Bilten Broj 16, Februar 2012. Godine

Bilten Broj 16, februar 2012. godine

Predstavništvo Republike Srpske

Ustanova za unapređenje ekonomske, naučno-tehničke, kulturne i sportske saradnje između Republike Srpske i Republike Srbije

IZDVAJAMO PREDSTAVNIŠTVO REPUBLIKE SRPSKE U SRBIJI ŠOPENIJADA 2012.

VINARIJA “VILENIK” Bulevar despota Stefana 4/IV Beograd, Srbija TURIZAM: ETNO-SELO UVIJEĆA Tel: 00 381 11 324 6633 Faks: 00 381 11 323 8633 OPŠTINE RS: KNEŽEVO E-mail: [email protected] Predstаvništvo Republike Srpske 2

Sadržaj

U fokusu Lideri regiona na Jahorini...... 3 Kultura Šopenijada 2012 ...... 6 Predstavljamo Vinarija “Vilenik”...... 8 Turizam Etno-selo Uvijeća...... 10 Opštine RS Kneževo ...... 12 Predstаvništvo Republike Srpske

U fokusu Lideri regiona na Jahorini

Ambijent drugog redov- nu i brojni turisti i osvjedoče ulaskom Hrvatske u EU na- nog sastanka najviših poli- se o njihovim prisinim ličnim stupa novo doba i za susjedne tičkih predstavnika BiH, Srbi odnosima, koji obećavaju bo- zemlje . ‘’Očekujemo mi koji je i Hrvatske bila je olimpij- lje sutra u trouglu koji je još nismo na tom putu od Hrvat- ska planina Jahorina . Prvih uvijek opterećen trauma ma ske da bude naš ambasador u dana februara u poznatom iz nedavne prošlosti . Na za- EU što neće biti nimalo lako zimskom centru pokrivenom vršetku “jahorinskog samita”, jer mislim, sada je to moje lič- snijegom, domaćini Borisu održana je konferen cija za no mišljenje, da je EU, previ- Tadiću i Ivi Josipoviću bili su medije, na kojoj je svaki od še zamorena i da uopšte više Nebojša Radmanović, Bakir učesnika sumirao svoje utiske ne razmišlja o proširenju na Izetbegović i Željko Komšić . sa višednevnih trilateralnih Zapadni Balkan . Druga stvar A obilne padavine koje su za- razgovora . o kojoj su sepredsjednici do- mele puteve prema Sarajevu, govarali jeste jedna pr mjena Beogradu i Zagrebu, obezbi- Regionalna ekonomska koja mora biti vidljiva za sve jedile su neplanirano dodatno saradnja građane naših zemalja nakon vrijeme ne samo za polufor- stalnih sastan ka predsednika, malne bilateralne razgovore Bosna i Hercegovina, Sr- to je da osjetimo da se nešto nego i neformalno druženje bija i Hrvatska ulaze u novu promijenilo . Ne možemo tre- pet zvaničnika na skijaškim fazu odnosa, istakao je član ći put se sastati i reći da će- terenima, u šetnjama i kafići- Predsjedništva BiH Nebojša mo pričati o granici, a da niko ma . Tako su mogli da ih sret- Radmanović, ocjenjujući da ništa ne riješi oko toga ili o Predstаvništvo Republike Srpske 4

U fokusu nekim drugim sličnim tema- Boris Tadić . Međutim, ono nama imati izuzetan značaj, ma . Dakle, naša ideja je da- što je od izuzetne važnosti u i u tome Hrvatska na vratima nas da, koliko god je moguće narednim godinama, kada se EU može da odigra posebnu više, uposlimo vlade i Savjet očekuje ulazak Hrvatske u ulogu,“ rekao je Tadić . ministara u BiH da se direk- EU, jeste i ekonomska sarad- U regionu se može dobro tno angažuju na rješavanju nja u regionu . “Potrebno je u sarađivati ako svi budu radili pitanja koja su od životnog vremenu koje je ispred nas, na smanjivanju tenzija, a ta- interesa za građane’’, rekao naravno to je nadležnost vla- da će na red doći i konkretna pitanja, naglasio je član Pred- sjedništva BiH Bakir Izetbe- gović . ‘’Kao što su granice, kao što je korištenje vodnih resursa, kao što je imovina zemalja, recimo BiH u Srbiji i u Hrvatskoj i obratno . Vo- dili smo takođe dosta iscrpan razgovor u vezi sa BIP-ovima, graničnim prijelazima gdje će se vršiti inspekcijski pregled . Mi insistiramo sa bosanske strane da to budu najmanje četiri BIP-a . U regionu se mo- že dobro sarađivati ako bu- demo radili snažno i koordi- nirano na suzbijanju organi- ziranog kriminala kako bi se privukao kapital i investicije u region i na izgradnji infra- je Radmanović . „A među kon- da, da se pronađu potencijal- strukture’’, naveo je Izetbe- kretnim pitanjima, na kojima ni unutrašnji resursi, skriveni gović . se radilo od prošlog sasatan- resursi za ekonomski razvoj, Članovi Predsjedništva ka na Brionima, jeste traženje ne samo oni koji se tiču me- BiH i njihovi gosti, Predsjed- nestalih, te rješavanje nerije- đuregionalne saradnje u ko- nici Srbije i Hrvatske, Boris šenih pitanja oko međugra- jima bismo se mogli osloniti Tadić i Ivo Josipović, naglasi- nične linije BiH i Hrvatske, a na evropske fondove, već i li su da će izvršiti pritisak na postoji i mogućnos atrbitraže . unutrašnji resursi koji posto- vlade svojih zemalja da aktiv- Naša ideja je da danas, koliko je kad su u pitanju mineralna nije krenu u rješavanje svih god je moguće više, uposlimo nalazišta, kada su u pitanju otvorenih pitanja između tri vlade i Savjet ministara u BiH kompanije i preduzeća koja zemlje . da se direktno angažuju na postoje u našim zemljama i rješavanju pitanja koja su od koja bi eventualno zajednič- Bilateralni sporazum životnog interesa za građane“ kim nastupima mogli osvojiti - zaključio je Nebojša Radma- neki posao na trećim tržišti- Zajednički je stav pred- nović ma, saradnja u domenu nauke sjednika sve tri države da ni- Reforma pravosuđa i koja je primenjiva u privredi i ko ko je počinio ratni zločin vladavina prava primarni u ekonomiji, jer ekonomsko ne može ostati nekažnjen . su ciljevi na kojima se mora pitanje je pitanje svih pita- Hrvatski predsjednik Ivo Jo- raditi u narednom periodu, nja . Ekonomska saradnja u sipović predložio je sporazum rekao je predsjednik Srbije regionu će u narednim godi- o procesuiranju ratnih zloči- Predstаvništvo Republike Srpske 5

U fokusu je da nas trojica prije svega imamo konsenzus oko tog pitanja . Posebno je osjetljivo pitanje u BiH, koja je najte- že pogođena ratnim dešava- njima na prostorima bivše Jugoslavije . Budući da je naj- više zločina počinjeno u BiH, za nas jeste gotovo prirodno stanje da insistiramo na tome da se sudi po mjestu izvršenja zločina, ali jedan modalitet saradnje je moguć, ja bar mislim, da se s naše strane da, tako da kažem, ovlaštenje po- litičke naravi, političke vrste Tužilaštvu BiH, državnom tu- žilaštvu koje je zapravo i nad- ležno za procesuiranje op- tuženih za ratne zločine, da može po procijeni tužioca ili kolegija tužilaštva, ako ocije- ni da je tako lakše, efikasnije i brže suđenje optuženima za Sastanak je održan u hotelu “Termag” na Jahorini ratne zločine koji se nalaze na teritoriji druge države i da je pristup dokazima na taj na- na između tri zemlje kojim bi efikasno progonili počinitelji čin omogućen na bolji način, se uspostavila bolja saradnja i ratnih zločina, da bi se izbje- da može ustupiti taj predmet omogućilo procesuiranje pre- glo politiziranje suđenja za tužilaštvu druge države’’, re- ma mjestu prebivališta osu- ratne zločine i da bi se lak- kao je Komšić . mničenih . še, vjerujemo lakše, rješavala „Predsjednik Tadić i ja ona brojna pitanja koja su još Izvan protokola smo razgovarali o bilateral- vezana za ratne sukobe, tu u nom sporazumu u kojemu bi prvom redu ja osobno mislim, Snježnom mećavom pro- se riješilo i pitanje nadležno- a mislim da smo tu suglasni, duženo neformalno druženje sti prema mjestu prebivali- pitanje rješavanja sudbine najviših predstavnika BiH, šta, osumnjičenika odnosno nestalih osoba .’’ Srbije i Hrvatske, po zajed- okrivljenika, i na jačanje i ničkom mišljenju, nije bilo formalizaciju svih onih obli- U traganju za konsenzusom manje korisno od onog što je ka suradnje koji su inače bili prethodilo u okviru protoko- predviđeni sporazumima ne Nažalost, BiH je za sala . A mediji su zabilježili da se samo Hrvatske i Srbije nego i da van tog sporazuma jer našlo vremena i za grudvanje, Hrvatske i BiH, Hrvatske i Cr- unutar Predsjedništva nema sankanje i kuvano vino . ne Gore i međusobno, spora- saglasnosti o ovom pitanju, zumima koji su zaključili tu- pojasnio je predsjedavaju- žitelji“, pojasnio je Josipović . ći Predsjedništva BiH Željko Mislimo da je to vrlo važno Komšić .’’Da bismo se pridru- zato da bi se, s jedne strane, žili toj inicijativi, potrebno Predstаvništvo Republike Srpske 6

Kultura Šopenijada 2012.

Povodom godišnjice ve- njih muzičkih škola i studen- kulturnog izraza, rekla je pro- likog poljskog kompozitora ti klavira, iz Srbije i regiona . fesorka Reljić . Frederika Šopena u Beogra- Istovremeno, učesnici, gosti i “Cilj Šopenijade je i da du će se 28 . i 29 . februara, u publika će biti u prilici da se okupi pijaniste – kako učenike organizaciji Muzičkog druš- upoznaju sa životom i stvara- i studente, tako i njihove pro- tva “Stanković”, a uz podrš- laštvom velikog kompozitora, fesore, stručnu muzičku jav- ku Ambasade Poljske, održati vremenom u kome je živeo, nost, eminentne goste iz stru- treća po redu “Šopenijada” . ke, kao i amatere i ljubitelje Predstavništvo Republike Srp- klavirske muzike, i muzičke ske u Srbiji imalo je čast da se umetnosti uopšte … Razmena na poziv profesorke Milenije znanja, prakse i iskustva, kao Reljić, šefa Klavirskog odsjeka i upoznavanje sa domaćim i i rukovodioca manifestacije, a svetskim tokovima u savre- u sklopu svojih aktivnosti na menoj pijanističkoj pedagogiji unapređenju kulturne i pro- i koncertnoj praksi, kao ne- svjetne saradnje između Srbi- ophodna nadgradnja eduka- je i Republike Srpske, uključi tivnoj osnovi, predstavlja još u realizaciju ovogodišnje Šo- jedan cilj ovog projekta …”, penijade, kao i da pomogne dodala je Reljićeva i istakla učešće predstavnika iz Repu- a takođe i uticajima njegove da će domaćinima – kolektivu blike Srpske . muzike na kasnije muzičke MŠ “Stanković” “predstavljati posebno zadovoljstvo da naj- srdačnije ugoste mlade iz RS, da se zajedno raduju uz muziku, druže i promovišu prave vrednosti” . Manifestaciju će u uto- rak, 28 . februara, svečano otvoriti beogradski gitarista i pedagog Milan Dujmović izvođenjem Šopenove muzike na gitari, što će predstavljati uvod u događaj na poseban, neuobičajen način, uz senzibi- litet i boju instrumenta gitare . Nakon toga slijedi re- vijalni dio progarma u okvi- Svečana sala MŠ “Stanković” ru kojeg će se učenici nižih i srednjih muzičkih škola, kao i studenti muzičkih akademi- “Šopenijada je prije sve- stvaraoce, i uopšte sa Šope- ja Srbije i regiona predstaviti ga revija Šopenove klavirske nom kao inspiracijom u savre- izvođenjem Šopenovih klavir- muzike, na kojoj će se pred- menim oblicima sveukupnog skih kompozicija po slobod- staviti učenici nižih i sred- nom izboru . Predstаvništvo Republike Srpske 7

Kultura liku da čuju stručne komenta- re, savjete i mišljenja vezana za shvatanje i interpretaciju Šopenovih klavirskih dela koja su izveli na reviji . Ovakav vid aktivnosti je od posebnog edukativnog značaja, jer uče- nici kroz razgovor i izvođenje kompozicija postavljaju pitanja, ali izlažu i sopstvena mi- šljenja i zapažanja proistekla iz iskustava i rada na djelima velikog kompozitora . Klavirski recital Vladimi- ra Miloševića predstavlja kul- minaciju “Šopenijade” . Mladi talenti će imati mogućnost da uživo čuju i dožive Šopenovu muziku u izvođenju vrsnog pijaniste posebnog senzibiliteta, po čemu je poznat muzičkoj javnosti, kako u našoj zemlji, tako i u Evropi i šire . Na kraju valja pomenuti da Šopenijada postaje još jedan vid razvijanja specijalnih veza između Srpske i Srbije u oblasti visoke kulture, kao i da je Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji i do sada po- sredovalo i pružalo konkret- nu podršku saradnji muzičkih škola i akademija u Banjaluci, Istočnom Sarajevu, Trebinju Kandidate će slušati i proglasi posebno uspješnim, i Bijeljini sa odgovarajućim proglasiti najuspješnije izved- biće nagrađeni . muzičkim institucijama u be Počasni stručni žiri u sasta- Drugi dan “Šopenijade”, “matici” . vu: Jokut Mihailović – redovni srijeda, 29 . februar, započi- prof . na FMU u Beogradu i Mu- nje stručnim multimedijalnim zičkoj akademiji u Istočnom predavanjem na temu “Šopen Sarajevu, Biljana Gorunović kao inspiracija u savremenoj - redovni prof . na Akademi- muzici” koje će održati muzi- ji umetnosti u Novom Sadu i kolog Tatjana Vojnov . Branko Penčić – redovni prof . Potom slijedi Master klas na FMU u Beogradu, i progla- - cjelodnevna aktivnost u okvi- siće najuspešnije izvođače .Tri ru koje će učenici i studenti u kandidata (kao i njihovi pro- direktnom susretu sa eminen- fesori) čije interpretacije Žiri tnim klavirskim pedagozima - članovima Žirija, imati pri- Predstаvništvo Republike Srpske 8

Predstavljamo Vinarija “Vilenik”

U prijatnom ambijentu kome ovo gazdinstvo uzgaja hodno namijenjene za proi- i prirodnom okruženju nado- grožđe . zvodnju domaće rakije . mak Banjaluke, u izolovanosti Iz ljubavi prema pre- Iste godine posađen je i od gradske gužve, nastalo je krasnim krajolicima, tišini i vinograd na površini od 2 ha . porodično poljoprivredno gaz- netaknutoj ljepoti 2007 . go- I pored velikog broja sunčanih dinstvo “Jablan” . Zvaničan na- dine osnovano je gazdinstvo dana, brežuljkastog tla i bla- ziv porodičnog poljoprivred- za bavljenje poljoprivredom i ge klime ovi krajevi nikad ni- nog gazdinstva Jablan je PPG stočarstvom . Zaposlen je ma- su bili poznati po proizvodnji “Jablan” . Imanje se nalazi na nji broj radnika i počelo se sa vina . Prilikom sadnje, vlasni- obroncima Kozare, iznad sela uzgojem svinja, ovaca, koza, ci su razmišljali prevashodno Jablan, opština Laktaši . Ina- ćurki i bikova . Pored toga, ovo o sopstvenom užitku, dragim če, za buduću komercijalnu gazdinstvo se bavi i uzgojem prijateljima i poslovnim par- prodaju vina određen je naziv pšenice, kukuruza i ječma za tnerima, a ne o komercijalnoj brenda “Vinarija Vilenik” . To prehranu stoke, a uporedo s prodaji . Prvobitna namjera, je naziv vinarije koja se nala- tim zasađeni su i voćnjaci na dakle, nije bila komercijalna zi na imanju Jablan . Vilenik je 3,5 ha u kojima se uzgajaju prodaja vina . Za nju su se od- ime brda na imanju Jablan na jabuke, kruške i šljive, prevas- lučili nakon nekoliko dobije- nih nagrada za kvalitet vina, Predstаvništvo Republike Srpske 9

Predstavljamo U ovoj godini planirano je proširivanje vinograda na još 2 ha . Novi dio vinograda će prevashodno činiti sadnice chardonnay-a i cabernet sauvignon-a, s obzirom na posti- gnute rezultate sa ove dvije sorte grožđa . Planirano je da se u narednih pet godina vinograd proširi na 6-8 ha . Iako se gazdinstvo do sada nije bavilo komercijalnom prodajom, ove godine su odlu- čili da počnuo sa flaširanjem određenih sorti . Vjeruju da će brojni ljubitelji vina uživati u ukusu i mirisu vina sa pitomih brežuljaka nadomak Banjalu- ke, biće ponosni da budu jed- ni od začetnika tradicionalne proizvodnje kvalitetnih vina iz ovih krajeva . Plan je da vina pozici- oniraju lokalno . Za početak, to bi bilo preko nekoliko ek- sluzivnih restorana u gradu, a nakon toga možda i preko specijalizovanih radnji za prodaju vina . Glavna komparativ- na prednost bila bi ta što ne a i količine proizvedenog vina riste tradicionalne metode u planiraju da prave vino samo znatno su prevazilazile “lične bačvama u podrumu sa strogo da bi ostvarili zaradu, što nas potrebe” . kontrolisaninom temperatu- čini vrlo beskompromisnim Gazdinstvo proizvodi se- rom i vlažnošću . Proizvodnja kada govorimo o obezbjeđiva- dam sorti grožđa: chardonnay, se odvija na prostoru veličine nju idealnih uslova za uzgoj cabernet sauvignon, sauvi- 300 m2 . grožđa i pravljenje vina . Bez gnon blanc, pinot gris, italian Godine 2011 . proizvede- pritisaka do kojih dovodi ko- riesling, merlot i frankovka . no je 1200 l vina . U decem- mercijalizacija proizvodnje, Prva proizvodnja vina 2009 . bru mjesecu 2011 . godine, na obećavaju beskompromisnost godine iznosila je oko 500 l . manifestaciji Dani vina u Ba- u pogledu obezbjeđivanja ide- Iste godine osvojili su drugo njaluci, gazdinstvo je osvojilo alnih uslova za uzgoj grožđa i mjesto na takmičenju, koje je prvo mjesto za chardonnay, proizvodnju vina . organizovao lokalni restoran a cabernet sauvignon nagra- My Way . đen je na sajmu u Novom Sa- Proizvodnja vina oslanja du održanom u januaru 2012 . se na modernu tehnologiju i godine . Potvrđen kvalitet ove modernu vinsku opremu, pro- dvije sorte vina namjeravaju i ces fermentacije se kontroliše, dalje da razvijaju . dok se za odležavanje vina ko- Predstаvništvo Republike Srpske 10

Turizam Etno-selo Uvijeća

Selo Uvijeća kraj Tre- lo je svojevrstan spomenik ne- la vrata, tako da se i danas svi binja, sa svojom očuvanom kadašnjeg načina života, koje koji ulaze moraju sagnuti, či- tipično hercegovačkom ar- treba sačuvati od propada- me se izražava znak poštova- hitekturom 19 . vijeka ima nja i iskoristiti kao turističku nja i domaćinu i domu u koji sve predispozicije da postane atrakciju . U selu su pronađeni se ulazi, što je, takođe, jedan atraktivna turistička destina- ostaci starinskih oruđa, posu- od autentičnih znakova tradicija . Ono nije samo jedno od đa, kao i starih pčelinjih koš- cije . Turistička organizacija opštine Trebinje izradila je okvirni plan za projekat etno- sela Uvijeća, za restauraciju, konzervaciju i uređenje jedin- stvenog ambijenta koji bi bio privlačan za turiste . Ljudi iz urbanih sredina željni su da vide nešto novo . Malo je ko od gradskog sta- novništva imao priliku i da vidi, a kamoli da spava na kamenim krevetima, da jede kajmak iz škipova, maslac iz drvenih stapova i hljeb iz nać- vi ispečen pod sačem . Kroz arhitekturu sela Uvijeća, kao malo gdje, može se pratiti razvoj kamenih her- cegovačkih kuća, vertikalno brojnih, gotovo napuštenih nica, takozvanih dubovina, u i horizontalno, sa ognjištem sela hercegovačkog kraša, u kojima se i danas može proi- kao centralnim dijelom pro- kome su ljudi otimali svaku zvoditi najkvalitetniji herce- storije, kamenim krevetima, trunku zemlje od ljutog kame- govački med . izbama za čuvanje hrane i na već ovaj nestvarni kraj naj- S obzirom na to da je ve- pića - kaže etnolog u Muzeju više liči velikom muzeju sta- ćina ovdašnjih građevina za- Hercegovine Božana Paliku- rina, u koji kada dođete, kao držala svoj prvobitni izgled, ća, uz ocjenu da cijelo etno- da ste se vremeplovom vozili ovdje u potpunosti možemo naslijeđe tog dijela Hercego- unazad . pratiti i sistem kako se gra- vine još nije valorizovano na Uvijeća ima mediteran- dilo, počevši od 19 . vijeka pa pravi način . sku klimu, kamene kuće koje sve do danas, jer je prosto bilo A da se na području potiču s kraja 19 . vijeka, a od- normalno da se kuće u kojima istočne Hercegovine turistič- likuju se ognjištem, kamenim se živi prilagođavaju potreba- ki radnici sve češće okreću ka krevetima i tipičnim hercego- ma savremenog čovjeka . Jed- tradicionalnim vrijednostima vačkim dekorom u unutraš- na zanimljiva stvar iz starog svjedoči podatak da u Muze- njosti, odnosno svim onim što graditeljstva ipak se zadržala ju Hercegovine već odavno je potrebno da privuče turistu na svim objektima, a ta je da postoji etno-zbirka sa sta- svojom autentičnošću .Ovo se- su na svim kućama ostala ma- rom Hercegovačkom kućom, Predstаvništvo Republike Srpske 11

Turizam da u Danićima kod Gacka u na i sagledavanja mogućnosti iz rimskog perioda . Na otkri- Eparhijskom domu, na spra- da se selo zaštiti i bude jedna će su sa oduševljenjem rea- tu, postoji značajan etno-ku- tak, gdje su postavljeni mnogi predmeti iz istorije ovog kraja, a i u Berkovićima će usko- ro biti otvorena etno-soba . Etno-selo se će se prosti- rati na oko 3 dunuma zemlje . U budućem Trebinjskom etno-selu posjetioci će moći da prenoće u etno-kućama, koje će imati po dvije sobe i kupa- tilo . U restoranu koji će se na- laziti u blizini služiće se tradicionalna jela tipična za ovo područje . Etno-selo koje se gradi u blizini Studenca nudiće i mo- gućnost za sportsku rekreaci- ju i različite aktivnosti . U selu planirani i sportski tereni za ambijentalna cjelina, u Uvi- govali i trebinjski arheolozi, odbojku, tenis, te mali i veliki jećoj postoji i nekoliko gomi- koji su se založili da se most fudbal . Veliki fudbalski teren la koje datiraju još iz ilirskog ostavi netaknut . Tako će ovaj bi trebalo da se izgradi preko perioda, što je jedan od poka- kompleks dobiti jos turističku puta ulice, na za sada neobra- zatelja da je selo mnogo sta- zanimljivost . đenom zemljištu . rije i od ovog starog kamenog Očekuje se i da će projek- ti etno-kuća i sela dobiti po- dršku opštine Trebinje, Zavo- da za zaštitu spomenika kulture, Turističke organizacije RS, resornog ministarstva, ali je, uz to, potrebno naći i do- maćeg ili stranog investitora . Zahvaljujući činjenici da se Trebinje nalazi u blizini velikih primorskih turističkih centara Dubrovnika i Herceg Novog, “igranje na kartu” etno-turizma procijenjeno je kao šansa da se u ovaj kraj privuče veći broj gostiju . Po- sjeta etno-selu, čiji izgled nije promijenjen cijeli vijek, za strane turiste predstavljali bi atrakciju i nedoživljeno isku- Iako ovdje nikada nisu naselja . Izvođači radova su na stvo - smatraju u Turističkoj rađena arheološka istraživa- lokaciji sela slučajno otkrili organizaciji opštine Trebinje . nja, osim posmatranja tere- ostatke jednog starog mosta Predstаvništvo Republike Srpske 12

Opštine RS Kneževo

Područje opštine Kne- Nakon dejtonskog raz- ževo prostire se na jugu Re- graničenja sa federacijom publike Srpske uz samu gra- BiH, teritorija opštine Kneže- nicu sa Federacijom BiH, sa vo ostala je na površini od 360 desne strane rijeke Ugar, u km2, od toga pod šumom 166 jugoistočnom dijelu banjaluč- km2, a poljoprivredno zemlji- ke regije, na prostoru između šte zahvata 154 km2 . oblasti . U mikro-klimatskom opština Banja Luka, Čelinac, Opština Kneževo, kao lo- pogledu područje pripada zoni Kotor Varoš, Mrkonjić Grad, kalna zajednica, organizovana umjereno-kontinentalne kli- Jajce i Travnik . je u jedanaest mjesnih zajed- me sa obilježjima za planinsko Nalazi se na 44°29’ sje- nica . Ukupno broji oko 13 .800 područje: karakterišu je rela- verne geografske širine i 861 stanovnika . Od navedenog tivno hladne zime i umjereno m nadmorske visine . Područje broja stanovnika 15% čini topla ljeta sa maksimalnim opštine prostire se na tereni- gradsko stanovništvo . Kneže- padavinama u drugoj polovini proljeća i početkom jeseni, s tim da u nižim regionima pa- da kiša, a u višim snijeg . Ve- getacioni period traje 120-200 dana, zavisno od nadmorske visine . Srednja godišnja tem- peratura iznosi 7,9°C . Kasni proljetni i rani jesenji mrazevi utiču nepovoljno na poljoprivredne kulture . Visoki snježni nanosi i mrazevi u višim regionima skraćuju vegetacioni period .

Prirodna bogatstva

Opština Kneževo ima veoma značajna prirodna bogatstva: čist vazduh, značajan kapacitet šuma, kao i veliki hi- drografski potencijal . ma izraženog reljefa i dijelom vo trenutno broji 890 doma- Zastupljena su dva tipa visoravni, između planina: ćinstava i 3 .300 stanovnika . hidrografije na ovom područ- Vlašić, Gola Planina, Ranče, ju: podzemna, na krečnjač- Čemernica, Tisovac i Osmača, Klima kom terenu i površinska, na a i susjedni tereni opštine Jaj- pretežno silikatnom sedimen- ce, Kotor Varoš i Travnik, su Područje opštine Kne- tima . takođe planinskog karaktera . ževo se nalazi u zoni umjere- Na krečnjačkom terenu no-kontinentalne klimatske je bezvodno područje, sve pa- Predstаvništvo Republike Srpske 13

Opštine RS

Panorama Kneževa

davine (kiša, snijeg) se ne sli- resurs, jer se radi o vodi viso- mješovite i često lišćarskog vaju, već kroz vodopropusno kog kvaliteta . sastava: bukva, hrast, grab, ja- zemljište i vrlo vodopropusne Kanjon rijeke Ugar, koja vor, klen, jasen, bagrem i dr, stijene odlaze u podzemne protiče pored Kneževa, pred- uz prisustvo četinara sa pora- akumulacije, iz kojih pri dodi- stavlja oazu netaknute priro- stom nadmorske visine: obični ru sa nepropusnom podlogom de, u kojoj uz ostale divljači, i crni bor, ariš, jela, smrča i dr . napajaju brojne izvore . obitavaju i divokoze . Sama ri- Najdominantniji oblik Na silikatnim stijenama jeka, stanište je više vrsta ribe: poljoprivredne proizvodnje su tekućice, koje se zajedno pastrmke, mladice, škobalja i je: stočarstvo, odnosno ov- sa izvorima moraju zaštititi od lipljena . čarstvo . Zahvaljujući velikom zagađivanja . Upravo zbog izraženog broju pašnjaka, karakteristič- Osnovna hidrografska reljefa ova opština ima sve noj flori, te izraženoj nadmor- karakteristika Kneževa su ri- predispozicije za razvoj zim- skoj visini i kvalitetnoj vodi, jeke: Ugar, Cvrcka, Ilomska i skih sportova . Najvećim di- opština Kneževo je poznata po Kobiljska rijeka, kao i drugi jelom opština je brdsko-pla- proizvodnji kvalitetne jagnje- brojni vodotoci . U komplek- ninsko područje, sa oko 33% tine i Vlašićkog sira . su podzemnih voda nalaze se površine iznad 1 .000 m nad- Opština Kneževo ras- velike rezerve za snabdjevanje morske visine koje je većim polaže sa velikim prostorom stanovništva i privrede . Na dijelom pod šumskom vege- netaknute prirode: četinarske obroncima postoje istraženi tacijom . Eksploatacija i uzgoj šume, šumoviti proplanci, vi- i potvrđeni izvori pitke vode šuma predstavlja značajan ka- soravni, pašnjaci, rijeke i ka- kao izuzetno važan prirodni pacitet ove opštine, 166 km2 je njoni, idealna su staništa za pod šumama . Šume su mahom veliki broj raznovrsne divljači Predstаvništvo Republike Srpske 14

Opštine RS karakteristične za ovo područ- je . Šume u okolini opštine obiluju krupnijom divljači kao što su: vepar, medvjed, vuk i lisica, i kao takve one su savršen teren za sportske lovce . Lovište „Kneževo“ u cje- losti obuhvata područje op- štine i brdsko-planinskog je tipa . Lovište ima trostruku namjenu: privredno, privredno-sportsko i sportsko lovište, a dio lovišta uz desnu obalu rijeke Ugar je određeno kao lovište sa posebnom namje- nom . Najinteresantnije vrste divljači su: srne, divokoze, zec, divlja svinja, medvijed, te lještarka, a od nezaštićenih vrsta prisutne su: lisica, jaza- vac, vuk, divlja mačka, kuna zlatica i kuna bjelica . Rijeke Ugar i Ilomska pravo su prirodno bogatstvo opštine Kneževo . Potočna pa- strmka, lipljan i mladica, kojih u ovim rijekama ima u izobi- lju, magnet su za sve ribolov- ce . Tradicija lova i ribolova, kao i pravilan odnos prema Hram rođenja presvete Bogorodice prirodnim bogatstvima ovog područja, čine opštinu Kne- ževo pravim centrom lova i ri- promijene, kada je asimilacija što ukazuje da se radi o stra- bolova na području Republike plemena nastavljena i poslije žanicama uz rimske ceste . U Srpske i BiH . slavenskih osvajanja, unijeće selu Baština, nadomak grada buduća otkopavanja postoje- ostali su i do današnjeg dana Istorija ćih gradina i drugih dokaza sačuvani stećci, uspravne ka- materijalne i duhovne kultu- mene ploče ukrašene reljefi- Područje opštine Kneže- re . Među rimskim nalazima su ma i slikama . vo bilo je naseljeno u davnim ostaci bazilike starohrišćan- U ovim krajevima je bilo vremenima, najvjerovatnije skih crkava u selima Javora- dosta starih crkava od kojih još u neolitu . Izvjesno je da ni i Imljani, koji ukazuju na su do danas sačuvane dvije, su ovo područje naseljavali značajan stepen naseljenosti crkva proroka Ilije u Imljani- stanovnici ilirskog porijekla, i kulturne razvijenosti . Ispod ma, u kojoj se čuva relikvija – koji su se kasnije miješali sa drumskog puta, koji je vodio drveni štap, za koga predanje Keltima i drugim doseljeni- iz Banja Luke prema Kneževu kaže da je pripadao Svetom cima, uključujući i slavenska i dalje, u selima Kostići i Rađi- Jovanu, i crkva Svetog Nikole plemena . Više svijetla u te ći, otkrivena je rimska opeka, u Javoranima, koja je nedav- Predstаvništvo Republike Srpske 15

Opštine RS

Kanjon Ugra no potpuno rekonstruisana kulturnih dešavanja na po- trenutno oko 100, uzrasta od i do nje je izgrađen asfaltni dručju ove opštine . 7 do 15 godina . put . Među kulturno-istorijske Djelokrug rada i ciljevi Najbrojnija je, svakako, znamenitosti spadaju i brojne društva su, prije svega prou- folklorna sekcija u kojoj su srednjovijekovne nekropole, čavanje istorije, njegovanje djeca raspoređena u tri uzra- rasute po poljima oko Kneže- uspomena i tradicije iz života sne grupe i trenutno se pred- va . Mnogi stećci dobro su oču- Srba, proučavanje i njegova- stavljaju kroz 10-ak koreogra- vani, a najpoznatiji je stećak – nje srpske kulturne baštine, fija koje su prilagođene njiho- Sljemenjak u Vukovoj Baštini osnivanje pjevačkih, folklor- vom uzrastu . u selu Baština, do kojeg se sti- nih, likovnih, muzičkih i dru- Pored uobičajnih i stan- že za pola sata šetnje od hotela gih sekcija, organizovanje ve- dardnih koreografija koje se „Omar“ . čeri poezije, promocija knjiga, izvode i u ostalim KUD-ima, pozorišnih predstava, izložbi, npr . igre iz Šumadije, Grme- Kultura i sport itd . ča, Pirota, sa djecom se igra- U okviru Prosvjete aktiv- ju i narodna kola ovog kraja Srpsko prosvjetno i kul- no rade folklorna, dramska, – prije svega tzv . Biračko kolo . turno društvo “Prosvjeta” (SP- recitatorska i pjevačka grupa . Očuvanju tradicije i običaja KD) Opštinski odbor Kneževo, Broj djece i mladih oku- doprinosi i velika količina na- obnovilo je rad 2006 . godine i pljenih u ovim sekcijama je rodne nošnje koju su članovi trenutno je jedini nosilac svih Opštinskog odbora Prosvjete u Predstаvništvo Republike Srpske 16

Opštine RS

INVESTICIONA PONUDA OPŠTINE KNEŽEVO

Projekat: Izgradnja zdravstveno-rekreacionog centra na planini Lisini

• Raspoloživi resursi: najveće pretpostavke (skijaщke staze i tereni, brojne щume i vodotoci, • etno kuće brvnare, vodenice, vjetrenjačnj za proizvodnju struje, lječilište za osobe sa • respiratornim problemima, bolestima srca i krvotoka i sl .) • Vrsta projekta: greenfield • Status projekta: poslovna ideja (javno-privatno partnerstvo) • Lokacija: Planina Lisina, zapadni plato Vlašića

Projekat: Nabavka i instaliranje postrojenja za proizvodnju matriciranih otkivaka (protuudarni čekić, presa i peći)

• Raspoloživi resursi: MTK Metalotehna Kneževo se bavi proizvodnjom dijelova za željeznicu . • Nabavkom i instalirnjem postrojenja za proizvodnju matriciranih kapaciteta 200 tona • godišnje zadovoljile bi se potrebe željeznica svih republika bivše Jugoslavije, a i Evropske unije s obzirom da Metalotehna posjeduje TSI sertifikat i sertifikate svih željeznica, te • kvalifikavana radna snaga • Vrsta projekta: ulaganje u postojeći poslovni subjekt • Status projekta: kompletna projektna dokumentacija i studija izvodljivosti • Vrijednost investicije: 500 .000 KM • Lokacija: Industrijska zona Kneževo

Projekat: Izgradnja mljekare i sirare za prpizvodnju „Vlašićkpg sira“

• Raspoloživi resursi: 3 .000 grla muznih goveda sa trenutnom proizvodnjom od 5 .000 .000 litara mlijeka, 13 .000 ovaca rase Vlaщićka pramenka, proizvodnja sira na tradicionalan način u katunima • Vrsta projekta: greenfield • Status projekta: poslovna ideja • Vrijednost investicije: 500 .000 KM • Lokacija: Industrijska zona Kneževo

Projekat: Nabavka digitalne opreme sa komandnim centrom za rezave aluminijskih i PVC profila, te opreme za alubond fasadu

• Raspoloživi resursi: već postojeći poslovni subjekat koji funkcioniщe 30-tak godina, • kvalitetna radna snaga • Vrsta projekta: ulaganje u već postojeći poslovni subjekt • Status projekta: poslovna ideja • Vrijednost investicije: 350 .000 € • Lokacija: Industrijska zona Kneževo Predstаvništvo Republike Srpske 17

Opštine RS Kneževu, u protkelom periodu Prosvjeta se u proteklom “Dositej Obradović”, Srednja prikupili i sačuvali od uništa- periodu predstavila i na broj- škola ”Jovan Dučić”, a po- vanja i propadanja . Uglavnom nim manifestacijama širom sebno značajna saradnja je sa se radi o autentičnim, izvor- RS, kao što su Sabor izvornog međunarodnom organizaci- nim ručno rađenim dijelovima narodnog stvaralaštva u Tesli- jom World Vision, kancelarija narodne nošnje Imljanskog i ću, Petrovdanski sabor Lamin- u Banja Luci, koja kroz razne podvalšićog kraja . ci – Gradiška, Etno festival projekte namijenjene prven- Sa ciljem očuavanja i “Jabuka“ Mrkonjić Grad, Sa- stveno radu sa djecom, već njegovanja starina – predme- bor dječjeg folklora u Zvorni- dvije godine pomaže rad SP- ta i odjevnih predmeta, 2007 . ku, Ribniku i Mrkonjić Gradu, KD ”Prosvjeta” OO Kneževo . godine, Prosvjeta uredila je i Kotorvaroško kulturno ljeto, Od sportskih aktivnosti u otvorila Etno centar simbolič- itd . opštini Kneževo neophodno je nog naziva “Vreteno” . Cilj je Veoma značajne aktivno- pomenuti: bio jasan, očuvati stare pred- sti koje je Opštinski odbor Pro- • Fudbalski klub „Pro- mete i nošnju, a upotpuniti svjete u Kneževu tokom pro- gres“, koji je osnovan 1971 . dio turističke ponude ovog teklog perioda realizovao su godine i od tada pa sve do Kneževo vidim kao održivu i politički stablnu i prosperitetnu lokanu zajednicu, vazdušnu banju sa turističko-rehabilitacionim i rekreativnim centrom, razvijenom drvnom industrijom, poljoprivredom, infrastrukturom, kao i prepoznatljivom proizvodnjom ekološki zdrave hrane, u kojoj odgovorna i efikasna lokalna uprava i aktivno stanovništvo zajedničkim snagama stvarju ekonomski, kulturno-socijalno i ekološki privlačnu sredinu Čedo Vuković, načelnik opštine za životni razvoj. mjesta . promocije knjiga prof . Ostoje danas, na vlastitom stadionu, U okviru Etno-centra Đukića, Mire Lolić-Moćević, radi kako sa mladim, tako i sa postoji i etno radionica, je- Petra Aškrabe Zagorskog, Mi- profesionalnim igračima . dinstvena u ovom okruženju . lorada Telebaka, Biljane Spa- • Karate klub „Kneževo“, Članice opštinskog odbo- sojević, zatim pozorišne pred- osnovan 1988 . godine, usmje- ra Prosvjete, izrađuju tkane stave Gradskog pozorišta “Ja- ren ka radu sa mladim i per- predmete i dijelove narodne zavac “ iz Banja Luke . spektivnim sportistima, danas nošnje, prije svega za potrebe Obilježavanje i proslav- igra veliku ulogu u kultur- svoje folklorne sekcije, kao i ljanje značajnih datuma – Vi- nom i sportskom obrazovanju za širu upotrebu . dovdana, Savindana, Dana omladine u opštini Kneževo . Posebno značajna aktiv- opštine, Osmog marta, Dana • Klub sjedeće odbojke nost članova Prosvjete je izra- brigade, i sl . postale su tradi- „Kneževo“ osnovan je 2001 . da ukrasnih korpi od borovih cionalne manifestacije koje se godine kao klub invalida op- šišarki, sa kojima su se pred- svake godine održavaju u or- štine Kneževo . Igre i rezultati stavili na prošlogodišnjem Et- ganizaciji Prosvejte . govore o vrhunskom kvalitetu no festivalu “Jabuka” u Mrko- Veliku podršku radu ovog sporta u Kneževu . njić Gradu i osvojili zapažene ovog udruženja pružaju Op- • Lovačko društvo „Če- rezultate . ština Kneževo, Osnovna škola mernica“ održava tradiciju Predstаvništvo Republike Srpske 18

Opštine RS

Ski-centar Kneževo

najstarijeg sportskog kluba u Obrazovanje i školu je pohađalo 430 uče- opštini . Osnovan je 1960 . go- nika . Današnja školska zgra- dine kao društvo lovaca koji Prva školska zgrada sada otvorena je 22 . septembra uživaju u lovu, ali i brinu se građena je 1883 . godine i ra- 1972 . godine . Škola danas radi za očuvanje divljači i njihovog dila je u takozvanoj čitaonici . u dva centralna objekta u se- prirodnog staništa . Nakon, oslobođenja, školske dam područnih škola . Osnov- • Sportsko ribolovačko 1945/1946 . godine škola je na škola nosi naziv „Dositej društvo „Ugar“ je zaslužno za imala svega 60 učenika, dok Obradović“, dok se srednje brigu o veoma bogatom i kvali- se školske 1958/1959 . godine obrazovanje odvija u okviru tetnom stanju riba u rijekama u školu prvi put uvodi 5 . ra- Srednje stručne škole „Jovan Ugar i Ilomska . Kanjon rijeke zred i iste te godine škola broji Dučić“ . Ugar, sa endemskom vrstom 227 učenika . 1959 . godine iz- potočne pastrmke, predstavlja građena je stara školska zgra- Turizam pravi biser za ljubitelje kako da . Školske 1959/1960 . godine ribolova, tako i spelologije . od 1-6 razreda nastavu je po- Sportsko-rekreacioni i hađalo 320 učenika raspore- turistički centar Kneževo, as- đenih u 10 odjeljenja . Školske faltnim putevima je povezan 1961/1962 . godine prvi put se sa Banja Lukom i Travnikom, formira generacija 8 . razreda Predstаvništvo Republike Srpske 19

Opštine RS od kojih je udaljen svega 50 Hotel „Omar“ je B kate- od 1 250. m nadmorske visine, km . gorije, sa 156 ležajeva, jedno- nalazi se ski lift „Srebrenik“ sa Na nadmorskoj visini od krevetnim, dvokrevetnim, tro- tri ski staze, dužine 800 i 950 861 m, okruženo četinarskim krevetnim sobama i apartma- m i dječijom ski stazom . šumama, šumovitim proplan- nima, aperitiv barom, restora- cina, pašnjacima i visoravni- Privreda ma, sutjeskama i kanjonima, Osnovni strateški pravci kao područje netaknute pri- razvoja opštine Kneževo U Kneževu su od privred- rode, Kneževo je poznato kao nih aktivnosti posebno zastu- vazdušna banja . su: pljene: poljoprivreda, drvna i Okolne šume obiluju ve- metalna industrija . likim brojem divljači: vuk, ve- 1. Stvaranje pogodne Prema podacima Odje- par, medvjed, lisica, a rijeke poslovne klime za privlačenje ljenja za privredu i finansije Ugar i Ilomska pune su potoč- investicija i promocija na području opštine Kneževo ne pastrmke, lipljana i mladi- prirodnih resursa i strateškog postoji registrovano 89 prav- ce . položaja opštine. nih lica id čega su 9 organizo- Na Ugru se svake godi- 2. Razvoj šumarstva i vana kao A .D, 5 kao zadruge i ne održava Prvenstvo BiH u poljoprivrede sa težištem na 75 kao D .O .O . Takođe prema flaj-fišingu, među ribolovcima malim i srednjim preduzećima ovim podacima na području popularnom mušičarenju . Za i poljoprivrednim opštine je registovano 199 sa- one koje osim ribolova i ribljih gazdinstvima. mostalnih preduzetnika . Pre- specijaliteta vole i avanturu, 3. Razvoj turizma na ma tome ukupan broj registro- Ugar je pravi izazov . Ova rije- principima održivog razvoja. vanih privrednih subjekata je ka sa brojnim brzacima, odne- 4. Razvoj 288 . Najveći broj privrednih davno je postala privlačna za infrastrukture sa težištem na subjekata je angažovan u tr- ljubitelje raftinga i kanjonin- komunikacijama, vodovodnoj govini i ugostiteljstvu, saobra- ga . i kanalizacionoj mreži. ćaju i uslugama, a manji broj Ilomska, desna pritoka 5. Poboljšanje usova za u prerađivačkoj industriji, a Ugra, u svom kanjonu skriva razvoj obrazovanja, sporta i od preduzeća koja se bavi pro- brojne virove i vodopade, od kulture. izvodnjom najviše ih je anga- kojih se po ljepoti izdvaja Ba- 6. Stvaranje socijalno žovano u drvopreradi . danj, iz koga se voda obrušava stabilnog okruženja. sa visine od oko 40 m, formi- 7. Unapređenje rada rajući jezerce prečnika 20 m . lokalne uprave. Po ljepoti za Ugrom i 8. Razvoj regionalne i Ilomskom ne zaostaje ni rje- prekogranične saradnje. čica Cvrcka, u čijem kanjonu takođe ima divljači, a posebnu atrakciju predstavlja lov na mrkog medvjeda . nom i disko klubom . Izgrađen Ovde se takođe proizvodi je 70-ih godina u okviru istoi- i čuveni vlašićki sir i pripre- mene šume, u kojoj ima osam maju tradicionalna domaća je- izvora pitke vode, a stanište je la koja nose sva obilježa zdra- i „Pančićeve omorike“ . U ne- ve hrane . posrednoj blizini hotela nala- Sve to zajedno pruža ide- zi se bebi ski lift, dok se drugi alne uslove za turizam, lov, ri- ski lift nalazi na udaljenosti bolov i zdravstveni oporavak . od 300 m od hotela . 6,5 km od centra Kneževa na visini Predstavništvo Republike Srpske

Predstаvništvo Republike Srpske 20

Bulevаr despotа Stefаnа 4/IV Beogrаd, Srbijа

Tel: 00 381 11 324 6633 Fаks: 00 381 11 323 8633 E-mail: [email protected]