzchni biologicznie czynnej, a w skrajnych, pojedynczych przypadkach (w bezpo średnim s ąsiedztwie systemu przyrodniczego gminy) mo że minimalnie zaburzy ć dotychczasowe funkcjonowanie gatunków zwierz ąt i ro ślin, przekształcaj ąc ich siedliska i zmuszaj ąc do migracji (brak jest jednak dokładnych danych inwentaryzacyjnych stwierdzaj ących wyst ępowanie wa żnych gatunków chronionych w granicach wprowadzanych zmian. Pami ęta ć jednak nale ży, że Studium wprowadza zabudow ę w du żej mierze na zasadzie akceptacji stanu istniej ącego czy kontynuacji terenów i obiektów ju ż istniej ących. Pozytywnym aspektem jest wprowadzenie terenów zalesie ń i minimalnych powierzchni biologicznie czynnych danych terenów, co z kolei umo żliwi egzystencje wielu siedlisk i gatunków fauny. Brak jest te ż przesłanek, by prognozowa ć wprowadzanie znacz ąco negatywnych przedsi ęwzi ęć , czy generowanie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska (w my śl: Rozporz ądzenia RM z dnia 9 listopada 2010r o przedsi ęwzi ęciach mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko - Dz. U. Nr 213 poz.1397 i Rozporz ądzenia M Ś z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska). Wprowadzone zmiany Studium mog ą mie ć zarówno pozytywny, bezpo średni,

32 okresowy lub stały charakter, jak i w przypadku skrajnym stały, nieco gorszy wpływ na ró żnorodno ść i istniej ące siedliska.

2.3. System przyrodniczy

Generalnie tereny obj ęte zmianami Studium le żą poza elementami systemu przyrodniczego gminy Le śna Podlaska. Nie wprowadza si ę dodatkowych barier poprzecznych i rzeczny korytarz ekologiczny pozostaje dro żny. Ustalenia dokumentu planistycznego generalnie nie wpłyn ą znacz ąco na stan i funkcjonowanie PSG - oddziaływania te okre śla si ę jako neutralne (poza chwilowymi w skali funkcjonowania terenu zdarzeniami).

2.4. Formy ochrony przyrody

Rezerwat przyrody „Chmielinne”. Jest to rezerwat le śny o powierzchni 67,72 ha w cało ści poło żony na terenie gminy w Le śnictwie Le śna, Nadle śnictwo Biała Podlaska, obejmuj ący oddziały le śne: 283b,c, 284c-f, 285f, 286a-c, 287a-f. Został utworzony zarz ądzeniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 7.10.1967 r. Teren rezerwatu obejmuje szerok ą na tym odcinku dolin ę Klukówki. Najwi ększe powierzchnie zajmuje gr ąd subkontynentalny ró żnicuj ący si ę na dwa podzespoły: typowy i czy ść cowy. Na wierzchołku niewielkiego wyniesienia wyst ępuje bór mieszany z panuj ącym d ębem szypułkowym i brzoz ą brodawkowat ą. Na skłonach, w kierunku rzeki Klukówki, zasilanych przez wody przepływowe, wykształcił si ę ł ęg wi ązowo-jesionowy. Siedliska krótkotrwale zalewane, zajmuje ł ęg jesionowo-olszowy, który charakteryzuje masowe wyst ępowanie jesionu i czeremchy. W nieckowatych zagł ębieniach terenu, z utrzymuj ącą si ę podczas wiosny i jesieni wod ą, ro śnie ols porzeczkowy. Posiada on k ępkowo-dolinkow ą struktur ę dna lasu i zwi ązany z tym mozaikowaty układ ro ślinno ści. W rezerwacie wyst ępuje wiele gatunków chronionych: widłak wroniec, orlik pospolity, bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, parzydło le śne, lilia złotogłów, listera jajowata, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały, podkolan zielonawy, gnie źnik le śny oraz grzyb smardz jadalny. Ro śnie tu równie ż kilka gatunków rzadkich, takich jak: jaskier kaszubski, zdrojówka rutewkowata, kokorycz pełna, świerz ąbek korzenny, żonkiel zwyczajny, szczyr trwały, czartawa po średnia,

33 czartawa drobna, zerwa kłosowa i turzyca odległokłosa. W obr ębie rezerwatu przyrody nie planuje si ę zmian przeznaczenia terenu które mogły by znacz ąco oddziaływa ć na pogorszenie stanu środowiska. Studium b ędzie wiec miało głównie pozytywny charakter – oddziaływanie negatywne dotyczy ć mo że skrajnych, tymczasowych działa ń w skali lokalnej.

2.5. Wody

Przewidywane ograniczenie infiltracji wód opadowych na fragmentach uszczelnionych (ci ągi komunikacyjne, place parkingowe, składowe, magazynowe) nie b ędzie znacz ące dla u żytkowania lokalnych zasobów wód podziemnych. Docelowe obj ęcie całego obszaru opracowania zorganizowanym systemem zaopatrzenia w wod ę i odprowadzania ścieków sanitarnych powinno wystarczaj ąco ochroni ć przed negatywnymi skutkami ustale ń planistycznych na hydrosfer ę i zapobiec przekroczeniom okre ślonym w: Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 23.07.2008 w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20.08.2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzenie w ściekach przemysłowych do urz ądze ń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, Rozporz ądzenie Ministra zdrowia w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi. Istnieje ryzyko, że w wyniku prowadzenia prac budowlanych (wykopy) mo że nast ąpi ć zmiana stosunków wodnych, czy incydentalnych zanieczyszcze ń gruntu ale tylko w lokalnej skali i zale żeć to b ędzie od stosowanych technik in żynierskich. Oddziaływania te charakteryzowane s ą jako zarówno bezpo średnie jak i po średnie, o ró żnym rozkładzie czasowym, ale zawsze lokalnej skali.

2.6. Powietrze

W odniesieniu do budownictwa, czynnikami wpływaj ącymi na poziom emisji zanieczyszcze ń s ą: - rodzaj zasilenia w ciepło i rodzaj lokalnych źródeł ciepła;

34 - intensywno ść zabudowy; - rodzaj usług; - ilo ści i rodzaju dróg. Na skutek wprowadzenia nowej zabudowy mieszkaniowej, zagrodowej i usługowej przewidywane jest zwi ększenie rozmiarów emisji zanieczyszcze ń atmosfery (gazów ciepłowniczych, spalin, pyłów) wi ążą ce si ę z funkcjonowaniem nowych obiektów budowlanych, eksploatacyjnych oraz nat ęż eniem ruchu samochodowego. Powstanie pewna ilo ść (uzale żniona od ilo ści i rodzaju powstaj ących obiektów budowlanych) nowych źródeł emisji zanieczyszcze ń powietrza, a zatem stan jego czysto ści mo że w bardzo niewielkim stopniu pogorszy ć si ę w stosunku do stanu istniej ącego. Nie przewiduje si ę jednak a ż tak znacz ącego wzrostu ruchu samochodowego, a tereny le śne powinny niwelowa ć ewentualne, wymienione wy żej szkodliwe oddziaływania – nie powinno wi ęc doj ść do znacz ących przekrocze ń poziomów substancji okre ślonych w: Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrza, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu. W przypadku, gdy planowana inwestycja przebiega przez tereny otwarte wyst ępuj ą dobre warunki przemieszczania si ę mas powietrza i nie ma zagro żenia stagnacj ą oraz okresowego kumulowania zanieczyszcze ń na obszarach drogi. Wskazane jest równie ż stosowanie ekranów akustycznych wpływaj ących korzystnie na stan powietrza atmosferycznego wokół drogi (wskazane w miejscach zbli żenia drogi do zabudowa ń) – zanieczyszczenia nie rozprzestrzeniaj ą si ę na boki. Jednak że w sytuacji niekorzystnych warunków przewietrzania ekrany mog ą przyczynia ć si ę do stagnacji mas powietrza, a co za tym idzie do kumulacji zanieczyszcze ń, dlatego ich zastosowanie wymaga szczegółowych, bie żą cych bada ń i pomiarów w konkretnych, najbardziej zagro żonych miejscach pojawiania si ę nowego zagospodarowania. Negatywny wpływ na stan (zapylenie) powietrza mo że mie ć okresowa eksploatacja terenów kopalin, natomiast tereny przeznaczone do zalesienia s ą pozytywnym kierunkiem zagospodarowania w kontek ście oddziaływa ń na atmosfer ę. Będzie to zatem oddziaływanie bezpo średnie i średnioterminowe, jak te ż i chwilowe lub krótkoterminowe, ale nale żą ce do mało szkodliwych

35 (lokalnych).

2.7. Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne

Najwy ższ ą form ę degradacji środowiska przyrodniczego stanowi zabudowa techniczna, która nie tylko redukuje powierzchnie glebow ą, ale równie ż ogranicza wymian ę gazow ą i wodn ą mi ędzy atmosfer ą a pedosfer ą. Z analizy kierunków zagospodarowania przestrzennego Studium wynika, że skala ubytku powierzchni przyrodniczo-funkcjonalnej, z racji na zagospodarowanie zabudow ą zagrodow ą i mieszkaniowo-usługow ą, a tak że obiektami produkcyjno-składowymi i magazynowymi rekompensowana b ędzie powierzchniami lasów. Przekształcenia powierzchniowej warstwy ziemi zwi ązane b ędą z wykopami pod fundamenty domów i innych budynków oraz budow ą dróg dojazdowych czy miejsc parkingowych. Realizacja ustale ń Studium nie wymaga wielkoskalowych przemieszcze ń gruntu, czy jego wymiany (poza obszarem ewentualnymi terenami kopalin naturalnych). Najistotniejszym, negatywnym oddziaływaniem na gleby b ędzie ich bezpo średnie i stałe zajmowanie pod trwałe zainwestowanie budynkami mieszkalno-usługowo- produkcyjnymi. Zakładaj ąc zastosowanie wszystkich zasad ochrony środowiska wyznaczonych w Studium nie przewiduje si ę jednak znacz ących przekrocze ń okre ślonych w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi. Na obszarze obj ętym Studium nie przewiduje si ę generowania niebezpiecznych substancji i odpadów (poroz. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje si ę, że odpady nie s ą niebezpieczne, Rozporz ądzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska). Wpływy terenów obj ętych zmianami Studium na środowisko b ędą nale żeć zarówno do bezpo średnich, chwilowych, czy krótkotrwałych jak i stałych, ale zawsze o zasi ęgu jedynie lokalnym.

36 2.8. Klimat (w tym emisja hałasu i pól elektromagnetycznych)

Zaliczane do skumulowanych zmiany w klimacie lokalnym b ędą minimalne i nieodczuwalne dla człowieka i ogranicz ą si ę do praktycznie niezauwa żalnych zmian warunków termiczno - wilgotno ściowych i anemologicznych. Prognozuje si ę, zatem krótkoterminowe, minimalne (liczone w ułamkach stopnia) podwy ższenie temperatury powietrza na skutek emisji ciepła antropogenicznego, pochodz ącego ze spalania paliw stałych i ciekłych oraz przyrostu powierzchni sztucznych powoduj ących podwy ższenie temperatury radiacyjnej podło ża. Z tych samych powodów, proporcjonalnie zmniejszeniu ulegnie średnia dobowa i miesi ęczna wilgotno ść powietrza. W okresach du żego zachmurzenia i wzmo żonych opadów zmianie ulegn ą warunki przewietrzenia, a na skutek wzrostu szorstko ści podło ża i wprowadzeniu kubaturowych obiektów mieszkalno-usługowo-produkcyjnych osłabieniu ulec mo że pr ędko ść wiatru. Nieznaczny wzrost poziomu hałasu mo żna b ędzie prawdopodobnie zaobserwowa ć w fazie realizacji jak i eksploatacji w obr ębie ci ągów komunikacji towarzysz ących nowym inwestycjom i samych terenów usługowych, których działalno ść wymaga cz ęstych dostaw oraz np. terenów produkcyjnych, wykorzystuj ących emituj ące hałas urz ądzenia i maszyny, cho ć i tu pami ęta ć nale ży o obostrzeniach Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 w sprawie zasadniczych wymaga ń dla urz ądze ń u żywanych na zewn ątrz pomieszcze ń w zakresie emisji hałasu do środowiska. Uci ąż liwo ść hałasu wyst ąpi w przypadku lokalizacji usług z grupy tzw. ’hała śliwych’ (np.mechanika pojazdowa, stolarnie czy ślusarnie), ale maj ąc na uwadze zapis dotycz ący wykluczenia lokalizacji usług wykraczaj ących uci ąż liwo ści ą poza granice władania dysponentów poszczególnych obiektów nie przewiduje si ę przekrocze ń standardów okre ślonych Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Sumuj ąc oceni ć mo żna, że oddziaływania planowanego przeznaczenia terenu na szeroko poj ęty klimat b ędą miały zarówno bezpo średni, jak i po średni, okresowy i lokalny charakter.

37 2.9. Krajobraz

Oddziaływania w krajobrazie opisywanego obszaru polega ć b ędą na stałym przekształceniu terenów otwartych, w du żej mierze niezagospodarowanych na tereny zabudowane. Stałej i bezpo średniej poprawie krajobrazu słu ży sam fakt wytyczenia kierunków i zasad harmonijnego zagospodarowania fragmentów gminy. Ziele ń lasów wzbogaci krajobraz (w rozumieniu walorów wizualnych), natomiast zagospodarowanie dotychczas otwartych terenów obiektami i urz ądzeniami produkcyjnymi, rekreacyjnymi czy docelowo wydobywczymi, a tak że maksymalne wykorzystanie potencjalnych terenów zabudowanych (bez dbało ści o kubatur ę i form ę obiektów oraz zagospodarowanie poszczególnych działek) mo że te walory pogorszy ć. Mog ą to by ć zatem stałe, ale zarówno negatywne, jak i pozytywne oddziaływania realizacji ustale ń Studium na środowisko.

2.10. Zabytki i dobra materialne

Na obszarach obj ętych zmianami Studium wyst ępuj ą obszary i obiekty widniej ące na rejestrach i ewidencjach zabytków oraz stanowiska archeologiczne podlegaj ące ochronie konserwatorskiej - teren ten jest przedmiotem bezpo średniego zainteresowania konserwatorskiego Oceniaj ąc dobro materialne jako wszystkie środki, które mog ą by ć wykorzystane, bezpo średnio lub po średnio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich stwierdzi ć nale ży jednoznacznie, że zapisy projektu Studium słu żą ogólnemu rozwojowi fragmentów gminy, a wi ęc wzbogaceniu dóbr materialnych przy wykorzystaniu ju ż istniej ących (przez np. dog ęszczenie i rozbudow ę istniej ących terenów zabudowy i potrzebnej infrastruktury). Będą to wi ęc w przewadze po średnie, ale te ż i bezpo średnie pozytywne oddziaływania długotrwałe i stałe o zasi ęgu lokalnym.

3. OCENA ZNACZ ĄCYCH ODDZIAŁYWA Ń NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA

Przeznaczenie terenów pod planowane kierunki zagospodarowania b ędzie

38 nieznacznie oddziaływa ć na poszczególne elementy środowiska. Pomimo bezpo średniego i stałego charakteru niektórych oddziaływań przy zastosowaniu nowoczesnych rozwi ąza ń technicznych przekroczenie standardów jako ści środowiska okre ślonych prawem jest mało prawdopodobne . Zmiana Studium zakazuje lokowania inwestycji, których uci ąż liwo ść wychodziłaby poza granice jej dysponenta cho ć przedsi ęwzi ęcia takie jak np. tereny usług, obiektów produkcyjnych czy realizacja infrastruktury i komunikacji mog ą (w zale żno ści od swych parametrów i zasi ęgu) nale żeć do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których sporz ądzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko mo że by ć konieczne (odn. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsi ęwzi ęciach mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko - Dz. U. Nr 213 poz.1397 i Rozporz ądzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska - Dz.U. Nr 217, poz.2141). Ponadto potencjalne skutki środowiskowe z racji tego, że generalnie jest to teren ju ż przekształcony, a projektowane przeznaczenie stanowi w wielu przypadkach kontynuacj ę czy uzupełnienie stanu istniej ącego, a tak że jest proekologiczne b ędą znikome. Studium ma charakter porz ądkuj ący istniej ące i przyszłe procesy zagospodarowania terenu. W poni ższych tabelach przedstawiono wst ępne, potencjalne oddziaływanie realizacji wyznaczonych w Plan kierunków zagospodarowania, gdzie „+” oznacza wyst ępowanie oddziaływania (dodatkowo rozró żniono tu kolorystycznie charakter oddziaływa ń: kolorem zielonym oznaczono oddziaływania pozytywne, kolorem czerwonym negatywne, za ś żółtym oddziaływania takie, które mog ą przynie ść zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki), a „-” jego brak.

39 Rodzaj Czas Przestrze ń REDNIE REDNIE Ś REDNIE REDNIE Ś REDNIOTERMINOWE REDNIOTERMINOWE BEZPO PO WTÓRNE SKUMULOWANE KRÓTKOTERMINOWE Ś DŁUGOTERMINOWE STAŁE CHWILOWE LOKALNE PONADLOKALNE Ludzie + + - + + - + + - + - Flora i fauna, ró żnorodno ść + + - - - - + + - + - biologiczna System przyrodniczy gminy ------+ + - Formy ochrony przyrody + + - - - + - + - + - Wody - + - - + - - - - + - Powietrze + + - - + + - - - + - Powierzchnia ziemi, gleby i + - - - + - - + + + - zasoby naturalne Klimat (w tym emisja hałasu i pól + + - + + + + - - + - elektromagnetycznych) Krajobraz + - - - - - + + - + - Zabytki i dobra materialne + + - - - - + + - + -

Realizacja ustale ń Planu Rodzaj Czas Przestrze ń

REDNIE REDNIE Ś REDNIE REDNIE Ś REDNIOTERMINOWE REDNIOTERMINOWE BEZPO PO WTÓRNE SKUMULOWANE KRÓTKOTERMINOWE Ś DŁUGOTERMINOWE STAŁE CHWILOWE LOKALNE PONADLOKALNE Ludzie - + ------+ + - Flora i fauna, + - - - + - - + + + - ró żnorodno ść biologiczna System przyrodniczy ------gminy Formy ochrony przyrody ------+ + - Wody + + ------+ + - Powietrze + - - + + - - - + + - Powierzchnia ziemi, gleby i + - - + + - - - + + - zasoby naturalne Klimat (w tym emisja + + - + + - - - + + - hałasu i pól

40 elektromagnetycznych) Krajobraz + ------+ + - Zabytki i dobra materialne ------

3.1. Zdrowie i życie ludzi

Proponowane kierunki zagospodarowania terenu nie wprowadz ą dodatkowych zagro żeń dla zdrowia ludzi – Studium nie wprowadza nowych urz ądze ń emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne wymagaj ących stosowania stref ochronnych czy funkcji mog ących stanowi ć źródło powa żnych awarii (odn. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ści substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej -Dz. U. Nr 58, poz. 535, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów - Dz. U. 2003, nr 192, poz. 18830). Generalnie wprowadzone zmiany (np: wprowadzenie terenów usług, zabudowy mieszkalnej jednorodzinnej, projektowane dolesienia) wpłyn ą pozytywnie na jako ść istniej ących przestrzeni życia lokalnej społeczno ści i zaspokojenie jej potrzeb. Na terenach obj ętych zmianami Studium nie wyst ępuj ą równie ż stwierdzone ruchy osuwiskowe i wyznaczone tereny zagro żenia powodziowego (wody o przewy ższeniu 1%). Potencjalnym źródłem zagro żenia dla zdrowia ludzi mo że by ć zatem niepełna realizacja wytycznych Studium, dotycz ących zapewnienia odpowiedniej jako ści środowiska na opisywanym terenie. Stałym, pozytywnym oddziaływaniem ustale ń Studium b ędzie poprawa jako ści życia i przyrody, nowe miejsca pracy oraz dost ępno ść do nowych usług i przestrzeni o nowym standardzie zagospodarowania. Bezpo średni, ale krótkotrwały lub chwilowy charakter, mo że mie ć uci ąż liwo ść akustyczna zwi ązana z faz ą realizacji ustale ń Studium - głównie budowy obiektów na poszczególnych działkach usługowo-mieszkaniowych, produkcyjno-składowych lub dostawy potrzebnych do ich pó źniejszego funkcjonowania towarów. W pó źniejszym etapie hałas emitowany te ż b ędzie podczas pracy niezb ędnych maszyn i urz ądze ń zwi ązanych np. z wydobyciem kopalin. Potencjalnym źródłem zagro żenia mo że by ć zatem niepełna realizacja wytycznych

41 studialnych, dotycz ących zapewnienia odpowiedniej jako ści środowiska na opisywanym terenie. Oddziaływania na ludzi b ędą miały zatem głównie bezpo średni, pozytywny, skumulowany, długoterminowy i stały charakter o lokalnym zasi ęgu. Chwilowy, negatywny wpływ zwi ązany mo że by ć głównie z wypadkami i sytuacjami awaryjnymi.

3.2. Flora i fauna, ró żnorodno ść biologiczna

Struktura przestrzenna wprowadzonej zabudowy (w przewadze zagrodowo- mieszkaniowej, zabudowy jednorodzinnej, usług) nieznacznie zmieni stopie ń rozdrobnienia powierzchni biologicznie czynnej, a w skrajnych, pojedynczych przypadkach (w bezpo średnim s ąsiedztwie systemu przyrodniczego gminy) mo że minimalnie zaburzy ć dotychczasowe funkcjonowanie gatunków zwierz ąt i ro ślin, przekształcaj ąc ich siedliska i zmuszaj ąc do migracji (brak jest jednak dokładnych danych inwentaryzacyjnych stwierdzaj ących wyst ępowanie wa żnych gatunków chronionych w granicach wprowadzanych zmian. Pami ęta ć jednak nale ży, że Studium wprowadza zabudow ę w du żej mierze na zasadzie akceptacji stanu istniej ącego czy kontynuacji terenów i obiektów ju ż istniej ących. Pozytywnym aspektem jest wprowadzenie terenów zalesie ń i minimalnych powierzchni biologicznie czynnych danych terenów, co z kolei umo żliwi egzystencje wielu siedlisk i gatunków fauny. Brak jest te ż przesłanek, by prognozowa ć wprowadzanie znacz ąco negatywnych przedsi ęwzi ęć , czy generowanie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska (w my śl: Rozporz ądzenia RM z dnia 9 listopada 2010r o przedsi ęwzi ęciach mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko - Dz. U. Nr 213 poz.1397 i Rozporz ądzenia M Ś z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska). Wprowadzone zmiany Studium mog ą mie ć zarówno pozytywny, bezpo średni, okresowy lub stały charakter, jak i w przypadku skrajnym stały, nieco gorszy wpływ na ró żnorodno ść i istniej ące siedliska.

42

3.3. System przyrodniczy

Generalnie tereny obj ęte zmianami Studium le żą poza elementami systemu przyrodniczego gminy Le śna Podlaska. Nie wprowadza si ę dodatkowych barier poprzecznych i rzeczny korytarz ekologiczny pozostaje dro żny. Ustalenia dokumentu planistycznego generalnie nie wpłyn ą znacz ąco na stan i funkcjonowanie PSG - oddziaływania te okre śla si ę jako neutralne (poza chwilowymi w skali funkcjonowania terenu zdarzeniami).

3.3.1. Formy ochrony przyrody

Rezerwat przyrody „Chmielinne”. Jest to rezerwat leśny o powierzchni 67,72 ha w cało ści poło żony na terenie gminy w Le śnictwie Le śna, Nadle śnictwo Biała Podlaska, obejmuj ący oddziały le śne: 283b,c, 284c-f, 285f, 286a-c, 287a-f. Został utworzony zarz ądzeniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 7.10.1967 r. Teren rezerwatu obejmuje szerok ą na tym odcinku dolin ę Klukówki. Najwi ększe powierzchnie zajmuje gr ąd subkontynentalny ró żnicuj ący si ę na dwa podzespoły: typowy i czy ść cowy. Na wierzchołku niewielkiego wyniesienia wyst ępuje bór mieszany z panuj ącym d ębem szypułkowym i brzoz ą brodawkowat ą. Na skłonach, w kierunku rzeki Klukówki, zasilanych przez wody przepływowe, wykształcił si ę ł ęg wi ązowo-jesionowy. Siedliska krótkotrwale zalewane, zajmuje ł ęg jesionowo-olszowy, który charakteryzuje masowe wyst ępowanie jesionu i czeremchy. W nieckowatych zagł ębieniach terenu, z utrzymuj ącą si ę podczas wiosny i jesieni wod ą, ro śnie ols porzeczkowy. Posiada on k ępkowo-dolinkow ą struktur ę dna lasu i zwi ązany z tym mozaikowaty układ ro ślinno ści. W rezerwacie wyst ępuje wiele gatunków chronionych: widłak wroniec, orlik pospolity, bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, parzydło le śne, lilia złotogłów, listera jajowata, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały, podkolan zielonawy, gnie źnik le śny oraz grzyb smardz jadalny. Ro śnie tu równie ż kilka gatunków rzadkich, takich jak: jaskier kaszubski, zdrojówka rutewkowata, kokorycz pełna, świerz ąbek korzenny, żonkiel zwyczajny, szczyr trwały, czartawa po średnia, czartawa drobna, zerwa kłosowa i turzyca odległokłosa. W obr ębie rezerwatu

43 przyrody nie planuje si ę zmian przeznaczenia terenu które mogły by znacz ąco oddziaływa ć na pogorszenie stanu środowiska. Studium b ędzie wiec miało głównie pozytywny charakter – oddziaływanie negatywne dotyczy ć mo że skrajnych, tymczasowych działa ń w skali lokalnej.

3.4. Wody Przewidywane ograniczenie infiltracji wód opadowych na fragmentach uszczelnionych (ci ągi komunikacyjne, place parkingowe, składowe, magazynowe) nie b ędzie znacz ące dla u żytkowania lokalnych zasobów wód podziemnych. Docelowe objęcie całego obszaru opracowania zorganizowanym systemem zaopatrzenia w wod ę i odprowadzania ścieków sanitarnych powinno wystarczaj ąco ochroni ć przed negatywnymi skutkami ustale ń planistycznych na hydrosfer ę i zapobiec przekroczeniom okre ślonym w: Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 23.07.2008 w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20.08.2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzenie w ściekach przemysłowych do urz ądze ń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, Rozporz ądzenie Ministra zdrowia w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi. Istnieje ryzyko, że w wyniku prowadzenia prac budowlanych (wykopy) mo że nast ąpi ć zmiana stosunków wodnych, czy incydentalnych zanieczyszcze ń gruntu ale tylko w lokalnej skali i zale żeć to b ędzie od stosowanych technik in żynierskich. Oddziaływania te charakteryzowane s ą jako zarówno bezpo średnie jak i po średnie, o ró żnym rozkładzie czasowym, ale zawsze lokalnej skali.

3.5. Powietrze

W odniesieniu do budownictwa, czynnikami wpływaj ącymi na poziom emisji zanieczyszcze ń s ą: - rodzaj zasilenia w ciepło i rodzaj lokalnych źródeł ciepła; - intensywno ść zabudowy; - rodzaj usług;

44 - ilo ści i rodzaju dróg. Na skutek wprowadzenia nowej zabudowy mieszkaniowej, zagrodowej i usługowej przewidywane jest zwi ększenie rozmiarów emisji zanieczyszcze ń atmosfery (gazów ciepłowniczych, spalin, pyłów) wi ążą ce si ę z funkcjonowaniem nowych obiektów budowlanych, eksploatacyjnych oraz nat ęż eniem ruchu samochodowego. Powstanie pewna ilo ść (uzale żniona od ilo ści i rodzaju powstaj ących obiektów budowlanych) nowych źródeł emisji zanieczyszcze ń powietrza, a zatem stan jego czysto ści mo że w bardzo niewielkim stopniu pogorszy ć si ę w stosunku do stanu istniej ącego. Nie przewiduje si ę jednak a ż tak znacz ącego wzrostu ruchu samochodowego, a tereny le śne powinny niwelowa ć ewentualne, wymienione wy żej szkodliwe oddziaływania – nie powinno wi ęc doj ść do znacz ących przekrocze ń poziomów substancji okre ślonych w: Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrza, Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu. W przypadku, gdy planowana inwestycja przebiega przez tereny otwarte wyst ępuj ą dobre warunki przemieszczania si ę mas powietrza i nie ma zagro żenia stagnacj ą oraz okresowego kumulowania zanieczyszcze ń na obszarach drogi. Wskazane jest równie ż stosowanie ekranów akustycznych wpływaj ących korzystnie na stan powietrza atmosferycznego wokół drogi (wskazane w miejscach zbli żenia drogi do zabudowa ń) – zanieczyszczenia nie rozprzestrzeniaj ą si ę na boki. Jednak że w sytuacji niekorzystnych warunków przewietrzania ekrany mog ą przyczynia ć si ę do stagnacji mas powietrza, a co za tym idzie do kumulacji zanieczyszcze ń, dlatego ich zastosowanie wymaga szczegółowych, bie żą cych bada ń i pomiarów w konkretnych, najbardziej zagro żonych miejscach pojawiania si ę nowego zagospodarowania. Negatywny wpływ na stan (zapylenie) powietrza mo że mie ć okresowa eksploatacja terenów kopalin, natomiast tereny przeznaczone do zalesienia s ą pozytywnym kierunkiem zagospodarowania w kontek ście oddziaływa ń na atmosfer ę. Będzie to zatem oddziaływanie bezpo średnie i średnioterminowe, jak te ż i chwilowe lub krótkoterminowe, ale nale żą ce do mało szkodliwych (lokalnych).

45

3.6. Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne

Najwy ższ ą form ę degradacji środowiska przyrodniczego stanowi zabudowa techniczna, która nie tylko redukuje powierzchnie glebow ą, ale równie ż ogranicza wymian ę gazow ą i wodn ą mi ędzy atmosfer ą a pedosfer ą. Z analizy kierunków zagospodarowania przestrzennego Studium wynika, że skala ubytku powierzchni przyrodniczo-funkcjonalnej, z racji na zagospodarowanie zabudow ą zagrodow ą i mieszkaniowo-usługow ą, a tak że obiektami produkcyjno-składowymi i magazynowymi rekompensowana b ędzie powierzchniami lasów. Przekształcenia powierzchniowej warstwy ziemi zwi ązane b ędą z wykopami pod fundamenty domów i innych budynków oraz budow ą dróg dojazdowych czy miejsc parkingowych. Realizacja ustale ń Studium nie wymaga wielkoskalowych przemieszcze ń gruntu, czy jego wymiany (poza obszarem ewentualnymi terenami kopalin naturalnych). Najistotniejszym, negatywnym oddziaływaniem na gleby b ędzie ich bezpo średnie i stałe zajmowanie pod trwałe zainwestowanie budynkami mieszkalno-usługowo- produkcyjnymi. Zakładaj ąc zastosowanie wszystkich zasad ochrony środowiska wyznaczonych w Studium nie przewiduje si ę jednak znacz ących przekrocze ń okre ślonych w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi. Na obszarze obj ętym Studium nie przewiduje si ę generowania niebezpiecznych substancji i odpadów (poroz. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje si ę, że odpady nie s ą niebezpieczne, Rozporz ądzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska). Wpływy terenów obj ętych zmianami Studium na środowisko b ędą nale żeć zarówno do bezpo średnich, chwilowych, czy krótkotrwałych jak i stałych, ale zawsze o zasi ęgu jedynie lokalnym.

3.7. Klimat (w tym emisja hałasu i pól elektromagnetycznych)

Zaliczane do skumulowanych zmiany w klimacie lokalnym b ędą minimalne i nieodczuwalne dla człowieka i ogranicz ą si ę do praktycznie niezauwa żalnych zmian warunków termiczno - wilgotno ściowych i anemologicznych. Prognozuje si ę, zatem

46 krótkoterminowe, minimalne (liczone w ułamkach stopnia) podwy ższenie temperatury powietrza na skutek emisji ciepła antropogenicznego, pochodz ącego ze spalania paliw stałych i ciekłych oraz przyrostu powierzchni sztucznych powoduj ących podwy ższenie temperatury radiacyjnej podło ża. Z tych samych powodów, proporcjonalnie zmniejszeniu ulegnie średnia dobowa i miesi ęczna wilgotno ść powietrza. W okresach du żego zachmurzenia i wzmo żonych opadów zmianie ulegn ą warunki przewietrzenia, a na skutek wzrostu szorstko ści podło ża i wprowadzeniu kubaturowych obiektów mieszkalno-usługowo-produkcyjnych osłabieniu ulec mo że pr ędko ść wiatru. Nieznaczny wzrost poziomu hałasu mo żna b ędzie prawdopodobnie zaobserwowa ć w fazie realizacji jak i eksploatacji w obr ębie ci ągów komunikacji towarzysz ących nowym inwestycjom i samych terenów usługowych, których działalno ść wymaga cz ęstych dostaw oraz np. terenów produkcyjnych, wykorzystuj ących emituj ące hałas urz ądzenia i maszyny, cho ć i tu pami ęta ć nale ży o obostrzeniach Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 w sprawie zasadniczych wymaga ń dla urz ądze ń u żywanych na zewn ątrz pomieszcze ń w zakresie emisji hałasu do środowiska. Uci ąż liwo ść hałasu wyst ąpi w przypadku lokalizacji usług z grupy tzw. ’hała śliwych’ (np.mechanika pojazdowa, stolarnie czy ślusarnie), ale maj ąc na uwadze zapis dotycz ący wykluczenia lokalizacji usług wykraczaj ących uci ąż liwo ści ą poza granice władania dysponentów poszczególnych obiektów nie przewiduje si ę przekrocze ń standardów okre ślonych Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Sumuj ąc oceni ć mo żna, że oddziaływania planowanego przeznaczenia terenu na szeroko poj ęty klimat b ędą miały zarówno bezpo średni, jak i po średni, okresowy i lokalny charakter.

3.8. Krajobraz

Oddziaływania w krajobrazie opisywanego obszaru polega ć b ędą na stałym przekształceniu terenów otwartych, w du żej mierze niezagospodarowanych na tereny zabudowane. Stałej i bezpo średniej poprawie krajobrazu słu ży sam fakt wytyczenia kierunków i zasad harmonijnego zagospodarowania fragmentów gminy. Ziele ń lasów wzbogaci krajobraz (w rozumieniu walorów wizualnych), natomiast zagospodarowanie dotychczas otwartych terenów obiektami i urz ądzeniami

47 produkcyjnymi, rekreacyjnymi czy docelowo wydobywczymi, a tak że maksymalne wykorzystanie potencjalnych terenów zabudowanych (bez dbało ści o kubatur ę i form ę obiektów oraz zagospodarowanie poszczególnych działek) mo że te walory pogorszy ć. Mog ą to by ć zatem stałe, ale zarówno negatywne, jak i pozytywne oddziaływania realizacji ustale ń Studium na środowisko.

3.9. Zabytki i dobra materialne

Na obszarach obj ętych zmianami Studium wyst ępuj ą obszary i obiekty widniej ące na rejestrach i ewidencjach zabytków oraz stanowiska archeologiczne podlegaj ące ochronie konserwatorskiej - teren ten jest przedmiotem bezpo średniego zainteresowania konserwatorskiego Oceniaj ąc dobro materialne jako wszystkie środki, które mog ą by ć wykorzystane, bezpo średnio lub po średnio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich stwierdzi ć nale ży jednoznacznie, że zapisy projektu Studium słu żą ogólnemu rozwojowi fragmentów gminy, a wi ęc wzbogaceniu dóbr materialnych przy wykorzystaniu ju ż istniej ących (przez np. dog ęszczenie i rozbudow ę istniej ących terenów zabudowy i potrzebnej infrastruktury). Będą to wi ęc w przewadze po średnie, ale te ż i bezpo średnie pozytywne oddziaływania długotrwałe i stałe o zasi ęgu lokalnym.

IV. Podsumowanie.

Przyst ępuj ąc do prognozowania potencjalnych skutków realizacji ustale ń zmian studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Le śna Podlaska nale ży zastrzec, że wyst ępuj ą istotne czynniki utrudniaj ące formułowanie prognozy. Nale żą do nich: 1. stopie ń szczegółowo ści (wydzielenie stref funkcjonalnych) ustale ń studium pozwala na okre ślenie zagro żeń jedynie w stopniu szacunkowym, opisowym, 2. skutki okre ślonego sposobu zagospodarowania b ędą zale żne od zastosowania konkretnych rozwi ąza ń technologicznych, których nie da si ę przewidzie ć na etapie prac nad studium, 3. prognoza w istocie dotyczy poł ączonych skutków wielu potencjalnych przedsi ęwzi ęć ,

48 na które zezwala studium, ale czas ich realizacji i zastosowane technologie nie s ą wiadome. W tych warunkach prognoza mo że mie ć jedynie charakter szacunkowy, dostosowany do odczytanych intencji studium i stopnia szczegółowo ści ustale ń.

W niniejszych zmianach studium wydzielono nast ępuj ące strefy funkcjonalno - przestrzenne: 1. RO – tereny rolniczo osadnicze z usługami; 2. MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami; 3. MW - tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami; 4. PE - tereny kopalin naturalnych; 5. RL – tereny przeznaczone do zalesienia; Proponowane zapisy planistyczne generalnie sprzyjaj ą osi ągni ęciu zrównowa żonego rozwoju przestrzennego z poszanowaniem zasad ochrony środowiska przyrodniczego. Tereny wytypowane do zmiany przeznaczenia nie budzą zastrze żeń gdy ż nowe inwestycje powstan ą w s ąsiedztwie struktur miejskich o podobnym przeznaczeniu, chocia ż tereny obj ęte zmianami – to tereny które w dotychczas obowi ązuj ącym studium są w wi ększo ści nieu żytkami zielonymi, oraz terenami ł ąk i pastwisk. Podj ęta „Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Le śna Podlaska” wynika z potrzeby rozwoju terenów przewidzianych na budownictwo jednorodzinne, rozwój terenów rolniczo-osadniczych . Proponowane zapisy planistyczne generalnie sprzyjaj ą osi ągni ęciu zrównowa żonego rozwoju przestrzennego z poszanowaniem zasad środowiska przyrodniczego. Projektowana zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz rolniczo osadnicza została zlokalizowana w s ąsiedztwie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej oraz wzdłu ż głównych istniej ących ci ągów komunikacyjnych. S ąsiaduj ące z tymi terenami tereny komunikacji gminy Le śna Podlaska nie stanowi ą wi ększego zagro żenia dla środowiska. Zakłócenia akustyczne i emisja gazów z pojazdów komunikacyjnych nie przekraczaj ą dopuszczalnych warto ści st ęż eń substancji szkodliwych w powietrzu. Pozytywnie nale ży oceni ć zalecenia studium odno śnie ograniczonej ilo ści kondygnacji w zabudowie mieszkalnej oraz stopnia udziału powierzchni biologicznie czynnej w projektowanych inwestycjach. Na terenie całej gminy wprowadzono obowi ązek uporz ądkowania gospodarki

49 wodno-ściekowej, zakaz składowania odpadów stałych lub ciekłych oraz zakaz wytwarzania i składowania odpadów niebezpiecznych za wyj ątkiem wytwarzanych w gospodarstwach domowych.

Przeznaczenie terenu pod zmian ę zagospodarowania z jednej strony powoduje obiektywne koszty środowiskowe procesu urbanizacji, z drugiej jednak strony oceniany dokument obliguje do zagospodarowania terenu w nowym standardzie ekologicznym znacznie wy ższym ni ż ten, który prezentuje nieuregulowany prawem miejscowym stan istniej ący. Zapisy Studium i granice obszarów funkcyjnych są poprawne w odniesieniu do obowi ązków z zakresu ochrony środowiska, w tym ochrony przyrody i odpowiedniego kształtowania granicy polno-le śnej . W wyniku przeprowadzonych analiz i ocen stwierdza si ę, że zaprojektowane w Studium kierunki zagospodarowania b ędą miały w przewadze wpływ neutralny (brak wpływu, wpływ nieznacz ący) lub negatywny (rozumiany, jako oddziaływanie zauwa żalne, lecz nie powoduj ące naruszenia standardów środowiskowych). Nie przewiduje si ę oddziaływa ń znacz ąco negatywnych tj. powoduj ących zasadnicz ą zmian ę czy naruszenie okre ślonych prawem parametrów i standardów jako ści środowiska, zagro żenia dla liczebno ści i bioró żnorodno ści gatunków, istotnych bariery dla migracji, zagro żenia dla obszarów przyrodniczo cennych. Powy ższe stwierdzenia s ą uwarunkowane wypełnieniem wszystkich ustale ń Studium i zalece ń Prognozy. Zestawienie prognozowanych rodzajów oddziaływa ń zapisów Studium na środowisko przedstawia poni ższa tabela(rozdz.14 Prognozy). Nale ży nadmieni ć, że szacunkowy i opisowy charakter Prognozy wynika mi ędzy innymi z ogólnego charakteru zapisów Studium, które nie determinuj ą sztywno sposobu zagospodarowania terenu. Skutki okre ślonego sposobu zagospodarowania b ędą zale żne od zastosowania konkretnych rozwi ąza ń technologicznych, których nie da się przewidzie ć na etapie wyznaczania kierunków zagospodarowania przestrzennego obszaru. Prognoza dotyczy skumulowanych efektów, czy te ż wypadkowej skutków wielu potencjalnych, przyszłych przedsi ęwzi ęć , ale czas ich realizacji i zastosowane rozwi ązania nie są wiadome.

50 WYKAZ WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW Opracowania:

− Program ochrony środowiska dla powiatu bialskiego na lata 2010-2013 z perspektyw ą do roku 2017; − Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008-2011 z perspektyw ą do roku 2015; − Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2009r – WIO Ś, Lublin 2010r. ● Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008; ● Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002; ● Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009 - 2012 z perspektyw ą do roku 2016 – Warszawa 2008. ● Informacja o stanie lasów oraz o realizacji „Krajowego programu zwi ększania lesisto ści” W 2009 roku - Warszawa 2010 r.

Akty prawne: − Ustawa o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 pa ździernika 2008 (Dz. U. 2008, nr 199, poz. 1227 z pó źn.zm.). − Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. 2003, Nr 80, poz. 717 z pó źniejszymi zmianami). − Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008, Nr 25, poz. 150 z pó źniejszymi zmianami). ● Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z pó źniejszymi zmianami); − Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 nr 151 poz. 1220 z pó źn. zm). − Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. 2004, Nr 121, poz. 1266). − Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2005, Nr 239, poz 2019 z pó źniejszymi zmianami). − Ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (Dz. U. 2005, Nr 45, poz.345 z pó źniejszymi zmianami). − Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005, Nr 228, poz.1947 z pó źniejszymi zmianami). − Ustawa z 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 2007, Nr 39, poz.251 i nr 88 poz. 587 oraz z 2008 r., nr.138, poz.865). − Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr.72 poz. 747 z pó źn.zm.). − Ustawa z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007, nr. 75, poz.493 oraz z 2008, nr 138, poz.865). − Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz.493). − Ustawa z dnia 6 lipca 2001 o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U. Z 2001r, Nr 97 poz. 1051). − Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1563). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007. w sprawie dopuszczalnych poziomów

51 hałasu w środowisku (Dz. U. 2007, Nr 120, poz. 826). − Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymaga ń dla urz ądze ń u żywanych na zewn ątrz pomieszcze ń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz. U. Nr 263, poz.2202 z pó źn.zm). − Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsi ęwzi ęciach mog ących znacząco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. Nr 213 poz.1397); − Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ści substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003, Nr 192, poz. 1883). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20.08.2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162,poz.1008 ). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzenie w ściekach przemysłowych do urz ądze ń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (Dz. U. 2005, nr 233, poz. 1988). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2006r. nr 137, poz. 984). − Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001, nr 112, poz. 1206). − Rozporz ądzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003 r. w sprawie substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska (Dz. U. Nr 217, poz.2141). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje si ę, że odpady nie s ą niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008, nr 47, poz. 281). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 w sprawie warto ści odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 16, poz.87). − Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć bazy i stacje paliw płynnych, ruroci ągi przesyłowe dalekosi ęż ne słu żą ce do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U.2005, 243,2063 z p. zm.). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących ro ślin obj ętych ochron ą (Dz. U z 2004 r. Nr 137, poz. 984). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących grzybów obj ętych ochron ą (Dz. U z 2004 r. Nr 168, poz. 1765). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 28 wrze śnia 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359). − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działa ń naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz. U. Nr 103, poz.664). − Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialno ści za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom

52 wyrz ądzonym środowisku naturalnemu. − Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. − Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsi ęwzi ęcia publiczne i prywatne na środowisko. − Dyrektywa Rady Europy w sprawie ochrony dziko żyj ących ptaków (2009/147/EW). − Dyrektywa Rady Europy w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (92/43/EWG). − Dyrektywa powodziowa 2007/60/WE. − Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej wraz z Programem działa ń – 2003 – która jest przeło żeniem Konwencji o ró żnorodno ści biologicznej z 1992r (Rio de Janeiro). − Konwencji Berne ńskiej o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk. − Konwencja o ró żnorodno ści biologicznej z 1992r. − Konwencja o ochronie w ędrownych gatunków dzikich zwierz ąt - Bonn 1979 r. − Konwencja o obszarach wodno-błotnych maj ących znaczenie mi ędzynarodowe, zwłaszcza, jako środowisko życiowe ptactwa wodnego – Ramsar 1971. − Europejska Konwencja Krajobrazowa-Florencja 2000. − Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontek ście, transgranicznym z 1991r. (Konwencja z Espoo).

Opracował:

Henryk Doł ęgowski

Integraln ą cz ęś ci ą niniejszego tekstowego opracowania jest cz ęść graficzna: mapa – ocena oddziaływania na środowisko w skali 1:15000.

53