Magazyn Portu Lotniczego Katowice nr 7-2006 Magazine of the Katowice Airport Issue 7-2006

SILESIA airport 7-2006 wstęp intro Szanowni Czytelnicy! Dear Readers! Pra ca na lotni sku da je mi sposob ność I have the privilege of meeting sta łe go kontak tu z mi lioner ka mi. Milio - millionaires on a regular basis simply nowa pasa żer ka portu 2005 roku, because I work at the airport. I met mi liono wa pasa żer ka Wizz Air, a tak że the millionth passenger of the airport, te go rocz na milio ner ka już na 3 miesią - the millionth passenger of Wizz Air, and ce przed koń cem ro ku. Od milio nów aż się w gło wie krę ci! this year’s millionaire as well – 3 months before the end Zwróć cie Pań stwo uwa gę, że w Pyrzo wi cach milio ner ka mi of the year. All these millions make me feel dizzy! No matter są wyłącznie kobie ty. Ponie waż nie po tra fię tego fak tu wy tłu - how astonishing it sounds, the fact is that all Pyrzowice ma czyć, ani racjo nal nie uza sadnić… przej dę do za re ko men- millionaires are female. I can neither explain nor rationally do wa nia tre ści bieżą cego wyda nia „Si le sia Airport”. justify that so I think I’d better start recommending Go rą co za chę cam do przeczy ta nia ar ty kułu o naj większym the content of the latest edition of “Silesia Airport” to you. mie ście u podnó ża Beski du Śląskie go: Biel sku -Bia łej. Reading the article about Bielsko-Biała, the largest city located Ko jarzo ne z udomo wio nym Wło chem, czyli pol skim fiatem, at the base of Beskid Śląski, is just a must! The city associated kiedyś po pular nym „ma lu chem” oraz pol skimi malu cha mi with “a domesticated Italian” e.g. Polish Fiat, once a popular ze Stu dia Filmów Ry sunko wych - Bolkiem i Lolkiem. W tym “Tiny” and Bolek and Lolek, Polish cartoon kid characters nu merze Biel sko-Biała od krywa przed na mi swoje dziejowe created at Cartoon Films Studio, reveals its historic and ta jemni ce: na fronto nie dwor ca ko le jowe go znaj dziemy na- historical secrets in this issue. You may ask why Bielsko-Biała pisy w dwóch języ kach, a nawet zetkniemy się z określeniem is often called “little Vienna” and why at the pediment „ma ły Wiedeń”. Dlacze go? Tego Pań stwu nie zdra dzę. of the railway station there are inscriptions made in two Zapra szam do lektu ry. languages. To find the answer you have to read the article. Skoro już o Wiedniu mo wa, to zapraszam na wy ciecz kę Vienna has been already mentioned so let’s go on a tour around do jednego z naj piękniej szych miast Euro py. Koleb ka mu zy - one of the most beautiful European cities. It is a historic cradle ki klasycz nej, fe no men archi tek tu ry róż nych stylów, a także of classical music, architectural phenomenon of diverse styles oaza mi łośni ków prze pysz nej kawy i serni ka po wie deńsku and an oasis of delicious coffee and Viennese cheesecake for (nie bez nadzwy czaj nej in geren cji pewne go wa lecz ne go, their fans (the contribution of a certain Polish brave king not pol skiego króla). Do wspól ne go zwie dzania za pra szam to be forgotten here). Let’s tour in a rhythm of waltz, then! oczywiście w ryt mie wal ca! There’s no need to recommend the Silesian Central Park in Tym, którzy ko rzysta li już z uroków Wo je wódzkie go Parku Chorzów to those of you who have already visited the place Kultu ry i Wy poczyn ku w Chorzo wie nie mu szę polecać and appreciated its beauty. A perfect place for autumn te go miejsca na wypoczynek. Podczas pobytu może cie Pań - walks! While strolling you may photograph its beauty spots stwo sfoto gra fo wać je go urokli we zakąt ki i wziąć udział and take part in our photo contest. Let’s not forget the w na szym foto konkur sie. Nie zapo minajmy o osobie, której person after whom the park was named. A separate article imię nosi ten park: gene ra le Je rzym Zięt ku (dla Ślą zaków: was dedicated to General Jerzy Ziętek, called Jorg Ziętek by Jorg Zięte k). Jemu po świę ci liśmy osobny arty kuł. his Silesian fellow men. Niech słonecz na, złota, pol ska jesień stanie się dla Państwa I’d like the beautiful, sunny, autumn walks to be an impulse im pulsem do długich space rów oraz od krywa nia na no wo for you to go for long walks, to rediscover sites around miejsc wokół nas i po szuki wania no wych, a zwłasz cza tych, you and to search for new places, especially those which które są w za sięgu programu „Latam z Katowic!“. are within reach of “I fly from Katowice!” program! Wszystkim Państwu ży czę mi łej lek tu ry i wy sokich lotów! I wish you pleasant reading and high flights!

Rafał Drabek Rafał Drabek redaktor naczelny Editor-in-Chief

GTL-TRAVEL FOTO KONKURS GTL-TRAVEL PHOTO CONTEST

FLASH-PARK czyli JESIENNE IMPRESJE FLASH-PARK - AUTUMN IMPRESSIONS W CHORZOWSKIM PARKU KULTURY I WYPOCZYNKU FROM THE RECREATION PARK OF CHORZÓW

Zachęcamy - wybierzcie się na spacer do Chorzowskiego We’d like to encourage you to take a walk in the Chorzów Parku i uchwyćcie w kadrze fotoaparatu wszystko, co warte Park and catch with your cameras everything what deserves uwiecznienia. Przyślijcie nam Wasze zdjęcia. Najciekawsze to be photographed. Send us the photos. The best will jak zwykle nagrodzimy! Do wygrania rodzinne bilety wstępu be awarded! You can win family admission tickets do ZOO lub Wesołego Miasteczka i upominki to the Zoo or the Amusement Park and MPL Katowice MPL Katowice. Na zdjęcia czekamy do 20 listopada br. gifts. 20 November 2006 is the deadline to send Jak wziąć udział w konkursie? Wystarczy opublikować in your photos. How to take part in the contest? Release the zdjęcie na stronie www.gtltravel.com.pl w sekcji „foto“ photos on www.gtltravel.com.pl in “photo section” or post lub przesłać na adres GTL-TRAVEL Sp. z o.o. ul. Korfantego 38, them to GTL-TRAVEL Sp. z o.o. ul. Korfantego 38, 40-161 Katowice z dopiskiem „FLASH-PARK”. Wyniki 40-161 Katowice with a note “FLASH-PARK”. Results will opublikujemy w numerze 8. magazynu „Silesia Airport“ be announced in “Silesia Airport“ No. 8 as well as on oraz na stronie www.gtltravel.com.pl www.gtltravel.com.pl

Życzymy słonecznych spacerów! Have sunny walks! spis treści table of contents

3 Bielsko-Biała. Mały Wiedeń na Podbeskidziu

Bielsko-Biała. Little Vienna in Podbeskidzie

9 Orzech w niebie Orzech in heaven

10 W rytmie walca In the rhythm of waltz

14 Wunder znaczy cudowny Wunder means wonderful

16 Lotnisko latem The airport in the summer

18 Na tropach Ziętka Following the footsteps of General Ziętek

22 Śląski Central Park Silesian Central Park

26 Przelotem Flying by...

28 Zielony Szlak „Greenways” “Greenways” green route

30 Rzeźba z blachy i stali The sculpture of metal and steel

Magazyn Portu Lotniczego Katowice Magazine of the Katowice Airport

REDAKTOR NACZELNY / EDITOR-IN-CHIEF PRZEKłAD / TRANSLATION BY Rafał Drabek Alicja Lelonek-Ball, Agnieszka Szajter RADA PROGRAMOWA / PROGRAMME BOARD Beata Mutke DRUK, SKłAD I OPRACOWANIE GRAFICZNE Leszek Biernacki PRINTING, TYPESETTING AND GAPHICS BY Marek Kubica WYDAWCA / EDITOR

Agencja Reklamowa S-print 2 Sp. z o.o. Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze SA Advertising Agency S-print 2 Ltd. Upper Silesian Aviation Group www.s-print.com.pl www.gtl.com.pl REDAKCJA TECHNICZNA / TECHNICAL EDITOR PATRONAT / PATRONAGE BY Dorota Mańka

REKLAMA / ADVERTISING S-print 2 Sp. z o.o. Beata Darmolińska e-mail: [email protected] Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego tel. +48 32 256 62 14 Marshal Office of the Silesian Voivodship www.s-print.com.pl www.silesia-region.pl OKŁADKA / COVER Centrum Bielska-Białej Bielsko-Biała Center

Śląska Organizacja Turystyczna KONTAKT / CONTACT US Silesian Tourist Organisation [email protected] www.silesia-sot.pl Bielsko-Biała. Mały Wiedeń na Podbeskidziu Bielsko-Biała. Little Vienna in Podbeskidzie

Zamek/Castle news SILESIA airport 7-2006

edni powie dzą, że mia sto nad rzeką ome might associate the city by the Nowe władze w GTL SA Bia łą ko jarzy się z prze siadką w dro - River Biała with a stopover on their Decyzją Rady Nadzorczej z dnia 8 sierpnia br nowym dze na narty w Beski dy, Fiatem lub way to the Beskidy Mountains, with Prezesem GTL SA, spółki zarządzającej Międzynarodowym J S Portem Lotniczym Katowice w Pyrzowicach, został Marian zrze pakiem i orzesz kami ara chi dowy mi, Fiat or with a colza and peanuts, the Rospond, dotychczas pełniący funkcję Członka Zarządu. które do dzisiaj słu żą tam do produk cji latter serving up to this day as a com- Zastąpił on Marka Mutke, piastującego ten urząd przez marga ry ny. Star sza ge ne ra cja pamię ta, ponent in margarine production. A bit 15 lat. Na stanowisko Wiceprezesa Zarządu GTL SA, jak kie dyś pro duko wano dosko na łe weł- older generation will say that it evokes nadzorującego obszar finansów i rachunkowości spółki, ny. Wszystko to praw da, lecz tych kono - associations with wonderful wool. All that powołano w wyniku przeprowadzonego postępowania ta cji i cha rak te rystyk jest o wiele wię cej! is true but there are more connotations konkursowego Artura Tomasika, dotychczasowego Dyrektora Ci, którzy śpieszą się, pewnie skwi tu ją te and characteristics. Those who are Biura ds. Ekonomicznych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony roz waża nia przy słowio wym „austriac kie always “in hurry” will describe the Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Na gada nie”, czyli gada nie o wszyst kim content of this article with a famous stanowisko Członka Zarządu powołany został Leszek Budka, dotychczasowy Prezes Zarządu GTL-LOT, spółki córki GTL SA, ioniczym. Ale jak istot ne to na wiąza nie Polish saying “Austrian talking” which zajmującej się obsługą pasażerów, samolotów, bagaży jest dla hi storii mia sta, przeko na cie się means talking on everything and i towarów. po wejściu w jego kli mat i kontakt nothing. But how essential and crucial New authorities in Silesia Aviation Group (GTL SA) z mieszkań ca mi Bielska -Bia łej. Już na - this saying is in reception and entering On the decision of the Supervisory Board from the 8th potka ny sma kosz kawy, podró żu jący ko - the climate of the city and its people who of August, Marian Rospond - who had heretofore been lejką gondo lo wą na Szyndziel nię czy pa- used to live and still live in the city! It is a Member of the Board - was elected a new chairman sażer na głównym dworcu ko le jowym ko- enough to ask a coffee gourment, of the company managing the Katowice-Pyrzowice jarzy się nam z Austrią. Przez to mia sto je- travelling to the Szyndzielnia Mountain in International Airport. He substituted Marek Mutke who had dziemy do Wiednia dro gą zwaną „cysor - a gondola of the rope-way or to look hold the office for 15 years. The office of Vicepresident ką”, czyli ce sarską, bo zbudo wa no ją closer at the hall of the Railway Station in of the Board, supervising the field of finance and company accounts, was given to Artur Tomasik (hitherto Director wkoń cu XVIII wie ku na po le ce nie ce sarza Bielsko-Biała to have associations with for Economics in Voiewodship Fund for Environment Józe fa II Habs burga (wte dy jesz cze wład - Austria. This is the city we pass on our Protection and Water Management) as a result cy Święte go Ce sarstwa Rzymskie go Na - way to Vienna using a road built in the of a competition held. The office of Member of the Board was rodu Nie miec kiego). Takich związków 18th century by the order of emperor given to Leszek Budka, who had been the Board Chairman of GTL-LOT, a daughter-company of GTL SA, dealing with passengers service, planes as well as luggage and cargo transport.

Wznowione połączenie z Monachium Polskie Linie Lotnicze LOT wznawiają połączenie Katowice- -Monachium-Katowice, zawieszone w 2001 r. LOT rozpocznie obsługę połączenia wraz z wejściem w życie zimowego rozkładu lotów, tj. od 29 października br. Rejsy na tej trasie odbywać się będą sześć razy w tygodniu (codziennie z wyjątkiem soboty). Odloty samolotów z Katowic do Monachium zaplanowano na godz. 18.55. Zgodnie z rozkładem samoloty lądować będą w Monachium o godz. 20.55. Wylot samolotów z Monachium zaplanowano na godz. 21.50, z przylotem do Katowic o godz. 23.50. Cena biletu w obie strony już od 99 zł (nie obejmuje opłat dodatkowych oraz opłaty za wystawienie biletu). Rezerwacja i sprzedaż biletów: www.gtltravel.com.pl i www.lot.pl

Katowice-Munich flight re-established LOT Polish Airlines will re-establish its Katowice-Munich- -Katowice flight suspended in 2001. LOT will start operating along with new winter timetable - 29th of October 2006. LOT will fly between Katowice and Munich six days a week, excluding Saturdays. Departures from Katowice are scheduled at 18.55 with arrival in Munich at 20.55. Departures from Munich are scheduled at 21.50 with arrival in Katowice at 23.50. Tickets are available from 99 PLN (round trip, excluding tax and airport charges). Booking and sale: www.gtltravel.com.pl and www.lot.pl

Katedra św. Mikołaja/St. Nicholas' Cathedral SILESIA airport 7-2006 region local

zAustrią i jej bo gatym dziedzic twem kul tu rowym znajdzie my Joseph II Habsburg (then still referred to as the ruler of the tu wie le. Wciąż odkry wa my je na nowo. Ar ty kuł ten niechaj Saint Roman Empire of the German Nation) and called jest zachę tą do te go! ‘imperial.’ These connections and the richness of the rediscovered heritage give stimulus to the development of Na zwa urzę dowa „BIELSKO -BIA ŁA” powsta ła w 1951 roku. the city. And aslo this article serves the purpose. Wte dy to, przy wiel kich sporach, wła dze ów cze snej Pol skiej Rze czypo spoli tej Lu dowej połą czyły w ca łość dwa hi storycz - The official name “BIELSKO-BIAŁA” was invented in 1951. ne mia sta poło żo ne nad rze ką Bia łą: BIEL SKO – znajdu ją ce Then, in spite of the opinions of the locals, the authorities się w woje wództwie of the then People’s Republic of Poland joined two historical śląskim i BIAŁĄ cities situated by the River Biała. They were BIELSKO - once –usytu owa ną w wo - situated in Silesian province, and BIAŁA - from the province jewódz twie kra kow - of Krakow. Officially, the capital city of Podbeskidzie was skim. Tak po wsta ła created. The biggest role was played by the Polish history ofi cjalnie stoli ca of BIAŁA and Austrian history of BIELSKO. Let us then have Pod beski dzia. Naj - a closer look at the history of both the cities. większą rolę odegra - ła przy na leżność ob- BIELSKO – even though the first written records on the city szaru dzisiej sze go come from 1312, it must have been built in the early 1200s mia sta, czyli BIA ŁEJ, around a fortified castle of the princes of Cieszyn. Today do Rzeczy po spo li tej there is a castle-musem located. Almost nothing is left from Polskiej i BIELSKA its walls. The reason of it are various, mainly big fires which do Au strii. Za tem za- consumed all the wooden parts are to be blamed. We pra szam na dawkę cannot forget about such important events like the 30-year hi storii obu miast. war (1618-1648) which seriously destroyed Bielsko, but thanks to which a rapid process of industrialisation and the BIEL SKO. Pierw sza increase of the burgeoisie’s richness of Bielsko in the mid zacho wa na pisa - 1800s. It naturally led to the exchange of historical na wzmianka o nim buildings into the ones adapted to the needs and tastes of pocho dzi z 1312 ro - the epoch. Therefore the oldest buildings in historical ku. Zapew ne zo sta ło Bielsko date back to the late 1500s and the majority of loko wane w począt - ku XII wieku, przy powstałym w tym reklama okre sie na wyso kim wzgórzu zam ku ob- ron nym ksią żąt cie szyńskich, na które go miejscu wznosi się obec ny za mek – sie dziba mu zeum, bo z je go dawnej za - budo wy do dzi siejsze go dnia prak tycznie nic nie prze trwa - ło. Przyczy ny tego były róż nora kie, głównie wielkie po żary, które tra wiły całą drew nia na za budo wę. Nie może my tak- że zapo mi nać o tak waż nych wy da rze niach jak woj na Trzy- dziesto let nia (1618-1648), której skutkiem by ło znisz cze - nie tak że Biel ska, a jej prze ciw wagą gwał tow na indu stria - liza cja i wzbo ga ce nie się miesz czan w 2. poło wie XIX wie- ku, co natu ral nie do prowa dzi ło do szyb kiej wy mia ny za bu- dowy histo rycz nej. Ta, którą za chowa no, dosto so wa no do po trzeb i gu stów epoki. Stąd też obecnie w hi storycz - nym Bielsku naj star sze budyn ki sięga ją koń ca XVI wieku, awiększość zabu do wy, w tym ta najbar dziej re pre zenta cyj - na–podob nie jak w Bia łej – pocho dzi z prze ło - mu XIX i XX wieku. Dlacze go jed nak ta Au stria jest tak waż - na w dziejach Bielska, miasta usy tuowa nego na zachod - nim brzegu rze ki Bia łej? Cof nąć na leży się do ro ku 1327, kiedy to Pia stowie Śląscy, w tym wła ścicie le Bielska i ob- szaru Bia łej ksią żęta cie szyński i oświęcim ski, zło ży li hołd lenny kró lowi Czech, Jano wi Luksem bur czy ko wi. Co praw - da w 1456 ro ku księstwo oświę cimskie powró ci ło do Kró - lestwa Pol skiego, jednak skutki śmierci Włady sława Jagiel - lończy ka – kró la Czech i Wę gier w bitwie pod Moha czem w 1526 ro ku, ostatecz nie usta liły prze bieg gra ni cy pań- stwowej między Rze czypo spoli tą a Ce sarstwem na rze ce Bia łej. W ten spo sób Bielsko sta ło się jednym z naj ważniej - szych miejsc handlu mię dzy kra jami Cesar stwa a Polską, aje go miesz kańcy dzie lili lo sy Cesar stwa do 1918 ro ku. news SILESIA airport 7-2006

BIA ŁA. Jako mia sto zosta ła ustano wio- buildings (the most representative ones Lotnisko bogatsze o 17,5 mln złotych na w 1723 ro ku. Powsta ła dzięki wy mia- including) come from the late 1800s and 11 sierpnia w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim została nie han dlowej, koncen tru jącej się w Biel- the early 1900s. Why is Austria so podpisana umowa o przekazaniu środków celowych w wysokości 17,5 mln zł na wyposażenie nowobudowanego sku. Wyłą czono jej ob szar z tere nu loko - important in the history of Bielsko and terminala pasażerskiego w Pyrzowicach. Pieniądze wanej na pra wie średzkim w 1297 ro ku other parts of the current city situated on pochodzące z budżetu państwa otrzymało lotnisko wsi Lipnik, która od 1925 r. sta ła się the west bank of the River Biała? One na rozbudowę przejścia granicznego i dostosowanie dzielni cą mia sta Bia ła. Jej za budo wa needs to go back to 1327 when the Międzynarodowego Portu Lotniczego do wymogów w obec nej formie by ła kształ towa - Silesian Piasts (the owners of Bielsko and porozumienia wykonawczego z Schengen. Konstrukcja na od 2. poło wy XVIII wie ku. Był to także the territory of BIAŁA) paid a feudal terminalu już stoi. Całość inwestycji zakończyć się ma 30 kwietnia 2007 r. Oprócz przejścia granicznego znajdą się w nim restauracje, kawiarnie, apteka i sklepy wolnocłowe. Zostanie też wybudowany taras widokowy na 180 miejsc, z którego będzie można obserwować startujące i lądujące samoloty. Po otwarciu nowego terminala powierzchnia portu potroi się do ponad 20 tys. m2. Po rozbudowie nowy terminal w Pyrzowicach będzie mógł obsłużyć 3,5 mln pasażerów rocznie. Katowicki MPL jest czwartym w Polsce, który od władz lotnictwa cywilnego otrzymał zgodę na dokonywanie odpraw zgodnie z unijnymi standardami umów z Schengen, w skrócie zwanych SIS - System Informacyjny Schengen. SIS jest to system zbierania i transferu informacji, połączony z komputerową bazą danych. Dzięki zastosowaniu automatycznej procedury przetwarzania danych pozwala m.in. na weryfikację osób i przedmiotów podczas kontroli granicznych, policyjnych i celnych oraz umożliwia wymianę informacji o osobach i rzeczach pomiędzy państwami członkowskimi.

fot. A. Lenart Szyndzielnia/Szyndzielnia Mountain

efekt podnie sienia jej rangi w 1784 ro ku homage to the king of Bohemia, John przez ce sarza au striac kiego, bowiem zo- of Luxembourg. However, in 1456 the sta ła ustano wiona mia stem królew skim. Duchy of Oświęcim came back to the Rów no le gle znie siono wszel kie ograni - Polish Kingdom, the consequences of cze nia cel ne, związa ne z trans portem to- Vladislav Jagiello’s - who was the king warów do przy łą czonej do Au strii w 1772 r, of Bohemia and Hungary - death in the wskutek roz bioru Rze czypo spoli tej, no wej battle of Mohacz in 1526, finally set The airport 17.5 million PLN richer prowin cji Gali cji. De cyzja ta zwią zała lo- the borderline between the Republic and On the 11th of August, in the Silesian Voivodship Office sy Bia łej do 1918 ro ku z losa mi Ce sar- the Empire on the River Biała. This is how a contract was signed, regarding the transfer of liquid assets intended to equip a newly-built passengers terminal stwa, ale i przyczy ni ła się do powol nej in - Bielsko became one of the most in Pyrzowice. The airport received the funds, coming from te gra cji oby dwu hi storycz nych miast. Mo- important trade centres and its citizens the national budget, in order to expand the boarder crossing to rem tego były wielkie in we stycje ko mu- took part in the events of the empire and adapt the International Airport to the requirements ni kacyj ne, a zwłaszcza budo wa linii ko le - up to 1918. of the Schengen Agreement. The terminal framing already jowych w la tach 1855–1888, łą czących exists. The investment itself is to be finished by the 30th Bielsko i Białą z Wied niem, Krako wem, BIAŁA, which was given urban rights of April 2007. Apart from border crossing, there will be Żyw cem i inny mi mia sta mi. in 1723, owes it beginning to the trade located restaurants, cafés, chemist’s and duty-free shops. exchange that used to concentrate A new observation deck will also be built, where Takim miejscem jest dzi siejsze Bielsko - in Bielsko. Its territory had been up to 180 people will be able to observe planes taking off and landing. When the new terminal has been opened, -Biała, o którym mó wi się „mały Wie - separated from the village of Lipnik, the surface of the airport will increase threefold to over deń”. Do 1939 ro ku toż samość te go which in 1925 became a district of Biała. 20thousand sq. metres. After enlargement, the airport will be piękne go ob szaru, usytu owa ne go u stóp Its present image started to shape in the able to serve 3.5 million passengers a year. Katowice International Airport is the fourth such airport in Poland that was allowed by the aviation authorities to process customs control in accordance with the EU standards of the Schengen Agreement, so-called SIS (Schengen Information System). SIS is a system of information gathering and transfer. Thanks to automatic procedure of data processing, the system permits various countries to e.g. verify people and objects during customs control and during police control. SIS makes it possible to exchange information on people and objects among member countries.

Dworzec kolejowy/Railway Station SILESIA airport 7-20066-2006 region local

early 1700s and thanks to the decision of Austrian emperor its prestige increased. The city became a royal city but at the same time all customs charges connected with transport were abolished. The decision tied the future of Biała with the future of the empire up to 1918 but made the two historical cities integrate slowly. The integration was also stimulated by huge communication investments, especially the railway lines (1855-1888) which joined Bielsko and Biała with Vienna and later with Krakow, Żywiec and other cities.

This is how a present image of Bielsko-Biała was created, the city which is often referred to as “Little Vienna”. The identity of this beautiful place situated at the foot of Beskid Śląski and Beskid Niski was shaped by the Polish – who lived mainly in Bielsko and on the east bank of the river, the German – dominating in historical Bielsko up to 1918 and the Jews – who were all confronted by World War II and its consequences. Their symbols are Roman-Catholic St. Nicolas Cathedral, Evangelist Church of the Saviour and Jewish cementaries (as both the synagogues were distroyed during the war). And there were many more nations as Austria was a multi-national country. Let us have a look at secular architecture. In the 19th century when the peace followed the dangerous times of Napoleonic turmoil and the inventions of industrial, scientific and technical revolutions spread, the citizens of Bielsko and Biała started the process of modernisation of textile factories which stimulated the development of textile industry. In 1826 the first steam engine was started up and when in 1855 the first Zamek/Castle train from Vienna arrived, the region of Bielsko-Biała occupied a third place in textile centres (after Brno and

reklama SILESIA airportnews 5-2006 SILESIA airport 7-2006

Be skidu Ślą skiego i Ni skiego, kształto wa- Liberka). The citizens were making Milionowy pasażer w MPL Katowice ły wie lona ro dowo ścio we poko le nia, money and erecting new buildings. They Dynamiczny wzrost ruchu pasażerskiego na katowickim m. in.: Pola cy – miesz ka jący głównie needed the architects, who were easily lotnisku przekłada się na liczby. 14 września został wBiałej i na wschod nim brzegu rze ki, found in Vienna. The rebuilding works of odprawiony przez nasz port milionowy pasażer roku 2006. Niem cy – domi nu jący do 1918 ro ku evangelic church conducted by Heinrich Stała się nim Pani Ella Schlothauer – przedsiębiorca z Niemiec. W ubiegłym roku milionowym pasażerem była whi storycz nym Bielsku i Żydzi – któ rych Pani Monika Bujak, restauratorka z Chorzowa. W tym roku star ła druga wojna świato wa. Ich symbo - nastąpiło to dwa miesiące wcześniej! Zatem można śmiało lami są licz ne świą ty nie: obecna kate dra założyć, że zostanie pobity kolejny rekord. Do końca 2005 r. rzymsko -ka to licka św. Miko ła ja, ewange - odprawiono dokładnie 1.092.385 pasażerów. Teraz można licko -augs bur ski kościół Zbawi cie la usy- się tylko zakładać o ilu będzie ich więcej lub mniej tu owa ny na „Syjo nie” i cmen ta rze ży dow - niż 1.400.000. Tak na to wskazuje średnia miesięczna, która skie. Nieste ty obydwie sy na gogi zo sta ły wynosi ponad 118 tys. pasażerów, czyli ok. 4 tys. na dobę. zniszczo ne w cza sie woj ny. Przyj rzyj my się Tradycją stało się obdarowanie przez nas milionowego też bli żej ar chi tek turze świeckiej. pasażera licznymi przywilejami, przysługującymi VIP-om w MPL Katowice. Pani Ella otrzymała „Kartę milionowego W XIX wie ku, kiedy to po na sta niu po ko - pasażera”, uprawniającą m.in. do bezpłatnego wstępu ju po zawie ru sze na pole oń skiej roz po- do saloników Business Lounge na terenie MPL Katowice, wszech ni ły się wielkie wy na lazki, symbo li - bezpłatnego korzystania z parkingu portu oraz zniżek zu jące re wolu cję prze my słową i nauko - do restauracji, sieci sklepów Baltona i wypożyczalni wo-tech nicz ną, mieszkań cy Bielska i Bia- samochodów. Ponadto ofiarowaliśmy album „Uskrzydlony łej przy stą pili do moder ni zacji fabryk suk- Śląsk”, wydaną z okazji jubileuszu 15-lecia powstania na, czyli roz wo ju włó kiennic twa. W 1826 r. Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA. Z kolei od linii uru chomio no pierw szą ma szynę pa rową. lotniczej Lufthansa milionowa pasażerka otrzymała bilet Akiedy w 1855 ro ku wje chał pierw szy na dowolną trasę europejską. pociąg z Wiednia, ośro dek bielsko -bial - ski był trzecim w Cesar stwie cen trum włó- kien nic twa, po Brnie i Li berce. Miesz kań- cy bo gaci li się i budo wa li. Potrze bo wali ar chi tek tów, a najła twiej i naj szyb ciej by - ło ich sprowa dzić z Wiednia. Przy kła dem te go niech będzie prze budo wa ko ścioła ewange lic ko -au gs burskie go, którą po- wie rzono He in ri chowi Ferste lowi – twór cy Ratusz/Town Hall wie deńskie go Vo ti vkirche. Potem poja wi - ła się potrze ba planu urba ni stycz ne go dla miasta, który opra cował Max Fa bia- Festel (the author of the Votivkirche from nie i prze budo wa te atru miejskie go, au- Vienna) became the symbol of changes. torstwa Ferdy nanda Hel le ra i He in ri cha Then, the need of urban city plan Helme ra. Ten wspa nia ły okres za mknę ła appeared (as designed by Max Fabiani) nie dokoń czo na roz budo wa ko ścioła and restoration of the theatre by święte go Miko ła ja według projek tu Ferdynand Heller and Heinrich Helmer. Le opolda Bau era. This wonderful period finished with the Zatem zachę cam, aby powę drować i po- enlarging of St. Nicolas Church (however sma ko wać tym miejsc, które na nowo still unfinished) by Leopold Bauer. odnaj dują swą toż samość. Miejsc, gdzie hi storia spoty ka się ze współcze snością, So, I am strongy encouraging you to anowo cze sność z tra dycją. A temu walking and tasting the place which na pewno słu ży ka wa i ser nik „po wie - is finding its beauty afresh, the place deńsku”, pstrąg lub golon ko i otacza ją cy where the tradition meets the modernity. The millionth passenger at Katowice International Airport klimat, który tworzą gó ry, archi tek tu ra, And factors that make it easier are great We have got the millionth passenger at Katowice International Airport in Pyrzowice on the 14th of September. ale przede wszystkim mieszkań cy! coffee, trout, a knucle of pork... but also It's Ella Schlothauer - entrepreneur from Germany. Last year the climate of the place created by the mountains surrounding the city, the a millionth passenger was Monika Bujak, owner Andrzej Holeczko-Kiehl of restaurant from Chorzow. Comparing this and last year, nature and the citizens most of all! fot. Urząd Miejski w Bielsku-Białej i Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego the event took place 2 months earlier! We can say we'll break fot. Bielsko-Biała City Hall and Marshal Office of the Silesian Voivodship next record. In 2005 we served 1.092.385 passenger. As show statistics 118 thousand passengers are serving per month (about 4 thousand passengers per day). At present Teatr Polski i poczta/Polish Theatre and Post Office we can forecast that it will be less or more than 1.400.000 passengers in 2006. According to tradition a millionth passenger got a lot of privileges addressed to VIP at Katowice Airport. Ella Schlothauer received "The Millionth Passenger Card" entitling to: enter the Business Lounges at Katowice Airport free of charge, use car park free of charge and discounts at airport restaurant, "Baltona" stores and "Awos" car rental. Additionally she was handed a book about history of aviation at Silesia, published on the occasion of GTL 15th Anniversary. Millionth passenger got also from Lufthansa a ticket for any European route. SILESIA airport 7-2006 Orzech w niebie Orzech in heaven Podniebne opowieści Czarka Orzecha Soaring tales by Czarek Orzech

Pol scy inży nie rowie z Bielska - fot. Beata Mutke Polish engineers from Bielsko- -Białej pra cowa li przy projek to - -Biała have worked on the waniu skrzydla te go gi gan ta designing works of a winged - Air busa A380. giant - Airbus A380. Sięga ją gwiazd Reaching the stars Pol scy inży nie rowie z fir my Avio Polish engineers from Avio Pol ska z Bielska -Bia łej uczestni - Company Poland in Bielsko- czyli w pro jekto waniu prze kład ni -Biała participated in designing do naj większe go silni ka Rolls - of a trans mission gear for -Royce’a „Trent 900“, który na - the biggest Rolls-Royce engine stęp nie zamon to wany zo stał “Trent 900“, which was then w naj większym samo lo cie pasa - installed in the world’s biggest żerskim świata - eu ropej skim airliner - in European Airbus Airbu sie A380, bę dą cym dzie- A380, created commonly łem przede wszystkim Fran cu - by the French, the English, zów, An gli ków, Niemców i Hisz- the German and the Spanish. panów. Koncep cja przekład ni The concept of this transmission zo stała opraco wa na w zakła dzie macie rzystym Avio we Wło - gear was developed in mother plant of Avio in Italy but szech, ale projekt wyko na nia tego ele mentu to już wspólna its project is the common effort of Polish and Italian pra ca pol skich i włoskich inży nie rów. Skrzydla ty gi gant engineers. The winged giant will be able to take up to 800 bę dzie mógł zabrać na po kład aż do 800 osób. people on board. Nie jest to jedy ny suk ces bielskich inży nie rów i kon strukto - This is not the only success of engineers and constructors rów. Pol scy specja li ści z Avio Pol ska pra cu ją tak że nad inny - from Bielsko. Polish specialists from Avio Poland are mi projek ta mi dla lotnic twa oraz nad kompo nen ta mi ukła - working on many more projects for the aviation industry and dów na pędo wych do statków ko smicz nych: ra kiety no śnej on power unit components for spaceships - Vega launch Ve ga oraz rakie ty Ariane 5, która wy no si sate lity z ko smo- vehicle and Ariane5 rocket, which transport satelites from dromu w Gu ja nie Fran cu skiej. Wspól nie z fir mą ma cie rzystą, the cosmodrome in French Guiana. Together with ja ko partner Gene ral Elec tric, pra cu je nad turbi ną, któ ra the mother company, as the partner of General zo sta nie za mon to wana w no wym samo lo cie pasa żer skim Electric, the engineers are working on a turbine which Bo eing 787. Samo lot ten ma być z kolei od powie dzią will be installed in a new Boeing 787. The plane is to be Amery ka nów na eu ropej skie go Airbu sa A350. the American answer to European Airbus A350. Spółka Avio Pol ska powsta ła w Bielsku w 2001 r. i w cen trum Avio Poland company came into being in Bielsko-Biała projek to wym zatrud nia po nad 50. polskich inży nie rów. Ko lej- in 2001. It employs over 50 Polish engineers in its designing nych 20. spe cjali stów oraz około 80. pracow ni ków fi zycz nych centre. Next 20 specialists and about 80 of physical znala zło pra cę przy produk cji ło patek tur bin silni ków lotni - workers found job in the production of turbine czych. Firma macie rzysta Avio ma kil ka zakła dów vanes. The mother company Avio has got we Wło szech i od daw na zaj muje się several plants in Italy and has been produk cją zespo łów na pędo wych dla producing power units for aviation przemy słu lotni cze go i ko smicz ne - and space industry for a long go. Zało żo no ją w 1908 r, time. It was founded in 1908, za led wie 5 lat po pierw- only 5 years after the flirst szym locie bra ci flight by the Wright Wri ght. brothers.

fot. Tomasz Zobek W rytmie walca news To jest walc na trzy pas Co tę zaletę ma Ma tę zaletę, że Nie śpieszy się, ma czas Bezpłatne autobusy w Doncaster Sheffield dla pasażerów I nie ponagla nas MPL Katowice Linia lotnicza Wizz Air wraz z lotniskiem Robin Hood Airport In the rhythm of waltz ogłosiły, że będą oferować bezpłatny przejazd autobusem „Walc na tysiąc pas” A waltz at three times rejsowym wyłącznie dla pasażerów Wizz Air przylatujących sł. J. Brel, przekł. W.Młynarski Who still offers time do Doncaster Sheffield z Katowic. Bezpłatne autobusy kursują między lotniskiem Robin Hood a Doncaster Interchange - Who still offers time jedną z największych publicznych stacji kolejowych w Wielkiej To offer turning Brytani, którą częste połączenia kolejowe łączą z miastami w Południowym Yorkshire i w całym kraju. Pasażerowie Side of the love Wizz Air otrzymają bezpłatny przewóz z lotniska do stacji kolejowej po przylocie do Wielkiej Brytanii pokazując “The Waltz a Thousand Times“ w autobusie Airport Arrow nr 707 swoje karty pokładowe by Jacques Brel lub dowód rezerwacji. Free buses at Doncaster Sheffield for Katowice Airport passengers Wizz Air airline together with Robin Hood Airport announced that they would offer a free bus service exclusively to Wizz Air passengers arriving at Doncaster Sheffield from Katowice. Free bus service between the Robin Hood Airport and Doncaster Interchange - one of the largest public railway stations in the UK, with frequent train services to cities in South Yorkshire and throughout the country. Wizz Air passenger arriving in the UK can obtain a free ride from the airport to the railway station upon presentation of their boarding cards on the Airport Arrow 707 bus.

6 nowych kierunków z Katowic! Niskokosztowa linia lotnicza Wizz Air ogłosiła 9 października plany znaczącego rozszerzenia działań operacyjnych w Międzynarodowym Porcie Lotniczym Katowice. Obejmą one otwarcie 6. nowych kierunków już latem 2007 r. oraz zwiększenie zdolności przewozowej o 50% w stosunku do bieżącego roku. Wizz Air sprowadzi także dodatkowy samolot do swojej pierwszej i największej bazy, a co za tym idzie zwiększy zatrudnienie w regionie, przyczyniając się do ekonomicznego rozwoju Śląska. Pod koniec maja 2007 r. do istniejących i nowych kierunków zostaną dodane loty do tak popularnych sezonowych miejscowości jak Ateny i Barcelona. Wizz Air zwiększy tym samym do 19. liczbę wszystkich kierunków docelowych. Bilety na loty do nowych kierunków są już w sprzedaży i można je zakupić w cenie 0 zł (podatek i opłaty lotniskowe wynoszą maksymalnie 116 PLN). kierunek częstotliwość lotów pierwszy lot Belfast (Irlandia Północna) 3 razy w tygodniu 29 maja 2007 r. Eindhoven (Holandia) 3 razy w tygodniu 29 maja 2007 r. Bourgas (Bułgaria) 1 raz w tygodniu 2 czerwca 2007 r. Kreta/Heraklion (Grecja) 1 raz w tygodniu 2 czerwca 2007 r. Bournemouth (Wielka Brytania) 3 razy w tygodniu 14 lipca 2007 r. Birmingham/Coventry (Wielka Brytania) 3 razy w tygodniu 28 lipca 2007 r. 6 new directions from Katowice! WizzAir low-cost airline announced on the 9th of October, 2006 the plans of its significant expanding of the operational field at the Katowice International Airport. These plans will contain 6 new directions in the summer of 2007 and 50 per cent expansion of its transport capacity in comparison to the year 2006. WizzAir will also import an additional plane to its first and biggest airbase, and therefore will increase the employment in the region. By doing so, it will contribute to the economical development of Silesia. Flights to such popular holiday resorts as Athens and Barcelona will be added to the already existing directions, which will increase the number of all the directions to 19. Flight tickets for new directions can be bought at 0 PLN (taxes and airport charge amount to maximum 116 PLN). direction frequency of flights the first flight Belfast (Northern Ireland) 3 times a week 29th May 2007 Eindhoven (Holland) 3 times a week 29th May 2007 Bourgas (Bulgaria) once a week 2nd June 2007 Crete/Heraklion (Greece) once a week 2nd June 2007 Bournemouth (Great Britain) 3 times a week 14th July 2007 Birmingham/Coventry (Great Britain) 3 times a week 28th July 2007 Parlament/Parliament podróże journeys

ro da, godzi na 6:02. Tele fon: ednesday, 6:02 a.m. A phone – Musi cie dziś jechać do Wied nia. is ringing: - You have to go to ŚWie deń? Dziś? Z ogromną przy jem- WVienna. Vienna? Today? With no ścią! Tylko 400 km i je ste śmy w cen- pleasure! Only 400 kilometres and we are in trum Eu ropy u podnó ża Alp. Czas naglił, the center of Europe at the foot of the Alps. więc na tychmiast wyru szy li śmy. Dotąd Time was pressing so we set out mia łam w zwycza ju zgłębiać histo rię kra ju, immediately.Until then I’d used to study the do któ re go zmierzam po raz history of the country I was heading for and pierw szy i dokład nie za plano - to plan thoroughly sightseeing routes. This wać tra sę zwie dzania. Tym ra- time, the only thing left was to try to elicit zem jedy ne co pozo sta ło, some remains of information on Austria and to sta rać się wy dobyć z pod - its capital city from the subconsciousnes. The świado mo ści szczątki infor ma - first association is naturally “the cradle of cji o Au strii i jej stoli cy. Pierwsze waltz and... psychoanalysis”! Johann Strauss, skoja rze nia to oczy wi ście: ko - with “The Blue Danube Waltz” and Sigmund lebka wal ca i psycho ana lizy! Freud, with his revolutionary theory of Johann Strauss z „pięknym, sexuality. Following this track we have the big modrym Duna jem” i Zygmunt trio of Viennese classics: Joseph Haydn, Freud z re wolu cyj ną teorią sek- Wolfgang Amadeus Mozart and Ludwig van sual ności. Idąc tym tropem Beethoven. Another encouraging fact is that ma my wielką trój kę kla sy ków wie deń- here we can find the works by the great skich: Jo seph Haydn, Wolfgang Amade - master of Viennese secession, Gustav Klimt. usz Mo zart i Lu dwig van Beethoven. But the Polish undoubtedly associate Vienna Dodat ko wą zachę tą jest fakt, że odnaj - with King Jan III Sobieski’s Battle of Vienna, dziemy w Wiedniu dzie ła mi strza wie deń- with a famous “Prater” funfair, the Habsburg skiej se cesji Gu sta wa Klim ta. Jednak dynasty, Roman Empire and Austrian Pola kom bez sprzecz nie Wie deń koja rzy monarchy, created by Emperor Franz Josef I. się z odsie czą wiedeń ską króla Ja- We will see what we will see… na III Sobie skie go, słyn nym luna parkiem Before we entered Vienna, we were Pra ter, dyna stią Habsbur gów i Ce sar- welcomed by sunny hills full of windmills. Are stwem Rzymskim, monar chią austro -wę - we in Holland now? Or maybe in the land gierskią, utworzo ną przez cesa rza Fran - of Don Quixote? No, these are wind power ciszka Jó ze fa I i CK Dezer te ra mi. Zoba - plants. Welcome to the land of ecology and czymy, co zo baczy my... recycled energy. Entering the southern part of Przed Wied niem powi ta ły nas sło neczne Vienna, we pass the toll-gates of the wzgórza pełne wia tra ków. Je ste śmy agglomeration. Nothing can indicate that wHolan dii? A może w krainie Don this is a pulsing metropolis: low buildings, Kicho ta? Nie, to elektrow nie wia trowe. narrow streets – just the suburbs of an Wi taj cie w kra ju ekolo gii i energe ty ki ordinary city. And suddenly, a fabulous odna wialnej. Wjeżdża my na rogat ki building appears, as if stemming from aglome ra cji od północ nej stro ny Wied- Barcelona: Gaudi in Vienna? No, it is nia. Nic nie wska zu je na to, że to tętnią ca a building designed by Friedensreich ży ciem me tropo lia: niskie zabu do wa nia, Hundertwasser – an architect, graphic artist, wąskie ulice – przed mie ścia zwykłe go painter, performer and certainly an advocate mia sta. I na gle wyła nia się baj ko wa of environment protection. It turns out, to our bu dow la, rodem z Barce lo ny: Gau di surprise, that this is a local incinerator plant, wWiedniu? Nie, to budy nek za projek to - from which thermal energy is obtained. wany przez Frie densre icha Hunder twas - Hundertwasser, inspired by Antonio Gaudi’s sera – archi tek ta, gra fika, mala rza, style, tried to avoid regularity, symmetry and perfor me ra i oczy wi ście akty wi stę ochro - straight lines. He used brave color ny środo wi ska. No i oka zu je się, że to combinations and decorated his projects with miejska spalar nia od padów, z któ rych characteristic columns, unique as regards uzysku je się energię cieplną. Hunder t - their form and coloring. wasser, inspi ro wa ny stylem Anto ni Gau - We approach the destination of our business diego, unikał regu lar no ści, sy metrii i pro - trip. A short meeting and we have the whole stych li nii. Stoso wał od ważne zesta wie nia day to get to know the city. Just like Sobieski ko lorów i uroz ma icał projek ty cha rak te ry- during his battle, we set out to conquer stycz ny mi, unika to wy mi w formie i ko lory - Vienna. The main plan of the day: Old Town. styce ko lumna mi. We might not have a map but, fortunately, Dojeż dża my do wy zna czone go ce lu po- Vienna has a clear urban plan, well-labeled dróży służ bowej. Krótkie spotka nie i ca ły streets and Danube boulevards lead us dzień przed nami na pozna nie mia sta. through the city effortlessly. We are walking Jak Sobie ski z odsie czą, tak my ruszy li śmy straight ahead. We taste the city, admiring na Wie deń! Główny plan dnia: Sta rów - its peacefulness and harmony of architecture ka. Byliśmy bez mapy, ale na szczęście and everyday lives of the Viennese. We pay

11 podróże journeys SILESIA airport 7-2006

Wie deń ma przej - Ratusz/Town Hall rzysty układ urba- nistycz ny, dobrze oznaczo ne dro gi ibulwa ry Duna ju, które prowa dzą nas jak po nit ce. Gustav Klimt „Beethoven“ Idziemy przed sie- bie tam, gdzie oczy niosą. Smaku je my mia sto, roz ko szując się jego spoko jem i harmo nią za rów no w archi tek tu rze, jak iży ciu co dziennym wie deńczy ków. Ob serwu je my uważ nie każdy de tal. Już na począt ku mi le zasko czy ły nas wiszą ce na latar niach torby folio we z gaze ta mi, które ku puje my wrzu cając mone tę do me ta lowej puszki. Mija my placy ki zrzę dami rowe rów. Obok nich kolej ne sa moob słu gowe au - to ma ty – tym ra zem służą ce do wy poży cze nia dwu ko łow - ców. To najwy god niej sza (i oczywi ście ekolo gicz na) forma zwie dzania Wiednia. Alter na ty wą są liczne doroż ki. Nagle nad dacha mi wy ra sta ją ażuro we wieże. To Kościół Wotyw - attention to every detail. We have already been surprised with ny (Vo ti vkirche) z XIX wieku, zbudo wa ny na wzór francu skich plastic bags full of newspapers (to be bought after a coin has ka tedr gotyc kich. Zachwy ca ją ca jest fa sada z pięk ną, witra - been placed in a tin box) hanging on lamp-posts. We walk past żo wą ro ze tą – jak przy sta ło na śre dniowiecz ną archi tek tu rę the squares full of bicycles. Next to them, there stand self-service –idwoma wie żami po bo kach o wyso ko ści 99 m. Kilka dzie - machines – in which we can hire the two-wheelers. This is the most siąt metrów da lej otwie ra się przed na mi perspek ty wa pla- comfortable (and of course ecological) way of visiting Vienna. cu, na którym trwa ją hucz ne obcho dy Świa to we go Ro ku Another option is to hire a four-wheeler. Suddenly, over the roofs Mo zartow skiego , zorga ni zowa ne z oka - there appear open-work towers. This is Votivkirche from the 19th zji 250. urodzin geniu sza. W 2. poło wie XIX wieku, za cza- century, build following the example of French gothic cathedrals. sów ce sarstwa, plac ten był miejscem musz try i pa rad ar mii. The façade is breathtaking with its open-work rosette – so typical Wdzięcz nym tłem dla tej sce ne rii jest neo gotyc ki Ra tusz (Ra - for medieval architecture – and with two 99-mertre towers aside. thaus) ze strzeli stą, stu metro wą wie żą, z której ob serwu je Several dozens meters further we find ourselves on a square, wszystko 3-metro wy po sąg na zy wany Że laznym Czło wie - where solemn celebrations of International Mozart Anniversary kiem (der Eiserne Ra thau smann). Obok Ratu sza wznie siony Year (inspired by the genius’s 250th birthday) zo stał budy nek Par lamen tu, wzoro wa ny na ar chi tektu rze sta - take place. In the late 1800s, in the times of empire, the square rożyt nej Gre cji. Cha rak te rystycz na dla nie go jest część cen- served as a place for military drills and parades. A new-gothic tral na z ośmioma kolum na mi korync ki mi. W linii budyn ku Town Hall (Rathaus) creates a pleasant background for the jednak kró lu je klasy cyzm, co pod kre śla monu mental na fon- scenery. The building has a soaring 100-metre tower, from the tanna, obra zu jąca Pal las Ate nę i brą zowe po sągi czte rech top of which everything is observed by a 3-mere statue called Iron jeźdźców. Ratusz wraz z Parla men tem stano wi cen trum Man (der Einserne Rahausmann). Next to the Town Hall, the admi ni stra cyj ne mia sta. building of Parliament has been erected, based on ancient Osobli wą sła wą cie szy się z kolei Pawi lon Sece sji. Po wodem Greece architecture. Its characteristic part is a central area with jest olbrzy mia zło ta kula umieszczo na na dachu, zwa - eight Corinthian columns. The line of the building is dominated na „pozła caną kapu stą”. To tu prote sto wa ło przeciw ko by classicist style, which is emphasized by a monumental fountain representing Pallas Athena and bronze statues of four horsemen. The Town Hall and Parliament constitute the administrative center of the city. The Secession Pavilion has an ill name. The reason is a huge golden ball placed on the roof and called “golden cabbage” by the locals. It is here where 19 artists – the members of Viennese Secession (Sezession) – were protesting against conservative art. Gustav Klimt was taking the lead then. His fresco on Beethoven can be either admired or criticized even today. But when in Vienna, it is impossible not to visit two beautiful palaces; it would be like visiting Paris and omitting the Versailles. First of them is Hofburg – the place of Austria’s rulers. It was built in the 13th century by Habsburg family. It is a place where the Austrian national culture heritage has been preserved forever. Nowadays, one of its wings is inhabited by the President of Austria. The second one is Schönbrunn of baroque with the most wonderful rococo interior I have ever seen. It is here, in the Mirror Room, where six-year-old Mozart (a wonder child) was having his concerts. It is here where Emperor Franz Josef I lived, Napoleon held his conferences, and Emperor Charles II finished the epoch of monarchy. And everything stared in 1559, when Emperor Kościół Wotywny/Votive Church Maximilian II ordered to build a mill for a hunters’ residence.

12 SILESIA airport 7-2006 podróże journeys

sztuce konser wa tyw nej When in 1700 the works finished, the dziewięt na stu ar tystów, result did not look as the originally tworzą cych od 1897 r. planned one at all. Our admiration is tzw. Se ce sję Wie deńską justified: Schönbrunn Palace has been (Se zession). Prym wiódł placed on the UNESCO World’s m.in. Gustaw Klimt, któ- Heritage List. rego fresk po świę cony But Vienna is not only an architectural Beetho ve no wi moż na po- overview. Vienna has always been full dzi wiać lub kry tyko wać of music. It is the city where Mozart, do dziś. Haydn, Beethoven, Strauss, Mahler Ale być w Wied niu i nie and many more composers wrote their music and where music zwiedzić dwóch prze- resounds in monumental National Opera (Staatsoper), which is pięknych ze społów pa ła- one of the most important opera scenes in the world, and in cowo -par ko wych, to jak People’s Opera (Volksoper), which cultivates Viennese operettas być w Pa ryżu i nie zo ba- as a part of its repertoire.

czyć Wersa lu. Pierwszy Time for lunch! Which café to choose? All of them are equally F.Hundertwasser: ciepłownia /heating plant z nich to Hofburg – pa- nice. Oh, here is a free table. We can sit down. We order Wiener łac wład ców Au strii. Wy - Schnitzel – a traditional pork cutlet in bread-crumbs and a typical budo wa ny w XIII wieku przez rodzi nę Habsbur gów jest miej- potato salad. Double portions and everything only 6 Euros! scem, gdzie na wieki przetrwa ło dzie dzictwo austriac kiej kul- Bilingual menu and to our luck the staff speak excellent English. tu ry naro do wej. Obecnie w jed nym ze skrzydeł rezy duje pre - Time to go back. We are delighted and insatiable with Vienna’s zy dent Au strii. Dru gi – baro ko wy Schönbrunn z najwspa nial - charms. “An der schönen, blauen Donu” – Johan Srauss was szy mi wnę trzami ro koko jakie kiedy kol wiek widzia łam. right: it is peaceful and stately by „The blue Danube River“. To tu, w Sali Lustrza nej kon certo wał sześcio let ni Mo zart Everything follows the rhythm of waltz. The spontaneous jako cudow ne dziec ko. To tu miesz kał ce sarz Fran ci szek Jó - sightseeing tour added some extra charm to the trip. Instead of zef, konfe rował Napo le on, a ce sarz Ka rol I za kończył dzie - walking from a landmark to a landmark, we were exploring the je monar chii. A wszystko ma swój począ tek w 1559 r, kie dy city’s every part gradually, according to our own discretion, and to ce sarz Mak sy mi lian II naka zał przebu do wę mły na na re- getting to know its history dating back to the 5th century when zy dencję my śliwską. Kiedy w 1700 r. ukoń czono pra ce, ich a Celtic settlement was created on the intersection of trading efekt w żadnej mie rze nie przy pomi nał skromne go planu routes. As it is impossible to learn about these 7,000 years of history pierwot ne go. Nasz zachwyt nad pa ła cem ma swoje uzasad - in one day, we are sure to come back here one day! nie nie: Schönbrunn zo stał wpi sany na listę świa to we go dzie- dzictwa UNE SCO. reklama Wie deń to nie tyl ko prze gląd stylów ar chi tek to nicz nych. Wie deń jest zawsze, a może przede wszystkim pełen muzy - ki. W mieście, w którym tworzył swe ar cydzie ła Mozart, Haydn, Beethoven, Strauss, Mahler i wielu in nych, roz - brzmie wa mu zy ka w mo nu mental nej Ope rze Pań stwo wej (Staat soper) – jednej z naj ważniej szych scen opero wych świata i w Ope rze Lu dowej (Volkso per), która w swoim re- pertu arze pie lę gnu je wie deńskie operet ki. Pora na launch! Którą ka fejkę wy brać? Jedna sympa tycz - niej sza od drugiej. Jest wolny stolik. Siada my. Zama wiamy Wie ner Schnitzel – tra dy cyj ny pa nie rowa ny ko tlet cie lę cy i ty- pową sałat kę ziemnia czaną. Porcje „dwu osobo we”, a wszystko tyl ko 6 Eu ro! Me nu dwu ję zyczne i na na sze szczę- ście ob słu ga świetnie wła da angiel skim. Czas wracać. Je ste śmy zauro cze ni i rów no cze śnie nie na sy- ce ni uroka mi Wiednia. „An der schönen, blauen Donu” –Jo hann Strauss miał rację: spokoj nie i do stoj nie jest „Nad pięknym, mo drym Duna jem”. Wszystku tu toczy się wryt mie wal ca. Dodat ko we go uroku wy pra wie nadał fakt sponta nicz ne go zwie dzania me tropo lii – zamiast masze ro - wać we dług wy ty czone go pla nu, od punktu do punktu, po- zna wali śmy stopnio wo, wedle wła sne go uzna nia każ dy skra- wek wie deńskiej ziemi i jej histo rii, się gają cej V wieku p.n. e., kiedy to na zbiegu szlaków han dlowych z Du na jem powsta - ła osa da celtyc ka. Po nie waż nie moż na w ciągu jedne go dnia poznać tych 7.000 lat dzie jów, dla tego jesz cze tu wróci my!

Dorota Mańka fot: Dorota Mańka, Janusz Drąg kuchnia cuisine SILESIA airport 7-2006

znaczy CUDOWNY WUNDER means WONDERFUL

underbar is a place where the flavours of German (especially Bavarian), Polish and WEuropean cuisines mix. But not only. It is here where people appreciating unusual and not-fully- known culinary travels can meet. To be precise, the place is a hybrid of a “bierstube” (i.e. German- styled pub) and a restaurant. The menu contains dishes such as a knuckle of pork in beer (necessarily with crunchy crust), a juicy rib on Bavarian sauerkraut and an exceptional duck. Little starters advocates have a selection of various dishes to choose from (and the choice is indeed difficult), e.g. delicious herrings, hot pork leg, model potato salad or Bavarian cheese specialty – obatzter. As regards the desserts, you cannot walk past “apfelstrudel” indifferently. The dish is served with vanilla sauce, whipped cream and ice- cream. But the travel that the culinary map of Wunderbar has in offer is not only a never-ending feast. It is also a presentation of some of the best beers in the world. One can savour the flavours of the beers on draught like: Paulaner Hefe Weisbier from Munich, unusually lucid Weisteiner and amber Oktoberfest-bier (served underBar to miejsce, w którym łączą się smaki kuchni during the famous festival of beer). There have been z założenia niemieckiej (bawarskiej), polskiej i europejskiej. some rumours that these beers taste best in one-litre WAle nie tylko. To właśnie tutaj dochodzi do spotkań ludzi, mugs, so-called Mäss, accompanied by hot pretzels. którzy cenią sobie ponad wszystko niecodzienne i nie do końca znane Warmth and pleasantness of the interiors decorated podróże kulinarne. Jest to ściśle biorąc skrzyżowanie bierstuby (czyli with trinkets, delicate music in the background and nice piwiarni w stylu niemieckim) z restauracją. W menu można więc staff complement the place. In the summer period, znaleźć pieczoną w piwie golonkę z obowiązkowo chrupiącą skórką, there opens a charming garden, surrounded by soczyste żebro na bawarskiej kapuście czy wyjątkową kaczkę. a typical Silesian backyard. Zwolennicy małych przekąsek mają w czym wybierać: pyszne On a map of Katowice’s restaurants Wunderbar has matjasy, ciepłą wieprzą nóżkę, wzorcową sałatkę ziemniaczaną lub marked its presence undoubtedly as a cult place, and serowy specjał bawarski – obatzter. Wśród deserów nie sposób frequenting the place has even become a form of obojętnie przejść obok apfelstrudla podawanego z sosem culinary snobbism! waniliowym, bitą śmietaną i gałką lodów. Ale podróż po kulinarnej mapie WunderBaru to nie tylko niekończąca się biesiada. To również prezentacja jednych z najlepszych piw na świecie. Można tutaj rozsmakować się w piwach lanych prosto z beczki: monachijskim Paulanerze Hefe Weissbier, niezwykle klarownym Weisteinerze, a w okresie słynnego święta piwa bursztynowym Oktoberfest-bier. Wieść niesie, że piwa te najlepiej smakują w litrowych kuflach, tzw. Mäss, w towarzystwie gorących precli. Dopełnieniem całości są ciepłe, klimatyczne wnętrza pełne bibelotów, nienarzucająca się muzyka i miła obsługa. W okresie letnim, w otoczeniu typowego śląskiego podwórka otwarty jest urokliwy ogródek. Na mapie katowickich restauracji WunderBar zaznaczył swoją obecność jako lokal kultowy, a bywanie w nim to rodzaj kulinarnego snobizmu!

Joanna Łukomska WunderBar pub i restauracja Katowice, ul. Plebiscytowa 2, tel.: (+48 32) 781-76-90 www.wunderbar.pl

14 SILESIA airport 7-2006 kuchnia cuisine

APFELSTRUDEL APFELSTRUDEL nie mylić z szarlotką don’t mistake it with apple pie

składniki na ciasto: Ingredients (dough): 30 dkg mąki pszennej 300g wheat flour 1 żółtko 1 egg yolk 2/3 łyżki oliwy 2/3 spoonfuls of olive oil szczypta soli a pinch of salt ciepła woda, by nadać ciastu elastyczność, odpowiednią miękkość hot water to make the dough elastic and soft enough i ułatwić rozwałkowanie and to make the rolling easier

składniki do farszu: Ingredients (filling): 2 - 2,5 kg jabłek winnych (najlepiej szara reneta) 2 - 2.5 kg apples (preferably rennet) 2. garście rodzynek moczonych w rumie 2 handfuls raisins soaked in rum 5 łyżek cynamonu 5 spoonfuls cinnamon cukier do smaku sugar

Wyrobione ciasto polewamy oliwą i pozostawiamy na 20 minut, po czym Brush the strudel dough with olive and leave for 20 minutes, ciasto rozwałkowujemy. Następnie rozciągamy je jak pranie (austriacy then roll it out. Stretch rolled dough like wet laundry mawiają, że musi być ono tak cienkie, aby można było czytać przez (the Austrians say it should be so thin to read the newspaper nie gazetę). Na tak przygotowane ciasto, uprzednio posmarowane oliwą through it). Coat the dough sheet with olive oil and i posypane bułką tartą, nakładamy farsz i zawijamy tworząc coś, co kształtem breadcrumbs, spread apple filling and shape the strudel into przypomina roladę. Przed włożeniem do pieca jeszcze raz smarujemy całość a roll. Bake strudel for 40 minutes in 170 degrees Celsius. oliwą. Pieczemy w temperaturze 1700C przez 40 minut. Przed podaniem Before serving sprinkle it with vanilla sauce, add whipped polewamy sosem waniliowym, dodajemy bitą śmietanę, gałkę lodów cream, vanilla ice-cream and decorate with a cinnamon cane waniliowych i dekorujemy np. laską cynamonu czy królewskimi rodzynkami. or royal raisins.

Guten Appetit! Guten Appetit!

reklama lotnisko latem the airport in the summer fot. Igor Popławski sylwetki people SILESIA airport 7-2006

NA TROPACH ZIĘTKA Following the footsteps of General Ziętek fot. archiwum Tramwaje Śląskie

18 SILESIA airport 5-20067-2006 sylwetki peoplea a

ieszkań cy Ślą ska są do dziś wdzięczni swe mu naj lep- he citizens of Silesia are still very grateful to its best szemu woje wodzie za Cho rzowski Park, za sa na to - governor for the Silesian Central Park, for children’s Mria dla dzie ci, za próbę po łą cze nia śląskich miast Tsanatoria, for the attempt to join Silesian cities with one jednym wę złem komu ni kacyj nym, ale tak że za to, co zro bił system of communication, but also for what he did in the w dziedzi nie kul tu ry oraz dla roz woju społecz no ści lo kalnej. branch of culture and local society development. The Na ślady Jerzego Ziętka (Jorg Ziętek po ślą sku) na poty kamy footsteps of Jorg (Silesian for “Jerzy”) are to be found tu co krok. everywhere.

Trop pierw szy: pol skie wzra sta nie w nie miec kim mieście Step one: Polish growing-up in a German city

Urodził się 10 czerwca1901 roku w Szo biszo wi cach koło He was born on 10th June 1901 in Szobiszowice, close Gliwic. Zięt ko wie mó wi li po pol sku. W szkole uczono i mó - to Gliwice. The Zięteks spoke Polish. At school the language wiono wyłącz nie po nie miec ku. Poza szkołą i w do mu za pa- spoken exclusively was German. When out of school and mię ta le zgłębiał polsz czy znę. Zo stał m.in. członkiem kółka at home Ziętek studied Polish. He became a member „Fila re tów”, za co decy zją nie miec kiej rady pe dago gicz nej of “Filareci” circle, which made the faculty expel him from zo stał w 1919 r. usu nię ty z gimna zjum. Matu rę zdał school in 1919. He passed his matura exam in front of przed tymcza so wy mi pol skimi wła dzami oświa to wy mi. temporary Polish educative authorities.

Trop dru gi: co ma ją powsta nia do małpy i ze garka? Step two: what do uprisings, monkeys and watches have in common? Po drugim Po wsta niu Śląskim, w któ rym brał ak tyw ny udział, zaan gażo wał się w przygo to wania do ple biscy tu. Objeż dżał After the Second Uprising, in which he had participated na rowe rze miej scowo ści swoje go okręgu. Agito wał rozwo - actively, he became involved in plebiscite preparations. żąc lite ra tu rę i pol skie gaze ty. Alianci nie uwzględ ni li plebi - He toured the towns in his district on a bike. He agitated scyto wej wy gra nej Po laków. W prote ście, w nocy delivering Polish books and newspapers. The Allies did not z2 na 3 ma ja 1921 r. roz poczę ło się trzecie Po wsta nie. take into account the Poland’s victory in the plebiscite. Wal czono nie tyl ko z re gular ną nie miec ką ar mią, ale rów - In the protest against the fact, on the 2nd-3rd of May 1921, nież z bojów kami zjeż dżają cy mi na Śląsk z Niemiec. Zię tek the Third Uprising took place. There were fights with regular dowo dził najpierw pluto nem, a potem kompa nią. German army but also with fighting squads arriving 25 marca1921 r. Wojciech Kor fanty ogło sił zwycię stwo to Silesia from Germany. Ziętek was first in command of ina kazał zaprze stać walk. Ziętek napi sze po latach: „Wszę- a company, then of a platoon. On the 25th of March 1921, dzie nasze postu laty wol no ściowe spoty kały się z nieżycz li - Wojciech Korfanty declared the victory and forbade further

reklama sylwetki people SILESIA airport 7-2006

wością, w czym celo wa li po lity cy an gielscy, z któ rych szcze - fighting. Some time after, Ziętek will write: “our freedom gól ną nie sła wą okrył się Lloyd Geor ge. Powie dział on, że postulates have always had a cold reception, especially nie mo że małpie dać zegar ka, bo go po psuje. Małpą w je- among English politicians, and Lloyd George the most. go mniema niu mia ła być Pol ska, zegar kiem zaś Śląsk.” He once said that he couldn’t give a watch to a monkey because it would break down the watch. According to him Trop trzeci: im da lej tym bliżej? Poland was a monkey and Silesia was a watch.”

Ziętko wie w obawie przed re pre sjami ucie kli z Gli wic Step three: the further, the closer? do Tarnow skich Gór. Jerzy wyje chał do Warsza wy, a po pow rocie pra cował w sta rostwie. Tam poznał swo ją żo nę, The Zięteks escaped from Gliwice to Tarnowskie Góry, for Gertru dę. W 1929 r. objął stano wi sko naczel ni ka komi sa- fear of victimization. Jerzy left to Warsaw and when he came ryczne go Ra dzionko wa. Dzięki nie mu po wsta ła tam sieć wo- back, he started working for the county. This is where he docią gów, ogród ki jorda now skie, Gminny Dom Oświa to- met his wife, Gertruda. In 1929 he took over the wy, w którym siedzi bę zna lazły 24 pol skie to warzy stwa i or- receivership of Radzionków. Thanks to him, infrastructure of gani zacje. Patro no wał klubo wi Ruch Radzion ków, które go water supply, open-air kindergartens and Local Educative zo stał hono rowym pre ze sem. W 1930 r. został wy bra ny po - Centre (where 24 Polish societies and organizations were słem na Sejm RP. Po wybu chu woj ny żo nę z dzieć mi za kwa - located). He was a patron of Ruch Radzionków sports club, te rował w Krako wie, a sam wy cofy wał się na wschód. and later became its chairman. In 1930, he was elected W 1943 r. zgło sił się do polskie go woj ska w Siedl cach. a member of parliament. After the outbreak of World War II, Szyb ko awan sował. Latem 1944 r, ja ko pierw szy Ślą zak, he moved his wife and children to Krakow, and he himself zasiadł w Lubli nie w Kra jowej Radzie Naro do wej. move to the east. In 1943, he joined the army in Siedlce. He was soon promoted. In the summer of 1944, he was the Trop czwarty: być jak Je rzy Zię tek first Silesian citizen to take part in National Council in Lublin.

Superjednostka Od pierwszych dni po woj nie Zię tek na woły wał tych spośród powstań ców, którzy przeży li woj nę i wró ci li na Śląsk, aby włą czyli się w odbu do wę re gionu. Jak nikt ro zu miał tutej - szych miesz kańców. Za miesz kał w Ka to wi cach przy ul. Li go- nia. Został członkiem PPR, a później PZPR. Był naj dłu żej urzę dują cym posłem w hi storii pol skiego Sejmu. Na wzglę- dzie miał za wsze do bro ludzi, przede wszyst kim mieszkań - fot. Dorota Mańka ców Śląska. Był człowie kiem -insty tu cją. In spiro wał histo ry - ków, wspierał wydaw nic twa, konfe rencje na ukowe i inne Step four: being Jerzy Ziętek przedsię wzię cia, utrwa lają ce do ro bek powstań cze go poko le nia. W 1971 r. zo stał generałem bryga dy, a gdy Since the very first days after the war, Ziętek was inviting w 1973 r. utwo rzono no we wo je wództwo śląskie, dostał no- insurgents, who survived the war, to Silesia and mi na cję na stano wi sko woje wody. Zrezy gnował dopie ro encouraging them to participate in the region’s w dniu 74. urodzin. reconstruction. He could understand the local people like no one else. He moved to a house in Ligonia street in Trop piąty: Śląsk według Ziętka Katowice. He became a member of PPR, and then PZPR party. He was the longest working member in the history of Wsta wał o 5.00 rano Za łożył sobie program tzw. ma łe go Polish parliament. He always acted with people’s good in re alizmu. W ra mach tego progra mu ro bił jednak rze czy mind, thinking especially of the Silesians. He was a man wiel kie. Roz począł wie le in we stycji na Śląsku. W 1945 r. and institution. He was inspiring historians, supporting dzięki nie mu otwo rzono Po litech ni kę Gli wic ką. Bra ko wało publishing houses, scientific conferences and other szpita li i lecznic dla do rosłych i dzieci, tak więc rozpo czę to enterprises, consolidating the output of the uprising budo wę klini ki on ko logicz nej w Gli wi cach i sana to rium dla generation. In 1971, he became a brigadier-general and when in 1973 a new Silesian province was created, he was nominated to become its governor. He resigned on the day of his 74th birthday.

Step five: Silesia according to Ziętek

He used to get up at 5 a.m. He followed his own plan of so- called little realism. Within the frameworks of the programme he did many good things. He started many investments. In 1945, the Institute of Technology in Gliwice was opened thanks to him. There were not enough of hospitals and infirmaries for children and adults. So, the building works on oncological clinic in Gliwice and on children’s sanatorium in Rabka were started. He did everything to make children feel good there: a school, a cable railway and... a video player! The second video player in the region was owned only by the television of Katowice. He developed therapeutic centers in fot. Beata Darmolińska Istebna and Wisła-Głębce. It was his initiative to introduce the Podniebne zdjęcie Ronda im. Ziętka, wykonane ze Sky Baru w Hotelu Qubus w Katowicach/Soaring photos of Jerzy Ziętek Rounabout taken from the Sky Bar of Qubus Hotel in Katowice

20 SILESIASILESIA airportairport 5-20067-2006 sylwetki peoplea a

first number lottery “Karolinka”, the income from which was used to finance Silesian Central Park in Chorzów. Additionally, thanks to his involvement Pałac Młodzieży (the Youth Palace) was built in Katowice, Zespół Pieśn i Tańca “Śląsk” (“Silesia” Song and Dance Ensemble) was created, and Planetarium and Silesian Stadium were also built. In the same year, Silesian Science Institute was reactivated and ZOO was opened.

Step six: Repty, Roundabout, Superjednostka and Spodek

In 1958, “Repty” Rehabilitation Center was opened in Tarnowskie Góry. The modern governor took care of the further employment of the disabled. Soon, he enriched Silesian Central Park with Fun Fair (Wesołe Miasteczko). Then appeared the following: the roundabout of Katowice (1965), Silesian University (1968), Katowice Railway Station (1972). A bit later, cult Spodek (a show hall in a shape of a flying saucer or UFO) appeared. Other ‘small’ projects by Ziętek are Millennium Housing Area in Katowice and so-called Superjednostka (super-unit), a nex cult place. Super-unit is just a skyscraper where almost 1,500 people fot. archiwum Tramwaje Śląskie live. When it was built it was the biggest building in Poland.

dzieci w Rabce. Ro bił wszystko, by dzieci do brze się tam czu - Step seven: a man with a cane ły: szko ła, kolej ka nizin na i... magne to wid! Dru gi magne to - wid w regio nie po siada ła wów czas tyl ko kato wic ka te le wi - He died on the 21st of November 1985. Jorg used to say that zja. Rozbu do wał ośrodki leczni cze w Isteb nej i w Wi śle- “whatever the circumstances, one can always do something -Głęb cach. Z jego ini cjaty wy po wsta ła pierw sza na Śląsku good.” Taking care of Silesia’s development he did not forget gra licz bowa „Ka rolin ka”, z któ rej do chód przezna czony był about ordinary people. Just to spite his epoch, he persuaded his na finan so wa nie Par ku w Chorzo wie. Po nad to z je go ini cja- subordinates that the work in public administration was service to ty wy wy budo wa no w Ka to wi cach Pałac Mło dzieży, powstał the region and the state. And that a man is the subject, and not Ze spół Pie śni i Tań ca „Śląsk”, zbudo wa no Pla ne tarium the object here. iStadion Śląski. W 1957 r. w Ka to wi cach -Byt ko wie roz po- czął działa nie Ośro dek Tele wi zji Pol skiej. W tym samym ro - reklama ku re akty wowa no Ślą ski In stytut Nauko wy oraz otwarto ZOO.

Trop szósty: rze czy kulto we: Rep ty, Rondo, Super jed nost ka i Spodek

W 1958 r. otwar to Górni cze Centrum Re ha bili ta cji „Repty” wTar now skich Górach. No wocze sny woje woda zadbał, aby nie pełno spraw ni znaj dowa li po reha bili ta cji zatrud nie nie. Wkrót ce wzbo gacił też WPKiW o We sołe Mia steczko. Potem ko lejno po jawi ły się: ka to wic kie Rondo (1965), Uniwer sy tet Śląski (1968), dworzec kolejowy w Ka to wi cach (1972) i kul - towy dziś Spodek, czyli hala wido wi sko wo -spor to wa w kształ cie dys ku lub jak wolą inni - w kształcie UFO. In ne „drobne” projek ty Zięt ka to Osiedle Ty siącle cia w Kato wi - cach oraz tzw. Su perjed nost ka - ko lejny kul to wy obiekt. Superjednostka to nic innego jak wieżowiec, w którym mieszka blisko 1.500 osób. Gdy go wybudowano był największym budynkiem w Polsce.

Trop siód my: Czło wiek z laską

Zmarł 21 listopada 1985 ro ku. Jorg często powta rzał, że „nie zależ nie od oko liczno ści zawsze moż na zrobić coś dobre go”. Dbając o roz wój Ślą ska nie za pomi nał o spra- wach zwykłych ludzi. Na przekór swoim czasom wpajał pod- władnym, że pra ca w admi ni stra cji państwo wej jest służ bą dla re gionu i kra ju. A jej podmio tem, a nie przed miotem jest czło wiek.

Małgorzata Tkacz-Janik ŚLĄSKI CENTRAL PARK Silesian Central Park

fot. Igor Popławski SILESIA airport 7-2006 region local

Chorzow ski WPKiW –naj większ y park w Pol sce The WPKiW park of Chorzów – the biggest park in Poland la gene ra ła Zięt ka nie by ło rze czy niemoż li wych. Kie dyś do WPKiW przyje cha li z wizy tą ar chi tek ci or General Ziętek there were no things impossible. DzZako pa nego. Wymy śli li, że za projek tu ją dla Par - Once the Park was visited by the designers from ku kolej kę li nową. Zię tek od razu się zapa lił, zna lazł pie - FZakopane. They invented a funicular railway and the nią dze na doku men ta cję i wy konaw - general immediately got excited and ców. I tak od 1967 ro ku jeździ jedy - found money for the paper works and na w Eu ropie ni zinna ko lej li no- contractors. And it has been since 1967 wa „El ka”. Tra sa o łącznej długo - when the only such furnicular railway ści ponad 5 km po zwoli od wie - in Europe, called "Elka" appeared in dzić pra wie wszyst kie zakąt ki Par ku. Silesian Central Park. The 5-kilometre Sam park jest wspania łą „zielo ną route makes it possible to visit almost all wy spą” w naj bar dziej zurba ni zowa - the interesting parts of the Park. nej i uprze mysło wio nej aglo me racji The Park covers a triangular territory wPol sce. Wci na się w trójkąt po - between Katowice, Chorzów and mię dzy Kato wi cami, Chorzo wem fot. Igor Popławski Siemianowice. It is a wonderful “green aSiemia no wica mi. To unika to we island” in the most urbanized and połą czenie dzie ła człowie ka i na tury. Zloka li zowa ny jest industrialized agglomeration in Poland. A unique amalgam na dawnych po przemy sło wych nie użytkach. Wy korzy stu - of man’s and nature’s work. It has been situated on post- jąc na tural ne ukształ towa nie te re nu, przepro wa dza jąc -industrial barren. A huge area was planted wisely and gigan tyczne pra ce ziemne. Mądrze i eta powo zazie le- gradually and a picturesque landscape with ponds and niono wiel ki ob szar, stwarza jąc kompleks z malow ni czo canals was created. All that was reached with the natural wpisa ny mi w ten kra jo braz sta wami i ka na ła mi wod ny- shaping in mind. The growth of greenery has created mi. Przyrost zie leni przez ca łe dziesię cio lecia wy tworzył a typical microclimate, constituting a natural refuge for odpo wied ni mi krokli mat, sta nowią cy natu ral ną osto ję many species of birds and animals. This is almost 600 dla wie lu ga tunków pta ków i zwie rząt. To nie mal hectares of green area with 80 kilometers of lanes going 600 hek ta rów zie leni z wkompo no wa ny mi weń 80. ki lo - from tourist to recreation points, from English gardens with me tra mi ale jek space ro wych, prowa dzą cych po mię dzy rotundas to shrines. The Park also constitutes a specific usytu owa nymi w Par ku obiek ta mi tury stycz nymi i re kre - enclave of landscape and nature, with a surprising acyj nymi, pomię dzy ogro da mi za łożo ny mi na wzór an- multitude of fauna and flora species. It also hosts many giel ski z nie odłącz ny mi w nich ro mantycz ny mi rotun da - mi i świą tynia mi duma nia. Park to także swoista en kla- reklama wa kra jo bra zo wa i przy rod ni cza, za skaku ją ca wie lo ścią ga tunków fau ny i flory. Kryje w sobie wie le obiektów ounika to wym cha rak te rze. Przy słyn nej Ży rafie, która na sta łe wpi sała się w archi tek turę Ka towic, może my skręcić do Ogro du Zoolo giczne go, gdzie na powierzch - ni 50 hek ta rów w pa wilo nach i na wy bie gach żyje 2.800 zwie rząt repre zentu ją cych 400 ga tunków, zaś wAkwarium 100 ga tunków ryb. Wiel ką atrak cją ZOO jest udostęp niona w 1975 roku Skalna Kotli na Dino zau - rów. Nie opodal, na Stadio nie Ślą skim, 75.000 ki biców piłki nożnej mo że jed nocze śnie uczestni czyć w me czu. Da lej – już po mię dzy Cho rzowem a Sie mia nowi ca mi –usytu owa no Skansen groma dzą cy za bytki budow nic - twa wiej skiego z te re nu Górne go Ślą ska. Z pew nością obiektem wyjąt ko wym jest Plane ta rium i Ob serwa to rium Astrono miczne, udostęp nione dla zwie dza ją cych już w 1955 r. To tak że li czą ca się w re gionie pla ców ka na- ukowa, mieszczą ca Ob ser wato rium Mete oro lo ii i Klima tolo gii oraz Sta cję Sejsmo lo giczną. Osobli wo ścią Par ku jest Ro sarium oraz Ha la Wystaw, w której od 1959 roku od by wają się mię dzy na rodo we wy sta wy kwia towe, akwa rystycz ne i fila te li stycz ne. Nie musimy jechać do Wiednia, aby poszaleć w lunaparku Prater - mamy w Parku największe w Polsce śląskie Wesołe Miasteczko, także z Wiedeńską Karuzelą. Cy kli ści znajdą tu wie le cie ka wych tras o zróż nico wa nym stopniu trud ności. Kto zaś zmęczy się chodze niem, może wyna jąć ro wero wą ryk szę lub pocwa łować kon no. Kto woli zaci sze eleganc kich lo kali, tak że może od na - leźć w Par ku wie le atrak cji.

Małgorzata Tkacz-Janik www.wpkiw.com.pl region local SILESIA airport 7-2006 building structures of unique character. Next to the famous Meteorological and Climatologic Observatory and Giraffe we can turn to the ZOO, where 2800 animals Seismologic Station are situated. Famous Rosarium of 400 species live on the area of 50 hectares of paddocks and Exhibition Hall have become one of the Park’s and pavilions and where 1000 fish representing 100 peculiarities. Various exhibitions of flowers, fish and stamps species swim in the Aquarium. A Rocky Valley of Dinosaurs have been taking place here since 1959 and their renown opened in 1975 is one of the biggest attractions of the has crossed the borders of Silesia. We don't have to go to ZOO. One of the Park’s sides neighbors with Silesian Vienna in order to have fun in Prater Amusement Park - we Football Stadium, able to place 75 thousand sport fans. have our own Silesian Fun Fair, also with a Viennese merry- A bit further, between Chorzów and Siemianowice - there go-round. Cyclist can find interesting routes here, is a Heritage Park, where country building monuments from of diversified level of difficulty. And if somebody is tired the territory of Upper Silesia are located. Undoubtedly, of walking – they can hire a rickshaw or practice horse- Planetarium and Astronomical Observatory are exceptional riding. Those who prefer the tranquility of elegant places, places, rendered accessible in 1955. The Planetarium can also find numerous attractions in the Park. is also a region’s most important scientific center, where

fot. Igor Popławski Oca lić od zniszcze nia Save from destruction Na roz ległej po lanie, tuż obok Re staura cji „Łania”, On a wide glade, next to “Łania” (A Doe) Restaurant, wWoje wódz kim Parku Kultu ry i Wypo czyn ku, w samym in Silesian Central Park, in the very center of the centrum ka towic kiej aglome racji w 1962 ro ku po wsta ła agglomeration of Katowice, an open air sculpture gallery was ple nero wa ga leria rzeźby. Je rzy Ziętek, ówcze sny woje - created in 1962. Jerzy Ziętek, the then governor of Katowice wo da ka towic ki, pomy sło daw ca i twórca par ku, otwie- province, the park’s prime mover and creator, during the rając gale rię miał na dzie ję, że w tym właśnie miej scu opening ceremony of the gallery hoped that was a place powsta nie cen trum sztu ki współcze snej. Dzi siaj w Ślą - where modern art center would come into being. Today, skiej Gale rii Rzeź by, znajdu je się 36 prac wy bitnych pol - in the Silesian Sculpture Gallery there are 36 works of skich arty stów, w całym parku jest ich 76. Są to rzeź by eminent Polish artists (76 in the whole park). These are Anny Dęb skiej, Zyg munta Brachmań skie go, Tade usza sculptures by Anna Dębska, Zygmunt Brachmański, Tadeusz Ślima kow skiego, Andrze ja Szcze pań ca i innych, których Ślimakowski, Andrzej Szczepaniec and many others, whose dzie ła zdo bią par ki i ogrody w wie lu kra jach świata. Li- works decorate parks and gardens all over the world. Poor che ma teria ły, upływ cza su i brak za bezpie czenia spo - materials, the lapse of time and the lack of protection caused wo do wały, że nie ma obiektu, który nie wy ma gał by in - that there is no object that does not need restorer’s terwen cji konser wa tor skiej. Funda cja dla Śląska, której intervention. Fundacja dla Śląska (Foundation for Silesia), sta tuto wym ce lem jest ochrona dziedzic twa i pro mocja whose one of statutory goals is to save the heritage kul tury, obję ła pie czę nad rzeźba mi i ma łą archi tek turą and promote culture, has taken charge of the sculptures and par ko wą. W tym celu zabie ga o środ ki na rato wa nie park architecture. In order to do this, the foundation strives rzeźb, a także na przepro wa dze nie ko lej nych ple nerów for financial means to save the sculptures and to organize rzeźbiar skich, które pozwo lą po większyć ga lerię. Za pra - more open air sculpture exhibitions, which will allow szamy na stronę inter ne to wą www.dla slaska.pl , gdzie to expand the gallery. You are welcome to visit our website moż na obejrzeć wszyst kie rzeźby. Warto odwie dzić Wo - www.dlaslaska.pl where you can see all the sculptures. jewódz ki Park Kultu ry i Wypo czyn ku, bo to niezwy kłe Silesian Central Park i s worth visiting, as it is a unique place. miej sce. Warto mieć swój wkład w ra towa nie je go uro- It is worth to make an effort and save its beauty, as the times dy, bo czasy mi jają, a pomni ki po zosta ją, jako świa dec - pass and the statues stay, to be the witness of our thought two naszej myśli i wraż li wo ści. and sensitivity.

Irena Fugalewicz

24 Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka SA w Chorzowie General Jerzy Ziętek Park in Chorzów

legenda: map legend:

A. Gómośląski Park Etnograficzny (Skansen) A. Upper Silesian Etnographic Park (heritage park) B. Ośrodek Harcerski B. Scouting Centre C. Stadion Śląski C. Silesian Stadium D. Pole Marsowe D. Marsowe Fields E. Duża Łąka E. Big Meadow F. Hala Wystaw „Kapelusz” F. Exhibition Hall “Hat” G. Ogród Japoński G. Japanese Garden reklama H. Rosarium H. Rosarium I. Korty Tenisowe I. Tennis Courts J. Śląskie Wesołe Miasteczko J. Silesian Fun Fair K. Ogród „Bambino” K.“Bambino” Garden L. Stadion GKS Katowice L. GKS Katowice Stadium M. Śląski Ogród Zoologiczny (ZOO) M. Silesian Zoo N. Kąpielisko „FaIa” N.“Wave” Swimming-pools Complex O. Skate Park O. Skate Park P. Duży Krąg Taneczny P. Big Dancing Floor R. Sankodrom R. Sledging Area S. Ogród Bylinowy S. Perennial Garden T. Dom Turysty T. Tourist’s House U. Galeria Rzeźby Śląskiej U. Silesian Sculpture Gallery W. Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne W. Planetarium and Arstonomical Observatory V. Baza techniczno-transportowa WPKiW V. Technical Transport Depot of WPKiW X. Międzynarodowe Targi Katowickie X. Katowice International Expocentre przelotem flying by... SILESIA airport 7-2006

Najwspanialsze budowle świata fot. Tomasz Zobek Katedra Św. Szczepana (Stephansdome) jest dla Wiednia tym, czym Wieża Eiffla dla Paryża, czy Big Ben dla Londynu. To wła- śnie tutaj Wolfgang Amadeus Mozart wziął ślub i tutaj także odbył się jego pogrzeb. Plac wokół katedry stanowi tętniące życiem serce miasta. Katedra powstała na murach romańskiego kościoła z XIII wieku, z którego pozostała tylko fasada i słynna Brama Olbrzymia - Riesentor (podczas wykopów pod funda- menty portalu natrafiono na olbrzymią, piszczelową kość mamu- ta - stąd nazwa bramy). Najbardziej charakterystyczną częścią Stephansdome jest 137-metrowa wieża południowa, nazywana przez Austriaków „Steffl“, czyli Szczepanek. Przy ładnej pogodzie wieża jest widoczna nawet z odległości 100 km! Budowę drugiej wieży - północnej - przerwano w 1511 roku. Oficjalna wersja głosi, że skończyły się fundusze, ale legenda mówi, że budowa została wstrzymana, gdy jej architekt złamał pakt z diabłem i został zrzucony z jej szczytu. Na tej właśnie nieukończonej wieży północnej znajduje się największy dzwon Austrii, zwany Pummerin. Podczas bombardowania w 1945 r. katedra omal nie uległa całkowitemu zniszczeniu. Na skutek przeskoczenia iskry z sąsiedniego budynku katedrę ogarnął pożar. Płonęła przez dwa dni. Cudem została jednak uratowana.

The most wonderful buildings in the world St. Stephen’s Cathedral (Stephansdome) is the same for Vienna as the Eiffel Tower for Paris or Big Ben for London. This is where Wolfgang Amadeus Mozart got married and where his funeral took place. The square surrounding the cathedral is a vibrating part of the city. The cathedral was built on the remains of Romanesque church walls from 13th century out of which only a façade and Giant Gate, Riesentor, were left. The name of the fot. Tomasz Zobek gate derives from a huge tibia bone of a mammoth that was found during the works on foundations. The most characteristic part of Stephansdome is a 137-metre south tower, called by the Austrian “Steffl”, which is a diminutive form of Stephen. When the weather is fine, the tower can be seen from the distance of 100 km! The building works of the other tower - the north one - were stopped in 1511. The official reason was the lack of money, but a legend says that it happened because the main architect had violated the pact with devil and had been thrown down from the top of the tower. And this unfinished north tower is a place where Austria’s biggest bell, called Pummerin, is situated. During the bombing in 1945 the cathedral was almost totally ruined. An ignition spark from the neigh- bouring building caused a two-day fire, but the cathedral was saved by a miracle.

Czy wiesz, że... Z lotniska wzięte

... w Amsterdamie istnieje - Mam pytanie: mój siedemnastoletni syn leci do Dort - jedyne na świecie muzeum mundu. Czy on będzie wiedział gdzie ma wysiąść? całkowicie poświęcone kotom? ☺ Zajmuje ono całą kamienicę (telefon) fot. Tomasz Zobek z czasów Złotego Wieku, - Przepraszam, chciałam zapytać na ile przed odlotem położoną przy Kanale Pańskim. W przestronnych salonach muszę zjeść ostatni posiłek? – gabinetach kotów – zgromadzono portrety, rysunki, ☺ fotografie, rzeźby i figurki tych sympatycznych - Co mam zrobić z biletem na parking, który kupiłam? czworonogów. Najmilszymi jednak „eksponatami” jest kilka Trzeba go opłacić w tym dziwacznym automacie? żywych okazów, panoszących się tu i ówdzie, wylegujących - A jak Pani kupiła ten bilet? się na pluszowych kanapach lub brykających w ogrodzie. - Przycisnęłam i wyskoczył! Do you know that... Taken from the airport ...the only museum in the world to feature a collection of objects d’art. Wholly centered around the theme of cat - I’ve got a question: my 17-year-old son is flying to is situated in Amsterdam? Housed in a beautiful restored Dortmund and I want to know whether he will know palatial home in an upscale area where to get off the plane? street - very Masterpiece Theater. ☺ It was opened by the homeowner (a phone call) after his favorite cat died. In several - Excuse me, I want to ask what time I have to eat the last rooms of the Kabinet you can see meal before the takeoff? pictures, photos, posters and sculp- ☺ tures of cats. But the nicests „objects” - What about the parking ticket I bought? Do I have to are four real animals walking around pay for it in that strange machine? or playing in the garden. - And how did you buy the ticket? - I pressed a button and it just came out!

26 SILESIA airport 7-2006 przelotem flying by...

Kalendarium Calendar 95 lat temu miała miejsce jedna z najsłynniejszych kradzieży dzieł sztu- 95 years ago the most famous in 20th century theft of a work of art ki naszego wieku - kradzież obrazu „Mona Lisa“ pędzla Leonarda took place. The painting was Mona Lisa by Leonardo da Vinci. In the da Vinci. Rankiem 21 sierpnia 1911 roku pracownicy paryskiego morning, on 21st August 1911, the workers of Parisian Louvre noticed Luwru zauważyli brak eksponatu na ścianie. Kradzież wydawała się być the lack of painting on the wall. The theft seemed so improbable that czymś tak nieprawdopodobnym, że wszyscy zgodnie doszli do wniosku, they all agreed the painting must have been taken to a photography iż dzieło zostało zabrane do muzealnego studia fotograficznego. Kiedy studio in the museum. However, when the painting was still missing jednak następnego dnia obraz się nie odnalazł, natychmiast powia- on the next day, the police were informed immediately. The building domiono policję. Budynek Luwru został przeszukany wszerz i wzdłuż, of Louvre was searched length and breadth, which - taking into co ze względu na rozmiary muzeum account the size of museum - took over 7 days! The only thing which zabrało ponad 7 dni! Jedyne, co udało they found was the frame of the picture, left in a staircase. Media się odnaleźć, to porzucona na klatce speculated who and why committed such an impertinent act. Mona schodowej rama, w którą oprawione było Lisa was claimed to have been stolen for an American collector, who płótno. Media spekulowały kto i dlacze- was to send the copy back go dokonał tego zuchwałego czynu. to Paris and keep the origi- Twierdzono, że „Mona Lisa“ została skra- nal. Even Pablo Picasso was dziona na polecenie jakiegoś amerykań- among the suspects... skiego kolekcjonera, który po wykonaniu Fortunately, the painting kopii odeśle ją do Paryża, a oryginał was found 27 months after it zatrzyma dla siebie. Podejrzanym był had disappeared from the nawet sam Pablo Picasso... Na szczęście walls of Louvre. The thief obraz odnaleziono po ponad dwóch turned to be Italian - latach od momentu, kiedy zniknął Vincenzo Perugia. He was ze ścian Luwru. Złodziejem okazał się być Włoch Vincenzo Perugia. detained when trying to sell Zatrzymano go przy próbie sprzedaży dzieła za zaledwie the work to the Ufizzis 100.000 USD galerii Uffizi we Florencji. Perugia twierdził, Gallery in Florence, for $ 100,000. Perugia claimed to have done że zrobił to z pobudek patriotycznych. Uważał bowiem, że „Mona Lisa“ it out of patriotic motives – he though that Mona Lisa should have powinna wrócić do Italii, gdzie powstała. Tylko ten kraj - jego zdaniem come back to Italy, where it had been created. According to him, only - posiadał prawa do arcydzieła. Perugia nie wiedział, że „Mona Lisa“ this country had the right to be the owner of the work została wprawdzie namalowana we Włoszech, ale mistrz Leonardo of art. Perugia did not know that Mona Lisa was painted in Italy, but przywiózł ją ze sobą do Francji i sprzedał Królowi Franciszkowi I the master Leonardo brought it to France and sold it to king Frank I za 4.000 złotych monet. for 4,000 golden coins. reklama natura nature SILESIA airport 7-2006 Zielony Szlak „Greenways“ Kraków–Morawy–Wiedeń „Greenways” Kraków-Morawy-Wiedeń to szlak dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, utworzony w 2001 roku w oparciu o sieć tras rowerowych, pieszych, wodnych, konnych oraz ścieżek edukacyjnych i tematycznych. Główną osią tego europejskiego korytarza ekoturystycznego jest 700-kilometrowa trasa rowerowa, która łączy zabytkowe miasta i miasteczka, a także cenne przyrodniczo, krajobrazowo i kulturowo tereny wiejskie. Począwszy od Jury Krakowskiej, przez Ziemię Pszczyńską, Śląsk Cieszyński i Beskidy, szlak przedostaje się na Morawy Południowe, gdzie pośród winnic dociera do Dolnej Austrii. Zielony szlak Kraków-Morawy-Wiedeń stanie się w przyszłości najdłuższą aleją drzew w Europie. Co roku, z okazji Środkowoeuropejskiego Dnia Drzewa (20 października), dzieci i młodzież sadzą na szlaku lokalne gatunki drzew. Szlak z Wiednia przecina liczne charakterystyczne i ciekawe regiony, mające wielki potencjał dla rozwoju turystyki aktywnej, wiejskiej oraz kulturowej. Podróżowanie nim oznacza poznanie środka Europy z jego całą różnorodnością i unikalnością przyrodniczą i kulturową. Szlak jest oznakowany na całej długości. Oto szczegółowy przebieg szlaku w Polsce o długości 258 km: Kraków (Wawel)-Kryspinów-Cholerzyn-Mników-Baczyn-LasyTenczyńskie-Rudno-Grojec-Alwernia-Wygiełzów-Las-Oświęcim- Brzezinka-Harmęże (most na Wiśle)-Wola-Miedźna-Pszczyna-Goczałkowice Zdrój-Zabrze-Landek-Mazańcowice-BielskoBiała-Jaworze-Górki Wielkie- Nierodzim, tu następuje rozdwojenie szlaku na dwie nitki: W Euroregionie „Śląsk Cieszyński” oznakowano 7 lokalnych szlaków 1. nitka nizinna: Skoczów-Goleszów-Dzięgielów-Cieszyn (przejście graniczne) tematycznych „Greenways“. Są to: 2. nitka górska: Ustroń-Wisła-Istebna-Łacki-Jasnowice (przejście graniczne) • Cieszyn: Trasa spacerowa śródmiejska • Cieszyn: Szlakiem kwitnących magnolii • Goleszów: Trasa rowerowa "Śladami stroju Cieszyńskiego" • Skoczów: Szlak św. Jana Sarkandra • Jaworzynka: Ścieżka planetarna “Greenways” • Istebna: Szlak Jerzego Kukuczki Krakow-Moravia-Vienna green route • powiat Cieszyński: Via Ducalis (Droga Książęca)

A teraz w drogę! Pełną zieleni!!!

“Greenways” Krakow-Moravia-Vienna is a route contributing to natural and cultural heritage conservation, created in 2001 and based on bicycle routes, hiking paths and natural corridors used in accordance with their environmental function for sport, tourism and education. The main axis of this European eco-tourist corridor is 700-kilometre bicycle route, which joins historical cities and towns, but also rural areas that are precious for their natural, visual and cultural values. Starting in the Jura Upland of Krakow, through the territories of Pszczyna, Cieszyn Silesia and the Beskidy Mountains, the route enters South Moravia region, and going between vineyards arrives at Lower Austria. “Greenways” Krakow-Moravia-Vienna is soon going to become the longest alley of tress in Europe. Every year, on the Central-European Tree Day (the 20th of October), children and young people plant local species of trees on the route. The route from Vienna to Krakow passes numerous characteristic and interesting regions, with high potential for active, rural and cultural tourism development. Traveling on the route means getting to know the middle part of Europe with its cultural diversity and natural uniqueness. The route is marked on its whole length. Here is a detailed description of the 258-kilometre part of the route in Poland: Krakow (the Wawel Castle)-Kryspinów-Cholerzyn-Mników-Baczyn-Tenczyński Forest-Rudno-Grojec-Alwernia-Wygiełzów-Las- Oświęcim/Auschwitz-Brzezinka/Birkenau-Harmęże (the bridge on Vistula River)-Wola-Miedźna-Pszczyna-Goczałkowice Zdrój-Zabrze-Landek- Mazańcowice-BielskoBiała-Jaworze-Górki Wielkie-Nierodzim, and here the route continues in two directions:

1. Lowland lane: Skoczów-Goleszów-Dzięgielów-Cieszyn (border crossing) 2. Highland lane: Ustroń-Wisła-Istebna-Łacki-Jasnowice (border crossing)

In Cieszyn Silesia Euroregion there are 7 thematic local Greenway routes.They are: • Cieszyn: Downtown Walking Route • Cieszyn: Blooming Magnolias Route • Goleszów: National Costume of Cieszyn Bicycle Route • Skoczów: Following The Footsteps of St. Jan Sarkander • Jaworzynka: Planetary Path • Istebna: Following The Footsteps of Jerzy Kukuczka • The Cieszyn County: Via Ducalis-Lunar Route

So, let’s go!

Dominika Zaręba www.greenways.pl

WIEDEŃ vademecum snoba vade mecum for a snob SILESIA airport 7-2006

The sculpture of metal and steel Rzeźba z blachy i stali

iedy w 1998 roku, po 20. latach przerwy w produkcji hen in 1998 – after a 20-year break of letter series „literowców”, koncern DaimlerChrysler powrócił production – DaimlerChrysler concern returned to the Kdo modelu 300 kontynuując kolejność alfabetyczną, Wmodel named 300, following the alphabetical order, oczywistym stało się, że ten model będzie równie niezwykły jak it became obvious that the model would be as unusual as its jego „przodkowie”. 300M otrzymał atrakcyjne i nowatorskie „ancestors.” 300M received an attractive and innovative body of nadwozie limuzyny o sportowym charakterze. Brakowało jedynie a sports car; the only thing missing was eight-cylinder HEMI engine. ośmiocylindrowego silnika HEMI. Natomiast najnowszy rozdział However, the newest chapter in the history of 300 series is 300C. historii 300 to 300C. Samochód ten po raz pierwszy pokazano The car was firs shown in 2003, in exactly the same place (in New w 2003 r, dokładnie w tym samym miejscu (Nowy Jork), York) as 300C from 1956. The similarities between both the cars co 300C z 1956 r. Podobieństwa między autami są znaczące, are significant but you will not find „wings” sticking out at the back ale próżno doszukiwać się w obecnej „trzysetce” wyrastających in the newer version. What is more important is that the 8V HEMI z tyłu „skrzydeł”. Co najważniejsze: pod maską znowu zagościł engine of 5.7 l appeared under the bonnet (with MDS – Multi V8 HEMI o pojemności 5.7 l (MDS – system odłączenia połowy Displacement System which is an automobile engine variable cylindrów podczas spokojnej jazdy), mający moment obrotowy displacement technology), with a torque of „only” 525 Nm. But this „jedynie” 525 Nm. Ale to nie jedyna rewolucja jaka nastąpiła. is not the only revolution that took place. To make the offer Dopełnieniem oferty stała się wersja Touring (kombi). Nigdy complete, Touring, a new version of body (station wagon) was wcześniej firma nie produkowała tego typu nadwozia w swoich introduced and equipped with 5.7l V8 HEMI and 3.5 V6 HEMI „flagowcach”, oferowana z silnikami 5.7 l V8 HEMI, 3.5 l V6 engines (both with 4x4 option) and with 3.0l CRD Diesel engine. (oba z opcją 4x4) oraz 3.0 l CRD (jednostka wysokoprężna). Tak, Yes, this is not a mistake – a diesel engine in an American car! to nie pomyłka – silnik diesla w amerykańskim samochodzie! The information is equally shocking as high performance of these Informacja równie porażająca, jak wysokie osiągi i kultura pracy drives joined with a precisely working five-gear automatic box (with tych napędów, połączonych z precyzyjnie zestrojonymi Autostick system). However, if we still suffer from power shortage, 5-biegowymi automatycznymi skrzyniami (z systemem Autostick). SRT8 version should satisfy even the most demanding ones. Jeżeli jednak w dalszym ciągu odczuwamy niedobór mocy, We advise to do some exercises for the right foot as the accelerator wersja SRT8 powinna zadowolić najwybredniejszych. Polecamy pressed too rapidly will allow the 6.1l engine (430 horsepower ćwiczenia prawej stopy, gdyż zbyt gwałtowne wciśnięcie gazu and 596 Nm, 5.0s to 100 km/h) squeeze us into the seat, not even pozwoli silnikowi 6.1 l (430 KM i 596 Nm, 5.0 s do 100 km/h) mentioning the vehicles swiftly disappearing in our rear mirror.

30 SILESIA airport 7-2006 vademecum snoba vade mecum for a snob

wbić nas bardzo mocno w siedzenie, już nie mówiąc o szybko The version can be easily recognised by its 20-inch rims, a bit malejących pojazdach w odbiciu lusterka wstecznego. Wersję tę lowered body, a changed bumper and a delicate SRT8 label under można rozpoznać po 20-calowych felgach, lekko poszerzonych the spoiler. nadkolach, obniżonym nadwoziu, zmienionym przednim Chrysler 300C is an impressive and awesome sedan, but why? zderzaku oraz subtelnym znaczku SRT8 pod spoiler’em. It is just hard to mistake it with other cars, as its dimensions and Chrysler 300C to imponująca i budząca respekt limuzyna. Ale a huge eye-catching grille is very unusual and distinguishing. dlaczego? Po prostu trudno jest go pomylić z innymi pojazdami, In a standard version, we have everything, as well inside as outside: gdyż jego wymiary i zwracający uwagę potężny grill jest niezwykle comfort, safety and functionality. It is impossible to mention all the charakterystyczny i wyróżniający. W standardowej wersji, ‘extras”. It make the set complete you can additionally buy w środku jak i na zewnątrz, mamy już prawie wszystko: navigation system, electric sunroof (standard equipment in V8 5.7l bezpieczeństwo, komfort, funkcjonalność. Nie sposób wymienić version), leather upholstery and warmed seats, electronic regulation wszystkich „bajerów”. Do kompletu wyposażenia można jedynie of pedals (with memory), metallic or pearl paint, Boston Acustic dokupić system nawigacyjny, elektrycznie otwierany dach sound system (7 speakers + subwoofer + 380W amplifier), even (standard w wersji z V8 5.7 l), skórzaną tapicerkę oraz though the standard version is equipped with a concert-like sound podgrzewanie foteli, elektroniczną regulację ustawienia pedałów system. The ergonomic shape of seats (holding the driver when wraz z pamięcią ustawień, metaliczny lub perłowy lakier, system turning) and a clear design of a dashboard make the driver have nagłośnienia Boston Acustic (7 głośników + Subwoofer everything within an easy reach. Those travelling at the back will + wzmacniacz 380W – choć ten seryjny, to też zestaw niemal never forget the trip, as the spacious trunk will not allow any koncertowy). Ergonomiczny kształt foteli (utrzymujących luggage to be placed inside the car, between the passengers” legs. prowadzącego na zakrętach) oraz przejrzysty układ deski The sedan version has a trunk of 504 litres, while Touring – 610 rozdzielczej sprawiają, że kierowca ma wszystko pod ręką. litres, which, when the seats are folded, grows to the space of 1602 litres. It is high time we had a short ride. Having driven several hundred metres, we know that it will not be a short ride. It has to be said that the giant can cope with Polish routes smoothly, and it floats over the road without disturbing wobbles. Precise steering system deserves appraisal, as the signals from the steering wheel are passed on to the wheels without any delays, and ESP system takes care of smooth turnings. Accelerating in 300C is just a pure pleasure – the engine reacts to additional amount of fuel in a very spontaneous way. We accelerate smoothly with a feeling that the speedometer has too small a scale. And everything is ‘watched” by TC and ETC. We do not have to worry that 7l fuel tank will get dry

reklama

Dla podróżujących na tylniej kanapie wycieczka tym samochodem zostawi same przyjemne wspomnienia, gdyż pojemny bagażnik nie pozwoli na plątające się między nogami bagaże. Dla nadwozia typu Sedan pojemność to 504 litry, natomiast Touring posiada aż 610-litrowy bagażnik, który po złożeniu siedzeń uwalnia powierzchnię zdołającą pochłonąć 1602-litrowy pakunek. Najwyższy czas na krótką przejażdżkę. Po kilkuset metrach już wiemy, że jednak nie będzie to krótka przejażdżka. Należy podkreślić, że ten kolos radzi sobie bardzo dobrze na polskich trasach, wręcz niepostrzeżenie dla pasażerów płynie po nierównościach bez niepokojących drgań. Precyzyjny układ kierowniczy zasługuje na pochwałę, gdyż sygnały z kierownicy przekazywane są na koła bez opóźnień, natomiast system ESP czuwa nad płynnym wychodzeniem z zakrętów. Dodawanie gazu w 300C to czysta przyjemność - silnik reaguje na dodatkową porcję paliwa bardzo spontanicznie sprawiając, że przyspieszamy płynnie, mając uczucie, że zegar prędkościomierza ma zbyt małą skalę, a nad wszystkim czuwa TC oraz ETC. Przede wszystkim nie musimy się zbytnio martwić, że 71-litrowy bak zostanie osuszony zbyt szybko. Z zatrzymaniem się też nie będzie problemu: dwutonowy gigant z wielką gracją wyhamowuje na niespełna 40. metrach, wspomagany układami ABS, BAS, EVBP. Trzylitrowy CDR spala średnio 8.1 litra na 100 km, natomiast V8 5.7 l HEMI około 11.4 litra benzyny. Podsumujmy zatem najnowszy z modeli „literówek”. Tym cac kiem, wyposażonym standardowo z 3.5 l V6 wyjedziemy vademecumvademecum snoba snobavade vade mecum mecum for a snobvor e SILESIASILESIA airportairport 7-20065-2006 z salonu już za 171 000 zł. Niewiele więcej kosztuje 3.0 CRD - 181 000 zł. Na najszybszą wersję SRT8 musimy już przeznaczyć około 271 000 zł. Dla osób, którym bardziej zależy na ekonomice przy niewielkiej utracie na dynamice jazdy, godną polecenia jest wersja 5.7 l z MDS, AWD (tylko w Touring) za 244 000 zł.

Bartłomiej Caba INTER-CAR Autoryzowany Dealer Chrysler, Jeep i Dodge, Zabrze INTER-CAR Authorised Dealer of Chrysler, Jeep and Dodge in Zabrze www.intercar.chrysler.pl

too quickly. There are also no problems with pulling up – this 2-ton giant need less than 40 metres to pull up gracefully, which the process is supported by ABS, BAS and EVBP systems. Three-cylinder CDR engine uses approximately 8.1l per 100 km, and V8 5.7l HEMI – about 11.4 litres of petrol. Let us then sum up the latest model of ”letter series”. This bijou with V6 3.5l engine can be ours for only 171,000 PLN. A bit more is needed to purchase 3.0 CRD – 181,000 PLN. The fastest SRT8 version costs about 271,000 PLN. For those who value the economy joined with dynamic drive, will choose 5.7l with MDS, AWD (only in Touring) for 244,00 PLN.

32

„Chorzowska 50” jest jednym z najbardziej prestiżowych biurow- ców w regionie. Dbałość o dobry wizerunek „Chorzowskiej 50” i wysoka jakość świadczonych usług zostały docenione przez wiele firm, które ulokowały swoje siedziby w biurowcu. Doskonałe położenie „Chorzowskiej 50” w samym śród- mieściu Katowic, umożliwia komu- nikację zarówno własnymi środka- mi transportu, jak również komu- nikacją miejską. „Chorzowska 50” oferuje własne, bogato wyposażone Centrum Konferencyjne oraz Pasaż Handlowo-Usługowy. Dodatkowym atutem biurowca jest parking zlokalizowany na 5 kondy- gnacjach oraz na terenie wokół budynku.

„Chorzowska 50” is one of the most prestigious office buildings in the region. The numerous companies that selected the building for the location of their offices appreciated the care about the good image of „Chorzowska 50” as well as the high quality services provided therein. The perfect location of „Chorzowska 50” in the very Centre of Katowice allows for superb transport links both in private cars and by public trans- port. “Chorzowska 50” offers its own, richly furnished Conference Centre and the Retail Mall. The additional advantage of the building are the parking lots located on its 5 levels and the outdoor area sur- rounding it.