Croton Sp.) (32.96), สะแกวัลย์ (Combretum Squamosum) (27.74), ตะแบกเปลือกบำง (Lagerstroemia Cochinchinense) (25.88), เสลำ (Lag
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ก ค ำน ำ ประเทศไทยมีพื้นที่ตั้งอยู่ในเขตร้อนชื้น ท ำให้มีควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพสูง ทั้งควำม หลำกหลำยของถิ่นที่อยู่อำศัย ควำมหลำกหลำยด้ำนชนิดพันธุ์ และควำมหลำกหลำยด้ำนพันธุกรรม ในกลุ่ม สิ่งมีชีวิตที่เป็นพืช สัตว์ แมลง และเห็ด มีกำรค้นพบชนิดพันธุ์ใหม่ในหลำยพื้นที่ แต่ในขณะเดียวกันควำม หลำกหลำยทำงชีวภำพเหล่ำนี้ก ำลังถูกคุกคำม ท ำให้จ ำนวนชนิดและปริมำณลดลงอย่ำงมำก หลำยชนิดอยู่ใน สถำนภำพใกล้สูญพันธุ์ และบำงชนิดสูญพันธุ์ไปแล้ว ประกอบกับองค์ควำมรู้ทำงด้ำนควำมหลำกหลำยทำง ชีวภำพของสิ่งมีชีวิตในบำงกลุ่ม หรือบำงชนิดยังมีกำรศึกษำน้อย หรือไม่มีข้อมูลพื้นฐำนอยู่เลย กรมอุทยำนแห่งชำติ สัตว์ป่ำ และพันธุ์พืช ได้เล็งเห็นถึงควำมส ำคัญของกำรอนุรักษ์ควำม หลำกหลำยทำงชีวภำพในพื้นที่ป่ำอนุรักษ์ของประเทศไทย จึงมอบหมำยให้ส ำนักวิจัยกำรอนุรักษ์ป่ำไม้และ พันธุ์พืช จัดท ำโครงกำรส ำรวจควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพในพื้นที่ป่ำอนุรักษ์ ร่วมกับกลุ่มงำนวิชำกำร ส ำนัก บริหำรพื้นที่อนุรักษ์ที่ 1-16 ด ำเนินกำรส ำรวจข้อมูลด้ำนพรรณพืช แมลง และเห็ด เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐำนให้แก่ หน่วยงำนภำคสนำมในพื้นที่ป่ำอนุรักษ์ อีกทั้งเป็นข้อมูลทำงวิชำกำรที่ใช้ในกำรเผยแพร่ หรือสื่อคุณค่ำของ ควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพในพื้นที่ป่ำอนุรักษ์ ตลอดจนเป็นประโยชน์ต่อกำรบริหำรจัดกำรควำมหลำกหลำย ทำงชีวภำพ ส ำนักบริหำรพื้นที่อนุรักษ์ที่ 12 (นครสวรรค์) ได้รับมอบหมำยให้ท ำกำรส ำรวจในพื้นที่ป่ำ อนุรักษ์ คือ เขตรักษำพันธุ์สัตว์ป่ำห้วยขำแข้ง จังหวัดอุทัยธำนี ใช้ระยะเวลำในกำรด ำเนินกำรส ำรวจ รวบรวมข้อมูล และจัดท ำรำยงำนฉบับสมบูรณ์ รวมทั้งสิ้น 12 เดือน รำยงำนผลโครงกำรส ำรวจควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพในพื้นที่เขตรักษำพันธุ์สัตว์ป่ำห้วยขำ แข้ง จังหวัดอุทัยธำนี ประจ ำปีงบประมำณ พ.ศ. 2560 ฉบับนี้ เป็นเนื้อหำส่วนของข้อมูลกำรศึกษำควำม หลำกหลำยทำงชีวภำพด้ำนพรรณพืช, แมลง และเห็ด โดยในปีงบประมำณ พ.ศ. 2560 ได้ด ำเนินกำรใน ระบบนิเวศป่ำเบญจพรรณและป่ำดิบเขำ ซึ่งข้อมูลที่ได้รับจะเป็นประโยชน์โดยตรงต่อเขตรักษำพันธุ์สัตว์ป่ำ ห้วยขำแข้ง และสำมำรถน ำไปจัดท ำเป็นฐำนข้อมูลควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพในพื้นที่ป่ำอนุรักษ์ เพื่อใช้เป็น ประโยชน์ด้ำนกำรบริหำรจัดกำรควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพในภำพรวมของกรมอุทยำนแห่งชำติ สัตว์ป่ำ และพันธุ์พืช ต่อไป คณะผู้ส ำรวจและจัดท ำรำยงำนหวังว่ำรำยงำนฉบับนี้ จะเป็นฐำนข้อมูลที่ช่วยในกำรวำงแผน จัดกำรทรัพยำกรธรรมชำติในเขตพื้นที่ป่ำอนุรักษ์ ของเจ้ำหน้ำที่ปฏิบัติงำนที่เกี่ยวข้อง เป็นประโยชน์ต่อกำร ศึกษำวิจัยของนิสิต นักศึกษำ และผู้ที่สนใจต่อกำรศึกษำวิจัยในขั้นต่อไป คณะผู้ส ำรวจและจัดท ำรำยงำน ข สารบัญ ค าน า ก สารบัญ ข สารบัญตาราง ค สารบัญรูปภาพ จ สารบัญภาคผนวก ช บทที่ 1 : ข้อมูลทั่วไปของพื้นที่ที่ด าเนินการ 1 บทที่ 2 : ทบทวนวรรณกรรม 10 บทที่ 3 : อุปกรณ์และวิธีการ 20 บทที่ 4 : ผลการส ารวจ 45 ความหลากหลายทางชีวภาพของพรรณพืช 45 ความหลากหลายทางชีวภาพของแมลง 74 ความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ด 78 บทที่ 5 : สรุปและวิจารณ์ 81 บทที่ 6 : ปัญหา อุปสรรค และข้อเสนอแนะ 88 กิตติกรรมประกาศ 91 เอกสารอ้างอิง 92 คณะผู้ด าเนินการ 97 ภาคผนวก 99 ค สารบัญตาราง ตารางที่ เรื่อง หน้า 1 ข้อมูลสภาพภูมิอากาศของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 4 2 การด าเนินการส ารวจความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วย 44 ขาแข้ง 3 จ านวนชนิดพรรณไม้จ าแนกตามวิสัยที่พบในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 45 4 ค่าความส าคัญ (IV) 30 อันดับแรกของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก (small 49 tree)ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าเบญจพรรณ) 5 ค่าความส าคัญ (IV) 30 อันดับแรกของไม้หนุ่ม (sapling) และไม้พุ่ม (shrub) 50 ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งห้วยขาแข้ง (ป่าเบญจพรรณ) 6 ค่าความส าคัญ (IV) 30 อันดับแรกของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก (small 52 tree)ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าดิบเขา) 7 ค่าความส าคัญ (IV) 17 อันดับแรกของไม้หนุ่ม (sapling) และไม้พุ่ม (shrub) 53 ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งห้วยขาแข้ง (ป่าดิบเขา) 8 ชนิดพันธุ์ของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) ที่มีค่าความส าคัญ 54 สูงสุด 5 อันดับแรกของแต่ละแปลงในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าเบญจ พรรณ) 9 ชนิดพันธุ์ของไม้หนุ่ม (sapling) และไม้พุ่ม (shrub) ที่มีค่าความส าคัญสูงสุด 5 56 อันดับแรกของแต่ละแปลงในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าเบญจพรรณ) 10 ชนิดพันธุ์ของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) ที่มีค่าความส าคัญ 58 สูงสุด 5 อันดับแรกของแต่ละแปลงในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าดิบเขา) 11 ชนิดพันธุ์ของไม้หนุ่ม (sapling) และไม้พุ่ม (shrub) ที่มีค่าความส าคัญสูงสุด 5 59 อันดับแรกของแต่ละแปลงในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าดิบเขา) 12 เปรียบเทียบข้อมูลเชิงปริมาณของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) 60 จ าแนกตามแปลงตัวอย่างในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าเบญจพรรณ) 13 เปรียบเทียบข้อมูลเชิงปริมาณของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) 62 จ าแนกตามแปลงตัวอย่างในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าดิบเขา) 14 ค่าดัชนีความหลากหลายของชนิดพันธุ์ และค่าความสม่ าเสมอ ของไม้ต้น (tree) และ 63 ไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) ของแต่ละแปลงในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าเบญจพรรณ) 15 ค่าดัชนีความหลากหลายของชนิดพันธุ์ และค่าความสม่ าเสมอ ของไม้ต้น (tree) และ 66 ไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) ในแต่ละแปลงในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (ป่าดิบเขา) 16 ค่าดัชนีความคล้ายคลึง (Similarity index) ของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก 69 (small tree) ระหว่างแปลงตัวอย่าง (ป่าดิบเขา) ง สารบัญตาราง (ต่อ) ตารางที่ เรื่อง หน้า 17 ผลการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ดราในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วย 79 ขาแข้ง 18 ค่าเฉลี่ยของค่าดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพและค่าความสม่ าเสมอของเห็ดราใน 80 แต่ละชนิดป่า จ สารบัญรูปภาพ ภาพที่ เรื่อง หน้า 1 ขอบเขตพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จังหวัดอุทัยธานี 2 2 ลักษณะหินปูนของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 5 3 แผนที่ธรณีวิทยาจังหวัดอุทัยธานี 6 4 ค าอธิบายแผนที่ธรณีวิทยาจังหวัดอุทัยธานี 7 5 ต าแหน่งของแปลงตัวอย่างศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสังคมป่าเบญจพรรณ 22 ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2556-2560 6 ต าแหน่งของแปลงตัวอย่างศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสังคมป่าดิบเขา 23 ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 7 การวางแปลงตัวอย่างชั่วคราวศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพ และเก็บข้อมูล 25 โครงสร้างทางด้านตั้งของสังคมพืช (Profile Diagram) และการปกคลุมของเรือนยอด (Crown Cover Diagram) 8 ต าแหน่งของแปลงตัวอย่างความหลากหลายทางชีวภาพของผีเสื้อกลางวัน ในเขตรักษา 31 พันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปี พ.ศ. 2560 9 ต าแหน่งของแปลงตัวอย่างความหลากหลายทางชีวภาพของแมลงกลางคืน ในเขตรักษา 32 พันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปี พ.ศ. 2560 10 ลักษณะการวางแปลงจับผีเสื้อกลางวัน 33 11 การท าแผนผัง Venn diagram 35 12 ต าแหน่งของแปลงตัวอย่างศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ดราในเขตรักษา 39 พันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปี พ.ศ. 2560 (ป่าดิบเขา) 13 ต าแหน่งของแปลงตัวอย่างศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ดราในเขตรักษา 40 พันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปี พ.ศ. 2560 (ป่าเบญจพรรณ) 14 ลักษณะแปลงส ารวจเห็ดราและแนวการเดินส ารวจเห็ดราในแปลงตัวอย่าง 41 15 วงศ์ที่มีจ านวนชนิดพันธุ์พืชสูงสุด 5 วงศ์แรก 46 16 วงศ์ที่มีจ านวนต้นมากที่สุด 5 วงศ์แรก 46 17 วงศ์ที่มีจ านวนชนิดพันธุ์พืชสูงสุด 10 วงศ์แรก 47 18 วงศ์ที่มีจ านวนต้นมากที่สุด 10 วงศ์แรก 47 19 ค่าดัชนีความหลากหลายของชนิดพันธุ์ และค่าความสม่ าเสมอ ของไม้ต้น (tree) และ 65 ไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) ของแต่ละแปลงตัวอย่างในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขา แข้ง (ป่าเบญจพรรณ) 20 ค่าดัชนีความหลากหลายของชนิดพันธุ์ และค่าความสม่ าเสมอ ของไม้ต้น (tree) และ 66 ไม้ต้นขนาดเล็ก (small tree) ในแต่ละแปลงตัวอย่างในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขา แข้ง (ป่าดิบเขา) 21 ค่าดัชนีความคล้ายคลึง (Similarity index) ของไม้ต้น (tree) และไม้ต้นขนาดเล็ก 68 (small tree) ระหว่างแปลงตัวอย่าง (ป่าเบญจพรรณ) ฉ สารบัญรูปภาพ (ต่อ) ภาพที่ เรื่อง หน้า 22 ภาพวาดโครงสร้างด้านตั้ง (profile diagram) และการกระจายตัวด้านราบ (plot 71 plan) ของป่าเบญจพรรณ (แปลงที่ HKK60_MD24) 23 ภาพวาดโครงสร้างด้านตั้ง (profile diagram) และการกระจายตัวด้านราบ (plot 73 plan) ของป่าดิบแล้ง (แปลงที่ HKK60_HE3) 24 เปรียบเทียบการปรากฏของชนิดและปริมาณของผีเสื้อกลางวันที่พบในสังคมป่า 75 เบญจพรรณฤดูร้อน ฤดูฝน และทั้งสองฤดูที่ส ารวจในปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 เขต รักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 25 ค่าดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพ (H') และค่าความสม่ าเสมอ (J') ของผีเสื้อ 75 กลางวัน ที่ส ารวจในป่าเบญจพรรณ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยขาแข้ง 26 แผนภาพ Venn diagram จ านวนชนิดผีเสื้อกลางวันที่พบในป่าเบญจพรรณ เขต 76 รักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ประจ าปีงบประมาณ 2560 27 วงศ์ที่มีจ านวนชนิดเห็ดสูงสุด 5 ล าดับแรกที่พบในแต่ละชนิดป่า 79 28 จ านวนชนิดพันธุ์ของเห็ดราในแต่ละชนิดป่า 79 29 ค่าเฉลี่ยของค่าดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพและค่าความสม่ าเสมอของเห็ดราใน 80 แต่ละชนิดป่า ช สารบัญภาคผนวก ภาคผนวก เรื่อง หน้า 1 ตารางบัญชีรายชื่อพรรณไม้ที่ส ารวจพบในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 100 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2556-2560 2 บัญชีรายชื่อผีเสื้อกลางวัน ในป่าเบญจพรรณของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 117 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2558-2560 3 บัญชีรายชื่อมอทในป่าเบญจพรรณ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปีงบประมาณ 126 พ.ศ. 2558-2560 4 ตารางบัญชีรายชื่อเห็ดราที่ส ารวจพบในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 129 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 (ป่าดิบเขา) 5 ตารางบัญชีรายชื่อเห็ดราที่ส ารวจพบในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 130 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 (ป่าเบญจพรรณ) 6 ภาพพรรณไม้ที่ส าคัญตามค่า IV ในสังคมพืชป่าเบญจพรรณ จากมากไปหาน้อย 131 7 ภาพพรรณไม้ที่ส าคัญตามค่า IV ในสังคมพืชป่าดิบเขา จากมากไปหาน้อย 134 8 ชนิดผีเสื้อกลางวันที่พบจ านวน 24 ชนิด จากผลการส ารวจในสังคมป่าเบญจพรรณ 136 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 9 ชนิดมอทที่พบจ านวน 12 ชนิด จากผลการส ารวจในสังคมป่าเบญจพรรณ 137 ปีงบประมาณพ.ศ.2560 10 ภาพเห็ดราที่ส ารวจพบในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปี พ.ศ. 2560 (ป่าดิบเขา) 138 11 ภาพเห็ดราที่ส ารวจพบในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ปี พ.ศ. 2560 (ป่าเบญจ 139 พรรณ) 12 ภาพการปฏิบัติงานส ารวจความหลากหลายทางชีวภาพในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วย 140 ขาแข้ง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 : เลือกพื้นที่ที่ท าการวางแปลงตัวอย่าง (บนซ้าย), เดินเข้าไปวางแปลงตัวอย่างส ารวจพรรณไม้ (บนขวา), ส่องเข็มทิศเพื่อวางแปลง ตัวอย่าง (ล่างขวา) และลากเชือกวางแปลงส ารวจพรรณไม้ (ล่าง ขวา) 13 ภาพการปฏิบัติงานส ารวจความหลากหลายทางชีวภาพในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วย 141 ขาแข้ง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 : บันทึกข้อมูลแปลงตัวอย่าง (บนซ้าย), วัดขนาด ล าต้นของไม้ต้น (บนขวา), บันทึกข้อมูลต้นไม้ (ล่างซ้าย) และเก็บตัวอย่างพรรณไม้ (ล่างขวา) 14 ภาพการปฏิบัติงานส ารวจความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ดรา