DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO

Olsztyn, dnia 3 marca 2005 r. Nr 22

TRE ŚĆ : Poz.:

ROZPORZ ĄDZENIA:

329 - Nr 01/2814/05 Powiatowego Lekarza Weterynarii w Olsztynie z dnia 18 lutego 2005 r. w sprawie okre ślenia obszarów, na których wyst ąpiła w ścieklizna zwierz ąt dzikich, sposobów ich oznaczenia i wprowadzenia zakazów 1244

330 - Nr 01/2818/05 Powiatowego Lekarza Weterynarii w Gołdapi z dnia 22 lutego 2005 r. w sprawie okre ślenia obszarów, na których wyst ąpiła w ścieklizna zwierz ąt dzikich, sposobów ich oznaczenia i wprowadzenia zakazów...... 1245

UCHWAŁA RADY MIEJSKIEJ W BISZTYNKU:

331 - Nr XX/95/04 z dnia 29 grudnia 2004 r. w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska oraz Planu Gospodarki Odpadami...... 1245

329 ROZPORZ ĄDZENIE Nr 01/2814/05 Powiatowego Lekarza Weterynarii w Olsztynie z dnia 18 lutego 2005 r.

w sprawie okre ślenia obszarów, na których wyst ąpiła w ścieklizna zwierz ąt dzikich, sposobów ich oznaczenia i wprowadzenia zakazów.

Na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia § 3. Na obszarze okre ślonym § 2 zakazuje si ę do dnia 11 marca o ochronie zdrowia zwierz ąt oraz zwalczaniu 17 marca 2005 r. organizowania polowa ń i odłowów chorób zaka źnych zwierz ąt (Dz. U. Nr 69, poz. 625) oraz zwierz ąt łownych. art. 39 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rz ądowej w województwie (Dz. U. z 2001 r. Nr 8, poz. 872 § 4. Na obszarze okre ślonym w § 1 i § 2 nakazuje si ę zm. Dz. U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1407, z 2002 r. Nr 200, trzymanie psów na uwi ęzi a koty w pomieszczeniach poz. 1688, Dz. U. z 2003 r. Nr 52, poz. 450, Dz. U. z 2003 zamkni ętych do dnia 17 maja 2005 r. r. Nr 137, poz. 130, Dz. U. z 2003 r. Nr 149, poz. 1452, Dz. U. z 2004 r. Nr 33, poz. 287) w zwi ązku ze § 5. Miejsca bytowania zwierz ąt dzikich na obszarze stwierdzeniem w ścieklizny lisa, potwierdzonej badaniem okre ślonym w § 1 i § 2 zostaną oznaczone przez nr 1312/2005/AH/W/309/308 z dnia 17.02.2005 r. burmistrza miasta Dobre Miasto tablicami „UWAGA zarz ądza si ę, co nast ępuje: WŚCIEKLIZNA ! WST ĘP WZBRONIONY !”

§ 1. Obszarem, na którym wyst ąpiła w ścieklizna § 6. Rozporz ądzenie wchodzi w Ŝycie z dniem podania zwierz ąt dzikich jest teren miasta Dobre Miasto, do publicznej wiadomo ści w sposób zwyczajowo przyj ęty Dobre Miasto, . na danym terenie i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. § 2. Za teren zagro Ŝony uznaje si ę obwody łowieckie nr 50, 51, 52, 65, 66. Powiatowy Lekarz Weterynarii w Olsztynie Mirosław Karczewski

Dziennik Urz ędowy - 1245 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

330 ROZPORZ ĄDZENIE Nr 01/2818/05 Powiatowego Lekarza Weterynarii w Gołdapi z dnia 22 lutego 2005 r.

w sprawie okre ślenia obszarów, na których wyst ąpiła w ścieklizna zwierz ąt dzikich, sposobów ich oznaczenia i wprowadzenia zakazów.

Na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia § 2. Na obszarze okre ślonym w § 1 zakazuje si ę do 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz ąt oraz 16 marca 2005 r. organizowania polowa ń i odłowów zwalczaniu chorób zaka źnych zwierz ąt (Dz. U. Nr 69, poz. zwierz ąt łownych. 625) oraz art. 39 ustawy z dnia z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rz ądowej w województwie (Dz. U. z 2001 r. § 3. Miejsca bytowania zwierz ąt dzikich na obszarze Nr 8, poz. 872 zm. Dz. U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1407, Dz. okre ślonym w § 1 zostan ą oznaczone przez U. z 2002 r. Nr 37, poz. 329, Dz. U. 2002 r. Nr 41, poz. BURMISTRZA MIASTA l GMINY GOŁDAP tablicami: 365, Dz. U. 2002 r. Nr 62, poz. 558, Dz. U. 2002 r. Nr 89, „UWAGA W ŚCIEKLIZNA! WST ĘP WZBRONIONY!". poz. 804, Dz. U. 2002 r. Nr 200, poz. 1688, Dz. U. 2003 r. Nr 52, poz. 450, Dz. U. 2003 r. Nr 137, poz. 130, Dz. U. § 4. Rozporz ądzenie wchodzi w Ŝycie z dniem podania 2003 r. Nr 149, poz. 1452, Dz. U. 2004 r. Nr 33, poz. 287) do wiadomo ści publicznej w sposób zwyczajowo przyj ęty - zarz ądza si ę, co nast ępuje: na danym terenie i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. § 1. Obszarem, na którym wyst ąpiła w ścieklizna zwierz ąt dzikich jest teren sołectwa Ro Ŝyńsk Wielki Powiatowy Lekarz Weterynarii gmina GOŁDAP powiat GOŁDAP. w Gołdapi Stanisław Karkosi ński

331 UCHWAŁA Nr XX/95/04 Rady Miejskiej w Bisztynku z dnia 29 grudnia 2004 r.

w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska oraz Planu Gospodarki Odpadami.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia § 1. Uchwala si ę: 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.1591 ze zmianami: z 2002 r. Nr 23, poz. 220, 1) Program Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, na lata 2004-2007 z perspektyw ą lat Nr 214, poz. 1806; z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 2008-2011, stanowi ący zał ącznik nr 1 do niniejszej 1568 oraz z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 116, poz. uchwały, 1203), art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze 2) Program Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta zmianami: Nr 115, poz. 1229; z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Bisztynek na lata 2004-2007 z perspektyw ą lat Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, M.P. Nr 49, poz. 715, 2008-2011, stanowi ący zał ącznik nr 2 do niniejszej Dz. U. Nr 233, poz. 1957; z 2003 r. Nr 46, poz. 392, Nr 80, uchwały. poz. 717 i poz. 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. 1693, Nr 190, poz. 1865, Nr 217, poz. 2124, M. P. Nr 50, poz. § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Burmistrzowi. 782 i poz. 783 oraz z 2004 r. Nr 19, poz. 177, Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959 § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od i Nr 121, poz. 1263) oraz art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 ze Warmi ńsko-Mazurskiego. zmianami: z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 113, poz. 984, Nr 199, poz. 1671; z 2003 r. Nr 7, poz. 78 oraz z 2004 r. Przewodnicz ący Rady Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1208 i Nr 191, poz. 1956) Zbigniew Filipczyk Rada Miejska w Bisztynku uchwala, co nast ępuje:

Dziennik Urz ędowy - 1246 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Zał ącznik Nr 1 do Uchwały Nr XX/95/04 Rady Miejskiej w Bisztynku z dnia 29 grudnia 2004 r.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY i MIASTA BISZTYNEK na lata 2004 - 2007 z perspektyw ą na lata 2008 - 2011

Opracował:

Urz ąd Gminy i Miasta Bisztynek

LIPIEC 2004 Spis tre ści:

1. Wprowadzenie. 2. Charakterystyka gminy. 3. Poło Ŝenie geograficzne i warunki geomorfologiczne. 4. Zasoby i stan przyrody. 5. Zabytki kultury - parki podworskie. 6. Lasy. 7. Zasoby wodne i gospodarka ściekowa. 7.1. Wody powierzchniowe. 7.2. Wody podziemne. 7.3. Gospodarka wodno-ściekowa. 7.3.1. Zaopatrzenie w wod ę. 7.3.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków.

8. Powierzchnia ziemi. 8.1.Kopaliny. 8.2. Wykorzystanie powierzchni ziemi - gleby.

9. Powietrze atmosferyczne i przeciwdziałanie emisji. 10. Hałas i klimat akustyczny.

11. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące. 11.1. Promieniowanie jonizuj ące. 11.2. Promieniowanie niejonizuj ące.

12. Powa Ŝne awarie przemysłowe. 13. Edukacja ekologiczna. 14. Zagadnienia instytucjonalne. 15. Cele programu ochrony środowiska. 16. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji programu ochrony środowiska. 17. Szacunkowe koszty realizacji programu. 18. Źródła finansowania programu ochrony środowiska. 19. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji programu. 20. Kontrola realizacji gminnego programu ochrony środowiska. 21. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym.

Dziennik Urz ędowy - 1247 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

1. Wprowadzenie.

Ochrona środowiska na zasadach zrównowa Ŝonego rozwoju kraju znalazła swoje miejsce w przepisach prawa o najwy Ŝszej randze jak ą jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Konstytucja stanowi, Ŝe ochrona środowiska jest obowi ązkiem władz publicznych, które prowadzi ć winny polityk ę zapewniaj ącą bezpiecze ństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ponadto, i Ŝ władze publiczne wspieraj ą działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska oraz, Ŝe ka Ŝdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Zapisy te mają przeło Ŝenie na dokumenty okre ślaj ące polityk ę ekologiczn ą pa ństwa.

Polityka ekologiczna pa ństwa powinna słu Ŝyć zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez harmonizowanie celów gospodarczych i społecznych z celami ochrony środowiska. Jej podstaw ę na lata do 2011 roku stanowi ą:

1. II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona przez Sejm RP w sierpniu 2001 r. 2. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002-2010, przyj ęty przez Rad ę Ministrów 10 grudnia 2002r. 3. Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003 r.

II Polityka Ekologiczna Pa ństwa okre śla podstawowe cele z zakresu ochrony środowiska i przewiduje trzy etapy ich osi ągania. Obecnie opracowywane programy dotycz ą etapu drugiego realizacji celów średniookresowych w pierwszym okresie członkostwa w UE, zakładaj ącym okresy przej ściowe i realizacje programów dostosowawczych. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa okre śla zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne w zakresie racjonalnego uŜytkowania zasobów naturalnych oraz poprawy jako ści środowiska, czyli sposoby realizacji celów wytyczonych w II PEP. Natomiast Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010 jest uszczegółowieniem i aktualizacj ą II PEP.

Główn ą ustaw ą reguluj ącą zakres przedmiotowy zagadnie ń zwi ązanych z ochron ą środowiska jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. Ustawa ta w art. 13 i 14 okre śla, Ŝe polityka ekologiczna pa ństwa ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska. Polityka ekologiczna pa ństwa, na podstawie aktualnego stanu środowiska, okre śla w szczególno ści:

• cele ekologiczne, • priorytety ekologiczne, • rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, • środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.

Prawo ochrony środowiska w art. 17 i 18 stanowi, Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy sporz ądzaj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami, uchwalane nast ępnie przez (odpowiednio) sejmiki wojewódzkie, rady powiatów i rady gmin. W obecnie sporz ądzanych programach ustala si ę cele średniookresowe do 2011 roku oraz zadania na lata 2004-2007. Cele i zadania okre ślane s ą w obszarach dotycz ących:

• ochrony krajobrazowej i racjonalnego u Ŝytkowania zasobów przyrodniczych, • zrównowa Ŝonego wykorzystania surowców, wody i energii, • poprawy jako ści środowiska.

Programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami sporz ądzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą działa ń na nast ępne 4 lata. Z wykonania programów nale Ŝy co 2 lata przedkłada ć sejmikom województw, radom powiatów i gmin raporty, i sprawozdania z realizacji planów gospodarki odpadami. „Program Ochrony Środowiska Gminy Bisztynek” pozostaje w relacji do „Programu Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, uchwalonego przez Sejmik Województwa 13 listopada 2003 r. oraz do „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2007 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2008-2011”. Program okre śla dla gminy cele średniookresowe do 2011 roku i zadania na lata 2004-2007. W programie zawarto charakterystyk ę gminy, obecnego stanu jej środowiska, wskazano zagro Ŝenia środowiska, okre ślono najwa Ŝniejsze zadania oraz harmonogram ich realizacji, ze wskazaniem źródeł finansowania, zawarto opis narz ędzi i instrumentów realizacji programu.

Zagadnienia zwi ązane z gospodark ą odpadami uj ęte s ą w „Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2004-2007 z perspektyw ą lat 2008-2011”.

2. Charakterystyka gminy.

Gmina wiejsko-miejska Bisztynek poło Ŝona jest w północno-wschodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Graniczy od północy z gmin ą i S ępopol, od wschodu z gmin ą Korsze, Reszel, od południa z gmin ą Jeziorany oraz od zachodu Kiwity. Struktur ę gminy buduje centralnie poło Ŝone miasto Bisztynek oraz 30 mniejszych miejscowo ści.

Dziennik Urz ędowy - 1248 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Powierzchnia ogólna gminy wynosi 20 355 ha. Obszar ten zamieszkuj ą 7 523 osoby, z tego w mie ście Bisztynek 2 820 osób. Na 1 km 2 przypada w gminie ogółem 37 osób, natomiast na terenach wiejskich 23 osoby. Zarówno ogólna g ęsto ść zaludnienia gminy i miasta jak i tylko terenów wiejskich jest znacznie ni Ŝsza ni Ŝ w województwie warmi ńsko-mazurskim, dla którego wska źniki te wynosz ą odpowiednio 59 i 25. Ruch migracyjny ludno ści charakteryzuje si ę niekorzystnym dla gminy saldem ujemnym, wskazuj ącym na odpływ ludno ści z tego terenu. Saldo ujemne utrzymuje si ę od wielu lat. Gmina charakteryzuje si ę du Ŝym spadkiem zaludnienia, z tego powodu zalicza si ę do obszarów o najwy Ŝszej depopulacji ludno ści w województwie warmi ńsko-mazurskim.

Tab.1. Ruch naturalny i migracja ludno ści w gminie Bisztynek - wie ś (RS 2003 r.).

Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Napływ Odpływ Saldo migracji

44 42 2 51 106 - 55

Tab.2. Ruch naturalny i migracja ludno ści w mie ście Bisztynek (RS 2003 r.).

Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Napływ Odpływ Saldo migracji

24 32 - 8 26 74 - 48

UŜytki rolne stanowi ą 16 096 ha tj. prawie 80% powierzchni gminy. W strukturze u Ŝytkowania gruntów zdecydowanie dominuj ą grunty orne stanowi ące 14 134 ha, czyli 87,8% tej powierzchni, a pastwiska i ł ąki zajmuj ą 2 421 ha. W śród upraw zdecydowanie przewa Ŝa produkcja zbó Ŝ. Powierzchnia lasów w gminie jest bardzo mała i wynosi 2 230 ha, za ś wód powierzchniowych 437 ha. Najkrócej charakteryzuj ąc gmin ę mo Ŝna powiedzie ć, Ŝe jest to gmina o bardzo małej lesisto ści, małej ilo ści wód otwartych oraz bardzo wysokim udziale u Ŝytków rolnych w powierzchni ogólnej. Obszar gminy charakteryzuje si ę bardzo korzystnymi warunkami przyrodniczo-rolniczymi, wysok ą warto ści ą rolnicz ą gleb, korzystnym agroklimatem i warunkami wodnymi (wody podziemne).

Tab.3. Wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy Bisztynek.

Zbiorczy wska źnik Jako ść i przydatno ść Rze źba Warunki jako ści rolniczej Obszar Agroklimat rolnicza gleb terenu wodne przestrzeni produkcyjnej 63,6 8,4 3,5 4,3 79,7 Województwo warm.-mazurskie 50,1 8,1 3,4 3,3 65,0

Wiod ącą funkcj ą gminy jest i nadal pozostanie rolnictwo. Warunki naturalne predysponuj ą obszar gminy do intensywnej gospodarki rolnej. Sprzyja temu przede wszystkim dominacja gleb urodzajnych oraz niezbyt dynamiczna rzeźba terenu. Wyró Ŝnia si ę pod tym wzgl ędem szczególnie cz ęść wschodnia gminy.

Tab.4. Gospodarstwa rolne w gminie Bisztynek (wg PO Ś powiatu).

Liczba UŜytkowanie gruntów (ha) Hodowla (szt.) gospodarstw grunty orne łąki i pastwiska bydło trzoda chlewna drób konie

395 14 134 2 421 3 875 3 933 50 000 150

Na terenie gminy przewa Ŝaj ą gospodarstwa średnie i du Ŝe (od 10-20 ha i powy Ŝej 20 ha). Gospodarstwa takie zlokalizowane s ą w S ątopach, Prositach, Grz ędzie, Ł ędławkach, Troszkowie, Wozławkach, Ksi ęŜ nie. Zarysowuje si ę tendencja do powstawania gospodarstw o charakterze farmerskim (np. , S ątopy).

Tab.5. Wi ększe gospodarstwa rolne (wg PO Ś powiatu).

Liczba Grunty orne Łąki i pastwiska Bydło Trzoda Indyki Drób Konie gospodarstw

4 5 309,00 940,00 200 1 760 - 51 000 150

Jednocze śnie zauwa Ŝyć mo Ŝna, Ŝe na obszarze gminy nie ma gospodarstw o charakterze agroturystycznym, podczas gdy w powiecie działaj ą ju Ŝ ok. 22.Turystyka nie jest rozwini ęta. Istniej ący przemysł to małe zakłady zlokalizowane w mie ście. S ą to: 3 piekarnie, 3 firmy produkuj ące opakowania, tartak, usługi. Najwi ększe spo śród nich to: tartak ALFA TRANS oraz Spółdzielnia Pracy OPAKOMET produkuj ąca opakowania tekturowe.

Dziennik Urz ędowy - 1249 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.6. Podmioty gospodarki narodowej ( wg PO Ś pow.).

Podmioty gospodarki narodowej ogółem publiczne prywatne osoby fizyczne osoby prawne

680 11 669 610 70

3. Poło Ŝenie geograficzne i warunki geomorfologiczne.

Wi ększa cz ęść gminy Bisztynek tj. zachodnia i środkowa poło Ŝone s ą w obr ębie mezoregionu Pojezierze Olszty ńskie. Mezoregion ten zaliczany jest do makroregionu Pojezierze Mazurskie. Natomiast wschodnia cz ęść gminy, wzdłu Ŝ rzeki Sajna, le Ŝy w obszarze mezoregionu zwanego Równin ą S ępopolsk ą wchodz ącego w skład makroregionu Nizina Staropruska. Tak wi ęc pod wzgl ędem fizyczno-geograficznym gmina Bisztynek znajduje si ę w strefie przygranicznej dwóch mezoregionów (J. Kondracki 1988). Ukształtowanie rze źby terenu jest efektem działalno ści l ądolodu w czasie zlodowacenia północnopolskiego fazy pomorskiej i współczesnej sieci rzecznej. Podstawow ą form ą rze źby terenu gminy jest wysoczyzna moreny dennej. Obszar, który zaliczany jest do Pojezierza Olszty ńskiego ma rze źbę terenu znacznie bardziej urozmaicon ą. Przewa Ŝa wysoczyzna falista i pagórkowata. W podło Ŝu dominuj ą gliny zwałowe. Na południe od Bisztynka ci ągnie si ę pas wzgórz moren czołowych. Jest to pas o szeroko ści około 2 km rozci ąga si ę od Prosit poprzez Koloni ę Bisztynek do okolic D ąbrowy. Wzgórza te zbudowane s ą głównie z glin zwałowych. Natomiast od Ł ędławek do Wozławek przebiega pas o szeroko ści około 1 km piaszczystych osadów wodnolodowcowych i kemowych. Północno-wschodnie obszary gminy charakteryzuj ą si ę rze źbą niemal równinn ą urozmaicon ą du Ŝym obni Ŝeniem dolin rzecznych Sajny i Rynu. Obni Ŝenie to wypełniaj ą osady holoce ńskie. Cz ęstym elementem ukształtowania terenu s ą zagł ębienia o charakterze wytopiskowym lub powstałe jako rezultat nierównomiernej akumulacji l ądolodu. W znacznym procencie s ą one bezodpływowe i zatorfione. Pozostałe obni Ŝenia wł ączone s ą w system hydrograficzny Sajny, Pisy i Rynu. Najwy Ŝej nad poziomem morza, bo na wysoko ści 160 - 180 m poło Ŝona jest południowo-zachodnia cz ęść gminy. Teren obni Ŝa si ę w kierunku północnym do około 90 -120 m n.p.m. Najni Ŝej poło Ŝona jest cz ęść gminy na wschodzie średnio około 70 - 90 m n.p.m. Obni Ŝenia w rejonie S ątop i Ple śna znajduj ą si ę około 52 - 55 m n.p.m. Mi ąŜ szo ść utworów osadzonych w epoce lodowcowej jest zró Ŝnicowana i waha si ę na ogół od 100 do 200 m. W profilu osadów czwartorz ędowych dominuj ą gliny zwałowe, przewarstwione piaszczystymi osadami wodnolodowcowymi. Podło Ŝe podczwartorz ędowe stanowi ą osady trzeciorz ędowe (z wyj ątkiem doliny w okolicy Paluz). Według podziału geologicznego obszar gminy le Ŝy w syneklizie perybałtyckiej. Prekambryjska platforma skał krystalicznych nadbudowana jest skałami osadowymi o mi ąŜ szo ści około 1,8 km .

Klimat gminy Bisztynek, podobnie jak klimat powiatu bartoszyckiego odznacza si ę du Ŝą zmienno ści ą typów pogody, co zwi ązane jest z przemieszczaniem si ę frontów atmosferycznych i zmienno ści ą mas powietrza. Temperatura średnia w roku wynosi 6,6 0 C. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec ze średni ą temperatur ą 17,1 0 C, a najzimniejszy jest stycze ń o średniej temperaturze - 4,5 0 C. Okres wegetacyjny trwa około 192 dni i jest krótszy o jeden miesi ąc w porównaniu z Polsk ą centraln ą. Roczna suma opadów wynosi średnio 610 mm. Najwi ększe opady wyst ępuj ą latem (lipiec, sierpie ń). Przewa Ŝaj ą wiatry z kierunku południowo-zachodniego i wiatry zachodnie. Na klimat lokalny wpływ ma rze źba terenu. Obni Ŝenia terenowe sprzyjaj ą zaleganiu chłodnego wilgotnego powietrza i wi ększych waha ń dobowych, a tak Ŝe wyst ępowania przymrozków wczesn ą jesieni ą.

4. Zasoby i stan przyrody.

Problematyka ochrony przyrody regulowana jest w ustawie z 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880). Zgodnie z art. 2 tej ustawy ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównowa Ŝonym u Ŝytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i jej składników, a zwłaszcza:

• dziko wyst ępuj ących ro ślin lub zwierz ąt i grzybów, • ro ślin, zwierz ąt i grzybów obj ętych ochron ą gatunkow ą, • zwierz ąt prowadz ących w ędrowny tryb Ŝycia, • siedlisk przyrodniczych, • siedlisk zagro Ŝonych wygini ęciem, rzadkich i chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, • tworów przyrody Ŝywej i nieo Ŝywionej oraz kopalnych szcz ątków przyrody nieo Ŝywione oraz kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, • krajobrazu, • zieleni w miastach i wsiach, • zadrzewie ń.

Celem ochrony przyrody jest m.in. utrzymanie procesów ekologicznych i stabilno ści ekosystemów, zapewnienie ci ągło ści istnienia gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów wraz z ich siedliskami, zachowanie bioró Ŝnorodno ści, ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz edukacja ekologiczna. Cele te s ą realizowane poprzez uwzgl ędnianie wymaga ń ochrony m.in. w programach ochrony środowiska, na ró Ŝnych etapach planowania, jednostek samorz ądu terytorialnego w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Dziennik Urz ędowy - 1250 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Skuteczna ochrona przyrody wymaga okre ślonych form, które w szczególno ści maj ą zapewni ć mo Ŝliwo ść zwi ększonej ingerencji pa ństwa w obszary obj ęte ochron ą i mo Ŝliwo ść zastosowania instrumentów administracyjnych i prawnych. Ustawa o ochronie przyrody wymienia okre ślone formy ochrony przyrody, do których zalicza si ę:

• tworzenie parków narodowych, • uznawanie okre ślonych obszarów za rezerwaty, • tworzenie parków krajobrazowych, • wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu, • obszarów Natura 2000, • wprowadzanie gatunkowej ochrony ro ślin, zwierz ąt i grzybów, • wprowadzanie ochrony w drodze uznania za pomnik przyrody; stanowisko dokumentacyjne; u Ŝytek ekologiczny; zespół przyrodniczo-krajobrazowy.

Na obszarze gminy wprowadzone zostały nast ępuj ące formy ochrony przyrody: u Ŝytek ekologiczny, obszar chronionego krajobrazu oraz pomniki przyrody.

UŜytek ekologiczny Rozporz ądzeniem nr 47 Wojewody Olszty ńskiego z dnia 8 czerwca 1998 r. w sprawie wprowadzenia ochrony w drodze uznania za u Ŝytek ekologiczny (Dz. Urz. Woj. Olszt. Nr 12, poz. 164 z 1998 r. z pó źn. zm.) został utworzony na terenie gminy Bisztynek u Ŝytek ekologiczny „Polder S ątopy-Samulewo”. Rozporz ądzenie powy Ŝsze zostało uznane za obowi ązuj ące Obwieszczeniem Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 30 marca 1999 roku w sprawie wykazu obowi ązuj ących aktów prawa miejscowego wydanych przed dniem 1 stycznia 1999 roku przez byłe Prezydia Wojewódzkich Rad Narodowych oraz Wojewodów: Olszty ńskiego, Elbl ąskiego, Suwalskiego, Ciechanowskiego, Ostroł ęckiego oraz Toru ńskiego (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 15, poz. 122 z 1999 r.). Ponadto teren polderu Rozporz ądzeniem Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 16 maja 2001 r. uznany został za odr ębny obwód rybacki nr 64 dorzecza Łyny (Dz. Urz. Nr 39, poz. 573). Obwód obejmuje teren zalewiska wraz z dopływami i rowami melioracyjnymi. Polder S ątopy-Samulewo poło Ŝony jest pomi ędzy rzekami Sajna i Ryn. Obszar u Ŝytku stanowi własno ść Skarbu Pa ństwa. W obr ębie S ątopy-Samulewo s ą to działki nr 321, 339, 341 oraz w obr ębie Ple śno działka nr 233 o powierzchni ł ącznej 333,3 ha. Najbli Ŝej poło Ŝone miejscowo ści to: S ątopy-Samulewo, Ple śno, Ple śnik, Nisko, . Zarz ądc ą terenu jest Dyrekcja Mazurskiego Parku Krajobrazowego z siedzib ą w Krutyni. Natomiast nad prawidłow ą eksploatacj ą urz ądze ń wodnych reguluj ących poziom wód polderu czuwa Wydział Ochrony Środowiska i Rybactwa Uniwersytetu Warmi ńsko-Mazurskiego w Olsztynie. Polder stanowi kompleks podmokłych 0ł ąk i pól, którego północna cz ęść zalana jest wod ą. Obecnie zbiornik wodny jest płytki, bo średnia gł ęboko ść wynosi tu ok.1,5 m gł ęboko ści ale rozległy, bo lustro wody zajmuje ok. 340 ha. Dno zbiornika jest płaskie, poprzecinane rowami. Powierzchnia zbiornika poro śni ęta jest głównie trzcin ą, turzycami, nimfeidami, rdestem. Południowo-wschodnia cz ęść brzegu zbiornika jest zabagniona, poro śni ęta trzcin ą oraz g ęstymi zaro ślami wierzbowymi i pojedynczymi drzewami. Natomiast południowe brzegi polderu, od strony miejscowo ści Troksy i Nisko, s ą u Ŝytkowane rolniczo. Znajdują si ę tu głównie ł ąki i w mniejszo ści pola uprawne. Obszar ten jest jednym z cenniejszych obiektów przyrodniczych Warmii i Mazur pod wzgl ędem ornitologicznym. Na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Olsztynie prowadzony jest monitoring awifauny. W obr ębie polderu stwierdzono wyst ępowanie ok.100 gatunków ptaków (St. Kit 1999 r.) gniazduj ących, koczuj ących, zalatuj ących, na przelotach czy te Ŝ Ŝeruj ących. Ponad połowa wyst ępuj ących tu gatunków obj ęta jest ró Ŝnymi formami ochrony jako zagro Ŝone i rzadkie. Miejsce to jest szczególnie ostoj ą wielu rzadkich ptaków wodno-błotnych. Gniazduj ą oraz wyprowadzaj ą l ęgi ptaki takie jak: bąk, błotniak stawowy, rybitwa białoskrzydła, rybitwa białow ąsa, rybitwa rzeczna, rybitwa czarna, śmieszka, krzy Ŝówka, łyska, perkoz zausznik, perkoz dwuczuby, perkoz rdzawoszyi, perkozek, łab ędź niemy, krakwa, cyraneczka, cyranka, główienka, czernica, czajka. Zalatuj ą, b ądź koczuj ą i Ŝeruj ą: łab ędź krzykliwy, g ęś zbo Ŝowa, g ęś białoczelna, g ęgawa, świstun, czernica, gągoł, nurog ęś , kania czarna, bocian biały, bocian czarny, Ŝuraw, kormoran. Na terenach przyległych do u Ŝytku spotka ć mo Ŝna ptaki takie jak: kokoszka, przepiórka, derkacz, kuropatwa. Z s ąsiedztwa zalatuje i Ŝeruje te Ŝ krogulec, jastrz ąb, bielik, myszołów i rybołów. Na przelotach wiosennych i jesiennych mo Ŝna spotka ć bataliony, kuliki, siewki i sieweczki, rycyki. Polder jest miejscem godowania wielu płazów. Spotka ć tu mo Ŝna tak Ŝe ssaki jak: bobry, wydry, łasice, kuny le śne, borsuki, jenoty. Gmina Bisztynek wspólnie z Północnopodlaskim Towarzystwem Ochrony Ptaków podj ęła realizacj ę projektu pn. ”Ochrona noclegowisk i miejsc stałego zatrzymania si ę Ŝurawi na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego”. Projekt został poparty przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Olsztynie oraz Dyrekcj ę Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Na terenie u Ŝytku ekologicznego obowi ązuje szereg zakazów i ogranicze ń. Zakazy:

• polowania na obszarze u Ŝytku i w promieniu 200 m od jego granic, • wędkowania, chwytania, płoszenia, zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, niszczenia gniazd ptasich wybierania jaj; zakaz ten nie dotyczy odłowu ryb przez u Ŝytkowników terenu po uzyskaniu zgody Wojewody Olszty ńskiego, • pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych ro ślin z wyj ątkiem trzciny i traw po uzyskaniu zgody Wojewody Olszty ńskiego, • wydobywania torfu i innych kopalin, • wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innego zanieczyszczania wód i gleby, • uŜywania sprz ętu wodnego, pływania i uprawiania sportów wodnych, zakaz nie dotyczy u Ŝywania sprz ętu pływaj ącego przez rybackiego u Ŝytkownika wód oraz przez osoby prowadz ące badania przyrodnicze za zgod ą Wojewody Olszty ńskiego, • palenia ognisk i zakłócania ciszy, Dziennik Urz ędowy - 1251 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• wznoszenia obiektów budowlanych, komunikacyjnych, urz ądze ń lub instalacji poza urz ądzeniami słu Ŝą cymi ochronie uŜytku, badaniom i obserwacjom przyrodniczym, oraz ograniczenia : • ograniczenie zmiany poziomu wód i sposobu u Ŝytkowania obszaru do uzgodnionego z Wojewod ą poziomu tych wód i sposobu regulacji stosunków wodnych z uwagi na konieczno ść ochrony bytuj ących tam ptaków wodno-błotnych.

Mimo du Ŝego zaanga Ŝowania Gminy Bisztynek w problemy ochrony u Ŝytku ekologicznego istnieje wiele zagro Ŝeń zarówno dla awifauny jak i czysto ści wód. Przede wszystkim to w okresie wiosennym masowe wypalanie traw na łąkach, kłusowanie ryb, które jest bardzo rozwini ętym procederem, zdarzaj ące si ę kłusowanie na kaczki i g ęsi, urz ądzanie spacerów mieszka ńców i turystów, ognisk itp. w okresie l ęgowym czy wyprowadzania młodych powoduje płoszenie i straty w śród ptactwa, spływy z pól zagra Ŝaj ące czysto ści wód i przy śpieszaj ące niekorzystne procesy eutrofizacyjne. Wojewódzki Konserwator Przyrody podj ął ju Ŝ działania zwi ązane z precyzyjnym doborem rodzaju gospodarki wodnej i rybackiej, która b ędzie sprzyjała zachowaniu walorów przyrodniczych polderu, ich ochrony oraz eliminowania zagro Ŝeń, a tak Ŝe okre ślenie formy w jakiej u Ŝytek mo Ŝe by ć udost ępniany turystycznie. Wojewoda w zapisach zada ń wynikaj ących z „Programu Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego...” przewiduje rozwa Ŝenie podniesienia rangi ochrony tego terenu i utworzenia rezerwatu S ątopy-Samulewo oraz opracowanie planu jego ochrony, po uzyskaniu akceptacji samorz ądu lokalnego i przy jego współpracy oraz podmiotów, których interes mógłby zosta ć naruszony, a tak Ŝe obj ęcie tego obszaru sieci ą Natura 2000 - Obszary Specjalnej Ochrony zgodnie z Dyrektyw ą Ptasi ą. W obecnym kształcie projektu rozporz ądzenia Ministra Środowiska wskazuj ącego obszary obj ęte sieci ą Natura 2000 polder nie został wymieniony.

Obszary chronionego krajobrazu Obszary chronionego krajobrazu dla terenów województwa warmi ńsko-mazurskiego wyznaczone zostały rozporz ądzeniem Wojewody nr 21 z dnia 14 kwietnia 2003 r. w sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Wschodni ą cz ęść gminy obejmuje „Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber”. „OChK Doliny Rzeki Guber” o ł ącznej powierzchni 14,4 tys. ha poło Ŝony jest w gminach S ępopol, miasto S ępopol, Korsze, Barciany, Bisztynek, K ętrzyn, miasto K ętrzyn, Reszel, Ryn i Kolno. Na terenie gminy znajduje si ę tylko niewielka cz ęść OChK, zajmuje powierzchni ę około 2,2 tys. ha. co stanowi ok. 11% powierzchni gminy. Jest to rejon o szczególnie wysokich walorach przyrodniczych, a tak Ŝe krajobrazowych w rejonie doliny Sajny i Rynu. Obni Ŝenie to jest gł ęboko wci ęte w tereny wysoczyznowe. Teren ten ma te Ŝ walory turystyczne, głównie ze wzgl ędu na znajduj ący si ę tam polder i ornitofaun ę. Obszar chronionego krajobrazu to forma prawnej ochrony przyrody wprowadzana na terenach wyró Ŝniaj ących si ę krajobrazowo, o zró Ŝnicowanych ekosystemach, z uwagi na istniej ące lub odtwarzane korytarze ekologiczne, a tak Ŝe ze wzgl ędu na mo Ŝliwo ści rozwijania masowej turystyki i wypoczynku. OChK jako tereny podległe ochronie obj ęte s ą ró Ŝnorodnymi zakazami, okre ślonymi we wspomnianym Rozporz ądzeniu Wojewody, m.in. zakazem:

• lokalizowania nowych obiektów, zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, • lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, • utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ściekowych, • dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli słu Ŝą innym celom ni Ŝ ochrona przyrody i zrównowa Ŝone wykorzystanie u Ŝytków rolnych i le śnych oraz gospodarki rybackiej, • likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodnobłotnych, • wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów rolnych, • organizowania rajdów motorowych i samochodowych, • umy ślnego zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, niszczenia nor, legowisk zwierz ęcych, tarlisk i zło Ŝonej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj, • wypalania ro ślinno ści, • wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem obiektów zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym.

Ustanowienie obszaru chronionego krajobrazu w dolinach Sajny i Rynu znalazło swoje odbicie w zapisach planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy.

Pomniki przyrody

Na terenie gminy i miasta znajduj ą si ę dwa twory przyrody o Ŝywionej i nieo Ŝywionej, które zdecydowano obj ąć ochron ą pomnikow ą . W północno-wschodniej cz ęś ci miasta Bisztynek znajduje si ę głaz nosz ący nazw ę „Diabelski Kamie ń”. Jest to najwi ększy głaz narzutowy na Pojezierzu Mazurskim. Obwód jego wynosi 28 m, długo ść 9,0 m szeroko ść 5,8 m i wysoko ść 3,16 m. Jest to szary granit. Głaz został uznany pomnikiem przyrody w 1952 roku i wpisany do rejestru pod nr 132. Ochrona pomnika przyrody nieo Ŝywionej polega m.in. na zakazie niszczenia, rycia napisów, przemieszczania głazu i dewastacji jego otoczenia.

Dziennik Urz ędowy - 1252 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Ponadto w lesie na wschód od Bisztynka, w oddziale 235 Le śnictwa Kamieniec (w zasi ęgu Nadle śnictwa Bartoszyce) ro śnie dąb szypułkowy o obwodzie pnia 430 cm i wysoko ści 16 m. Został on wpisany do rejestru pomników przyrody pod nr 932. Rozporz ądzenie Nr 193 Wojewody z dnia 26.10.1999 r. stanowi, Ŝe ochrona tego pomnika przyrody polega na zakazie:

• wycinania, niszczenia lub uszkadzaniu drzewa, • zrywania lub pozyskiwania p ączków, kwiatów, owoców, li ści i innych elementów oraz ich cz ęś ci, • umieszczania na nim tablic oraz wszelkich innych znaków lub przedmiotów nie zwi ązanych z ochron ą przyrody, • wchodzenia na drzewo, dokonywania prac piel ęgnacyjnych bez uzyskania zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, • zmiany stosunków wodnych mog ących mie ć wpływ na stan drzew, w promieniu 15 m, licz ąc od pnia drzewa i nie mniej ni Ŝ w zasi ęgu korony: - wznoszenia, budowy lub rozbudowy jakichkolwiek obiektów budowlanych, urz ądze ń lub instalacji oraz prowadzenia prac ziemnych, - wysypywania, zakopywania i wlewania odpadów, niszczenia gleby, - wzniecania ognia.

Świat ro ślin i zwierz ąt Ze wzgl ędu na przemiany zachodz ące w środowisku pod wpływem działalno ści człowieka w ostatnich latach nast ąpiło znaczne pogorszenie warunków siedliskowych wielu zagro Ŝonych, chronionych i rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt. Przekłada si ę to na pogorszenie wska źników bioró Ŝnorodno ści biologicznej i krajobrazowej. Według klasyfikacji ze wzgl ędu na synantropizacj ę cały powiat bartoszycki, w tym gmina Bisztynek, poło Ŝony jest w regionie IV stopnia, gdzie przewa Ŝa ro ślinno ść wprowadzona przez człowieka. Charakterystyczna jest dla gminy mała lesisto ść i du Ŝy udział u Ŝytków rolnych. Wi ększa powierzchnia le śna znajduje si ę jedynie na wschód od Bisztynka, pozostałe lasy o niewielkich powierzchniach s ą rozmieszczone na całym obszarze gminy. Bogactwo ro ślin zwi ązane jest głównie ze zbiorowiskami ro ślinno ści wodnej, szuwarowej, a wi ęc z mało dost ępnymi obszarami, podmokłymi, zatorfionymi, dolinami rzek, torfowiskami oraz z terenami le śnymi. Lasów jest wprawdzie mało, ale s ą lasy z przewag ą drzew li ściastych, na Ŝyznych siedliskach, stanowi ą wi ęc bardzo cenne fitocenozy. Ze wzgl ędu na to, Ŝe du Ŝa ilo ść chronionych gatunków ro ślin zwi ązana jest z torfowiskami i obszarami podmokłymi, szczególnie wa Ŝne jest zachowanie tych siedlisk. W śród chronionych gatunków ro ślin na terenie gminy dominuj ą ro śliny zielne. Otwarte przestrzenie, pola uprawne, ł ąki, pastwiska, mało lasów, brak przeszkód terenowych, sprawiaj ą, Ŝe teren gminy posiada warunki do swobodnego przenikania si ę fauny. Wyst ępuj ą tu zwierz ęta pospolite w Polsce, przedstawiciele typowej fauny Ni Ŝu Polskiego. Spo śród wi ększych zwierz ąt wymieni ć mo Ŝna łosia, jelenia szlachetnego, daniela, sarn ę i dzika. Z drapie Ŝców: lisa, jenota, borsuka, tchórza, kun ę domow ą i le śną, łasic ę. Pospolita jest obecno ść zaj ąca. Wyst ępuje bóbr i wydra (umieszczone w zał. IV Dyrektywy Siedliskowej). Ponadto liczne s ą typowe drobne gryzonie jak nornica ruda, mysz polna czy polnik zwyczajny, wiewiórka, pi Ŝmak. Spotka ć mo Ŝna wiele gatunków nietoperzy. Z owado Ŝernych je Ŝ europejski, ryjówka aksamitna, kret, rz ęsorek rzeczek. Zdecydowanie najliczniej reprezentowana i najbardziej urozmaicona jest ornitofauna. Przede wszystkim s ą to ptaki wodno-błotne wymienione przy omawianiu u Ŝytku ekologicznego. Z drapie Ŝnych jastrz ąb, myszołów, rybołów, błotniak stawowy, kania czarna i ruda, sowy: uszata, płomykówka, puszczyk. Ptaki pól i ł ąk jak kuropatwy, przepiórki. Kania ruda, b ąk, czapla siwa, bocian czarny i Ŝuraw wymienione s ą w zał. I Dyrektywy Ptasiej. Liczne s ą płazy: kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, rzekotka drzewna, ropucha zielona i paskówka, ropucha szara, traszka zwyczajna i grzebieniasta, Ŝaba jeziorkowa, trawna. W śród gadów najliczniej wyst ępuj ą jaszczurki: zwinka i Ŝyworódka, padalec a z w ęŜ y zaskro ńce i Ŝmije zygzakowate. Znacz ąca jest te Ŝ ichtiofauna i bardzo bogata fauna bezkr ęgowców. Zagro Ŝenie dla ró Ŝnorodno ści świata ro ślin i zwierz ąt w gminie niesie przede wszystkim rolnictwo, mała lesisto ść , zanieczyszczenie wód powierzchniowych i brak świadomo ści ekologicznej jej mieszka ńców. Wci ąŜ stosowane jest powszechnie wypalanie traw i r Ŝyska.

5. Zabytki kultury - parki podworskie.

Omawiaj ąc zasoby przyrodnicze gminy Bisztynek nie mo Ŝna pomin ąć wiejskich parków podworskich, które oprócz warto ści przyrodniczych stanowi ą jednocze śnie zabytki kultury. S ą to pozostało ści po XIX-wiecznych zabytkowych zało Ŝeniach ogrodowych. Pa ństwo Pruskie od drugiej połowy XVIII w. rozpowszechniło zasad ę upi ększania krajobrazu. Propagowano wtedy zakładanie alei ł ącz ących folwarki, sadzenie szpalerów granicznych, alei śródpolnych a tak Ŝe obsadzanie wzgórz drzewami. Zało Ŝenia ogrodowe były trwałym elementem układu przestrzenno-funkcjonalnego zarówno wielu maj ątków ziemskich jak i niewielkich gospodarstw, wchodz ących w ich skład. W wi ększo ści projekty zało Ŝeń parkowych dostosowywane były do ukształtowania terenu, w stylu krajobrazowym z wykorzystaniem jego ró Ŝnorodno ści. Cech ą charakterystyczn ą było otwarcie widokowe, wybiegaj ące daleko w krajobraz.

Wi ększo ść parków jest obecnie bardzo zaniedbana, cz ęsto zniszczona, tym niemniej posiada du Ŝe znaczenie z uwagi na dziedzictwo sztuki ogrodowej ubiegłych wieków oraz ze wzgl ędu na starodrzew. Nale Ŝy je bezwzgl ędnie obj ąć je opiek ą i nadzorem.

Najcenniejsze warto ści kulturowe i przyrodnicze reprezentuj ą obiekty w Mołdytach, S ątopach-Samulewie, Troksach i Nisko. Układ przestrzenny tych parków jest ju Ŝ mało czytelny, szereg drzew zostało wyci ętych lub uległo zniszczeniu. Wyj ątkowo pi ękny i cenny starodrzew zachował si ę w parku w miejscowo ści Nisko.

Dziennik Urz ędowy - 1253 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Lokalizacj ę parków podworskich na terenie gminy przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tab. 7. Wykaz zabytkowych parków na terenie gminy.

Lp. Nazwa miejscowo ści Rodzaj parku Czas zało Ŝ. Nr w rejestrze zabytków Mołdyty 1333 1. park dworski XIX z dnia 29.11.1978 r. park dworski 1431 2 Nisko XIX z dnia 24.5.1978 r. 129 3 Sątopy-Samulewo pałac wraz z parkiem XIX z dnia 13.03.1950 r. 4 Troksy park dworski XIX -

Ponadto za zabytkowy uznawany jest park w Bisztynku przy ko ściele ewangelickim pomi ędzy ulicami 9 Maja i Mazursk ą, jednak nie jest on wpisany do rejestru zabytków.

Ochrona zabytkowych parków polega m.in. na niezb ędnej piel ęgnacji ro ślinno ści i urz ądzeń parkowych, zakazie dokonywania wszelkich zmian naruszaj ących układ przestrzenny parku, zakazie wznoszenia budowli i wykonywania robót szkodliwych dla parku. Wi ększo ść parków wiejskich jest zaniedbana i wymaga fachowej piel ęgnacji i rekonstrukcji. Parki maj ą warto ść historyczn ą, ale te Ŝ cz ęsto s ą jedynymi enklawami zieleni zwłaszcza na obszarach bezle śnych. W gminie znajduj ą si ę równie Ŝ liczne zabytkowe cmentarze z warto ściowym starodrzewiem.

6. Lasy.

Bardzo wa Ŝnym elementem środowiska przyrodniczego zapewniaj ącym bioró Ŝnorodno ść biologiczn ą i krajobrazow ą, czynnik uznawany za najwa Ŝniejszy w zakresie bezpiecze ństwa ekologicznego, s ą lasy. Naturalne funkcje lasu podzieli ć mo Ŝna na trzy grupy, mianowicie:

• biotyczne, tworz ące potencjał biotyczny w przestrzeni, • ochronne - w odniesieniu do walorów przyrody w lesie i poza nim, produkcyjne i reprodukcyjne, zapewniaj ące odnawialno ść lasu i jego trwało ść jako ekosystemu.

Szczegółowe zasady zachowania, ochrony i powi ększania zasobów le śnych oraz zasady gospodarki le śnej w powi ązaniu z innymi elementami środowiska i z gospodark ą narodow ą okre śla ustawa o lasach z 28 wrze śnia 1991 (Dz. U. Nr 56 z 2000 r., poz. 679 z pó źn. zm.). Zgodnie z zapisami ustawy gospodarka le śna prowadzona jest w oparciu o zasady: powszechnej ochrony lasów, trwało ści utrzymania lasów, ci ągło ści i zrównowa Ŝonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów, powi ększania zasobów le śnych. Trwale zrównowa Ŝon ą gospodark ę le śną prowadzi si ę według planu urz ądzenia lasu lub uproszczonego planu urz ądzenia lasu.

Wła ściciele lasów, dla zapewnienia ich powszechnej ochrony obowi ązani s ą do kształtowania równowagi w ekosystemach le śnych, podnoszenia naturalnej odporno ści drzewostanów, a zwłaszcza do wykonywania zabiegów profilaktycznych zapobiegaj ących zagro Ŝeniom po Ŝarami, tak Ŝe do wykrywania i zwalczania nadmiernie pojawiaj ących si ę i rozprzestrzeniaj ących organizmów szkodliwych, oraz ochrony gleby i wód le śnych. Ochrona gruntów le śnych w my śl ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych polega na ograniczaniu przeznaczania ich na cele niele śne lub nierolnicze, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów le śnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji le śnej, powstaj ącym wskutek działalno ści niele śnej, przywracaniu warto ści u Ŝytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów le śnych wskutek działalno ści niele śnej, poprawianiu ich warto ści u Ŝytkowej oraz zapobieganiu obni Ŝania ich produkcyjno ści.

Lasy gminy Bisztynek, jak i całego nadle śnictwa Bartoszyce, poło Ŝone s ą w krainie przyrodniczo-le śnej Mazursko- Podlaskiej. Rozmieszczenie lasów na terenie gminy jest nierównomierne. Najwi ększy kompleks le śny znajduje si ę na południowy- wschód od miasta Bisztynek. Ponadto zró Ŝnicowane obszarowo, ale zazwyczaj niedu Ŝe lasy wyst ępuj ą: na północny-wschód od Wozławek, na północny-zachód od S ękit, na północny-wschód i na zachód od Biegonit, na południe od Krzewiny, na południowy-wschód i południowy-zachód od Ksi ęŜ na, na południe od Kolonii Ł ędławki, na wschód od Sułowa.

Powierzchnia gruntów le śnych w gminie zajmuje 2 063,7 ha, w tym lasy stanowi ą 2 022,3 ha. Lesisto ść gminy wynosi zaledwie 10,0%. Jest wi ęc bardzo mała, znacznie ni Ŝsza ni Ŝ krajowa i a Ŝ trzykrotnie ni Ŝsza ni Ŝ w województwie warmi ńsko- mazurskim. Sytuacja ta znajduje swoje uzasadnienie w przeszło ści, kiedy to z powodu du Ŝej Ŝyzno ści gleb na tych terenach miało miejsce intensywne wylesianie. Zasoby le śne gminy Bisztynek znajduj ą si ę w obr ębie le śnym Bartniki i pozostaj ą pod nadzorem Lasów Pa ństwowych Nadle śnictwa Bartoszyce (podległego pod RDLP Olsztyn). Dla nadle śnictwa tego obowi ązuje Plan urz ądzenia gospodarstwa le śnego na okres od 1.01.2000 r. do 1.01.2010 roku.

Struktur ę własno ści i powierzchni ę gruntów le śnych w gminie obrazuje tabela poni Ŝej.

Dziennik Urz ędowy - 1254 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.8. Powierzchnia lasów w gminie Bisztynek (wg R.S. 2003 r).

Powierzchnia gruntów le śnych grunty publiczne grunty ogółem w tym lasy własno ść razem własno ść Skarbu Pa ństwa prywatne lesisto ść % w ha w ha gminna w ha w ha w ha w ha

2063,7 2022,3 1947,7 1946,7 1,0 116 10,0

Ze struktury własno ściowej lasów wynika, Ŝe wyra źnie przewa Ŝaj ą lasy pa ństwowe, jak zreszt ą w całym województwie. Lasy prywatne stanowi ą tylko 116 ha. Stan tych lasów jest gorszy ni Ŝ lasów pa ństwowych. Sytuacja taka wyst ępuje w wi ększo ści gmin powiatu i województwa. Wynika to zarówno z rozdrobnienia powierzchni lasów, stosowania innych sposobów i innych priorytetów zagospodarowania i braku środków finansowych ich wła ścicieli. St ąd w pierwszej kolejno ści nale Ŝy d ąŜ yć do scalania tych lasów. Nast ępne działania powinny polega ć na zintensyfikowaniu nadzoru nad prawidłowo ści ą prowadzonych upraw le śnych. Podstawowymi dokumentami dla lasów prywatnych s ą uproszczone plany urz ądzenia lasu, które umo Ŝliwiaj ą prowadzenie prawidłowej gospodarki le śnej oraz ułatwiaj ą egzekwowanie usuni ęcia nieprawidłowo ści. Dla gminy Bisztynek plany te nie zostały opracowane. Lasy prywatne s ą nadzorowane równie Ŝ przez LP Nadle śnictwo Bartoszyce. Las stanowi ekosystem wi ąŜą cy wzajemnymi współzale Ŝno ściami Ŝywe organizmy le śne z miejscem ich bytowania - siedliskiem. Najtrwalszym elementem tego systemu jest wła śnie siedlisko, które okre śla przyrodnicze warunki produkcji le śnej. Wśród siedlisk le śnych na terenie gminy przewa Ŝaj ą lasowe o wysokim stopniu Ŝyzno ści. Najwi ększe powierzchnie zajmuje las świe Ŝy z charakterystycznymi gatunkami: brzoza z domieszk ą świerku, oraz lasu mieszanego świe Ŝego z brzoz ą i domieszk ą d ębu, sosny i olchy. Ponadto w lesie wilgotnym charakterystyczna jest brzoza d ąb, buk. W śród typów lasowych wyst ępuj ą te Ŝ siedliska borowe oraz liczne siedliska olesowe. Drzewostany wyst ępuj ące na siedliskach lasu świe Ŝego i mieszanego świe Ŝego cz ęsto tworz ą struktur ę dwupi ętrow ą z bogatym podszytem. W strukturze gatunkowej lasów znacz ące miejsce zajmuje brzoza i świerk, które cechuje dobra jako ść techniczna. Trzeba wspomnie ć, Ŝe nadle śnictwo Bartoszyce obj ęte jest mikroregionem matecznym nr 201 dla lipy drobnolistnej. Mikroregiony mateczne to takie, do których nie wolno wprowadza ć danego gatunku drzewa pochodzenia innego ni Ŝ z tego regionu. W lasach gminy Bisztynek dominuj ące gatunki to drzewa li ściaste: d ąb, brzoza, olsza i w mniejszej ilo ści buk. W śród gatunków iglastych wyst ępuje świerk i sosna, z tym, Ŝe zaznacza si ę wyra źna przewaga świerka. Drzewa iglaste zajmuj ą niecałe 40% powierzchni lasów. Mimo przewagi drzewostanów li ściastych, zgodno ść drzewostanów z siedliskami jest niezadawalaj ąca (si ęga ok. 30%) st ąd wymaga systematycznej przebudowy. Drzewostany gminy Bisztynek s ą młode. Średni ich wiek wynosi 39 lat, podczas gdy w województwie średni wiek drzewostanów osi ąga 57 lat. Bior ąc pod uwag ę struktur ę siedliskow ą i wiekow ą lasów gminy mo Ŝna zauwa Ŝyć, Ŝe nie s ą one zbyt korzystne dla rozwoju turystyki. Oceniaj ąc zagro Ŝenia trwało ści lasu ze wzgl ędu na szkody powodowane przez czynniki abiotyczne i antropogenne trzeba stwierdzi ć, Ŝe lasy gminy nie s ą zagro Ŝone ze strony przemysłu, znajduj ą si ę w tzw. zerowej strefie zagro Ŝenia oraz w III kategorii zagro Ŝenia po Ŝarowego tj. najni Ŝszej - o małym zagro Ŝeniu po Ŝarowym. Szkody w lasach gminy to przede wszystkim uszkodzenia drzew spowodowane: chorobami grzybowymi (głównie hub ą korzeniow ą), przez owady li ścio Ŝerne i Ŝeruj ące pod kor ą (gradacje kornika i brudnicy mniszki), wiatrołomami i oki ści ą oraz szkody wyrz ądzone przez zwierzyn ę płow ą (spałowanie i zgryzanie) w domieszkach li ściastych i młodnikach sosnowych. Cz ęść lasów gminy obj ęta jest statusem ochronnym z tytułu lasów wodochronnych oraz glebochronnych. Lasy ochronne, czyli szczególnie chronione to takie, które m.in. chroni ą gleb ę przed zmywaniem, wyjałowieniem, powstrzymuj ą usuwanie si ę ziemi, chroni ą zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w zlewni oraz na obszarach wododziałów, stanowi ą drzewostany nasienne wył ączone z u Ŝytkowania r ębnego, chroni ą środowisko. W lasach ochronnych prowadzona jest gospodarka le śna zapewniaj ąca spełnianie celów, dla których lasy te zostały wydzielone. Tak wi ęc szczególny nacisk kładzie si ę m.in. na naturalne odnowienia lasu, kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej zgodnie z warunkami siedliskowymi, zabiega o stan zdrowotny i sanitarny lasów, ogranicza regulacje stosunków wodnych i odwadniania bagien śródle śnych. Zgodnie z Planem urz ądzenia gospodarstwa le śnego Nadle śnictwa Bartoszyce na okres od 01.01.2000r. do 1.01.2010r. lasy wodochronne wydzielone zostały w kompleksie le śnym na południowy-wschód od Bisztynka, natomiast lasy glebochronne na zboczu w rejonie Mołdyt. Ze wzgl ędu na niski wska źnik lesisto ści gminy, podstawowym problemem staje si ę konieczno ść zwi ększenia areału lasów. Wskazane jest zalesienie tych obszarów, które wykazuj ą nisk ą przydatno ść dla rolnictwa, w przypadku gminy terenów takich nie ma zbyt wiele. Zalesieniu powinny podlega ć grunty rolne je Ŝeli spełniaj ą co najmniej jeden z warunków:

• są klasy VI lub V, • poło Ŝone s ą na stoku o średnim nachyleniu powy Ŝej 15% (np. zbocza rzek), • są okresowo zalewane, • oraz grunty zdegradowane w rozumieniu Ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych.

Jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska jest prowadzenie zrównowa Ŝonej gospodarki le śnej, co znajduje odzwierciedlenie i uszczegółowienie w „Wojewódzkim Programie Zwi ększania Lesisto ści na lata 2001-2010” uchwalonym przez Zarz ąd Województwa w 2001 r. Program powy Ŝszy okre śla cele priorytetowe i szczegółowe oraz kierunki Dziennik Urz ędowy - 1255 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz. działa ń, zintegrowane z aktywizacj ą gospodarcz ą terenów, podnoszeniem atrakcyjno ści turystycznej rejonów le śnych w warunkach ochrony walorów środowiskowych, czyli w warunkach zrównowa Ŝonego rozwoju. Tabela poni Ŝej przedstawia planowane wielko ści powierzchni do zalesie ń w powiecie bartoszyckim oraz ich struktur ę własno ściow ą.

Tab.9.Grunty do zalesienia w powiecie Bartoszyce.

Przewidywana powierzchnia Powierzchnia do zalesie ń do 2005 r. Razem do zalesienia do 2010 r. Własno ść gruntów do zalesie ń w latach 2006- w ha w ha 2010 w ha Skarb Pa ństwa 1657 780 2437 Grunty prywatne 399 456 855 Razem 2056 1236 3292

Szczególn ą uwag ę nale Ŝy zwróci ć na ochron ę wód, zarówno powierzchniowych jaki i gł ębinowych. Ten cel nale Ŝy realizowa ć poprzez zalesienia, zadrzewienia nad zbiornikami wód podziemnych, na wododziałach i obszarach źródliskowych. Zbiorowiska ro ślinne o charakterze le śnym i zadrzewionym stanowi ć b ędą czynnik zwi ększaj ący retencj ę wodn ą a jednocze śnie filtr chroni ący wody przed zanieczyszczeniami z atmosfery oraz spływy z pól uprawnych.

Preferowane s ą wi ęc zalesienia w strefie wododziałowej obejmuj ącej południowo-zachodni ą cz ęść gminy i południkowy pas w jej cz ęś ci środkowej (strefa wododziałowa mi ędzy zlewniami Sajny z Rynem oraz Pisy). Grunty ze wskazaniem do zalesienia wyst ępuj ą m.in. pomi ędzy Wozławkami i Ł ędławkami, oraz w okolicy miejscowo ści Sułowo, Biegonity, D ąbrowa. Nale Ŝy przy tym d ąŜ yć do scalania nowych powierzchni le śnych z ju Ŝ istniej ącymi, tak by tworzy ć wi ększe kompleksy i korytarze ekologiczne. Istotne jest równie Ŝ zalesianie wyrobisk po „dzikich” odkryciach piasku i piasku ze Ŝwirem. Obecnie prowadzone zalesianie b ędzie miało powa Ŝny wpływ na środowisko przyrodnicze w latach przyszłych. W śród gruntów przewidzianych do zalesie ń dominuj ą grunty prywatne. Realizacja programu zale Ŝy jednak od wielko ści środków przyznawanych na ten cel z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

7. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa.

7.1. Wody powierzchniowe.

Teren gminy Bisztynek poło Ŝony jest w dorzeczu trzech rzek. Zachodnia i północna cz ęść terenu gminy znajduje si ę w dorzeczu Pisy (cz ęść północna pozostaje w zlewni Bajdyckiej Młynówki, która jest dopływem Pisy), natomiast południowo- zachodnia cz ęść w pojeziernym dorzeczu Symsarny. Wschodni fragment gminy poło Ŝony jest w zlewni Sajny. Wody powierzchniowe s ą bardzo wa Ŝnym elementem ró Ŝnorodno ści krajobrazowej gminy Bisztynek, poniewa Ŝ decyduj ą o funkcjonowaniu i bogactwie ekosystemów oraz maj ą du Ŝe znaczenie społeczne i gospodarcze. Na terenie gminy brak jest jezior, natomiast licznie wyst ępuj ą rzeki, strumienie i strugi, kanały, „oczka wodne”, małe cz ęsto zatorfione zbiorniki wodne.

Sie ć hydrologiczn ą gminy tworz ą rzeki Pisa Północna, Sajna, Ryn i Kanał Unikowo (wypływaj ący spod Troszkowa). Wymienione wy Ŝej rzeki zostały zaliczone do cieków podstawowych. Rzeki te nie s ą zasobne w wod ę, a zwłaszcza Pisa.

Sajna i Ryn płyn ą południkowo przez wschodni ą cz ęść gminy. Ich średni przepływ przed poł ączeniem wynosi po ok.1,1 m 3/sek., a najwi ększy przepływ średni niski (SNQ) tych rzek wynosi po ok. 15 tys. m 3/dob ę.

Sajna jest rzek ą IV rz ędu lewobrze Ŝnym dopływem Gubra. Głównym jej dopływem jest Ryn. Sajna przepływa przez gminy: Reszel, Bisztynek i Korsze. Na terenie zlewni Sajny wyst ępuj ą liczne zagł ębienia bezodpływowe cz ęsto wypełnione wod ą. Zlewnia rzeki ma charakter typowo rolniczy. W strukturze u Ŝytkowania gruntów dominuj ą tu grunty orne, ponadto wyst ępuj ą ł ąki i pastwiska. Sytuacja ta stwarza zagro Ŝenie zanieczyszczania wód rzeki spływami zwi ązków biogennych z pól. Na ten temat brak jest jednak bli Ŝszych bada ń. Wody Sajny wpływaj ąc na teren gminy Bisztynek nios ą ju Ŝ bardzo du Ŝy ładunek zanieczyszcze ń pochodz ący ze ścieków z Reszla (oczyszczalnia i zakłady „Rema”). Z terenu gminy Bisztynek zanieczyszczenia dostaj ą si ę do rzeki głównie z miejscowo ści S ątopy-Samulewo. Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia Spółdzielni Mieszkaniowej „S ątopy” odprowadza do rzeki poprzez Kanał Unikowo około 140 - 120 m 3/d (kontrole WIO Ś 1999 r., 2001 r.) oraz z oczyszczalni mechaniczno-biologicznej osiedla mieszkaniowego PKP poprzez Kanał Unikowo - około 8m 3/d (kontrola WIO Ś 1995 r.). Ponadto z powodu braku skanalizowania zagro Ŝenie dla rzeki stwarzaj ą tak Ŝe wszystkie miejscowo ści gminy poło Ŝone wzdłu Ŝ rzeki lub jej dopływu Rynu, a w szczególno ści zwodociagowane. Badania czysto ści rzek na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego prowadzone s ą przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach: monitoringu krajowego i regionalnego. Jako ść wód rzecznych okre ślana jest przez porównanie st ęŜ eń charakterystycznych poszczególnych wska źników zanieczyszcze ń z normami ustalonymi dla klas czysto ści wody . Badania czysto ści wód rzeki prowadzone przez WIO Ś w 2000 i 2001 r. roku wykazały, Ŝe na odcinku od poni Ŝej Reszla do powy Ŝej uj ścia do rzeki Guber wody Sajny nie odpowiadały obowi ązuj ącym wówczas normom. W przekroju poni Ŝej Reszla stwierdzono przekroczenia wielu wska źników fizyko-chemicznych: tlenu, zawiesiny ogólnej, azotu amonowego, azotynów, fosforanów i fosforu ogólnego, a tak Ŝe zły stan sanitarny i hydrobiologiczny rzeki. Dane pochodz ące z lat poprzednich wykazywały podobny stan zanieczyszczenia rzeki (Raport WIO Ś 2000 r.).

Dziennik Urz ędowy - 1256 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.10. Ocena jako ści wód rzeki Sajna badanych w 2000r. (wg WIO Ś).

Wska źniki Nr Lokalizacja Ocena fizyko- Ocena Saprobowo ść Ocena km decyduj ące o ocenie stan. przekroju chemiczna sanitarna sestonu ogólna fiz.-chem.

1 pow. Reszla 37,6 III NO 2, PO 4 II II III 2 pon. Reszla 35,3 NON O2,Z,NH 4,NO 2, PO 4, Pog. NON NON NON Pow. uj ścia do NO PO 3 Gubra 0,3 NON 2, 4, NON III NON Pog. Satoczno NON - poza norm ą, III kl- najni Ŝsza

Zanieczyszczenia do rzeki Sajny wprowadzane s ą równie Ŝ poprzez jej dopływ Ryn. Rzeka ta niesie zanieczyszczenia wprowadzone ze ściekami ju Ŝ spoza terenu gminy tj. z Kolna. Wody Sajny charakteryzuj ą si ę znaczn ą nieregularno ści ą odpływu. Współczynnik nieregularno ści odpływu (stosunek przepływu średniego wysokiego do przepływu średniego niskiego) w jej przekroju przyuj ściowym wynosi 50, przy średniej dla polskich rzek - 10. Sytuacja ta, uwzgl ędniaj ąc wysokie ładunki zanieczyszcze ń jakie dostaj ą si ę do rzeki, dodatkowo bardzo niekorzystnie wpływa na stan jej wód.

Przez zachodni ą cz ęść gminy przepływa Pisa i jej dopływy Pisa B. i Pisa C. Na granicy gminy średni przepływ Pisy wynosi 0,19 m 3/sek., a jej dopływu 0,27 m 3/sek. Pisa Północna rzek ą III rz ędu, prawobrze Ŝnym dopływem Łyny. Posiada wiele, cz ęsto bardzo małych dopływów. W zlewni, głównie południowej, wyst ępuj ą liczne zagł ębienia bezodpływowe, niektóre stale lub okresowo wypełnione wod ą. Dolina rzeki na znacznej długo ści jest zatorfiona. Rzeka przepływa przez teren gmin Jeziorany, Bisztynek, Kiwity, Bartoszyce i S ępopol. Głównymi punktowymi źródłami zanieczyszcze ń rzeki s ą niedostatecznie oczyszczone ścieki odprowadzane przez oczyszczalni ę w Bisztynku, w ilo ści około 360 m 3/d (kontrola WIO Ś z czerwca 2002 r.) oraz poza terenem gminy - w Łabędniku (90 m 3/d). Pisa Północna w 2002 roku w punkcie pomiarowym powy Ŝej Kiwit i w Rygarbach (poza terenem gminy) prowadziła wody III klasy czysto ści (najni Ŝszej). Z kolei badania wody w Galinach tj. poni Ŝej zrzutu ścieków z Bisztynka wykazały ju Ŝ wody pozaklasowe. Jako ść wód dyskwalifikowały azotyny, stan sanitarny oraz zwi ązki fosforu.

Często spotykanym elementem krajobrazu gminy Bisztynek s ą liczne zagł ębienia bezodpływowe wyst ępuj ące nie tylko wzdłu Ŝ rzek. Charakteryzuje je du Ŝa, sezonowa zmienno ść poziomu wody. Gromadz ą wod ę stale lub tylko okresowo. Zagł ębienia terenowe s ą wa Ŝnym elementem układu hydrologicznego terenu. Ich rola sprowadza si ę do retencji wód powierzchniowych i utrzymania w stanie zrównowa Ŝonym bilansu wodnego małych, lokalnych zlewni. Wywieraj ą te Ŝ pewien wpływ na stosunki wilgotno ściowo-termiczne otaczaj ącego terenu a ponadto s ą siedliskami wielu gatunków zwierz ąt oraz ro ślin. Zbiorowiska ro ślinno ści zwi ązane z zagł ębieniami spełniaj ą bardzo istotn ą rol ę filtru zapobiegajacego eutrofizacji . Ro ślinno ść szuwarowa charakteryzuje si ę najwy Ŝsz ą akumulacj ą biogenów spo śród wszystkich niezadrzewionych fitocenoz. Dzi ęki niej zmniejsza si ę dopływ biogenów do rzek, rzeczek i kanałów. Ma to du Ŝe znaczenie dla stabilno ści i równowagi środowiska przyrodniczego. Liczne spo śród ”oczek wodnych” s ą miejscem l ęgowym ptaków wodno-błotnych, miejscem godowania płazów i schronienia saków. Tym czasem zbiorniki te s ą bardzo cz ęsto traktowanie jako lokalne wysypiska odpadów, odbiorniki ścieków lub s ą zasypywane. Cz ęść z nich mog ą ochroni ć stosowne zapisy w planach przestrzennego zagospodarowania. Warto te Ŝ rozwa Ŝyć obj ęcie niektórych ochron ą jako u Ŝytki ekologiczne. W tym celu nale Ŝałoby wykona ć ocen ę, która wskazałyby na najcenniejsze pod wzgl ędem przyrodniczym.

Przeobra Ŝenia i degradacja środowiska gminy s ą silnie zwi ązane z degradacj ą jako ści wód powierzchniowych. W śród źródeł zanieczyszczenia wód z terenów wiejskich mo Ŝna wyodr ębni ć dwie grupy:

- punktowe - np. ścieki z oczyszczalni ścieków (niedostatecznie oczyszczone), z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych, odcieki z wysypisk śmieci, składowisk stałych i płynnych odchodów zwierz ęcych, - obszarowe - u Ŝytki rolne, zwłaszcza grunty orne.

Główne zanieczyszczenia obszarowe pochodz ą ze źle prowadzonego nawo Ŝenia i chemizacji w rolnictwie i polegaj ą na wprowadzeniu do środowiska azotu (głównie w formie azotanów) i fosforu (w postaci fosforanów). Wody powierzchniowe zanieczyszczane s ą azotanami w wyniku spływów powierzchniowych (erozji), odpływu z wodami drenarskimi lub przemieszczania z wodami wgł ębnymi. Zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami - w obr ębie gospodarstwa – powodowane jest złym przechowywaniem nawozów naturalnych oraz nieszczelno ści ą zbiorników do gromadzenia nieczysto ści i płynnych odchodów zwierz ęcych. Fosforany dostaj ą si ę do wód powierzchniowych wraz ze spływami cz ąsteczek gleby w wyniku erozji. Azotany i fosforany decyduj ą o „przenawo Ŝeniu” wód, zakwitach planktonu i przy śpieszeniu eutrofizacji wód. Stopie ń oddziaływania punktowych i obszarowych źródeł zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych, zwi ązanych z rolniczym u Ŝytkowaniem gruntów zale Ŝy od: stanu infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich, koncentracji produkcji zwierz ęcej i sposobu składowania odchodów zwierz ęcych, ilo ści ludno ści i liczby gospodarstw domowych oraz stanu ich wyposa Ŝenia w urz ądzenia sanitarne. Konieczno ść ograniczenia zanieczyszczania wód azotanami, pochodz ącymi ze źródeł rolniczych jest celem zapisów Dyrektywy Rady 91/676/EEC, zwanej potocznie Dyrektyw ą Azotanow ą. Jest ona jednym z podstawowych aktów prawnych w UE w dziedzinie ochrony środowiska w odniesieniu do rolnictwa. Dyrektywa ta zaleca pa ństwom członkowskim Unii Dziennik Urz ędowy - 1257 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz. opracowanie i wdro Ŝenie kodeksu, b ędącego zbiorem zasad, porad i zalece ń, stosowanych przez rolnika i uznanych jako obowi ązuj ące normy etycznego post ępowania wzgl ędem środowiska. Przy opracowywaniu polskiego Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej uwzgl ędniono stan prawny w zakresie ochrony środowiska, a zwłaszcza ochrony wód, st ąd zasady, porady i zalecenia w nim zawarte dotycz ą m.in. ochrony wód przed zanieczyszczeniami punktowymi oraz obszarowymi.

Ochrona wód przed zanieczyszczeniami obszarowymi , towarzysz ąca gospodarce rolnej powinna uwzgl ędnia ć m.in.:

• stosowanie wła ściwych dawek i przestrzeganie terminów odpowiednio dla nawozów naturalnych i mineralnych, • stosowanie osadów ściekowych zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska, • odpowiednie dawkowanie chemicznych środków ochrony ro ślin, • stosowanie agrotechnicznych metod zapobiegania zanieczyszczeniu wód (zmianowanie ro ślin, odnawianie u Ŝytków itp.).

Generalnie zasady dobrej praktyki rolniczej dla potrzeb wdra Ŝania Dyrektywy Azotanowej, zebrane we wspomnianym Kodeksie dotycz ą: • okresów, w których stosowanie nawozów nie jest wskazane, • nawo Ŝenia pól na zboczach, • stosowania nawozów na glebach podmokłych, zalanych, zamarzni ętych i pokrytych śniegiem, • nawo Ŝenia pól w pobli Ŝu cieków wodnych i stref ochrony wód, • pojemno ści zbiorników/płyt do składowania i przechowywania nawozów naturalnych oraz pasz soczystych, • dawek i sposobów nawo Ŝenia, • uŜytkowania gruntów i organizacji produkcji na u Ŝytkach rolnych, • planów nawo Ŝenia.

Powstrzymanie dalszej degradacji wód powierzchniowych przez zanieczyszczenia ze źródeł punktowych zwi ązane jest z konieczno ści ą uregulowania problemów gospodarki wodno-ściekowej w gminie a zwłaszcza na terenach przyległych do rzek - skanalizowanie terenów, wysokosprawne oczyszczalnie, eliminowanie nieszczelnych zbiorników bezodpływowych. W ograniczaniu punktowych źródeł zanieczyszcze ń znacz ąca rol ę pełni ą te Ŝ płyty i zbiorniki do przechowywania nawozów naturalnych, tj. wła ściwie eksploatowane, o dostosowanej do potrzeb pojemno ści, umo Ŝliwiaj ące gromadzenie i przechowywanie obornika przez okres co najmniej 6 miesi ęcy, o odpowiednim zagospodarowaniu otoczenia zbiornika. W śród innych działa ń du Ŝe znaczenie ma odpowiednie przechowywania pasz, kiszonek itp. Ponadto niezmiernie wa Ŝne jest zwi ększenie regularno ści przepływów wód rzek. W zwi ązku z tym powinno si ę odtwarza ć tereny podmokłe, wspiera ć mał ą retencj ę oraz zwi ększa ć lesisto ść i zadrzewienia. Zagadnienia powy Ŝsze rozwi ązywane musz ą by ć równie Ŝ w innych gminach, przez które rzeki przepływaj ą. Tylko wówczas działania zmierzaj ące do poprawy jako ści wód rzek b ędą miały sens.

7.2. Wody podziemne.

Wody podziemne dzieli si ę na zwykłe (słodkie) i mineralne (solanki). Zgodnie z podziałem regionalnym wg B. Paczy ńskiego (Atlas hydrogeologiczny Polski, 1995), wynikaj ącym z układu hydrodynamicznego wód podziemnych na obszarze województwa warmi ńsko-mazurskiego wyró Ŝnia si ę 4 regiony hydrogeologiczne: I - mazowiecki, II - mazursko-podlaski, III - mazurski, IV - gda ński.

Gmina Bisztynek, jak równie Ŝ wi ększa cz ęść województwa warmi ńsko-mazurskiego, pod wzgl ędem hydrogeologicznym nale Ŝy do regionu mazurskiego. Czwartorz ędowe pi ętro wodono śne składa si ę z kilku poziomów wodono śnych, które wyst ępuj ą na gł ęboko ści od kilkunastu do ponad 200 m. Pi ętro to charakteryzuje si ę brakiem rozdzielaj ących warstw nieprzepuszczalnych o szerszym, regionalnym zasi ęgu, natomiast cz ęste s ą przewarstwienia utworów spoistych, które napinaj ą zwierciadło wód podziemnych.

Urozmaicona rze źba podło Ŝa i współczesnej powierzchni terenu powoduje du Ŝe zró Ŝnicowanie wyst ępowania wód podziemnych, zwi ązane z takimi strukturami geologicznymi jak doliny rzeczne, wysoczyzny i równiny morenowe. Struktury wodono śne na obszarach wysoczyzn i równin morenowych to przewa Ŝnie poziomy mi ędzymorenowe zlodowacenia bałtyckiego, wyst ępuj ące do gł ęboko ści ok. 60 m. Poni Ŝej wyst ępuj ą poziomy mi ędzymorenowe i interglacjalne z okresu starszych zlodowace ń, s ą to naporowe poziomy wodono śne. Mi ąŜ szo ści utworów wodono śnych w tych strukturach oraz wydajno ści uj ęć s ą bardzo zró Ŝnicowane.

Eksploatacja wód podziemnych do picia i na potrzeby gospodarcze w gminie Bisztynek bazuje głownie na czwartorz ędowym pi ętrze wodono śnym, cho ć lokalnie wykorzystywane jest tak Ŝe pi ętro trzeciorz ędowe.

Na obszarze gminy na gł ęboko ści około 1 km wyst ępuj ą wody chlorkowo-sodowe. Perspektywicznie okre ślane jako wody mineralne o znaczeniu leczniczym. Temperatura tych wód wynosi ok.20 - 25 0 C. Wody te nadaj ą si ę do k ąpieli leczniczych i rekreacyjnych.

Ponadto wyst ępuj ą na tym terenie wody geotermalne w utworach dolnej jury, na gł ęboko ści 600 - 700 m. Ich temperatura jest rz ędu 20 0 C. Najgł ębiej - ok.1500 -1800 m zalega zbiornik wód geotermalnych w utworach kambru środkowego. Temperatura tych wód wynosi ok. 30 0 C. Wykorzystanie do celów grzewczych energii wód geotermalnych wyst ępuj ących na terenie gminy wymaga ć b ędzie zastosowania specjalnych pomp cieplnych.

Dziennik Urz ędowy - 1258 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

7.3. Gospodarka wodno-ściekowa.

7.3.1. Zaopatrzenie w wod ę.

Eksploatacja wód podziemnych do picia i na potrzeby gospodarcze w gminie Bisztynek bazuje głównie na czwartorz ędowym pi ętrze wodono śnym, cho ć lokalnie wykorzystywane jest tak Ŝe pi ętro trzeciorz ędowe. Z pi ętra trzeciorz ędowego czerpie wod ę uj ęcie w Prositach. Pi ętro to zostało zaliczone do jednego z Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce (GZWP nr 205 subzbiornik ). Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych na obszarze miasta i gminy ocenia si ę na ponad 35 tys. m 3/dob ę, podczas gdy wykorzystywane s ą zaledwie w ok.11%. Tak wi ęc wydajno ść istniej ących uj ęć zbiorowych i wiejskich jest wystarczaj ąca dla potrzeb perspektywicznych. W gminie przewa Ŝaj ą tereny o przeci ętnej wydajno ści uj ęć na poziomie 30 - 70 m 3/h. W południowej i wschodniej cz ęś ci obszaru gminy wydajno ści studni s ą znacznie mniejsze i nie przekraczaj ą kilkunastu m 3/h. Warstwy wodono śne zalegaj ą zwykle gł ęboko tj. od około 50 do około 120 m. U Ŝytkowe warstwy wodono śne wód wgł ębnych s ą w wi ększo ści dobrze izolowane od powierzchni terenu osadami o słabej przepuszczalno ści. Rol ę izolacji spełniaj ą głównie warstwy glin zwałowych o grubo ści zazwyczaj kilkudziesi ęciu metrów. Sprawia to, Ŝe warstwy wodono śne maj ą stosunkowo mał ą wra Ŝliwo ść na zanieczyszczenia antropogeniczne. Jednak s ą wyj ątki, gdy izolacja nie jest ci ągła lub niewystarczaj ąca. Sytuacja taka ma miejsce na uj ęciu w Wozławkach, gdzie u Ŝytkowana jest płytka warstwa wodono śna, na dodatek bardzo słabo izolowana. Warstwa izolacyjna si ęga jedynie do ok.1,5 m lub mniej. W odległo ści około 2 km na południowy-wschód od uj ęcia znajduje si ę mogilnik środków ochrony ro ślin. Na powierzchni około 0,5 ha znajduje si ę 7 (6) studni betonowych o średnicy 1 m, gdzie zło Ŝone zostały substancje truj ące III - V klasy toksyczno ści w ilo ści około 8 ton, 800 kg środków ochrony ro ślin I - II klasy toksyczno ści oraz około 7 kg trucizn. W tej sytuacji rozszczelnienie mogilnika stwarza realne, bardzo powa Ŝne zagro Ŝenie zatrucia wód gruntowych, w tym uj ęcia w Wozławkach. Tym bardziej, Ŝe uj ęcie znajduje si ę na kierunku prawdopodobnego spływu wód gruntowych z terenu mogilnika. W celu ochrony warstwy wodono śnej powinno si ę ustanowi ć stref ę ochronn ą tego uj ęcia zwłaszcza w przypadku wznowienia jego eksploatacji. Równie Ŝ powinno si ę prowadzi ć stały monitoring wód podziemnych w rejonie mogilnika do czasu jego likwidacji zgodnie z obowi ązuj ącymi procedurami. Mogilnik mo Ŝe stanowi ć zagro Ŝenie dla GZWP 205. Zagro Ŝenia dla wód stwarza ć mog ą te Ŝ wysypiska odpadów i oczyszczalnie ścieków. Dotyczy to jednak głównie sytuacji awaryjnych. Składowisko gminne w S ękitach nie stanowi takiego zagro Ŝenia ze wzgl ędu na wyposa Ŝenie w izolacj ę podło Ŝa, drena Ŝ ods ączaj ący, wywo Ŝenie odcieku do oczyszczalni ścieków i prowadzony monitoring chemizmu wód gruntowych. Najwi ększym zagro Ŝeniem dla uj ęć wód podziemnych jest realizacja wodoci ągów na wsi bez jednoczesnego rozwi ązywania gospodarki ściekowej. Szczególnie trudna powstaje sytuacja na terenach pozbawionych izolacji warstw wodono śnych, izolacji nieci ągłej, b ądź w obr ębie zlewni pojeziernej. Na tych terenach, w miejscowo ściach ju Ŝ zwodoci ągowanych nale Ŝy realizowa ć kanalizacj ę sanitarn ą w pierwszej kolejno ści. Realizowa ć nale Ŝy systemy kanalizacji sanitarnej przesyłowej do istniej ących oczyszczalni lub do kanalizacji sanitarnej s ąsiednich gmin z wykluczeniem rozwi ąza ń opartych o zbiorniki bezodpływowe. Szamba, cz ęsto nieszczelne stanowi ą potencjalne źródło trwałych zanieczyszcze ń uŜytkowych warstw wodono śnych. Na tych terenach nale Ŝy prowadzi ć systematyczn ą kontrol ę prawidłowo ści gospodarki ściekowej. Niezwykle wa Ŝne jest przestrzeganie wymogów stref ochronnych uj ęć oraz prawidłowe zabezpieczanie uj ęć nieczynnych oraz zgodne z wymaganymi procedurami likwidowanie uj ęć . Jako ść zwykłych wód podziemnych badana jest w sieci krajowej Monitoringu Jako ści Zwykłych Wód Podziemnych (MJZWP) oraz w ramach monitoringu regionalnego jako ści zwykłych wód podziemnych. Zarówno sie ć krajowa jaki i regionalna obejmuj ą uj ęcia w Bartoszycach - tabele poni Ŝej.

Tab.11 .Sie ć krajowa monitoringu jako ści wód podziemnych w latach 1999-2002.

Gł ęb. Klasa jako ści wody Nr Rodz. Obszary Miejscowo ść Stratygrafia Stropu punktu wód GZWP 99 2000 2001 2002 w-wy 668 Bartoszyce Q 20 W 205 II Ib Ib II

Tab.12. Punkt badawczy sieci monitoringu regionalnego jako ści zwykłych wód podziemnych (ocena jako ści w latach 2000--2002).

Klasa jako ści wody Wska źniki odpow. Nr punktu Miejscowo ść Stratygrafia Gł ęb. Stropu w-wy wodzie o niskiej 2000 2001 2002 jako ści w 2001 I Bartoszyce Q 60 II II II Fe, Mn Q – czwartorz ęd;

Zale Ŝnie od wła ściwo ści fizycznych i chemicznych w okresie prowadzonych bada ń wyró Ŝniono cztery klasy jako ści wód: I a i b - wody najwy Ŝszej i wysokiej jako ści, II - wody średniej jako ści, III - wody niskiej jako ści. Dominuj ącą klas ą jako ści wód podziemnych na terenie gminy jest klasa II - wody średniej jako ści; s ą to wody typu wodorow ęglanowego. Pod wzgl ędem warunków dla wody do picia, okre ślonych w rozporz ądzeniu Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r. wody podziemne z utworów czwartorz ędowych charakteryzuj ą si ę przede wszystkim podwy Ŝszon ą i wysok ą zawarto ści ą głównie zwi ązków Ŝelaza i manganu. DąŜ enie do zwodoci ągowania gminy znajduje swoje uzasadnienie nie tylko potrzeb ą zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę, lecz równie Ŝ d ąŜ eniem do ochrony wód podziemnych. Budowa wodociągów pozwala eliminowa ć indywidualne studnie i uj ęcia podatne na zanieczyszczanie. Dziennik Urz ędowy - 1259 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Zwodociagowanie gminy ocenia si ę na ponad 83%, tak wi ęc wi ększo ść miejscowo ści gminy (26) posiada wiejskie lub zbiorcze uj ęcia wody i jest zasilona w wod ę. Woda dostarczana jest z o śmiu stacji uzdatniania wody. Najwi ększe stacje uzdatniania wody znajduj ą si ę w Bisztynku (potencjalna wydajno ść - 840 m 3/d) oraz w S ątopach „Stacja Uzdatniania wody Henrykowo” (potencjalna wydajno ść - 2160 m 3/d). Gmina d ąŜ y do pełnego zwodoci ągowania swojego obszaru, dlatego te Ŝ w planach inwestycyjnych na lata 2004-2007 a Ŝ cztery zadania dotycz ą wła śnie budowy sieci wodoci ągowej: w Grz ędzie, w Bisztynku, budowy sieci wodoci ągowej z przył ączami kolonii Bisztynek i kolonii , oraz modernizacji sieci w Bisztynku. Ponad 90% ludno ści gminy korzysta z sieci wodoci ągowej, której ł ączna długo ść wynosi 96,4 km. Istniej ące uj ęcia wody pokrywaj ą w wi ększo ści potrzeby wody pitnej zwłaszcza w środkowej i południowo-wschodniej cz ęś ci gminy, s ą zagospodarowane, posiadaj ą hydrofornie i stacje uzdatniania wody. Teren gminy Bisztynek posiada du Ŝe zasoby wód wgł ębnych szczególnie w środkowej i południowo-wschodniej po średnie strefy ochrony. Uj ęcie pracuje dla potrzeb socjalnych i bytowogospodarczych miasta Bisztynek i miejscowo ści Troszkowo. Liczba mieszka ńców podł ączonych do wodoci ągu zbiorczego wynosi 1880.

Wodoci ągi zbiorowe wyst ępuj ą w miejscowo ściach: S ątopy-Samulewo, Sw ędrówka, , S ękity, . Studnie w tych miejscowo ściach posiadaj ą stref ę bezpo średniej ochrony sanitarnej a uzdatniona woda spełnia wymogi wody do picia (zgodnie z Rozp. Min. Zdrowia z 19.11.2002. Dz. U. Nr 203, poz. 1718) .

Sątopy-Samulewo - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% sieci ą rozdzielcz ą. Z sieci obsługiwanych jest 7 miejscowo ści. S ątopy-Samulewo, S ątopy, Troksy, Nisko, Niski Młyn, , Unikowo. Liczba mieszka ńców podł ączona do wodoci ągu wynosi 1880.

Sw ędrówka - miejscowo ść zwodoci ągowana jest w 100% sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą. Z powy Ŝszego uj ęcia zaopatrywane s ą miejscowo ści: Janowiec, Łabawki, Sw ędrówka. Przewidywane jest zaopatrzenie miejscowo ści Grz ęda. Liczba mieszka ńców podł ączonych do wodoci ągu wynosi 219.

Warmiany - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% sieci ą rozdzielcz ą. Z uj ęcia zaopatrywane s ą : Warmiany, Wozławki, Łędławki, Kolonia Trutnowo (gm. Bartoszyce). Liczba mieszka ńców podł ączonych do wodoci ągu - 470 (w tym 21 innej gminy).

Sękity - miejscowo ść zwodoci ągowna w 100% sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia w S ękitach - Kokoszewie. Z powy Ŝszego uj ęcia zaopatrywane s ą: Krzewina, i Sułowo. Wodoci ąg zbiorczy obsługuje 224 mieszka ńców.

Prosity - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% sieci ą rozdzielcz ą z uj ęcia poło Ŝonego w tej miejscowo ści. Uj ęcie Prosity zasila miejscowo ści Prosity i Ksi ęŜ no. Wodoci ągi wiejskie znajduj ą si ę w miejscowo ściach Ple śnik i Mołdyty.

Ple śnik - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody w tej miejscowo ści. Liczba mieszka ńców podł ączonych do wodoci ągu - 115. Studnia posiada stref ę bezpo średniej ochrony sanitarnej. Przy uj ęciu znajduje si ę stacja uzdatniania wody.

Mołdyty - miejscowo ść popegerowska zwodoci ągowana z uj ęcia zlokalizowanego przy obiektach PGR w Mołdytach. Wodoci ąg obsługuje wie ś i budynki wielorodzinne - liczba mieszka ńców podł ączona do wodoci ągu - 58. Przy uj ęciu znajduje si ę stacja uzdatniania wody. Przewidywana jest likwidacja tego uj ęcia, i zaopatrzenie wsi w wod ę z uj ęcia w S ątopach- Samulewie. W 2003 r. zrealizowany został wodoci ąg w Ł ędławkach.

Tab.13. Charakterystyka wodoci ągów w gminie (wg Studium).

Parametry uj ęcia Sie ć wodoci ągowa Produkcja Sprzeda Ŝ Uzdatnianie Lp. Miejscowo ść Ilo ść wody wody 3 Wydaj. 3 3 m /d Magistralna Rozdzielcza 3 studni m /d m /d m /h km km szt. 1. Bisztynek 70 3 380 345 840 19,0 6,5 2. Prosity 43 2 60 52 650 14,7 1,8 3. Sękity 60 2 18 16 960 7,1 1,8 4. Warmiany 28 2 62 55 670 14,7 3,2 5. Mołdyty 9 1 6 5 30 0,4 0,1 6. Ple śnik 10 1 13 11 60 0,7 0,1 7. Sw ędrówka 39 1 18 16 120 3,8 0,4 8. Sątopy-Samulewo 435,2 3 15 14 2904 32,0 3,2

7.3.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków.

Kanalizacja deszczowa System kanalizacji deszczowej w gminie nie jest rozwini ęty. Powszechne jest w gminie powierzchniowe odprowadzanie wód opadowych z terenów utwardzonych. Kanalizacj ę deszczow ą posiadaj ą jedynie dwie miejscowo ści w gminie tj.: miasto Bisztynek oraz S ątopy-Samulewo. Dziennik Urz ędowy - 1260 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

W Bisztynku kanalizacj ą deszczow ą obj ęte s ą tylko główne ulice. Z pozostałej cz ęś ci miasta wody opadowe odprowadzane s ą powierzchniowo. Ogólna długo ść tej sieci wynosi 2,5 km. Wody opadowe odprowadzane s ą do rzeki Pisy B. i rowów melioracyjnych. Wyloty sieci do odbiornika nie s ą zaopatrzone w separatory błota, piasku i substancji ropopochodnych. W zwi ązku z tym wody opadowe nios ą do wód rzeki Pisy zanieczyszczenia spłukiwane z terenów utwardzonych (w tym ropopochodne). W miejscowo ści Sątopy-Samulewo kanalizacja deszczowa odwadniaj ąca tereny utwardzone ma długo ść 0,5 km. Odbiornikiem wód opadowych jest Kanał Unikowo. Na wylocie tej sieci równie Ŝ brak jest separatorów błota, piasku i substancji ropopochodnych, st ąd do wód kanału równie Ŝ t ą drog ą dostaj ą si ę zanieczyszczenia.

Kanalizacja sanitarna Gmina Bisztynek jest skanalizowana w niewielkim stopniu, bo zaledwie w 12,90 %. Sie ć kanalizacji sanitarnej znajduje si ę w trzech miejscowo ściach: w Bisztynku, S ątopach-Samulewie i Wojkowie. Ł ączna jej długo ść wynosi 19,40 km. Kanalizacja ta odbiera ścieki od 3 947 mieszka ńców. Oczyszczalnie ścieków znajduj ą si ę tylko w Bisztynku i S ątopach-Samulewie. Tu te Ŝ znajduj ą si ę punkty zlewne nieczystości płynnych. Miasto Bisztynek obj ęte jest cz ęś ciowo sieci ą kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej magistralnej i rozdzielczej o długo ści 9,5 km. Ścieki poprzez system kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej oraz przepompownie zbiorcze dopływaj ą na oczyszczalni ę mechaniczno-biologiczn ą z usuwaniem biogenów w stawie z trzcin ą i innymi ro ślinami. Jest to oczyszczalnia typu OSA-3/400. Zarz ądzana jest przez ZBGKiM Bisztynek. Została oddana do uŜytku w 1995 r. Przepustowo ść oczyszczalni wynosi: Q d śr = 412 m 3/d. Ilo ść ścieków bytowo-gospodarczych odprowadzanych wynosi średnio 350 m 3/d. Oczyszczalnia odbiera ścieki od 2 750 mieszka ńców. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów a nast ępnie rzeka Pisa B. Kontrola WIO Ś przeprowadzona w 2002 r. wykazała odprowadzanie ścieków na poziomie 360 m 3/d. Stwierdzono wówczas przekroczenie dopuszczalnych st ęŜ eń nast ępuj ących wska źników: BZT 5, zawiesina ogólna, azot ogólny i fosfor. Przekroczenia wynikały z niskiej sprawno ści urz ądze ń oczyszczaj ących. Nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe cały układ oczyszczania ścieków jest przeci ąŜ ony zarówno z powodu niewydolno ści układu napowietrzania jak i ogólnej koncepcji technologii. Parametry odpływaj ących ścieków przekraczaj ą warto ści dopuszczalne. Dodatkowo oczyszczalnia przeci ąŜ ona jest hydraulicznie w czasie pogody deszczowej. Jest to prawdopodobnie rezultatem infiltracji wód do nieszczelnej kanalizacji z rur kamionkowych. Podj ęte ju Ŝ zostały działania zwi ązane z planowan ą rozbudow ą i modernizacj ą obiektu. Celem tych działa ń jest zwi ększenie stopnia oczyszczania do poziomu uniezale Ŝniaj ącego od pracy stawu równie Ŝ pod wzgl ędem usuwania biogenów, zwi ększenie przepustowo ści umo Ŝliwiaj ącej przył ączenie pozostałych miejscowo ści, pełna automatyzacja ci ągu ściekowego. Osady ściekowe z oczyszczalni po wst ępnym spryzmowaniu wywo Ŝone s ą na składowisko odpadów i wykorzystywane do przykrycia warstwy odpadów. W miejscowo ści S ątopy-Samulewo sie ć kanalizacji sanitarnej obejmuje jedynie zabudow ę mieszkaniow ą wielorodzinn ą. Długo ść sieci sanitarnej magistralnej wynosi 4,5 km. Oczyszczalnia ścieków mechaniczno-biologiczna oddana do u Ŝytku w 1980r.została zmodernizowana w 2001 r. Zarz ądca oczyszczalni jest SM S ątopy. Oczyszczalnia ścieków działa w systemie opartym o rów cyrkulacyjny napowietrzaj ący. Jako uzupełnienie biologicznego usuwania fosforu zastosowano system str ącania chemicznego, przy u Ŝyciu preparatu o nazwie technicznej PIX. Przepustowo ść maksymalna oczyszczalni wynosi 250 m 3/d. Aktualnie dopływa na oczyszczalni ę około130 m3/d. Liczba obsługiwanych mieszka ńców wynosi 1197. Na obiekt dowo Ŝone s ą samochodami asenizacyjnymi równie Ŝ ścieki ze zbiorników bezodpływowych. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest Kanał Unikowo. Osad wywo Ŝony jest do oczyszczalni ścieków w Bisztynku celem odwodnienia. Worki ze zdezynfekowanymi skratkami wywo Ŝone s ą na gminne wysypisko śmieci.

Tab.14.Charakterystyka oczyszczalni (wg PO Ś powiatu).

Ilo ść Zatrzymywany ładunek Liczba obsługiwanych oczysz. (kg/d) Rok budowy Stan Lokalizacja Typ Odbiornik ścieków modernizacji tech. 3 mieszka ńców zakładów BZT P N (m /d) rów , rzeka Bisztynek Mb 350 2750 b.d. 82,3 1,09 26,95 1995 dost. Pisa MBCh 1980 Kanał Sątopy 130 1197 0 40,5 1,29 2,78 dob. (biog.) 2001 Unikowo

Kanalizacja sanitarna w S ątopach o długo ści 2 km wybudowana została w 2002 r. natomiast kanalizacja S ątopy - Wojkowo o długo ści 1,2 km to inwestycja wykonana w 2003 r.

W pozostałych miejscowo ściach na terenie gminy brak jest rozwi ąza ń systemowych gospodarki ściekowej w oparciu o oczyszczalnie ścieków. Ścieki s ą gromadzone w zbiornikach bezodpływowych. Dysproporcja pomi ędzy długo ści ą sieci wodoci ągowej w gminie (96,4 km) a długo ści ą sieci kanalizacji sanitarnej (19,40 km) wskazuje, Ŝe bardzo du Ŝa cz ęść ścieków gromadzona jest w zbiornikach bezodpływowych. W tej sytuacji ładunki zanieczyszcze ń, które s ą wytwarzane na obszarze gminy w postaci ścieków sanitarnych w gospodarstwach, które nie s ą skanalizowane, w du Ŝej cz ęś ci trafiaj ą do środowiska (a Ŝ ok. 73 % BZT, 84% fosforu i 67% azotu - PO Ś powiatu). Mo Ŝna przypuszcza ć, Ŝe odprowadzane s ą do środowiska (tj. do rowów melioracyjnych, rzeczek, rzek, a cz ęś ciowo do gleby) powoduj ąc jego degradacj ę. Jest to sytuacja bardzo niepokoj ąca. W zwi ązku z tym wskazane jest prowadzenie systematycznych kontroli w zakresie prawidłowo ści gospodarki wodno- ściekowej w gospodarstwach domowych, zwłaszcza wiejskich.

Dziennik Urz ędowy - 1261 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.15. Ładunki zanieczyszcze ń wytwarzane przez mieszka ńców ( wg PO Ś powiatu).

Liczba Rodzaj ładunku Ładunek (t/rok) mieszka ńców zanieczyszcze ń BZT P N wytworzony 451,38 30,09 90,28 zatrzymany na 122,74 2,38 29,73 oczyszczalniach 7 523 odprowadzony do 328,64 12,67 60,54 środowiska stosunek odprowadzony/ 72,8% 84,2% 67,1% wytworzony

Szczególn ą uwag ę nale Ŝy zwróci ć na du Ŝe gospodarstwa prowadz ące hodowl ę zwierz ąt. Ścieki powstaj ące w tych gospodarstwach nios ą bowiem ogromny ładunek substancji biogennych, które odprowadzane do środowiska w sposób niekontrolowany mog ą przyczynia ć si ę do jego degradacji w wi ększym stopniu ni Ŝ zwykłe ścieki komunalne czy przemysłowe. Nale Ŝy wi ęc poło Ŝyć szczególny nacisk na zastosowanie prawidłowych rozwi ąza ń z zakresu gospodarki wodno-ściekowej zwłaszcza w systemach hodowli wielkostadnej oraz bez ściołowej (urz ądzenia do gromadzenia odchodów zwierz ęcych), gdzie istnieje mo Ŝliwo ść spływu ścieków do wód powierzchniowych. Nale Ŝy w tym przypadku przestrzega ć zasad opisanych w stosownych aktach prawnych, pocz ąwszy od ustawy o nawozach i nawo Ŝeniu po KDPR. Prawidłowe zagospodarowanie wytwarzanego przez zwierz ęta hodowlane z terenu gminy nawozu naturalnego przy tak du Ŝej powierzchni u Ŝytków rolnych jest mo Ŝliwe, tym bardziej, Ŝe ilo ść azotu pochodz ącego z nawozu naturalnego od zwierz ąt hodowlanych w gminie Bisztynek (25,6 kg/ha/rok - POŚ powiatu) s ą znacznie ni Ŝsze od dopuszczalnych (170 kg/ha/rok) okre ślonych w ustawie z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawo Ŝeniu (Dz. U. Nr 89, poz. 991 ze zm.) oraz KDPR.

Tab.16. Ładunki zanieczyszcze ń wytwarzane przez zwierz ęta hodowlane na terenie gminy Bisztynek (wg PO Ś powiatu).

Ładunek wytworzony (t/rok) Liczba wg Obsada Azot Rodzaj zwierz ąt BZT P N DJP/ha DJP/ha kg/ha/rok Bydło 1209,3 55,8 287,5

Trzoda 143,6 33,0 124,6 5055 0,31 25,6 Razem 1352,8 88,8 412,1

Bior ąc pod uwag ę poło Ŝenie gminy, budow ę geologiczn ą jej obszaru, walory przyrodnicze i krajobrazowe nale Ŝy d ąŜ yć do jak najszybszego skanalizowania gminy w jak najwi ększym zasi ęgu. W pierwszej kolejno ści tereny pozbawione izolacji od uŜytkowych warstw wodono śnych. Nale Ŝy przy tym z wykorzysta ć istniej ące oczyszczalnie na terenie gminy lub gmin sąsiednich - poprzez systemy przesyłowe. W miejscowo ściach poło Ŝonych na terenach pozbawionych izolacji od u Ŝytkowych warstw wodono śnych brak jest rozwi ązanego problemu gospodarki ściekowej. Na tych terenach, o izolacji nieci ągłej, w zlewni pojeziernej oraz w bezpo średniej strefie ochrony jezior nale Ŝy obj ąć wszystkie obiekty sieci ą kanalizacji sanitarnej. Nale Ŝy wykluczy ć rozwi ązania oparte o zbiorniki bezodpływowe. W pierwszej kolejno ści skanalizowa ć nale Ŝy tereny ju Ŝ zwodoci ągowane. W przypadkach zabudowy rozproszonej wsi (kolonie) nale Ŝy przyj ąć koncepcje instalowania wysokosprawnych oczyszczalni przydomowych. Zadania jakie stoj ą przed gmin ą z zakresu uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej s ą wi ęc bardzo rozległe. Dotycz ą z jednej strony dalszego procesu zwodoci ągowania gminy, z drugiej - pilnej budowy kanalizacji sanitarnej, deszczowej zaopatrzonej w urz ądzenia podczyszczaj ące, rozwi ązania utylizacji ścieków na terenach o rozproszonej zabudowie (budowa przydomowych oczyszczalni), prawidłowego gromadzenia i zagospodarowania odchodów zwierz ęcych, utylizacji ścieków o wła ściwym stopniu redukcji zanieczyszcze ń (w tym biogennych), co wymaga modernizacji i rozbudowy oczyszczalni. W miar ę posiadanych środków gmina działania takie podejmuje od szeregu lat, co ilustruj ą tabele poni Ŝej.

Tab.17.Realizowane i planowane przez gmin ę zadania inwestycyjne z zakresu gospodarki wodno-ściekowej uj ęte w bud Ŝecie 2004 roku (UG).

Planowane nakłady Lp Nazwa zadania Łączne nakłady finansowe 2004 2005 2006 1. Budowa sieci wodoci ągowej w Bisztynku Kol. 428 000 328 000 110 000 _ 2. Modernizacja oczyszczalni ścieków w Bisztynku 3 200 000 100 000 1 500 000 1 600 000 Budowa sieci wodoci ągowej wraz z przył ączami 3. 1 169 096 89 000 1 080 096 _ Ksi ęŜ no, kol. Ł ączek, Troszkowo kol. D ąbrowa

Tab.18.Zadania inwestycyjne gminy dotycz ące poprawy gospodarki wodno-ściekowej zrealizowane w latach 2000-2003.

Rok realizacji Nazwa zadania inwestycyjnego Koszt w tys. zł 2000 Wodoci ąg Wojkowo 113,9 2000 Wodoci ąg Sw ędrówko-Janowiec 162,9 2001 Modernizacja oczyszczalni ścieków w S ątopach 1 100,0 2001 Budowa sieci wodoci ągowej S ątopy – Troksy 263,4 2002 Kanalizacja sanitarna S ątopy 222,42 2002/03 Modernizacja uj ęcia wody wraz ze stacj ą uzdatniania „Henrykowo” S ątopy-Samulewo 211,8 2003 Budowa kanalizacji sanitarnej S ątopy-Wojkowo 160,0 2003 Budowa wodoci ągu w Ł ędławkach 557,6 Dziennik Urz ędowy - 1262 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Uwzgl ędniaj ąc zagro Ŝenie czysto ści wód rzek i cennych przyrodniczo obszarów, Uchwałą Nr XXI/131/01 Rady Miejskiej w Bisztynku z dnia 24 lutego 2001 r. Gmina Bisztynek przyst ąpiła do porozumienia z innymi gminami województwa warmi ńsko- mazurskiego dotycz ącego realizacji projektu „Ochrona zlewni rzeki Guber przed zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych”. Buduj ący jest fakt, Ŝe porozumienie podpisało 12 gmin, co daje szanse powodzenia głównego celu projektu. Program ten obejmuje wschodni ą cz ęść gminy Bisztynek. Z przyj ętego zakresu działa ń zrealizowano ju Ŝ w 2002 r. kanalizacj ę sanitarn ą w miejscowo ści S ątopy (dołek). A w 2003 r. zrealizowano kolejne zadanie - budow ę kanalizacji sanitarnej w Wojkowie.

Plany inwestycyjne gminy na lata 2004-2007 dotycz ą zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę oraz modernizacji oczyszczalni ścieków w Bisztynku, co niew ątpliwie wpłynie na popraw ę jako ści wód odbiornika oczyszczonych ścieków - rzeki Pisy.

8. Powierzchnia ziemi.

8.1. Kopaliny.

Kruszywo naturalne i surowce ilaste W północnej i wschodniej cz ęś ci gminy tj. na północ od Paluz i koło Ple śnika zinwentaryzowano lokalne kopalnie piasku ze Ŝwirem. świrownie okresowo czynne znajduj ą si ę na południu gminy, na skraju kompleksu le śnego w pobli Ŝu D ąbrowy oraz w rejonie Sułowa. Trzy piaskownie zinwentaryzowano w rejonie Ł ędławek, Ksi ęŜ na i Grz ędy. Ponadto w rejonie Prosit i mi ędzy Grz ędą a Ple śnem - glinianki. Istnieje mo Ŝliwo ść wznowienia eksploatacji zaniechanego zło Ŝa kruszywa naturalnego Bisztynek Jednak udokumentowane zło Ŝe jest niewielkie i mo Ŝe by ć wykorzystane jedynie dla zaspokojenia potrzeb lokalnych.

Kreda jeziorna W ramach inwentaryzacji przeprowadzonej w 1996 roku wytypowano 5 obszarów spodziewanego wyst ępowania kredy jeziornej. Najwi ększe zasoby około 0,5 mln m 3 spodziewane s ą w rejonie Ł ędławek oraz w rejonie Paluz - około 300 tys. m 3. Mniejsze ilo ści rz ędu 120 -150 tys. m 3 przewidywane s ą w rejonie miejscowo ści: Warmiany, Grz ędy i Mołdyty.

Torf Na terenie gminy wyst ępuje 46 torfowisk, w obr ębie których mo Ŝna spodziewa ć si ę udokumentowania złó Ŝ torfu. Przewa Ŝaj ą tu torfowiska niskie. Zasoby torfu szacuje si ę na 6,5 mln m 3 na powierzchni 265 ha. Najwi ększe torfowiska to Unikowo W (0,7 mln m 3, powierzchnia 27 ha) i Ł ędławki H (0,5 mln m 3 , powierzchnia 29 ha). Wi ększo ść torfów mo Ŝe by ć wykorzystywana w rolnictwie, cz ęść jako torfy ogrodnicze a tak Ŝe cz ęść jako torfy lecznicze (borowiny) pod warunkiem spełnienia wymogów sanitarnych i działa ń zgodnych z wymogami ochrony środowiska. Wobec znikomej bazy surowcowej na terenie gminy nie ma konfliktu pomi ędzy eksploatacj ą kopalin a wymogami ochrony przyrody.

8.2. Wykorzystanie powierzchni ziemi - gleby.

UŜytki rolne zajmuj ą ok. 80% powierzchni gminy tj. znacznie wi ęcej ni Ŝ średnio w województwie (54%) - w tym ponad 60% zajmuj ą pola uprawne i ponad 20% u Ŝytki zielone. Lasy zajmuj ą jedynie 10,5% . W strukturze zasiewów dominuj ą zbo Ŝa. Na obszarze gminy dominuj ą gleby zwi ęzłe kompleksów pszennych. Przewa Ŝaj ą gleby brunatne wła ściwe. Górna cz ęść profilu glebowego wykazuje wi ększy udział frakcji piaszczystych (gliny piaszczyste, piaski gliniaste mocne), a dolna cz ęść od gł ęboko ści ok.50-100 cm buduje glina lekka lub średnia. W północno-wschodniej i wschodniej cz ęś ci gminy wykształciły si ę czarne ziemie wła ściwe. Oba typy gleb zaliczane s ą do drugiego, pszennego dobrego kompleksu glebowego. Zajmuje on ponad 73% powierzchni gruntów ornych. Skład mechaniczny gleb kompleksów zbo Ŝowo-pastewnego mocnego i pszennego wadliwego jest podobny. Charakteryzuj ą si ę one znaczna wilgotno ści ą. Zajmuj ą 5% powierzchni gruntów ornych. Wyst ępuj ą głównie w rejonie Paluz, Warmian i S ątop. Gleby kompleksu pszennego wadliwego stanowi ą 3,7% powierzchni gruntów ornych i wyst ępuj ą na terenach o bardzo zró Ŝnicowanej rze źbie, a wi ęc na zboczach, wzniesieniach. Średniourodzajne gleby kompleksu Ŝytniego dobrego wykształcone zostały z piasków gliniastych lekkich pod ścielonych glinami lekkimi. Zajmuj ą 6,85 % powierzchni gruntów ornych i rozsiane s ą prawie po całym terenie gminy. Gleby słabourodzajne kompleksu Ŝytniego słabego wyst ępuj ą w okolicy Wozławek i Ł ędławek zajmuj ąc ponad 8% powierzchni gruntów ornych. W śród gruntów ornych przewa Ŝaj ą gleby klas III b stanowi ąc około 57% i IV a - ponad 25%. Ł ącznie gleby klas II, III i IV zajmuj ą ponad 96% powierzchni gruntów ornych. W tym gleby klasy II zajmuj ą jedynie ok. 0,4% i wyst ępuj ą głównie w okolicy miejscowo ści S ątopy. Pozostałe 4% to grunty V klasy i VI. Łąki i pastwiska zajmuj ą ok. 24% cało ści u Ŝytków rolnych. Gleby II i III klasy bonitacyjnej podlegaj ą szczególnej prawnej ochronie z mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Zmiana ich u Ŝytkowania w areale powy Ŝej 0,5 ha wymaga zgody Ministra. Na terenie gminy Bisztynek zajmuj ą one około 65 % powierzchni w śród gruntów ornych i ponad połow ę trwałych u Ŝytków zielonych. Ochronie podlegaj ą te Ŝ grunty rolne klasy IV, w przypadku których, zmiana u Ŝytkowania w areale powy Ŝej 1 ha wymaga zgody Wojewody. Na obszarze gminy stanowi ą one 31 % powierzchni gruntów ornych i 35 % powierzchni trwałych u Ŝytków zielonych. Równie Ŝ chronione s ą gleby pochodzenia organicznego, które maj ą znacz ący udział w śród trwałych u Ŝytków zielonych. Zmiana ich u Ŝytkowania wymaga zgody Wojewody. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych reguluje zasady ochrony gruntów rolnych i le śnych oraz rekultywacji i poprawiania warto ści u Ŝytkowej gruntów. Ochrona gruntów rolnych polega na ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze i niele śne, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstaj ącym wskutek działalno ści nierolniczej, rekultywacji i zagospodarowywaniu gruntów na cele rolnicze, zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych. Dziennik Urz ędowy - 1263 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Na terenie gminy ze wzgl ędu na tylko lokalne wyst ępowanie du Ŝych deniwelacji istnieje zagro Ŝenie erozji gleb. Powstrzymanie tego procesu zwi ązane jest z odpowiednim prowadzeniem upraw rolnych (np. zaniechanie upraw płu Ŝnych), stosowaniem u Ŝytków zielonych oraz poprzez wprowadzenie ro ślinno ści gł ęboko ukorzeniaj ącej si ę np. zadrzewianie, zakrzewianie.

Tab.19. Struktura u Ŝytkowania powierzchni w gminie (wg PO Ś powiatu).

Powierzchnia gruntów (ha) w tym: Ogółem uŜytki rolne lasy wody tereny zabudowane pozostałe 20 355 16 096 2 230 437 436 1 156

Powy Ŝsza tabela ilustruje uwarunkowania przestrzeni gminy do funkcji rolnej. Przedstawia te Ŝ charakterystyk ę gminy tj. mała powierzchnia terenów zabudowanych, mała lesisto ść , mała ilo ść wód otwartych i bardzo du Ŝy udział u Ŝytków rolnych.

9. Powietrze atmosferyczne i przeciwdziałanie emisji.

Zanieczyszczeniem atmosfery jest ka Ŝda substancja i działanie, które powoduj ą odchylenie od stanu naturalnego powietrza. Zjawisko przedostawania si ę rozmaitych substancji do atmosfery w wyniku procesów naturalnych i działalno ści człowieka nazywamy emisj ą zanieczyszcze ń. Natomiast napływ zanieczyszcze ń z powietrza do receptorów (układu oddechowego) nosi nazw ę imisji. Systematycznie i od wielu lat przeprowadzane przez stacje sanitarno-epidemiologiczne badania stanu powietrza na terenie województwa wykazuj ą, Ŝe zdecydowanie przewa Ŝa emisja zanieczyszcze ń energetycznych, a wraz ze wzrostem ilo ści pojazdów mechanicznych wzrasta udział emisji ze źródeł komunikacyjnych. Dane dotycz ące stanu sanitarnego powietrza w powiecie bartoszyckim pochodz ą z bada ń przeprowadzonych przez WIO Ś tzw. pierwsza i druga ocena roczna jako ści powietrza w województwie warmi ńsko- mazurskim, wykonane zostały w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 6 czerwca 2002r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796) a tak Ŝe w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798), wprowadzone w Ŝycie jako przepisy wykonawcze Prawa ochrony środowiska.

Celem corocznej oceny jako ści powietrza jest uzyskanie informacji o st ęŜ eniach zanieczyszcze ń na obszarze stref, w tym aglomeracji, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym:

1) dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyjęte kryteria;

2) uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach st ęŜ eń zanieczyszcze ń na obszarze aglomeracji lub innej strefy, w zakresie umoŜliwiaj ącym wskazanie obszarów przekrocze ń warto ści kryterialnych oraz okre ślenie poziomów st ęŜ eń wyst ępuj ących na tych obszarach;

3) wskazanie prawdopodobnych przyczyn wyst ępowania ponadnormatywnych st ęŜ eń zanieczyszcze ń w okre ślonych rejonach;

4) wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia istniej ącego systemu monitoringu i oceny.

Ocena i wynikaj ące z niej działania odnoszone s ą do obszarów nazywanych strefami. Zgodnie z ustaw ą - P.O. Ś stref ę stanowi:

• aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 250 tysi ęcy, • obszar powiatu nie wchodz ący w skład aglomeracji.

Zgodnie z w/w przepisami ocen ę stanu czysto ści powietrza nale Ŝy dokona ć dla dwóch kryteriów, dla obecno ści w powietrzu nast ępuj ących substancji:

• ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi: • pył drobny PM 10, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, tlenek w ęgla, ołów w pyle zawieszonym, benzen i ozon; • ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin: • dwutlenek azotu i dwutlenek siarki.

Przy czym ustalono progi oszacowania stanowi ące kryterium oceny poziomu substancji w powietrzu ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi i ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. Klasa I to najbardziej zanieczyszczone powietrze - najwy Ŝsze st ęŜ enia były wy Ŝsze od górnego progu oszacowania, klasa II ,czyli średnie zanieczyszczenie powietrza - st ęŜ enia zanieczyszcze ń mie ściły si ę mi ędzy dolnym a górnym progiem oszacowania, klasa III to powietrze najczystsze, gdzie st ęŜ enia odpowiednich zanieczyszcze ń były ni Ŝsze od dolnego progu oszacowania.

Dziennik Urz ędowy - 1264 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.20. Progi oszacowania stanowi ące kryteria oceny poziomu substancji w powietrzu ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia.

Próg oszacowania Zanieczyszczenie Czas u średnienia st ęŜ eń górny dolny g/m 3 24 godziny 30 20 pył drobny PM 10 rok kalendarzowy 14 10 dwutlenek siarki 24 godziny 75 50 dwutlenek azotu jedna godzina 140 100 rok kalendarzowy 32 26 tlenek w ęgla 8 godzin - średnia krocz ąca 7000 5000 ołów w pyle drobnym PM 10 rok kalendarzowy 0,35 0,25 benzen rok kalendarzowy 3,5 2,0 ozon 8 godzin - średnia krocz ąca 120 -

Tab.21. Progi oszacowania stanowi ące kryteria oceny poziomu substancji w powietrzu ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin.

Próg oszacowania Zanieczyszczenie Czas u średniania st ęŜ eń górny dolny g/m 3 dwutlenek siarki rok kalendarzowy 12 8 dwutlenek azotu rok kalendarzowy 24 19,5 ozon 8 godzin - średnia krocz ąca 6000 -

Badaniem monitoringowym został obj ęty tak Ŝe powiat bartoszycki.

Tab.22. Klasyfikacja strefy powiatu bartoszyckiego ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia.

Maks. st ęŜ enie 24- Maks. średnioroczne Przeliczone Maks. st ęŜ enie Klasa godzinowe Klasa st ęŜ enie Klasa st ęŜ enie 8- Klasa 24-godzinowe 3 3 3 strefy SO 2 [g/m ] strefy NO 2 [g/m ] strefy godzinne strefy pył [g/m ] 3 CO [g/m ] 124 I 42 III b 31 II 1,076 III b

Maksymalne zidentyfikowane średnioroczne st ęŜ enie ołowiu (Pb), średnia dla całego województwa wynosi 0,022 g/m3. Maksymalne zidentyfikowane średnioroczne st ęŜ enie benzenu, średnie dla całego województw wynosi 0,3 g/m3.S ą to warto ści klasyfikuj ące wszystkie powiaty do strefy III b pod wzgl ędem czysto ści powietrza z uwagi na ochron ę zdrowia. Z powy Ŝej przedstawionej tabeli wynika Ŝe, powiat bartoszycki, a wi ęc i gmina Bisztynek, jest sklasyfikowany ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi jako posiadaj ący powietrze wysokiej jako ści. Jedynie ze wzgl ędu na st ęŜ enia pyłu zaliczony jest do I klasy, ale taka sytuacja dotyczy całego województwa i znacznych obszarów w Polsce - a Ŝ 84-ch stref. Klasyfikacja strefy powiatu bartoszyckiego ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin wypadła równie Ŝ korzystnie.

Tab.23. Klasyfikacja strefy powiatu bartoszyckiego ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin (WIO Ś 2002).

Maksymalne ze średniorocznych Maksymalne ze średniorocznych zidentyfikowane st ęŜ enie w strefie dwutlenek zidentyfikowane st ęŜ enie w strefie Klasa strefy Klasa strefy siarki dwutlenek azotu [g/m 3] [g/m 3] 11 II 7 III b

Dobra ocena ogólna jako ści powietrza w powiecie i gminie wynika z faktu, Ŝe na jej terenie nie wyst ępuj ą wi ększe zakłady przemysłowe emituj ące szkodliwe zwi ązki w ęgla, siarki czy pył. Istniej ący przemysł to głównie niewielkie zakłady produkcyjne zlokalizowane głównie w mie ście Bisztynek. Ponadto problem zanieczyszczenia powietrza pojawia si ę głównie w porze zimowej. Na terenie gminy ogrzewnictwo jest słabo rozwini ęte. Spółdzielnia mieszkaniowa w S ątopach oraz osiedle Słoneczne w Bisztynku posiadaj ą zdalaczynne systemy ogrzewania z kotłowni. Zaopatrzenie w ciepło wi ększo ści budynków odbywa si ę w sposób indywidualny poprzez małe lokalne kotłownie zaopatruj ące w ciepło poszczególne obiekty b ądź lokalne kotłownie ogrzewaj ące budynki wielorodzinne. W gminie znajduje się 14 emitorów komunalnych, z tego 10 w Bisztynku. Z terenu gminy w ewidencji WIO Ś O/O Zamiejscowy w Elbl ągu znajduje si ę tylko jedna piekarnia z Bisztynka. Brak jest jednak pomiarów emisji zanieczyszcze ń do powietrza. Cz ęść kotłowni lokalnych zostało w latach poprzednich poddane modernizacji, w tym zmiany sposobu opalania z węglowego na olejowy. Kotłownia Osiedlowa w S ątopach została zmodernizowana w 2002r. z wodnej kotłowni na kotłowni ę opalan ą olejem opałowym półci ęŜ kim. W Bisztynku w obiektach podlegaj ących gminie zmodernizowano szereg kotłowni, które obecnie wykorzystuj ą jako paliwo olej opałowy EKOTERM. S ą to kotłownie przy ulicach: Konopnickiej 1, Sienkiewicza 8, Kolejowej 6 i 20, Spółdzielców 1, Wojska Polskiego 7, Reymonta 2, oraz UGiM przy ul. Ko ściuszki 2, USC przy ul. Ko ścielnej. Tym niemniej oceniaj ąc cał ą gmin ę trzeba stwierdzi ć Ŝe, nadal utrzymuje si ę niekorzystna struktura wykorzystywania paliw z wyra źną dominacj ą w ęgla. Wg danych z gminy ok. 88% źródeł ogrzewania jest na w ęgiel kamienny i ok. 12% na olej opałowy. W gminie wyst ępuje znaczna ilo ści palenisk domowych, oraz kotłowni w ęglowych, wyeksploatowanych, opalanych węglem gorszej jako ści i to one stanowi ą tzw. emisj ę nisk ą. Dziennik Urz ędowy - 1265 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Węgiel kamienny, który jest najbardziej popularnym paliwem przeznaczonym do spalania energetycznego na terenie gminy, niestety powoduje te Ŝ najwi ększ ą emisj ę substancji spo śród wszystkich paliw przeznaczonych do spalania energetycznego. Co gorsza, w ęgiel zu Ŝywany w kotłowniach gminy jest niskokaloryczny, z du Ŝą zawarto ścią siarki i popiołu. Daje to w efekcie dodatkow ą ilo ść substancji emitowanych do powietrza w trakcie prowadzonych procesów energetycznego spalania tego paliwa. Wielko ść emisji uzale Ŝniona jest tak Ŝe od rodzaju instalacji, prowadzonej technologii spalania oraz prawidłowego eksploatowania urz ądze ń przeznaczonych do redukcji emitowanych substancji.

Tab.24. Zestawienie wi ększych kotłowni w gminie i mie ście Bisztynek (wg PO Ś powiatu).

Rodzaje paliwa Miejscowo ść Wła ściciel/lokalizacja węgiel z dod. drewno, odpady węgiel gaz olej drewna drewna ZBGKiM 2 - - 5 - Bisztynek Dom Pomocy Społecznej - - - 1 - Szkoła - 1 - - - osiedle 1 - - 1 - Sątopy szkoła - 1 - - - Grz ęda szkoła - 1 - - - Razem 3 3 - 7 -

Tab.25.Kotłownie technologiczno-grzewcze (PO Ś powiatu).

Rodzaj paliwa Miejscowo ść Wła ściciel/lokalizacja drewno, odpady z węgiel węgiel + drewno gaz olej drewna OPAKOMET 1 - - 1 - Bisztynek TOPKART - 1 - - - piekarnie 1 1 - - - Wozławki Galwanizernia INTEGRA - 1 - - - Razem 2 3 - 1 -

Tab.26. Zadania inwestycyjne w gminie dotycz ące ochrony powietrza w latach 1998- 2002 (UGiM).

Rok realizacji Nazwa zadania Koszt w tys. zł Udział % w bud Ŝecie gminy Energooszcz ędny system o świetlenia ulicznego miasta i gminy 1998/99 490,0 5,5 Bisztynek Modernizacja systemu ciepłowniczego na proekologiczny miasta 1999 610,0 6,2 Bisztynek Modernizacja osiedlowej wodnej kotłowni w S ątopach na 2002 219,0 1,8 kotłowni ę opalana olejem opałowym

Istnieje wi ęc konieczno ść dalszego przeprowadzenia zmian zmierzaj ących w kierunku stopniowego odchodzenia od paliw tradycyjnych, na rzecz coraz szerszego wykorzystywania biomasy jako odnawialnego, perspektywicznego paliwa przeznaczonego do spalania energetycznego w instalacjach grzewczych. Natomiast zupełnie nie s ą wykorzystywane odnawialne źródła energii jak biomasa, energia słoneczna, energia geotermaln ą. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą te Ŝ urz ądzenia wykorzystuj ące energi ę wodn ą i wiatrow ą. Najkorzystniejsze warunki rozwoju wyst ępuj ą w przypadku wykorzystania biomasy (drewno, słoma), energetyki wiatrowej a tak Ŝe słonecznej. Wykorzystanie energii geotermalnej okaza ć si ę mo Ŝe zbyt kosztowne (m.in. ze wzgl ędu na zbyt nisk ą temperatur ę wód oraz konieczno ść u Ŝycia specjalnych pomp). Zanieczyszczenie powietrza powoduj ą równie Ŝ samochody poruszaj ące si ę po drogach gminy. Ma tu miejsce głównie emisja tlenków azotu i metali ci ęŜ kich. Badania prowadzone w 1996 r. wykazały, Ŝe nasze pojazdy rzadko mieszcz ą si ę w obowi ązuj ących normach (3,5% CO). Udział zanieczyszcze ń komunikacyjnych to ok. 25% tlenków azotu i w ęgla oraz metali ci ęŜ kich. Ten rodzaj zanieczyszczenia powietrza jednak na terenie gminy znaczenie niewielkie i tylko lokalne na terenie miasta Bisztynek i na drodze krajowej nr 57. Na terenach zabudowanych znaczenie ma równie Ŝ emisja wtórna z powierzchni dróg, utwardzonych placów. Du Ŝy wpływ na jej wielko ść maj ą warunki meteorologiczne. Tego rodzaju emisji mo Ŝna zapobiega ć w prosty sposób utrzymuj ąc tereny we wła ściwym stanie czysto ści. Zakładów prowadz ących procesy technologiczne poł ączone z emisj ą substancji z tych procesów jest na terenie gminy niewiele. Wykonywane procesy poł ączone z emisj ą substancji to głównie malowanie, spawanie. St ąd te Ŝ zakłady te emituj ą do otoczenia niewielkie ilo ści ró Ŝnych substancji, przede wszystkim węglowodorów alifatycznych i pier ścieniowych, a tak Ŝe innych zwi ązków organicznych. Roczny ładunek tych substancji jest znikomy i ma znaczenie tylko lokalne. St ąd te Ŝ wpływ tego rodzaju emisji na jako ść powietrza w gminie mo Ŝna pomin ąć . W przypadku emisji zorganizowanej z wi ększych instalacji wymagane jest uzyskanie pozwolenia administracyjnego na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza . Wydanie pozwolenia jest mo Ŝliwe, gdy nie zostan ą przekroczone standardy jako ści powietrza. Pozwolenia administracyjne tego rodzaju s ą instrumentem, który pozwala na kształtowanie jakości atmosfery. Kontrole zakładów produkcyjnych i produkcyjno-usługowych przeprowadzane przez WIO Ś sprawdzaj ą czy nie nast ąpiło przekroczenie dopuszczalnej emisji zanieczyszcze ń do powietrza oraz czy zakłady te posiadaj ą uregulowany stan formalno-prawny w zakresie korzystania ze środowiska. W przypadku stwierdzenia przekroczenia warunków decyzji o emisji dopuszczalnej wymierzane s ą kary

Dziennik Urz ędowy - 1266 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Aby przeciwdziała ć nadmiernej emisji substancji wprowadzanych do atmosfery w efekcie energetycznego spalania paliw, nale Ŝy przedsi ęwzi ąć szereg ró Ŝnych działa ń, które b ędą d ąŜ yły do jednego celu, jakim jest stałe ograniczanie ilo ści substancji emitowanych do powietrza atmosferycznego w tym:

• ograniczanie wprowadzania na teren gminy „emisji wysokiej” • podj ęcie intensywnych, kompleksowych działa ń termomodernizacyjnych na terenie gminy polegaj ących m.in. na termomodernizacji budynków i stosowaniu instalacji wysokosprawnych; • wprowadzanie odnawialnych źródeł energii, głównie biomasy i energii wiatrowej, • identyfikacja terenów nadaj ących si ę pod uprawy biomasy, • zało Ŝenie upraw energetycznych na wyznaczonych terenach; • stopniowa wymiana kotłów w ęglowych wraz ze starymi instalacjami na nowoczesne kotły przeznaczone do spalania biomasy; • przeprowadzenie działa ń maj ących na celu racjonalizacj ę zu Ŝycia energii w mie ście zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym; • instalowanie kolektorów słonecznych na dachach budynków; • wykorzystanie słomy jako biomasy w du Ŝych gospodarstwach rolnych; • uwzgl ędnienie spalania osadów ściekowych wytworzonych na terenie oczyszczalni ścieków.

10. Hałas i klimat akustyczny.

W obecnych czasach hałas jest jednym z wa Ŝniejszych czynników decyduj ących o jako ści środowiska. Hałasem okre ślamy d źwi ęki o cz ęstotliwo ściach i nat ęŜ eniach stwarzaj ących uci ąŜ liwo ść dla ludzi i środowiska. Podstawowym technicznym wska źnikiem oceny poziomu hałasu w środowisku lub ogólnej oceny stanu klimatu akustycznego jest równowa Ŝny poziom d źwi ęku A. Jest on wyra Ŝany w decybelach (dB). Powszechno ść wyst ępowania hałasu, jego niekorzystny wpływ na jako ść środowiska przyrodniczego oraz stan zdrowotny społecze ństwa powoduje, Ŝe wła ściwe kształtowanie klimatu akustycznego powinno by ć jednym z głównych zada ń w dziedzinie ochrony środowiska. Wyst ępuj ący w środowisku hałas pochodzenia antropogenicznego mo Ŝna podzieli ć na dwie podstawowe kategorie: hałas komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy) oraz hałas przemysłowy. Rolniczy charakter gminy sprawia, Ŝe podstawowym źródłem hałasu, decyduj ącym o klimacie akustycznym tego terenu jest komunikacja drogowa. Hałas drogowy wywiera dominuj ący wpływ na klimat akustyczny środowiska, ze wzgl ędu na powszechno ść wyst ępowania i długi czas oddziaływania. Jedn ą z głównych przyczyn zagro Ŝenia hałasem komunikacyjnym w ostatnich latach jest wzrost nat ęŜ enia ruchu drogowego. Zjawisko to pogł ębia dodatkowo fakt wzajemnego przenikania si ę tras komunikacyjnych, terenów zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej. Rozwój komunikacji i transportu sprawia, Ŝe problem uci ąŜ liwo ści hałasu dotyczy obecnie nie tylko du Ŝych miast, ale równie Ŝ mniejszych miejscowo ści, które znajduj ą si ę przy ruchliwych trasach komunikacyjnych.

Uci ąŜ liwo ść tras komunikacyjnych zale Ŝy głównie od nast ępuj ących czynników:

• nat ęŜ enia ruchu, • struktury strumienia pojazdów oraz ich pr ędko ści, • rodzaju i stanu technicznego nawierzchni, • odległo ści zabudowy mieszkaniowej od drogi stanowi ącej źródło hałasu, • równie Ŝ od stanu technicznego pojazdów.

Podstawowym czynnikiem maj ącym wpływ na emisj ę hałasu komunikacyjnego s ą kategorie i ł ączna długo ść wszystkich dróg poło Ŝonych na terenie gminy. Z tego wzgl ędu istotna staje si ę ogólna charakterystyka dróg w gminie i mie ście Bisztynek.

Sie ć drogow ą gminy Bisztynek tworz ą drogi zaliczane do kategorii dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych. Przez gmin ę przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce - Biskupiec - Szczytno- Pułtusk o długo ści odcinka na terenie gminy 11,62 km. Droga ta wykazuje od paru lat stały wzrost nat ęŜ enia ruchu. Pomiary nat ęŜ enia ruchu przeprowadzone na odcinku Wozławki - Bisztynek wykazały w 2000 roku przejazd 1802 pojazdów /dob ę, a na odcinku Bisztynek - Biskupiec 1231 pojazdów /dob ę (Studium). Taka intensywno ść ruchu wynika st ąd, Ŝe droga ta stanowi alternatywny dojazd do przej ścia granicznego w Bezledach. St ąd te Ŝ znaczny jest tu udziału transportu ci ęŜ kiego powoduj ącego wzmo Ŝon ą emisj ę hałasu do środowiska.

Drogi wojewódzkie to:

• nr 513 Lidzbark Warmi ński - Wozławki o długo ści odcinka 3,78 km, • nr 592 Bartoszyce - K ętrzyn o długo ści odcinka 0,88 km, • nr 594 Bisztynek - Robawy - K ętrzyn o długo ści odcinka 11,21 km.

Zarówno droga krajowa jak i drogi wojewódzkie posiadaj ą nawierzchni ę bitumiczn ą o średnim stanie technicznym. Drogi wojewódzkie 513 i 594 prowadz ą ruch o charakterze gospodarczym, tzn. wyst ępuj ą na nich niewielkie sezonowe wahania ruchu. Nat ęŜ enie ruchu jest tu niedu Ŝe. Droga 594 przebiega przez środek Bisztynka krzy Ŝuj ąc si ę z drog ą krajow ą 57.

Dziennik Urz ędowy - 1267 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Drogi powiatowe na terenie gminy posiadaj ą ł ączn ą długo ść 83,507 km. W tym dróg o nawierzchni twardej jest około 65,6 %.

Spo śród dróg gminnych o ł ącznej długo ści 36,3 km nawierzchni ę tward ą posiada jedynie 7,2 %, pozostałe za ś maj ą nawierzchni ę gruntow ą. Łączna długo ść wszystkich dróg o utwardzonej nawierzchni w gminie Bisztynek wynosi 84,91 km. Jest to gmina o średniej gęsto ści dróg (wska źnik: 42 km/100 km 2). Spo śród omówionych powy Ŝej dróg najwi ększy wpływ na emisj ę hałasu komunikacyjnego ma niew ątpliwie droga krajowa nr 57 relacji Bartoszyce - Pułtusk. Hałas komunikacyjny ma charakter liniowy. Uci ąŜ liwo ść jego dotyczy głównie odcinków w zbli Ŝeniu z zabudow ą mieszkaniow ą tj. miejscowo ści Wozławki, Kol. Bisztynek, Bisztynek, Troszkowo. W mie ście Bisztynek dwie drogi - krajowa (57) oraz wojewódzka (594) krzy Ŝuj ą si ę w centrum miasta i cho ć prowadz ą niewielki ruch tranzytowy oraz ruch lokalny wywołuje to konflikty pomi ędzy nimi oraz uci ąŜ liwo ść dla mieszka ńców. Układ ulic wojewódzkich le Ŝą cych w ci ągu drogi nr 594 przebiega przez stare miasto. Z uwagi na brak pomierzonych warto ści hałasu drogowego na terenie gminy i miasta Bisztynek, trudno jest oceni ć w jakim stopniu emitowany hałas rzutuje na ogólny stan klimatu akustycznego w pobli Ŝu drogi krajowej 57. Jest on znacznie bardziej dokuczliwy dla tych mieszka ńców, którzy przebywaj ą w niewielkiej odległo ści od tej drogi, natomiast nie ma wi ększego wpływu na mieszka ńców bardziej oddalonych od niej. Zgodnie z wytycznymi Instytutu Ochrony Środowiska, obszarem „szczególnej uci ąŜ liwo ści hałasowej” jest teren o wysokim poziomie hałasu, przekraczaj ącym wielko ść normatywn ą zwan ą poziomem progowym L Apr . Poziom progowy hałasu drogowego oddziałuj ącego na tereny zabudowy mieszkaniowej ustalono na 75 dB(A) dla pory dziennej i 70 dB(A) dla pory nocnej. Ze wzgl ędu na wspomniany wy Ŝej brak szczegółowych aktualnych pomiarów nie mo Ŝna jednoznacznie stwierdzi ć czy taki poziom jest tu przekraczany na terenie gminy. W zał ączniku do rozporz ądzenia MO ŚZNiL z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 66, poz. 436) poziom ustalony maksymalnie na 65 dB (A) dla terenów le Ŝą cych w strefie śródmiejskiej du Ŝych miast, w pobli Ŝu dróg lub linii kolejowych. Ze wzgl ędu na brak pomiarów nie mo Ŝna jednoznacznie stwierdzi ć czy takie poziomy s ą tu przekraczane. Na podstawie pomiarów przeprowadzanych przez WIO Ś na terenie innych du Ŝych miast gdzie intensywno ść ruchu si ęga kilkana ście tysi ęcy pojazdów/dob ę ze stosunkowo du Ŝym udziałem transportu ci ęŜ kiego stwierdzano przekroczenie tych norm. St ąd mo Ŝna jedynie szacowa ć, Ŝe osi ągany poziom hałasu w gminie jest średniouci ąŜ liwy. AŜeby uzyska ć wi ąŜą ce informacje na ten temat i mie ć mo Ŝliwo ść okre ślenia skali zagro Ŝenia ponadnormatywnym hałasem równie Ŝ w najbli Ŝszej przyszło ści, nale Ŝy dokona ć stosownych pomiarów hałasu drogowego w mie ście i w miejscach zagro Ŝonych na terenie gminy. Na tej podstawie mo Ŝna dopiero ustala ć ewentualne środki zapobiegawcze w postaci nasadze ń pasów zieleni, czy te Ŝ instalowania ekranów akustycznych w miejscach du Ŝych skupisk ludno ści przebywaj ącej stale w pobli Ŝu dróg o wzmo Ŝonym poziomie hałasu. W przypadku niekorzystnej sytuacji akustycznej uzyskanej w efekcie przeprowadzonych pomiarów, nale Ŝy podj ąć działania w sprawie budowy obwodnicy, która w ka Ŝdym przypadku b ędzie elementem bardzo korzystnym, gdy Ŝ oprócz znacznego obni Ŝenia poziomu hałasu, podniesie tak Ŝe poziom bezpiecze ństwa, ze wzgl ędu na mniejsze ryzyko zaistnienia wypadków drogowych oraz ułatwi lokalny ruch uliczny. W przypadku drogi wojewódzkiej bezpieczne byłoby wyprowadzenie jej poza obr ęb starego miasta. Obowi ązuj ący MPZP gminy i miasta Bisztynek bior ąc pod uwag ę wzrost nat ęŜ enia ruchu oraz zakładane klasy dróg (droga krajowa G) przewiduje (rezerw ę terenu) pod budow ę obej ścia wsi Wozławki oraz miasta Bisztynek po stronie zachodniej w ci ągu drogi krajowej oraz rezerw ę terenu pod południowe obej ście miasta drogi wojewódzkiej nr 594. Przez teren gminy Bisztynek przebiega linia kolejowa nr 353 Pozna ń - Iława - Ostróda - Olsztyn - Korsze - Skandawa znaczenia pa ństwowego I rz ędna, dwutorowa, zelektryfikowana. Linia ta wi ąŜ e przej ście graniczne na północy i zachodzie Polski. W gminie linia ta posiada stacj ę kolejow ą S ątopy-Samulewo. Trasa kolejowa nie jest powa Ŝnym źródłem hałasu. Jedynie jego uci ąŜ liwo ść ma charakter lokalny dotyczy miejscowo ści S ątopy-Samulewo i Ple śno. Hałas emitowany przez zakłady przemysłowe i usługowe stanowi głównie uci ąŜ liwo ść dla osób zamieszkuj ących w pobli Ŝu tych źródeł. W przypadku zagro Ŝenia hałasem przemysłowym, nale Ŝy zauwa Ŝyć, Ŝe zwi ązane jest ono głównie z niewła ściw ą lokalizacj ą obiektów przemysłowych w stosunku do zabudowy mieszkaniowej. Kształtowanie si ę klimatu akustycznego wokół zakładów przemysłowych i usługowych zale Ŝy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od rodzaju, liczby i sposobu rozmieszczenia źródeł hałasu, skuteczno ści zabezpiecze ń akustycznych oraz ukształtowania i zagospodarowania pobliskiego terenu. Niektóre źródła hałasu, nawet wtedy, gdy nie powoduj ą przekrocze ń dopuszczalnych norm, s ą odczuwalne przez mieszka ńców jako bardzo dokuczliwe, zwłaszcza w porze nocnej. Degradacja klimatu akustycznego powodowana jest cz ęsto działalno ści ą niewielkich obiektów np. placówek handlowych, eksploatuj ących urz ądzenia emituj ące hałas bez Ŝadnych zabezpiecze ń akustycznych lub usytuowaniem hała śliwych maszyn i urz ądzeń na zewn ątrz pomieszcze ń. Problemy tego typu wynikaj ą cz ęsto z nieznajomo ści przepisów w zakresie wymogów ochrony środowiska. Obowi ązuj ące w Polsce procedury prawne wynikaj ące z ustawy Prawo ochrony środowiska, zwi ązane z lokalizacj ą nowopowstaj ących obiektów przemysłowych i usługowych, pozwalaj ą na skuteczne egzekwowanie od inwestorów wymogów ochrony środowiska przed ponadnormatywnym hałasem. Działalność kontrolna i interwencyjna WIO Ś wykazuje du Ŝą skuteczno ść w likwidowaniu uci ąŜ liwo ści akustycznej w obiektach, w których prowadzona jest działalno ść gospodarcza. Zakładów przemysłowych emituj ących hałas przekraczaj ący dopuszczalne normy tj. 50 dB w dzie ń i 40 dB noc ą jest niewiele. Na terenie gminy i miasta s ą to zakłady bran Ŝy drzewnej, głównie tartaki, warsztaty samochodowe, hurtownie. W mie ście Bisztynek zakłady takie oraz uci ąŜ liwe usługi s ą lokalizowane głównie w dzielnicy przemysłowej, gdzie tło hałasu jest do ść znaczne, ale dzielnica ta zlokalizowana jest w bezpiecznej odległo ści od zabudowy mieszkaniowej. Głównymi źródłami hałasu w tych zakładach s ą maszyny i urz ądzenia technologiczne pracuj ące w nieprzystosowanych pomieszczeniach (bez wymaganej izolacji akustycznej), wolnostoj ące urz ądzenia nie posiadaj ące zabezpiecze ń akustycznych). Raporty WIO Ś o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w latach 1999-2002 r. nie wykazywały na terenie gminy zakładów kontrolowanych ze wzgl ędu na szczególn ą uci ąŜ liwo ść spowodowan ą emisj ą hałasu do środowiska.

Dziennik Urz ędowy - 1268 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Popraw ę klimatu akustycznego w gminie i mie ście mo Ŝna uzyska ć poprzez:

• dąŜ enie do zmniejszenia hałasu komunikacyjnego poprzez budow ę obwodnic, • modernizacj ę i remonty dróg oraz obiektów in Ŝynierskich z nimi zwi ązanych (w tym popraw ę nawierzchni dróg), • odpowiedni ą organizacj ę ruchu samochodowego, zwi ększenie płynno ści ruchu pojazdów na drogach w miejscach zabudowanych, • eliminowanie z ruchu pojazdów o złym stanie technicznym • budowanie ekranów akustycznych „technicznych” i tworzenie ekranów akustycznych z zieleni wzdłu Ŝ tras komunikacyjnych, • odpowiednie lokalizowanie obiektów uci ąŜ liwych, • zachowanie odpowiednich relacji pomi ędzy powierzchni ą terenów o intensywnej zabudowie i terenów otwartych, • stosowanie zabezpiecze ń akustyczno-budowlanych w obiektach, w których prowadzona jest działalno ść gospodarcza, • stosowanie regulacji prawnych - decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu emitowanego do środowiska, • propagowanie rozwoju turystyki rowerowej i budow ę ście Ŝek rowerowych, • zachowanie wymaganych stref ciszy, • prowadzenie monitoringu hałasu komunikacyjnego w najbardziej nara Ŝonych rejonach.

11. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące.

11.1. Promieniowanie jonizuj ące.

Wyst ępuj ące w gminie promieniowanie jonizuj ące oparte jest przede wszystkim na poziomie radiacji ze źródeł naturalnych, zwi ązanych z rozpadem pierwiastków promieniotwórczych naturalnie wyst ępuj ących w przyrodzie. Z tego wzgl ędu zagro Ŝenia w dziedzinie promieniowania jonizuj ącego na terenie gminy mog ą stwarza ć wył ącznie naturalne źródła promieniowania.

Poza naturalnymi źródłami promieniowania znajduj ącymi si ę w glebie, wodzie i w powietrzu, na terenie gminy wyst ępuj ą tak Ŝe sztuczne źródła promieniowania, które mo Ŝemy podzieli ć na trzy grupy:

• zamkni ęte źródła promieniowania o małej aktywno ści, znajduj ące si ę w szczelnej obudowie, u Ŝywane w pracach diagnostycznych; • aparatura rentgenowska; • otwarte źródła promieniowania, które znajduj ą si ę w zakładach posiadaj ących materiały izotopowe u Ŝywane do prac naukowych, w pracowniach medycznych.

Funkcjonowanie sztucznych źródeł promieniowania jonizuj ącego nie stwarza zagro Ŝenia dla mieszka ńców. Ewentualne awarie mog ą mie ć charakter wył ącznie lokalny i nie zagra Ŝaj ą terenom s ąsiednim.

11.2. Promieniowanie niejonizuj ące.

Promieniowanie niejonizuj ące zwi ązane jest z wyst ępowaniem pól elektromagnetycznych. Główne źródła powstawania pól elektromagnetycznych to:

• linie elektroenergetyczne i stacje transformatorowe, • obiekty radiokomunikacyjne, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej, • stacje radiolokacyjne.

Istotny wpływ na środowisko maj ą linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych co najmniej 110 kV i wy Ŝszych. Przez teren gminy i miasta nie przebiegaj ą takie linie. Teren gminy obsługuj ą linie energetyczne średniego i niskiego napi ęcia. Miasto Bisztynek zaopatrywane jest w energi ę elektryczn ą liniami SN 15 kV. Istniej ąca sie ć zabezpiecza bie Ŝą ce i przyszłe potrzeby energetyczne gminy. Nie przewiduje si ę budowy linii wysokiego napi ęcia. Na obszarze nale Ŝą cym do gminy obiektami radiokomunikacyjnymi, które mog ą mie ć pewien wpływ na środowisko s ą tak Ŝe stacje bazowe telefonii komórkowej. Wła ściciele stacji nie wyst ąpili o pozwolenie na emitowanie pól elektromagnetycznych, co jest obowi ązkiem wynikaj ącym z zapisów art. 234 ustawy Prawo ochrony środowiska. Brak jest ewidencji tych stacji w całym powiecie bartoszyckim. Pola elektromagnetyczne, które s ą emitowane przy antenach telefonii komórkowej, mocowanych na kratownicowych masztach, oddziaływuj ą na przestrzeni kilkunastu metrów, przede wszystkim na poziomie zawieszenia anteny oraz w kierunku pionowym w gór ę. Normy techniczne i przepisy aktualnie stosowane w Polsce, dotycz ące umieszczania anten stacji, zabezpieczaj ą wymagane odległo ści z dala od miejsc przebywania ludzi. St ąd mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe poziom promieniowania jonizuj ącego i niejonizuj ącego nie stwarza zagro Ŝenia na obszarze gminy.

12. Powa Ŝne awarie przemysłowe.

Przez powa Ŝne awarie rozumie si ę nagłe zdarzenia, w szczególno ści emisje, po Ŝary lub eksplozje powstałe w trakcie prowadzenia procesów przemysłowych, a tak Ŝe magazynowania lub transportu z udziałem jednej lub wi ęcej substancji, b ądź preparatów niebezpiecznych. W wyniku takich zdarze ń mo Ŝe powsta ć zagro Ŝenie Ŝycia lub zdrowia ludzi, lub te Ŝ ska Ŝenie środowiska. Powa Ŝne awarie nie obejmuj ą zagro Ŝeń wynikaj ących z kl ęsk Ŝywiołowych. Dziennik Urz ędowy - 1269 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Ustawa Prawo ochrony środowiska uwzgl ędnia na wypadek zagro Ŝenia wyst ąpieniem powa Ŝnych awarii przepisy dyrektywy Unii Europejskiej SEVESO 11 lub COMAH. Nawi ązuj ące do ustawy rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 ustala rodzaj i ilo ść substancji niebezpiecznych, których przechowywanie w danym zakładzie decyduje o zaliczeniu takiego przedsi ębiorstwa do zakładu o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej lub do zakładu o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. Rejestr „potencjalnych sprawców nadzwyczajnych zagro Ŝeń środowiska" prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie. Zakładów takich na terenie gminy i miasta Bisztynek nie odnotowano. Trzeci ą grup ę ryzyka stanowi ą zakłady posiadaj ące substancje lub preparaty niebezpieczne. Kwalifikuj ą si ę tu mi ędzy innymi zakłady posiadaj ące od 300 kg do 40 Mg ciekłego amoniaku u Ŝywanego do celów przetwórstwa spo Ŝywczego. Mog ą to by ć zakłady wyposa Ŝone w znaczn ą ilo ść urz ądze ń chłodniczych np. du Ŝe ubojnie zwierz ąt, mleczarnie. Przewozy materiałów niebezpiecznych podlegaj ą odr ębnym przepisom i egzekwowane s ą przez policj ę oraz Inspekcj ę Transportu Drogowego, przy współpracy z WIO Ś. Polskie przepisy dotycz ące przewozów materiałów niebezpiecznych zostały dostosowane do wymogów europejskich ju Ŝ znacznie wcze śniej. S ą one bardzo szczegółowe i tak skonstruowane, Ŝeby minimalizowa ć ryzyko zwi ązane z transportem takich towarów.

13. Edukacja ekologiczna.

Zgodnie z Narodow ą Strategi ą Edukacji Ekologicznej podstawowymi celami w edukacji ekologicznej s ą:

• upowszechnianie idei zrównowa Ŝonego rozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz obj ęcie stał ą edukacj ą ekologiczn ą wszystkich mieszka ńców, • wdro Ŝenie edukacji ekologicznej w formie interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach nauczania formalnego oraz nieformalnego.

St ąd te Ŝ Gmina powinna opracowa ć program edukacji ekologicznej adresowany do okre ślonych grup społecze ństwa (np. rolników, przedsi ębiorców, turystów i in.), dostosowuj ąc odpowiednio do poszczególnych grup wiekowych - dorosłych mieszka ńców, dzieci i młodzie Ŝy. Świadomo ść ekologiczna kształtuje proekologiczne sposób my ślenia na co dzie ń zarówno w pracy, szkole i w domu. Ma to wpływ na zachowania konsumenckie, co przekłada si ę na ograniczenia zu Ŝycia mediów w gospodarstwie domowym, w zakładzie pracy. Bardzo dobrym sposobem podnoszenia świadomo ści ekologicznej w śród dorosłych jest zaanga Ŝowanie mieszka ńców w procesy podejmowania decyzji przez władze samorz ądowe. Sprzyjaj ą temu przepisy dotycz ące dost ępu do informacji o środowisku oraz udziału społecznego, b ędące nowym narz ędziem słu Ŝą cym aktywizacji lokalnej społeczno ści w działaniach na rzecz środowiska. Wskazane jest wł ączenie w proces edukacji ekologicznej organizacji pozarz ądowych, szkół i placówek o światowych, firm, grup obywatelskich itp. Gmina i Miasto Bisztynek ju Ŝ od kilku lat prowadzi działalno ść w zakresie podnoszenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców m.in. corocznie organizowane i koordynowane jest sprzątanie terenu gminy i miasta w ramach kampanii "Sprz ątanie Świata ", obchody "Dnia Ziemi" poł ączone z sadzeniem drzewek i in. Ponadto działalno ść edukacyjn ą z zakresu ekologii i promocji działa ń proekologicznych prowadz ą Stowarzyszenie „Dorzecze Sajny” z siedzib ą w miejscowo ści S ątopy- Samulewo oraz Stowarzyszenie Społeczno- Kulturalne „Baszta” w Bisztynku.

14. Zagadnienia instytucjonalne.

W procesie ochrony środowiska gminy uczestnicz ą:

- samorz ąd lokalny - uchwala plan zagospodarowania przestrzennego jako prawo miejscowe, wydaje decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, realizuje gospodark ę wodno-ściekow ą i gospodark ę odpadami, prowadzi gospodark ę zieleni ą, - instrumentarium edukacyjnym i informacyjnym dysponuje grupa organizacji pozarz ądowych, organizuj ących kampanie zmierzaj ące do podniesienia świadomo ści ekologicznej, prowadz ące programy edukacyjno-informacyjne, - instrumenty finansowe (na realizacj ę zada ń programu) znajduj ą si ę bezpo średnio w dyspozycji gminy (GFO ŚiG), a tak Ŝe po średnio poprzez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - instrumenty kontroli i monitoringu znajduj ą si ę w dyspozycji administracji specjalnych, które kontroluj ą respektowanie prawa, prowadz ą monitoring sanitarny stanu środowiska (PSSE, WIO Ś), prowadz ą monitoring wód (RZGW), administruj ą sektorami gospodarczymi ochrony środowiska (RDLP, RZGW, DGW), organizuj ą ratownictwo ekologiczne (Stra Ŝe Po Ŝarne).

Bezpo średnim realizatorem programu b ędą podmioty gospodarcze planuj ące i realizuj ące inwestycje zgodnie z kierunkami nakre ślonymi przez program jak równie Ŝ samorz ąd lokalny jako realizator inwestycji w zakresie ochrony środowiska na swoim terenie. Podmioty te b ędą równie Ŝ przekazywały informacje w ramach monitoringu realizacji zada ń programu i efektów w środowisku. Bezpo średnim odbiorc ą programu b ędzie społeczno ść gminy.

Tab.27. Organizacje pozarz ądowe zajmuj ące si ę zagadnieniami ekologii.

Liczba Programy realizowane wspólnie Nazwa siedziba Rodzaj działalno ści członków z samorz ądem Sątopy-Samulewo Promowanie walorów turystycznych Realizacja programu „Nasza Stowarzyszenie 20B regionu dorzecza Sajny, 21 szansa” promocja polderu „Dorzecze Sajny” Remiza Stra Ŝacka podejmowanie działa ń na rzecz Dziennik Urz ędowy - 1270 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

ochrony środowiska na terenie działania stowarzyszenia Propagowanie działalno ści Cykliczne zaj ęcia edukacyjne, co Stowarzyszenie ekologicznej oraz zdrowego stylu roku organizowane s ą „Kwitn ące Bisztynek, Społeczno -Kulturalne Ŝycia społeczno ści lokalnej 15 wakacje” ” Świ ęto Ziemi”, ul. Ogrodowa „Baszta” w Bisztynku przeprowadzane s ą zadrzewienia

15. Cele programu.

Strategia Ekorozwoju Gminy i Miasta Bisztynek przyj ęta Uchwał ą nr XII/83/99 Rady Miejskiej w Bisztynku z dnia 28 grudnia 1999 r. okre śliła nadrz ędny cel rozwoju gminy: ”Bisztynek to gmina ekologiczna, o rozwini ętym nowoczesnym rolnictwie, turystyce i przemy śle lekkim, której społeczno ść jest wykształcona i otwarta na świat i która stwarza dobre warunki do Ŝycia i wypoczynku wszystkim mieszka ńcom i turystom”. Cel główny strategii został dodatkowo u ści ślony - w odniesieniu do ładu ekologicznego: „Rozwini ęte nowoczesne rolnictwo i agroturystyka, bazuj ące na walorach środowiskowych i kulturowych gminy”.

Nadrz ędnym celem programu ochrony środowiska dla powiatu bartoszyckiego opracowanego w czerwcu 2004 r.jest: ”Skuteczna ochrona zasobów i dobra jako ść środowiska w powiecie bartoszyckim”

Cele powy Ŝsze oraz cele zawarte w programach ochrony środowiska wojewódzkim i powiatowym a tak Ŝe diagnoza stanu środowiska gminy zostały uwzgl ędnione przy opracowywaniu niniejszego programu. Realizacja programu ochrony środowiska gminy i miasta Bisztynek wymaga szeregu działa ń wieloletnich .

Zostały one przedstawione w podziale na obszary obejmuj ące:

I. ochron ę i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów środowiska, II. popraw ę jako ści środowiska ze szczególnym uwzgl ędnieniem jako ści wód powierzchniowych, III. wysok ą świadomo ść ekologiczn ą mieszka ńców gminy stosownie do zało Ŝeń polityki ekologicznej pa ństwa.

W ramach wymienionych obszarów okre ślono cele główne oraz cele operacyjne, kierunki działa ń a tak Ŝe szczegółowe zadania, co uj ęto w Harmonogramie działa ń słu Ŝą cych realizacji PO Ś Gminy i Miasta Bisztynek - tabela 28.

Cele i kierunki działania s ą podstaw ą PO Ś Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2004-2011. Na ich podstawie wyznaczone zostały zadania szczegółowe do realizacji w latach 2004-2007.

Celem strategicznym Gminy i Miasta Bisztynek przyj ętym w programie jest: „Proekologiczny rozwój gminy i wysoka jako ść środowiska”.

16. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji PO Ś Gminy i Miasta Bisztynek.

Tab. 28. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji PO Ś Gminy i Miasta Bisztynek.

Jednostka Zadania ogólne Zadania szczegółowe Realizacja odpowiedzialna I. Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów środowiska 1.Ochrona bioró Ŝnorodno ści i krajobrazu 1.1.Wprowadzenie na terenie 1.Rozwa Ŝenie utworzenia rezerwatu S ątopy-Samulewo - gminy nowych form prawnej współpraca z Wojewod ą /Wojewódzkim Konserwatorem Wojewoda ochrony przyrody Przyrody przy podejmowaniu działa ń zwi ązanych z 2004-2006 wprowadzaniem ochrony rezerwatowej dla Polderu S ątopy- współpraca rady Samulewo (po uzyskaniu akceptacji samorz ądu lokalnego gminy i miasta, UGiM oraz podmiotów, których interes mógłby zosta ć naruszony) 2. Rozwa Ŝenie obj ęcia ochron ą w formie u Ŝytków Wojewoda, ekologicznych szczególnie cennych przyrodniczo małych 2004-2006 rada gminy zbiorników wodnych („oczek”) 1.2.Uwzgl ędnianie w miejscowych 1. Aktualizacja miejscowych planów zagospodarowania planach zagospodarowania przestrzennego pod k ątem wymaga ń ochrony środowiska i UGiM 2004-2007 przestrzennego zasad ochrony krajobrazu krajobrazu i ró Ŝnorodno ści 2. Ochrona terenów biologicznie aktywnych - zakaz biologicznej usuwania starorzeczy, oczek wodnych, torfowisk itp. w UGiM 2004-2007 planach z.p. 3. Zakaz lokalizowania budowli wysokich na terenach UGiM 2004-2007 krajobrazowo cennych (np. OChK) 1.3.Promowanie gospodarstw 1. Działania organizacyjne polegaj ące na rozpowszechnianiu agroturystycznych, ekologicznych, informacji i pomocy organizacyjno-administracyjnej dla UGiM 2004-2007 le śnych, zintegrowanych rozwoju gospodarstw agroturystycznych, ekologicznych, le śnych, zintegrowanych 1.4.Rozwój turystyki nie 1. Planowanie przeznaczania terenów pod rekreacj ę bez UGiM 2004-2007 zagra Ŝaj ący stanowi środowiska naruszania walorów środowiska i krajobrazu 2. Przestrzeganie ogranicze ń w u Ŝytkowaniu terenów UGiM 2004-2007 chronionych Dziennik Urz ędowy - 1271 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

3. Kontrole miejsc wypoczynku pod k ątem wymogów UGiM 2004-2007 ochrony środowiska, przestrzeganie zasad ochrony przyrody 2.Rozwój i racjonalne korzystanie z zasobów le śnych 2.1.Zwi ększenie lesisto ści gminy 1.Przeprowadzenie działa ń formalno-prawnych pod potrzeby zalesie ń UGiM 2004-2007 (w tym: porz ądkowanie ewidencji gruntów, wyznaczanie granic polno-le śnych i in.) LP, wła ściciele 2.Przeprowadzanie zalesie ń 2004-2007 gruntów 3.Tworzenie korytarzy ekologicznych ł ącz ących LP, powierzchnie le śne, tereny zieleni i przybrze Ŝne strefy wód wła ściciele lasów, 2004-2007 powierzchniowych współpraca UGiM 3.Ochrona gleb i zasobów kopalin 3.1.Utrzymanie jako ści gleb co 1.Upowszechnianie zasad Kodeksu Dobrej Praktyki UGiM, ODR-y 2004-2007 najmniej na poziomie wymaganych Rolniczej we współpracy z ODR standardów 2. Zmniejszanie poziomu zakwaszenia gleb wła ściciele gruntów 2004-2007 3.Utrzymywanie trwałej okrywy ro ślinnej na gruntach podatnych na erozj ę – np. stoki dolin rzek- preferowane wła ściciele gruntów, 2004-2007 nasadzenia ro ślin gł ęboko ukorzeniaj ących si ę ( drzewa, UGiM krzewy) 3.2.Nadzór nad pozyskiwaniem 1.Działania administracyjno-kontrolne UGiM 2004-2007 kopalin 4.Racjonalne zu Ŝycie wody, materiałów i energii 4.1.Racjonalne zu Ŝycie wody *1.Opracowanie i wdra Ŝanie zasad oszcz ędno ści wody, energii i materiałów energii i materiałów w jednostkach podległych Urz ędowi UGiM 2004 Gminy (urz ędy, szkoły) 2.Zabezpieczenie hydrantów przed nielegalnym poborem UGiM 2004 wody. 3.Zmniejszanie wodochłonno ści, materiałochłonno ści i podmioty gospodarce 2004-2007 energochłonno ści produkcji 4.2. Zwi ększenie wykorzystania *1.Opracowanie dla gminy i miasta planu wykorzystania UGiM 2007 odnawialnych źródeł energii OZE II. Poprawa jako ści środowiska ze szczególnym uwzgl ędnieniem jako ści wód powierzchniowych 1.Osi ąganie standardów jako ści wód 1.1. Zmniejszenie zanieczyszcze ń 1.Podj ęcie działa ń dotycz ących budowy kanalizacji odprowadzanych do wód otwartych sanitarnej i deszczowej ( w tym w ramach projektu UGiM 2004-2007 „Ochrona zlewni rzeki Guber przed zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych”) *2. Budowa i modernizacja oczyszczalni -modernizacja UGiM 2004-2006 oczyszczalni w Bisztynku *3.Propagowanie instalowania przydomowych oczyszczalni w warunkach uzasadnionych technicznie i z zachowaniem UGiM. 2004-2007 wymogów ochrony środowiska (w zabudowie rozproszonej wsi) *4.Opracowanie i wdro Ŝenie zasad kontroli prawidłowo ści gospodarki ściekowej w gospodarstwach domowych na UGiM 2004-2005 terenie gminy i miasta 5. Ochrona małych zbiorników wodnych, „oczek wodnych”, UGiM, 2004-2007 terenów bagiennych i torfowisk – mała retencja wła ściciele 6.Propagowanie przestrzegania zasad KDPR ODR-y, UGiM 2004-2007 7.Wyposa Ŝenie sieci kanalizacji deszczowej odprowadzaj ącej ścieki do wód powierzchniowych w UGiM 2004-2007 urz ądzenia podczyszczaj ące 8.Budowa urz ądze ń do przechowywania odchodów wła ściciele 2004-2007 zwierz ęcych gospodarstw 1.2.Dobry stan wód podziemnych *1.Prowadzenie monitoringu wpływu składowisk odpadów UGiM 2004-2007 na jako ść wód podziemnych. 2.Inwentaryzacja i prawidłowe zabezpieczenie nieczynnych UGiM 2004-2005 uj ęć wody *3.U Ŝytkowanie gruntów i korzystanie z wody stosownie do UGiM ustale ń Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w 2004-2005 wła ściciele stosunku do stref ochronnych uj ęć wody 4.Likwidacja mogilnika w Wozławkach Marszałek Woj. 2004-2006 2.Utrzymanie wymaganych standardów jako ści powietrza 2.1.Zachowanie wysokiej jako ści 1.Promowanie stosowania lepszej jako ści paliw UGiM 2004-2007 powietrza atmosferycznego *2.Opracowanie dla gminy i miasta planu wykorzystania UGiM 2007 OZE 3.Modernizacja kotłowni w ęglowych dostosowuj ąca do spalania innego paliwa UGiM 2004-2006 - kotłownia S ątopy-Samulewo, kotłownia osiedlowa w Bisztynku *4.Opracowanie dalszych koncepcji poszukiwania i wyboru UGiM 2004-2007 odnawialnych źródeł energii 5.Okre ślenie wielko ści upraw oraz niezb ędnej ilo ści uzyskanej biomasy w odniesieniu do zapotrzebowania UGiM 2004-2007 energetycznego zwi ązanego z wymian ą instalacji Dziennik Urz ędowy - 1272 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

6.Wprowadzenie problematyki energii odnawialnej do UGiM 2004-2007 planów zagospodarowania przestrzennego 7.Ograniczanie emisji wtórnej UGiM wła ściciele 2004-2007 nieruchomo ści 8.Termomodernizacja budynków i sieci UGiM wła ściciele 2004-2007 budynków 3.Dobry klimat akustyczny 1.Uwzgl ędnianie zagadnie ń ograniczania hałasu na etapie opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego UGiM 2004-2007 i decyzji lokalizacyjnych - wła ściwa lokalizacja obiektów uci ąŜ liwych 3.1.Zachowanie dobrego klimatu 2.Sukcesywne wprowadzanie zmian w rozwi ązaniach akustycznego in Ŝynierii ruchu drogowego (budowa obwodnic, poprawa UGiM 2004-2007 organizacji ruchu drogowego, naprawa nawierzchni dróg i ulic) 3. Modernizacja dróg Bisztynek –Warmiany, Bisztynek - UGiM 2007 Dąbrowa 4. Zachowanie wymaganych standardów nat ęŜ enia pól elektromagnetycznych 4.1.Poziomy nat ęŜ enia pól Eliminacja zagro Ŝeń spowodowanych przez ewent. elektromagnetycznych zgodne z przekroczenia dopuszczalnych poziomów nat ęŜ enia pól środki wła ścicieli 2004-2007 obowi ązuj ącymi standardami elektromagnetycznych III. Wysoka świadomo ść ekologiczna mieszka ńców gminy *1. Opracowanie i wdra Ŝanie programu edukacji 1.1.Edukacja ekologiczna UGiM 2007 mieszka ńców gminy i miasta mieszka ńców *2.Strona internetowa zawieraj ąca informacje o stanie środowiska w gminie, planach inwestycyjnych dotycz ących UGiM 2004-2007 środowiska oraz materiały popularyzuj ące wiedz ę o przyrodzie 3.Organizacja warsztatów ekologicznych UGiM 2005-2007 4.Wspieranie działania kółek ekologicznych w szkołach, UGiM, media, przedszkolach - co najmniej 1 kółko biologiczno- organizacje 2004-2007 ekologiczne w szkole od 2005r. pozarz ądowe 5. Utworzenie nagrody np. Burmistrza Gminy i Miasta za działalno ść na rzecz ochrony środowiska gminy i miasta - UGiM 2005 okre ślenie zasad i przyznawanie od 2005r. 6.Opracowanie i wdra Ŝanie programu budowy ście Ŝek UGiM, szkoły, dydaktycznych, rowerowych, pieszych, kajakowych, organizacje 2004-2007 punktów widokowych oraz realizacja pozarz ądowe 7.Szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla radnych UGiM 2004-2006 * zadania własne gminy

17. Szacunkowe koszty realizacji Programu Ochrony Środowiska Gminy i Miasta Bisztynek.

W tabeli 28 przedstawione zostały szacunkowe koszty realizacji programu ochrony środowiska gminy. Dane te s ą szacunkowe i niepełne. Cz ęść danych jest trudna do ustalenia na obecnym etapie uogólnienia. Koszty realizacji b ędą wi ęc uzupełniane oraz u ści ślane w miar ę posiadania przez gmin ę danych faktycznych i bardziej szczegółowych. Ponadto wiele z zada ń przedstawionych w tabeli zostanie wykonana w ramach obowi ązków słu Ŝbowych przez pracowników Urz ędu Gminy i Miasta Bisztynek.

Tab.29. Szacunkowe koszty realizacji harmonogramu.

Jednostka Środki finansowe/ Zadania ogólne Zadania szczegółowe odpowiedzialna nakłady pieni ęŜ ne I. Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów środowiska 1.Ochrona bioró Ŝnorodno ści i krajobrazu 1.1.Wprowadzenie na terenie 1.Rozwa Ŝenie utworzenia rezerwatu S ątopy-Samulewo - gminy nowych form prawnej współpraca z Wojewod ą / Wojewódzkim Wojewoda ochrony przyrody Konserwatorem Przyrody przy podejmowaniu działa ń

zwi ązanych z wprowadzaniem ochrony rezerwatowej 40 000 współpraca rady dla Polderu S ątopy-Samulewo (po uzyskaniu akceptacji gminy UGiM samorz ądu lokalnego oraz podmiotów, których interes mógłby zosta ć naruszony) 2. Rozwa Ŝenie obj ęcia ochron ą w formie u Ŝytków Wojewoda, rada ekologicznych szczególnie cennych przyrodniczo _ gminy małych zbiorników wodnych („oczek”) 1.2.Uwzgl ędnianie w miejscowych 1. Aktualizacja miejscowych planów zagospodarowania planach zagospodarowania przestrzennego pod k ątem wymaga ń ochrony UGiM _ przestrzennego zasad ochrony środowiska i krajobrazu krajobrazu i ró Ŝnorodno ści 2. Ochrona terenów biologicznie aktywnych - zakaz biologicznej usuwania starorzeczy, oczek wodnych, torfowisk itp. w UGiM _ planach z.p. 3. Zakaz lokalizowania budowli wysokich na terenach UGiM _ krajobrazowo cennych (OChK) 1.3.Promowanie gospodarstw 1. Działania organizacyjne polegaj ące na UGiM _ Dziennik Urz ędowy - 1273 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz. agroturystycznych, ekologicznych, rozpowszechnianiu informacji i pomocy organizacyjno- le śnych, zintegrowanych administracyjnej dla rozwoju gospodarstw agroturystycznych, ekologicznych, le śnych, zintegrowanych 1.4.Rozwój turystyki nie 1.Planowanie przeznaczania terenów pod rekreacj ę bez UGiM _ zagra Ŝaj ący stanowi środowiska naruszania walorów środowiska i krajobrazu 2.Przestrzeganie ogranicze ń w u Ŝytkowaniu terenów UGiM _ chronionych, przestrzeganie zasad ochrony przyrody 3.Kontrole miejsc wypoczynku pod k ątem wymogów UGiM _ ochrony środowiska 2.Rozwój i racjonalne korzystanie z zasobów le śnych 2.1.Zwi ększenie lesisto ści gminy 1.Przeprowadzenie działa ń formalno-prawnych pod potrzeby zalesie ń ( w tym: porz ądkowanie ewidencji UGiM - gruntów, wyznaczanie granic polno-le śnych) 2. Przeprowadzanie zalesie ń LP, wła ściciele b.d. 3.Tworzenie korytarzy ekologicznych ł ącz ących UGiM, LP, powierzchnie le śne i przybrze Ŝne strefy wód wła ściciele lasów powierzchniowych 3.Ochrona gleb i zasobów kopalin 3.1.Utrzymanie jako ści gleb co 1. Upowszechnianie zasad Kodeksu Dobrej Praktyki UGiM ODR _ najmniej na poziomie wymaganych Rolniczej we współpracy z ODR standardów 2. Zmniejszanie poziomu zakwaszenia gleb wła ściciele gruntów 50 000 3.Utrzymywanie trwałej okrywy ro ślinnej na gruntach wła ściciele podatnych na erozj ę – np. stoki dolin rzek- preferowane 5 000 gruntów, UGiM nasadzenia ro ślin gł ęboko ukorzeniaj ących si ę 3.2.Nadzór nad pozyskiwaniem 1.Działania administracyjno-kontrolne UMiG _ kopalin 4.Ochrona zasobów wodnych racjonalne zu Ŝycie wody 4.1.Racjonalne zu Ŝycie wody 1.Opracowanie i wdra Ŝanie zasad oszcz ędno ści wody, w jednostkach podległych urz ędowi gminy UGiM _ (urz ędy, szkoły) 2.Zabezpieczenie hydrantów przed nielegalnym UGiM 1000 poborem wody. 4.2. Zwi ększenie wykorzystania 1.Opracowanie dla gminy i miasta planu wykorzystania UGiM 3 000 odnawialnych źródeł energii OZE - realizacja powiatowego planu II. Poprawa jako ści środowiska ze szczególnym uwzgl ędnieniem jako ści wód powierzchniowych 1.Osiaganie standardów jako ści wód 1.1. Zmniejszenie zanieczyszcze ń 1.Budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej ( w tym w odprowadzanych do wód ramach projektu „Ochrona zlewni rzeki Guber przed UGiM b.d. otwartych zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych”) 2. Budowa i modernizacja oczyszczalni (modernizacja UGiM 3 200 000 oczyszczalni w Bisztynku) 3.Propagowanie instalowania przydomowych oczyszczalni w warunkach uzasadnionych technicznie i UGiM. _ z zachowaniem wymogów ochrony środowiska (w zabudowie rozproszonej wsi) 4.Opracowanie i wdro Ŝenie zasad kontroli prawidłowo ści gospodarki ściekowej w gospodarstwach domowych na UGiM _ terenie gminy i miasta 5.Ochrona małych zbiorników wodnych- „oczek wodnych”, terenów bagiennych i torfowisk - mała UGiM _ retencja 6.Propagowanie przestrzegania zasad KDPR ODR-y, UGiM _ 7.Wyposa Ŝanie istniej ącej sieci kanalizacji deszczowej odprowadzaj ącej ścieki do wód powierzchniowych w UGiM 50 000 urz ądzenia podczyszczaj ące 8.Budowa urz ądze ń do przechowywania urz ądze ń do wła ściciele 350 000 przechowywania odchodów zwierz ęcych gospodarstw 1.2.Dobry stan wód podziemnych 1.Prowadzenie monitoringu wpływu składowisk UGiM 10 000 odpadów na jako ść wód podziemnych. 2.Inwentaryzacja i prawidłowe zabezpieczenie UGiM b.d. nieczynnych uj ęć wody 3. U Ŝytkowanie gruntów i korzystanie z wody stosownie do ustale ń Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w UGiM _ stosunku do stref ochronnych uj ęć wody 4Likwidacja mogilnika w Wozławkach Marszałek Woj. b.d. 2.Utrzymanie wymaganych standardów jako ści powietrza 2.1.Zachowanie wysokiej jako ści 1.Promowanie stosowania lepszej jako ści paliw UGiM _ powietrza atmosferycznego 2.Opracowanie dla gminy i miasta planu wykorzystania UGiM _ OZE - realizacja powiatowego planu 3.Modernizacja kotłowni w ęglowych dostosowuj ąca do spalania innego paliwa UGiM 2 200 000 - S ątopy-Samulewo, kotłownia osiedlowa w Bisztynku 3.Okre ślenie wielko ści upraw oraz niezb ędnej ilo ści uzyskanej biomasy w odniesieniu do zapotrzebowania UGiM _ energetycznego zwi ązanego z wymian ą instalacji Dziennik Urz ędowy - 1274 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

4.Opracowanie dalszych koncepcji poszukiwania i UGiM _ wyboru odnawialnych źródeł energii 5.Wprowadzenie problematyki energii odnawialnej do UGiM. _ planów zagospodarowania przestrzennego 6. Ograniczanie emisji wtórnej UGiM wła ściciele _ nieruchomo ści 7.Termomodernizacja budynków i sieci Urz ąd wła ściciele b.d budynków 3.Dobry klimat akustyczny

3.1.Zachowanie dobrego klimatu 1.Uwzgl ędnianie zagadnie ń ograniczania hałasu na akustycznego etapie opracowywania planów zagospodarowania wymaganych standard i przestrzennego i decyzji lokalizacyjnych - wła ściwa UGiM _ lokalizacja obiektów uci ąŜ liwych

2.Sukcesywne wprowadzanie zmian w rozwi ązaniach in Ŝynierii ruchu drogowego (budowa obwodnic, poprawa UGiM _ organizacji ruchu drogowego, naprawa nawierzchni dróg i ulic) 3. Modernizacja dróg – Bisztynek - Warmiany, UGiM 4 650 00 Bisztynek - D ąbrowa 4. Zachowanie wymaganych standardów nat ęŜ enia pól elektromagnetycznych 4.1.Poziomy nat ęŜ enia pól 1.Eliminacja stwierdzonych zagro Ŝeń spowodowanych elektromagnetycznych zgodne z przekroczeniem dopuszczalnych poziomów nat ęŜ enia środki wła ścicieli _ obowi ązuj ącymi standardami pól elektromagnetycznych

III. Wysoka świadomo ść ekologiczna mieszka ńców gminy 1.1.Wzrost świadomo ści 1.Opracowanie i wdra Ŝanie programu edukacji UGiM 5000 ekologicznej mieszka ńców gminy i mieszka ńców miasta 2.Strona internetowa zawieraj ąca informacje o stanie środowiska w gminie, planach inwestycyjnych dotycz ących UGiM 2700 środowiska oraz materiały popularyzuj ące wiedz ę o przyrodzie 3.Organizacja warsztatów ekologicznych UGiM 3 000 4.Wspieranie działania kółek ekologicznych w szkołach, przedszkolach - co najmniej 1 kółko biologiczno- UGiM 2000 ekologiczne w szkole od 2005 r. 5.Utworzenie nagrody np. Wójta Gminy za działalno ść na rzecz ochrony środowiska gminy i miasta - UGiM 3000 okre ślenie zasad i przyznawanie od 2005 r. 6.Opracowaniei wdra Ŝanie programu budowy ście Ŝek dydaktycznych, rowerowych, pieszych, kajakowych, UGiM 50000 punktów widokowych oraz realizacja wybranych zada ń 7.Szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla UGiM 3000 radnych

18. Źródła finansowania gminnego programu ochrony środowiska.

Zadania ochrony środowiska mog ą by ć finansowane z wielu źródeł: środków własnych gmin, przedsi ębiorstw, środków Narodowego, Wojewódzkiego, Powiatowego i Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, z kredytów bankowych, kredytów pomostowych, środków fundacji, środków funduszy i programów Unii Europejskiej (Fundusze Strukturalne). Podstawow ą jednak form ą finansowania ochrony środowiska w kraju są fundusze celowe, tj.: Narodowy, Wojewódzki, Powiatowy i Gminy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Fundusze celowe przeznaczaj ą środki zgromadzone z opłat za korzystanie ze środowiska na dofinansowanie przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych z zakresu ochrony środowiska w formach dotacji lub preferencyjnych po Ŝyczek. Ponadto banki w Polsce, pa ństwowe oraz w postaci spółek akcyjnych posiadaj ą bogat ą ofert ę ró Ŝnorodnych kredytów na działania proekologiczne. Szczególn ą rol ę odgrywa tu Bank Ochrony Środowiska, proponuj ący na takie przedsi ęwzi ęcia prywatnym i samorz ądowym inwestorom zró Ŝnicowane oferty w postaci preferencyjnych kredytów. Fundacja Ekofundusz przeznacza środki na projekty proekologiczne udzielaj ąc pomocy finansowej w postaci preferencyjnych po Ŝyczek oraz dotacji (gdy inwestorem jest samorz ąd - dotacja mo Ŝe dochodzi ć do 50% kosztów przedsi ęwzi ęcia). Fundacja dysponuje środkami pochodz ącymi z ekokonwersji polskiego zadłu Ŝenia zagranicznego. Wst ąpienie Polski do Unii Europejskiej tworzy mo Ŝliwo ści uzyskania finansowego wsparcia ze środków funduszy strukturalnych Funduszu Spójno ści, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – europejskich środków „pomocowych”, poniewa Ŝ cały kraj, z uwagi na du Ŝo ni Ŝszy poziom rozwoju ekonomicznego (PKB znacznie poni Ŝej średniej unijnej) b ędzie kwalifikowa ć si ę do pomocy w ramach wspierania rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów słabiej rozwini ętych.

Fundusz Spójno ści mo Ŝe by ć źródłem pomocy finansowej przeznaczonej dla samorz ądów (gmin lub zwi ązków gmin), które planowa ć b ędą du Ŝe inwestycje w publiczn ą infrastruktur ę z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, działa ń przeciwpowodziowych oraz rekultywacji terenów zdegradowanych. Minimalna warto ść Dziennik Urz ędowy - 1275 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz. projektu, który mo Ŝe by ć dofinansowany z tego źródła powinna wynosi ć 10 mln €; wysoko ść wsparcia ze strony FS mo Ŝe by ć rz ędu 85 % kosztów.

Zasadniczym źródłem finansowania inwestycji w sektorze ochrony środowiska dla jednostek samorz ądu terytorialnego mo Ŝe by ć jeden z czterech funduszy strukturalnych - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ang. ERDF); pozostałe z nich to:

• Europejski Fundusz Socjalny (ang. ESF), • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (ang. EAGGF), • Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa (ang. FIFG).

Środki finansowe z funduszy strukturalnych s ą rozdysponowane w ramach trzech celów pomi ędzy cztery fundusze, zarz ądzane przez wła ściwe Dyrekcje Generalne Komisji Europejskiej:

Cel 1 - wspieranie rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów słabiej rozwini ętych, Cel 2 - wspieranie gospodarczego i społecznego przekształcania obszarów z trudno ściami strukturalnymi, Cel 3 - wspieranie przyj ęcia i modernizacji polityk i systemów edukacji, kształcenia zawodowego i zatrudnienia.

Celowi 1 polityki strukturalnej Unii podlegaj ą regiony, w których PKB na jednego mieszka ńca wynosi poni Ŝej 75 % średniego dochodu UE.

Fundusze strukturalne wdra Ŝane b ędą wył ącznie na poziomie krajowym. Działania inwestycyjne w ochronie środowiska, które mog ą by ć wspierane z funduszy strukturalnych, s ą zapisane w dwóch programach operacyjnych:

1.Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR ), którego beneficjentami mog ą by ć samorz ądy,

2.Sektorowym Programie Operacyjnym „Wzrost konkurencyjno ści przedsi ębiorstw” (SPO WKP), adresowanym do przedsi ębiorstw, z wył ączeniem przedsi ębiorstw komunalnych.

Projekty z zakresu ochrony środowiska b ędą miały szans ę uzyska ć dofinansowanie w ramach trzech działa ń zawartych w dwóch priorytetach ZPORR.

Tab.30.Priorytety i działania w ZPORR zwi ązane z inwestycjami w ochron ę środowiska.

Priorytet Działania (zadania) Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu Ŝą cej (1.2) Infrastruktura ochrony środowiska wzmocnieniu konkurencyjno ści regionów (3.1) Rozwój obszarów wiejskich Rozwój lokalny (3.2) Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

Środki w ramach ZPORR s ą przyznawane na podstawie konkursu projektów ogłaszanego przez Marszałka Województwa. By uzyska ć środki gmina musi zło Ŝyć wniosek i doł ączy ć odpowiedni ą dokumentacj ę (projekty techniczne, studium wykonalno ści projektu, Plan Rozwoju Lokalnego). Informacje na ten temat zamieszczone s ą na stronach internetowych: - Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: www.fundusze strukturalne.gov.pl - na stronie informacyjnej regionu: www.warmia.mazury.pl

Działanie „Infrastruktura ochrony środowiska” jest zbie Ŝne z działaniem „Rozwój obszarów wiejskich” – ró Ŝnica polega na obszarze działania i wielko ści wspieranych inwestycji. W ramach działania „Infrastruktura ochrony środowiska” prowadzone b ędą wi ększe inwestycje infrastrukturalne o znaczeniu regionalnym, słu Ŝą ce wzmacnianiu konkurencyjno ści regionów, o warto ści powy Ŝej 1 mln € do 10 mln €. Maksymalna kwota dofinansowania wynosi 75%. Beneficjentami mog ą by ć gminy oraz działaj ące w ich imieniu jednostki organizacyjne, zwi ązki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, jednostki wykonuj ące zadania na zlecenie gminy, w których samorz ąd gminy posiada wi ększo ść udziałów lub akcji, inne podmioty wybrane w drodze ustawy o zamówieniach publicznych. Celem działania jest poprawa jako ści środowiska, popraw ę stanu bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, zwi ększenie wykorzystania energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych, popraw ę zarz ądzania środowiskiem.

Tab.31.Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Infrastruktura ochrony środowiska”.

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów • Budowa/przebudowa sieci wodociągowych Infrastruktura • Budowa/przebudowa sieci kanalizacyjnych Zaopatrzenie w wod ę i ochrony • Budowa/przebudowa stacji uzdatniania wody oczyszczanie ścieków środowiska • Budowa/przebudowa oczyszczalni ścieków • Budowa zbiorników umo Ŝliwiaj ących pozyskanie wody pitnej Dziennik Urz ędowy - 1276 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• Organizacja i wdra Ŝanie systemów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu Zagospodarowanie odpadów • Wdra Ŝanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi/budowa sortowni, kompostowni, budowa nowych i rekultywacja starych składowisk, • Przebudowa/rozbudowa systemów ciepłowniczych-wyposa Ŝanie w instalacje ograniczaj ące emisje zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych do powietrza Poprawa jako ści powietrza • Przekształcenie istniej ących systemów ogrzewania /obiektów publicznych/ w systemy bardziej przyjazne dla środowiska - ograniczenie niskiej emisji • Regulacja cieków wodnych • Tworzenie polderów Zapobieganie powodziom • Budowa/przebudowa wałów przeciwpowodziowych wraz z dojazdem • Budowa/przebudowa małych zbiorników retencyjnych i stopni wodnych • Opracowanie baz danych dotycz ących lasów, jako ści gleb, wód, powietrza • Tworzenie systemów pomiaru zanieczyszcze ń powietrza w miastach Wsparcie zarz ądzania ochron ą oraz systemów informowania o poziomie zanieczyszczeń środowiska • Utworzenie sieci stacji kontrolnych i ostrzegawczych w zakresie jako ści wód • Tworzenie map terenów zalewowych • Budowa/przebudowa infrastruktury słu Ŝą cej do produkcji i przesyłu Wykorzystanie odnawialnych energii odnawialnej/energia wiatrowa, wodna, ogniwa słoneczne, źródeł energii biomasa

W ramach działania „Rozwój obszarów wiejskich ” dofinansowywane b ędą małe inwestycje z zakresu ochrony środowiska, zadania o warto ści poni Ŝej 1mln € o oddziaływaniu lokalnym, realizowane na terenach wiejskich oraz w małych miastach (do 20 tys. mieszka ńców ). Maksymalna kwota dofinansowania wynosi 75%.

Wsparcie uzyskaj ą w pierwszej kolejno ści projekty powstaj ące w gminach o niskich dochodach na mieszka ńca i wysokiej stopie bezrobocia. Dlatego te Ŝ wa Ŝne jest by projekty te dotyczyły działa ń podnosz ących atrakcyjno ść gospodarczej i inwestycyjn ą gminy, zwi ększaj ących zatrudnienie oraz poprawiaj ących warunki Ŝycia na obszarach o gorszych perspektywach rozwojowych.

Projekty te powinny pozwoli ć na zredukowanie kosztów operacyjnych i podniesienie sprawno ści funkcjonowania urz ądze ń infrastruktury technicznej oraz by ć spójne z innymi działaniami realizowanymi na obszarze gminy.

Tabela poni Ŝej przedstawia rodzaje projektów w ramach działania, kwalifikuj ących si ę do uzyskania finansowego wsparcia ramach ZPORR.

Tab.32. Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Rozwój obszarów wiejskich”.

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów Obszary wiejskie Budowa lub modernizacja urz ądze ń do • Budowa/przebudowa sieci kanalizacyjnych, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków podł ączenie do sieci indywidualnych u Ŝytkowników • Budowa/przebudowa sieci kanalizacji deszczowej • Budowa/przebudowa oczyszczalni ścieków • Budowa/przebudowa innych urz ądze ń do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania ścieków Budowa lub modernizacja urz ądze ń • Budowa/przebudowa sieci wodoci ągowych zaopatrzenia w wod ę i poboru wody • Budowa/przebudowa uj ęć wody (ochrona uj ęć i źródeł wody pitnej) • Budowa przebudowa urz ądze ń do gromadzenia, przechowywania i uzdatniania wody • Budowa/przebudowa urz ądze ń reguluj ących ci śnienie wody Wykorzystanie odnawialnych źródeł • Budowa/rozbudowa i modernizacja urz ądze ń do energii produkcji i przesyłu energii ze źródeł odnawialnych ( energia wiatrowa, wodna, kolektory słoneczne, energia z wykorzystania biomasy i in.) Budowa lub modernizacja urz ądze ń • Urz ądzenia zaopatrzenia w energi ę zaopatrzenia w energi ę • Lokalne systemy pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł • Gminne systemy o świetlenia ulic Gospodarka odpadami • Budowa, modernizacja, rekultywacja lub likwidacja składowisk odpadów ( w tym rekultywacja b ądź likwidacja składowisk odpadów niebezpiecznych) • Budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowa ń i niezu Ŝytych środków ochrony ro ślin • Likwidacja dzikich wysypisk Dziennik Urz ędowy - 1277 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• Kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmuj ące m.in. odbiór posegregowanych odpadów od mieszka ńców, odzyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicznych itp. Przeciwdziałanie powodziom Budowa lub modernizacja dróg gminnych o znaczeniu lokalnym

Ogólnym celem powy Ŝszego działania jest przeciwdziałanie społecznej i ekonomicznej stagnacji obszarów wiejskich. Mo Ŝliwo ść otrzymania dofinansowania ze środków ERDF mo Ŝe mie ć bezpo średni wpływ na zwi ększenie poziomu inwestycji, a po średnio stworzy ć warunki do rozwoju działalno ści gospodarczej oraz prawic warunki Ŝycia na obszarach o mniejszych perspektywach rozwojowych. Inwestycje w zakresie ochrony środowiska, realizowane w ramach tego działania, mają doprowadzi ć do wzrostu ilo ści gospodarstw domowych obj ętych systemem selektywnej zbiórki odpadów, wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zwi ększenia poziomu zwodoci ągowania i skanalizowania obszarów. W rezultacie działania te powinny podnie ść atrakcyjno ść inwestycyjn ą obszarów poprzez kompleksowe uzbrojenie terenów przewidzianych pod inwestycje oraz polepszenie jako ści podstawowej infrastruktury społecznej.

Procedura składania i oceny wniosków

(Schemat rozpatrywania wniosków do Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego);

1. Urz ąd Marszałkowski - przyjmowanie wniosków ich formalna ocena. 2. Panel ekspertów - merytoryczna ocena wniosków. 3. Regionalny Komitet Steruj ący - rekomendacja wyboru projektów. 4. Zarz ąd Województwa - wybór projektów. 5. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej - ocena zgodno ści projektów z celami ZPORR. 6. Wojewoda - podpisanie umowy z beneficjentem.

19. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji gminnego programu ochrony środowiska.

Cele Polityki Ekologicznej Pa ństwa w zakresie ochrony środowiska, stosownie do kompetencji realizowane s ą poprzez działania okre ślone w programach ochrony środowiska na poszczególnych szczeblach zarz ądzania z wykorzystaniem instrumentów prawnych, finansowych i społecznych. Instrumenty prawne z zakresu ochrony środowiska to standardy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialno ść . Standardy środowiskowe to: standardy jako ściowe i emisyjne. Standardy jako ściowe ustalaj ą minimalny dopuszczalny poziom jako ści środowiska poprzez okre ślenie dopuszczalnych st ęŜ eń substancji zanieczyszczających w środowisku. Standardy emisyjne okre ślaj ą ile i jakich zanieczyszcze ń mo Ŝna wprowadzi ć do środowiska z danego źródła. Standardy emisyjne ustalane s ą w sposób indywidualny w pozwoleniach tak, aby zapewniały utrzymanie w środowisku st ęŜ eń zanieczyszcze ń okre ślonych przez standardy jako ściowe. Pozwolenia to: - decyzje, uzgodnienia, zezwolenia, pozwolenia. Ustawa PO Ś w art.180 wprowadza zapis dotycz ący pozwole ń na wprowadzanie pyłów lub gazów do powietrza, ścieków do wód lub do ziemi, wytwarzania odpadów, emitowania hałasu, promieniowania elektromagnetycznego lub pozwole ń zintegrowanych, czyli dotycz ących emitowania jednocze śnie wi ęcej ni Ŝ jednego rodzaju zanieczyszcze ń do środowiska, niezale Ŝnie od tego, czy wymagane byłyby, zgodnie z ustaw ą, pozwolenia na poszczególne rodzaje emisji.

Z zapisów Prawa ochrony środowiska wynikaj ą ró Ŝne formy i rodzaje odpowiedzialno ści: • odpowiedzialno ść administracyjna , która jest podstawowym narz ędziem organów samorz ądu w nadzorowaniu i egzekwowaniu zasad ochrony środowiska; np. kara pieni ęŜ na za przekraczanie standardów emisyjnych; • odpowiedzialno ść karna - dotyczy osób fizycznych, w przypadku najci ęŜ szych narusze ń porz ądku prawnego (w ści śle okre ślonych sytuacjach); • odpowiedzialno ść cywilna - przepisy kodeksu cywilnego, poniewa Ŝ artykuł PO Ś dotycz ący odpowiedzialno ści cywilnej nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej.

Instrumenty finansowe to: • opłaty za korzystanie ze środowiska, • administracyjne kary pieni ęŜ ne, • fundusze celowe (ochrony środowiska i gospodarki wodnej; ochrony gruntów rolnych i le śnych), • opłaty produktowe i depozytowe, • europejskie fundusze „pomocowe” - Fundusz Spójno ści i fundusze strukturalne.

Instrumenty społeczne , istotne dla realizacji planowanych zada ń gminnego PO Ś to: • gwarantowany obywatelom w Konstytucji RP dost ęp do informacji o środowisku, • edukacja proekologiczna, realizowana przez lokalne władze, z informacjami o planowanych przedsi ęwzi ęciach inwestycyjnych, wszelkich trudnych tematach, dotyczących np. budowy czy lokalizacji obiektów słu Ŝą cych ochronie środowiska, ale cz ęsto powoduj ących lokalne konflikty, Dziennik Urz ędowy - 1278 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• komunikacja społeczna to przede wszystkim współpraca władz lokalnych z organizacjami pozarz ądowymi, wzajemne informowania si ę, wymiany pogl ądów i uzgadniania stanowisk w istotnych dla mieszkańców gminy przedsi ęwzi ęciach.

W celu realizacji zaplanowanych zada ń z zakresu ochrony środowiska oprócz u Ŝywania wymienionych wy Ŝej instrumentów prowadzony jest monitoring i kontrola środowiska. Monitoring środowiska to system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska, realizowany przez organa administracji rz ądowej (WIO Ś) i samorz ądowej w ramach wykonywania decyzji, pozwole ń, zezwole ń, stosownie do posiadanych kompetencji. Monitoring środowiska koordynowany jest przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska, a sie ć pomiarowa stanu środowiska prowadzona jest przez IO Ś i Inspekcj ę Sanitarn ą. Ustawa Prawo ochrony środowiska okre śla zasady współpracy pomi ędzy organami administracji rz ądowej i samorz ądowej dotycz ące wymiany informacji o stanie środowiska na podstawie wykonywanych pomiarów i analiz oraz danych uzyskiwanych z pomiarów poziomu substancji lub energii, prowadzonych przez podmioty korzystaj ące ze środowiska.

20. Kontrola realizacji programu.

Zapisy art. 18 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska wprowadzaj ą obowi ązek sporz ądzania co dwa lata raportów z wykonania programów ochrony środowiska i przedstawiania go radzie gminy . W zwi ązku z tym, w Urz ędzie Gminy i Miasta Bisztynek powinna zosta ć wyznaczona osoba, która b ędzie pełniła funkcj ę koordynatora ds. realizacji PO Ś. Koordynator gminny b ędzie zbierał informacje dotycz ące realizacji programu, które posłu Ŝą do sporz ądzenia w/w raportu, informował zarz ąd miasta o przebiegu realizacji programu, ewentualnych opó źnieniach realizacji lub zmianach oraz b ędzie współpracował z koordynatorem powiatowym d/s realizacji programu ochrony środowiska. W celu monitorowania realizacji niezb ędne b ędą równie Ŝ informacje o wska źnikach obrazuj ących stan środowiska, które uzyska ć b ędzie mo Ŝna w Urz ędzie Wojewódzkim, Urz ędzie Statystycznym, Urz ędzie Marszałkowskim, Okr ęgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, WIO Ś. Zgodnie z informacj ą zawart ą w PO Ś województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, na dzie ń dzisiejszy niektóre wska źniki wa Ŝne dla oceny programu s ą dla naszego regionu niedost ępne jak np. wska źniki dotycz ące uci ąŜ liwo ści hałasu, zu Ŝycia wody, materiałów, energii na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB, świadomo ści ekologicznej mieszka ńców i in. Z zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska wynika, Ŝe program powinien zosta ć zaktualizowany na lata 2008-2011. Niezale Ŝnie od powy Ŝszego program gminny b ędzie mógł by ć weryfikowany i korygowany w miar ę u ści ślania i zwi ększania zakresu danych. Zweryfikowana wersja programu musi by ć poddana procedurze uchwalania.

Tab.33. Wska źniki pomocne przy ocenie realizacji programu.

Cel Wska źnik Jednostka miary Stan wyj ściowy Źródło informacji Wprowadzenie na Liczba terenie gminy nowych rezerwatów, 1 u Ŝytek Wojewódzki szt. form prawnej ochrony uŜytków ekologicznych ekologiczny Konserwator Przyrody przyrody Zwi ększenie lesisto ści Wzrost lesisto ści % powierzchni 10% Dane własne gminy Utrzymanie jako ści Udział gleb kwa śnych i % powierzchni u Ŝytków Okr ęgowa Stacja gleb co najmniej na bardzo kwa śnych 57% rolnych Chemiczno-Rolnicza poziomie standardów Racjonalne zu Ŝycie Wodochłonno ść , W przeliczeniu na PKB, wody, materiałów i materiałochłonno ść i jednostk ę produkcji, Zostanie okre ślony energii energochłonno ść produkcji warto ść produkcji lub Urz ąd Statystyczny w 2005 r. warto ść sprzedana w przemy śle Zwi ększenie Wzrost udziału energii % mocy uzyskiwanej z wykorzystania cieplnej wytwarzanej z OZE w stosunku do 10,7% Dane własne odnawialnych źródeł wykorzystaniem OZE całkowitej mocy energii Zmniejszenie Zwi ększenie ładunku zanieczyszcze ń zanieczyszcze ń kg/d BZT5,N,P Dane własne odprowadzanych do zatrzymywanego w wód oczyszczalni ścieków Zwi ększenie liczby Tereny wiejskie mieszka ńców korzystaj ących % ogółu mieszka ńców Dane własne 12,9% z kanalizacji sanitarnej Dobry stan wód Uzyskanie wysokiej jako ści podziemnych wody klasa I b w co najmniej szt. ostatnie badania WIO Ś 1 badanym uj ęciu wody Dobry klimat Utrzymanie braku Liczba przekrocze ń akustyczny przekrocze ń norm hałasu norm krajowych 0 WIO Ś przez zakłady przemysłowe stwierdzonych przez kontrole WIO Ś Poziomy nat ęŜ enia Brak instalacji o pól nieuregulowanym stanie Zostanie okre ślony elektromagnetycznych formalno-prawnym szt. Starostwo Powiatowe w 2005 r. zgodne z obowi ązuj ącymi Dziennik Urz ędowy - 1279 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

standardami Wzrost świadomo ści Przeprowadzenie co najmniej ekologicznej 7 działa ń z zakresu edukacji szt. 2004 r. Dane własne mieszka ńców gminy i ekologicznej w okresie 2004- miasta 2007

21. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym.

Konieczno ść sporz ądzenia programu ochrony środowiska dla gmin wynika z zapisów ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Program Ochrony Środowiska Gminy i Miasta Bisztynek został sporz ądzony w sposób zgodny z zaleceniami II Polityki Ekologicznej Pa ństwa, zapisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska, Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Programem Ochrony Środowiska Dla Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2007 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2008-2011 oraz wytycznymi rz ądowymi dotycz ącymi zawarto ści programów ochrony środowiska. Program składa si ę z opisu stanu środowiska w gminie tzw. diagnozy stanu środowiska oraz okre śla cele ekologiczne przewidzianych do osi ągni ęcia w perspektywie 8-letniej, priorytetowe kierunki działa ń dla okresu 4-letniego i 8-letniego, a tak Ŝe szczegółowe zestawienia zada ń do realizacji w perspektywie 4-letniej. Uwzgl ędniono tu całokształt zagadnie ń ochrony środowiska i zrównowa Ŝonego u Ŝytkowania jego zasobów. Zwrócono uwag ę na najistotniejsze zadania do rozwi ązania w najbli Ŝszych latach dotycz ących m.in.: podniesienia poziomu świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy, rozwi ązania problemów gospodarki ściekowej, zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego a tak Ŝe wdra Ŝania nowych form ochrony środowiska przyrodniczego. Program wskazuje zakres zada ń przewidzianych do realizacji przez Gmin ę i Miasto, które nadaj ą si ę do finansowania ze środków zewn ętrznych. Zakres celów, priorytetów i zada ń dobrano w taki sposób, by z jednej strony były one zbie Ŝne z zapisami przyj ętymi w programie wojewódzkim i powiatowym z drugiej strony – umo Ŝliwiały asymilacj ę zewn ętrznych środków finansowych w zakresie szerszym ni Ŝ wynikaj ące z aktualnych mo Ŝliwo ści bud Ŝetowych gminy. Uwzgl ędniono szeroki zakres zada ń zwi ązanych z ochron ą środowiska, za realizacj ę których odpowiedzialne s ą władze gminy, a tak Ŝe wiele konkretnych zada ń dla podmiotów innych, mimo, Ŝe realizacja tych zada ń nie wchodzi w zakres obowi ązków samorz ądu gminnego i nie s ą finansowane przez gmin ę (zadania koordynowane). Trzeci ą grup ę stanowi ą zadania wspierane, tzn. zadania mieszcz ące si ę w kategorii koordynowanych, lecz przewidziane do ewentualnego dofinansowania z bud Ŝetu gminy. Program ochrony środowiska dla gminy i miasta nie jest dokumentem prawa miejscowego. Jest to opracowaniem o charakterze operacyjnym przeznaczonym do okresowej aktualizacji, nie rzadziej ni Ŝ co 2 lata.

Wykorzystane materiały, informacje i literatura:

1. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w latach 1999-2000, cz ęść I rok 1999. 2. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w latach 1999-2000, cz ęść II rok 1999. 3. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w roku 2001. 4. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w roku 2002. 5. Studium Uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Bisztynek. 6. Strategia Ekorozwoju Gminy i Miasta Bisztynek opr. UMBRELLA UNDP Wa-wa 1999 r. 7. Bud Ŝet Gminy i Miasta Bisztynek 2004 r. 8. Informacje dotycz ące stanu infrastruktury UGiM Bisztynek. 9. Sprawozdanie z realizacji ,,Programu modernizacji dróg w województwie warmi ńsko-mazurskim na lata 2002-2005" Departament Infrastruktury i Geodezji Urz ędu Marszałkowskiego w Olsztynie - 2003 rok. 10. Wytyczne sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002 r. 11. Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010 opracowana przez Rad ę Ministrów i przyj ęta uchwał ą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 maja 2003 r. (Monitor Polski Nr 33, poz. 433). 12. II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Rada Ministrów, Warszawa, 2000 r. 13. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002-2010, Rada Ministrów, Warszawa, listopad 2002 r. 14. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006, Ministerstwo Środowiska, 2000, 15. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego u Ŝytkowania ró Ŝnorodno ści biologicznej, projekt, Ministerstwo Środowiska 2000. 16. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa, 1999 r. 17. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002. 18. Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony, Instytut Hydrologii i Geologii In Ŝ. AGH Kraków,,. 19. Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 1980. 20. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2001 r. PIG, Wa-wa 2002 r.

Dziennik Urz ędowy - 1280 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 1281 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Zał ącznik Nr 2 do Uchwały Nr XX/95/04 Rady Miejskiej w Bisztynku z dnia 29 grudnia 2004 r.

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Bisztynek

na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą lat 2008 – 2011

Opracował:

Urz ąd Gminy i Miasta Bisztynek

LIPIEC 2004 Spis tre ści:

I. Wprowadzenie.

II. Charakterystyka obszaru obj ętego planowaniem. 1. Poło Ŝenie geograficzne. 2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza Gminy.

III. Aktualny stan gospodarki odpadami. 1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów. 1.1.Odpady sektora komunalnego. 1.2.Odpady sektora gospodarczego. 2. Rodzaje i ilo ści odpadów poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania. 3. Systemy zbierania odpadów. 4. Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 5. Podsumowanie i wnioski.

IV. Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami.

V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu gospodarki odpadami. 1. Zapobieganie powstawaniu odpadów. 2. Ograniczanie ilo ści i negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko. 3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, odzysku i unieszkodliwiania. 4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji.

VI. Projektowany system gospodarki odpadami w Gminie. VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć . VIII. Sposoby i źródła finansowania. IX. Analiza oddziaływania Planu Gospodarki Odpadami na środowisko. X. System monitoringu realizacji Planu Gospodarki Odpadami. XI. Materiały źródłowe. XII. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym.

Dziennik Urz ędowy - 1282 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

I. Wprowadzenie.

Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska w art. 13 stanowi, i Ŝ polityka ekologiczna pa ństwa ma na celu tworzenie niezb ędnych warunków do realizacji ochrony środowiska, co oznacza, Ŝe polityka powinna słu Ŝyć zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez harmonizowanie celów gospodarczych i społecznych z celami ochrony środowiska.

Podstaw ę polityki ekologicznej pa ństwa na lata do 2011 roku stanowi ą nast ępuj ące dokumenty:

• II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona przez Sejm RP w sierpniu 2001 r., • Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa (PEP) na lata 2002-2011, przyj ęty przez Rad ę ministrów 10 grudnia 2002 r., • Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003 r.

Z zapisów art. 17 i 18 ustawy - Prawo ochrony środowiska wynika, Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na poszczególnych szczeblach zarz ądzania administracyjnego zarz ądy województw i powiatów oraz gmin sporz ądzaj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami, uchwalane nast ępnie przez sejmiki wojewódzkie, rady powiatów i rady gmin.

Programy ochrony środowiska wraz z planami gospodarki odpadami sporz ądzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą działa ń na nast ępne 4 lata, natomiast co 2 lata sejmików województw, radom powiatów i gmin przedstawiane s ą raporty z wykonania programów i sprawozdania z realizacji planów gospodarki odpadami.

Podstawowym dokumentem dla potrzeb planowania przedsi ęwzi ęć z zakresu gospodarowania odpadami jest Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, przyj ęty do realizacji uchwał ą Rady Ministrów z 29 pa ździernika 2002 r., wyznaczaj ący strategi ę działa ń na lata do 2011 roku, która powinna znale źć odzwierciedlenie w planach wojewódzkich, powiatowych i gminnych.

Projekt Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Bisztynek, sporz ądzony zgodnie z wymienionymi wy Ŝej dokumentami, uwzgl ędnia równie Ŝ zapisy „Planu Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, uchwalonego przez Sejmik Województwa dnia 13 listopada 2003 r. oraz ustalenia „Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu bartoszyckiego na lata 2004-2007 z perspektyw ą na lata 2008-2011” opracowanego w grudniu 2003 r.

Głównym celem przyszłej gospodarki odpadami w województwie warmi ńsko-mazurskim jest minimalizacja zagro Ŝeń środowiska powodowanych przez odpady.

Ustalone w Planie Wojewódzkim cele strategiczne to:

• likwidacja i rekultywacja nielegalnych „dzikich” wysypisk odpadów, • minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów i zmniejszanie ich toksyczno ści, • konsekwentna i skuteczna egzekucja przepisów prawa, • optymalne zagospodarowanie odpadów.

W Planie Gospodarki Odpadami Komunalnymi dla Powiatu Bartoszyckiego główny cel strategiczny to:

Gospodarka odpadami w powiecie bartoszyckim nie odbiegaj ąca od standardów europejskich.

Dla oci ągni ęcia celu głównego okre ślono szczegółowe cele operacyjne i przedsi ęwzi ęcia słu Ŝą ce ich realizacji w postaci:

• obj ęcia zorganizowanym systemem odbioru odpadów wszystkich mieszka ńców powiatu, • wprowadzenie systemu selektywnej zbiorki odpadów opakowaniowych w wi ększych miejscowo ściach powiatu, • wprowadzenie systemu zbierania odpadów niebezpiecznych w ka Ŝdej gminie, • bezpieczne składowanie na składowiskach na terenie powiatu wył ącznie odpadów poddanych procesom obróbki.

Stosownie do zapisów ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów, powstaj ących na administrowanym terenie, ze szczególnym uwzgl ędnieniem odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji; odpadów opakowaniowych; odpadów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpadów domowych oraz odpadów wielkogabarytowych i odpadów budowlanych.

Gmina jest jednostk ą odpowiedzialn ą za tworzenie warunków do prawidłowego zorganizowania gospodarki odpadami komunalnymi, powstaj ącymi na jej terenie; organizacja zbiorki odpadów, w tym zbiorki selektywnej nale Ŝy do jej zada ń własnych, natomiast systemy odzysku i unieszkodliwiania odpadów powinny by ć planowane i realizowane na szczeblu powiatu z uwzgl ędnieniem ekonomicznego i ekologicznego efektu, jako rozwi ązania wspólne dla gmin tworz ących powiat.

Maj ąc na wzgl ędzie ustalenia Krajowego i Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami - Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Bisztynek okre śla zadania, słu Ŝą ce zintegrowaniu działa ń z zakresu gospodarki odpadami w sposób zgodny z Dziennik Urz ędowy - 1283 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz. zasadami ochrony środowiska, z równoczesnym uwzgl ędnieniem obecnych i przyszłych, zarówno technicznych jak i ekonomicznych uwarunkowa ń, poprzez przedstawienie:

• aktualnego stanu gospodarki odpadami w gminie, • prognozy zmian w gospodarowaniu odpadami w krótko- i długookresowym terminie działania, • planowanych przedsi ęwzi ęć , zmierzaj ących do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, • źródeł finansowania planowanych zada ń organizacyjnych i inwestycyjnych, • sposobów monitorowania i oceny realizacji Planu.

Zgodnie z art. 14 ustawy z 27 kwietnia o odpadach projekt gminnego planu gospodarki odpadami podlega zaopiniowaniu przez zarz ąd województwa oraz zarz ąd powiatu. Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami składane jest co 2 lata radzie gminy, natomiast aktualizacje planu przeprowadza si ę co 4 lata.

II. Charakterystyka obszaru obj ętego planowaniem.

1. Poło Ŝenie geograficzne.

Gmina miejsko-wiejska Bisztynek jest jedn ą z sze ściu gmin powiatu bartoszyckiego, le Ŝą cego w północnej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego. Powiat tworz ą nast ępuj ące gminy:

• gmina miejska Bartoszyce, • gmina wiejska Bartoszyce, • gmina miejsko-wiejska Bisztynek, • gmina miejska Górowo Iławieckie, • gmina wiejska Górowo Iławieckie, • gmina miejsko-wiejska S ępopol.

Miejsko-wiejska Gmina Bisztynek zajmuje powierzchni ę 203 km 2 i liczy 7 523 mieszka ńców (Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami/PPGO); na północy s ąsiaduje z gmin ą wiejsk ą Bartoszyce, na wschodzie z gminami Korsze i Reszel z powiatu kętrzy ńskiego; na południu - z gminami Kolno i Jeziorany z powiatu olszty ńskiego, natomiast na zachodzie z gmin ą Kiwity z powiatu lidzbarskiego. Poni Ŝej zestawiono podstawowe dane administracyjne dla Gm. i M. Bisztynek (Rocznik Statystyczny woj. warm.- mazurskiego 2003, PPGO).

Tab.1. Podział administracyjny i ludno ść Gminy Bisztynek.

Jednostka Pow., Liczba Miejscowo ści Ludno ść administracyjna km 2 sołectw wiejskie -ogółem -na 1 km 2 M. Bisztynek 2,0 - - 2 820 1 281 Gm. Bisztynek 201,0 18 30 4 703 23 Razem Gm. i M. 203,0 18 30 7 523 37 Razem Powiat 1 308,0 107 264 66 541 22,5

Wi ększo ść powiatu bartoszyckiego, w tym wschodnia cz ęść Gminy i Miasta Bisztynek, le Ŝy w pasie Pobrze Ŝy Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny S ępopolskiej. Pozostała cze ść powiatu, z zachodnia cz ęś ci ą Gminy i Miasta Bisztynek poło Ŝona jest w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olszty ńskiego.

Obszar Niziny S ępopolskiej charakteryzuje si ę równinnym krajobrazem, lokalnie urozmaiconym rzecznymi dolinami i niewielkimi spadkami terenu; krajobraz pojezierzy wyró Ŝniaj ą liczne pagórki oraz terenowe obniŜenia. Teren gminy Bisztynek le Ŝy d dorzeczu płyn ących na północ rzek Sajny i Pisy, uchodz ących do rzeki Łyny, stanowi ącej o ś hydrograficzn ą powiatu bartoszyckiego. Na terenie gminy brak jest jezior, wyst ępuje natomiast wiele drobnych cieków i kanałów (Kanał Unikowo), odprowadzaj ących wody do Rynu.

Miasto Bisztynek swe pocz ątki zawdzi ęcza zało Ŝonej w 1346 r. wsi na prawie chełmi ńskim. Prawa miejskie uzyskało w 1385 r. Miasto posiadało mury obronne i trzy bramy: Reszelsk ą, Lidzbarsk ą i Warszawsk ą. Do najwa Ŝniejszych zabytków nale Ŝy m.in. gotycki ko ściół parafialny p.w. św. Macieja z ko ńca XIV w.; odcinki ogrodzenia cmentarza przyko ścielnego z XVII w.; dawny barokowy spichlerz przy kościele parafialnym z XVIII w. oraz Brama Lidzbarska z przeł. XV i XVI w. Godnym uwagi w Bisztynku, w jego pn.-zach. cz ęś ci koło cmentarza, jest olbrzymi granitowy kamie ń o szarej barwie, p ękni ęty na dwie nierówne cz ęś ci, z p ękni ęciem si ęgaj ącym w gł ąb ziemi. Z kamieniem zwi ązane s ą ró Ŝne legendy, st ąd kamie ń nazywany jest czasami „diabelskim”, tak Ŝe „biskupim” . Niew ątpliwie nale Ŝy do najokazalszych głazów narzutowych na Pojezierzu Mazurskim i jako pomnik przyrody stanowi atrakcj ę turystyczn ą miasta.

Dziennik Urz ędowy - 1284 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza.

Podobnie jak w powiecie - w ci ągu ostatnich kilku lat w gminie mo Ŝna było zauwa Ŝyć niewielki spadek ludno ści, powodowany niskim saldem ruchu naturalnego i ujemnym saldem ruchu migracyjnego, co obrazuje poni Ŝsze zestawienie.

Tab.2. Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w powiecie oraz w Gm. i M. Bisztynek Rocznik Statystyczny Woj. W-M 2003).

Jednostka Urodzenia Przyrost Saldo Mał Ŝeństwa Zgony Napływ Odpływ administracyjna Ŝywe naturalny migracji M. Bisztynek 19 24 32 -8 26 74 -48 Gm. Bisztynek 25 44 42 2 51 106 -55 Razem powiat 344 653 572 81 792 1 020 - 228

Głównym źródłem utrzymania mieszka ńców Gminy jest rolnictwo. W śród pozostałych źródeł wymieni ć nale Ŝy sektor usług oraz działalno ść przemysłow ą, zwi ązan ą z produkcj ą opakowa ń a tak Ŝe z odzyskiem i obróbk ą drewna oraz galwanizacj ą metali. Struktur ę gospodarcz ą gminy na tle powiatu, obejmuj ącą zestawienie podmiotów gospodarczych wg sektorów oraz uŜytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych przedstawiaj ą poni Ŝsze tabele.

Tab.3. Struktura podmiotów gospodarczych w Gm. i M. Bisztynek (za PPGO).

Jednostka Podmioty gospodarcze administracyjna ogółem publiczne prywatne Osoby fizyczne Osoby Prawne Gmina i Miasto 680 11 669 610 70 Bisztynek Razem powiat 5 540 136 5 404 4 811 729

Tab.4.U Ŝytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych Gm. Bisztynek.

- w tym: Jednostka Powierzchnia grunty lasy i grunty administracyjna ogólna, ha Łąki pastwiska sady Pozostałe grunty orne le śne Gmina i Miasto 20 355 14 134 1 192 1 36 11 2 230 1 083 Bisztynek Razem powiat 98 784 71 509 10 105 10 179 117 1 756 5 118

Tab.5. Powierzchnia gruntów le śnych i lesisto ść w Gminie Bisztynek.

Powierzchnia gruntów le śnych, ha Jednostka Grunty publiczne Grunty Lesisto ść w administracyjna Ogółem Lasy Wł. Skarbu Własno ść prywatne gminie,% Pa ństwa Gminy Gm. Bisztynek 2 063,7 2 022,3 1 946,7 1,0 116,0 10,0 Razem Powiat 27 666,2 27 024,3 26 550,0 108,0 1 008,0 20,7

III. Aktualny stan gospodarki odpadami w Gminie.

1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów.

W kraju dotychczas nie prowadzono ewidencji wytwarzanych odpadów komunalnych, co sprawia, Ŝe pierwsze plany z zakresu gospodarki odpadami powstaj ą w warunkach braku rzetelnych danych dotycz ących tej dziedziny gospodarki. Wprawdzie Główny Urz ąd Statystyczny gromadzi dane o ilo ści odpadów, dostarczanych przez przewo źników do składowania, jednak nie s ą to dane jednoznaczne z danymi o rzeczywistej ilo ści powstaj ących, czyli wytwarzanych odpadów komunalnych. Tworzone obecnie przez Urz ędy Marszałkowskie w oparciu o nowe ustawodawstwo „odpadowe” wojewódzkie bazy danych powstaj ą w oparciu o informacje zarz ądzaj ących składowiskami i instalacjami odzysku i/lub unieszkodliwiania odpadów, czyli dane dotycz ące odpadów zebranych, odzyskanych, unieszkodliwionych i zdeponowanych. Brak zorganizowanych i funkcjonuj ących systemów odbioru odpadów od wszystkich wytwórców, przede wszystkim od mieszka ńców miast i wsi , obejmuj ących wszystkie źródła ich wytwarzania (umowy) jest istotn ą przyczyn ą niepełnych informacji o faktycznych ilo ściach powstaj ących odpadów komunalnych, zwłaszcza domowych.

Dla potrzeb oceny aktualnego stanu gospodarki odpadami w Gm. i M. Bisztynek przyj ęto zało Ŝenia podobne jak w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami, mianowicie:

• maj ąc na wzgl ędzie miejsca wytwarzania odpadów w obszarze obj ętym planowaniem podzielono je na odpady sektora komunalnego i odpady sektora gospodarczego; • w sektorze odpadów komunalnych uwzgl ędniono ró Ŝne grupy odpadów, zale Ŝnie od miejsca ich powstawania, • dla potrzeb zbilansowania wytwarzanych odpadów jak te Ŝ w celu wykonania prognozy ich powstawania uwzgl ędniono składy morfologiczne odpadów, okre ślone w % w KPGO, pochodz ących z ró Ŝnych źródeł powstawania, tj. z gospodarstw domowych, z obiektów infrastruktury, budowlanych, wielkogabarytowych i in., Dziennik Urz ędowy - 1285 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• z uwagi na przyj ęty wy Ŝej podział odpadów, konieczno ść wyró Ŝnienia odpadów opakowaniowych oraz bli Ŝsza charakterystyk ę odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji - na potrzeby konstrukcji Planu wyodr ębniono 18 strumieni odpadów i zastosowano wska źniki ich generowania, ró Ŝne dla zabudowy miejskiej i wiejskiej.

Jak wynika z Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bartoszyckiego - w celu sporz ądzenia bilansu odpadów domowych przyj ęto wska źnik ich nagromadzenia, wyliczony na podstawie masy odpadów przyj ętych w 2002 r. na składowisku w Wysiece. Poniewa Ŝ odpady powstaj ące w Gminie Bisztynek, kierowane do unieszkodliwiania w Mi ędzygminnym Zakładzie Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych S ĘKITY nie zostały uwzgl ędnione przy wyliczeniu w/w wska źnika - do bilansu oraz prognoz wytwarzania odpadów w okresie obj ętym planowaniem i w okresie perspektywicznym u Ŝyto, jak wy Ŝej podano, wska źników zastosowanych w KPGO i WPGO. Faktem jest, i Ŝ wska źniki przyj ęte w Krajowym i Wojewódzkim PGO, jako wielko ści u średnione s ą wielko ściami zawy Ŝonymi, jednak wyliczone zostały na podstawie bada ń morfologii odpadów, prowadzonych przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych z Katowic w du Ŝych i małych miastach oraz na terenach wiejskich w kraju, w latach 90.tych, Z uwagi na powy Ŝsze zastosowano je przy sporz ądzeniu bilansu odpadów powstaj ących w Gminie Bisztynek oraz przy wyliczaniu prognozy wytwarzania odpadów na obszarze obj ętym planowaniem w okresie do 2011 r. Zdaniem autorów opracowania -takie podej ście uzasadnia równie Ŝ zało Ŝenie ustawodawcy wskazuj ące, i Ŝ pierwszy raport z realizacji Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, uwzgl ędniaj ący tworzone aktualnie bazy danych w Urz ędach Marszałkowskich zweryfikuje cz ęść wylicze ń i wska źników, przyj ętych w pierwszym KPGO.

1.1. Odpady sektora komunalnego.

Z uwagi na źródła powstawania - w sektorze odpadów komunalnych wydzieli ć mo Ŝna:

• odpady z gospodarstw domowych, • odpady z obiektów infrastruktury, • odpady wielkogabarytowe, • odpady budowlane, z demonta Ŝu, po remontach, • odpady z ogrodów, parków, • odpady z czyszczenia ulic i placów, • odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów komunalnych.

Odpady komunalne to odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie zawieraj ące odpadów niebezpiecznych, pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych.

Odpady komunalne s ą niezwykle zró Ŝnicowan ą mas ą odpadów, zarówno pod wzgl ędem ich składu jak i wła ściwo ści. Ilo ści powstaj ących odpadów komunalnych zale Ŝą m.in. od:

• rodzaju zabudowy i specyfiki gminnych terenów, od stopnia ich nasycenia obiektami u Ŝyteczno ści publicznej, obiektami usługowymi, handlowymi itp., • wyposa Ŝenia budynków w urz ądzenia techniczno-sanitarne, zwłaszcza grzewcze, • poziomu zamo Ŝno ści i konsumpcji mieszka ńców, • posiadania przydomowych ogródków, działek itp.

Wła ściwo ści odpadów komunalnych charakteryzowane s ą za pomoc ą ró Ŝnych wska źników, np.: • okre ślaj ących nagromadzenie odpadów - w jednostkach obj ęto ściowych (m 3/mieszka ńca (Ma), rok) lub w jednostkach wagowych (kg/Ma, rok), • fizycznych - jak ci ęŜ ar obj ęto ściowy (g ęsto ść ) w kg/m 3; podział frakcyjny czy skład morfologiczny wyra Ŝany w %, • okre ślaj ących wła ściwo ści paliwowe (wilgotno ść ; udział cz ęś ci nie- i palnych; cz ęś ci lotnych; ciepło spalania i warto ść opałow ą); tak Ŝe składniki agresywne, jak np. dwutlenek siarki, chlorowodór, pi ęciotlenek azotu wyra Ŝane w mg/kg s.m., • okre ślaj ących wła ściwo ści nawozowe odpadów, tj.: w ęgiel i azot organiczny, fosfor, potas, substancje organiczne oraz metale ci ęŜ kie: kadm chrom, mied ź, nikiel, ołów, cynk.

Miejscem powstawania odpadów sektora komunalnego na terenie Gminy i Miasta Bisztynek s ą (tabele) :

• miejskie i wiejskie gospodarstwa domowe, • obiekty u Ŝyteczno ści publicznej - szkoły, urz ędy, obiekty handlowe i usługowe, placówki lecznicze, • obiekty gospodarki komunalnej oraz zakłady i firmy produkcyjne, zwi ązane z gospodark ą rolno-spo Ŝywcz ą, z przetwórstwem drewna, obróbk ą metali (galwanizacj ą).

Tab.6.Gospodarstwa domowe w Gm. i M. Bisztynek.

Zabudowa jednorodzinna Zabudowa wielorodzinna Jedn. Liczba Liczba Liczba Liczba administr. gosp. osób gosp. osób Gosp. osób Gosp. osób Gm. i M. Wg PPGO Dane Gminy Wg PPGO Dane Gminy Bisztynek 982 3 555 649 2 563 1 096 3 968 1 536 5 231

Dziennik Urz ędowy - 1286 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.7. Instytucje i placówki u Ŝyteczno ści publicznej.

Nazwa placówki, instytucji Liczba uczniów, zatrudnionych, podopiecznych Szkoły podstawowe -3 574 Gimnazja - 1 334 Przedszkola - 1 65 Dom Pomocy Społecznej -1 80 U. Gm. i M. Bisztynek * MOPS * Posterunek Policji 74* Banki – 2 * Urz ąd Pocztowy * * - ł ączna liczba zatrudnionych w Urz ędzie, MOPS, Policji, Bankach i Urz ędzie Pocztowym

W tabelach ni Ŝej kolejno przedstawiono:

• wska źniki nagromadzenia odpadów dla miejskich i wiejskich terenów przyj ęte w KPGO, • wyliczone w oparciu o w/w wska źniki wytworzone ilo ści odpadów w Gm. i M. Bisztynek, zale Ŝnie od źródła powstawania, w 2003 r., • skład morfologiczny odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych oraz ich ilo ści w Mg, powstaj ące w roku na obszarze obj ętym planowaniem, • skład morfologiczny odpadów komunalnych, pochodz ących z innych źródeł wytwarzania oraz ich ilo ści w Mg, wytwarzane w skali roku, • bilans odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. i M. Bisztynek w 2003 r., wyliczony w oparciu o w/w wskaźniki z uwzgl ędnieniem źródeł powstawania odpadów i podziału na strumienie (18).

Tab.8. Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych na terenach miejskich i wiejskich w kg/Ma, rok (KPGO).

Przyj ęty wska źnik nagromadzenia odpadów Źródła powstawania odpadów Miasto Wie ś 1. Odpady z gospodarstw domowych 224 116 2. Odpady z obiektów infrastrukturalnych 110 45 3. Odpady wielkogabarytowe 20 15 4. Odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów 40 40 5. Odpady z ogrodów i parków 12 5 6. Odpady z czyszczenia ulic 15 - 7. Odpady niebezpieczne wchodz ące w strumie ń odpadów komunalnych 3 2 Razem 424 223

Wytworzone w Gminie ilo ści odpadów, w zale Ŝno ści od źródła ich powstawania i wyliczone w oparciu o wska źniki nagromadzenia dla terenów wiejskich (Tab.8.) przedstawia Tab. 9.

Tab. 9. Ilo ści odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. i M. Bisztynek 2003 r.

Lp. Źródła powstawania odpadów Ilo ści, Mg 1. Odpady z gospodarstw domowych 872,6 2. Odpady z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej 338,5 3. Odpady wielkogabarytowe 112,8 4. Odpady z budowy, remontów, demonta Ŝu 300,9 5. Odpady z ogrodów i parków 37,6 6. Odpady z czyszczenia ulic - 7. Odpady niebezpieczne wchodz ące w strumie ń odpadów komunalnych 15,0 Razem 1 677,4

Tab.10. Skład morfologiczny w % odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych i ich ilo ści wytworzone w Gminie w 2003 r.

Lp. Strumie ń odpadów Udział% Ilo ść , Mg 1. Odpady organiczne ro ślinne 13 113,4 2. Odpady organiczne zwierz ęce 1 8,7 3. Odpady organiczne inne 2 17,4 4. Odpady papieru i tektury 13 113,4 5. Odpady tworzyw sztucznych 13 113,4 6. Odpady materiałów tekstylnych 3 26,1 7. Odpady szkła 8 69,8 8. Odpady metali 4 34,9 9. Odpady mineralne 10 87,2 10. Frakcja < 10 mm 33 287,9 Razem 100 872,6

Dziennik Urz ędowy - 1287 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.11. Skład morfologiczny w % odpadów komunalnych, pochodz ących z innych źródeł wytwarzania (KPGO).

Odpady z Odpady z Odpady z obiektów Odpady Odpady Lp. Strumie ń odpadów ogrodów i czyszczenia uŜyteczno ści wielkogabarytowe budowlane parków ulic publicznej Odpady organiczne 1. 10 - - 80 - (ro ślinne + inne) 2. Odpady papieru i tektury 30 - - - - 3. Odpady tworzyw sztucznych 30 10 1 - - 4. Odpady materiałów tekstylnych 3 - - - - 5. Odpady szkła 10 - - - 6. Odpady metali 5 30 5 - - Odpady mineralne+ 7. 12 - - 20 100 drobna frakcja 8. Odpady drewna - 60 7 - - Odpady cegły, betonu, 9. - - 69 - - nawierzchni dróg 10. Piasek i inne - - 18 - - Razem 100 100 100 100 100

Tab.12. Ilo ści odpadów komunalnych, pochodz ących z innych źródeł wytwarzania na terenie Gminy w 2003 r., Mg.

Odpady z obiektów Odpady Odpady Odpady z Lp. Strumie ń odpadów uŜyteczno ści publicznej wielkogabarytowe budowlane ogrodów, parków Odpady organiczne 1. 33,8 - - 30,1 (ro ślinne + inne) 2. Odp. papieru i tektury 101,6 - - - 3. Odpady tworzyw sztucznych 101,6 11,3 3,0 - 4. Odpady tekstylne 10,2 - - - 5. Odpady szkła 33,8 - - - 6. Odpady metali 16,9 33,8 15,1 - Odpady mineralne+ drobna 7. 40,6 - - 7,5 frakcja 8. Odpady drewna - 67,6 21,1 - Odpady cegły, betonu, 9. - - 207,6 - remontowe 10. Piasek i inne - - 54,1 - Razem 338,5 112,8 300,9 37,6

Tab.13. Bilans odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. i M. Bisztynek w 2003 r., Mg.

Odpady z Odpady Odpady z Odpady Odpady Strumie ń odpadów gospodarstw z obiektów ogrodów, Razem wielkogabarytowe. budowlane domowych uŜyteczn. publ. parków Odpady organiczne razem 139,5 33,8 - - 30,1 203,4 Odp. papieru, tektury 113,4 101,6 - - - 215,0 Odp.tworzyw sztuczn. 113,4 101,6 11,3 3,0 - 229,3 Odp. tekstylne 26,1 10,2 - - - 36,3 Odpady szkła 69,8 33,8 - - - 103,6 Odpady metali 34,9 16,9 33,8 15,1 - 100,7 Odp. Mineralne +frakcja 375,1 40,6 - - 7,5 423,9 Odpady drewna - - 67,6 21,1 - 88,7 Odp. cegły, betonu, itp. - - - 261,7 - 261,7 Odp. niebezpieczne.* 15,0* - - - - 15,0 Razem 887,6 338,5 112,8 300,9 37,6 1 677,4 * - odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów komunalnych, nie maj ą opracowanego składu morfologicznego, st ąd uwzgl ędniane s ą jedynie w całkowitym bilansie wytworzonych odpadów

1.2.Odpady sektora gospodarczego.

Źródłem powstawania odpadów tego sektora s ą głownie procesy zwi ązane z prowadzeniem działalno ści produkcyjnej i usługowej w ró Ŝnorodnym zakresie. W strumieniu odpadów gospodarczych, obok odpadów przemysłowych, wyró Ŝni ć mo Ŝna:

• odpady niebezpieczne, • odpady inne ni Ŝ niebezpieczne, • odpady komunalne i podobne do komunalnych, pochodzące z zapleczy administracyjno-socjalnych zakładów, firm, przedsi ębiorstw; odpady te w ogólnym bilansie ujmowane s ą razem z odpadami komunalnymi.

Na terenie Gminy Bisztynek funkcjonuje stosunkowo niewiele podmiotów gospodarczych, generuj ących odpady omawianego sektora; ich liczba wynosi odpowiednio: • Publiczne - 11 • Prywatne - 669 Dziennik Urz ędowy - 1288 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• Osoby fizyczne - 610 • Osoby prawne - 70.

Najwi ększe z podmiotów, stanowi ące główne źródła powstawania odpadów sektora gospodarczego zestawiono poni Ŝej.

Tab.14. Miejsca wytwarzania odpadów sektora gospodarczego.

Lp. Nazwa zakładu, firmy, instytucji Bran Ŝa 1. Spółdzielnia pracy OPAKOMET, m. Bisztynek Opakowania z tektury 2. Spółdzielnia Kółek Rolniczych, m. Bisztynek Usługi zwi ązane z produkcj ą roln ą 3. Piekarnie: GS, OKRUSZEK, Jankowski, m. Bisztynek Spo Ŝywcza 4. AGN - AKCES Zakład Bud Ŝetowy Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w 5. Komunalna Bisztynku 6. Apteki, m. Bisztynek Farmaceutyczna 7. MOPS, Dom Pomocy Społecznej, m. Bisztynek Medyczna 8. Sklepy spo Ŝywczo-przemysłowe, m. Bisztynek Handel 9. Przychodnia, lecznica, m. Bisztynek Medyczna, weterynaryjna 10. SM Stopy, gm. Bisztynek komunalna 11. Integra, gm. Bisztynek Galwanizacja metali 12. TopKart, gm. Bisztynek Produkcja tektury, przetwórstwo drewna Odzysk odpadów drewna, trocin; produkcja 13. EKO POL II brykietów

Podmioty wytwarzaj ące odpady sektora gospodarczego, w tym odpady niebezpieczne, zobowi ązane s ą przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach do posiadania uregulowanego stanu formalno-prawnego w tym zakresie, czyli dysponowania aktualnymi decyzjami Starosty lub Wojewody, okre ślaj ącymi ich obowi ązki - jako wytwórców lub posiadaczy odpadów. Wszyscy wytwarzaj ący odpady maj ą obowi ązek prowadzenia jako ściowej i ilo ściowej ich ewidencji oraz składania w Urz ędzie Marszałkowskim corocznych sprawozda ń o ilo ści powstałych odpadów. Jak uprzednio wspomniano, w grupie odpadów komunalnych wyodr ębni ć mo Ŝna strumie ń odpadów niebezpiecznych , powstaj ących m.in. w gospodarstwach domowych, w trakcie prowadzenia działalno ści usługowo-handlowej, działalno ści zwi ązanej z produkcj ą roln ą, przetwórstwem spo Ŝywczym, ze świadczonymi usługami medycznymi i weterynaryjnymi i innymi działaniami gospodarczymi. Znaczna liczba źródeł powstawania tych odpadów ma charakter rozproszony, co stwarza trudno ści przy sporz ądzaniu bilansu poszczególnych strumieni odpadów.

Do strumienia odpadów komunalnych trafia wiele materiałów zwi ązanych z działalno ści ą bytow ą ludzi, które zaliczane s ą do odpadów niebezpiecznych. Zgodnie z obowiązuj ącym katalogiem odpadów nale Ŝą tu (grupa 20): • rozpuszczalniki; kwasy; alkalia, • odczynniki fotograficzne, • środki ochrony ro ślin, • lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj ące rt ęć , • urz ądzenia zawieraj ące freony, • oleje i tłuszcze inne ni Ŝ jadalne, • farby, tusze, kleje, lepiszcze i Ŝywice zawieraj ące substancje niebezpieczne, • detergenty zawieraj ące substancje niebezpieczne, • leki cytotoksyczne i cytostatyczne, • zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne, zawieraj ące niebezpieczne składniki, • drewno zawieraj ące niebezpieczne substancje.

Brak funkcjonuj ących systemów odr ębnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpadów domowych sprawia, Ŝe razem z pozostałymi zmieszanymi odpadami komunalnymi kierowane s ą do deponowania na składowiska odpadów komunalnych, stwarzaj ąc tym samym zagro Ŝenie dla środowiska.

Powstaj ące na terenie Gminy Bisztynek niewielkie ilo ści odpadów niebezpiecznych, głownie medycznych i weterynaryjnych, podlegaj ą regulacjom prawnym, wynikaj ącym z rozporz ądzenia ministra zdrowia z 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane oraz z rozporz ądzenia ministra zdrowia z 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych. Rodzaje i ilo ści odpadów sektora gospodarczego oraz odpadów niebezpiecznych, wytwarzanych w Gminie Bisztynek w skali roku zestawiono poni Ŝej (wg PPGO).

Grupa* Rodzaje odpadów Masa, Mg/rok 03 Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli 3,50 10 Odpady z procesów termicznych 96,00 13 Emulsje olejowe 0,34 16 Odpady nie uj ęte w innych grupach 0,07 18 Odpady medyczne i weterynaryjne 0,25 19 08 Odpady z oczyszczania ścieków (skratki, piasek, osady) 28,00 * - klasyfikacja odpadów wg grup i rodzajów zgodna z rozporz ądzeniem ministra środowiska z 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów. Dziennik Urz ędowy - 1289 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

2. Rodzaje i ilo ści odpadów poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania.

Procesy odzysku odpadów to wszelkie działania polegaj ące na wykorzystaniu odpadów w cało ści lub w cz ęś ci, jak te Ŝ prowadz ące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów, równie Ŝ energii i ich wykorzystania. Działania te zostały okre ślone w zał ączniku nr 5 do ustawy z 27kwietnia 2001 r. o odpadach symbolami R1 do R14.

Form ą odzysku odpadów jest recykling, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym i/lub innym. Recykling nie obejmuje jednak odzysku energii.

Potencjalne mo Ŝliwo ści odzysku s ą uzale Ŝnione od wielu czynników, zwłaszcza od:

• ilo ści i rodzaju odpadów, • mo Ŝliwo ści lokalizacyjnych dla obiektów zwi ązanych z zagospodarowaniem odpadów, • warunków ekonomicznych, • warunków zbytu na produkty powstałe w procesach odzysku, • akceptacji społecznej.

Tereny Gminy i Miasta Bisztynek obj ęte s ą systemem selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów odpadów. System tworz ą zbiorcze punkty w postaci zestawów odpowiednio oznakowanych pojemników do zbierania odpadów opakowaniowych papieru, szkła i tworzyw sztucznych. Zbiorcze punkty gromadzenia zlokalizowane s ą w wi ększych miejscowo ściach Gminy, w miejscach dogodnych dla mieszka ńców, donosz ących tam wysegregowane odpady. System selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów odpadów jest zintegrowany z Mi ędzygminnym Zakładem Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych S ĘKITY Sp. z o.o. z siedzib ą w Bisztynku-Kolonia, dysponuj ącym lini ą sortownicz ą i zarz ądzaj ącym składowiskiem odpadów komunalnych. W Zakładzie z dostarczanych zmieszanych odpadów komunalnych odzyskuje si ę u Ŝytkowe surowce wtórne. Ilo ści i rodzaje odzyskanych w Gminie surowców wtórnych w latach 2002-2003 zestawiono ni Ŝej:

Lp. Rodzaje odpadów 2002- wg PPGO, Mg 2003 - wg danych Gminy, Mg 1. Odpady tworzyw sztucznych 0,8 4,65 2. Odpady papieru i tektury 1,2 4,43 3. Odpady szkła 17,0 3,77 4. Odpady złomu i stali - 2,89 5. Baterie i akumulatory - 0,24 Razem 19,0 15,98

Unieszkodliwianie odpadów to poddawanie ich procesom przekształce ń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia do stanu, który nie stwarza zagro Ŝenia dla środowiska oraz zdrowia i Ŝycia ludzi. Post ępowanie polegaj ące na przekształceniach odpadów jest sposobem ostatecznym w sytuacji, gdy nie udało si ę lub nie było ekonomicznie uzasadnione podda ć je wcze śniejszym procesom odzysku. Procesy unieszkodliwiania okre śla zał ącznik nr 6 do ustawy o odpadach symbolami D1 do D 15.

Unieszkodliwianie odpadów mo Ŝe odbywa ć si ę tylko w miejscu wyznaczonym w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym w instalacjach lub urz ądzeniach, spełniaj ących okre ślone wymagania i zgodnie z zasadami ochrony środowiska.

Wybór technologii unieszkodliwiania, podobnie jak mo Ŝliwo ści odzysku odpadów uzale Ŝniony jest od:

• czynnika ekonomicznego i logistycznego, • dost ępno ści technologii, • akceptacji lokalnej społeczno ści dla wybranego rozwi ązania.

Odpady zbierane z terenu Gminy Bisztynek kierowane są do MZKPOK S ĘKITY w celu rozsortowania i odzysku uŜytecznych surowców wtórnych. Pozostało ści po tych procesach unieszkodliwianie s ą poprzez deponowanie na składowisku, nale Ŝą cym do Zakładu. Mi ędzygminny Zakład Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych przyj ął w 2003 r. ł ącznie 539,7 Mg zmieszanych odpadów, z których odzyskano 16 Mg (3%); jest to wysoki wska źnik jako Ŝe MZPOK uruchomiony został jesieni ą ub. roku. Zdolno ść przerobu Zakładu wynosi ok. 900 Mg/rok (4000 m 3/rok).

Odpady powinny by ć w pierwszej kolejno ści poddawane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscu ich powstawania; te, których nie mo Ŝna podda ć w/w procesom w miejscu wytworzenia - powinny by ć przekazywane do najbli Ŝej poło Ŝonych miejsc odzysku/unieszkodliwiania.

Wśród odpadów sektora gospodarczego, wytwarzanych na terenie Gminy - najcz ęś ciej s ą odzyskiwane i wykorzystywane:

• odpady organiczne z rolnictwa - jako pasze dla zwierz ąt, nawozy, • odpady z przetwórstwa drewna i produkcji mebli - w celach energetycznych, • odpady budowlane, poremontowe - dla potrzeb budowy czy niwelacji dróg, poboczy.

Dziennik Urz ędowy - 1290 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Odpady zwierz ęce przekazywane s ą do unieszkodliwiania w specjalistycznej firmie, podobnie jak odpady medyczne i odpady niebezpieczne.

Odpady azbestocementowe - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest (kod 17 06 01*) i materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest (kod 17 06 05*) nale Ŝą ce do odpadów niebezpiecznych nie posiadaj ą na gminnym składowisku wydzielonego i odpowiednio przygotowanego miejsca do ich unieszkodliwiania poprzez składowanie (WPGO przewiduje w latach 2004-2006 budow ę co najmniej 3 składowisk odpadów azbestowych oraz kwater i miejsc czasowego gromadzenia tych odpadów na składowiskach ju Ŝ istniej ących).

3. Systemy zbierania odpadów.

Zbieranie odpadów jest działaniem, maj ącym przygotowa ć odpady do transportu do miejsca ich odzysku lub unieszkodliwiania. Zbieranie polega w szczególno ści na umieszczaniu odpadów w pojemnikach, ich segregowaniu i magazynowaniu.

Gmina i Miasto Bisztynek obj ęte s ą zorganizowanym systemem odbioru komunalnych odpadów, którego podstaw ę prawn ą stanowi Uchwał ą Nr XXVI/177/97 Rady Miejskiej w Bisztynku, okre ślaj ąca zasady utrzymania czysto ści i porz ądku w Gminie. System polega na gromadzeniu zmieszanych odpadów komunalnych w pojemnikach o obj ęto ści 110l, 1100l , kontenerach KP-7 oraz workach, st ąd nazywany jest systemem „workowo-pojemnikowym”.

Pojemniki i kontenery ustawiane s ą w wi ększych miejscowo ściach Gminy, w dogodnych dla mieszka ńców miejscach, przy głównych drogach. Worki dostarczane s ą mieszka ńcom mniejszych miejscowo ści i wsi, oddalonych od głównych tras. Odpady zbierane w workach gromadzone s ą w punktach ich gromadzenia, usytuowanych najcz ęś ciej przy drogach.

Na terenie obj ętym systemem ustawionych jest obecnie:

• 16 szt. kontenerów KP-7 (6 w mie ście, 10 - w gminie), • 120 szt. pojemników 110 l (29 w mie ście, 91 - w gminie), • 282 szt. pojemników 1100 l (193 w mie ście, 89 - w gminie).

Cz ęść pojemników jest własno ści ą mieszka ńców, cz ęść natomiast jest dzier Ŝawiona przez firmy odbieraj ące odpady. Rocznie w systemie zu Ŝywanych jest ok. 3100 worków na odpady. Systemem zorganizowanego odbioru obj ętych jest 29 miejscowo ści Gminy Bisztynek (6920 osób ; PPGO). Odpady w mie ście odbierane s ą z cz ęstotliwo ści ą 1-2 x w tygodniu, natomiast z terenów wiejskich co 2 tygodnie. Zebrane odpady transportowane s ą do odzysku i unieszkodliwiania do MZKPOK S ĘKITY przez firmy, posiadaj ące aktualne zezwolenia na świadczenie tego rodzaju usług:

- Zakład Usług Komunalnych w Reszla, - Mi ędzygminny Zakład Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych, dysponuj ący transportem w postaci samochodów JELCZ SD-1 i STAR Farmer 480.

Powstaj ące w rejonie Gminy i Miasta Bisztynek odpady sektora gospodarczego, m.in. odpady zwierz ęce, medyczne, niebezpieczne odbierane s ą przez firmy, legitymuj ące si ę pozwoleniami na prowadzenie działalno ści, zwi ązanej z odbiorem, transportem i unieszkodliwianiem w/w odpadów. W tabeli poni Ŝej podano wykaz firm, prowadzonych tak ą działalno ść i funkcjonuj ących na podstawie decyzji wydanych przez Starost ę Powiatu Bartoszyckiego.

Tab.15. Firmy prowadz ące działalno ść w zakresie gospodarki odpadami (wg PPGO).

Lp. Nazwa firmy Adres Teren działania Zakres działania Rodzaj odpadów Zbieranie i transport Agencja Handlowa Import- Bartoszyce, Powiat Baterie, akumulatory, 1. odpadów Export A. Godlewski ul. Kajki 8 bartoszycki filtry olejowe; oleje niebezpiecznych Bartoszyce, Powiat Odpady z grup 2. „MARTEX” zbieranie ul. Nad Łyn ą 13 a bartoszycki 02;12;15;16;17;19;20 Skratki, zawarto ść Wodoci ągowo-Ciepłownicza Bartoszyce, Powiat piaskowników, 3. Zbieranie odpadów Sp. „COWIK” ul. Limanowskiego 1 bartoszycki ustabilizowane osady ściekowe „BARTVIS” Art. Bartoszyce, Powiat Akumulatory 4. zbieranie Motoryzacyjno-Przemysłowe ul. Kętrzy ńska 21 bartoszycki ołowiowe Stacja Benzynowa Bartoszyce, ul. Powiat 5. zbieranie Akumulatory ołowiowe Marian śuralski Warszawska 22 bartoszycki Zbiór Surowców Poch. Zwierz ęcego-Uslugi Odpady pochodzenia 6. Perkujki 5 gm. Bartoszyce Obszar Polski Zbieranie i transport Transportowe, zwierz ęcego (grupa 02) Ryszard Pr ęgowski Zakład Gospodarki Skratki, zawarto ść 7. Mieszkaniowej i Usług Sępopol ul. Le śna 5 Sępopol Zbieranie i transport piaskowników, osady Komunalnych ściekowe PPH Export-Import Marek Bisztynek, ul. Opakowania i odpady z 8. Obszar Polski Odzysk i transport Spiczko Kochanowskiego 7 tworzyw sztucznych 9. Zakład Mechaniki Pojazdowej Górowo Iławieckie, ul. Powiat zbieranie Akumulatory ołowiowe Dziennik Urz ędowy - 1291 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Jan Mordas Wyszy ńskiego 16 bartoszycki Przedsi ębiorstwo Usług Ostróda, Powiat Odpady z grup 10 Komunalnych sp. z o.o. zbieranie ul. 3.go Maja bartoszycki 13;15;16;17;20 Ostróda Przeds. Remontowo- Powiat Odpady z grupy 17 11 Stawiguda zbieranie Budowlane J. Bukowski bartoszycki (zawieraj ące azbest)

Wśród odpadów niebezpiecznych, powstaj ących w sektorze gospodarczym Gminy, znaczne ilo ści stanowi ą baterie i akumulatory ołowiowe (16 06 01*), baterie i akumulatory niklowo-kadmowe (16 06 02*) oraz odpady z rolnictwa - „zwierz ęta padłe i ubite z konieczno ści oraz odpadowa tkanka zwierz ęca, wykazuj ąca wła ściwo ści niebezpieczne” (02 01 80*). Sposób post ępowania z odpadami niebezpiecznymi w postaci akumulatorów okre ślony został przepisami ustawy z 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. Sprzedawca detaliczny akumulatora ołowiowego jest zobowi ązany przy jego sprzeda Ŝy do przyj ęcia akumulatora zu Ŝytego; w przypadku braku akumulatora do zwrotu sprzedawca pobiera opłat ę depozytow ą, której wysoko ść jest okre ślona w zał ączniku nr 2 do wspomnianej ustawy. Sposób magazynowania przez sprzedawc ę zuŜytych akumulatorów nie mo Ŝe narusza ć przepisów szczególnych/przepisów ustawy o odpadach/ o zasadach odzysku, unieszkodliwiania, zbierania i transportu odpadów niebezpiecznych. Podobny system zorganizowanego odbioru i transportu do unieszkodliwiania niebezpiecznych odpadów zwierzęcych (kod 02 01 80*) wynika z przepisów ustawy o odpadach. Lista firm, posiadaj ących zezwolenia na prowadzenie działalno ści w tym zakresie uj ęta jest w Tab. 15. Odr ębnym zagadnieniem jest selektywne gromadzenie odpadów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpadów domowych. Zorganizowanie takiego systemu, obejmuj ącego działania organizacyjne, informacyjne i wymagaj ącego nakładów finansowych (m.in. na zorganizowanie Gminnego Punktu Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych) uj ęto w pkcie VII.2. „Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć w okresie 2004-2007”.

4. Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

Gmina Bisztynek nale Ŝą do nielicznych w województwie samorz ądów, posiadaj ących przygotowany i wdra Ŝany kompleksowy system zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, obejmuj ący;

- zorganizowany odbiór odpadów od 90% mieszka ńców gminy, - stworzone dla mieszka ńców warunki do selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów odpadów opakowaniowych, - Mi ędzygminny Zakład Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych, z lini ą sortownicz ą i składowiskiem do deponowania pozostało ści po sortowanych odpadach.

Mi ędzygminny Zakład Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych zlokalizowany w Kolonii Bisztynek, ok. 2 km od Bisztynka, stanowi własno ść Gminy Bisztynek i jest zarz ądzany przez gminn ą spółk ę o tej samej nazwie (MZKPOK Sp. z o.o.).

Zakład wyposa Ŝony jest w lini ę sortownicz ą o zdolno ści przerobu do 900 Mg/rok oraz dysponuje składowiskiem o powierzchni niecki u Ŝytkowej 0,5 ha i powierzchni całkowitej 1,7 ha (powierzchnia składowiska - 11,4 ha). Dostarczane do Zakładu odpady s ą wa Ŝone, rejestrowane i kierowane na linie sortownicz ą.

Ci ąg technologiczny sortowni tworz ą nast ępuj ące urz ądzenia:

• przeno śnik odpadów w postaci transportera wznosz ącego • sito obrotowe o oczkach Ø 80 mm • kabina sortownicza z przeno śnikiem • kontenery do gromadzenia frakcji positowej oraz wysortowanych surowców wtórnych.

W rejonie Bisztynka spółka EKO POL II planuje uruchomić zakład przetwarzaj ący odpady tworzyw sztucznych polipropylenowych (PP) i polietylenowych (PE). Stopione odpady tworzyw przetwarzane b ędą w procesie depolimeryzacji na płynn ą mieszanin ę w ęglowodorów, które s ą wykorzystywane w przemy śle chemii organicznej. Zakłada si ę, Ŝe miesi ęcznie będzie mo Ŝna przerobi ć ok. 240 Mg wyselekcjonowanych odpadów tworzyw sztucznych, produkuj ąc ok. 180 Mg płynnych węglowodorów. Powstanie takiego zakładu mo Ŝe – obok stymulowania selektywnego gromadzenia odpadów tworzyw sztucznych - przyczyni ć si ę do zmniejszenia masy tych odpadów, kierowanych do deponowania na składowisku.

Pozostało ści po odpadach przerobionych w Zakładzie kierowane s ą na Składowisko Odpadów Komunalnych w S ękitach, które funkcjonuje od 1999 r. (przewidywany okres eksploatacji- do 2017 r.). Obiekt uformowany został w sposób sztuczny w gruncie rodzimym, z wyniesionym obwałowaniem. Obecnie składowisko dysponuje nieck ą robocz ą o pow. 0,5 ha z podwójnym uszczelnieniem podło Ŝa (bentomat ą i foli ą PEHD 2 mm) i drena Ŝem zbieraj ącym odcieki. Powierzchnia zagospodarowana składowiska wynosi 1,7 ha, natomiast całkowita 11,4 ha. Składowisko jest przygotowane do prowadzenia monitoringu wód podziemnych (3 piezometry). Składowisko wyposa Ŝone jest w ramp ę rozładunkow ą, spychacze, kompaktor oraz niezb ędne zaplecze socjalne. W obr ębie składowiska znajduj ą si ę wydzielone kwatery do kompostowania odpadów organicznych i odpadów zielonych; boksy do magazynowania odzyskanych surowców wtórnych; prasa do zgniatania/pakowania odpadów oraz specjalny zbiornik (deponer) do czasowego gromadzenia odpadów niebezpiecznych. Na wyje ździe ze składowiska znajduje si ę brodzik dezynfekcyjny. Składowisko nie posiada wydzielonego i przygotowanego miejsca do czasowego gromadzenia odpadów materiałów izolacyjnych i konstrukcyjnych zawieraj ących azbest. Dziennik Urz ędowy - 1292 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Tab.16.Podstawowe dane o składowisku MZKPOK S ĘKITY (WPGO, dane Gminy).

Ilo ść Wła ściciel Lokalizacja Zarz ądca Teren Powierzchnia, ha Przewidywany składowanych obiektu obiektu obiektu obsługiwany exploat/docelowa czas exploat. odpadów/rok Gm. i M. 540 Mg Gm. Sękity k/ MZKPOK Bisztynek, 2026 0,5 ( 1,7) – 11,4 (1.szy rok Bisztynek Bisztynka Sp. z o.o. Gm. Kiwity, (WPGO) działania) Gm. Jeziorany

Tab.17.Informacje o stanie formalno-prawnym składowiska (wg materiałów Gminy).

Pozwolenie na Przegl ąd Instrukcja Sprz ęt Składowisko Uszczelnienie Piezometry Ogrodzenie Ziele ń Waga uŜytkowanie ekologiczny eksploatacji techniczny Sękity + + + + + + + - + Gm. Bisztynek

Z ustale ń Przegl ądu Ekologicznego wynika, i Ŝ:

• wdra Ŝanie w Gminie kompleksowego systemu zorganizowanego zbierania i selekcjonowania, tj. wydzielania ze strumienia odpadów zmieszanych surowców wtórnych przyczyni si ę do wydłu Ŝenia okresu eksploatacji składowiska oraz do poprawy stanu środowiska; • podwójne uszczelnienie niecki składowiska, system zbierania wód odciekowych oraz stały monitoring wód gruntowych jest dostatecznym zabezpieczeniem przed zanieczyszczaniem wód powierzchniowych i podziemnych; • funkcjonowanie składowiska nale Ŝy dostosowa ć do spełniania aktualnych wymaga ń przepisów ochrony środowiska, tj. ustali ć nale Ŝy repery geodezyjne, wykona ć odgazowanie składowiska (np. w postaci studzienek odgazowuj ących - tzw. ”bierne odgazowanie”).

W oparciu o ustalenia Przegl ądu Ekologicznego Starosta Powiatu Bartoszyckiego zobowi ązał zarz ądzaj ącego składowiskiem do wykonania w terminie do 31 grudnia 2005 r. odgazowania składowiska oraz reperów geodezyjnych jako prac niezb ędnych do jego modernizacji. Decyzja wydana na podstawie art. 33 ust. 2 pkt 1 ustawy „wprowadzaj ącej” (tzw. „małe dostosowanie”) okre śla wykonanie urz ądze ń budowlanych, nie wymagaj ących pozwolenia na budow ę, poniewa Ŝ urz ądzenia takie jak np. podczyszczalnia ścieków, waga, system odgazowania - jako urz ądzenia zwi ązane z obiektem budowlanym nie wymagaj ą pozwolenia a jedynie zgłoszenia (art. 3 pkt 9 i art. 30 Prawa budowlanego). Z uwagi na wielko ść niecki składowiska odgazowanie mo Ŝna wykona ć w systemie studzienek odgazowuj ących (bierne odgazowanie). Zbierane wody odciekowe powinny by ć zbierane i lokalnie podczyszczane, np. w małej oczyszczalni ro ślinnej/w stawach. Takie rozwi ązanie uwzgl ędnia fakt cyklicznego powstawania odcieków oraz naturalnego zjawiska parowania. Podczyszczone wody mog ą by ć okresowo wykorzystywane np. przez deszczowanie w kompostowni. Składowisko w Bisztynku, nale Ŝą ce do małych obiektów, z uwagi na dzienne dostawy mniejsze ni Ŝ 10 Mg, nie b ędzie zobowi ązane do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, st ąd wykonanie decyzji Starosty w ustalonym terminie sprawi, i Ŝ obiekt od 2006 r. spełnia ć b ędzie techniczno-organizacyjne wymagania gwarantuj ące jego zgodne z prawem, st ąd bezpieczne dla środowiska dalsze funkcjonowanie. Obok działaj ących na terenie Gminy instalacji zwi ązanych z gospodark ą odpadami wskaza ć nale Ŝy tak Ŝe obiekty ju Ŝ zamkni ęte i zrekultywowane oraz nieczynne - do takich naleŜy stare składowisko w Kokoszewie (pow.0,2 ha; 24 tys. m 3 zdeponowanych odpadów), nieczynne i zrekultywowane w 2003 r. oraz mogilnik w Wozławkach w postaci 7 zbiorników z chemikaliami (ok. 4,3 Mg). Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami, gdzie jednym z priorytetów jest likwidacja starych mogilników - działania te zaplanowano do realizacji w latach 2004 -2005.

5. Podsumowanie i wnioski.

W trakcie prac nad Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Bisztynek oszacowano stosuj ąc wska źniki nagromadzenia odpadów uwzgl ędnione w KPGO i WPGO, i Ŝ w skali roku na terenie obj ętym planowaniem powstaje 1 677 Mg odpadów komunalnych. Odpady zbierane s ą w zorganizowanym systemie, obejmuj ącym swym zasi ęgiem ponad 90% mieszka ńców. Zbierane odpady kierowane s ą do odzysku i unieszkodliwiania w Mi ędzygminnym Zakładzie Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych S ĘKITY. Obiekt posiada uregulowany stan formalno-prawny; dla spełnienia obowi ązuj ących wymaga ń z zakresu ochrony środowiska niezb ędna jest jego modernizacja, tj. wykonanie instalacji odgazowuj ącej oraz ustanowienie reperów geodezyjnych. Na omawianym terenie wprowadzana jest równie Ŝ selektywna zbiórka wybranych rodzajów odpadów, sukcesywnie wdra Ŝana w kolejnych miejscowo ściach Gminy. Odzysk surowców wtórnych w postaci odpadów opakowaniowych szkła, tworzyw sztucznych oraz papieru i makulatury wyniósł w 2003 r. ok. 16 Mg wobec 540 Mg odpadów dostarczonych w tym okresie do MZKPOK S ĘKITY Sp. z o.o. Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym zbierane s ą selektywnie i kierowane do odzysku odpowiednio do sposobów dalszego z nimi post ępowania, okre ślonych ustaw ą z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Odbiór i transport odpadów niebezpiecznych do unieszkodliwiania wykonywany jest przez firmy, posiadaj ące stosowne zezwolenia na prowadzenie tego rodzaju działalno ści.

Reasumuj ąc - z oceny aktualnego stanu gospodarki odpadami w Gm. i M. Bisztynek wynika, i Ŝ: • stan obsługi mieszka ńców w zakresie zbierania i unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych mo Ŝna uzna ć za zadowalaj ący, poniewa Ŝ zorganizowanym systemem obj ętych jest ponad 90% mieszka ńców gminy, Dziennik Urz ędowy - 1293 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• na terenie Gminie wdra Ŝany jest sukcesywnie system selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów u Ŝytkowych odpadów, • na terenie Gminy brak jest systemu selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpadów komunalnych oraz odpadów wielkogabarytowych i budowlanych, • w Gminie działa instalacja do unieszkodliwiania zebranych odpadów komunalnych, posiadaj ąca uregulowany stan formalno-prawny, wymagaj ąca jednak - w celu spełnienia wymaga ń ochrony środowiska - wykonania odgazowania składowiska, • instalacja do unieszkodliwiania odpadów komunalnych posiada warunki organizacyjno-techniczne oraz mo Ŝliwo ści przerobu i odzysku odpadów, dostarczanych równie Ŝ z s ąsiednich gmin; instalacja mo Ŝe by ć baz ą do utworzenia Regionu Gospodarki Odpadami dla zainteresowanych gmin powiatu bartoszyckiego, lidzbarskiego czy te Ŝ olszty ńskiego.

IV. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami.

Całkowita masa odpadów wytwarzanych w Gminie zale Ŝna jest od liczby jej mieszka ńców oraz od zmian wska źników nagromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów. Prognoza ludno ści w Gminie oraz prognoza zmian wspomnianych wska źników to dane wyj ściowe do sporz ądzenia prognozy ilo ści odpadów komunalnych, wytwarzanych na obszarze Gminy i w okresie obj ętym planowaniem, czyli dla potrzeb 4.letniego Planu Gospodarki Odpadami z uwzgl ędnieniem lat 2008-2011. W niniejszym opracowaniu przyj ęto prognoz ę ludno ści wg danych statystycznych GUS oraz wska źniki nagromadzenia odpadów, okre ślone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. Poni Ŝej w tabelach zestawiono prognozowane liczby mieszka ńców Gm. i M. Bisztynek w latach obj ętych planowaniem oraz wska źniki nagromadzenia poszczególnych strumieni odpadów (wg KPGO).

Tab.18. Prognoza liczby mieszka ńców.

Rok Liczba mieszka ńców 2004 7 498 2005 7 470 2006 7 438 2007 7 403 2008 7 365 2009 7 324 2010 7 280 2011 7 233

Zmieniaj ąca si ę liczba mieszka ńców Gminy b ędzie miała wpływ na ilo ść odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych. Z prognozy danych statystycznych wynika, i Ŝ poza M. Bartoszyce liczba mieszka ńców pozostałych miejscowo ści powiatu, w tym Gminy Bisztynek b ędzie malała, jednak z uwagi na zmienno ść wska źników nagromadzenia (niektóre rosn ą, niektóre malej ą) prognozowane do wytworzenia ilo ści odpadów maja tendencj ę zwy Ŝkow ą.

Maj ąc na wzgl ędzie podział odpadów komunalnych z uwagi na miejsce ich powstawania, konieczno ść wyró Ŝnienia odpadów opakowaniowych oraz bli Ŝsz ą charakterystyk ę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji - dla potrzeb sporz ądzenia niniejszego Planu oraz prognozy wytwarzania wybranych rodzajów odpadów w okresie do 2011 r. przyj ęto, analogicznie jak w Krajowym i Wojewódzkim PGO podział, polegaj ący na wyodr ębnieniu z ogólnej masy 18-20 strumieni odpadów.

Dla wyodr ębnionych strumieni odpadów w Krajowym Planie ustalono wska źniki ich jako ściowej charakterystyki, uwzgl ędniaj ąc ró Ŝnice pomi ędzy odpadami wytwarzanymi na terenach miejskiej i wiejskiej zabudowy.

Tab.19.Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych dla terenów wiejskich, wg KPGP.

Lp. Strumie ń odpadów komunalnych x Teren wiejski, kg 1. Domowe odpady organiczne, w tym: 18,8 1.1.odpady organiczne ro ślinne 1,1 1.2.odpady organiczne zwierz ęce 2,2 1.3.odpady organiczne inne 2. Odpady zielone 4,1 3. Odpady papieru nieopakowaniowego 10,6 4. Odpady papieru opakowaniowego 15,4 5. Odp. opakowa ń wielomateriałowych 1,7 6. Odp.tworzyw szt. nieopakowaniowych 21,0 7. Odp.tworzyw szt. opakowaniowych 6,7 8. Odpady tekstylne 4,6 9. Odpady szkła nieopakowaniowego 1,0 10. Odpady szkła opakowaniowego 18,9 11. Odpady metali 4,6 12. Odpady z blachy stalowej 1,6 13. Odpady z aluminium 0,5 Dziennik Urz ędowy - 1294 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

14. Odpady mineralne 13,2 15. Drobna frakcja popiołowa 40,2 16. Odpady wielkogabarytowe 15,0 17. Odpady budowlane 40,0 18. Odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze strumienia odpadów domowych 2,0 Razem 223,6 x- w tabeli wyodr ębniono 18 strumieni odpadów; zale Ŝnie od potrzeb mo Ŝna wyodr ębni ć 20 strumieni, dziel ąc domowe odpady organiczne na: organiczne domowe; organiczne ro ślinne; organiczne inne.

W stosunku do niektórych rodzajów odpadów znajduj ących si ę w strumieniu odpadów komunalnych, w Krajowym Planie GO zostały okre ślone procentowe poziomy odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów poza składowiskiem. S ą to: • odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, • odpady opakowaniowe, • odpady wielkogabarytowe, • odpady budowlane, • odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów komunalnych.

Podział odpadów komunalnych na zró Ŝnicowane strumienie jest istotny z uwagi na potrzeb ę bli Ŝszego scharakteryzowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji (odpadów biodegradowalnych), których konieczno ść odzysku i recyklingu, stosownie do poziomów ustalonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami jest podstawowym przedsi ęwzi ęciem we współczesnej gospodarce odpadami.

Odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji to: • domowe odpady organiczne, • odpady zielone, • odpady opakowaniowe papieru, • odpady papieru nieopakowaniowego.

W opracowaniu zało Ŝono poziomy odzysku odpadów biodegradowalnych zgodnie z KPGO, który opiera si ę w tym zakresie na zapisach Dyrektywy Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów.

Tab.20. Zakładane w % ilo ści odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania (w stosunku do 1995 r.), wg KPGO. Rok % masy odpadów ulegaj ących biodegradacji, kierowanych do składowania 2010 75 2013 50 2020 35

W Dyrektywie Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów zostały okre ślone poziomy, do których nale Ŝy sukcesywnie redukowa ć odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji kierowane na składowiska, tj.: • w roku 2010 do 75% tych odpadów, wytworzonych w 1995 r., • w roku 2015 do 50% tych odpadów, wytworzonych w 1995 r., • w roku 2020 do 35% tych odpadów, wytworzonych w 1995 r.

Dyrektywa Rady 199/31/EC dopu ściła przesuni ęcie uzyskania w/w poziomów o 4 lata w przypadku pa ństw członkowskich UE, w których w 1995 roku składowano ponad 80% wytwarzanych wtedy odpadów komunalnych. Poniewa Ŝ taka sytuacja miała miejsce równie Ŝ w Polsce - ustalone w KPGO poziomy odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przewidziane s ą do osi ągni ęcia w terminach podanych wy Ŝej; w Dyrektywie s ą to odpowiednio lata 2006, 2009 i 2016.

Celem ograniczania i eliminowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji ze strumienia odpadów kierowanych na składowisko jest zapobieganie i /lub zmniejszanie mo Ŝliwych ujemnych wpływów takiego obiektu na środowisko w postaci emisji metanu do powietrza oraz zanieczyszcze ń chemicznych do wód i gleby.

W Krajowym Planie GO okre ślono poziomy odzysku i unieszkodliwiania dla wybranych rodzajów odpadów wskazuj ąc jednocze śnie przedział czasu, w którym nale Ŝy je osi ągn ąć .

Tab.21. Poziomy odzysku i unieszkodliwiania w % wybranych rodzajów odpadów (wg KPGO). Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010 1. Odpady zielone 35 50 2. Odpady papieru opakowaniowe 45 55 3. Odpady szkła opakowaniowe 35 60 4. Odpady tworzyw sztucznych opak. 22 30 5. Odpady wielkogabarytowe 20 50 6. Odpady budowlane 15 40 7. Odpady niebezpieczne/z odpadów domowych 15 50

Dziennik Urz ędowy - 1295 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Z uwagi na szybki przyrost masy odpadów opakowaniowych, konieczno ść recyklingu tego rodzaju odpadów w ustalonych ilo ściach i terminach została uregulowana rozporz ądzeniem ministra środowiska z 29 maja 2003 w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych (do 31 grudnia 2007). Rozporz ądzenie wydane na podstawie ustawy z 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami ….(Dz. U. 03.104.982), adresowane do producentów, dystrybutorów i handlowców szczegółowo okre śla procentowe poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych, a wi ęc ponownego skierowania do przetwarzania tych odpadów w okresie 2004-2007:

2004 2005 2006 2007 Lp. Rodzaj opakowania % poziom recyklingu

1. - z papieru i tektury 39 42 45 48 - z tworzyw 2. sztucznych 14 18 22 25 - ze szkła - 3. gospodarczego 22 29 35 40

4. - z aluminium 25 30 35 40

Dla potrzeb niniejszego Planu oraz w celu okre ślenia niezb ędnych systemów odzysku i unieszkodliwiania wybranych rodzajów odpadów, stosownie do ustalonych poziomów, poni Ŝej w tabelach podano prognozy ilo ści odpadów wytwarzanych i wskazanych do odzysku z terenu Gminy do 2011 r. Prognozy sporz ądzono dla poszczególnych strumieni odpadów (SO) oznaczonych nast ępuj ąco: 1) odpady organiczne ro ślinne, 2) odpady organiczne zwierz ęce, 3) odpady organiczne inne; odpady 1-3 to domowe odpady organiczne, 4) odpady zielone, 5) odpady papieru nieopakowaniowego; ł ącznie odpady 1-5 to odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, 6) odpady papieru opakowaniowego, 7) odpady opakowa ń wielomateriałowych, 8) odpady tworzyw sztucznych nieopakowaniowych, 9) odpady tworzyw sztucznych opakowaniowych, 10) odpady tekstylne, 11) odpady szkła nieopakowaniowego, 12) odpady szkła opakowaniowego, 13) odpady metali, 14) odpady z blachy stalowej, 15) odpady z aluminium, 16) odpady mineralne, 17) drobna frakcja popiołowa, 18) odpady wielkogabarytowe, 19) odpady budowlane, 20) odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów domowych.

W prognozie uwzgl ędniono wska źniki nagromadzenia (kg/Ma, rok) dla okre ślonych rodzajów odpadów, z przewidywan ą ich zmienno ści ą, zale Ŝnie od postaw „odpadogennych” lub proekologicznych w latach pó źniejszych. Zmieniaj ące si ę na przestrzeni lat wska źniki nagromadzenia odpadów w kg/Ma, rok uj ęto w kolumnach oznaczonych „a”, natomiast prognozowane ilo ści wytworzonych w Gminie odpadów komunalnych w Mg, zestawiono w kolumnach oznaczonych „b”. Oznaczenie „SO” odnosi si ę do liczby strumieni odpadów.

Tab. 22. Prognoza wytwarzania odpadów komunalnych w Gminie Bisztynek w latach 2004-2011.

2003 2004 7498 2005 7470 2006 7438 2007 7403 2008 7365 2009 7324 2010 7280 2011 7233

SO a a b a b a b a b a b a b a b a b

1. 18,8 19,0 142,4 19,2 143,3 19,2 142,6 19,2 142,0 19,2 141,2 19,2 140,5 19,2 139,6 19,2 138,7

2. 1,1 1,1 8,2 1,1 8,2 1,1 8,1 1,1 8,0 1,1 7,9 1,1 7,7 1,0 7,6 1,0 7,5

3. 2,2 2,2 16,8 2,3 17,1 2,3 17,4 2,4 17,6 2,4 17,9 2,5 18,1 2,5 18,4 2,6 18,5

4. 4,1 4,2 31,4 4,3 31,9 4,4 32,4 4,4 32,9 4,5 33,3 4,6 33,8 4,7 34,3 4,8 34,4

5. 10,6 10,8 81,1 11,0 82,4 11,1 82,8 11,2 83,3 11,4 83,7 11,5 84,1 11,6 84,4 11,6 83,8

6. 15,4 15,7 117,8 16,0 119,7 16,2 120,4 16,3 121,0 16,5 121,6 16,7 122,1 16,8 122,6 16,8 121,8

7. 1,7 1,7 13,0 1,8 13,2 1,8 13,3 1,8 13,4 1,8 13,4 1,8 13,5 1,9 13,5 1,9 13,4

8. 21,0 21,2 159,0 21,4 160,0 21,4 159,3 21,4 158,6 21,4 157,8 21,4 156,9 21,4 156,0 21,0 151,8

9. 6,7 6,8 50,7 6,8 51,1 6,8 50,8 6,8 50,6 6,8 50,3 6,8 50,1 6,8 49,8 6,7 48,4

10. 4,6 4,7 35,2 4,8 35,8 4,8 36,0 4,9 36,1 4,9 36,3 5,0 36,5 5,0 36,6 5,1 36,7 Dziennik Urz ędowy - 1296 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

11. 1,0 1,0 7,6 1,0 7,8 1,1 7,9 1,1 8,0 1,1 8,1 1,1 8,2 1,1 8,4 1,2 8,4

12. 18,8 19,2 143,8 19,6 146,1 20,0 148,4 20,3 150,6 20,8 152,9 21,2 155,1 21,6 157,2 21,8 157,8

13. 4,5 4,5 34,1 4,6 34,3 4,6 34,1 4,6 34,0 4,6 33,8 4,6 33,6 4,6 33,4 4,6 33,2

14. 1,6 1,6 12,1 1,6 12,2 1,6 12,1 1,6 12,1 1,6 12,0 1,6 12,0 1,6 11,9 1,6 11,8

15. 0,4 0,4 3,0 0,4 3,0 0,4 3,0 0,4 3,0 0,4 3,0 0,4 3,0 0,4 3,0 0,4 3,0

16. 13,2 13,2 99,0 13,2 98,6 13,3 99,2 13,5 99,7 13,6 100,2 13,7 100,6 13,9 101,0 14,0 101,3

17. 40,2 39,4 295,4 38,6 288,4 37,4 278,6 36,3 268,9 35,2 259,5 34,2 250,3 33,2 241,4 32,2 232,6

18. 15,0 15,9 119,1 16,8 125,7 16,8 125,2 16,8 124,6 16,8 123,9 16,8 123,3 16,8 122,5 16,8 121,7

19. 40,0 43,4 325,3 47,0 351,4 49,8 370,6 52,8 390,7 55,9 411,7 59,2 433,7 62,7 456,6 66,8 483,5

20. 2,0 2,0 15,0 2,0 14,9 2,0 14,9 2,0 14,8 2,0 14,7 2,0 14,6 2,0 14,6 2,0 14,5

 1710,0 1745,0 1757,1 1769,9 1783,4 1797,6 1812,6 1823,0

Poni Ŝej w tabelach przedstawiono ilo ści wybranych rodzajów odpadów, prognozowanych do wytworzenia i odzysku w Gm. i M. Bisztynek, stosownie do procentowych poziomów ustalonych dla tych odpadów w Krajowym Planie.

Tab.23.Prognoza ilo ści wytworzonych odpadów w Mg, dla których w KPGO ustalono poziomu odzysku i unieszkodliwiania.

Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010

283,3 284,3 Odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, w tym:

1.1.odpady organiczne domowe : 168,1 165,6 1.1.1.odpady organiczne ro ślinne 142,6 139,6 1. 1.1.2. odpady organiczne zwierz ęce 8,1 7,6 1.1.3. odpady organiczne inne 17,4 18,4 1.2. odpady zielone 32,4 34,3 1.3. odp. papieru nieopakowaniowego 82,8 84,4 2. Odpady papieru opakowaniowego 120,4 122,6 3. Odpady szkła opakowaniowego 148,4 157,2 4. Odpady tworzyw opakowaniowych 50,8 49,8 5. Odpady wielkogabarytowe 125,2 122,5 6. Odpady budowlane 370,6 456,6 Odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów 7. 14,9 14,6 komunalnych

Tab.24. Prognoza ilo ści odzysku wybranych rodzajów odpadów w Mg stosownie do ustalonych w KPGO poziomów. 2006 2010 Lp. Strumie ń odpadów Ilo ści wytworzone Planowany odzysk Ilo ści wytworzone Planowany odzysk 1. Odpady zielone 32,4 11,3 34,3 17,2 2. Odpady papieru opakowaniowego 120,4 54,2 122,6 67,4 3. Odpady szkła opakowaniowego 148,4 51,9 157,2 94,3 4. Odpady tworzyw opakowaniowych 50,8 11,2 49,8 14,9 5. Odpady wielkogabarytowe 125,2 25,0 122,5 61,2 6. Odpady budowlane 370,6 55,6 456,6 182,6 Odpady niebezpieczne, z odp. 7. 14,9 2,2 14,6 7,3 komunalnych

Przedstawione wy Ŝej prognozy, przewiduj ące ilo ści wytworzonych i odzyskanych odpadów w 2006 r. i w 2010 stosownie do poziomów ustalonych w KPGO/WPGO uwzgl ędniaj ą, obok zmian demograficznych zmienno ść wska źników nagromadzenia odpadów, zale Ŝną od postaw zarówno „odpadogennych” jak i proekologicznych zachowa ń mieszka ńców w nadchodz ących latach.

V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu gospodarki odpadami.

1. Zapobieganie powstawaniu odpadów - minimalizacja ilo ści wytwarzanych odpadów.

Post ępowanie w celu zapobiegania i minimalizowania ilo ści powstaj ących odpadów jest priorytetowym przedsi ęwzi ęciem we współczesnej gospodarce odpadami i dotyczy wszystkich uczestnicz ących w wytwarzaniu i dystrybucji produktów, konsumentów, w tym władz lokalnych. W wielu procesach przetwórczych mo Ŝliwe jest zastosowanie technologii, eliminuj ących powstawanie odpadów. Wdra Ŝanie takich technologii jest jednak uwarunkowane efektywno ści ą ekonomiczn ą, wynikaj ącą z pełnego wykorzystania uŜytych w procesie produkcji materiałów. W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami wskazano przedsi ęwzi ęcia maj ące na celu zmniejszanie ilo ści odpadów powstaj ących w procesach produkcyjnych, np.: Dziennik Urz ędowy - 1297 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• zwi ązane z optymalizacj ą gospodarki magazynowej i popraw ą praktyk operacyjnych, • modyfikacje maszyn i urz ądze ń, • recykling i ponowne u Ŝycie (m.in. wykorzystanie odpadu jako surowca w produkcji; odzysk surowców wtórnych lub składników u Ŝytecznych; giełdy surowców).

Jedn ą z metod minimalizacji ilo ści odpadów jest wprowadzanie w zakładach zasad tzw. Czystszej Produkcji, których stosowanie zmierza do ograniczania zanieczyszcze ń, w tym odpadów „u źródła”. Innym przykładem mo Ŝe by ć wprowadzanie przez podmioty gospodarcze systemu zarz ądzania jako ści ą według norm ISO 14 000.

Działania zapobiegawcze to tak Ŝe wszelkie przedsi ęwzi ęcia informacyjne i edukacyjne, podejmowane przez lokalne władze, adresowane do mieszka ńców/konsumentów i zmierzaj ące do kształtowania okre ślonych zachowa ń, polegaj ących na: • kupowaniu produktów w niezb ędnych opakowaniach, • nabywaniu produktów wykonanych z materiałów z recyklingu, • ograniczania zakupów wyrobów jednorazowego u Ŝytku, • popularyzacji nabywania artykułów o wysokiej jako ści.

Działania edukacyjne , o podstawowym znaczeniu dla kwestii minimalizacji wytwarzanych odpadów musz ą by ć kierowane do całego społecze ństwa. Zagadnienia ochrony środowiska przed odpadami powinny by ć uwzgl ędniane w programach zaj ęć przedszkolnych, w programach nauczania w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Edukacja ekologiczna w szkołach winna by ć wspierana przez lokalne media cyklicznymi tematycznymi audycjami i materiałami o współczesnej gospodarce odpadami, o dobrych i złych przykładach post ępowania z odpadami w najbli Ŝszym otoczeniu, a nie sporadycznie, np. z okazji Dnia Ziemi czy kampanii Sprz ątania Świata. Przykłady dobrych praktyk, prawidłowych rozwi ąza ń organizacyjnych oraz uzyskiwanych efektów w tej dziedzinie w ró Ŝnych miejscowo ściach Gminy powinny by ć szeroko prezentowane i popularyzowane, wła śnie w lokalnych mediach, podczas lokalnych uroczysto ści czy innych tematycznych spotka ń. Wysoka świadomo ść społecze ństwa jest jednym z wa Ŝniejszych warunków realizacji Planu Gospodarki Odpadami, st ąd działania zmierzaj ące do zmiany obecnych postaw mieszka ńców w sferze konsumpcji nale Ŝy adresowa ć do całej społeczno ści Gminy.

Działania informacyjne i edukacyjne nale Ŝy wspiera ć przedsi ęwzi ęciami organizacyjnymi we wszystkich środowiskach i tworzy ć warunki m.in. do: • selektywnego gromadzenia odpadów papieru w urzędach, szkołach, palcówkach handlowych, usługowych, • zbierania i recyklingu tonerów, • selektywnego gromadzenia odpadów budowlanych i mas ziemnych (pochodz ących z budów) do ponownego wykorzystania, • kompostowania odpadów zielonych, np. w obr ębie ogródków działkowych, w obr ębie rozproszonej zabudowy mieszkaniowej, zwłaszcza na terenach wiejskich.

Przedstawionym działaniom powinno towarzyszy ć tworzenie lokalnego prawa miejscowego, czyli przepisów o utrzymaniu czysto ści i porz ądku na terenie gminy, zobowi ązuj ących mieszka ńców, u Ŝytkowników nieruchomo ści i innych do: • gromadzenia ustalonych rodzajów odpadów w okre ślonych typach pojemników, • powszechnego korzystania z usług firm odbieraj ących odpady komunalne, • przydomowego kompostowanie odpadów zielonych, zwłaszcza w rejonie niskiej/ rozproszonej zabudowy. • Władze lokalne w ramach przepisów prawa miejscowego mog ą korzysta ć z instrumentów finansowych okre ślaj ąc zró Ŝnicowane opłaty za odbiór odpadów zmieszanych i selektywnie zgromadzonych.

2.Ograniczanie ilo ści i negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko.

Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach, uwzgl ędniaj ącej postanowienia tzw. „ramowej” Dyrektywy Rady 75/442/EEC w sprawie odpadów - gospodarowanie odpadami musi odbywa ć si ę w sposób bezpieczny dla środowiska i zdrowia ludzi.

Dla potrzeb takiego post ępowania sporz ądza si ę plany gospodarki odpadami, okre ślaj ące niezb ędn ą infrastruktur ę, umo Ŝliwiaj ącą bezpieczne zbieranie, sortowanie, transport, recykling, odzyskiwanie materiałów (tak Ŝe energii) z odpadów oraz ich unieszkodliwianie.

Poniewa Ŝ składowanie jest jednym z elementów kompleksowego systemu gospodarki odpadami, musi by ć prowadzone w ustalonych warunkach technicznych i eksploatacyjnych i dotyczy ć deponowania tych odpadów, których nie mo Ŝna było unieszkodliwi ć przed składowaniem ze wzgl ędów technologicznych czy ekonomicznych.

W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami okre ślono działania zwi ązane z tworzeniem warunków dla odzysku i recyklingu oraz unieszkodliwiania okre ślonych rodzajów odpadów, których dalsze składowanie stwarza ć mo Ŝe zagro Ŝenie dla środowiska oraz zdrowia ludzi i środowiska. Takie działania ustala si ę równie Ŝ w planach gospodarki odpadami ni Ŝszych szczebli, stosownie do obszaru obj ętego planowaniem.

Do odpadów wskazanych w Krajowym i Wojewódzki PGO do odzysku i unieszkodliwiania nale Ŝą : • odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, • odpady opakowaniowe, Dziennik Urz ędowy - 1298 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• odpady wielkogabarytowe, • odpady budowlane, • odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze strumienia odpadów komunalnych.

Stworzenie, wdro Ŝenie i eksploatacja systemów selektywnego gromadzenia surowców wtórnych i odpadów niebezpiecznych, w tym pochodz ących z odpadów domowych oraz odzysk odpadów budowlanych i wielkogabarytowych to zadania gminy, uj ęte w gminnym planie gospodarki odpadami.

Zorganizowanie kompleksowego systemu selektywnego gromadzenia okre ślonych rodzajów odpadów, ze szczególnym uwzgl ędnieniem odpadów niebezpiecznych, jest niezb ędnym przedsi ęwzi ęciem, słu Ŝą cym ograniczeniu strumienia odpadów kierowanych do deponowania w sposób bezpieczny dla środowiska i ludzi.

System zbierania odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w Gminie w sektorze odpadów komunalnych zorganizowa ć mo Ŝna poprzez: • zbieranie w punktach zbiorczych, do których odpady s ą donoszone przez mieszka ńców (Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych /GPZON); zorganizowanie takiego punktu wynika ć powinno z analizy lokalnych warunków, uwzgl ędniaj ących wielko ść miejscowo ści; wydaje si ę uzasadnionym zorganizowanie takiego punktu w ramach MZKPOK S ĘKITY, posiadaj ącego obecnie warunki do gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wyodr ębnianych z dostarczanych tam odpadów; • regularny odbiór odpadów niebezpiecznych od mieszka ńców przez specjalistyczny transport (samochód przystosowany technicznie - ró Ŝne pojemniki i kontenerki do zbierania i transportu ró Ŝnorodnych odpadów w niewielkich ilo ściach) - wg ustalonego w „kalendarzu usług” terminu dla danej miejscowo ści, np. 1 x kwartał; takie rozwi ązanie mo Ŝe by ć w przyszło ści przyj ęte dla całego powiatu z uwagi na ceny takich specjalistycznych samochodów; • zbieranie odpadów niebezpiecznych w sieci handlowej, tj. przez apteki, sklepy chemiczne itp.; takie rozwi ązanie jest mo Ŝliwe do zrealizowania w wi ększych miastach.

Gmina Bisztynek posiada ju Ŝ podstawy do tworzenia systemu selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych, st ąd Gminny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych, zorganizowany w ramach MZKPOK powinien w przyszło ści przyjmowa ć odpady niebezpieczne od mieszka ńców oraz małych i średnich przedsi ębiorstw, zarówno z Bisztynka jak i z gmin s ąsiednich. CPZON wymaga powierzchni ok. 1,5 - 2 arów, pojemników/kontenerów dla poszczególnych odpadów (stałych i ciekłych). Gminny Punkt mo Ŝe by ć równie Ŝ zorganizowany w postaci kontenera „biurowca”, wyposa Ŝonego w odpowiednie pojemniki, podstawowy sprz ęt bhp i doprowadzone media (woda, siła). Odpady niebezpieczne zgromadzone w GPZON powinny by ć bezpo średnio odbierane przez firmy zajmuj ące si ę unieszkodliwianiem takich odpadów.

Ustalenie i propagowanie sposobu zbierania, gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów domowych z terenów wiejskich gminy ma istotne znaczenie dla stanu sanitarnego tych terenów oraz jako ści wiejskiego środowiska.

Z uwagi na praktykowane, zwłaszcza na terenach wiejskich, wykorzystywanie okre ślonych rodzajów odpadów, powstaj ących w wiejskich gospodarstwach domowych dla własnych potrzeb, np. w celach grzewczych nale Ŝy wskaza ć, i Ŝ tak ą działalno ść reguluje rozporz ądzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 10 lutego 2004 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie rodzajów odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urz ądze ń, w których dopuszcza si ę ich termiczne przekształcanie (Dz. U. 04.25.221). Poni Ŝej w tabeli podano rodzaje odpadów, które mo Ŝna spala ć w domowych instalacjach i urz ądzeniach centralnego ogrzewania, kuchniach i piecach:

Kod odpadu Grupy, podgrupy, rodzaje odpadów 02 01 07 Odpady z gospodarki le śnej 03 01 01 Odpady kory i korka 03 01 05 Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne ni Ŝ wymienione w 03 01 04 03 03 01 Odpady z kory i drewna 03 03 07 Mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury i tektury 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 15 01 03 Opakowania z drewna 17 02 01 Drewno 19 12 01 Papier i tektura 19 12 07 Drewno inne ni Ŝ wymienione w 19 12 06

Znane s ą przypadki, i Ŝ mieszka ńcy terenów wiejskich, zajmuj ący si ę gospodark ą roln ą, we własnym zakresie „zagospodarowuj ą” - poprzez spalanie - opakowania po nawozach sztucznych i środkach ochrony ro ślin, nale Ŝą ce do odpadów niebezpiecznych (kod 15 01 10 x) - pomimo posiadanej wiedzy o potrzebie zwrotu takich opakowa ń dystrybutorom.

Poniewa Ŝ spalanie odpadów niebezpiecznych poza instalacjami do tego przeznaczonymi jest niedozwolone konieczność obj ęcia terenów wiejskich zorganizowanym systemem gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z gospodarstw domowych jest priorytetowym przedsi ęwzi ęciem gminnego planu gospodarki. Kolejne działania zmierzaj ące do ograniczania ilo ści odpadów kierowanych do składowania powinny doprowadzi ć do utworzenia MZKPOK miejsc do gromadzenia i odzysku odpadów budowlanych i odpadów wielkogabarytowych - rodzajów Dziennik Urz ędowy - 1299 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz. odpadów równie Ŝ wskazanych w KPGO do odzyskiwania wg ustalonych poziomów i wyznaczonych przedziałów czasowych, z mo Ŝliwo ści ą odzysku: Materiałów z odpadów budowlanych - po rozdrobnieniu/kruszeniu przydatnych nast ępnie do budowy lokalnych dróg, wzmacniania poboczy itp., Materiałów lub elementów, pochodz ących z rozbiórki/demonta Ŝu zgromadzonych odpadów wielkogabarytowych. Do prac zwi ązanych z rozbiórk ą/demonta Ŝem okresowo mo Ŝna zatrudni ć 1-2 pracowników (praca sezonowa, zale Ŝnie od ilo ści zgromadzonych odpadów). Niektóre z odpadów wielkogabarytowych - je Ŝeli b ędzie to uzasadnione stanem technicznym przedmiotu - mo Ŝna naprawi ć, podda ć renowacji (równie Ŝ w ramach sezonowego zatrudnienia) i przekaza ć do dalszego wykorzystania lub sprzedawa ć za symboliczn ą złotówk ę.

3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, odzysku i unieszkodliwiania.

Podstaw ą prawidłowego post ępowania z odpadami jest ustalenie zasad, okre ślaj ących sposób i miejsca ich gromadzenia, odbiór i transport do miejsc odzysku (np. sortownia surowców wtórnych) lub unieszkodliwiania (kompostownia, składowisko). Zasady post ępowania z odpadami na terenie gminy okre ślaj ą przepisy porz ądkowe, uj ęte w „Regulaminie utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy” i uchwalane przez Rad ę Gminy.

Gromadzenie odpadów w miejscu ich wytwarzania jest pierwszym, podstawowym elementem zorganizowanego systemu ich odbierania i unieszkodliwiania. Sposób przechowywania odpadów na posesji i usuwania decyduje o stanie sanitarnym i jako ści Ŝycia mieszka ńców na danym terenie.

Techniki zbierania materiałów przeznaczonych do odzysku to: • zbiórka u źródła, • przydomowy system odnoszenia (punkt gromadzenia), • składnica dostarczanych przez mieszka ńców/dowo Ŝonych wysegregowanych odpadów.

W technikach zbierania stosuje si ę ró Ŝne kontenery, pojemniki i worki. Techniki zbierania oraz ró Ŝne sposoby gromadzenia (pojemniki, worki) wspólnie tworz ą technologie zbierania, posiadaj ące zarówno zalety jak te Ŝ wady. Poni Ŝej omówiono najcz ęś ciej stosowane technologie zbierania.

Tab.25. Technologie selektywnego zbierania odpadów.

Lp. Technologia zbierania Zalety ☺☺☺ Wady Zbieranie „ u źródła” - wymagaj ą rzadszego - dodanie kolejnego opró Ŝniania pojemnika wymaga - do odbioru odpadów mo Ŝna dodatkowych kosztów 1. Pojemniki jednokomorowe na kółkach 110-220 litrów wykorzysta ć transport - ocena zebranych odpadów odbieraj ący odpady przez obsług ę pojazdu jest zmieszane utrudniona - jeden taki pojemnik jest - strumie ń odpadów mo Ŝe ta ńszy od dwóch 1.no- by ć zanieczyszczony w komorowych przypadku „pomylenia” Pojemniki dwukomorowe na kółkach - poj. 240 l; - pojemnik mo Ŝe by ć komór 2. wewn ątrz mog ą by ć podzielone poziomo lub wyposa Ŝony w regulowan ą - mo Ŝliwo ść gromadzenia pionowo przegrod ę, co umo Ŝliwia tylko dwóch strumieni dostosowanie pojemno ści odpadów do ilo ści zbieranych odpadów - zajmuj ą mniej miejsca ni Ŝ - po opró Ŝnieniu nie mog ą pojemniki zosta ć w miejscu odbioru- - mog ą by ć odzyskiwane mog ą by ć „zwiewane” 3. Worki wielokrotnego u Ŝytku - s ą jednorazowym - dostarczone do punktu wydatkiem dla domu/władz zbiorki musz ą by ć lokalnych odbierane - mog ą by ć zabierane przez - worki powinny by ć pojazdy jednokomorowe odzyskiwane do przerobu - odbiór z posesji jest prosty i - konieczno ść bie Ŝą cego szybki – obni Ŝa koszty kupowania worków odbioru - worki podatne na 4. Worki jednorazowe - kolory worków ułatwiaj ą rozerwanie i rozsypanie sortowanie na ró Ŝne odpadów rodzaje odpadów - opró Ŝnianie worków r ęczne lub mechaniczne, co zwi ększa koszty. System odnoszenia – punkty gromadzenia - pojemnik opró Ŝnia jeden - mieszka ńcy musz ą donosi ć pracownik prowadz ący odpady do pojemnika; Małe pojemniki jednokomorowe o systemie pojazd pozorne niewygody z tym hakowym - typowe pojemniki w kształcie dzwonu, - lokalizacja pojemnika łatwa zwi ązane mogą mie ć 1. sze ścianu, z otworami; podnoszone mechanicznie i do zmiany negatywny wpływ na efekty wyładowywane wprost do pojazdu zbieraj ącego - pojemniki s ą estetyczne zbiórki - system mo Ŝe by ć ł ączony z - pojazdy z podno śnikami innymi sposobami hydraulicznymi nie mog ą Dziennik Urz ędowy - 1300 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

zbierania obsługiwa ć innych pojemników - dokładniejsza segregacja - osobne komory, mniejsze materiałów ni Ŝ pojedynczy pojemnik, - oszcz ędno ści wynikaj ące z co wymaga cz ęstszego mo Ŝliwo ści zast ąpienia opró Ŝniania kilku pojemników jednym jedna z komór mo Ŝe Małe i średnie kontenery wielokomorowe o systemie zapełnia ć si ę szybciej i 2. hakowym - podzielone na kilka komór; kolejno ść trzeba opró Ŝnia ć cały rozładowywania kontener - wielokomorowe kontenery wymagaj ą wielokomorowego pojazdu zbieraj ącego, który jest dro Ŝszy - stosunkowo niska cena - mo Ŝliwo ść - do odbioru odpadów mo Ŝna zanieczyszczania innymi stosowa ć standardowe odpadami z uwagi na śmieciarki podobny wygl ąd do -pojemniki mo Ŝna pojemnika słu Ŝą cego do umieszcza ć we wn ękach i zbierania odpadów Małe i średnie pojemniki jednokomorowe na kółkach wytacza ć do opró Ŝnienia zmieszanych- - standardowe 750-2200 l, wykonane ze stali lub 3. - wymagany jest odr ębny tworzyw sztucznych, z kołami lub prowadnicami do pojemnik na ka Ŝdy z podno śników widłowych rodzajów zbieranych odpadów, chyba Ŝe zbierane s ą np. opakowania, sortowane pó źniej na poszczególne rodzaje Składnica donoszonych / dowo Ŝonych odpadów - kontenery o du Ŝej - wymagaj ą wi ęcej miejsca pojemno ści, co obni Ŝa - wysoki koszt Średnie i du Ŝe kontenery jednokomorowe – otwarte koszty zbiórki - gdy punkt gromadzenia 1. z góry lub z boku - mog ą słu Ŝyć do zbierania zbyt odległy system staje odpadów sektora si ę mniej wygodny gospodarczego - du Ŝe rozmiary umo Ŝliwiaj ą - po wypełnieniu jednej mniejsz ą cz ęstotliwo ść komory trzeba usun ąć do opró Ŝniania rozładunku cały kontener, - mo Ŝliwo ść jednoczesnego nawet je śli pozostałe Średnie i du Ŝe kontenery wielokomorowe – gromadzenia ró Ŝnych komory nie s ą zapełnione 2. przydatne dla terenów wiejskich, gdzie istotna jest odpadów - operacja posadowienia i cz ęstotliwo ść opró Ŝniania załadunku wymaga miejsca, wi ęc nie s ą odpowiednie dla zwartej zabudowy mieszkaniowej

Obj ęcie terenu gminy systemem selektywnej zbiorki odpadów wymaga okre ślenia sposobu ich gromadzenia i odbioru, uwzgl ędniaj ącego specyfik ę terenów wiejskich, odległo ści, a zwłaszcza przyzwyczajenia i zachowania mieszka ńców.

Sposób gromadzenia odpadów w ramach selektywnej zbiórki jest zale Ŝny od mo Ŝliwo ści stałego odbioru zebranych surowców wtórnych, poniewa Ŝ sortowanie odpadów ma na celu dostosowanie jako ści zebranych odpadów do wymaga ń odbiorców. Praktycznie w ka Ŝdym przypadku niezb ędne jest doczyszczenie surowców, polegaj ące na usuni ęciu materiałów obcych lub odpadów, nie spełniaj ących wymaganych cech jako ściowych. Sortowanie odpadów jest jednym z działa ń, pozwalaj ących na zmniejszenie ilo ści powstaj ących odpadów w celu ponownego ich u Ŝycia (np. segregacja w zakładach produkcyjnych) jak równie Ŝ dla zmniejszenia strumienia odpadów komunalnych, kierowanych do składowania (segregacja w gospodarstwach domowych). W miar ę rozszerzania w Gm. i M. Bisztynek systemu selektywnego gromadzenia odpadów na teren całej gminy jak teŜ - w ramach współpracy międzygminnej - przyjmowanie odpadów stosownie do posiadanych mocy przerobowych wskazanym będzie dostosowa ć zakres pracy sortowni do nowych/wi ększych potrzeb. Poni Ŝej przedstawiono podział procesów sortowania zale Ŝnie od wybranego kryterium.

KRYTERIUM PRZEDMIOT/RODZAJ SORTOWANIA Sposób zbierania odpadów 1. odpady pochodz ące z selektywnej zbiorki, 2. odpady mieszane Rodzaj sortowanych odpadów 1. odpady o charakterze surowców wtórnych (makulatura, opakowania szklane, z tworzyw sztucznych itp.), 2. odpady wielkogabarytowe (sprz ęt i urz ądzenia z gospodarstw domowych; wraki samochodowe), 3. odpady niebezpieczne pochodz ące z gospodarstw domowych(baterie, lekarstwa, świetlówki, chemikalia itp.), 4. odpady organiczne, 5. odpady budowlane, z rozbiórek, przebudowy dróg Sposób sortowania na urz ądzeniach sortowniczych 1. sortowanie pozytywne, polegaj ące na wybieraniu frakcji Dziennik Urz ędowy - 1301 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

przewidzianych do odzysku, 2. sortowanie negatywne, polegaj ące na wybieraniu zanieczyszcze ń i balastu

Technologia sortowania uzale Ŝniona jest od morfologii odpadów, okre ślonej dla danego terenu (miasta lub obszary wiejskie) oraz systemu zbierania (odpady wst ępnie posegregowane lub odpady zmieszane), natomiast wielko ść zakładu sortownia powinna odpowiada ć obecnym i przewidywanym ilo ściom odpadów, wynikaj ącym z planowanego systemu zagospodarowania odpadów; sortownia powinna by ć elementem takiego systemu.

Kompleksowy system gromadzenia i odbioru wyselekcjonowanych odpadów musi uwzgl ędnia ć odzysk odpadów wielkogabarytowych.

Odpady wielkogabarytowe, zwane cz ęsto „przestrzennymi”, stanowi ą znaczny udział w ogólnej masie stałych odpadów komunalnych, poniewa Ŝ wytwarzane s ą nie tylko w gospodarstwach domowych. Odpady takie powstawa ć mog ą w ro Ŝnych okoliczno ściach, np. wskutek uszkodze ń mieszka ń czy budynków z powodu po Ŝaru; zalania lub katastrofy budowlanej; działa ń dewastacyjnych człowieka czy wreszcie ekonomicznej nieopłacalno ści naprawy przedmiotu (remontu obiektu) wobec ni Ŝszej ceny nowego produktu czy budowy.

Jak dotychczas odpady wielkogabarytowe nie posiadają ujednoliconych zasad specyfikacji; ich charakterystyka jest zró Ŝnicowana pod wzgl ędem rodzajowym, wymiarów i wagi jak te Ŝ organizacji i kosztów ich usuwania.

Do zbiórki odpadów wielkogabarytowych mog ą by ć stosowane systemy w postaci: • Okresowego odbioru bezpo średnio od wła ścicieli lub poprzez stworzenie mo Ŝliwo ści zamówienia takiej usługi indywidualnie „na telefon”, • Dostarczania sprz ętu do zakładu zagospodarowania odpadów (np. w Bisztynku do MZKPOK) własnym transportem, • Wymiany, polegaj ącej na przekazaniu jeszcze dobrego, ale konstrukcyjnie przestarzałego sprz ętu w zamian za nowszy egzemplarz (dotyczy sprz ętu elektronicznego, AGD).

Zbieranie odpadów wielkogabarytowych w postaci zu Ŝytego sprz ętu i urz ądze ń gospodarstwa domowego powinno by ć elementem systemu gospodarki odpadami. Zakłady zajmuj ące si ę odzyskiem surowców wtórnych z takich odpadów charakteryzuj ą si ę wysokim stopniem specjalizacji z uwagi na problemy powstaj ące przy rozbiórce urz ądze ń i pozyskiwaniu poszczególnych rodzajów surowców. Poni Ŝej podano przykład zakładu zajmuj ącego si ę odzyskiem surowców wtórnych ze zu Ŝytego sprz ętu gospodarstwa domowego - chłodziarek i zamra Ŝarek: - w zakładzie funkcjonuje linia do odzysku freonu i u Ŝytecznych produktów o cechach surowców wtórnych z urz ądzeń chłodniczych; - odzyskiwane frakcje to freon, olej spr ęŜ arkowy, złom stalowy, pianka poliuretanowa, tworzywa sztuczne, materiały izolacyjne, kable elektryczne, przeł ączniki rt ęciowe; - urz ądzenia chłodnicze dostarczane s ą do stacji ss ącej, w której poprzez nakłucie instalacji w jej najni Ŝszym punkcie nast ępuje wyssanie freonu R12 i R11. W tym samym punkcie nast ępuje odsysanie oleju spr ęŜ arkowego. Opró Ŝnione urz ądzenie trafia do stacji demonta Ŝu, gdzie nast ępuje wymontowanie silnika, krat chłodz ących i innych cz ęś ci; - zdemontowane urz ądzenie przekazywane jest do systemu rozdrabniarek na ziarna o wielko ści 60-80 mm, nast ępnie do 20 mm. Tak rozdrobniona chłodziarka trafia do młyna prętowego, gdzie nast ępuje podział materiału na metale, tworzywa sztuczne i materiały izolacyjne z zastosowaniem separatora magnetycznego oraz zag ęszczarek do pianki i tworzyw sztucznych. Cały proces o charakterze zamkni ętym jest automatycznie monitorowany.

Przykład wyodr ębniania surowców wtórnych pochodz ących z wraków pojazdów samochodowych: Odzyskiwane w trakcie demonta Ŝu i rozbiórki wraków frakcje to: • metale Ŝelazne - do 75 %, • metale nie Ŝelazne do 5,5 %, • tworzywa sztuczne - do 9 %, • guma - do 4 %, • płyny eksploatacyjne - do 1,5 %, • szkło - do 2 %, • pozostałe /tkaniny, uszczelki/ - do 5 %.

Linia sortownicza wyeksploatowanych pojazdów składa si ę z nast ępuj ących segmentów: • bloku diagnostyki do oceny ilo ści elementów i podzespołów, do ponownego wykorzystania wprost lub po zabiegu regeneracji oraz u ści ślenia technologii osuszania i demonta Ŝu pojazdu; • bloku osuszania - usuni ęcia płynów eksploatacyjnych, tj. paliwa, olejów, płynów chłodniczych klimatyzacyjnych, hamulcowych, elektrolitów oraz tzw. filtrów mokrych. Odpady te zaliczane s ą do odpadów niebezpiecznych; • bloku demonta Ŝu - wymontowania zespołów i materiałów, które mo Ŝna wykorzysta ć ponownie (wprost lub po regeneracji), tworzyw sztucznych, opon oraz innych detali, które maj ą zbyt; • bloku przygotowania do strz ępienia – do rozdrabniania karoserii i innych elementów pojazdu.

Sortowanie odpadów budowlanych, z rozbiórek, remontów dróg: Odzyskiwane frakcje: • minerały - 65-70 %, • złom - 1-2 %, • drewno - 4-8 %, Dziennik Urz ędowy - 1302 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

• pozostałe odpady /balast/ - 20 - 30 %.

Charakterystyka sortowni odpadów budowlanych: - gruz i odpady budowlane ładowane s ą ładowark ą kołow ą na przeno śnik odbieraj ąco/wznosz ący i transportuj ący je do sita bębnowego, segreguj ącego przepływaj ący materiał na trzy frakcje o ró Ŝnej ziarnisto ści. Poszczególne frakcje transportowane s ą z b ębna na sortownik powietrzny, oddzielaj ący z frakcji średniej materiały lekkie lub na ta śmę sortownicz ą, gdzie odzyskiwany jest złom, minerały oraz usuwana jest frakcja zanieczyszczaj ąca gruz; - produktem ko ńcowym linii sortowniczej jest oczyszczony gruz budowlany oraz drobnoziarnista mieszanina materiałów oboj ętnych i palnych materiałów lekkich; - z uwagi na du Ŝe wydajno ści i cen ę linia tego typu zalecana jest dla średnich miast lub regionalnych zakładów przetwarzania odpady sektora komunalnego i gospodarczego, wsz ędzie tam, gdzie pozyskanie gruzu budowlanego nie nastr ęcza trudno ści i zapewnia ci ągło ść funkcjonowania sortowni. Wyposa Ŝenie dodatkowe stanowi ć mog ą kruszarki do betonu.

4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji.

Najwa Ŝniejszym zało Ŝeniem Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, uwzgl ędnionym równie Ŝ w planach ni Ŝszych szczebli jest sukcesywna redukcja i odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania – do poziomów okre ślonych Dyrektyw ą Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów, tj.: • w roku 2010 do 75 % tych odpadów, wytworzonych w 1995 r., • w roku 2013 do 50 % tych odpadów, wytworzonych w 1995 r., • w roku 2020 do 35 % tych odpadów, wytworzonych w 1995 r.

Procentowe poziomy redukcji odpadów biodegradowalnych odnosz ą si ę do ilo ści tych odpadów, wytworzonych w pa ństwach członkowskich Unii Europejskiej w 1995 r. Dla potrzeb Planu Krajowego i planów wojewódzkich, w których przedstawiono prognozy ilo ści wytworzonych i odzyskanych odpadów biodegradowalnych w latach obj ętych planowaniem przyj ęto ogólne ilo ści odpadów wytworzonych w kraju w 1995 r. Z Planu nie wynika, jakie ilo ści tych odpadów wytwarzano w poszczególnych gminach w 1995 roku, st ąd zdaniem autorów niniejszego opracowania wyliczenia te nale Ŝy traktowa ć jako w du Ŝym stopniu szacunkowe, tym bardziej, Ŝe przyj ęte w Krajowym Planie zało Ŝenia b ędą weryfikowane w trakcie prowadzonych bada ń morfologii i wła ściwo ści odpadów, kierowanych na składowiska - w okresie obj ętym pierwszym Krajowym Planem (2003-2006).

W Planie Wojewódzkim zało Ŝono, Ŝe odpady organiczne z wiejskich gospodarstw domowych b ędą stosownie do potrzeb zagospodarowywane we własnym zakresie (na kompost, skarmianie i itp.), stad nie b ędą obj ęte zorganizowanym systemem ich gromadzenia i odbioru.

Natomiast w wi ększych miejscowo ściach gminy, w rejonach rozproszonej zabudowy jednorodzinnej, w sytuacji zainteresowania mieszka ńców takimi działaniami, wskazane jest tworzenie warunków do kompostowania ro ślinnych odpadów domowych i zielonych/ogrodowych we własnym zakresie, w przydomowych kompostowniach, np. przez akceptowanie takich działa ń dzi ęki odpowiednim zapisom w regulaminach utrzymania czysto ści i porz ądku na terenach gmin.

Rola kompostowania w systemie gospodarki odpadami.

Kompostowanie jest jedn ą z metod unieszkodliwiania odpadów komunalnych, w rezultacie stosowania której nast ępuje przemiana surowców biologicznych w produkt o odmiennej strukturze oraz całkowite unieszkodliwienie frakcji biologicznej odpadów z równoczesnym wytworzeniem warto ściowego nawozu organicznego, tj. kompostu. Kompostowanie odpadów ma na celu: 1) unieszkodliwienie odpadów pod wzgl ędem sanitarnym przez zniszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych zawartych w masie odpadów i stabilizacj ę czynnej substancji organicznej, 2) zmniejszenie do minimum pozostało ści, która musi by ć składowana, 3) otrzymanie nawozu organicznego przydatnego do wykorzystania w nawo Ŝeniu gleb.

Obni Ŝenie stopnia uci ąŜ liwo ści, a zwłaszcza higienizacja masy odpadów kierowanych na składowisko oraz znaczne zmniejszenie ich obj ęto ści jest najwi ększ ą zalet ą techniki kompostowania. Inn ą zalet ą kompostowania jest pozyskiwanie materiału/surowca do gospodarczego wykorzystania.

Zastosowanie techniki kompostowania pozwala obni Ŝyć koszty transportu odpadów na odległe składowisko wówczas gdy istnieje mo Ŝliwo ść zlokalizowania zakładu kompostowania w bli Ŝszej odległo ści od centrum gromadzenia. Istnieje wiele systemów kompostowania , spo śród których wydzieli ć mo Ŝna dwa podstawowe: 1) kompostowanie w warunkach naturalnych (w pryzmach na otwartym powietrzu oraz w przydomowych kompostowniach), 2) kompostowanie w warunkach sztucznych (w komorach, na płytach fermentacyjnych).

Metody kompostowania mo Ŝna zró Ŝnicowa ć ze wzgl ędu na u Ŝyty surowiec, tj.: • kompostowanie odpadów zmieszanych, • kompostowanie wydzielonej frakcji odpadów organicznych.

Kompostowanie mo Ŝe wyst ępowa ć samodzielnie jako technika ograniczaj ąca mas ę odpadów składowanych lub jako jeden z elementów kompleksowego zakładu unieszkodliwiania odpadów. Dziennik Urz ędowy - 1303 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Ze wzgl ędu na jako ść produktu otrzymanego z kompostowania nale Ŝy rozgraniczy ć kompostowanie odpadów zmieszanych od kompostowania odpadów organicznych, uzyskanych z selektywnej zbiorki (obecnie brak jest normy/standardów jako ści dla kompostu z bioodpadów; istniej ąca norma dotyczy wył ącznie kompostu z odpadów komunalnych). Przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych niezb ędne jest okre ślenie celu, jaki spełnia ć ma kompostownia, mianowicie: • czy ma produkowa ć produkt o ograniczonym zbycie, np. do rekultywacji zdegradowanych terenów, ze wzgl ędu na zanieczyszczenia szkłem, resztkami folii, zawarto ść metali ci ęŜ kich, • czy ma produkowa ć wysokowarto ściowy produkt, który mo Ŝna b ędzie stosowa ć do nawo Ŝenia gruntów uprawnych i ogrodów. Wa Ŝnym aspektem wła ściwego wyboru drogi realizacji takich przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych jest te Ŝ wła ściwa kolejno ść zamierze ń, mianowicie: 1) wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, 2) wdro Ŝenie zbiórki odpadów organicznych, 3) okre ślenie składu odpadów - okre ślenie zawarto ści frakcji odpadów nadaj ącej si ę do kompostowania, 4) przeprowadzenie prób kompostowania.

Poni Ŝej w tabeli zestawiono niektóre opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji poza składowaniem.

Tab.26. Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji poza składowaniem. Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji Odpady komunalne Mechaniczno-biologiczne Fermentacja ulegaj ące biodegradacji Kompostowanie Recykling przekształcanie odp. zmieszanych beztlenowa Odpady zmieszane + + Odpady kuchenne ulegaj ące + + biodegradacji Odpady zielone + + Odpady kuchenne + zielone + + Papier + + + Odpady tekstylne + Drewno +

VI. Projektowany system gospodarki odpadami w Gminie Bisztynek.

Zgodno ść post ępowania z odpadami wobec prawa wymaga, aby gminy plan gospodarki odpadami był spójny z zało Ŝeniami i celami przyj ętymi w Planie wojewódzkim i powiatowym, gdzie dla powiatu bartoszyckiego przyj ęto nast ępuj ące cele środowiskowe do osi ągni ęcia w perspektywie 8 lat, mianowicie: • obj ęcie zorganizowanym systemem zbiorki wszystkich mieszka ńców powiatu, • system selektywnej zbiorki odpadów opakowaniowych i innych dost ępny we wszystkich wi ększych miejscowo ściach (powiatu), • system zbiorki odpadów niebezpiecznych dost ępny w ka Ŝdej gminie (powiatu), • bezpieczne składowanie na składowiskach na terenie powiatu wył ącznie odpadów poddanych procesom obróbki.

Maj ąc na wzgl ędzie aktualny stan gospodarki odpadami w Gminie Bisztynek oraz ustalon ą w planie nadrz ędnym hierarchi ę działa ń w zakresie ochrony środowiska przed odpadami - Gminny Plan Gospodarki Odpadami na lata 2004-2007 z perspektyw ą do 2011 r. przewiduje: 1) ró Ŝnorodne działania informacyjne i edukacyjne, słu Ŝą ce świadomemu ograniczaniu i zapobieganiu powstawania odpadów w Gminie, niezale Ŝnie od miejsc ich wytwarzania, 2) aktualizacj ę przepisów prawa miejscowego czyli regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku, okre ślaj ącego zasady post ępowania i gospodarowania odpadami w Gminie, 3) obj ęcie wszystkich mieszka ńców Gminy zorganizowanym systemem odbioru odpadów komunalnych, 4) rozszerzenie systemu selektywnego gromadzenia odpadów opakowaniowych na terytorium całej Gminy, 5) stworzenie warunków do gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpadów komunalnych (GPZON) oraz odpadów wielkogabarytowych i odpadów budowlanych, 6) modernizacj ę Mi ędzygminnego Zakładu Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych S ĘKITY, polegaj ącą na zorganizowaniu system transportu balastu posortowniczego na składowisko (w postaci ci ągnika z przyczepami) oraz jego odgazowaniu, 7) współdziałanie z s ąsiednimi gminami powiatu bartoszyckiego, lidzbarskiego, olszty ńskiego w celu utworzenia na bazie Mi ędzygminnego Zakładu Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych przyszłego Regionu Gospodarki Odpadami.

VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć .

1.Harmonogram działa ń do 2011 roku.

Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Działania edukacyjne i informacyjne z zakresu 1. prowadzonej przez władze lokalne gospodarki X X X X X X X X odpadami Aktualizacja regulaminu utrzymania czysto ści i 2. porz ądku w Gminie jako podstawy X X prowadzonej gospodarki odpadami 3. Obj ęcie terytorium całej Gminy X X X X Dziennik Urz ędowy - 1304 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

zorganizowanym systemem odbioru odpadów komunalnych Wprowadzenie systemu selektywnego 4. X X X X X X gromadzenia odpadów na terenie całej Gminy Stworzenie warunków do gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wyodr ębnianych z 5. X X X X X odpadów domowych; odp. wielkogabarytowych, budowlanych Modernizacja MZKPOK - wykonanie 6. odgazowania składowiska i zorganizowanie X X transportu balastu posortowniczego Działania mi ędzygminne w celu utworzenia 7. Rejonu Gospodarki Odpadami w Bisztynku na X X X X bazie MZKPOK

2. Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć w okresie 2004 - 2007.

Poni Ŝej w tabeli zestawiono planowane działania organizacyjne, techniczne i inwestycyjne słu Ŝą ce realizacji Planu Gospodarki Odpadami w Gm. i M. Bisztynek w latach 2004-2007.

Okres Jednostki odpowiedzialne/ Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia realizacji uczestnicz ące w realizacji U GiM, MZKPOK, szkoły, Działania informacyjne i edukacyjne, zwi ązane z planowan ą i prowadzon ą w 2004-2007; 1. organizacje pozarz ądowe, firmy Gminie gospodark ą odpadami praca ci ągła komunalne U GiM, MZKPOK , Aktualizacja regulaminu utrzymania porz ądku i czysto ści w Gminie jako wła ściciele 2. podstawy prawnej planowanych i wdra Ŝanych działa ń z zakresu gospodarki 2004-2005 nieruchomo ści, odpadami sołectwa U GiM, MZKOPK, sołectwa, Obj ęcie terenów całej gminy zorganizowanym systemem odbioru odpadów 3. 2004-2007 wła ściciele nieruchomo ści, firmy komunalnych komunalne Wprowadzenie systemu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych na teren całej gminy: a) zakupy kontenerów do selektywnej zbiórki odpadów U GiM, MZKPOK, firmy b) zakupy worków komunalne posiadaj ące 4. c) osi ągni ęcie poziomów odzysku odpadów opakowaniowych: 2005-2007 odpowiednie pozwolenia, mieszka ńcy, sołectwa, • odpady papieru - 45% wła ściciele nieruchomo ści, • odpady szkła - 35% • odpady tworzyw - 22 % Stworzenie warunków do selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wielkogabarytowych, budowlanych - organizacja MZKPOK, firmy posiadaj ące Gminnego Punktu Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych: pozwolenia, a) osi ągni ęcie ustalonych poziomów odzysku i skierowania do placówki handlowe i 5. 2006-2007 unieszkodliwiania n/w odpadów: usługowe, zakłady • odpady niebezpieczne - 15 % produkcyjne, mieszka ńcy, • odpady wielkogabarytowe - 20% sołectwa • odpady budowlane - 15 % 2004-2005 Przygotowanie i wykonanie odgazowania składowiska w S ękitach 6. Zakup ci ągnika i dwóch przyczep do transportu balastu posortowniczego 2005 MZKPOK Zakup kół stalowych do kompaktora Ł-34 2005 Władze Powiatu Bartoszyckiego, władze Gminy Mi ędzygminne działania na rzecz utworzenia przyszłego Rejonu Gospodarki 7. 2006-2007 Bisztynek, władze Odpadami na bazie MZKPOK zainteresowanych gmin z sąsiednich powiatów

Planowane działania, słu Ŝą ce realizacji Gminnego Planu Gospodarki Odpadami w okresie obj ętym planowaniem wymaga ć b ędą znacznych nakładów finansowych. Poni Ŝej podano szacunkowe koszty podstawowych przedsi ęwzi ęć , okre ślone w oparciu o dost ępne opracowania (Krajowy i Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami) jak te Ŝ planowane i realizowane w kraju inwestycje z dziedziny gospodarki odpadami.

2004 2005 2006 2007 Razem Lp. Przedsi ęwzięcie tys. PLN Działania informacyjne i edukacyjne, zwi ązane z planowan ą i realizowana w mie ście gospodarka odpadami: - sporz ądzanie, powielanie i kolporta Ŝ materiałów informacyjnych, 4,0 4,0 5,0 5,0 18,0 ulotek o zasadno ści segregowania odpadów, odzysku surowców 1. wtórnych itp. - szkolenia pracowników U GiM, nadzór nad realizacj ą Planu 10,0 10,0 12,0 12,0 44,0 Gospodarki Odpadami - działania na rzecz współpracy mi ędzygminnej (działania 2,0 2,0 5,0 5,0 14,0 pozainwestycyjne) Dziennik Urz ędowy - 1305 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Zakupy pojemników, tworz ących zestawy do selektywnej zbiorki odpadów 20,5 20,5 17,5 17,5 76,0 2. opakowaniowych oraz worków 3. Organizacja Gminnego Punktu Gromadzenia Odpadów niebezpiecznych - 15,0 10,0 5,0 30,0 4. Przygotowanie i realizacja odgazowania niecki składowiska - 20,0 - - 20,0 Razem 36,5 71,5 49,5 44,5 202,0

VIII. Sposoby i źródła finansowania.

Maj ąc świadomo ść znaczenia planowanych inwestycji w gospodarce odpadami nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe wielko ść i koszty przyszłych zamierze ń znacznie wykraczaj ą poza mo Ŝliwo ści gminnego bud Ŝetu, st ąd ich realizacja b ędzie mo Ŝliwa wył ącznie przy wsparciu ze źródeł zewn ętrznych.

Dla gminy dost ępnymi źródłami finansowania inwestycji z zakresu gospodarki odpadami czyli inwestycji ekologicznych s ą nast ępuj ące grupy środków: • publiczne, tj. pochodz ące z bud Ŝetu pa ństwa lub pozabud Ŝetowych instytucji publicznych, • prywatne, np. z banków komercyjnych, • prywatno-publiczne.

Finansowanie inwestycji zwi ązanych z gospodark ą odpadami najczęś ciej mo Ŝe mie ć form ę: • po Ŝyczek, dotacji i dopłat, udzielanych do oprocentowania preferencyjnych kredytów, udzielanych przez Narodowy i Wojewódzki FO Ś i GW, • preferencyjnych kredytów udzielanych przez Bank Ochrony Środowiska SA, • dotacji udzielanych przez Fundacj ę EkoFundusz, • środków własnych inwestorów, • kredytów i po Ŝyczek udzielanych przez banki komercyjne.

Polska jako członek Unii Europejskiej ma prawo dost ępu do finansowania inwestycji z zakresu ochrony środowiska, w tym zwi ązanych z gospodark ą odpadami ze środków Funduszu Spójno ści - w odniesieniu do inwestycji o charakterze regionalnym, o warto ści ponad 10 mln € - oraz z funduszy strukturalnych, w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w przypadku inwestycji mniejszych.

W ramach wspólnotowej polityki strukturalnej funkcjonuj ą cztery fundusze strukturalne: 1) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, 2) Europejski Fundusz Społeczny, 3) Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, 4) Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa.

Pomoc ze środków funduszy strukturalnych kierowana jest do wybranych regionów, w których poziom PKB na jednego mieszka ńca jest ni Ŝszy ni Ŝ 75 % średniej unijnej; poniewa Ŝ w Polsce wszystkie regiony spełniaj ą to kryterium kwalifikowania, st ąd władze wszystkich regionów mog ą stara ć si ę o dofinansowanie z tego źródła. Przedsi ęwzi ęcia w dziedzinie ochrony środowiska w nadchodz ących latach b ędą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, przygotowanych przez rz ąd na podstawie „Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006”: • Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), • Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjno ści Przedsi ębiorstw”.

Beneficjentami pomocy w ramach ZPORR b ędą: • jednostki samorz ądu terytorialnego (gminy, powiaty i województwa lub działaj ące w ich imieniu jednostki organizacyjne), • zwi ązki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, • inne jednostki publiczne.

Przy inwestycjach związanych z ochron ą środowiska maksymalny udział środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w kosztach kwalifikowanych wynosi 75 %; w przypadku inwestycji infrastrukturalnych generuj ących znaczny zysk netto udział wyniesie 50%. Kategorie wydatków kwalifikuj ących si ę do finansowania przy inwestycjach infrastrukturalnych to: • przygotowanie dokumentacji technicznej, • wykup gruntów, • uzbrojenie terenów, • prace budowlano-monta Ŝowe, • prace wyko ńczeniowe, • zakup wyposa Ŝenia, • nadzór in Ŝynierski.

Dziennik Urz ędowy - 1306 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Procedura składania i oceny wniosków

(schemat rozpatrywania wniosków do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego);

1. Urz ąd Marszałkowski - przyjmowanie wniosków, ich formalna ocena. 2. Panel ekspertów - merytoryczna ocena wniosków. 3. Regionalny Komitet Steruj ący - rekomendacja wyboru projektów. 4. Zarz ąd Województwa - wybór projektów. 5. Ministerstwo Gospodarki, pracy i Polityki Społecznej - ocena zgodno ści projektów z celami ZPORR. 6. Wojewoda - podpisanie umowy z beneficjentem.

IX. Analiza oddziaływania Planu Gospodarki Odpadami na środowisko.

Projekt Planu zakłada unieszkodliwianie odpadów powstaj ących w Gminie i usuwanie zagro Ŝeń zwi ązanych z odpadami nagromadzonymi. Powstaj ące odpady b ędą zagospodarowane w ramach systemu selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów oraz ich odzysku i unieszkodliwiania, w ilo ściach stosownych do zało Ŝonych poziomów. Realizacja Planu skutkowa ć b ędzie dla środowiska gminy zasadnicz ą redukcj ą zagro Ŝeń, zwi ązanych z wytwarzaniem odpadów. Ogólne zmniejszenie ilo ści odpadów nie segregowanych przeznaczonych do składowania wpłynie na zmniejszenie negatywnego oddziaływania odpadów na stan poszczególnych elementów środowiska. Stopniowe i konsekwentne wdra Ŝanie segregacji i odzysku odpadów, poł ączone z działaniami edukacyjno-informacyjnymi przyczyni si ę do oszcz ędniejszego gospodarowania zasobami środowiska. Wyodr ębnianie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów domowych; odzysk odpadów wielkogabarytowych; zagospodarowanie odpadów budowlanych przyczyni si ę do ochrony powierzchni ziemi. Wdro Ŝenie planu gospodarki odpadami, uwzgl ędniaj ącego odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, prowadzi ć będzie w rezultacie do zmniejszenia zagro Ŝenia zanieczyszczania gleb i wód (powierzchniowych i podziemnych); tym samym realizacja planu nie przyczyni si ę do powstawania nowych zagro Ŝeń lub uci ąŜ liwo ści dla środowiska gminy.

X. System monitoringu realizacji celów Planu Gospodarki Odpadami.

Ustawa o odpadach stanowi, Ŝe plan gospodarki odpadami powinien zawiera ć opis systemu monitoringu i oceny wdra Ŝania zaplanowanych przedsi ęwzi ęć . Podstaw ę systemu monitorowania i nadzorowania realizacji elementów planu gospodarowania odpadami stanowi ą: • bazy danych o odpadach, tworzone przez Urz ąd Marszałkowski, • bazy danych o pozwoleniach/zezwoleniach w zakresie prowadzonej działalno ści gospodarczej zwi ązanej z gospodark ą odpadami, wydawanych podmiotom przez organy administracji rz ądowej i samorz ądowej, • obowi ązuj ące normy i przepisy prawne. Główne zadania zwi ązane z monitoringiem, kontrol ą i egzekwowaniem przepisów to:

1) monitorowanie i kontrola instalacji gospodarki odpadami, 2) monitoring i kontrola przewo źników i po średników (posiadaczy odpadów), 3) monitoring i kontrola instalacji gospodarki odpadami, nie wymagaj ących zezwole ń, 4) kontrola przemieszczania pewnych rodzajów odpadów, 5) identyfikacja nielegalnych instalacji lub działa ń, 6) egzekwowanie przepisów w zwi ązku z niedotrzymywaniem warunków posiadania pozwoleń, przekraczaniem obowi ązuj ących przepisów i norm.

Zadania zwi ązane z monitoringiem i kontrol ą realizacji planu przypisane s ą stosownie do posiadanych kompetencji organom ochrony środowiska ró Ŝnych szczebli: • w zakresie wydanych decyzji, przestrzegania przepisów prawa miejscowego - Urz ędy Miast i Gmin, • w zakresie kontroli prawidłowo ści działania instalacji gospodarki odpadami - WIO Ś, Pa ństwowa Inspekcja Sanitarna, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Pa ństwowa Inspekcja Pracy. Planowany system monitoringu i kontroli przewiduje okresowe/rutynowe kontrole posiadaczy odpadów i prowadz ących instalacje, zwi ązane z recyklingiem i unieszkodliwianiem odpadów, przeprowadzane przez przedstawicieli kompetentnych władz dla sprawdzenia: • prawidłowo ści prowadzonej ewidencji zwi ązanej z obrotem odpadami, • prawidłowo ści funkcjonowania instalacji, • prawidłowo ści prowadzonego monitoringu instalacji dla oceny jej oddziaływania na środowisko/otoczenie • oceny działalno ści instalacji jako elementu planu gospodarowania odpadami. Generalnie podstaw ą wła ściwego systemu oceny realizacji Planu jest dobry system sprawozdawczo ści, oparty na wska źnikach/miernikach stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a tak Ŝe na wska źnikach świadomo ści społecznej. Poni Ŝej przedstawiono propozycj ę niektórych wska źników - ich lista stosownie do potrzeb mo Ŝe by ć modyfikowana.

I. Wska źniki stanu gospodarki odpadami i zmiany presji na środowisko: 1) ilo ść wytwarzanych odpadów komunalnych na mieszka ńca / rok, 2) procent ludno ści miasta obj ęty zorganizowan ą zbiórka odpadów, 3) udział odpadów sektora komunalnego składowanych na składowisku, %, 4) udział odpadów sektora gospodarczego składowanych na składowisku, %, Dziennik Urz ędowy - 1307 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

5) wielko ść selektywnej zbiorki odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów domowych, 6) wielko ść selektywnej zbiorki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych, 7) ilo ść zebranych materiałów, odzyskanych i poddanych recyklingowi %.

II. Wska źniki świadomo ści społecznej: 1) udział społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy gospodarki odpadami, %, 2) ilo ść i jako ść interwencji/wniosków, zgłaszanych przez mieszka ńców; ich liczba, opis, 3) liczba, jako ść i skuteczno ść kampanii edukacyjno-informacyjnych; ich liczba, opis. Monitoring i ocena wdra Ŝania planu b ędą oparte na miernikach ilo ści odpadów odzyskanych, wywiezionych i unieszkodliwionych oraz miernikach zawartych w dokumentach powiatowych i wojewódzkich (wska źniki, normy, standardy jako ści itp.). Cele krótkoterminowe w gospodarce odpadami b ędą weryfikowane co 2 lata, natomiast długoterminowe – co 4 lata.

XI. Materiały źródłowe.

• II Polityka Ekologiczna Pa ństwa. • Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010. • Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002-2010. • Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. • Plan Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010. • Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bartoszyckiego. • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska z pó źn. zmianami. • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach z pó Ŝn. zmianami. • Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z pó źn. zmianami. • Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z pó Ŝn. zmianami. • Ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. • Rozporz ądzenie ministra środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami. • Dyrektywa Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów. • Rocznik Urz ędu Statystycznego 2003. • Raporty Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 2001, 2002, 2003. • Materiały dostarczone przez Urz ąd GiM Bisztynek. • Materiały udost ępnione przez Urz ąd Marszałkowski. • Informacje ogólnodost ępne z Internetu (witryny powiatu i gminy). • Materiały własne autorów opracowania.

XII. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym.

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Bisztynek został sporz ądzony w sposób zgodny z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa oraz wymaganiami okre ślonymi w ustawie o odpadach i rozporz ądzeniu ministra środowiska w sprawie sporz ądzania planów gospodarki odpadami. Plan gospodarki odpadami uwzgl ędnia równie Ŝ ustalenia Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko-mazurskiego oraz Planu Gospodarki Odpadami Powiatu Bartoszyckiego. Omawiany Plan Gospodarki Odpadami stanowi integraln ą cz ęść Programu Ochrony Środowiska dla Gm. i M. Bisztynek. Plan zawiera analiz ę stanu gospodarki odpadami, z której wynika, i Ŝ zorganizowanym odbiorem odpadów komunalnych obj ętych jest ponad 90% mieszka ńców gminy. W gminie wdra Ŝany jest równie Ŝ system selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów odpadów opakowaniowych. Zbierane odpady transportowane s ą do dalszego odzysku i unieszkodliwiania w Mi ędzygminnym Zakładzie Przerobu Kompleksowego Odpadów Komunalnych S ĘKITY w Kolonii Bisztynek. Pozostało ści po rozsortowanych i doczyszczonych odpadach deponowane s ą na składowisku, posiadaj ącym uregulowany stan formalno-prawny oraz niezb ędne wyposa Ŝenie dla tego rodzaju współczesnych obiektów. Składowisko wymaga jedynie modernizacji pod katem wykonania instalacji odgazowuj ącej obecnie eksploatowan ą nieck ę. Opracowana prognoza zmian w gospodarce odpadami wskazuje, Ŝe w nadchodz ących latach, b ędzie mo Ŝna obserwowa ć powolny wzrost ogólnej ilo ści odpadów wytwarzanych w Gminie, z okresowymi ich zmianami zale Ŝnie od rodzaju (m.in. odpady biodegradowalne, odpady budowlane, odpady tworzyw sztucznych) oraz od koniunktury gospodarczej kraju/województwa/powiatu i zwi ązanych z tym postaw konsumenckich mieszka ńców. Docelowy system gospodarki odpadami w Gminie polega na zorganizowanym odbiorze wszystkich wytwarzanych odpadów w celu odzysku i/lub unieszkodliwiania wybranych rodzajów, dla których w Planie Krajowym ustalono okre ślone poziomy. System przewiduje równie Ŝ stworzenie warunków do selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów komunalnych oraz odpadów wielkogabarytowych i budowlanych. W tym celu zaplanowano zorganizowanie Gminnego Punktu Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych oraz miejsc gromadzenia gabarytów/odpadów budowlanych w rejonie istniej ącego MZKPOK S ĘKITY, który z uwagi na mo Ŝliwo ści technologiczne i zdolno ści przerobowe powinien by ć przekształcony w Rejon Gospodarki Odpadami. Ograniczanie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko jest jednym z najwa Ŝniejszych zada ń własnych miast/gmin w zakresie gospodarki odpadami. Dla potrzeb realizacji tego zadania w Planie okre ślono harmonogramy działa ń krótko- i długoterminowych ze wskazaniem źródeł finansowania planowanych przedsi ęwzi ęć . Dziennik Urz ędowy - 1308 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 22 Poz.

Analiza oddziaływania planu na środowisko wskazuje, Ŝe realizacja planu nie przyczyni si ę do powstawania nowych zagro Ŝeń lub uci ąŜ liwo ści dla środowiska gminy, wpłynie natomiast na zmniejszenie zagro Ŝeń oraz ochron ę powierzchni ziemi. Monitoring i ocena realizacji ustale ń planu b ędzie oparta na analizie ilo ści zebranych, odzyskanych, unieszkodliwionych i składowanych odpadów w odniesieniu do wska źników wojewódzkich i krajowych. Cele krótkoterminowe weryfikowane b ędą co 2 lata, natomiast długoterminowe - co 4 lata.