DEMOCRATIC REPUBLIC OF -LESTE MINISTRY OF HIGHER EDUCATION, SCIENCE AND CULTURE SECRETARIAT OF STATE FOR ART AND CULTURE NATIONAL DIRECTORATE FOR CULTURAL HERITAGE III. INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE (ICH)

TIME WHEN THE YEAR OF NO. NAME OF THE ELEMENT LOCATION TYPE OF ELEMENT DESCRIPTION PRACTITIONERS CURRENT SITUATION NOTES PRACTICE STARTED INCLUSION

The community uses this traditional Fuiluro Suku (village), The tale "Seleleo-Seo tale in traditional wedding "Paioto / Cailoro" (social 1 Lospalos Subdistrict, Traditional tale Pre-History Practice continued 2013 /Kosok-Kosok" ceremonies as valued object (i.e. class) Lautem Municipality dowry) to the bride.

The traditional musical instrument Fuiluro Suku, Lospalos Traditional musical transmitted from ancestors, used by 2 Flauta Subdistrict, Lautem Pre-History "Asalainu" (ethnic group) Practice continued 2013 instrument buffalo keepers to look after their Municipality buffalos.

Tutuala Subdistrict, Lauten The ritual ceremony by farmers for 3 Sau batar / Celesipile Ritual ceremony Pre-History "Ratu 18" (social class) Practice continued 2013 Municipality their harvests.

Aileu Municipality , Municipality, Traditional textile, used in ritual Municipality, Bobonaro ceremonies, such as, funeral, "kore- Municipality, Covalima metan" (a ceremony held one year Municipality, after death), "sau-batar" (corn Groups; Dul Madik Ana, Practice continued Municipality, Ermera harvest ceremony), welcoming Feto Buka Rasik, Hadame 4 Tais Traditional handicraft Pre-History but started 2013 Municipality, Lautem, newly born babies, dowry, Malu, Haburas Kultura, decreasing these days Liquiça Municipality, inauguration of sacred house. It is Feto Fitun Fronteira… Municipality, also used as presents, welcoming , guests, attire for cultural festivals, Municipality, and others. Municipality

Traditional knowledge of making Tunu Bibi Aldeia (sub- Mr. Jose Noronha and "masikana" coins into traditional 5 Tuku Osan Masikana village), Tapó Memo Suku, Traditional handicraft Historic time others in Tunu Bibi Practice continued 2013 jewelry such as "belak", "kaibauk", Aldeia,Tapó Memo Suku earrings, necklace, and rings. Sulilaran Aldeia, "Tein Masin" is a knowledge of the Aidabaleten Suku, Atabae Traditional community to produce salt from the Mr. Joanico Tavares and 6 Tein Masin Pre- History Practice continued 2013 Subdistrict, Bobonaro knowledge sea water by using traditional others Municipality method.

"Tara bandu" is a traditional Mr. Cornelio Soares dos Suai Loro Suku, Suai regulation to control people's Ritual Ceremony "Tara Reis from the sacred 7 Subdistrict, Covalima Traditional regulation activities within a community, and Pre- History Practice continued 2013 bandu" house "Bei Besi-Bei Municipality their actions towards natural plants Bere", and ohers and animals.

"Bua Malus" is used as, offerings for The survey about welcoming guests, "buka urat" Mr. Guelhermino this element has Suai Loro Suku, Suai (ritual ceremony for healing people), Mendoca, Mr. Marcelo been done by 8 Bua Malus Subdistrict, Covalima Traditional custom Pre- History Practice continued 2012 "kuta" (mark of blessing on Barros, and others, from National Municipality someone's forhead), "kakaluk/biru" the sacred house Bei Meta Directorate for (a spritual item). Cultural Heritage.

The survey about Mr. Alberto Noronha, this element has Suai Loro Suku, Suai "Koto Tisi" (wild beans) is a from clan "Mane Ikun", been done by 9 Koto Tisi Subdistrict, Covalima Tradisional food traditional method to make the wild Pre- History Practice continued 2012 sacred house of "Kidas", National Municipality beans edible. in Suai-Loro Suku Directorate for Cultural Heritage. Suai Loro Suku, Suai Traditional knowledge of making Mr. Fernando Bere Lekik, Traditional 10 Akar Subdistrict, Covalima food from the inner part of trunk of Pre-History and others from sacred Practice continued 2011 knowledge Municipality palm trees. house "Loro"

The survey about This traditional dance is performed this element has Suai Loro Suku, Suai in cultural occasions such as Mr. Bei Bere and others in been done by 11 Bidu Lensu Mutin Subdistrict, Covalima Traditional dance welcoming guests, inauguration of Pre- History Practice continued 2012 Suai Loro Suku National Municipality sacred house, "sau batar" (corn Directorate for harvest festival), and "tara bandu". Cultural Heritage.

The survey about this element has Suai Loro Suku, Suai This traditional dance is performed Clan of "Lo'o", Suai Loro been done by 12 Tebe Lilin Subdistrict, Covalima Traditional dance in the occasions of constructing Pre- History Practice continued 2012 Suku National Municipality sacred houses. Directorate for Cultural Heritage.

This traditional dance is performed Fatumea Suku, Fatumea in the occasions of constructing 13 Tebe Otas Uluk Subdistrict, Covalima Traditional dance Pre- History Clan of "Belulik Leten" Practice continued 2019 sacred houses and welcoming Municipality guests.

Silat Kampung / Silat Maukatar Subdistrict, Traditional martial This martial art is used for self 14 Pre- History Clan of "Holpilat" Practice continued 2019 Thasmil Covalima Municipality art defence. REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE MINISTÉRIO DO ENSINO SUPERIOR CIÊNCIA E CULTURA SECRETARIA DE ESTADO DA ARTE E CULTURA DIREÇÃO NACIONAL DO PATRIMÓNIO CULTURAL III. PATRIMÓNIU KULTURÁL IMMATERIÁL (PKI)

TEMPU PRÁTIKA TINAN NU. ELEMNTU NIA NARAN LOKALIDADE TIPU ELEMENTU DESKRISAUN PRATIKANTE SIRA SITUASAUN ATUÁL OBS HAHÚ INKLUZAUN

Komunidade refere uza ai knanoik Ai Knanoik Seleleo-Seo Fuiluro, Lospalos, Sei kontinua implemeta iha 1 Ai knanoik Tradisionál ne'e ba kazamentu tradisionál hodi Pré- História Paioto / Cailoro 2013 /Kosok-Kosok Lautem knua refere hafolin feto foun.

Instrumentu muzikál tradisionál Fuiluro, Lospalos, Instrumentu múzikal Sei kontinua implemeta iha 2 Flauta husi beiala sira, uza husi karau nain Pré- História Asalainu 2013 Lautem tradisionál knua refere hodi tau matan ba karau sira.

Serimonia ritual husi agrikultor sira Sei kontinua implemeta iha 3 Sau batar / Celesipile , Lautem Seremónia Rituál Pré- História Ratu 18 2013 iha tempu kolleta. knua refere

Aileu, Ainaro, Baucau, Textile tradisional, uza iha Grupu Dul Madik Ana, Bobonaro, serimónia rituál hanesan; funeral, Grupu Feto Buka Rasik, Sei kontinua implemeta iha Covalima, Dili, kore-metan, sau batar, simu bebe, Grupu Hadame Munisípiu refere, maibe prátika 4 Tais Ermera, Lautem, Artezenatu Tradisionál barlaki, serimónia inaugurasaun Pré- História 2013 Malu,Grupu Haburas no produsaun tais komesa tun Liquiça, Manatuto, uma lulik. Uza mos hanesan Kultura, Grupu Feto Fitun ba dadaun. Manufahi, prezente, simu bainaka, traje ba Fronteira… Oecusse, festa kultural no seluk tan. Viqueque.

Aldeia Tunu Bibi, Koiñesimentu tradisional hodi tuku Sr. Jose Noronha, no Suku Tapó Memo, osan besi masikana sai ba asesores Sei kontinua implemeta iha 5 Tuku Osan Masikana Artezanatu tradisionál História seluk tan husi AldeiaTunu 2013 Munisipiu tradisional hanesan belak, kaibauk, knua refere Bibi, Suku Tapo Memo Bobonaro brinkus, korenti, kadeli. Aldeia Sulilaran, Suku Aidabaleten, Tein Masin mak kunesimentu Sub Distritu Kunesimentu ne'ebe komunidade sira iha hodi Sr. Joanico Tavares, no Sei kontinua implemeta iha 6 Tein Masin Pré- História 2013 Atabae Atabae, Tradisional produz masin husi tasi been ho seluk tan knua refere Munisipiu metodu tradisional. Bobonaro

Tara bandu mak regulamentu Suku Suai Loro, tradisional hodi kontrola ema nia Sr. Cornelio Soares dos Serimónia Ritual Tara Sub Distritu Suai, Regulamentu Sei kontinua implemeta iha 7 atividade sira iha komunidade ida, Pré- História Reis husi uma lisan Bei 2013 Bandu Munisispiu tradisional knua refere no sira nia aksaun hasoru ai-horis Besi-Bei Bere, no seluk tan Covalima no animal sira.

Ekipa tekniku Diresaun Nasional Suku Suai Loro, Guelhermino Mendonça, Bua Malus uza hanesan look hodi Patrimonu Kultural Sub Distritu Suai, Marcelo Barros, no seluk Sei kontinua implemeta iha 8 Bua Malus Kostume tradisional simu bainaka sira, buka urat, kuta, Pré- História 2012 halo ona Munisipiu tan, husi Uma lisan Bei knua refere no kakaluk / biru, levanatamentu Covalima Meta informasaun ba elementu refere.

Ekipa tekniku Diresaun Nasional Suku Suai Loro, Koto Tisi nu'udar metodu Uma lisan Kidas, knua Patrimonu Kultural Sub Distritu Suai, Sei kontinua implemeta iha 9 Koto Tisi Ai-han tradisional tradisional atu produs koto fuik Pré- História mane ikun, Suai-Loro. Sr. 2012 halo ona Munisipiu knua refere ne'e hodi bele han. Alberto Noronha levanatamentu Covalima informasaun ba elementu refere. Suku Suai Loro, Koneimentu tradisional husi Uma lisan Loro Sr. Sub Distritu Suai, Kunesimentu Sei kontinua implemeta iha 10 Akar komunidade hodi produs akar Pré- História Fernando Bere Lekik no 2011 Munisipiu Tradisional knua refere huun sai ai-han. seluk tan Covalima

Ekipa tekniku Diresaun Nasional Suku Suai Loro, Dansa tradisional ne'e uza ba Patrimonu Kultural Sub Distritu Suai, okaziaun kultural sira hanesan Sr. Bei Bere no seluk tan Sei kontinua implemeta iha 11 Bidu Lensu Mutin Dansa tradisional Pré- História 2012 halo ona Munisipiu simu bainaka sira, uma ben, sau iha Suku Suai Loro knua refere levanatamentu Covalima batar, no tara bandu. informasaun ba elementu refere.

Ekipa tekniku Diresaun Nasional Suku Suai Loro, Dansa tradisional ne'e performa Patrimonu Kultural Sub Distritu Suai, Sei kontinua implemeta iha 12 Tebe Lilin Dansa tradisional iha okaziaun wainhira hari uma Pré- História Knua Lo'o, Suia Loro, 2012 halo ona Munisipiu knua refere lulik. levanatamentu Covalima informasaun ba elementu refere.

Suku Fatumea, Sub Distritu Dansa tradisional ne'e performa Sei kontinua implemeta iha 13 Tebe Otas Uluk Fatumea, Dansa tradisional iha okaziaun wainhira hari uma Pré- História Knua Belulik Leten 2019 knua refere Munisipiu lulik no simu bainaka sira. Covalima

Sub Distritu Silat Kampung / Silat Maukatar, Arte marsiais Arte marsiais ne'e uza ba hodi Sei kontinua implemeta iha 14 Pré- História Knua Holpilat 2019 Thasmil Munisipiu tradisional proteze an. knua refere Covalima