Ubuntu. Oficjalny Podręcznik. Wydanie V

Idź do Ubuntu. Oficjalny podręcznik. Wydanie V • Spis treści • Przykładowy rozdział Autorzy: Benjamin Mako Hill, Matthew Helmke, Corey Burger • Skorowidz Tłumaczenie: Adam Bąk ISBN: 978-83-246-2955-8 Katalog książek Tytuł oryginału: The Official Ubuntu Book, (5th Edition) Format: B5, stron: 360

• Katalog online • Zamów drukowany katalog Sprawdź możliwości darmowego systemu operacyjnego! • Jakie zalety posiada system Ubuntu? Twój koszyk • Jak go zainstalować? • Jak przygotować serwer oparty o dystrybucję Ubuntu? Ubuntu to dystrybucja Linuksa, która odmieniła rynek systemów operacyjnych. Przemyślane zabiegi • Dodaj do koszyka marketingowe, łatwa instalacja, stabilność oraz szeroki wachlarz możliwości sprawiły, że system ten trafił do „zwykłych” użytkowników. Użytkowników, którym do tej pory nie śnił się system inny Cennik i informacje niż ten z Redmond. Dzięki funkcji LiveCD każdy z nich mógł się przekonać o zaletach Ubuntu bez konieczności usuwania dotychczas używanego systemu. Stąd droga do sukcesu była już prosta! • Zamów informacje W Twoje ręce oddajemy piąte wydanie książki poświęconej właśnie temu systemowi. Dzięki niej o nowościach będziesz mógł poznać od podstaw dystrybucję Ubuntu, jej funkcje, zalety, a także drobne niedociągnięcia. Dowiesz się, jak bezproblemowo przeprowadzić proces instalacji, skonfigurować • Zamów cennik system oraz stworzyć konta użytkowników. Ponadto zobaczysz, jakich narzędzi warto używać do korzystania z poczty elektronicznej oraz przeglądania stron internetowych. Nauczysz się konfigurować Czytelnia drukarki, współdzielić dane z innymi komputerami w sieci oraz korzystać z wiedzy społeczności użytkowników, którzy zawsze są chętni do pomocy! Książka ta stanowi idealne źródło informacji na temat systemu operacyjnego, który zdobył uznanie użytkowników na całym świecie. Dołącz do nich! • Fragmenty książek online • Historia oprogramowania z otwartym kodem źródłowym • Instalacja Ubuntu • Rodzaje dystrybucji Ubuntu • Graficzny interfejs użytkownika • Pakiet OpenOffice • Dostosowywanie wyglądu systemu Ubuntu • Odtwarzanie multimediów • Instalacja oprogramowania • Zarządzanie użytkownikami • Drukowanie • Serwer oparty o dystrybucję Ubuntu Kontakt • Nagrywanie płyt • Kubuntu - co to jest? • Dostępne komunikatory Helion SA ul. Kościuszki 1c Dołącz do społeczności używającej najpopularniejszej dystrybucji Linuksa! 44-100 Gliwice tel. 32 230 98 63 e-mail: [email protected] © Helion 1991–2011 Spis treci

Przedmowa do pierwszego wydania ...... 15

Wstp ...... 19

Podzikowania ...... 21

O autorach ...... 23

Wprowadzenie ...... 25

Rozdzia 1. Wprowadzenie do Ubuntu ...... 29 Dzika jazda ...... 30 Wolne oprogramowanie, oprogramowanie o otwartych ródach, GNU/Linux ...... 31 Wolne oprogramowanie i GNU ...... 31 Linux ...... 32 Oprogramowanie o otwartych ródach — open source ...... 33 Krótka historia Ubuntu ...... 34 Mark Shuttleworth ...... 35 Warthogs, czyli Guce ...... 36 Co oznacza Ubuntu? ...... 37 Utworzenie Canonical ...... 38 Czym jest Ubuntu? ...... 39 Czym jest dystrybucja? ...... 39 Ekosystem dystrybucji ...... 40 Debian i wszechwiat wolnego oprogramowania ...... 42 Spoeczno Ubuntu ...... 43 Cele i obietnice Ubuntu ...... 44 Zaoenia filozoficzne ...... 44 Kodeks Postpowania Ubuntu ...... 46 8 Spis treci

Cele techniczne ...... 48 Bd #1 ...... 50 Canonical i Fundacja Ubuntu ...... 51 Canonical Ltd...... 51 Usugi wiadczone przez Canonical oraz wsparcie techniczne ...... 52 Bazaar i Launchpad ...... 53 Fundacja Ubuntu ...... 54 Podprojekty Ubuntu, warianty i inne ...... 55 Podsumowanie ...... 56

Rozdzia 2. Instalacja Ubuntu ...... 57 Wybór odpowiedniej wersji Ubuntu ...... 58 Inne dystrybucje Ubuntu ...... 59 Czy to wci Ubuntu? ...... 60 Zdobywanie Ubuntu ...... 60 Nagrywanie pyty CD ...... 61 Instalacja z pyty desktop CD ...... 62 Wybór jzyka ...... 63 Lokalizacja ...... 64 Konfigurowanie ukadu klawiatury ...... 65 Miejsce na dysku ...... 66 Identyfikacja ...... 69 Przenosiny ...... 70 Czynnoci kocowe ...... 71 Instalacja z uyciem pyty alternate CD ...... 71 Twoje miejsce na wiecie ...... 71 Sprzt ...... 72 Nazwa serwera i strefa czasowa ...... 72 Tworzenie partycji ...... 73 Konfigurowanie konta uytkownika ...... 76 Koczenie instalacji ...... 76 Instalacja z pamici USB ...... 76 Instalacja z systemu Windows ...... 77 Podsumowanie ...... 78

Rozdzia 3. Uywanie Ubuntu na komputerach biurkowych ...... 79 Pierwsza przejadka z Ubuntu ...... 81 Uruchamianie aplikacji i wyszukiwanie ...... 82 Odnajdywanie plików i katalogów ...... 82 Konfigurowanie systemu ...... 83 Dodawanie kolejnych uytkowników ...... 84 Ikony dowiza ...... 85 Aplety ...... 86 Obszar powiadamiania ...... 87 Spis treci 9

Aplet Network Manager ...... 87 Zegar ...... 88 Pasek zada ...... 88 Wyczanie komputera i wylogowywanie uytkownika ...... 90 Uywanie aplikacji ...... 91 Przegldanie internetu za pomoc Firefoksa ...... 92 Tworzenie dokumentów za pomoc OpenOffice.org ...... 95 Komunikator Empathy, Gwibber i aplet powiadomie ...... 97 Ubuntu One ...... 97 Evolution — poczta elektroniczna i terminarz ...... 98 Zakadki i wybieranie plików ...... 103 Ubuntu w rónych jzykach ...... 104 Dostosowywanie wygldu systemu Ubuntu ...... 105 Zmiana ta pulpitu ...... 105 Zmiana motywu ...... 106 Konfigurowanie wygaszacza ekranu ...... 106 Zarzdzanie plikami ...... 107 Wybieranie, kopiowanie i przenoszenie plików oraz katalogów ...... 109 Uywanie panelu paska bocznego ...... 110 Zdalny dostp do plików za pomoc interfejsu graficznego ...... 111 Ubuntu i multimedia ...... 112 Instalowanie kodeków ...... 112 Odtwarzanie plików audio ...... 114 Odtwarzanie i zgrywanie pyt CD ...... 115 Kupowanie muzyki ...... 116 Zarzdzanie fotografiami ...... 116 Odtwarzanie plików wideo ...... 117 Edycja plików wideo ...... 119 Eksploracja Ubuntu ...... 119 Aktualizacja do nowego wydania ...... 126 Aktualizowanie systemu ...... 126 Podsumowanie ...... 128

Rozdzia 4. Nabywanie wikszej wprawy ...... 129 Dodawanie i usuwanie programów oraz pakietów ...... 130 Centrum oprogramowania Ubuntu ...... 130 Terminologia ...... 132 Zarzdzanie programami za pomoc Synaptica ...... 132 Aktualizowanie systemu ...... 135 Instalowanie aktualizacji ...... 136 Szczegóowe informacje o aktualizacjach ...... 136 Jak zainstalowa program, którego nie ma w repozytoriach? ...... 137 Zmiana ukadu menu ...... 138 Dodawanie kolejnych uytkowników ...... 139

10 Spis treci

Korzystanie z urzdze zewntrznych i mediów ...... 141 Uywanie pamici USB ...... 141 Nagrywanie pyt CD ...... 142 Uywanie stacji dyskietek ...... 142 Korzystanie z aparatów cyfrowych w Ubuntu ...... 143 Konfigurowanie drukarki w Ubuntu ...... 143 Gromadzenie informacji ...... 145 Uruchamianie kreatora konfiguracji ...... 145 Misja zakoczona ...... 147 Drukowanie zdalne ...... 147 Przechowywanie i organizacja plików w Linuksie ...... 148 Korzystanie z plików znajdujcych si na partycjach Windows ...... 150 Terminal ...... 151 Kopie zapasowe — strategie ...... 151 Wspópraca z Windows ...... 153 Uruchamianie aplikacji ...... 153 Podsumowanie ...... 154

Rozdzia 5. Serwer Ubuntu ...... 155 Czym jest Ubuntu Server? ...... 156 Instalowanie serwera Ubuntu ...... 158 Kilka sztuczek instalatora ...... 158 Partycjonowanie ...... 159 Historia RAID ...... 160 Zakadanie macierzy RAID ...... 162 Historia LVM ...... 164 Ustawianie LVM ...... 166 Szyfrowanie katalogu domowego i dobór oprogramowania ...... 168 Prawie gotowe — ale precz od konta root! ...... 169 Zarzdzanie pakietami w Ubuntu ...... 169 Archiwum Ubuntu ...... 170 róda i repozytoria APT ...... 170 dpkg ...... 171 Rczne instalowanie pakietu ...... 172 apt-get i apt-cache ...... 174 Aktualizacja wydania dystrybucji ...... 176 aptitude ...... 178 Sztuczki i kruczki ...... 179 Bezpieczestwo serwera Ubuntu ...... 180 Zarzdzanie kontami uytkowników ...... 181 Bezpieczestwo systemu plików ...... 182 Reglamentowanie zasobów systemowych ...... 183 Pliki dzienników systemowych ...... 184 Sowo o bezpieczestwie sieci ...... 185 Ostatnie sowa na temat bezpieczestwa ...... 186 Spis treci 11

Zaawansowane zagadnienia ...... 187 Wirtualizacja ...... 187 Replikacja dysków ...... 189 Przetwarzanie w chmurze ...... 190 Podsumowanie ...... 191

Rozdzia 6. Jeszcze wicej programów dla Ubuntu ...... 193 Tworzenie grafiki za pomoc programów GIMP i Inkscape ...... 194 GIMP ...... 194 Inkscape ...... 200 DTP i Scribus ...... 205 Bawic, uczy — uczc, bawi, czyli oprogramowanie edukacyjne ...... 209 Rzut oka w przyszo: GNOME Shell i Zeitgeist ...... 215 Szybciej, szybciej… GNOME Do i Docky ...... 220 Podsumowanie ...... 223

Rozdzia 7. Spoeczno Ubuntu ...... 225 Kanay ...... 227 Listy dystrybucyjne poczty elektronicznej ...... 227 IRC (Internet Relay Chat) ...... 229 Fora WWW ...... 231 Wiki ...... 232 Serwis Fridge ...... 234 Zjazdy i spdy programistów ...... 235 Konferencje uytkowników ...... 237 Planet Ubuntu ...... 238 Zespoy, procesy i nadzór ...... 238 Zespoy ...... 240 Reprezentacje spoecznoci lokalnych ...... 241 MOTU ...... 241 Rada Spoecznoci Ubuntu ...... 242 Rada Techniczna ...... 244 Samozwaczy askawy Doywotni Dyktator Ubuntu ...... 245 Ubunteros i czonkowie Ubuntu ...... 245 Jak si przyczy? ...... 246 Ordownictwo ...... 247 Wsparcie ...... 247 Pomysy i propozycje ...... 247 Dokumentacja ...... 248 Oprawa ...... 248 Tumaczenia i lokalizacje ...... 248 Zapewnianie jakoci ...... 249 Programowanie i przygotowywanie pakietów ...... 249 Podsumowanie ...... 250

12 Spis treci

Rozdzia 8. Kubuntu ...... 251 Wprowadzenie do Kubuntu ...... 252 Historia KDE ...... 253 Historia Kubuntu ...... 254 Instalowanie Kubuntu ...... 255 Gdzie znale Kubuntu? ...... 255 Czy mona zamieni zainstalowane ju Ubuntu w Kubuntu? ...... 255 Instalowanie Kubuntu z pyty Desktop CD ...... 256 Poruszanie si po Kubuntu ...... 259 Wyczanie komputera i koczenie sesji ...... 261 Korzystanie z sudo zamiast z konta superuytkownika ...... 261 Dostosowywanie Kubuntu ...... 262 Dostosowywanie Plasmy ...... 262 GHNS, czyli dostawa towaru ...... 264 Administrowanie systemem ...... 264 Instalowanie nowych pakietów ...... 265 Zarzdzanie repozytoriami ...... 268 Uaktualnianie Kubuntu ...... 269 Jak dba o aktualno systemu? ...... 269 Ustawienia systemowe ...... 269 Wygld ...... 270 Osobiste ...... 271 Sie i poczenia ...... 271 Administracja systemu ...... 271 Dodawaj i usuwaj oprogramowanie ...... 272 Konfiguracja drukarki ...... 272 Zakadka Zaawansowane ...... 272 Zaawansowane ustawienia uytkownika ...... 273 System ...... 275 Zarzdzanie plikami w Kubuntu ...... 277 Wprowadzenie do Dolphina ...... 277 Zmiany w strukturze systemu plików ...... 278 Wprowadzenie do Konquerora ...... 278 Dostp do partycji systemu Windows ...... 280 Dostp do napdów USB ...... 280 Zarzdzanie zbiorami muzycznymi ...... 280 Popularne aplikacje ...... 281 OpenOffice.org ...... 281 Przegldanie WWW za pomoc Konquerora ...... 282 Przegldanie WWW za pomoc Firefoksa ...... 283 Nagrywanie pyt CD (z muzyk i danymi) ...... 284 Komunikatory internetowe ...... 286 IRC ...... 286 Kontact ...... 287 Spis treci 13

Tryb kiosku ...... 290 Wycieczka po krainie Kubuntu ...... 291 Sztuczki i kruczki ...... 293 Szukanie pomocy i wspópraca ze spoecznoci ...... 294 Szukanie pomocy ...... 294 Wspópraca ze spoecznoci ...... 295 Podsumowanie ...... 295

Rozdzia 9. Wydanie dla netbooków ...... 297 Instalacja na netbooku ...... 298 Uywanie Launchera ...... 300 Uywanie Launchera 2D ...... 300 Lista otwartych okien ...... 303 Maksymalizowanie okien ...... 304 Z powrotem do standardowego Ubuntu ...... 305 Programy, które ulepsz Twój netbook ...... 305 Cheese ...... 306 FBReader ...... 306 Cellwriter ...... 307 Xournal ...... 308 Rónice w porównaniu z wersj dla komputerów biurkowych ...... 308 Pulpity wirtualne ...... 309 Podsumowanie ...... 309

Rozdzia 10. Projekty Ubuntu ...... 311 Warianty oficjalne ...... 312 Kubuntu ...... 312 Edubuntu ...... 313 Ubuntu Server ...... 315 Inne warianty ...... 315 Xubuntu ...... 315 Ubuntu Studio ...... 316 Mythbuntu ...... 316 Inne dystrybucje ...... 317 Guadalinex ...... 317 gNewSense ...... 318 Linux Mint ...... 318 Lubuntu ...... 319 Launchpad ...... 319 Soyuz ...... 320 Tumaczenia w Launchpadzie ...... 321 Bdy a Launchpad ...... 322 Launchpad Blueprint Tracker ...... 323 Launchpad Answers ...... 323

14 Spis treci

Inne komponenty infrastruktury ...... 324 Bazaar ...... 324 Launchpad Ground Control ...... 325 Podsumowanie ...... 325

Rozdzia 11. Forum Ubuntu — wprowadzenie ...... 327 Czym jest forum Ubuntu? ...... 328 Historia forum Ubuntu w skrócie ...... 328 Jak mona si wczy? ...... 329 Pytania, tematy, rozmowy ...... 333 Kluczowe osoby na forum ...... 334 Ciekawostki ...... 335 Fundamenty forum Ubuntu ...... 336 Podsumowanie ...... 336

Dodatek A Witamy w wierszu polece ...... 337 Uruchamianie terminala ...... 337 Zaczynamy ...... 338 Tworzenie potoków ...... 339 Wykonywanie polece z uprawnieniami superuytkownika ...... 340 Uzyskiwanie pomocy ...... 341 Poruszanie si po systemie plików ...... 341 Manipulowanie plikami i katalogami ...... 342 Polecenia informacji o systemie ...... 343 Przeszukiwanie i edytowanie plików tekstowych ...... 344 Obsuga kont uytkowników i grup ...... 345 Pomoc w wierszu polece ...... 346 Przeszukiwanie stron dokumentacji systemowej ...... 347 Stosowanie symboli wieloznacznych ...... 347 Uruchamianie wielu polece ...... 348 Uruchamianie sekwencyjne ...... 348 Zarzdzanie terminalem za pomoc narzdzia byobu ...... 349 Uywanie byobu w terminalu GNOME ...... 350 Zaawansowane zastosowania wiersza polece ...... 350

Skorowidz ...... 351 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Dodawanie i usuwanie programów oraz pakietów Aktualizowanie systemu Dodawanie kolejnych uytkowników Korzystanie z urzdze zewntrznych i mediów Konfigurowanie drukarki w Ubuntu Przechowywanie plików w Linuksie i ich organizacja Terminal Kopie zapasowe — strategia Wspópraca z Windows Podsumowanie 130 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

JAK JU MONA BYO SI PRZEKONA, Ubuntu jest stosunkowo prosty w konfiguracji i codziennym uytku. Z upywem czasu uytkownicy zwykle chc zmieni dostpny zestaw oprogramowania; eksperymentowa z innymi aplikacjami dostpnymi w systemie, zamontowa nowe urzdzenia, na przykad drukarki, i zacz ich uywa, uzyska dostp do zdalnych serwerów, wypróbowa synny (ale czasem i gronie brzmicy) terminal, a moe nawet uruchomi programy z Windows. W Ubuntu po- wysze cele mona osign na wiele sposobów. S one nieco bardziej skomplikowane, anieli tematy omówione w poprzednich rozdziaach, ale spoeczno Ubuntu nieustannie próbuje uczyni je tak prostymi, jak to tylko moliwe, a ten rozdzia moe by pocztkiem nowej przygody.

Dodawanie i usuwanie programów oraz pakietów

Chocia Ubuntu domylnie zawiera zestaw oprogramowania, którego uytkownicy potrzebuj, czasem pojawia si konieczno zainstalowania dodatkowych aplikacji, na przykad programu do DTP czy po prostu gry. Najprostszym sposobem na ich dodanie jest uycie Centrum oprogramowania Ubuntu, które — cho niezwykle proste w uyciu — ma jednak kilka ogranicze. Poniej opisano równie dodatkowe sposoby instalacji oprogramowania. Programy do dodawania i usuwania aplikacji s ze sob powizane, zatem mona wykorzystywa je zamiennie lub czy ich dziaanie.

Centrum oprogramowania Ubuntu

Podobnie jak inne narzdzia opisane dalej, Centrum oprogramowania Ubuntu in- staluje pakiety z internetowych repozytoriów Ubuntu.

Aby uruchomi Centrum oprogramowania Ubuntu, wystarczy klikn odpowiedni pozycj w menu Programy. Podczas pierwszego uruchomienia, a take co jaki czas póniej, kilka sekund zajmie aktualizacja list dostpnego i zainstalowanego oprogramowania. Po zakoczeniu procesu inicjalizacji zostanie wywietlone okno widoczne na rysunku 4.1.

Okno jest podzielone na dwie gówne czci. Po lewej stronie dostpne s opcje umoliwiajce sprawdzenie ju zainstalowanego oprogramowania lub pobranie nowego. Po zaznaczeniu opcji Pobierz program w prawym panelu zostanie wywietlona lista oprogramowania wraz z kategori Programy wyrónione obejmujc niektóre z popularnych aplikacji w repozytoriach Ubuntu, które jednak nie zostay zainstalowane domylnie (rysunek 4.2). Aby uzyska wicej informacji na temat danego Dodawanie i usuwanie programów oraz pakietów 131

Rysunek 4.1. Ekran gówny Centrum oprogramowania Ubuntu

Rysunek 4.2. Programy wyrónione w Centrum oprogramowania programu, naley go zaznaczy i klikn odpowiedni przycisk. To naprawd zupenie proste. Aby cofn si do ekranu gównego, wystarczy klikn przycisk ze strzak w górnym panelu lub przycisk Pobierz program. 132 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Domylnie w Centrum oprogramowania Ubuntu widoczne s wszystkie aplikacje dostpne dla systemu, cznie ze wspieranymi przez ochotników skupionych w spoecznoci (tak zwanym MOTU; wicej na ten temat w rozdziale 7.). Korzystanie z Centrum oprogramowania Ubuntu do instalacji aplikacji zarówno dostpnych w oficjalnych repozytoriach, jak i wspieranych przez spoeczno to doskonae rozwizanie dla wikszoci uytkowników; jednak czasami potrzebne jest nieco bardziej konserwatywne podejcie. Mona wówczas ograniczy liczb wywietlanych pozycji, wybierajc z menu opcj Dostarczane przez Ubuntu; wtedy pojawi si tylko te programy, które s monitorowane i aktualizowane przez Canonical, firm stojc za Ubuntu. Takie podejcie jest czasem preferowane w firmach oczekujcych czy wrcz wymagajcych powaniejszych gwarancji obsugi technicznej.

Terminologia

Nim przejdziemy dalej, warto zaznajomi si z kilkoma terminami, które s uywane do opisu instalacji oprogramowania na komputerze, a take dziaania samego systemu. 1. APT (Advanced Package Tool) — opisuje cay system internetowych repozytoriów, pobieranych z nich pakietów oraz ich instalacj. Nie jest widoczny podczas korzystania z graficznych programów do instalacji, takich jak Centrum oprogramowania Ubuntu, natomiast trudno go nie zauway podczas pracy w terminalu z narzdziami, takimi jak apt-get czy aptitude. Tak czy inaczej, APT po prostu pracuje. Repozytoria, kanay oprogramowania — w wiecie Ubuntu ogromny magazyn oprogramowania zosta podzielony na oficjalne i nieoficjalne repozytoria. Pakiety — aplikacje przechowywane s w pakietach, które zawieraj opisy instalowanych programów, ale take informacje dla menedera pakietów na temat ich uruchomienia oraz metody bezpiecznej instalacji i usuwania. Zalenoci — opisuj programy konieczne do uruchomienia innych programów. I tak do uruchomienia programu Centrum oprogramowania Ubuntu potrzebny jest APT, który — dziaajc w ukryciu — zajmuje si wieloma szczegóami podczas procesu instalacji plików.

Zarzdzanie programami za pomoc Synaptica

Synaptic, zwany te menederem pakietów, to potne narzdzie z graficznym in- terfejsem. Centrum oprogramowania Ubuntu pracuje z pakietami, w których umiesz- czono programy, natomiast Synaptic wykorzystuje wszystkie pakiety: zawierajce Dodawanie i usuwanie programów oraz pakietów 133

aplikacje, biblioteki i inne fragmenty oprogramowania. Dokonywanie zmian w systemie na tym poziomie jest bardziej skomplikowane, ale umoliwia te bardziej szczegóow kontrol. Mona na przykad zainstalowa bibliotek niezbdn do dziaania danego programu, która nie znajduje si w pakiecie.

WSKAZÓWKA Czym jest biblioteka? Biblioteka — w kontekcie aplikacji — to zbiór funkcji programistycznych, które mog by wykorzystywane przez kilka programów. Zbiór ten znajduje si w jednym pakiecie, dziki czemu nie trzeba umieszcza go osobno w innych programach, oszczdzajc w ten sposób miejsce; kiedy program potrzebuje funkcji znajdujcej si w danej bibliotece, po prostu odwouje si do niej. Uatwia to równie proces aktualizacji, na przykad po opublikowaniu poprawek bezpieczestwa, poniewa mona zmieni kod w jednym miejscu, a bdzie zastosowany w wielu programach. Obsuga oprogramowania przy uyciu bibliotek jest duo bardziej efektywna.

Synaptic mona odnale w menu System/Administracja/Meneder pakietów Synaptic. Po uruchomieniu programu wywietlone zostanie okno widoczne na rysunku 4.3.

Rysunek 4.3. Gówne okno narzdzia Synaptic

WSKAZÓWKA Skd ta nazwa? Skd wzia si nazwa Synaptic? To gra sów oparta na sowach „synapsa” i „APT”. 134 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Instalowanie pakietów

Korzystanie z Synaptica jest cakiem proste. Po odnalezieniu pakietu, który ma zosta zainstalowany, naley zaznaczy pole wyboru znajdujce si po lewej stronie i z wy- wietlonego menu wybra opcj Zaznacz do instalacji. Jeeli konieczne bdzie spenie- nie dodatkowych zalenoci, zostan one wywietlone w oknie (rysunek 4.4). W oknie tym naley klikn przycisk Zaznacz. Po zaznaczeniu wszystkich pakietów, które maj by zainstalowane, wystarczy klikn przycisk Zastosuj znajdujcy si na pasku Sy- naptica, a odpowiednie pliki zostan pobrane i rozpocznie si proces ich instalacji.

Rysunek 4.4. Okno informujce o dodatkowych, ale koniecznych pakietach do zainstalowania

Usuwanie pakietów

Aby usun wybrany pakiet, naley klikn zielony kwadrat znajdujcy si obok jego nazwy i z menu, które pojawi si po klikniciu, wybra opcj Zaznacz do usunicia. Tak jak podczas instalacji, moe zosta wywietlone okno informujce o dodatkowych pakietach do usunicia (rysunek 4.5). S to zwykle pakiety zalene od gównego pakietu, który ma wanie zosta usunity. Jeeli z systemu maj by te usunite wszystkie pliki konfiguracyjne, wówczas naley wybra opcj Zaznacz do cakowitego usunicia. Po wybraniu odpowiednich pakietów trzeba klikn znajdujcy si na pasku narzdzi przycisk Zastosuj, co spowoduje rozpoczcie procesu usuwania instalacji.

Wyszukiwanie pakietów

Gdzie rozpocz wyszukiwanie pakietów? Najszybciej i najprociej rozpocz, po prostu wpisujc sowo w polu Szybkie wyszukiwanie umieszczonym w górnym panelu okna Synaptica. Aby wywietli okno wyszukiwania, mona te uy przycisku Aktualizowanie systemu 135

Rysunek 4.5. Okno informujce o dodatkowych pakietach

Szukaj z paska lub wykorzysta skrót klawiszowy Ctrl+F. Domylnie pakiety s wy- szukiwane wedug nazwy oraz opisu, ale mona zmieni te ustawienia, poniewa do dyspozycji jest kilka innych kryteriów.

Jeeli uytkownik wie, w której sekcji znajduje si poszukiwany pakiet, naley zaznaczy j w lewym panelu (by moe trzeba bdzie przeczy panel do widoku Dziay). W tym celu naley klikn przycisk Dziay znajdujcy si w dolnej czci lewego panelu i przejrze zaznaczon sekcj.

Obok przycisku Dziay, w dolnej lewej czci okna, dostpne s inne przyciski umoliwiajce wywietlanie i sortowanie pakietów, zdecydowanie warto je pozna. Przy- cisk Stan umoliwia sortowanie statusu instalacji. Domylnie pakiety s posortowane wedug repozytoriów, z których s instalowane (chyba e nie zostay zainstalowane z repozytoriów; wicej informacji na temat samodzielnego instalowania pakietów mona znale w punkcie „Jak zainstalowa program, którego nie ma w repozytoriach?”, dalej w tym rozdziale). Mona równie dostosowa filtry do wasnych potrzeb.

Aktualizowanie systemu

aden program czy system operacyjny nie jest doskonay. Z tego wanie powodu programici Ubuntu publikuj aktualizacje bezpieczestwa i poprawki. S one umiesz- czane w repozytoriach Ubuntu i cakiem proste w instalacji.

Wikszo publikowanych aktualizacji bdzie dotyczya kwestii bezpieczestwa. Ich ukazanie si oznacza, e programici znaleli w oprogramowaniu saby punkt, ale take to, e udao si go wyeliminowa. Pojawi si te pewna liczba poprawek 136 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

usuwajcych bdy krytyczne. Uytkownicy domowi waciwie nie maj powodów, aby nie instalowa poprawek natychmiast po ich ukazaniu si; mogoby to zagrozi bezpieczestwu systemu. Chocia Ubuntu jest znaczco lepiej zabezpieczone przed zagroeniami niepokojcymi niektóre inne systemy operacyjne, takimi jak wirusy czy oprogramowanie szpiegujce, naley pamita, i aden komputer nie jest zupenie bezpieczny, a to dlatego, e nie ma oprogramowania doskonaego. Kiedy zostanie wykryty problem, który moe dotyczy bezpieczestwa systemu, na przykad przepenienie bufora, wówczas poprawki s przygotowywane i publikowane tak szybko, jak to moliwe, nawet jeli zagroenie wydaje si by odlege. Programici Ubuntu przyjli równie rygorystyczn polityk nieumieszczania w stabilnych wy- daniach nowych wersji programów z nowymi czy zmienionymi funkcjami. Taka praktyka powoduje, e system jest stabilniejszy, bo nie wprowadza si do niego nowych problemów.

Instalowanie aktualizacji

Ubuntu codziennie sprawdza repozytoria w poszukiwaniu nowszych wersji zainstalowanego oprogramowania; gdy potrzebna bdzie aktualizacja, uytkownik zostanie poinformowany.

Ubuntu 10.04 obsuguje aktualizacj pakietów za pomoc menedera aktualizacji. Uytkownik jest powiadamiany o poprawkach bezpieczestwa, a take o pojawieniu si nowej wersji Ubuntu. Poniewa wydanie 10.04 ma dugoterminowe wsparcie, system poinformuje uytkownika tylko o kolejnym wydaniu LTS, co oznacza, e do kwietnia roku 2012 w tej materii bdzie panowaa cisza. Ustawienie to mona zmieni; w tym celu naley z menu wybra System/Administracja/Meneder aktualizacji i klikn Ustawienia.

Szczegóowe informacje o aktualizacjach

W oknie Meneder aktualizacji (rysunek 4.6) mona znale te bardziej szczegóowe informacje na temat usuwanych usterek. Po klikniciu Wywietl szczegóy pokazane zostan informacje o tym, co zostao naprawione i w jaki sposób. Moe tam znajdo- wa si równie lista CVE. Zawiera ona unikalne identyfikatory przypisane do po- szczególnych luk w zabezpieczeniach. Na stronie http://cve.mitre.org/ mona znale szczegóy na temat takich usterek. Jednak na co dzie wikszo uytkowników nie musi przejmowa si takimi szczegóami (i nie przejmuje si). Aktualizowanie systemu 137

Rysunek 4.6. Informacja o dostpnych aktualizacjach

Jak zainstalowa program, którego nie ma w repozytoriach?

Chocia repozytoria zawieraj ogromn ilo pakietów, czasem brak w nich tego, który akurat jest potrzebny. Pierwsz rzecz, któr naley sprawdzi, jest to, czy zostay wczone dodatkowe repozytoria, takie jak universe i multiverse. Mona to zrobi z menu System/Administracja/róda oprogramowania. W zakadce Oprogramo- wanie Ubuntu naley sprawdzi, czy zaznaczono pola wyboru dla repozytoriów main, multiverse restricted i universe. Wicej informacji na ten temat mona znale na stronie https://help.ubuntu.com/community/Repositories.

WSKAZÓWKA Wyczerpane repozytoria Repozytoria universe zawieraj tysice pakietów bdcych czci dystrybucji Debian, na której oparte jest Ubuntu. Wszystkie te pakiety s cakowicie wolne i wspierane przez spoeczno oraz programistów Ubuntu. Repozytoria multiverse zawieraj wiele pakietów, które mona swobodnie pobiera i instalowa, ale nie nale one cakowicie do wolnego oprogramowania. Jeeli uytkownik chce uywa tylko w peni wolnego oprogramowania, nie powinien korzysta z tych repozytoriów. 138 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Jeeli po dodaniu wymienionych repozytoriów nadal nie mona znale pakietu, naley przeprowadzi polowanie na dodatkowe repozytoria za pomoc wyszukiwarki i sprawdzi, czy uda si odnale odpowiednie. Jeli polowanie si powiedzie, naley je doda, korzystajc z omówionego wczeniej okna róda oprogramowania, a nastpnie za pomoc Synaptica zainstalowa poszukiwany pakiet.

Jednymi z typowych, dodatkowych repozytoriów, na które mona liczy, s tzw. PPA (Personal Package Archive). Cenne informacje na temat korzystania z repozy- toriów PPA mona znale na stronie https://help.launchpad.net/Packaging/PPA/ InstallingSoftware.

Jeeli nie mona odnale waciwych repozytoriów, naley szuka pakietów dla Debiana (z rozszerzeniem .deb); s one zwykle dostpne na stronach konkretnych programów, tak jest na przykad w przypadku Readera firmy Adobe czy komunika- tora Skype. Wystarczy tak paczk pobra i uruchomi, klikajc dwukrotnie. Jeeli pakiet dla Debiana nie istnieje, naley wyszuka autopakiet (wicej w dalszej czci rozdziau).

Jeeli wszystko zawiedzie, by moe trzeba bdzie pobra kod ródowy i skompilo- wa program, korzystajc z instrukcji na stronie https://help.ubuntu.com/community/ CompilingSoftware.

Zmiana ukadu menu

Chocia domylny ukad menu Programy, Miejsca i System jest logiczny, czytelnik moe dopasowa go bardziej do swoich potrzeb, przesuwajc niektóre pozycje w nowe miejsca, ukrywajc inne i tym podobne. Wszystko to mona atwo wykona, korzystajc z umieszczonego w systemie edytora menu.

Aby dokona zmian w menu, naley wybra kolejno System/Preferencje/Menu gówne lub klikn menu prawym przyciskiem myszy i z wywietlonej listy wybra Zmody- fikuj menu. Niezalenie od wybranej metody, zostanie wywietlone okno edytora (rysunek 4.7).

Korzystanie z edytora menu jest intuicyjne. Aby zmieni pozycje menu, wystarczy klikn odpowiednie podmenu widoczne na licie z lewej strony okna, a nastpnie usun lub doda zaznaczenie przy odpowiedniej pozycji. Aby doda now pozycj, naley zaznaczy odpowiednie podmenu, a nastpnie klikn przycisk Nowa pozycja znajdujcy si po prawej stronie. Zostanie wówczas otwarte nowe okno (rysunek 4.8).

W menu mona umieszcza programy (to domylna zawarto), programy uruchamiane w terminalu czy pliki. Naley wybra odpowiednie ustawienie w polu Ty p ; mona te zostawi domyln pozycj Program. W kolejnym polu trzeba wprowadzi nazw pozycji, w polu Polecenie wprowadzi komend (lub poda lokalizacj Dodawanie kolejnych uytkowników 139

Rysunek 4.7. Za pomoc edytora mona atwo zmienia ukad menu

Rysunek 4.8. W tym oknie mona swobodnie dodawa nowe pozycje do menu pliku, jeeli w pierwszym polu wybrano Typ : Pooenie), a na kocu krótki opis w polu Komentarz. Aby wskaza program do uruchomienia lub plik, mona te skorzysta z przycisku Przegldaj. Na kocu mona jeszcze klikn przycisk z ikon i wybra jeden z dostpnych symboli graficznych. Pozostaje ju tylko kliknicie OK, a nowa pozycja menu zostanie dodana.

Dodawanie kolejnych uytkowników

Niektóre komputery s uytkowane tylko przez jedn osob; ale do wielu innych dostp ma kilka osób. Kiedy z danego komputera korzysta wicej ni jedna osoba, zawsze dobrym pomysem jest utworzenie osobnych kont dla kadej z nich. Daje 140 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

to te wszystkim uytkownikom swobod zmiany i dostosowywania ustawie do wasnych preferencji bez ryzyka ingerencji w cudze ustawienia (na przykad kady moe wybra wasn tapet pulpitu czy motyw i nie wpynie to na wygld systemu dla pozostaych osób). Oznacza to równie moliwo tworzenia kont z uprawnieniami administracyjnymi dla osób, którym mona powierzy zmian ustawie dla caego systemu, oraz kont z ograniczonymi uprawnieniami dla uytkowników nie- potrzebujcych takich moliwoci. Dziki temu system bdzie bezpieczniejszy.

Aby doda nowego uytkownika, naley z menu wybra System/Administracja/ Uytkownicy i grupy. Kiedy zostanie wywietlone okno dialogowe, trzeba klikn przycisk Dodaj w dolnym lewym rogu. W oknie Utworzenie nowego uytkownika, które zostanie wywietlone, naley wprowadzi nazw uytkownika i nazw skró- con, wykorzystywan do logowania si (na przykad Jan Kowalski i janko). Mona równie zdecydowa o tym, czy katalog domowy ma by zaszyfrowany. Po klikniciu OK w nastpnym oknie naley wprowadzi haso dla uytkownika lub skorzysta z hasa utworzonego automatycznie.

Mona wyczy konieczno podawania hasa podczas logowania, ale nie zalecamy tego rozwizania, chyba e konto pozbawione bdzie uprawnie administratora i uywane do specjalnych celów, na przykad komputer przeznaczony jest dla dzieci, a konto administratora uruchamiane bdzie przez dorosych tylko do celów biecej obsugi systemu.

Po klikniciu OK w oknie Zmiana hasa uytkownika konto zostanie utworzone i pojawi si na licie kont obecnych w systemie (lista po lewej stronie okna). Domylnie konta tworzone s dla zwykego uytkownika. Aby nada uytkownikowi prawa administratora lub inne dodatkowe uprawnienia, naley podwietli jego nazw na licie, a nastpnie klikn znajdujcy si po prawej stronie przycisk Zaawansowane ustawienia. Z tego poziomu mona zmieni midzy innymi informacje kontaktowe dotyczce uytkownika czy jego uprawnienia.

Mona równie usun konto uytkownika, zarzdza grupami czy czonkostwem w grupach i wykonywa inne czynnoci.

Czytelnicy preferujcy prac w terminalu do powyszych celów mog uy polecenia adduser po zalogowaniu si na konto z uprawnieniami administracyjnymi: ubuntu@test:~$ sudo adduser michal

Po wprowadzeniu hasa w systemie zostanie utworzony nowy uytkownik michal. W trakcie tego procesu trzeba bdzie udzieli odpowiedzi na kilka pyta. Po ich wprowadzeniu powstanie nowe konto.

Aby usun uytkownika z wykorzystaniem terminala, zamiast polecenia adduser opisanego przed momentem naley uy polecenia deluser. Wicej informacji na temat pracy z kontami uytkowników z wiersza polece mona znale w dodatku. Korzystanie z urzdze zewntrznych i mediów 141

Korzystanie z urzdze zewntrznych i mediów

Uywanie urzdze, takich jak pamici USB czy nagrywarki, jest w Ubuntu proste i intuicyjne. W wikszoci przypadków wystarczy je podczy i ju dziaaj. Kade urzdzenie naley przed uyciem zamontowa, ale system robi to automatycznie. Najwaniejsze, aby pamita o odmontowaniu1 urzdzenia przed jego odczeniem od komputera. Odmontowywanie napdów pozwala upewni si, e wszystkie dane zostay skopiowane na nonik przed jego wyjciem.

WSKAZÓWKA Problemy z odmontowywaniem Jeeli wystpi jakie problemy z odmontowaniem urzdzenia, naley najpierw upewni si, czy nie jest ono uywane. Jeeli na przykad w menederze plików otwarte jest okno z dostpem do urzdzenia, oznacza to, e jest ono uywane i w zwizku z tym nie moe by odmontowane. Jako generaln zasad naley przyj, e wszystkie programy, które mog korzysta z urzdze, musz by zamknite, to powinno rozwiza problem.

Jeeli uytkownik bdzie chcia sprawdzi, jakie urzdzenia s aktualnie podczone do komputera, wystarczy przej do menu Miejsca/Komputer, a zostanie wywietlona lista wszystkich dostpnych napdów.

Uywanie pamici USB

W ostatnich latach urzdzenia znane powszechnie jako „pamici USB” stay si po- wszechnym sposobem przenoszenia plików pomidzy rónymi komputerami. Ta- nie urzdzenia, czsto o duych pojemnociach, oferuj prost i efektywn metod przenoszenia plików. Chocia pamici USB dostpne s obecnie w wielu rónych ksztatach i o rónych rozmiarach, wszystkie one w Ubuntu dziaaj w taki sam sposób.

Uywanie pamici USB w Ubuntu to pestka. Wystarczy podczy je do komputera, a po chwili na pulpicie wywietlona zostanie symbolizujca je ikona. Nastpnie meneder plików otworzy okno i wywietli ich zawarto. Z urzdzenia i plików mona korzysta tak samo jak z innych folderów i plików na dysku komputera. Dla pewnych typów plików znajdujcych si na nonikach zostanie wywietlone okno dialogowe umoliwiajce uruchomienie konkretnego programu obsugujcego dany typ plików, dziki czemu prac z nimi mona rozpocz szybciej.

Kiedy transfer plików zostanie zakoczony, naley klikn prawym przyciskiem myszy ikon urzdzenia i z menu wybra opcj Wysu. Kiedy ikona zniknie z pulpitu, mona bezpiecznie odczy urzdzenie.

1 W Ubuntu urzdzenia odmontowuje si, wybierajc z menu kontekstowego polecenie Wysu — przyp. tum. 142 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Nagrywanie pyt CD

Ubuntu posiada zintegrowane wsparcie nagrywania pyt, dziki czemu jest to czyn- no naprawd prosta. Wystarczy umieci w napdzie pyt CD, na której mona zapisywa pliki, po chwili na pulpicie pojawi si ikona. Dwukrotne kliknicie ikony spowoduje otwarcie pustego okna menedera plików. Teraz wystarczy ju tylko prze- cign wybrane pliki do okna. Po zakoczeniu tej czynnoci naley klikn przycisk Nagraj na pycie.

W oknie dialogowym, które zostanie wywietlone, mona przed rozpoczciem nagrywania skonfigurowa kilka opcji. W polu Nazwa pyty mona wpisa wasn nazw, a po klikniciu Waciwoci okreli prdko nagrywania. W przypadku starych i niezbyt pewnych nagrywarek mona obniy prdko, wtedy zmniejszone zostanie ryzyko bdu. Po skonfigurowaniu wszystkich opcji wystarczy klikn przycisk Zapisz.

WSKAZÓWKA Dostp do nagrywarki mona te uzyska za pomoc menu Miejsca/Asystent pyt CD/DVD.

Nagrywanie plików obrazu ISO

Poniewa coraz wicej osób pobiera wolne oprogramowanie, coraz czciej dostpne jest ono w postaci plików iso. Kiedy taki plik zostanie odpowiednio nagrany na CD, struktura plików zostaje przywrócona i w efekcie otrzymujemy dokadn kopi oryginalnej pyty CD.

Aby nagra na pyt plik iso, wystarczy klikn go prawym przyciskiem myszy i z menu wybra Nagraj na pycie.

WSKAZÓWKA Nagrywanie nieco bardziej skomplikowane W systemie dostpny jest bardzo uyteczny program do pracy z pytami CD i DVD o nazwie Bra- sero. Mona go uruchomi, wybierajc z menu Programy/Dwik i wideo/Nagrywanie pyt Brasero. Za pomoc Brasero mona nagrywa pyty audio CD, pyty CD i DVD z danymi, projekty wideo DVD i SVCD, obrazy, czy po prostu kopiowa pyty.

Uywanie stacji dyskietek

Co prawda, nie widuje si ju ich zbyt czsto, ale czasem moe pojawi si konieczno skorzystania ze stacji dyskietek. Wystarczy woy dyskietk do stacji. Jeeli meneder plików nie pojawi si automatycznie, naley przej do menu Miejsca/ Komputer. Teraz wystarczy klikn dwukrotnie ikon urzdzenia, aby zostao zamontowane, a znajdujce si na dyskietce pliki — wywietlone. Po zakoczeniu korzystania z dyskietki naley klikn jej ikon prawym przyciskiem myszy i wybra z menu Wysu. Konfigurowanie drukarki w Ubuntu 143

Korzystanie z aparatów cyfrowych w Ubuntu

Po podczeniu aparatu cyfrowego do komputera na pulpicie pojawi si ikona urzdzenia, a take wywietlone zostanie okno dialogowe z pytaniem, czy zdjcia maj zosta przekopiowane na dysk komputera. Nastpnie mona je przeglda i kopiowa z aparatu na dysk.

Wikszo aparatów cyfrowych to po prostu urzdzenia USB, dziki czemu mona uzyska dostp do zdj zapisanych na nich za pomoc menedera plików.

WSKAZÓWKA Ubuntu i fotografia cyfrowa Ubuntu jest fantastyczn platform dla fotografii cyfrowej i obróbki zdj. Program F-Spot to kompletne narzdzie do zarzdzania kolekcj zdj. Aby je uruchomi, naley wybra z menu Programy/Grafika/Meneder zdj F-Spot. W rozdziale 3. mona znale dodatkowe informacje na temat korzystania z F-Spot. Z kolei do obróbki zdj doskonaym narzdziem jest program GIMP, który mona zainstalowa, korzystajc z Centrum oprogramowania Ubuntu. Program po zainstalowaniu mona uruchomi, wybierajc z menu Programy/Grafika/Edytor obrazów GIMP.

Konfigurowanie drukarki w Ubuntu

W wiecie Linuksa skonfigurowanie drukarki byo tradycyjnie wyzwaniem. Od lat wszyscy nowi uytkownicy Linuksa musieli mierzy si z przeraajcymi pojciami, poleceniami i zdaniami brzmicymi jak jzyk z innej planety. Uytkownicy czsto musieli edytowa wiele plików tekstowych i powici sporo czasu na uczenie si tajników polece majcych zmusi drukark do drukowania. Wraz z pojawieniem si Ubuntu sprawy ulegy zmianie.

W wikszoci przypadków dodanie lub konfiguracja drukarki przebiega teraz szybko i bezproblemowo. Z jednym zastrzeeniem: nie wszyscy producenci dostarczaj sterowniki dla swoich urzdze przeznaczone dla Linuksa. Podczas gdy spoeczno ciko pracuje, piszc sterowniki, bardzo czsto nowsze modele drukarek nie po- siadaj oprogramowania odpowiedniego do wspópracy z Linuksem. Wikszo drukarek majcych wicej ni 6 – 9 miesicy raczej bdzie dziaa bez problemów. Przed kupieniem nowej drukarki warto sprawdzi, jakie dowiadczenia z danym modelem mieli inni uytkownicy; list modeli i dostpnych dla nich sterowników mona znale na stronie http://www.openprinting.org/printers. Informacjami na tej stronie zarzdza Linux Foundation; jest to miejsce, gdzie mona sprawdzi, czy dany model drukarki bdzie wspópracowa z Ubuntu wprost po wyjciu z pudeka; to take wietne ródo informacji przed udaniem si na zakupy nowego sprztu i miejsce, w którym mona znale informacje na temat rozwizywania napotkanych problemów. 144 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Aby rozpocz instalacj drukarki, naley z menu wybra System/Administracja/ Drukowanie (rysunek 4.9).

Rysunek 4.9. Uruchamianie menedera drukarek w Ubuntu

Po uruchomieniu programu zostanie wywietlone okno Drukowanie (rysunek 4.10).

Rysunek 4.10. Okno dialogowe Drukowanie

Program do obsugi drukarek umoliwia zarówno dodawanie nowych urzdze, jak te konfiguracj ich ustawie. W opisanym poniej przykadzie zostanie najpierw dodana nowa drukarka, a nastpnie sprawdzone jej ustawienia. Konfigurowanie drukarki w Ubuntu 145

Gromadzenie informacji

Najwaniejsz zasad, o której naley pamita podczas konfigurowania drukarki, jest to, aby zachowa waciw kolejno. Przed rozpoczciem klikania czy uruchamiania czegokolwiek najpierw naley si upewni, e wykonano ponisze czynnoci: 1. Ustalono producenta i model drukarki. Ta informacja jest zwykle umieszczona na obudowie urzdzenia. W tym przypadku skorzystamy z modelu Canon PIXMA 2000. 2. Podczono drukark do komputera lub sieci, a nastpnie j wczono.

Uruchamianie kreatora konfiguracji

Po tych przygotowaniach do instalacji mona klikn przycisk Dodaj. System automatycznie wyszuka nowo podczon drukark, a nastpnie uruchomi kreator widoczny na rysunku 4.11.

Rysunek 4.11. Krok pierwszy: wybierz drukark

W wikszoci przypadków program sam wykryje urzdzenie i uwzgldni je na licie widocznej po lewej stronie. Jeeli drukarka jest podczona do routera, program moe odszuka urzdzenie po klikniciu przycisku Drukarka sieciowa/Znajd drukark sieciow. 146 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Trzeba wybra odpowiednie urzdzenie z listy i klikn Dalej.

Na nastpnym ekranie naley wybra zarówno model drukarki, jak i sterownik. Jeeli urzdzenie zostao wykryte automatycznie, wówczas zarówno model, jak i sterownik, który powinien dziaa, zostan wskazane przez system. Zawsze mona póniej go zmieni. Jeli aden sterownik nie zostanie wskazany, trzeba przeszuka najpierw list producentów, a po wybraniu waciwego przej do listy modeli. Na rysunku 4.12 przedstawiono wybór odpowiedniego sterownika.

Rysunek 4.12. Krok drugi: wybierz sterownik

Czasem odnalezienie konkretnego modelu urzdzenia czy sterownika dla niego nie jest moliwe. Jeeli dla danego modelu nie uda si odnale sterownika, naley wy- próbowa sterownik przeznaczony do modelu urzdzenia najbardziej podobnego do posiadanego przez uytkownika. Jeeli i to nie zadziaa, mona wypróbowa inne sterowniki przeznaczone dla drukarek tego samego producenta.

Aby kontynuowa instalacj, naley klikn Dalej. Oprócz korzystania z wbudowanej bazy drukarek, mona te przeprowadzi dodatkowe wyszukiwanie, wybierajc opcj Search for a printer driver to download. Przycisk ten widoczny jest na rysunku 4.12.

Na kocu mona wprowadzi krótki opis drukarki i poda jej lokalizacj (rysunek 4.13). Aby sfinalizowa cay proces, naley klikn przycisk Zakocz. Konfigurowanie drukarki w Ubuntu 147

Rysunek 4.13. Krok trzeci: uzupenianie informacji dodatkowych — opis i lokalizacja urzdzenia

Misja zakoczona

Po klikniciu przycisku Zakocz drukark bdzie mona odnale na licie w oknie Drukowanie. Mona wydrukowa stron testow i dziki temu upewni si, czy wprowadzone ustawienia s poprawne. Jeeli strona zostaa wydrukowana popraw- nie, ca procedur mona uzna za zakoczon. Od tej chwili mona drukowa dokumenty ze wszystkich zainstalowanych aplikacji, na przykad z pakietu Open- Office.org, aplikacji Mozilli, a nawet z linii polece.

Drukowanie zdalne

Ubuntu mona te skonfigurowa tak, aby wysya zadania drukowania do zdalnego serwera wydruku. Jeeli na przykad w sieci dziaa komputer z systemem Windows, do którego podczona jest drukarka, wówczas w pierwszym oknie dialogowym naley wybra opcj Drukarka sieciowa, a nastpnie poda nazw lub adres IP komputera z drukark. Uytkownik bdzie te musia okreli protokó poczenia.

Jeeli to komputer z systemem Windows udostpnia drukark, trzeba skorzysta z protokou Samba, który jest standardowym sposobem komunikowania si Linuksa i Windows. Trzeba bdzie te wybra sterownik drukarki, zgodnie ze sposobem podanym powyej. 148 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Przechowywanie i organizacja plików w Linuksie

Dla osób, które wczeniej nie uyway Linuksa, sposób, w jaki przechowuje on i or- ganizuje pliki, bdzie czym nowym, poniewa róni si od znanego z Windows czy Mac OS X.

WSKAZÓWKA Foldery i katalogi Podczas czytania tego akapitu nie naley wpada w panik, kiedy pojawi si terminy folder czy katalog; oba te terminy opisuj ten sam element.

W wiecie Windows kady napd dyskowy jest oznaczony inn liter; i tak litera „C” przypisana jest do dysku twardego, „A” do stacji dyskietek i tak dalej. W wiecie Linuksa jednak wszystko jest czci tego samego systemu plików. I dlatego jeeli nawet w komputerze s dwa lub trzy dyski, napd CD, pami USB i wszystko to jest podczone, to elementy te stan si czci tej samej struktury katalogów.

Rysunek 4.14 powinien da czytelnikowi ogólne wyobraenie organizacji systemu plików w Linuksie.

Rysunek 4.14. Organizacja systemu plików w Linuksie

Na samym wierzchoku drzewa znajduje si folder gówny (/). Wewntrz tego folderu mamy szereg specjalnych katalogów systemowych, kady o okrelonym przeznacze- niu. Folder /home zawiera na przykad foldery domowe kadego uytkownika po- siadajcego konto w systemie. I tak folderem domowym uytkownika marek jest ten, który znajduje si w /home/marek.

Zawarto folderów

We wspóczesnych dystrybucjach Linuksa, takich jak Ubuntu, struktura folderów w duej mierze zaczerpnita jest z Uniksa, stworzonego przez ludzi z dugimi bro- dami. Cho uytkownik nie musi wiedzie, co znajduje si w poszczególnych folderach, poniewa zajmuje si tym system, te informacje mog go jednak zaintereso- wa. Dla dnych wiedzy przydatna zapewne bdzie tabela 4.1. Przechowywanie i organizacja plików w Linuksie 149

Tabela 4.1. Foldery w Linuksie Katalog Przeznaczenie /boot Zawiera pliki niezbdne do uruchomienia komputera, midzy innymi konfiguracj programu startowego oraz jdro systemu. /dev Kade urzdzenie znajdujce si w systemie (takie jak karta dwikowa, kamera internetowa i tak dalej) posiada wpis w tym folderze. Kada aplikacja uzyskuje dostp do urzdzenia, korzystajc z wpisów znajdujcych si w tym folderze. /etc Tutaj przechowywane s pliki konfiguracyjne zainstalowanego w systemie oprogramowania. /home Kady uytkownik systemu posiada katalog domowy, który jest przechowywany wanie tutaj. /lib Tutaj przechowywane s wane biblioteki programów. Uytkownik nie bdzie mia raczej potrzeby zagbiania si w te obszary. /media Urzdzenia, takie jak napdy CD czy pamici USB, po zamontowaniu maj tu swoje wpisy. Wicej na ten temat w dalszej czci. /mnt Inne urzdzenia mog by zamontowane póniej. Wicej na ten temat w dalszej czci. /opt W tym folderze moe by zainstalowane dodatkowe oprogramowanie. Jest on zwykle uywany w przypadku, kiedy uytkownik chce stworzy wasne oprogramowanie. W innych przypadkach mona go zignorowa. /proc/sys Tutaj przechowywane s informacje na temat statusu uruchomionego systemu. /root To folder domowy superuytkownika. /bin Tutaj przechowywane jest oprogramowanie kluczowe dla procesu uruchamiania systemu. /sbin Folder ten suy do przechowywania oprogramowania, które powinno by uruchamiane tylko przez superuytkownika. /usr Tutaj instalowane jest podstawowe oprogramowanie. /var Folder zawierajcy dzienniki systemowe dotyczce zainstalowanego w systemie oprogramowania.

Pliki konfiguracyjne

W powyszej tabeli folder /etc zosta opisany jako sucy do przechowywania pli- ków konfiguracyjnych zainstalowanego oprogramowania. Obok plików odnoszcych si do wszystkich uytkowników, znajduj si tu te pliki konfiguracyjne dla poszcze- gólnych uytkowników. Wczeniej, podczas konfigurowania wygldu i dziaania systemu, wprowadzone zmiany zostay zastosowane tylko w odniesieniu do jednego uytkownika. Gdzie zatem s przechowywane te ustawienia?

Wewntrz kadego folderu domowego uytkownika znajduje si wiele folderów, których nazwa rozpoczyna si od kropki (.), s to na przykad: .gnome2 czy,openoffice2. W tych folderach przechowywane s konkretne ustawienia dla kadego uytkownika. Poniewa uytkownik rzadko korzysta z tych plików, domylnie s ukryte. Aby je wywietli, naley wybra w Nautilusie z menu Widok/Wywietlanie ukrytych plików lub uy skrótu Ctrl+H. 150 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Korzystanie z plików znajdujcych si na partycjach Windows

Ci z uytkowników, którzy znaczn cz ycia spdzaj w wiecie partycji systemu Windows, zapewne bd chcieli mie do nich dostp wprost z Ubuntu. Nie jest to problem, cho trzeba bdzie edytowa plik konfiguracyjny. Na szczcie, t operacj naley wykona tylko raz.

Ubuntu powinno automatycznie rozpozna kad partycj Windows i skonfigurowa dostp do niej dla uytkownika, ale by moe pojawi si konieczno zmiany takiej konfiguracji lub dodania nowej partycji. Najpierw naley wybra z menu System/ Administracja/Narzdzie do obsugi dysków, a nastpnie zapisa nazwy i typ partycji Windows. Nazwy bd wyglday mniej wicej tak: /dev/hdb1 lub /dev/sdb1/, a systemem plików moe by FAT, VFAT lub NTFS.

Nastpnym krokiem jest utworzenie punktów montowania. Kiedy partycje Windows s aktywne, dostp do nich uzyskuje si poprzez specjalny folder w Ubuntu. To jest wanie punkt montowania. Zgodnie z powyszym, jeeli punkt montowania usta- wiony jest w /media/win1, a uytkownik chciaby uzyska dostp do folderu Praca, wtedy dostp do niego w Ubuntu jest moliwy poprzez /media/ win1/Praca.

Punkty montowania umiejscowione s zwykle w folderze Media. Naley utworzy osobny punkt montowania dla kadej partycji Windows. I tak jeeli na przykad dostpne s trzy partycje Windows, naley wykona nastpujce polecenie: test@ubuntu~$ sudo mkdir /media/win1 test@ubuntu~$ sudo mkdir /media/win2 test@ubuntu~$ sudo mkdir /media/win3

Nastpnie trzeba otworzy plik konfiguracyjny: test@ubuntu~$ sudo gedit /etc/fstab

W pliku /etc/fstab znajduj si informacje na temat nazw partycji i punktów montowania. Na dole pliku naley doda jedn linijk dla kadego punktu montowania: /dev/hdb1 media/win1 vfat users,rw,owner,umask=000 0 0

Uytkownik bdzie musia zmieni nazw partycji (pierwsza kolumna), punkt montowania (druga kolumna) i system plików (trzecia kolumna), tak aby odpowiaday rze- czywistoci.

Nastpnie naley przeadowa plik /etc/fstab, aby aktywowa partycje: test@ubuntu~$ sudo mount -a Kopie zapasowe — strategie 151

Dla niektórych partycji pojawi si nowe ikony dysków twardych.

WSKAZÓWKA Wicej informacji na temat pliku fstab mona znale na stronie https://help.ubuntu.com/ community/Fstab.

Terminal

Chocia Ubuntu ma by systemem dla komputerów biurkowych, jednak dziaa na potnej i niesamowicie elastycznej linii polece. Inspirowana przez ponad trzydzie- stoletnie dziedzictwo Uniksa, linia polece dostpna w Linuksie umoliwia wydajne wykonywanie czasem bardzo zoonych zada dziki moliwoci czenia róno- rodnych polece na róne sposoby.

Filozofia stojca za Uniksem to tworzenie duej liczby niewielkich programów, z któ- rych kady przeznaczony jest do jak najlepszego wykonywania jednego, okrelonego zadania. Przykadem takiego narzdzia jest polecenie ls, które suy tylko i wycznie do wywietlania listy plików znajdujcych si w danym folderze. Chocia wywietlanie listy plików jest do specyficzn funkcj, polecenie ls udostpnia kad mo- liw funkcj, jak moemy sobie wyobrazi dla tego zadania.

Chocia samo w sobie polecenie ls jest do ograniczone, to dziki moliwoci ela- stycznego czenia z innymi poleceniami oferuje ju ogromne moliwoci. Do czenia polece uywa si znaku |, za pomoc którego mona tworzy tak zwane potoki. Potoki mog by tworzone na wiele rónych sposobów, a jeli uytkownik posiada nawet podstawow wiedz o moliwociach kilku chocia polece, wówczas tworzenie potoków z poszczególnych komend pomoe prosto i szybko wykona kade zadanie, jakie tylko mona sobie wyobrazi.

Warto zdawa sobie spraw, e uywanie linii polece nie jest umiejtnoci ko- nieczn do korzystania z Ubuntu, ale posugiwanie si ni znacznie podnosi ela- styczno i moliwoci komputera do wykonywania rónorodnych zada. Zamiast opisywa wykorzystanie terminala w tym miejscu, zrobilimy to na kocu ksiki w specjalnym dodatku.

Kopie zapasowe — strategie

Kady, kto uywa komputera od odpowiednio dugiego czasu, zapewne nieraz sy- sza rad: „Rób kopi zapasow, czciej rób kopi zapasow, sprawdzaj kopi zapasow — powtórz”. I kilka osób rzeczywicie tak robi… Ignorowanie tej wskazówki jest jednak niebezpieczne i moe doprowadzi do utraty wanych dokumentów, plików, grafik i innych. 152 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Aby zapobiec takim stratom, rozwani uytkownicy komputerów, niezalenie od systemu, z jakiego korzystaj, maj wybran metod kopiowania plików do bezpiecznej lokalizacji i korzystaj z niej regularnie. Aby pomóc czytelnikom w opracowaniu najlepszej dla nich metody, przygotowalimy kilka opcji do rozwaenia. Poniewa zagadnienie jest rozlege, decyzja o wyborze konkretnej metody zaley od danego uytkownika. Zamiast podawa instrukcj punkt po punkcie, przedstawimy kilka dostpnych moliwoci, natomiast czytelnikom pozostawimy ich dokadniejsze zba- danie oraz decyzj, któr z nich wybra.

Dla czci uytkowników najprostsz metod bdzie kopiowanie co tydzie lub dwa wszystkich plików na pyt CD lub DVD. Inni do tego samego celu kupi zewntrzny dysk twardy. Kada z tych metod jest wystarczajco efektywna i prosta dla wikszoci uytkowników.

Jeszcze inni stwierdz: „Musi by lepsze rozwizanie”. By moe zauwayli oni, e w przypadku wymienionych metod kadorazowo trzeba kopiowa kady plik, nawet jeli nie by on zmieniany od niepamitnych czasów. Idealny mechanizm tworzenia kopii zapasowych dziaa w ten sposób, e komputer porównuje pliki w orygi- nalnym pooeniu z ich kopiami (umieszczonymi na przykad na zewntrznym dysku twardym), a nastpnie kopiuje tylko te pliki, które s zupenie nowe lub zostay zmienione.

W repozytoriach Ubuntu znajduje si kilka graficznych programów do tworzenia kopii zapasowych. Kady z nich posiada uyteczny interfejs, atwy do skonfigurowa- nia i prosty w uyciu; kady umoliwia sporzdzanie penych lub czciowych kopii zapasowych. Najczciej polecany jest pakiet Simple Backup, dostpny w Centrum oprogramowania Ubuntu w sekcji Systemowe, który zawiera narzdzia do konfiguracji i przywracania kopii zapasowych.

Dla nieco bardziej zaawansowanych uytkowników, a moe nieco odwaniejszych i tych, którzy kochaj surow moc dostpn w linii polece, najlepszymi programami do wykonywania kopii zapasowych bd rar i rsync, oba dostpne w repozytoriach Ubuntu. Po ich zainstalowaniu naley zapozna si z dokumentacj i nauczy si, jak ich uywa; w tym celu trzeba wpisa polecenia man rar lub man rsync. Programy s skomplikowane, ale jednoczenie szybkie w dziaaniu i zdumiewajco efektywne w wykonywaniu i przywracaniu kopii bezpieczestwa.

Niestety, ta krótka wzmianka w niewielkim podrozdziale o bardzo zrónicowanej treci moe tylko uwiadomi potrzeb wykonywania kopii zapasowych i pomóc w poszukiwaniu najlepszej dla danego przypadku metody. Jakkolwiek metod wybior czytelnicy, usilnie namawiamy, aby nie ignorowa tego zagadnienia, ale znale najlepszy sposób na zabezpieczenie danych. W przypadku jakichkolwiek pyta dotyczcych tego lub innych zagadnie polecamy kontakt ze spoecznoci Ubuntu; tam znale mona mnóstwo pomocnych osób, które zawsze posu rad; poszukiwanie pomocy czy zadawanie pyta warto rozpocz na forum Ubuntu (http://forum.ubuntu.pl/). Wspópraca z Windows 153

WSKAZÓWKA Wicej informacji na temat kopii zapasowych czytelnik znajdzie na stronie https://help.ubuntu.com/ community/BackupYourSystem.

Wspópraca z Windows

Chocia Linux oferuje ogromne moliwoci jako platforma dla komputerów biurkowych, czasem maj miejsce sytuacje, kiedy nie ma alternatywy dla programu napi- sanego dla systemów Windows. Najczciej jest tak w przypadku specyficznych aplikacji biznesowych, niektórych narzdzi edukacyjnych czy wielu gier. Na szczcie, jest sposób, aby wiele z tych programów uruchomi wprost w Ubuntu.

Przez ponad pitnacie lat zespó projektu Wine ciko pracowa, aby stworzy wolne oprogramowanie umoliwiajce uruchamianie programów dla Windows pod kontrol Linuksa. Cho nie kady program dziaa idealnie, a niektóre nie dziaaj wcale, to liczba aplikacji dziaajcych w Wine gwatownie wzrosa i cigle si zwik- sza. Jednakowo zaleca si, aby przed rozpoczciem powaniejszej pracy w pro- gramie uruchomionym w Wine przetestowa go, a jeeli pojawi si kopoty, po- szuka pomocy w dostpnej dokumentacji, skorzysta z moliwoci wirtualizacji Windows w Ubuntu lub znale inn aplikacj.

WSKAZÓWKA Uyteczne porady dla Wine mona znale na stronie http://www.winehq.org/help/, a na stronie www.winehq.org/docs/wineusr-guide/alternatives znajduj si informacje o alternatywach dla programu Wine.

Aby zainstalowa pakiet Wine z Centrum oprogramowania Ubuntu, naley przej do sekcji Systemowe. eby skonfigurowa Wine, trzeba wybra z menu Progra- my/Wine/Konfiguracja Wine. W tym samym menu mona przeglda nowo utworzony dysk C:\; natomiast usun instalacj Wine mona wprost z Centrum oprogramowania Ubuntu.

Uruchamianie aplikacji

Aby uruchomi dany program, wystarczy podwójne kliknicie instalacyjnego pliku z rozszerzeniem .exe. Zainstalowane programy powinny by widoczne w menu Programy/Wine.

WSKAZÓWKA Wicej informacji na temat Wine z perspektywy Ubuntu czytelnik znajdzie na stronie https:// help.ubuntu.com/community/Wine. 154 Rozdzia 4 Nabywanie wikszej wprawy

Podsumowanie

W tym rozdziale omówiono szereg rónorodnych tematów zwizanych z dziaaniem systemu Ubuntu i zarzdzaniem nim. Przedstawiono instalowanie, usuwanie i aktualizowanie oprogramowania z wykorzystaniem Centrum oprogramowania Ubuntu oraz innych opcji. Poruszono take tematyk instalowania i korzystania z rónych typów urzdze zewntrznych. Pozostae omówione tematy to zdalny dostp do plików, krótki kurs korzystania z terminala i wskazówki dotyczce regularnego tworzenia kopii zapasowych. Na koniec poruszono zagadnienia uruchamiania w Ubuntu programów przeznaczonych dla Windows. Skorowidz

A apt-get, 174 serwer Ubuntu, 180 aktualizacja systemu, 176 sie, 185 addgroup, 346 instalacja pakietów, 175 system plików, 182 adduser, 140, 181, 345 install, 175 zapora sieciowa, 186 admin, 169, 181 --purge, 176 biblioteka, 133 Administracja, 84 remove, 175 bin, 149 administracja systemem, 264 source, 178 BIOS, 63 Adobe PDF, 97 update, 176 BitKeeper, 53 Advanced Package Tool, 132 upgrade, 176 Blender, 123 Akonadi, 273 usuwanie pakietu, 175 Blinken, 215 Akregator, 290 aptitude, 178, 179 blokada producenta, 96 aktualizacja systemu, 126, 135, 176 architektury sprztowe, 58 Bluefish, 123, 124 Kubuntu, 269 archiwum Ubuntu, 157, 170 Blueprint, 53 aktualizacja wydania dystrybucji, ARM, 59 bd #1, 50 176 atlas wiata, 214 Bochs, 188 alternate install, 58 audio, 114 boot, 149 Amarok, 280 authorized_keys, 168 Brasero, 142 AMD64, 59 automatyczne uruchamianie BSD, 189 Analizator wykorzystania dysku, programów, 293 byobu, 349 121 automatyczne wczenie terminal GNOME, 350 Answers, 54 klawiatury numerycznej, 294 Apache, 35 awarie macierzy RAID, 164 aparaty cyfrowe, 143 C aplety, 86 Calc, 281 aplet powiadomie, 97 B Canonical, 38 Network Manager, 87 backports, 170 Canonical Ltd., 51 aplikacje, 91 Bazaar, 52, 53, 324 usugi, 52 instalacja, 91 Bazaar 2, 325 wsparcie techniczne, 52 APT, 132, 265 bezpieczestwo, 186 cat, 339, 345 apt-cache, 174 partycje, 159 cd, 339, 341 informacje o pakietach, 174 pliki dzienników CD, 115 przeszukiwanie bufora, 174 systemowych, 184 CD live, 299 search, 174 reglamentowanie zasobów cele techniczne, 48 show attr, 174 systemowych, 183 cele Ubuntu, 44 352 Skorowidz

Cellwriter, 307 szukanie pakietu, z którego Evolution, 98 Centrum oprogramowania pochodzi plik, 179 Asystent ustawie Ubuntu, 130 wykaz pakietów, 172 Evolution, 98 Pobierz program, 130 wypisywanie plików z kalendarze, 99, 102 Programy wyrónione, 130 danego pakietu, 179 konfiguracja konta poczty Cheese, 306 dpkg-buildpackage, 178 elektronicznej, 98 chmod, 343 Draw, 281, 282 obsuga poczty chown, 343 DRBD, 190 elektronicznej, 101 Code of Conduct, 239 DRM, 116, 280 odpowiadanie na cp, 342 drukarka, 143 wiadomoci, 102 CVS, 53 drukarka sieciowa, 147 pobieranie wiadomoci, 101 cyfrowa karta pamici, 214 konfiguracja, 272 czonkowie Ubuntu, 245 czytnik RSS, 290 kreator konfiguracji, 145 F sterowniki, 146 Drukarka sieciowa, 147 Facebook, 97 D Drukowanie, 144 FAT, 150 drukowanie zdalne, 147 FBReader, 306 DB2, 52 Fedora, 39 DTP, 205 deb, 157 figury geometryczne, 211 DVD, 118 Debian, 30, 35, 39, 42 filozofia Ubuntu, 44 deborphan, 179 dynamiczne zakadki, 93 Firefox, 92, 283 delgroup, 346 dystrybucje GNU/Linux, 39, 41 Dodaj do zakadek, 93 deluser, 181, 346 dystrybucje Ubuntu, 59, 317 dodatki, 94 desktop CD, 58 dziaania na uamkach, 210 dynamiczne zakadki, 93 dev, 149 dzielenie dysku na partycje, 159 kanay RSS, 93 dzienniki systemowe, 184 df, 343 rozszerzenia, 94 dzikie pakiety, 173 Distributed Replicated Block zakadki, 93 Device, 190 FLAC, 116 Distrowatch, 40 E Flash, 94 docklety, 222 Flickr, 97 Docky, 220, 222 EC2 Amazona, 190 foldery, 109, 148 Dodaj aktywator do panelu, 86 ecryptfs, 168 folder gówny, 148 dodawanie apletów, 86 ecryptfs-setup-swap, 168 zawarto, 148 dodawanie uytkowników, 84, ecryptfs-umount-private, 168 fora dyskusyjne WWW Ubuntu, 139, 345 Edubuntu, 30, 60, 313 231 dodawanie widetów, 263 edukacja, 209 format SVG, 121 dokumentacja, 233, 248 edycja formaty multimedialne, 113 dokumenty, 95 pliki graficzne, 194 forum Ubuntu, 328 Dolphin, 277 pliki tekstowe, 344 historia, 328 do-release-upgrade, 176 pliki wideo, 119 dostp do kodu ródowego, 32 kluczowe osoby na forum, 334 dostp do plików, 103 edytor grafiki wektorowej, 201 Kodeks Postpowania partycje systemu Windows, edytor obrazów, 143 Forum Ubuntu, 336 Edytor tekstu gedit, 120 280 pytania, 333 dostosowywanie Edytor tekstu Open-Office, 95 Rada Forum, 334 Kubuntu, 262 egrep, 189 rozmowy, 333 ekran dotykowy, 307 Plasma, 262 tematy, 333 EM64T, 59 Ubuntu, 83 zakadanie konta, 329 Empathy, 97 wygld systemu, 105 zakadanie wtków, 331 emulatory sprztu, 188 dowizania, 85 zespó dla pocztkujcych, dpkg, 171, 173 etc, 149 333 szukanie pakietu, który Etrich Matthias, 253 fotografia cyfrowa, 116, 143 Eucalyptus, 190 zawiera dany plik, 179 free, 343 Skorowidz 353

Free Software Foundation, 45 Guadalinex, 317 instalacja z uyciem pyty Fridge, 94, 234 GUI, 253 alternate CD, 71 F-Spot, 116, 117, 143 Guce, 36, 156 konfiguracja konta fstab, 150 Gwenview, 293 uytkownika, 76 FTP, 112 gwiazdozbiory, 212 konfiguracja partycji, 75 Fundacja Ubuntu, 51, 54 Gwibber, 97 lokalizacja, 64 funkcje matematyczne, 212 gzip, 184 miejsce na dysku, 66 nazwa serwera, 72 G H strefa czasowa, 72 tworzenie partycji, 73 GAJ, 218 HAL, 254, 344 ukad klawiatury, 65 GCompris, 209, 215 hasa, 84 wybór jzyka, 63 GCompris Administration, 209 HBD, 36 wykrywanie podzespoów gedit, 120 historia Ubuntu, 34 komputera, 72 Gentoo, 39 Hoary Hedgehog, 156 instalacja Ubuntu na netbooku, Get Hot New Stuff, 264 home, 149, 159, 160 298 getty, 340 CD live, 299 GFS, 157 I tworzenie dysków GHNS, 264, 265 startowych, 299 i386, 58 GIMP, 121, 122, 143, 194 interfejs sieciowy, 87 ifconfig, 344 filtry, 197 Internet Relay Chat, 229 ikony dowiza, 81, 85 kadrowanie, 200 iPod, 115 ikony urzdze, 82 szablony dokumentów, 196 iptables, 186 tekst, 196 Impress, 281 ipvsadm, 157 tworzenie obrazów, 195 informacje o aktualizacjach, 136 IRC, 229, 286 warstwy, 199 informacje o pakietach, 174 IRSSI, 230 globus, 214 informacje o systemie, 343 ISO, 142 gNewSense, 318 Inkscape, 121, 122, 200 ISO Recorder, 61 GNOME, 30, 80 gradienty, 202 iwconfig, 344 GNOME Activity Journal, 218, pasek narzdziowy, 201 tekst, 203 219 J GNOME Do, 220, 222 wypenienie gradientem, 202 GNOME Shell, 215, 222 wyrównanie tekstu, 204 Jamendo, 116 grupowanie okien, 217 instalacja jdro, 33 przeczanie si midzy aktualizacje, 136 jednostki przestrzeni dyskowej, oknami, 217 kodeki, 112 165 pulpit, 216 motywy, 106 jzyk, 63, 104 gnome-activity-journal, 218 oprogramowanie, 91, 134, jzyk Logo, 213 gnome-panel, 217 137, 169 gnome-shell-replace, 216 serwer Ubuntu, 158 K GNU, 31, 32 instalacja Kubuntu, 255 GNU Arch, 30 instalacja z pyty Desktop K3b, 284 GNU/Linux, 17, 33 CD, 256 K3bSetup, 275 GNU’s Not Unix, 32 instalacja pakietów, 134, 172, 175 kalendarze, 99, 102 Google App Engine, 190 KPackageKit, 266 spotkania, 102 grafika, 194 Kubuntu, 265 zebrania, 102 grafika SVG, 121, 204 instalacja Ubuntu, 58 Kalkulator, 120 grafika wektorowa, 201 BIOS, 63 Kalzium, 209 grep, 344 instalacja alternate, 58 Kanagram, 210 grupy, 345 instalacja z pamici USB, 76 kanay IRC, 229, 286 grupy woluminów, 165 instalacja z pyty desktop kanay oprogramowania, 132 Gtranslate, 321 CD, 62 kanay RSS, 93, 290

354 Skorowidz

Katalog domowy, 108 kosz na mieci, 89 Narzdzie do czenia katalogi, 82, 109, 148, 342 KPackageKit, 265, 266 telefonicznego /etc, 149 KStars, 212 z internetem, 292 kopiowanie, 109 KTouch, 213 Okular, 292 przenoszenie, 109 KTurtle, 213 OpenOffice.org, 281 Kate, 291 Kubuntu, 30, 55, 59, 252, 312, Osobiste, 271 Kbabel, 321 314 Ostatnio uywane, 260 KBruch, 210 administracja systemem, partycje systemu Windows, KDE, 80, 252, 253 264, 271 280 kde-config, 291 aktualizacja systemu, 269 Plasma, 262 Kdesktop, 262 Amarok, 280 pobieranie pyt Kdevelop, 293 automatyczne uruchamianie instalacyjnych, 255 keepalived, 157 programów, 293 poczta elektroniczna, 288 kernel, 33 automatyczne wczanie KHangMan, 211 poczenia sieciowe, 271 klawiatury numerycznej, Program uruchamiajcy, 259 Kig, 211 294 klawiatura numeryczna, 294 Programy, 260 dodawanie klient IRC, 230 przegldanie WWW, 282 oprogramowania, 272 Klient zdalnego dostpu, 292 przegldarka dokumentów, KmPlot, 212 dodawanie widetów, 263 292, 293 kodeki, 112 Dolphin, 277 Przegldarka dziennika Kodeks Postpowania, 46, 239, dostosowywanie, 262 systemowego, 292 245 dostosowywanie ekranu przegldarka obrazków, 293 kompilacja pakietów z kodu powitalnego, 270 Quassel, 286 ródowego, 177 ekran, 271 rozdzielczo monitora, 271 komputery, 58 GHNS, 264, 265 SpeedCrunch, 292 komunikatory, 97, 286 Gwenview, 293 spoeczno, 294 konfiguracja historia, 254 sudo, 261 konto poczty instalacja, 255 system plików, 278 elektronicznej, 98 instalacja pakietów, 265 Terminal, 292 partycje, 68 IRC, 286 tryb kiosku, 290 system, 83 K3b, 284 Ulubione, 260 ukad klawiatury, 65 K3bSetup, 275 ustawienia pocze wygaszacz ekranu, 106 Kate, 291 sieciowych, 271 konfiguracja drukarki, 143 Kdevelop, 293 ustawienia systemowe, 269 Kubuntu, 272 Klient zdalnego dostpu, usuwanie oprogramowania, Konqueror, 278, 282 292 272 konsola, 292 Komputer, 260 widety, 263 konta uytkowników, 76, 84, komunikatory 139, 345 wygld systemu, 270 internetowe, 286 wyczanie komputera, 261 zarzdzanie, 181 konfiguracja drukarki, 272 Kontact, 287 Zaawansowane ustawienia Konqueror, 278, 282 uytkownika, 273 KOrganizer, 289 konsola, 292 konto poczty elektronicznej, 98, zarzdzanie informacjami Kontact, 287 288 osobistymi, 287 koczenie sesji, 261 konto root, 169 Zarzdzanie koczenie sesji, 261 Kopete, 286 oprogramowaniem, 269 Kopete, 286 Meneder logowania, 275 zarzdzanie plikami, 277 kopie zapasowe, 151 meneder plików, 277 Zarzdzanie repozytoriami, kopiowanie Meneder usug, 274 268 katalogi, 109 Monitor systemu, 292 zarzdzanie uytkownikami, pliki, 109 nagrywanie pyt CD, 284 275 KOrganizer, 289 napdy USB, 280 Skorowidz 355

zarzdzanie zbiorami Lubuntu, 319 multiverse, 170 muzycznymi, 280 LV, 165 muzyka, 114, 116 Ziemia na biurku, 293 LVM, 73, 162, 164, 165, 169 mv, 342 Zrzuty ekranu, 293 grupy woluminów, 165 Mythbuntu, 56, 316 kubuntu-desktop, 255 jednostki przestrzeni MythTV, 316 kupowanie muzyki, 116 dyskowej, 165 KVM, 188 ustawianie, 166 N woluminy fizyczne, 165, 166 L woluminy logiczne, 165 nadmiarowo, 164, 167 LXDE, 319 Nagrywanie dwiku, 120 LAMP, 158, 168 nagrywanie plików obrazu ISO, Launcher, 300 M 142 Launcher 2D, 300 nagrywanie pyt CD, 61, 142, Launchpad, 52, 53, 319 macierz RAID, 161 275 bdy, 322 zakadanie, 162 Kubuntu, 284 system nadzorowania Macromedia Flash, 94 nagrywarki, 141 planów, 323 Magnatune, 116, 280 nano, 171, 345 tumaczenia, 321 Mahjongg, 120 napdy USB, 280 wsparcie techniczne, 323 main, 170 Narzdzie do czenia Launchpad Answers, 323 mainframe, 31 telefonicznego z internetem, Launchpad Blueprint Tracker, maksymalizowanie okien, 304 292 323 Malone, 53, 322 Narzdzie do obsugi dysków, Launchpad Ground Control, 325 man, 341, 346, 347 150 less, 345 Marble, 214, 293 Nautilus, 107 lib, 149 Math, 281, 282 dostp do katalogu limits.conf, 184 media, 141, 149 domowego, 108 limity zasobów systemowych, Meneder aktualizacji, 127, 136 obsuga, 109 183 meneder drukarek, 144 panel paska bocznego, 110 Linux, 32 Meneder logowania, 275 przecignij i upu, 110 Linux Mint, 318 Meneder pakietów Synaptic, Nepomuk, 273 Linux Terminal Server Project, 133 Nero Burning ROM, 61 55, 313 meneder plików, 278 netbook, 298 Linux Virtual Server, 157 metody partycjonowania dysku, Netbook Edition, 30, 55, 59, 298 Linux-VServer, 188 66 Netbook Remix, 55 LIRC, 118 Miejsca, 82 Network Manager, 87 lista otwartych okien, 303 mkdir, 150, 343 NFS, 112 listy dystrybucyjne poczty mnt, 149 noatime, 183 elektronicznej, 227 Monitor systemu, 121, 292 nodev, 182 live CD, 58, 62 monitorowanie pliku, 185 noexec, 183 LoCo, 241 montowanie, 150, 182 nosuid, 182 logical volume, 165 MOTU, 132, 240, 241 notatki, 308 Logical Volume Manager, 73 motywy, 106 NTFS, 150 Logo, 213 instalacja, 106 NUMA, 157 lokalizacje, 248 ustawianie, 106 long-term support, 170 mount, 150 ls, 151, 338, 342 MP3, 113, 116 O lsb_release, 344 MPEG-4, 113 O Ubuntu, 84 lshal, 344 multimedia, 112, 316 obietnice Ubuntu, 44 lshw, 344 audio, 114 obrazy ISO, 142 lspci, 344 fotografie, 116 obsuga formatów lsusb, 344 kodeki, 112 multimedialnych, 113 LTS, 48 obsuga formatów, 113 obsuga kont uytkowników, 345 LTSP, 55, 313 wideo, 117 obszar powiadamiania, 81, 87

356 Skorowidz obszary robocze, 89 szukanie pakietu, z którego poczta WWW, 99 OCFS2, 157 pochodzi plik, 179 podcasty, 115 odmontowanie urzdzenia, 141 usuwanie, 134, 175 podprojekty Ubuntu, 55 odnajdywanie plików wypisywanie plików, 179 podwójny rozruch, 66, 67 i katalogów, 82 wyszukiwanie, 134 Pocz z serwerem, 111 odporno na awarie, 167 zarzdzanie, 169 poczenia sieciowe, 87 odtwarzacz multimedialny, 117 pamici USB, 141 pomoc techniczna drugiej odtwarzanie partycje, 66, 73, 159 warstwy, 53 pomoc w wierszu polece, 346 pliki audio, 114 partycja wymiany, 168 portal spoecznoci Ubuntu, 234 pliki wideo, 117 partycje systemu Windows, pyty CD, 115 poruszanie si po systemie 150, 280 plików, 341 pyty DVD, 118 partycjonowanie dysku, 66, 159 podcasty, 115 POSIX, 182 pasek zada, 81, 88 potoki, 339 Ogg Theora, 113 passwd, 346 powoka, 173 Ogg Vorbis, 113 PCI, 344 poziomy RAID, 161, 162 Okular, 292 PDF, 95, 204, 208, 282 PPA, 138 opcje montowania, 182 PE, 165 problemy z odmontowywaniem, noatime, 183 Personal Package Archive, 138 141 nodev, 182 physical volume, 165 proc/sys, 149 noexec, 183 Pidgin, 230 Program uruchamiajcy, 259 nosuid, 182 PIM, 287 programy dla Windows, 153 open source, 33, 34, 45, 80 pisania na klawiaturze, 213 projekty Ubuntu, 312 Open Source Initiative, 34, 45 PiTiVi, 119 Edubuntu, 313 OpenDocument, 96 Planet Ubuntu, 238, 239 Kubuntu, 312 OpenOffice.org, 95, 281, 282 planowanie ukadu partycji, 66 Mythbuntu, 316 OpenSSH, 168 Plasma, 262 Ubuntu Server, 315 OpenVZ, 188 platformy sprztowe, 177 Ubuntu Studio, 316 OpenWRT, 59 pliki, 82, 103, 107, 148, 277, 342 warianty oficjalne, 312 operating system, 30 audio, 114 Xubuntu, 315 oprogramowanie, 130 deb, 157 przecignij i upu, 110 oprogramowanie ISO, 142 przegldanie internetu, 92, 282 edukacyjne, 209 kopiowanie, 109 Przegldarka dziennika oprogramowanie o model bezpieczestwa, 182 systemowego, 292 otwartych ródach, 33, 34, organizacja, 148 przegldarka internetowa, 92 45 partycje Windows, 150 przegldarka plików, 107, 112 Oprónij kosz, 89 PDF, 95, 97 przegrywanie zdj z aparatów opt, 149 przenoszenie, 109 cyfrowych, 143 organizacja plików, 148 uprawnienia dostpu, 343 Przecz uytkownika, 90 Otwórz, 103 wideo, 117 Przeniesienie na inny obszar Otwórz w nowym oknie, 109 pliki dzienników systemowych, roboczy, 89 184 Przenie do kosza, 89 P narzdzia, 185 Przenie na lewy obszar roboczy, pliki konfiguracyjne, 149 89 pakiet biurowy, 95, 281 pyty CD, 115 Przenie na prawy obszar pakiety, 132 nagrywanie, 142 roboczy, 89 przenoszenie bezpieczestwo, 173 pyty CD z Ubuntu, 58 instalacja, 134, 172 pyty DVD, 118 katalogi, 109 kompilacja z kodu pyty multimedialne, 112 pliki, 109 ródowego, 177 pobieranie Edubuntu, 60 przeszukiwanie szukanie pakietu, który poczta elektroniczna, 98, 287, pliki tekstowe, 344 zawiera dany plik, 179 288 strony dokumentacji Kontact, 287 systemowej, 347 Skorowidz 357 przetwarzanie w chmurze, 190 multiverse, 137, 170 spoeczno Ubuntu, 43, 226 przetwarzanie wieloprocesorowe, restricted, 170 dokumentacja, 233, 248 157 universe, 137, 170 fora WWW, 231 przygotowywanie pakietów, 249 reprezentacje spoecznoci spoeczno Ubuntu ps, 340, 344 lokalnych, 241 Fridge, 234 pulpit, 80, 81 restricted, 170 IRC, 229 GNOME Shell, 216 rczne instalowanie pakietu, 172 kanay komunikacyjne, 227 ikony dowiza, 81 Rhythmbox, 114 Kodeks Postpowania, 239 kosz na mieci, 89 odtwarzanie podcastów, 115 konferencje uytkowników, obszar powiadamiania, 81, 87 rm, 342 237 obszary robocze, 89 root, 149, 169, 181, 261 listy dystrybucyjne poczty panel, 81 Rosetta, 53, 321 elektronicznej, 227 pasek zada, 81, 88 rough consensus, running code, LoCo, 241 pulpity wirtualne, 309 238 lokalizacje, 248 RSS, 93, 290 skróty, 81 MOTU, 241 rysowanie funkcji wirtualne pulpity, 221 nadzór, 238 matematycznych, 212 zegar, 88 oprawa, 248 punkt montowania, 150 ordownictwo, 247 Pusty plik, 109 S Planet Ubuntu, 238 PV, 165 pwd, 341 SABDFL, 240, 245 pomysy, 247 Samba, 147 procesy, 238 Samozwaczy askawy programowanie, 249 Q Doywotni Dyktator Ubuntu, propozycje, 247 QEMU, 188 245 przygotowywanie pakietów, QT, 253 sbin, 149 249 Quadrapassel, 120 screen, 349 przyczanie si do Quassel, 286 Scribus, 123, 205 spoecznoci, 246 QuickTime, 113 grafika, 207 Rada Spoecznoci, 242 quota, 184 pliki graficzne, 207 Rada Techniczna, 242, 244 ramki, 206 reprezentacje spoecznoci R tekst, 206 lokalnych, 241 sed, 345 SABDFL, 245 Rada Forum, 334 serwer Ubuntu, 156 Samozwaczy askawy Sesja dla gocia, 90 Rada Spoecznoci, 47, 54, 242 Doywotni Dyktator setgid, 183 Rada Techniczna, 242, 244 Ubuntu, 245 RAID, 74, 160, 169 setuid, 183 spdy programistów, 235 awarie macierzy, 164 Sdziwy Je, 156 tumaczenia, 248 dyski rezerwowe, 164 sgid, 183 Ubucon, 237 RAID 0, 161 Shuttleworth Mark, 30, 35 RAID 1, 161 sie, 185 Ubunteros, 245 RAID 5, 161 skróty, 81 wiki, 232 RAID programowy, 163 Slackware, 41 wsparcie, 233, 247 raportowanie bdów, 83 SLS, 40 zapewnianie jakoci, 249 RealMedia, 113 SMP, 157 zespoy, 238, 240 Red Hat, 39 SMTP, 100 zjazdy programistów, 235 reglamentowanie zasobów Softlanding Linux System, 40 spotkania, 102, 289 systemowych, 183 Sound Juicer, 116, 125, 126 SSH, 168 replikacja dysków, 189 Soyuz, 54, 320 stacja dyskietek, 142 repozytoria, 132, 170 SpeedCrunch, 292 Stallman Richard M., 31 APT, 170 spoeczno Kubuntu, 294 startowy dysk USB, 77 backports, 170 wspópraca ze spoecznoci, Step, 214 main, 170 295 sterowniki drukarki, 146

358 Skorowidz sterowniki LIRC, 118 Troy Ryan, 328 reglamentowanie zasobów strategie tworzenie kopii tryb kiosku, 290 systemowych, 183 zapasowej, 151 TSF, 35 replikacja dysków, 189 strony man, 341 Tux Paint, 215 system plików, 182 Subversion, 53 Twitter, 97 szyfrowanie katalogu sudo, 150, 169, 181, 261, 340 tworzenie domowego, 168 sudoers, 182 dokumenty, 95 wirtualizacja, 187 Sudoku, 121 konta uytkowników, 139, zarzdzanie kontami suid, 183 345 uytkowników, 181 SuSE, 39 partycje, 67, 73 zarzdzanie pakietami, 169 SVG, 121, 204 potoki, 339 Ubuntu Studio, 30, 56, 316 swap, 66, 168 startowy dysk USB, 77 ubuntu-announce, 228 symbole wieloznaczne, 347 ubuntu-devel, 229, 249 symetryczne przetwarzanie wieloprocesorowe, 157 U ubuntu-devel-announce, 229, 249 Synaptic, 132 ubuntu-devel-discuss, 229 Ubucon, 237 ubuntu-geek, 328 instalacja pakietów, 134 Ubunteros, 245 ukad klawiatury, 65 usuwanie pakietów, 134 Ubuntu, 17, 30, 37, 39, 60, 314 ukad menu, 138 wyszukiwanie pakietów, 134 Ubuntu Art Team, 248 ukad okresowy pierwiastków, system dostpu do plików, 103 Ubuntu Netbook Edition, 59, 298 209 system kontroli wersji, 324 Cellwriter, 307 ukad partycji, 66 system operacyjny, 30 Cheese, 306 uname, 343 system plików, 148, 341 dziennik, 308 UNetBootin, 77 bezpieczestwo, 182 ekran dotykowy, 307 universe, 170 Kubuntu, 278 FBReader, 306 uprawnienia dostpu do plików, opcje montowania, 182 GNOME, 305 343 system uprawnie dostpu instalacja systemu, 298 uprawnienia superuytkownika, do plików, 343 Launcher, 300 340 szyfrowanie Launcher 2D, 300 uruchamianie aplikacji, 82, 91 dyski, 74 lista otwartych okien, 303 programy dla Windows, 153 katalog domowy, 168 maksymalizowanie okien, terminal, 337 plik wymiany, 168 304 uruchamianie sekwencyjne, programy, 305 348 T pulpity wirtualne, 309 wiele polece, 348 Xournal, 308 Uruchom ponownie, 91 tail, 185 Ubuntu Netbook Remix, 298 urzdzenia zewntrzne, 141 taskbar, 81 Ubuntu One, 97 USB, 141, 280, 344 Terminal, 120, 151, 337 Ubuntu Server, 156, 315 useradd, 181 terminarz, 98 usugi w chmurze obliczeniowej, terminy, 289 bezpieczestwo, 180 190 to pulpitu, 105 bezpieczestwo sieci, 185 usr, 149 tumaczenia, 248 instalacja, 158 ustawianie konta poczty Launchpad, 321 instalacja oprogramowania, elektronicznej, 288 tmp, 159 169 ustawianie LVM, 166 top, 343 instalator, 158 ustawianie motywu, 106 Torvalds Linus, 33 LVM, 164 ustawienia systemowe Kubuntu, Totem, 117 macierz RAID, 162 269 LIRC, 118 odporno na awarie, 167 Ustawienia uytkowników, 85 odtwarzanie pyt DVD, 118 partycjonowanie dysku, 159 usuwanie zdalne sterowanie pliki dzienników konta uytkowników, 181 programem, 118 systemowych, 184 pakiety, 134, 175 Tracker Search, 125 przetwarzanie w chmurze, uyteczno, 89 tray, 87 190 Skorowidz 359 uytkownicy, 84 zaawansowane zastosowania, zapewnianie jakoci, 249 dodawanie, 139 350 zapora sieciowa, 186 root, 169 zarzdzanie plikami, 342 zarzdzanie fotografiami, 116 usuwanie, 181 zarzdzanie terminalem, 349 zarzdzanie informacjami Uytkownicy i grupy, 84, 140 wiki, 232 osobistymi, 287 Windows, 153 zarzdzanie kontami V Windows Media Format, 113 uytkowników, 181, 345 Wine, 153 Zarzdzanie oprogramowaniem, var, 149, 159 wirtualizacja, 187, 188 269 var/log, 184 wirtualne pulpity, 221 zarzdzanie pakietami, 169 vendor lock-in, 96 wolne oprogramowanie, 31, 33, aktualizacja wydania VFAT, 150 42, 45 dystrybucji, 176 VG, 165 woluminy fizyczne, 165, 166 APT, 170 vim, 171 woluminy logiczne, 165 apt-cache, 174 virtualboxose, 189 Writer, 281 apt-get, 174 visudo, 181 wsparcie techniczne, 52, 233 aptitude, 178 VMware, 187 wspópraca z Windows, 153 archiwum Ubuntu, 170 volume group, 165 wybór jzyka, 63, 105 dpkg, 171 VPN, 87 wybór plików, 103, 109 zarzdzanie plikami, 107, 277, wybór wersji Ubuntu, 58 342 W wyczerpane repozytoria, 137 zarzdzanie poczeniami wygaszacz ekranu, 106 sieciowymi, 87 Warthogs, 36, 156 wykonywanie polece zarzdzanie programami, 130, Warthy Warthog, 43 z uprawnieniami 132 wc, 340 superuytkownika, 340 Zarzdzanie repozytoriami, 268 wersje Ubuntu, 58 wylogowywanie uytkownika, 90 zarzdzanie terminalem, 349 What Is Free Software, 45 Wyloguj, 90 zarzdzanie uytkownikami, 275 who, 346 Wycz komputer, 91 zarzdzanie zbiorami wideo, 117 wyczanie komputera, 90, 261 muzycznymi, 280 edycja, 119 wypisywanie plików z danego zarzdzanie zdalnymi plikami, odtwarzanie, 117 pakietu, 179 111 widety, 263 wyszukiwanie zasobnik systemowy, 87 wiersz polece, 337 pakiety, 134 zawarto folderów, 148 edycja plików tekstowych, pliki, 82 zcat, 185 344 zdalne logowanie, 168 informacje o systemie, 343 X zdalny dostp do plików, 111 obsuga kont uytkowników, konfiguracja poczenia, 111 345 X11, 253 zdobywanie Ubuntu, 60 pomoc, 341, 346 Xchat, 230 zebrania, 102 poruszanie si po systemie XDG Base Directory zegar, 88 plików, 341 Specification, 278 Zeitgeist, 215, 218 potoki, 339 Xen, 188, 189 zeitgeist-daemon, 218 Xfce, 55, 319 przeszukiwanie plików zeitgeist-datahub, 218 Xournal, 308 zgrep, 185 tekstowych, 344 Xubuntu, 55, 59, 314, 315 zgrywanie pyt CD, 115, 125 symbole wieloznaczne, 347 zgrywanie cieek do uruchamianie sekwencyjne, formatu FLAC, 116 348 Z zgrywanie cieek do uruchamianie wielu polece, Zablokuj ekran, 90 formatu MP3, 116 348 Zahibernuj, 91 zgrywanie cieek do wykonywanie polece zakadanie macierzy RAID, 162 formatu Ogg, 115 z uprawnieniami zakadki, 103 Ziemia na biurku, 293 superuytkownika, 340 zalenoci, 132

360 Skorowidz zjazdy programistów, 235 znak zachty powoki, 173 zless, 185 Zrzuty ekranu, 293 zmiana haso uytkownika, 140 motyw, 106 to pulpitu, 105 róda APT, 171 ukad menu, 138