Frederik Backelandt | David Stockman

de 30 machtigste beklimmingen Frederik Backelandt | David Stockman

de 30 machtigste beklimmingen Nederland olen INHOUD Duitsland 1 Alpe d’Huez ...... 6 BelgiE 2 Alto de El Angliru ...... 14

3 Col d’Aubisque ...... 24 4 Col du Ballon d’Alsace ...... 34 5 Col de la Bonette ...... 42 TsjechiE 6 Monte Carpegna ...... 54

7 Cormet de Roselend ...... 56

8 ...... 66

9 Colle Fauniera ...... 68

10 Passo Fedaia ...... 78

11 ...... 86

12 Passo Gardena ...... 96

13 Passo Gavia ...... 98 4 14 Passo Giau ...... 110 Oostenrijk 15 Sankt Gotthard Pass ...... 120 16 Grimselpass ...... 130 witserland 17 Col de l’Iseran ...... 138 27 12 18 Col d’Izoard ...... 148

19 16 26 29 Lagos de Covadonga ...... 158 15 23 10 14 20 ...... 160 Frankrijk 13 21 ...... 162 22 Pla d’Adet ...... 164 7 SloveniE 23 Passo Pordoi ...... 166 8

24 Col du Portet ...... 176 1 11 20 17 25 Sa Calobra ...... 178 18 26 Passo dello Stelvio ...... 180 27 Timmelsjoch ...... 190 BosniE en 28 ...... 192 5 9 Herzegovina

29 Tre Cime di Lavaredo ...... 202 30

30 ...... 210 6

2 19 24 3 28 22 21

ItaliE

Spanje 25

ortugal 2 3 Nederland olen

Duitsland BelgiE

TsjechiE

4 Oostenrijk

witserland 27 12 26 29 16 15 Frankrijk 13 23 10 14 7 SloveniE 8 1 11 20 17 18 BosniE en 5 9 Herzegovina 30 6

2 19 24 3 28 22 21

ItaliE

Spanje 25

ortugal 3 David Stockman (1974) studeerde fotografie aan de hogeschool Narafi in Brussel Frederik Backelandt (1982) is historicus, begon als journalist op de wielerredactie en begon als persfotograaf voor de kranten van de (toen nog) VUM-mediagroep. van Het Nieuwsblad en leidt nu als uitgever Grinta! Publicaties. Hij is de drijvende Sedert 2007 is hij ook actief voor het fietsmagazineGrinta! en hij mag stilaan als kracht achter het fietsmagazineGrinta! en schreef ook diverse wielerboeken en de huisfotograaf van het blad worden beschouwd. Als persfotograaf voor onder -biografieën. Hij schrijft niet alleen over de wielersport, hij is zelf ook fanatiek fietser. andere fotoagentschap Belga coverde hij het voorbije decennium het veldrijden en Zo won hij verschillende keren het wereldkampioenschap wielrennen voor de wielersport. Hij volgde ook al ettelijke keren de Tour de . journalisten en is hij verslingerd aan fietsen in de bergen.

4 5 Buiten categorie

un grootsheid. Hun ogen om daarna genadeloos toe te het wel David. Zijn beelden maken onaantastbaarheid. Hun slaan. De cols vertellen verhalen. dit boek tot wat het is. Tot een Hmoeilijkheid ook om ze te Histories van glorie en triomf, van eindeloze en glimmende parelsnoer overwinnen. Het is gissen, maar ontgoocheling en verdriet, van pijn en van inspirerende beelden. Zijn foto’s het zijn mogelijke pistes waarom de vreugde. Die bundeling van emo- zijn buiten categorie. Nu eens een bergen ons zo aantrekken. Want dat ties en stories: het is het magische panorama, dan weer een detail. zijn ze toch, niet? Magneten voor het recept van menig wielercol. En ook Nu eens met een koebeest erop, oog. Denk aan het moment dat je van dit boek. dan weer met een berggeit – aan de eerste bergtoppen ziet opdoe- bergfauna geen gebrek. Nu eens men wanneer je met de wagen naar Alleen fietsen in de cols. met een beeld dat genomen is in het zuiden rijdt: zalig, toch? En wie Eigenlijk doe ik niets liever. Liever ochtendlicht, dan weer in avondlicht. heeft geen herinneringen aan warme nog dan erover schrijven. Klimmen En ja, er werd ook wel af en toe zomer­dagen waarbij je toch voor de en dalen. En daarna weer klimmen. een beeld vastgelegd in de volle buis zit of zat gekluisterd om naar de Liefst zonder iemand erbij. Niemand middagzon (toen we een keertje bergetappes van de die me opjaagt. Niemand die ik er geen zin hadden om vroeg op te te kijken? Dertig graden buiten, ‘moet’ afrijden of bij wie ik per se het staan) – not done, want dat is het maar toch die Touretappe volgen. achterwiel ‘moet’ houden (om geen minst aangename moment om een Integraal. Van start tot finish. gezichtsverlies te lijden). Gewoon, col te capteren. In al die jaren zijn Wat bezielt ons toch? Er is iets met alleen. Alleen met mezelf en mijn we sowieso meesters geworden van de cols. Wat zouden Tour, Giro of gedachten. Alleen met mijn fiets. dat schimmige spel tussen piepende Vuelta zijn zonder ze? Als het bergop Een ritme zoekend. Duwend op die zonnestraal en enerverend voorbij­ loopt, van zodra het moeilijk wordt pedalen. Liefst in het zadel zittend. trekkende wolkenpartij. en er geklommen moet worden, dan En zo nu en dan eens de steile En in het ontwijken van onweers­ hebben we het als wielerliefhebbers binnen­bocht nemend, en danseuse. buien die zo fluks kunnen toeslaan graag. Als we petieterige stipjes op Om daarna de volgende haarspeld in het hooggebergte. fietsjes zien, als we bezwete lijven weer breed te nemen en de spier­ zien die zich afbeulen in immense vezels op wat zuurstof te trakteren. Dit boek presenteert jou, beste bergdecors, als we coureurkes aan- Er gaat van alles door je hoofd. lezer, dertig cols. Toegegeven: de schouwen die grinta tonen om een Je vraagt je af hoeveel kilometers ene is al wat mythischer dan de top te bereiken, dan houden we nog er nog resten, wat de gemiddelde andere. Maar goed, de kleppers, dat tikkeltje méér van de koers. stijging van de volgende kilometer diegene die op ieders bucketlist wordt, wanneer dat steilste stuk er horen te staan, zitten erbij. U weet De berg kent geen genade. nu weer aankomt. Om dan nog wat wel: Galibier, Stelvio, Tourmalet, Een col is onverbiddelijk. Het zijn over te hebben in het zicht van de Pordoi, Alpe d’Huez en consorten. ’ woorden. Hoe je top en nog een laatste keer op de Wat nu de zwaarste is? En wat de het nu draait of keert, ook fietsers trappers te lopen. Om dan boven mooiste? Het zijn vragen die we wel houden van het leed die de berg uit te hijgen, rond te kijken, een vaker krijgen voorgeschoteld. Eerlijk: hen bezorgt. Fietsers zijn maso­ jasje aan te doen en een colaatje ik weet het niet. Ik kan het onmoge- chisten. Of het nu een begenadigde te bestellen. Of twintig – het waren lijk zeggen. Oordeelt u zelf maar, op springveer betreft of eerder een slak kleintjes – pannenkoeken te bestel- basis van de beelden en de verhalen die nauwelijks vooruitkomt zodra de len, op de Peyresourdetop. op de bladzijden die volgen. weg begint te hellen, een échte col Of oordeelt u misschien liever blijft sowieso, voor elk van hen, tot Wat heb ik genoten van die op het terrein zelf, door ze zelf de verbeelding spreken. Daar heeft dertig cols. Correctie: wat hebben allemaal te gaan opfietsen? Het is de wielersport natuurlijk veel mee WIJ genoten van die dertig cols. eender. Hebt u dit boek als puur te maken. De koers creëert immers Wij, dat zijn David Stockman en naslagwerk en salontafelboek om plekken die herinneren aan wapen­ ikzelf. Hij, de Serge Gainsbourg bij weg te dromen? Of bereidt u zich feiten. Het zijn lieux de mémoire. van de fotografie en liefhebber van voor op een volgende fietsvakantie De Alpen, Pyreneeën en Dolomieten de Franse col (en van Raclette en in de cols waarop u aan de fiets­ liggen ermee bezaaid. Met plekken Génépi). Ik, de italofiel en Coppi- vrienden eens wil tonen hoe gezwind waar geschiedenis is geschreven. tifoso met een voorliefde voor de uw klimmersbenen nog ronddraaien? Hier demarreerde Merckx, daar ging Dolomieten. We vorm(d)en een goed Het kan allemaal. Laat in elk geval Hinault, voorbij die haarspeldbocht duo. Als er overigens iemand is die ook uw lees- en kijkervaring hors keek Armstrong Ullrich recht in de de nodige honneurs verdient, dan is catégorie zijn.

Frederik Backelandt

5 Alpe d'Huez

21 bochten naar de roem

8 9 Alpe d'Huez

Alpe d’Huez is jaarlijks een magneet voor fietsers en wielerfans. Nochtans is de beklimming met haar 21 haarspeldbochten niet de allermooiste en ook niet de allerzwaarste. En toch. De Alp heeft ‘het’ en daar heeft zijn rijke Tourgeschiedenis, een opeenstapeling van triomfen en tragedies, alles mee te maken.

9 Getuige van het duel Coppi-Robic

bochten telt de beklimming van Alpe d’Huez. In bocht zestien – virage seize – bevind je je op het grondgebied van het dorpje La Garde. Aan het cafeetje met de voor de hand liggende naam ‘Virage 16’ waggelt een oude man, met een slakkengangetje, voorbij. Het is Maurice Vieux, een krasse negentiger en bewoner van het huis schuin tegenover het café. “Ik woon hier al mijn hele leven”, zegt hij. “Ik heb alle Tourpassages meegemaakt, ook de allereerste in 1952. , le Breton, kwam hier toen als eerste voorbij. Dan , die uiteindelijk de rit won. De renners, de staat van het wegdek, het materiaal… Olalala... Het waren andere tijden.” Hoewel hij ‘zijn’ Alp slechts één keer met de fiets heeft bedwongen, wijst Maurice me erop dat het zwaarste van Alpe d’Huez voorbij is eens bocht 16 achter je ligt. “En ik kan het weten. Die ene keer dat ik hem omhoogreed, wist ik het trouwens meteen. Te zware kost voor mij. Eén keer en nooit meer, dacht ik bij mezelf.”

11 Alpe d'Huez

“DE RECORDTIJD STAAT NOG ALTIJD OP NAAM VAN PANTANI. KOM JE IN DE BUURT VAN ZIJN 37’35”, STUUR JE CV DAN METEEN OP NAAR DE WORLDTOUR-PLOEGEN.”

ls ‘een hotspot van de Tour in de naoorlogse geschiedenis stevig laatste opponent op de Alp in 1952, Lucien wint en verliest de France’: zo omschrijft Bike geteleviseerd en dus is alles wat erop op zijn plaats zette. Dat was meteen Triomf en tragedie gaan hand in hand AOisans, het informatie­platform gebeurde op het netvlies van elke de eerste aankomst bergop ooit in in de koers en zeker op Alpe d’Huez. voor fietsers van de vallei van de wielerfan gebrand. een Touretappe. In 1976 legde er de , de beklimming van Alpe basis van de laatste Belgische Tour- d’Huez. Daarmee slaan ze spijkers Klimtijd Adieu le plat pays! zege. In 1977 werd Alpe d’Huez dan met koppen, want Alpe d’Huez heeft Wanneer je in Le Bourg-d’Oisans Je vertrekt in Le Bourg-d’Oisans op weer één groot Belgisch drama met zijn naam en faam effectief aan die de rotonde oprijdt en afslaat richting 737 meter hoogte, het skidorp Alpe diezelfde Van Impe die, mogelijk op Tour te danken. Alpe d’Huez, fiets je enkele honder­ d’Huez ligt op 1860 meter hoogte. weg naar een nieuwe eindzege, van de In juli zijn het bergdorp en de beklim­ den meters verder, vlak voor de Eén raad voor wie met veel grinta sokken werd gereden door een volg- ming ernaartoe helemaal in de ban weg begint op te lopen, voorbij een naar de voet van Alpe d’Huez sprint: wagen. Een incident dat nog altijd niet van de Ronde van Frankrijk. In die meetpunt. Je kan hier inderdaad je vergaloppeer je niet in de eerste helemaal is uitgeklaard. In diezelfde week, maar eigenlijk ook gewoon klimtijd laten registreren, hoewel dit bochten van de beklimming, want etappe eindigde het tijdperk van Eddy het hele jaar door, moet Alpe d’Huez in tijden van Strava wat achterhaald die zijn namelijk het steilst. Adieu Merckx definitief. Merckx, de grote wel een van de meest befietste cols lijkt. Toch laten jaarlijks tweeduizend le plat pays! Na die eerste kilome- dominator van het voorbije wieler­ van de Alpen zijn. Misschien wel van fietsers zich verleiden tot die ‘officiële ters en bochten wordt de klim iets decennium, had een complete offday de hele wereld. Dagelijks peddelen registratie’: zo’n klimdiploma staat doenbaarder, kan je een comfortabel en verloor 13 minuten in de etappe gemiddeld driehonderd fietsers naar immers mooi in de trofeeënkast of ritme trachten te zoeken. Laat de naar Alpe d’Huez. Maar Merckx zou boven en tijdens de cyclosportieve op de schouw in de woonkamer. benen ‘spinnen’ en gun ze af en toe Merckx niet zijn mocht hij zich de wedstrijd is Alpe d’Huez De recordtijd staat op naam van wij- zuurstof bij het opdraaien van een volgende dag niet revancheren door de sinds mensenheugenis de slotklim len . Die realiseerde in volgende haarspeldbocht, die er in rit naar Saint-Etienne te winnen. voor de zesduizend granfondisten die 1997 een klimtijd van 37’35”, goed de bocht zelf telkens wat ‘vlakker’ Alpe d’Huez was ook het decor van zich wagen aan de monstertocht over voor een gemiddelde snelheid van bijliggen. De klim wordt ‘doenbaar- het fameuze ‘duel’ tussen gevestigde de Alpencols. 23,08 kilometer per uur. Alsjeblieft. der’, zeggen we, maar wees toch waarde en zijn jongere Vanwaar die populariteit? Wegens Een record dat tot stand kwam in op je hoede, want een makkie is opkomende ploegmaat Greg LeMond. de schoonheid van het decor waarin een periode die niet als de meest en wordt het ook niet. Vanaf bocht Op 21 juli 1989 overschreden beide je fietst? Niet echt, er zijn tientallen, cleane uit de wielergeschiedenis negen, het kerkje en kerkhof van kemphanen hand in hand de finishlijn op misschien zelfs honderden cols die behoorde en waarvan kenners Saint-Ferréol, op een vijftal kilometer Alpe d’Huez. De ploegmaats hadden Alpe d’Huez wat dat betreft aftroe- vermoeden dat het voor eeuwig en van de top, doemen de skihotels van niet gesprint: aan Hinault de rit, aan ven. Ook cols in de nabije omgeving: altijd de tabellen zal toppen. In elk het bergdorp op de top op. Bocht LeMond het geel. ‘Een tweekoppige de Croix de Fer bijvoorbeeld, om er geval: benader je Pantani’s tijd, stuur zeven verdient als Nederlandse bocht adelaar’, roemde de Franse sportkrant maar één te noemen. De bijna vijftien dan gerust je cv op naar de World- een speciale vermelding. Bij elke L’Equipe ‘s anderdaags het exploot kilometer lange beklimming naar het Tour-ploegen. Tourpassage kleurt het net in deze van Hinault en LeMond. Toch zou skioord heeft weliswaar een andere De 21 haarspeldbochten zijn het bocht oranje. Nederlanders hebben het nooit boteren tussen de twee. troef. En die troefkaart heet de Ronde handelsmerk van Alpe d’Huez. blijkbaar wat met Alpe d’Huez en de Marco Pantani tekende voor twee van Frankrijk. Alpe d’Huez is sinds Wat ze zo bijzonder maakt, is dat Tour: tussen 1976 () legendarische etappezeges, in 1995 1952 een iconische plek waar de elke bocht een naam van een en 1989 (Gert-Jan Theunisse) boek- en 1997. In 2001 en 2004 won Lance Tourrenners herhaaldelijk geschie- winnaar op Alpe d’Huez draagt ten ze acht etappezeges op Alpe Armstrong. In 2001 nadat hij de hele denis schreven. Een plek van glorie – intussen ook meerdere namen per d’Huez. Ter hoogte van de splitsing etappe zijn rivaal zand in en drama, veel meer dan pakweg de naambordje, want er zijn onder­tussen met de Col de la Sarenne – naar de ogen had gestrooid, drie jaar later Iseran of de Bonette, die – het moet al meer winnaars dan bochten. rechts, je bereikt zo op een alterna- tijdens de eerste klimtijdrit ooit op de gezegd – qua schoonheid en moei- Bocht één is die van de eerste win- tieve manier de top – volg je gewoon Alp toen hij, tussen een zee van bijna lijkheidsgraad straffere cols zijn. Alpe naar: de Italiaan Fausto Coppi, die de weg. Zet nog een paar kilometer één miljoen toeschouwers, de Tour d’Huez is ook een mediagenieke col, de nukkige Bretoen Jean Robic, zijn alles op alles. De beloning wacht. he-le-maal naar zijn hand zette.

11 13 Alpe d'Huez

21 BOCHTEN

13