Akceptuje:

Nadleśniczy Nadleśnictwa Szubin Zatwierdzam

Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

Będziemy chronić Tylko to, co kochamy Będziemy kochać Tylko to, co rozumiemy Będziemy rozumieć Tylko to, co poznamy. Baba Dioum (Senegal)

str - 2 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

SPIS TREŚCI:

SPIS TREŚCI:______3

I. WPROWADZENIE. PODSTAWY PRAWNE „PROGRAMU EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA”______4

Ia. DEFINICJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ I LEŚNEJ______4

Ib. PODSTAWY PRAWNE „PROGRAMU EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA”______4

Ic. CELE EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA______5

IA. PODSUMOWANIE DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN ZA OKRES MINIONY.____6

II. USTALENIA KOMISJI PROGRAMU EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN._8

III. CHARAKTERYSTYKA NATURALNYCH WALORÓW EDUKACYJNYCH NADLEŚNICTWA.______10

IV. OBIEKTY EDUKACJI LEŚNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN.______15

V. OBIEKTY EDUKACJI PRZYRODNICZEJ INNYCH PODMIOTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA TERENIE

NADLEŚNICTWA SZUBIN.______16

VI. POTENCJALNI PARTNERZY W EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA.______16

VII. WYDAWNICTWA EDUKACYJNE O NADLEŚNICTWIE SZUBIN.______17

VIII. PLAN DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN.______18

IX. KRONIKA DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN.______20

str - 3 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

I. WPROWADZENIE. PODSTAWY PRAWNE „PROGRAMU EDUKACJI LEŚNEJ

SPOŁECZEŃSTWA”

Ia. DEFINICJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ I LEŚNEJ

„Edukacją nazywamy proces nauczania i wychowania, czyli celowe oddziaływanie na człowieka dla kształtowania jego świadomości. Jeżeli celem edukacji jest kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa (dzieci, młodzieży i dorosłych), to możemy mówić o edukacji ekologicznej. Gdy w procesie psychologiczno-pedagogicznym zajmujemy się wybranymi elementami środowiska, jakimi są ekosystemy leśne, to możemy mówić o edukacji leśnej. Edukacja leśna (nazywana również przyrodniczo-leśną, ekologiczno-leśną), jest składową częścią szeroko rozumianej edukacji ekologicznej.” Prof. Andrzej Grzywacz (2001)

Ib. PODSTAWY PRAWNE „PROGRAMU EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA”

DZIAŁALNOŚĆ EDUKACYJNA LASÓW PAŃSTWOWYCH OPIERA SIĘ O PONIŻEJ

WYMIENIONE AKTY PRAWNE:

Ustawa z dnia 28 września, 1991 r. o Lasach (z późniejszymi zmianami). „Polityka leśna państwa” (Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, marzec 1997 r.), Zarządzenie nr 57. Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 9 maja 2003r w sprawie wytycznych prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa w Lasach Państwowych wprowadzające w życie dokument o nazwie „Kierunki edukacji leśnej w Lasach Państwowych”. Edukacja leśna społeczeństwa jest jednym z ważnych zadań jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych. „Program edukacji leśnej społeczeństwa” tworzony jest na bazie wytycznych zawartych w Zarządzeniu nr 57 DGLP z 2003r.

Ic. CELE EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA

Ogólnym celem edukacji leśnej jest stałe podnoszenie poziomu świadomości społeczeństwa w odniesieniu do problemów jak i możliwych rozwiązań w dziedzinie ochrony i kształtowania szeroko rozumianych zasobów leśnych oraz zbudowanie podstaw w pełni świadomego i aktywnego uczestnictwa jednostek (dzieci, młodzieży i dorosłych) w ochronie ekosystemów leśnych, a także w mądrym, racjonalnym korzystaniu z wielorakich dóbr i pożytków, które dostarcza las.

W kontaktach ze społeczeństwem leśnicy wysuwają na pierwszy plan znaczenie lasów dla zdrowia i życia człowieka, pomyślnego rozwoju społeczeństwa oraz wskazywać na służebny

str - 4 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN charakter swojej pracy. Starają się przekonać społeczeństwo, że las jest w dobrych rękach, zarządzany fachowo i według najnowszych osiągnięć nauki, przy zachowaniu etycznych zasad w stosunku do przyrody. Lasy – dobro ogólnonarodowe nie są własnością leśników, a jedynie zarządzane przez nich, w imieniu całego społeczeństwa. Edukacja leśna powinna dostarczać rzetelnej wiedzy o ekosystemach leśnych, leśnictwie i ludziach lasu. Aby była skuteczna, musi przemawiać do wyobraźni, rozbudzać emocje oraz sumienie ekologiczne, wrażliwość na piękno i bogactwo lasów. Powinna kształtować umiejętności i chęci do stałego i konkretnego działania na rzecz środowiska leśnego. Efektem procesu nauczania i wychowania powinien być pozytywny i odpowiedzialny stosunek do przyrody, jako trwały element systemu wartości każdego człowieka. Stała i powszechna edukacja leśna ma na celu: 1. Upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy o środowisku leśnym oraz o wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarce leśnej. 2. Podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie racjonalnego i odpowiedzialnego korzystania z wszystkich funkcji lasu. 3. Budowanie zaufania społecznego do działalności zawodowej leśników. Cele edukacji leśnej są realizowane w oparciu o następujące treści: 1. Budowanie i funkcjonowanie ekosystemów leśnych. 2. Znaczenie lasu: ekologiczne, produkcyjne i społeczne. 3. Zagrożenia i ochrona lasów. 4. Ochrona przyrody. 5. Zadania leśników i leśnictwa.

IA. PODSUMOWANIE DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN ZA

OKRES MINIONY.

Działalność edukacyjna Nadleśnictwa Szubin prowadzona jest praktycznie od początku powstania Nadleśnictwa. Początkowo leśnicy przekazywali wiedzę o lesie i tajnikach natury przy okazji organizowanych przez nauczycieli wycieczek dzieci do lasu. Były to jednak spotkania okazjonalne organizowane np.: z racji pierwszego dnia wiosny lub z okazji dnia dziecka. Dopiero przyjęcie na początku lat dziewięćdziesiątych „Polityki ekologicznej państwa” spowodowało, ze leśnicy częściej zaczeli trafiać do szkół lub zapraszali młodzież do lasu wykorzystując przy prowadzenie lekcji walory terenowe swoich leśnictw. Z roku na rok rosną również statystyki związane z ilością przeprowadzanych zajęć oraz frekwencją uczestników.

str - 5 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

W minionym okresie pracownicy Nadleśnictwa brali udział w pogadankach organizowanych dla uczniów i kadry pedagogicznej o tematyce związanej z kulturą zachowania się w lesie, wiedzą ogólno – przyrodniczą, ekologicznymi aspektami gospodarki leśnej, gospodarką łowiecką, zasadami bezpiecznego poruszania się po terenach leśnych, zasadami ochrony i profilaktyki przeciwpożarowej oraz upowszechnianiem wiedzy w zakresie roślin i zwierząt chronionych. Pozytywne doświadczenia oraz duże zapotrzebowanie na tego typu działalność przyczyniły się do podjęcia decyzji o założeniu ścieżki przyrodniczo – dydaktycznej przy siedzibie Nadleśnictwa. Bogata w treści oferta ścieżki oraz usytuowanie w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Szubin sprawia, że ścieżka oprócz walorów edukacyjnych stanowi również punkt rekreacji pieszej i rowerowej. Opublikowano również wydawnictwo edukacyjne, które opisuje wszystkie trzy ścieżki edukacyjne Nadleśnictwa oraz stanowi uzupełnienie informacji jakie można znaleźć na tablicach edukacyjnych. Poza edukacją leśną prowadzoną przez leśników w lesie bądź podczas prelekcji w szkole Nadleśnictwo brało udział w różnego rodzaju formach zajęć edukacyjnych, takich jak konkursy i turnieje organizowane przez szkoły i szkolne kluby miłośników przyrody, organizowano „akcje sadzenia drzewek” oraz coroczne „akcje sprzątania świata”. Współdziałaliśmy również ze szkołami, które wyraziły zainteresowanie współpracą w ramach opracowanych przez siebie programów edukacyjnych. Na stałe w działalność edukacyjną Nadleśnictwa wpisany został organizowany corocznie od 2007 roku konkurs Nadleśnictwa pn.: „Leśne Impresje”. Zadaniem konkursu jest popularyzacja walorów przyrodniczych naszego regionu, rozpoznawanie gatunków roślin i zwierząt oraz dostrzeżenie piękna i różnorodności świata przyrody. Nadleśnictwo Szubin corocznie gości na Targach Turystyczno – Ogrodniczych w Minikowie jest również str - 6 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN współorganizatorem festynów gminnych, których celem jest propagowanie wśród lokalnej społeczności zasad bezpieczeństwa pożarowego na terenach leśnych, prezentacja walorów turystyczno – przyrodniczych oraz przybliżenie kultury łowieckiej. Nadleśnictwo współpracuje również ze szkołami wyższymi, umożliwiając prowadzenie badań związanych z pracami magisterskimi i doktoranckimi.

str - 7 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

II. USTALENIA KOMISJI PROGRAMU EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W

NADLEŚNICTWIE SZUBIN.

KOMISJA W SKŁADZIE: Tadeusz Chrzanowski – Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu Agnieszka Baczyńska – Zespół Szkół im. Powstańców Wielkopolskich w Rynarzewie Barbara Gwiazda – Szkoła Podstawowa w Kołaczkowie Sylwia Szweda - Samorządowe Przedszkole nr 3 w Szubinie Piotr Siuda – Nadleśnictwo Szubin Joanna Brzykcy – Nadleśnictwo Szubin - Przewodniczący Komisji

na posiedzeniu w dniu 14.06.2013 roku przyjęła poniższe założenia do Programu edukacji leśnej społeczeństwa w Nadleśnictwie Szubin.

1. Program edukacji leśnej, ze względu na istniejące zapotrzebowanie i infrastrukturę skierowany będzie przede wszystkim do dzieci, młodzieży i nauczycieli lokalnych szkół.

2. Edukacja leśna społeczeństwa prowadzona będzie na bazie naturalnych walorów przyrodniczych Nadleśnictwa w oparciu o istniejącą bazę edukacyjną. Za podstawowy obiekt edukacyjny należy przyjąć sam las.

3. Kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowania społeczeństwa wzajemnie powiązanymi kwestiami społecznymi, ekonomicznymi i ekologicznymi zwłaszcza w odniesieniu do gospodarki leśnej.

4. Udostępnianie lasów w zasięgu Nadleśnictwa Szubin na potrzeby edukacji leśnej społeczeństwa.

5. Istnieje potrzeba nawiązania szerszej współpracy z potencjalnymi partnerami w działaniach edukacyjnych Nadleśnictwa: szkołami, gminami, kołami zainteresowań ekologicznych i Zespołem Pałacowo – Parkowym w Lubostroniu.

str - 8 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN 6. Aby móc zaoferować zróżnicowane formy edukacji przyrodniczej należy nawiązać współpracę z nadleśnictwami sąsiednimi w celu wymiany informacji o istniejącej na ich terenie bazie i korzystanie z niej młodzieży z terenu naszego Nadleśnictwa.

7. Nadleśnictwo podtrzyma i rozszerzy swój udział i współuczestnictwo w imprezach, konkursach i akcjach organizowanych na terenie Nadleśnictwa Szubin, przez inne podmioty działające na polu edukacji ekologicznej.

8. W okresie wiosennym Nadleśnictwo utrzyma swą akcję prelekcji i pogadanek w szkołach o tematyce przeciwpożarowej i zasad zachowania się w lesie.

9. W okresie zimowym Nadleśnictwo utrzyma swą akcję dokarmiania zwierząt i prelekcji na temat ekologii zwierząt i tematyce łowieckiej, w której bierze udział młodzież szkolna.

10.Ponieważ gospodarka łowiecka jest stałym elementem szeroko pojętej gospodarki leśnej za wskazane byłoby włączenie kół łowieckich do programu edukacji leśnej społeczeństwa, poprzez prowadzenie pogadanek, spotkań z młodzieżą, organizowanie otwartych obchodów dnia Św. Huberta.

11. Edukacja leśna społeczeństwa będzie prowadzona również w oparciu o istniejące wydawnictwa o charakterze informacyjnym i edukacyjnym. Należy tę ofertę wzbogacać o nowe pozycje i aktualne treści.

12.Edukacja przyrodniczo – leśna powinna być wykorzystywana jako narzędzie w ochronie przyrody i środowiska.

13.Tworzenie nowych wzorców zachowań dzieci i młodzieży, kształtowanie postaw, wartości i przekonań społeczeństwa, uwzględniających troskę o jakość środowiska.

14.Oferta edukacyjna zostanie poszerzona o elementy nie związane bezpośrednio z przyrodą ale związane z terenami leśnymi a poszerzającymi wiedzę o historii regionu.

15.Uświadamianie wszystkim grupom społecznym obecnych i potencjalnych zagrożeń lasów oraz środowiska przyrodniczego.

str - 9 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN 16.Udział w spotkaniach w szkołach, na których przybliżona będzie tematyka leśna oraz praca leśnika.

17. Stworzenie ścieżki rowerowej na terenie obrębu Szubin.

III. CHARAKTERYSTYKA NATURALNYCH WALORÓW EDUKACYJNYCH NADLEŚNICTWA.

Nadleśnictwo Szubin jako jedno z 27 nadleśnictw, funkcjonuje w strukturach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Nadleśnictwo Szubin położone jest w województwie kujawsko – pomorskim, na terenie gmin: Bracin, Kcynia, Łabiszyn, Mrocza, Nakło, Sadki, Szubin, Żnin na obszarze – 25 231,47 ha (98,8%) oraz w województwie wielkopolskim na terenie gmin: Gołańcz, Wapno, Wyrzysk, Łobżenica na obszarze - 311,56 ha (1,2 %). Łączna powierzchnia Nadleśnictwa Szubin wynosi – 25 566,32 ha. Według obowiązującej rejonizacji przyrodniczo – leśnej Polski-2010 Nadleśnictwo Szubin jest położone w zasięgu III Krainy Wielkopolsko – Pomorskiej, w: Mezoregionach: Pojezierza Krajeńskiego Doliny Środkowej Noteci Kotliny Toruńsko - Płockiej Pojezierzy Wielkopolskich Podział na ww. dzielnice i regiony jest związany z budową geologiczną: w przeważającej części nadleśnictwa występują gleby bielicowe i rdzawe wytworzone na piaskach luźnych i słabogliniastych, na północnej części obrębu Samostrzel i na południu pozostałych dwóch obrębów przechodzą w gleby brunatne i płowe wytworzone w glinach i piaskach naglinowych. Doliny rzek i liczne obniżenia zajmują gleby torfowe, murszowe lub czarne ziemie. Taki układ

str - 10 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN gleb bezpośrednio odzwierciedla się w występujących na terenie Nadleśnictwa siedliskach leśnych. Administracyjnie Nadleśnictwo Szubin podzielone jest na 3 obręby leśne: Łabiszyn o lesistości 30.5%, Samostrzel o lesistości 14.5%, Szubin o lesistości 32.0%.

Niektóre dane dotyczące nadleśnictwa szubin

Średnia temperatura roczna 7,7° C

Długość okresu wegetacyjnego 215 dni

Średnia roczna opadów 522 mm

Przeciętna zasobność drzewostanów -170m³/ha:

Przeciętny wiek drzewostanów -51 lat

Przeciętny etat roczny w użytkowaniu rębnym -39886m³ grubizny netto rocznie

Przeciętny etat roczny w użytkowaniu przedrębnym -30845m³ grubizny netto rocznie

Przeciętne roczne pozyskanie -70731 m³

Przyrost bieżący roczny: -5,71 m3/ha

Liczba drzew doborowych : -22 sztuk

Wyłączone drzewostany nasienne: -14,51 ha

Drzewostany gospodarczo-nasienne: -440 ha

Odnowienia i zalesienia: średnio 245 ha/rok

OCHRONA LASU zdecydowanie polega na walce ze szkodnikami leśnymi ze świata owadów, jak również grzybów, a także polega na podejmowaniu działań zmierzających do podniesienia odporności biologicznej drzewostanów oraz ochronie przed szkodami wyrządzanymi przez jeleniowate.

Najgroźniejsze szkodniki owadzie w historii istnienia Nadleśnictwa to:

str - 11 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN strzygonia choinówka, która gradacyjnie występowała w latach : 1924/25, 1935/33, 1959, 2001, 2007 barczatka sosnówka-gradacje w latach 1932, 1970, 1994,2003, kornik drukarz-gradacja w roku 1947 brudnica mniszka gradacyjne występowanie w latach: 1936,1959,1978- 83,1994,2001,2003, 2012 boreczniki gradacyjne występowanie w latach :1961,1995, 2005, 2011.

Ze szkodników wtórnych najpoważniejszymi są: przypłaszczek granatek, ogłodek brzozowiec, opiętki oraz cetyniece, które wyrządziły w latach 90-tych (katastrofalnych susz) duże szkody w drzewostanach. Dużego znaczenia obecnie nabiera zjawisko zamierania jesionu we wszystkich stadiach rozwojowych spowodowane zespołem czynników stresowych o podłożu biotycznym i abiotycznym. Odporność biologiczna drzewostanów podnoszona jest poprzez zakładanie remiz dla ptaków i drobnych ssaków w ramach kompleksowo-ogniskowej metody ochrony lasu. Polega ona na stwarzaniu dobrych warunków do życia największym sprzymierzeńcom lasu jakimi są ptaki oraz pożyteczne owady.

OCHRONA PRZYRODY: na terenie Nadleśnictwa znajdują się trzy rezerwaty przyrody: Rezerwat „Borek”, o powierzchni 129,71 ha, znajduje się na terenie leśnictwa Borek w gminie Sadki. Stanowi on unikalny fragment naturalnego lasu łęgowego jesionowo- dębowo-olchowego z wieloma kilkusetletnimi pomnikowymi egzemplarzami dębu szypułkowego oraz licznymi chronionymi gatunkami runa leśnego. Celem ochrony jest las łęgowy jesionowo-wiązowy, łęg olchowy i grąd środkowoeuropejski. Jest to jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych województwa kujawsko-pomorskiego. Rezerwat „Grocholin”, o powierzchni 12,10 ha, znajduje się na terenie leśnictwie Laskownica. Ochronie podlega las łegowy jesionowo-olchowy i las grądowy. W zespole lasu łęgowego jesionowo-olchowego dominuje jesion wyniosły z domieszką olszy czarnej i lipy drobnolistnej. Rezerwat „Ostrów koło Pszczółczyna”, o powierzchni 16,80 ha w leśnictwie Pszczółczyn. Ochroną objęto tu fragment lasu liściastego o charakterze naturalnym, z dużym udziałem lipy szerokolistnej. Na uwagę zasługuje rosnący na terenie rezerwatu rzadki na niżu czosnek niedźwiedzi.

str - 12 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN Na terenie Nadleśnictwa znajdują się liczne pomniki przyrody ożywionej -głównie starych drzew takich jak: dęby, jesiony, sosny, lipy i wiązy w liczbie ponad 100 sztuk oraz 6 głazów narzutowych (2 głazy w leśnictwie Załachowo, 2 głazy w Leśnictwie Dębogóra oraz po jednym w leśnictwach Tur i Glinki).

Na terenie Nadleśnictwa Szubin znajdują się 44 obiekty, głównie grunty bagienne, stanowiące użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 75,85 ha. Część powierzchni Głaz w Leśnictwie Dębogóra Nadleśnictwa znajduje się w granicach obszarów chronionego krajobrazu. Obszar Chronionego Krajobrazu „Jezior Żędowskich” Obejmuje on ciąg jezior z największymi: Żędowskim, Sobiejuskim, Wąsowskim, Gąbińskim, Dobrylewskim. Powierzchnia obszaru wynosi 10 km2, w tym lasów 2,5 km2. Obszar Chronionego Krajobrazu „Jezior Żnińskich” niewielki jego fragment znajduje się w południowo – wschodniej części Nadleśnictwa. Powierzchnia całego obszaru wynosi 90,17 km2, w tym lasy 32 km2.

Atrakcyjność obszarów Nadleśnictwa podkreśla fakt, że część obrębu leśnego Samostrzel, około 856,20 ha w Dolinie Noteci, została zakwalifikowana do sieci ekologicznej NATURA 2000. W 2010 roku na listę nowych obszarów ”siedliskowych”, zgłoszonych przez Rząd Polski do Komisji Europejskiej włączono następujące obszary Nadleśnictwa: Lisi Kąt (194,78 ha), Łąki Trzęślicowe w Foluszu (230,32 ha), Ostoja Barcińsko-Gąsawska (1,11 ha), Równina Szubińsko-Łabiszyńska (253,30 ha), Solniska Szubińskie ()1,30 ha).

CIEKAWOSTKI PRZYRODNICZO-LEŚNE:

Na terenie Nadleśnictwa zinwentaryzowano 92 gatunki fauny prawnie chronionej. Sztandarowym gatunkiem gnieżdżącym się na naszym terenie jest bielik. Posiadamy siedem stanowisk z ustanowionymi strefami ochronnymi tego dostojnego ptaka. W 2010 i 2011 roku na terenie Nadleśnictwa zinwentaryzowano dwa stanowiska bociana czarnego, podlegające również ochronie strefowej. W lasach szubińskich występuje ponadto 18 gatunków flory prawnie chronionej, w tym 5 z Polskiej Czerwonej Księgi takich jak Brzoza niska (Betula humilis), Wierzba borówkolistna (Salix myrtilloides), Kokorycz drobna (Cordalis pumila), Starodub łąkowy (Anielica palustris), Ostnica Jana (Stipa Joannis). Stwierdzono występowanie bobrów, kormoranów, wydr, gęsi gęgawej, kani rudej, błotniaka stawowego, koloni lęgowych czapli siwej, miejsca gniazdowania żurawi.

INNE ATRAKCJE:

str - 13 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN Atrakcyjność obszaru określonego przez zasięg terytorialny Nadleśnictwa polega nie tylko na udostępnianiu lasów dla celów rekreacyjno-sportowych i edukacyjnych, zbioru owoców runa leśnego: jagód, grzybów, malin i jeżyn, ale też możliwości zwiedzania takich pereł architektury jak pałac w Lubostroniu czy późnoklasycystyczny, niszczejący obecnie pałac, w Samostrzelu oraz romantyczne ruiny zamku Sędziwoja w Szubinie. Na szczególną uwagę zasługuje wzorowany na pałacu Merliniego w Królikarni i na wzorach centralnych willi Palladnia, pałac w Lubostroniu wykonany na rzucie kwadratu z trzykondygnacyjną rotundą pośrodku, przykrytą kopułą na wysokim tamburze wznoszący się w otoczeniu 40 hektarowego parku zaprojektowanego przez znakomitego ówczesnego architekta ogrodów-Teicherta. Pałac w Lubostroniu Warto również zwrócić uwagę na Kościół świętego Wojciecha w Sadkach, którego historia sięga czasów panowania Bolesława Chrobrego w Polsce. Do naszych czasów zachował się barokowy wygląd wnętrza świątyni z licznymi zabytkami, z których szczególnie wymienić należy wizerunek ukrzyżowanego Chrystusa, który od pięciuset lat był w głównym ołtarzu klasztoru cystersów w Koronowie. Opat zakonu cystersów Stefan Chrząstowski w 1752 roku podarował tę figurę budującemu się kościołowi w Sadkach. Pałac w Samostrzelu Na stopień atrakcyjności turystycznej obszaru Nadleśnictwa, w stanie istniejącym, mają zasadniczy wpływ walory turystyczne, wynikające ze stanu środowiska przyrodniczego, a więc zwarte kompleksy leśne głównie na siedliskach borowych oraz jeziora, w które obfituje obręb leśny Łabiszyn. Wypoczynek stacjonarny skupia się w rejonie jeziora Wąsoskiego i jeziora Bagno w Kornelinie. Na naszym terenie istnieje ścieżka rowerowa przy ośrodku ZHP w Smerzynie o długości 17 km przebiegająca przez malownicze tereny leśnictwa Załachowo, a w fazie str - 14 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN tworzenia są ścieżki edukacyjne organizowane przez zespoły szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych w Szubinie i Samostrzelu. Różnorodność ekosystemów oraz dostępność kompleksów leśnych, praktycznie w okresie całego roku, bliskie położenie miast Bydgoszcz i miast gminnych, stanowi o dużej przydatności terenów Nadleśnictwa Szubin do prowadzenia edukacji. Wspomniana bliskość miast, a zatem i szkół stwarza potencjalne możliwości, znalezienia właściwych odbiorców i kształtowania właściwych postaw ekologicznych w młodym pokoleniu. W okresie wiosny i lata sporą część odbiorców edukacji leśnej stanowić mogą uczestnicy obozów, koloni, czy też dzieci pozostające w domu na terenie zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa.

IV. OBIEKTY EDUKACJI LEŚNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN.

1. Stałe punkty edukacji leśnej – szkoły pod chmurką – zielone klasy.

Położone na terenie Leśnictwa: Kowalewo, Studzienki, Nakło, Tur. Wyposażone w tablice, wiatę, ławki, miejsce na ognisko, Miejsca o dużym znaczeniu regionalnym Średnioroczna frekwencja ok. 500 osób

2. Sala konferencyjna nadleśnictwa.

Położona blisko miasta Szubin na terenie siedziby Nadleśnictwa, Wyposażona w sprzęt audiowizualny, tablice, bibliotekę - może służyć jako klasa, Jednorazowo mieści ok. 60 osób.

str - 15 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

V. OBIEKTY EDUKACJI PRZYRODNICZEJ INNYCH PODMIOTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA TERENIE NADLEŚNICTWA SZUBIN.

1. Ścieżka dydaktyczno – rowerowa przy ośrodku ZHP w Smerzynie, o długości 17 km. Przebiegająca przez malownicze tereny leśnictwa Załachowo. Przedstawiająca zagadnienia z zakresu; hodowli lasu, ochrony lasu, szkodnictwa leśnego, ochrony przyrody i ukształtowania geomorfologicznego terenu. Jedna z tablic znajdujących się na ścieżce (tablice powstały dzięki pomocy 2. Ścieżka konna stworzona przez pracowników Zespołu Nadleśnictwa) Pałacowego w Lubostroniu o długości ok. 3 km. Przebiegająca od miejscowości, w której znajdują się stajnie pałacowe Pturek do Pałacu w Lubostroniu. Przedstawiająca zagadnienia z zakresu; hodowli lasu, ochrony lasu, szkodnictwa leśnego, ochrony przyrody i Tablica informacyjna na trasie ukształtowania ścieżki geomorfologicznego terenu i ciekawostek z otoczenia 40 – hektarowego parku pałacowego.

VI. POTENCJALNI PARTNERZY W EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA.

Edukacja leśna społeczeństwa w Nadleśnictwie Szubin skierowana jest przede wszystkim do dzieci i młodzieży szkolnej, szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich, sporadycznie, jeśli zajdzie potrzeba do innych jednostek kształcących. Na tym polu dotychczasowa współpraca układa się bardzo dobrze, ponieważ nauczyciele doskonale orientują się w lukach i brakach programowych dotyczących edukacji leśnej młodzieży. Jednakże właściwym wydaje się szersza współpraca z pedagogami zajmującymi się edukacją przyrodniczą, owocem, której powinien być zarys programowy edukacji ekologicznej przeplatający się z edukacja leśną. Spotkania dzieci z mundurowym pracownikiem – leśnikiem zapadają na długo w pamięci dzieci, stosując i wykorzystując w większym zakresie socjotechniczne metody kształcenia

str - 16 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN młodego pokolenia, można liczyć na większy rozumny odbiór aplikowanej wiedzy oraz to, że zaszczepimy odrobinę zrozumienia do zjawisk zachodzących w ekosystemach leśnych naszej pracy oraz być może zaszczepimy pozytywny i odpowiedzialny stosunek do przyrody, jako trwały element systemu wartości każdego człowieka. Partnerem współpracującym z Nadleśnictwem na polu edukacji ekologiczno – leśnej jest Zespół Pałacowy w Lubostroniu, oferujący bogate możliwości form wypoczynku, łączącego relaks z edukacją. Kolejnym partnerem Nadleśnictwa Szubin powoli stają się gminy znajdujące się na terenie działalności administracyjnej. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym związanym z aktywnymi formami wypoczynku i relaksu, gminy coraz częściej zgłaszają się do nadleśnictwa z propozycjami nawiązania współpracy. Inni partnerzy w edukacji ekologicznej: Ośrodek Wypoczynkowy ZHP w Smerzynie, Koło Ekologiczne „EKOLUDEK” w Kołaczkowie, LOP w Bydgoszczy, Filia Szubińska Stowarzyszenia Ekologicznego w Barcinie, Lokalna prasa „Czas Nakielski”, „Powiat Nakielski”, „Pałuki” Zakład Poprawczy. Młodzieżowy Ośrodek Adaptacji Społecznej w Szubinie.

VII. WYDAWNICTWA EDUKACYJNE O NADLEŚNICTWIE SZUBIN.

Folder „Nadleśnictwo Szubin” (wersja dwujęzyczna) – Wydawnictwo „FOREST” 2011r. Kalendarze kieszonkowe i ścienne informujące o szkodnictwie leśnym – wydawane przez Wydawnictwo „PROFIL” Cykl broszur promujących walory Nadleśnictwa Szubin, Wydawnictwo PROFIL Folder „Ośrodek Hodowli Zwierzyny”, Wydawnictwo PROFIL

str - 17 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

VIII. OGÓLNY PLAN DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN.

1.Kontynuacja konkursu na temat lasu i leśnictwa pod nazwą „Leśne Impresje”.

2.Prowadzenie zajęć z młodzieżą w szkołach oraz w terenie.

3.Uczestnictwo w imprezach związanych z ekologią i ochroną przyrody – organizowanych przez szkoły oraz samorządy lokalne.

4. Współorganizowanie ze szkołami konkursów przyrodniczo – ekologicznych dla dzieci i młodzieży.

5. Regularnie aktualizowany dział dotyczący edukacji leśnej na stronie internetowej N-ctwa Szubin.

6. Utrzymanie i konserwacja istniejących obiektów edukacji leśnej.

7. Doposażenie w miarę potrzeb i możliwości finansowych nadleśnictwa istniejących obiektów służących edukacji.

8. Nadleśnictwo planuje stworzyć bazę edukacyjną wyposażoną w urządzenia edukacyjne , tablice dydaktyczne oraz drewnianą wiatę z miejscem na ognisko.

9. Organizowanie i pomoc w prowadzeniu edukacji ekologicznej w szkołach.

10. Udział pracowników Nadleśnictwa w organizowanych szkoleniach z zakresu edukacji ekologicznej i ochrony przyrody.

11. Dalsze doposażenie ogródków botanicznych przy szkołach.

12. Kontynuacje akcji „Sprzątanie świata” ze szczególnym utrwalaniem wartości „NIE ZAŚMIECAJMY ŚWIATA” i akcji „Dzień Ziemi” .

str - 18 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN 13. Kontynuacja wykorzystania stałych punktów edukacji ekologicznej w Zielonowie, Nakle, Turze i Studzienkach.

14. Współpraca ze szkołami w opracowaniu autorskich programów – lekcji edukacji ekologiczno – leśnej.

15. Współpraca z gminami na niwie edukacji ekologicznej.

16. Współpraca w szerszym zakresie z czasopismami lokalnymi.

17. Dalsze prowadzenie dokarmiania zwierząt i ptaków.

str - 19 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

IX. KRONIKA DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA SZUBIN.

Tabela 1. Formy edukacji leśnej realizowane przez nadleśnictwo i frekwencja w roku 2012.

OGÓŁEM: W TYM

FORMA EDUKACJI LICZBA DZIECI DZIECI SZKÓŁ LICZBA PRZEDSZKOL PODSTAWOW MŁODZIEŻ SZKÓŁ MŁODZIEŻ SZKÓŁ UCZESTNIK DOROŚLI ZAJĘĆ NE YCH GIMNAZJALNYCH ŚREDNICH ÓW

Lekcje terenowe, w tym na leśnej ścieżce edukacyjnej

Spotkania z leśnikami w szkołach

Prelekcje, pogadanki, wykłady poza szkołą

Konkursy

Akcje, imprezy okolicznościowe

Wystawy

Inne formy: a. b. c.

Tabela 2. Współpraca stała z innymi podmiotami w zakresie edukacji w roku 2012.

LICZBA WSPÓLNYCH IMPREZ, KONFERENCJI, PODMIOTY WSPÓŁPRACUJĄCE LICZBA JEDNOSTEK KONKURSÓW, WARSZTATÓW, AKCJI ITD. Szkoły Ośrodki Edukacji Ekologicznej Domy Kultury, muzea Organizacje pozarządowe

Media prasa

radio telewizja Kościoły

str - 20 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

Inne: a. b.

Tabela 3. Pracownicy nadleśnictwa prowadzący edukację leśną w roku 2012.

LP. STANOWISKO SŁUŻBOWE WYKSZTAŁCENIE STAŻ PRACY W LASACH PAŃSTWOWYCH

1. 2. 3. 4. 5.

6.

7.

8.

str - 21 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

str - 22 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

str - 23 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

str - 24 PROGRAM EDUKACJI LE ŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE SZUBIN

str - 25