DOCSLIB.ORG

Kontributi I Asdrenit Në Formimin E Gjuhës Letrare Kombëtare Shqipe

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Kontributi I Asdrenit Në Formimin E Gjuhës Letrare Kombëtare Shqipe Dr. Nuhi Veselaj KONTRIBUTI I ASDRENIT NË FORMIMIN E GJUHËS LETRARE KOMBËTARE SHQIPE (rishikim magjistrature) /Autografi i prof. A. Kostallarit/ Prishtinë, 2014 1 2 PASQYRA E LËNDËS KONTRIBUTI I ASDRENIT NË FORMIMIN E GJUHËS LETRARE KOMBËTARE SHQIPE Parathënie HYRJE I. RILINDJA SHQIPTARE - USHQIM IDEOR DHE BURIM PRAKTIK GJUHËSOR I VEPRËS SË ASDRENIT 1. Kushtet shoqërore-ekonomike të kohës 2. Rreth tipareve të platforms gjuhësore të rilindësve që i përqafoi Asdreni II. KONCEPTI I ASDRENIT MBI GJUHËN DHE FUNKSIONIN E SAJ (1) Gjuha si mjet dhe armë për ekzistencë dhe zgjim kombëtar në periudhën para shpalljes së Pavarësisë 1.Koncepti i funksionit të gjuhës që nga paraqitjet e para të autorit 2. Çështja e alfabetit, gjuha letrare dhe diferencimi stilistik (2) Periudha e Pavarësisë, zgjerimi i konceptit mbi gjuhën dhe të rolit të saj 1) Asdreni rreth gjuhës së Naimit dhe artikulli Robëria dhe liria 2) Rreth artikullit Disa vërejtje përmi –Ë-në a) Konstatim hyrës b) Rrerth përmbajtjes së artikullit c) Sqarime të nevojshme 1.Rreth dy rregullave tash të pavlera 2. Vërejtje e konstatime me vlerë 3) Koncepti I Asdrenit rreth funksionimit të gjuhës në dy veprat e fundit të tij. a) Nga Psalme murgu b) Nga Kambana e Krujës a. Nga “Republika shqiptare” b. Nga “Trashëgim” c. Nga “Unë flamuri po ju flas” Sipërfundim III. DISA VEÇORI DREJTSHKRIMORE-FONETIKE E GRAMATIKORE NË VEPRAT E ASDRENIT 1) Rreth disa veçorive fonetike A) Alternimi i zanoreve a) A-ja b) I-ja c) U-ja ç) E-ja Shënim.- 3 d) Ë-ja B) Dyzanoret a) Dyzanorshi IE b) Dyzanorshi UE/UA c) Dyzanorshi YE ç) Fenomeni i shënimit –Ë të E-së së diftongut C) Këmbimi i konsonanteve 1. C/S,C/X,C/Ç 2. G/K, G/GJ 3. H/zero 4. LL/L 5. R/RR 6. S/Z/X 7. SH/S/ZH 8 Ç/ SH Shënim.- 9. Th/F/T 10. B/P Ç) Grupet konsonantike dhe shurdhimi i bashkëtingëlloreve të zëshme 1. Veçori e përgjithshme 2.Asimilimi a reflektimi i grupeve konsonantike (II) VEÇORI MORFOLOGJIKE (1) EMRI 1. Gjinia a) Gjinia asnjanëse b) Gjinia mashkullore c) Gjinia femërore 2. Shumësi dhe shquarsia e emrave a) Shumësi me mbaresën –A 1) Gjinia mashkullore 2) Gjinia femërore b) Shumësi me mbaresën –Ë 1) Gjinia mashkullore 2) Gjinia femërore c) Shumësi me mbaresën –Ë 1) Gjinia mashkullore, 2) Gjinia femërore Shënim.- ç) Shumësi me mbaresën -O d) Shumësi me mbaresën –ËR dh) Shumësi me mbaresën –RA e) Shumësi me mbaresën -NJ/J 4 3) Konstatime lidhur me rasat a) Emërorja b) Gjinorja c) Kallëzorja ç) Rasa vendore d) Rrjedhorja pa parafjalë (2) FOLJA 1. Aoristi 2. Foljet më –NJ/J 3. Foljet me i ose o të theksuar përforcuar me J IV. RRETH PËRZIJIMIT TË TË GJUHËS SË ASDRENIT ME GEGIZMA/TOSKIZMA Konstatim paraprak 1) Disa nga gegizmat /toskiymat në veprat e Asdrenit 1. Nga Rreze dielli 2. Nga Ëndrra e lotë 3. Nga Psalme murgu 4) Nga Kambana e Krujës 2) Numri dhe trajtëshkrimi i paskajores me +pjesore sipas veprave të Asdrenit Sqarim paraprak a) Titujt e poezive dhe shembujt me paskajore me +pjesore, sipas veprave 1) RD 2) ËL 3) PM 4) KK b) Pasqyra e numrit të paskajoreve me +pjesore sipas tipit të pjesoreve c)Venerime rreth pasqyrës së mësipërme Sqarim.- Sipërfundim V. DISA VEÇORI FJALËFORMUESE E LEKSIKORE NGA GJUHA E VEPRËS POETIKE TË ASDRENIT A. PARASHTESIMI 1. Parashtesa Ç- (-SH/-ZH) 2. Parashtesa M- 3. Parashtesa N- 4. Parashtesa PA- 5. Parashtesa PËR 6. Parashtesa STËR 7. Parashtesa të tjera B. PRAPASHTESIMI 1. Prapashtesa -AK(-ARAK) 5 2. Prapashtesa -AR, TAR 3. Prapashtesa -I, (-RI/-NI), -SI a) Prapashtesa –I (-RI) Tabela e numrit të emrave me -I b) Prapashtesa –SI Tabela e e numrit të emrave me -SI 4. Prapashtesa -IM 5. Prapashtesa -JE 6. Prapashtesa -ESË 7. Prapashtesa -(Ë)S 8. Prapashtesa -OR, -TOR, -SOR 9. Prapashtesa -OSH 10. Prapashtesa -(I)SHT, ISHTE? ISHTË 11. Prapashtesa -SHËM 12. Ca mbiemra tejfoljorë Pasqyra e numrit të fjalëve me prapashtesa 13. Krijimi i disa foljeve me prapashtesën -O(J) C. KOMPOZIMI Tabela e numrit të kompozitave prej veprës në vepër VI .DISA NGA VEÇORITË LEKSIKO-STILISTIKE TË GJUHËS SË VEPRAVE TË ASDRENIT 1) Dialektorja edhe kombëtarja në veprën poetike të Asdrenit 2) Fjalë të huaja dhe ndërkombëtarizma 3) Denduria e përdorimit të disa fjalëve dhe krijimi a sjellja e fjalëve të reja Tabela e numrit të dendurisë së përdorimit të disa fjalëve 4) Konstatime rreth prekjes së së fjalëve për shkak rimimi 5) Fjalorth i disa fjalëve të kakakterit inspirues PËRFUNDIMI Literatura 6 P A R A T H Ë N I E Temën e magjistraturës Kontributi i Asdrenit në formimin e gjuhës letrare kombëtare shqipe ma propozoi Prof. Androkli Kostallari (mars 1973) në pajtim me prof. Ali Hadrin, që ishte atëherë dekan i Fakultetit Filozofik të Prishtinës dhe që të dy ishin në dijeni se në atë kohë isha i suspenduar (pezulluar) nga puna si i papërshtatshëm politikisht për pushtetin serb të kohës, ndërkaq si student pasuniversitar i kisha dhënë të gjitha provimet, andaj këtë temë ma kishin rezervuar (Shih autografin e prof Kostallarit në ballinë), ngase e dinin se lëvizjen për hulumtime terreni ose në arkiva etj. e kisha të kufizuar. Kuptohet, temën e ofruar, edhe pse me njëfarë droje, e pranova me kënaqësi. Me kënaqësi se tema m'u duk e përkapshme, pasi veprat e Asdrenit që të katër pëmbledhjet, tashmë i kishim të botuara te ne nga NGB Rilindja (1971) nën përkujdesjen e prof. Rexhep Qosjes, material i parë ky i grumbulluar për stdudim që tashmë e kisha në dorë dhe pothuaj tëtërin e kisha të lexuar paraprakisht dhe njëherazi isha i interesuar studimisht të kontribuoja pikërisht në fushën në mes të letërsisë dhe gjuhës, pasi deri atëherë, kisha bërë njëfarë emri në fushë të letërsisë (4 përmbledhje poezi e prozë pjesërisht të botuara), por edhe sa i përket gjuhësisë nuk isha aq mbrapa. Për dëshmi, i kisha ndjekur ligjeratat bashkë me pasuniversitarët nga kjo degë, andaj tema më pështatej, por në anën tjetër kisha njëfarë droje, sepse lidhur me këtë fushë kërkimore më mungonte përvoja dhe se kisha parasysh një konstatim të prof. Rexhep Qosjes, i cili duke u arsyetuar pse ai nuk e kishte bërë përgatitjen kritike të veprave të Asdrenit qe shprehur: "një njeri i vetëm që do të dëshironte të bënte përgatitjen kritike të veprave të tij (Asdrenit) i ka të gjitha gjasat të humbet në atë pyll", d.m.th. në pyllin e gjuhës asdreniane (Shih te Kambana e Krujës, shënim - f. 214) Megjithatë, tema ime kishte të bënte me një mënyrë tjetër vëzhgimore të atij pylli. Kishte të bëjë, rreth kontributit të Asdrenit për gjuhën në përgjithësi dhe me letrarishten e sotme në veçanti. Sidoqoftë, nën aso kushtesh, pa humbur kohë iu përvesha rileximit, duke vënë në pah veçoritë gjuhësore të veprimtarisë së poetit. I rilexova me vëmendje fill e fund të katër përmbledhjet, duke nxjerrë shënime mbi bazë të skicës ideore orientuese, të cilën, ç’është e vërteta, ma diktoi pak a shumë prof. A. Kostallari, të cilën, si me thënë, e kishte pasur të parapërgatitur. Sidoqoftë, brenda një kohe të arsyeshme unë e përgatita temën, madje i shtova edhe kapituj të ri asaj skice-ideore për të treguar sadopak se kisha njëfarë aftësie për t’u ballafaquar me tema të kësaj natyre. Pas një kohe dorëshkrimin ia paraqita për shikim prof. Latif Mulakut, i cili sapo ishte emëruar si udhëheqës shkencor, të cilit në mënyrë të veçantë i jam mirënjohës, jo vetëm për kurajo e ndonjë vërejtje, por edhe për ndihmesën e nevojshme administrativo-procedurale që ma dha kështu pas ripunimit dhe dhënies së formës përfundimtare të temës ai u pajtua me parashtresën drejtuar Këshillin mësimor-shkencor, për caktimin e KOmisionit për mbrojtjen e temës. Ndërkohë, para se të mbrohej punimi si temë magjistrature, rastisi që në Prishtinë të vinin prof. Koço Bihiku dhe prof. Jorgo Bulo, të cilëve u pata ofruar punimin shoqërisht. Pas leximit, profesorët e nderuar më fort më përgëzuan se ma bënë ndonjë vërejtje, Dhe së këndejmi puna ime e vlerësuar pozitivisht edhe nga Këshilli Mësimnor-shkemcor sipas referatit të prof. Latif Mulakut dhe më 03.04.1980, tema me titull Kontributi i Asdrenit në formimin e gjuhës letrare kombëtare shqipe si punim magjistrature u mbrojt para Komisionit në këtë përbërje: Akad. prof. Idriz Ajeti (kryetar), Akad. prof. Besim Bokshi e 7 prof. Rexhep Ismajli (anëtarë) dhe prof. Latif Mulaku (mentor). Kështu, edhe pse nuk isha plotësisht i kënaqur me punën time, rezervë që e bart edhe sot, sepse nuk m’u dha mundësia as atëherë as më vonë objektivisht e materialisht që të konsultoja dosjen në arkivat përkatës qoftë në Tiranë, Bukurisht etj., ose të bëja hulumtime plus siç ëndërroja, ngase veç tjerash kisha dëshirë që gjuhën e Asdrenit ta krahasoja me atë të Gj. Fishtes, që më mbeti vetëm dëshirë e parealizuar deri në dotët e sotme, pasi tash për këtë punë nuk po më lejojnë preokupimet e tjera dhe mosha, megjithatë ky punim po del si libër më vete, para lexuesve, duke lënë vend për vërejtje dhe përplotësime. Në të vërtetë, pasi veprat e botimit të parë të Asdrenit (1971) me disa shënime të mëpastajme plotësuese më janë djegur gjatë Luftës, tashti u rishikua teksti i kopjes së punimit, të cilit, përveç lëndës nga botimi II i veprave të Asdrenit, botim i NGB Rilindja, Prishtinë 1987 u shtuan edhe të dhëna të reja që ndërkohë i ndeshëm të publikuara në masmedia dhe internet, madje u plotësua me kapitull të ri lidhur me gegizmat (paskajoren) në veprat e Asdrenit, por nuk e pashë të arsyeshme me i verifikue të dhënat statistikore nga tabelat përkatëse të kapitujve të fundit, por sidoqoftë, tekstin e përforcuar të këtij punimi me disa përplotësime e quaj bazë që mund t’u shërbejë studiuesve për punime të tjera edhe më serioze që duhet t’i bëhen gjuhës së veprës së Asdrenit, ngase, vërtet, vepra e tij meriton studime edhe më të thelluara, sidomos për disa pika të veçanta të specifikuara, përveç atyre nga fusha e letërsisë, por edhe nga ajo e gjuhësisë që këtu vetëm sa u prekën prej nesh.
Load more

Recommended publications
  • Sali Berisha Drejt Fundit, Pasi I Përjashtoi Dhëndrin Nga Kryesia, Basha Nëpërmjet Godoles Kërkon Largimin Përfundimtar T
    Rruga Industriale, Kashar E-mail: [email protected] Cel: 0685357745 Plotësimi i Kushtetueses me 9 Ç ë m k Faqe 8 imi 20 le anëtarë, KED skualifikon Sinan Tafajn, Dhimitrula Spiron e Saimir E Mërkurë 1 Shtator 2021 Vishajn, ja emrat e mbetur në garë Shtatori test për drejtësinë, nga gjyqet e Adriatik Llallës Sali Berisha drejt fundit, pasi i e Saimir Tahirit, te caktimi i seancave për Dedjen e Lulon, ekstradimi i truprojave përjashtoi dhëndrin nga Kryesia, rëndon pozitat e ish-ministrit Muaji shtator do të jetë intensiv jo vetëm në aspektin politik, por edhe për sistemin e Basha nëpërmjet Godoles kërkon drejtësisë. Prokuroria e Posaçme ka nisur të japë sinjale se po shkon te të... Faqe 7 Masat e reja anti-Covid, largimin përfundimtar të tij nga PD Alimehmeti kundër: Ora Faqe 2-4 policore nuk ndryshon asgjë, vaksinimi me detyrim tregon dështim Mjekët vijojnë të dalin kundër vendimeve të Komitetit të Ekspertëve, sa i takon menaxhimit të pandemisë në vend. Qeveria vendosi që të ndryshojë orën policore dhe të... Faqe 9 Dasho publikon studimin: Imuniteti natyror i fituar pas kalimit të Covid, disa dhjetëra herë më i fuqishëm se imuniteti i nxitur nga vaksinimi Mjeku Erion Dasho, ka publikuar disa stu- dime, të cilat flasin për imunitetin natyror pas Rindizen debatet në PD, Nishani kalimit të Covid dhe atë të krijuar nga vaksina. Me anë të një postimi në rrjetet... e Kadilli sulmojnë Bashën pas Faqe 9 Konispoli, vendi ku përjashtimit nga Kryesia mund të gjesh gjithçka përveç dritave, koha që qeveria të mbajë fjalën Basha spastron Kryesinë nga njerëzit e Nga Bardhyl BEJKO Konispoli nuk shquhet vetëm për punën e krahut.
    [Show full text]
  • A1993literature.Pdf
    ALBANIAN LITERATURE Robert Elsie (1993) 1. The historical background - II. Attributes of modern Albanian literature - III. Literature of the post-war period - IV. Literature of the sixties, seventies and eighties - V. Albanian literature in Kosovo - VI. Perspectives for the future - VII. Chronology of modern Albanian literature 1. The historical background Being at the crossroads between various spheres of culture has never been a gain to the Albanians as one might have expected. An Albanian national culture and literature1 was late to develop and had enormous difficulty asserting itself between the Catholic Latin civilization of the Adriatic coast, the venerable Orthodox traditions of the Greeks, Serbs and Bulgarians and the sophisticated Islamic culture of the Ottoman Empire. First non-literary traces of written Albanian are known from the 15th century, e. g. Bishop Paulus ’ baptismal formula of November 8, 1462. Beginning with the Missal (Meshari) of Gjon Buzuku2 in 1555, the early Albanian literature of the 16th and 17th century with its primarily religious focus might have provided a foundation for literary creativity in the age of the Counter- Reformation under the somewhat ambiguous patronage of the Catholic Church, had not the banners of Islam soon been unfurled on the eastern horizons. The Ottoman colonization of Albania, which had begun as early as 1385, was to split the Albanians definitively into three spheres of culture, all virtually independent of one another: 1) the cosmopolitan traditions of the Islamic Orient using initially
    [Show full text]
  • Letërsia Shqipe (Akademik Sabri Hamiti)______42
    Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës JAVA E BIBLIOTEKËS NË KOSOVË 7-13 prill 2003 Botues: Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës Kryeredaktor i botimeve: Dr. Sali BASHOTA Këshilli redaktues: JAVA E BIBLIOTEKËS Vehbi MIFTARI Drita DEVA NË KOSOVË Muhamed ÇITAKU 7-113 prill 2003 Realizimi komjuterik: Hekuran REXHEPI Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës Prishtinë 2004 Përmbajtja Fjala e hapjes (Mr. Rexhep Osmani)____________________________9 Fjalimi inaugurues për Javën e Bibliotekës në Kosovë (Michael McClellan)___11 Fjala hyrëse (Dr. Sali Bashota )_______________________________14 Bibliotekat Kombëtare dhe shtrirja e misionit të tyre zgjerues (Grant Harris) ___________________________________16 Fëmijët në ditaret pa mure (Mr. Ibrahim Berisha) _______________23 Studimet për shqipen dhe aktualiteti(Akademik Rexhep Ismajli) ___25 Fjalë me rastin e hapjes së ekspozitës së dokumenteve për de Radën (Akademik Rexhep Ismajli )______________________39 Letërsia Shqipe (Akademik Sabri Hamiti)______________________42 Dorëshkrime dhe informacione shkencore me vlerë të veçantë nga fusha e albanologjisë (Dr. Musa Ahmeti ) ___________50 Komponentet digjitale në Biblioteka - Sistemet e integruara bibliotekare ( ILS )(Grant Harris)___________________________66 Shuflaj për shqiptarët (Mr. Behxhet Brajshori)___________________74 Shuflaj për shqiptarët (Dr. M.Panxhiq)________________________76 Fondi i kodikëve të AQSH (Dr. Shaban Sinani)__________________78 Dr. Milan Pl. Shuflaj (Šufflay), Acta Albaniae III dhe Balshajt (Dr. Shaban Sinani)______________________________93 Gjetja e pamjeve dhe zërave në faqe të internetit (Grant Harris)__________________________________101 Fjalor i rëndësishëm i Letërsisë Botërore (Dr. Isak Shema)_______ 110 Bija shqiptare - Nëna e botës - Tani Shenjtëresha e Sashurisë Nëna Tereze /1910 - 1997/ (Dr. Don Lush Gjergji)________________115 Fjalë rasti (Nehat Krasniqi )__________________________________122 “Krijimi i grupeve të pakicave brenda shoqërisë”( Anthony Lee) ______124 Bashkudhëtar dhe kronikan i letërsisë (Mr.
    [Show full text]
  • Në Bazë Të Nenit 11, 12
    Republika e Kosovës Republika Kosova – Republic of Kosovo Komuna e Prishtinës Opština Priština –Municipality of Prishtina PROPOZIM RR E G U LL O R E PËR ORGANIZIMIN DHE BASHKËPUNIMIN E KOMUNËS ME FSHATRAT, VENDBANIMET DHE LAGJET URBANE NË TERRITORIN E KOMUNËS SË PRISHTINËS Poseduesi i dokumentit: Për Sektorin: Përgatitur më: Miratuar nga Drejtoria e Sektori i bashkësive 17.11.2016 Drejtori i Administratës Administratës lokale Ndryshuar më: Republika e Kosovës Republika Kosova – Republic of Kosovo Komuna e Prishtinës Opština Priština –Municipality of Prishtina PËRMBAJTJA PROPOZIM RREGULLORE ...................................................................................................... 3 ANNEX 1 - Harta e bashkësive lokale të Komunës së Prishtinës pa emërtime të rrugëve .......13 ANNEX 2-TERRITORET TË CILAT PËRFSHIHEN NË ÇDO BASHKËSI LOKALE..................14 ANNEX 3- EMËRTIMET E RRUGËVE QË I TAKOJNË ÇDO BASHKËSIE LOKALE ...............20 BASHKËSITË LOKALE URBANE ........................................................................................20 BASHKËSITË LOKALE RURALE .........................................................................................21 EMËRTIMET E RRUGËVE ...................................................................................................22 2 Republika e Kosovës Republika Kosova – Republic of Kosovo Komuna e Prishtinës Opština Priština –Municipality of Prishtina Në bazë të nenit 11, nenit 12, paragrafi 12.2, pika c dhe nenit 34, paragrafi 34.4 të Ligjit nr. 03/L-040, për vetëqeverisje
    [Show full text]
  • Histori E Letërsisë Shqipe Për Shkollat E Mesme
    HISTORI E LETËRSISË SHQIPTARE nga ROBERT ELSIE Përkthyer nga origjinali anglisht “History of Albanian Literature (1995)” nga Abdurrahim Myftiu, Tiranë (1997) PËRMBAJTJA Parathënie e botimit shqip Parathënie e botimit anglisht 1. Shqiptarët dhe gjuha e tyre 2. Historia e hershme e shqiptarëve 2.1 Nga Iliria deri te Bizanti 2.2 Përmendjet më të hershme për shqiptarët 3. Lindja e letërsisë së shkruar në Shqipëri 3.1 Traditat humaniste të Rilindjes evropiane 3.2 Fillimet e shkrimit shqip 4. Fillimet e letërsisë në Shqipëri. Shekujt XVI e XVII 4.1 Gjon Buzuku dhe libri i parë shqip (1555) 4.2 Lekë Matrënga dhe Doktrina e Krishterë (1592) 4.3 Veprat e Pjetër Budit (1618-1621) 4.4 Frang Bardhi dhe fjalori i tij latinisht-shqip (1635) 4.5 Pjetër Bogdani dhe Cuneus prophetarum (1685) 4.6 Veprat dytësore të shekullit të shtatëmbëdhjetë 4.7 Përfundime 5. Shkëlqimi i Orientit. Letërsia myslimane e shekullit XVIII dhe fillimit të shekullit XIX 5.1 Kushtet historike dhe kulturore 5.2 Shkrimtarët me prejardhje shqiptare që shkruan turqisht. 5.3 Letërsia e bejtexhinjve 5.4 Shkrimtarë minorë të periudhës 5.5 Përfundime 6. Trashëgimia e Bizantit. Shkrimet në traditën ortodokse në shekullin XVIII dhe në fillimin e shekullit XIX 6.1 Përçarje në identitetin kulturor 6.2 Shqipja me alfabet grek e me alfabete të tjera 6.3 Fjalorë dhe gramatika 6.4 Përfundime 7. Sotto il sereno cielo italiano (Nën qiellin e kthjellët italian). Letërsia arbëreshe në shekujt XVIII e XIX 7.1 Emigrimi shqiptar në Itali 7.2 Letërsia arbëreshe në shekullin e tetëmbëdhjetë 7.3 Gjurmë të fundit të shkrimeve katolike në Shqipërinë e shekullit të tetëmbëdhjetë 7.4 Jeronim De Rada dhe letërsia arbëreshe e shekullit të nëntëmbëdhjetë 7.5 Poetë romantikë: Françesk Santori, Gavril Dara i Riu dhe Zef Serembe 7.6 Shkrimtarë të tjerë arbëreshë të shekullit të nëntëmbëdhjetë 7.7 Ndihmesa e shkrimtarëve dhe studiuesve arbëreshë që shkruan italisht 8.
    [Show full text]
  • V a L T Education in Albania
    V A L T Education in Albania The literacy rate in Albania for the total population, age 9 or older, is about 93%. Elementary education is compulsory (grades 1-8), but most students continue at least until a secondary education. Students must successfully pass graduation exams at the end of the 8th grade and at the end of the 12th grade in order to continue their education. Most schools are public and financed through the government, but recently several private schools of various levels have been opened. There are about 5000 schools throughout the country. The academic year is divided into two semesters. The school week begins on Monday and ends on Friday. The school year begins in September and finishes around June. There is a winter break of about two to three weeks. • Preschool education : 1-4 years • Primary education (9-vjeçare): 9 years (It was 8 years before 2005) • Secondary education: o Regular : 3 years o Vocational or Technical : 2-5 years • Tertiary education: o Undergraduate : 4-5 years o Graduate: 1-3 years • Quaternary education 3 years Pre-Communist Era As late as 1946, about 85% of the people were illiterate, principally because schools using the Albanian language had been practically non-existent in the country before it became independent in 1912. Until the mid-nineteenth century, the Ottoman rulers had prohibited the use of the Albanian language in schools. Turkish was spoken in the few schools that served the Muslim population. These institutions were located mainly in cities and large towns. The schools for Orthodox Christian children were under the supervision of the Constantinople Ecumenical Patriarchate.
    [Show full text]
  • Malësorët Dhe Kryengritja Antiotomane E Vitit 1911
    E PAVARUR, INFORMATIVE, HISTORIKE DHE PATRIOTIKE Botues; Vasel GILAJ, Viti i botim XX, Nr 55, Çmimi 3 USD, New York Qershor 2015 [email protected] Në përkujtimë të jetëve që u flijuan në emër të flamurit Kuvendi i Greçës, Malësorët dhe kryengritja kryekuvendi ku mori jetë programi politik i Pavarësisë së Shqipërisë antiotomane e vitit 1911 Pse nuk mori pjesë në Vlorë, ditën e Shpalljes së Pavarësisë, Dedë Gjon Luli? (Nga e majta), Fran Pal Leka (Kel- mend) Dede Gjon Luli(Hot) Zenel Shabani(Kastrat)Tom Nika(Shkrel) Luc Mark Gjeloshi(Kelmend) Angjelin Preljocaj, “Kushëriri Thethi, kjo kërshëri Gjovalin Paci, triumfi ngallnjyes Vlerat shpirtërore rezëllijnë në i Engjëjve” rrëfen ikjen nga e bukurisë magjepsëse i malësorit që nisi pikturën me edicionin e 10-të të Festivalit Vërmoshi dhe triumfin parizien të bjeshkëve thëngjill dhe synon Luvrin Folklorik të Gjirokastrës FAQE 32-37 FAQE 38-43 FAQE 44-59 FAQE 50-51 QERSHOR 2015 2 Ju fton të kontriboni, për promovimin dhe mbrojtjen e vlerave të patjetërsueshme që trashëguam si amanet nga të parët! Studio profesionale arti Gjithçka që ju duhet në fushën e krijimtarisë, punë dedikuese, reda- ktime, ide-koncept, art-designer, gazeta dhe revista. Garantoj profe- sionalizëm dhe korrektësi E PAVARUR, INFORMATIVE, HISTORIKE DHE PATRIOTIKE INFORMATIVE, E PAVARUR, QERSHOR 2015 3 Malësorët në SHBA të ndarë për t’u bashkuar apo të bashkuar për t’u ndarë? shtu si shumë e shumë troje të tjera shqiptare aspak më e mirë nuk është as në Michigan e gjetkë ku shqiptarët dhe tashmë dihet se edhe Malësia e Madhe është e posaçërisht malësorët kurrsesi nuk bashkëpunojnë edhe pse janë një ndarë në dy shtete, ndarje që ka ardhur jo me komunitet jo i vogël.
    [Show full text]
  • E Përdyjavshme Dr.Petro Marko Tiranë 1936 Nr.1(2) Revistë Letrare,Shoqnore,Ekonomi- Ke, Në Shqip,1936 2 Adriatic(The) Review= Dr.Fan Noli Boston 1918 Nr.1 Vol
    Nr. Titulli i periodikut Përgj.i botimit Vendi i Viti i Numri i periodikut Lloji i botimit botimit periodi. 1 *ABC…e përdyjavshme Dr.Petro Marko Tiranë 1936 Nr.1(2) revistë letrare,shoqnore,ekonomi- ke, në shqip,1936 2 Adriatic(The) review= Dr.Fan Noli Boston 1918 Nr.1 Vol. I. revistë Revista Adriatik… e përmuajshme, politike, shoqërore,letrare,kulturale, prej Federatës Panshqiptare t’Amerikës “Vatra”,në anglisht e pak shqip, 1918-1919 3 Afërimi…e Dr.Petro Scalione New 1923 Nr.8,11 gazetë përdyjavshme,politike, York shoqërore, letrare,në shqip e italisht,1922-1925 4 Afrimi…e përmuajshme Dr. Shkodër 1922 Nr.1,3 revistë kulturale,pedagogjike, Mehmet Vokshi Vlorë 1923 Nr.4-12 arsimore, në shqip, Tiranë 1924 Nr.1-10 1922-1924,1926 1926 Nr. 1-5 (BUSH) 5 Afrimi…e përjavshme Dr. Vlorë 1926 Nr.24-29,31,35 gazetë politike,letrare,kulturale, Mehmet Vokshi lajme etj., në shqip, 1925-1926 6 *Agimi…e Dr.Kristo Floqi, Shkodër 1919 Nr.1-12 revistë përtremuajshme, letrare, Karl Gurakuqi -1920 shoqërore, politike, 1920 Nr.1-12 pedagogjike, satirike, -1921 organ i shoq.”Vllazënija” 1921 Nr.1-12 ,në shqip, 1919-1922 -1922 7 *Albania… e Përgj.Tk. Bruxelles 1897 Vëll.A Nr.1-12 revistë përmuajshme, folklorike, Spirobeg= 1898 Vëll.B Nr.9,11,12 letrare, shoqnore, Faik Konica 1899 Vëll.C Nr.2-11 historike, shkencore, 1899 Vëll.D Nr.10-11,1-7 gjuhësore, në shqip, 1900 Vëll.E Nr.8-12 frëngjisht e turqisht, London 1900 Vëll.F Nr.1-12 1897-1907,1909 1901 Vëll.G Nr.1-11 Ky koleksion është 1902 Vëll.H Nr.2-12 ndërtuar mbi bazën e 1903 Vëll.I Nr.1-12 vëllimeve, sepse edhe 1904 Vëll.IX Nr.1-12 faqet u përgjigjen këtyre.
    [Show full text]
  • Libri LAVD I Ri 21 05 2011
    Ilir Kaduku - A ROPOSAL FOR THE DISTRICT OF SHKODRA ( FREE ZONE ) A ROPOSAL FOR THE DISTRICT OF SHKODRA ( FREE ZONE ) Dr. Ilir Kaduku SUMMARY Geographical position: Shkodra is the biggest city in northern Albania; it is the administrative center of the district with the same name. In north and west it is bordered by Yugoslavia, in east by districts of Puka and Tropoja, in southeast by the district of Lezha, and in the south by the Adriatic Sea. The views of Shkodra are extremely different and full of surprising beauties. High and low relieves, fields, terraces, gardens, mountainous valleys and old forests, the mainly sandy seaside are combined with each-other, coming down from the Alps towards the fields. It lays from the mountain to the sea, which means from the Albanian Alps to the Adriatic Sea. In the north and in the east the border is easy transformed through the river valleys and mountainous necks that are crossed by automobile roads. This makes it possible that Shkodra always has been an exchange zone between different regions of the country, neighbor countries, different cultures and economic, social and spiritual forces. The territory of Shkodra as a district includes a surface of 2528 km2, which makes it the biggest district in Albania. Its surface equals the surface of the districts of Tirana, Durres and Lezha altogether. CLIMATE, FLORA AND FAUNA only ones in Albania. The city of Shkodra was built on IV The geographic position of the district, in the context of BC, by the hill, on the top of which was built the castle, Albania, affects that the climate of Shkodra to be where even today tracks of cycloid stonewalls, well laid and characterized as a Mediterranean climate with variations of without plaster, can be noticed.
    [Show full text]
  • Afrimi I SPAK, Mazhoranca Premton Rihapjen E Dosjeve Të Bujshme, Juristët Tregojnë Rrugët Si Do Shkohet Te “21 Janari”, Gërdeci E Afera “Durrës-Kukës”
    Rr.Sitki Çiço përballë Maternitetit të Ri, Tel: 067 60 00 172, E-mail: [email protected] Zbardhet raporti i dekriminalizimit, Ç ë m k imi 20 le 39 funksionarë të lartë rezultojnë të dënuar, 31 prej tyre nën hetim E Shtunë 24 Gusht 2019 për falsifikim të të dhënave Faqe 7 Dekriminalizimi, Prokuroria nis verifikimet për Kajmakun, Afrimi i SPAK, mazhoranca premton PD hetime paralele për katër kryebashkiakët e tjerë rihapjen e dosjeve të bujshme, juristët Prokurori ka nisur verifikimet për kryebash- kiakun e Vorës Agim Kajmaku, pas akuzave të PD se ka qenë i dënuar në Greqi. Sipas burimeve, pritet që të merren shenjat e gishtave për Kaj- tregojnë rrugët si do shkohet te “21 makun në mënyrë që të verifikohet nga “Interpol Athina” nëse është apo jo i dënuar... Faqe 6 Integrimi, gjermanët dhe janari”, Gërdeci e afera “Durrës-Kukës” OSBE gati të marrin në dorë situatën në shtator, tentativa Faqe 2,3 për të negociuar mes PD-PS për zgjidhjen e krizës Shtatori pritet të sjellë zhvillime të forta, sa i takon krizës politike në vend. Zgjedhjet vendore të 30 qershorit kaluan, ndërsa kriza politike vijon të mbetet ende prezente në vend, ku asnjë nga palët nuk hap rrugë. Por sytë tani janë kthyer nga ndërkombëtarët, të cilët sipas... Faqe 8 Thellohet skandali me kreditë e “Veneto Banka”, ja arsyet pse Banka e Shqipërisë nuk shpalli falimentin Thellohet akoma dhe më tepër skandali me falimentimin e“Veneto Banka”. Dokumentet që na kanë rënë në dorë së fundmi, tregojnë qartë pse Banka e Shqipërisë fshehu procesin e falimentimit të Grupit Veneto Banka në Itali.
    [Show full text]
  • LIBRI SHQIP 1555-1912 KOMBETARE 9 7 8 9 9 9 2 7 7 3 1 7 8 Libri Shqip 1555-1912 Bibliografi
    BIBLIOTEKA KOMBËTARE Më në fund kultura shqiptare ka “librin e librave” të saj: Bibliografinë Retrospektive të Librit Shqip në dy pjesët e para, 1555-1912 (I) dhe 1913-1944 (II). Më bie detyra RAMAZAN VOZGA të pohoj me bindje se është fjala për një botim që përbën ngjarje historike. Në çdo kulturë flitet dendur për “ngjarje” në rastin e botimit të librave, pa qenë të sigurtë se sa jetëgjatë do të jenë ata, nga njëra anë, si edhe sa të shumëpritur mund të kenë qenë, nga tjetra. Ndërkaq botimi i Bibliografisë Retrospektive të Librit Shqip përbën një arritje të lakmuar ndoshta qysh këtu e 90 vite të shkuara, kur qeveria e ardhur LIBRI SHQIP në Tiranën kryeqytet nga Kongresi i Lushnjës merrte vendimin për themelimin e RAMAZAN VOZGA një “biblioteke kombëtare” në Shqipëri. E pamundur do të ketë qenë që ideatorët 1555-1912 e institucionit në fjalë të mos kenë ëndërruar që shqiptarët të kenë një ditë për duarsh edhe regjistrimin e gjithçkaje që ishte shkruar e botuar deri më atëherë në në fondet e Bibliotekës Kombëtare gjuhën shqipe, nga Buzuku deri tek ata, në atë vit të largët 1920. Aurel PLASARI BIBLIOGRAFI BIBLIOGRAFI ISBN 978-99927-731-7-8 Në kopertinë: Rrota e librit, sipas Agostino Ramelli-it, 1588 BIBLIOTEKA LIBRI SHQIP 1555-1912 KOMBETARE 9 7 8 9 9 9 2 7 7 3 1 7 8 LIBRI SHQIP 1555-1912 Bibliografi BIBLIOTEKA KOMBËTARE RAMAZAN VOZGA LIBRI SHQIP 1555-1912 në fondet e Bibliotekës Kombëtare BIBLIOGRAFI Tiranë, 2010 2 3 LIBRI SHQIP 1555-1912 Bibliografi Në 90-vjetorin e Bibliotekës Kombëtare nën kujdesin e Ministrit të Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve z.
    [Show full text]
  • K R E U Ix Zhvillimi I Ideologjisë Dhe I Kulturës Së Rilindjes Kombëtare (Vitet 80 Të Shek
    K R E U IX ZHVILLIMI I IDEOLOGJISË DHE I KULTURËS SË RILINDJES KOMBËTARE (VITET 80 TË SHEK. XIX - 1912) Epoka e Rilindjes karakterizohet nga zhvillimi i një ideologjie e kulture të re me karakter kombëtar e demokratik, nga përpjekjet që rilindësit e shquar bënë për ruajtjen dhe lëvrimin e gjuhës shqipe, për zhvillimin e letërsisë dhe çeljen e shkollave në gjuhën amtare si mjete për ngritjen e ndërgjegjes politike të popullit shqiptar e afirmimin e tij kombëtar. Një hov të mëtejshëm në këtë periudhë të Rilindjes mori zhvillimi i mendimit politik, shoqëror e filozofik, që u përpunua nga iluministët e mendimtarët më të shquar në bazë të përgjithësimit të përvojës së Lëvizjes Kombëtare Shqiptare dhe të luftës së armatosur të popullit shqiptar kundër robërisë osmane e politikës pushtuese të shteteve fqinje. Ky mendim politik e shoqëror dhe në tërësi programi politik i Rilindjes u përgjigjeshin detyrave të bashkimit e të çlirimit kombëtar, që objektivisht shtroheshin për zgjidhje para shoqërisë shqiptare. Por ato karakterizoheshin gjithashtu nga një frymë e theksuar demokratike, shprehnin aspiratat e gjithë popullit për liri, pavarësi dhe përparim ekonomiko-shoqëror e politik të vendit. Një rol të madh në përpunimin e mendimit politik e shoqëror të Rilindjes luajtën shtypi patriotik dhe letërsia artistike, që morën gjithnjë e më shumë karakter politik, përmbajtje kombëtare e frymë luftarake. 1. MENDIMI POLITIKO-SHOQËROR, SHKRIMI DHE SHKOLLA SHQIPE Pashko Vasa (1825-1892) Radhitet ndër njerëzit e mëdhenj të Rilindjes që hodhën themelet e ideologjisë së saj dhe u shquan në fushën e mendimit e të veprimit politik dhe në atë të krijimtarisë letrare.
    [Show full text]