Losse nrs. f 2,50 IN DIT NUMMER PAG. Arabische joden 2 Vrede Nu-concert 3 Opinie 5 niwneiuwisraelietischweekblad Inwijding Bussurn 7 Vrede in Cairo 8 Kunst 10 9 december 1983 / 3 tewet 5744 jrg. 119 nr. 14 Economie 11

meer verkoelden de relaties in juni 1982 na de inval van Israël in Liba- non. PRAGMATISCH Shamir wil explosie Premier Jitschak Shamir heeft de betrekkingen tijdens zijn bezoek In al haar verschrikkingen aan Washington gerepareerd. „Is- heeft de PLO weer bloedig toe- raël is een vrij en democratisch land. geslagen. De organisatie die als bus wreken Het is gevestigd in een belangrijk hoogste doel heeft de verdwij- Jeruzalem van Daar helpt het deel de wereld. ning van Israël, heeft duidelijk liet over de strategische samenwer- ons", zei de Amerikaanse minister laten weten zelf niet van het to- king tussen Israël en de Verenigde George Shultz van buitenlandse za- neel te zijn verdwenen, ondanks Staten en ondanks dat president ken in antwoord op de kritiek van de verwoestende uitwerking Hosni Mubarak van Egypte op- Arabische staten op het strategisch die Israël in Libanon op haar in- merkte dat het akkoord „verschrik- akkoord. En het State Department frastructuur heeft gehad. On- kelijk isvoor het vredesproces in het liet naar buiten brengen dat aan Jit- danks de verbanninguit Beiroet. Midden Oosten en het de vrienden schak Shamir en aan Moshe Arens Ondanks de maand na maand van de Verenigde Staten in een onder de aandacht is gebracht dat voordurende PLO-burgeroorlog plaatst", lijken moeilijke positie er het strategische akkoord ook van in de Bekaa-vallei en in Tripoli. openingen te zijn gemaakt. Het is de belang kan zijn voor het beveiligen Dat de PLO vernietigend kan kranten niet ontgaan dat Hoesein in van de olietoevoer via de Perzische worden verslagen, kan ook niet interview met een Koeweitse een Golf naar het westen. „Het is dui- worden verwacht. Israël poogtal krant heeft gezegd dat het plan- delijk dat onderbrekingvan die olie- jaren met luchtbombardemen- Reagan „een deur heeft geopend leveranties door afsluiting van de ten, met artillerie en met infan- die niet meer kanworden gesloten". Straat van Hormoes consequenties terie de PLO een laatste slag toe Het plan-Reagan gelanceerd op 1 zal hebben voor Israël." te brengen. In de moderne tijd september 1982 houdt een federatie In Israël worden als gevolg van is het niet gelukt een wat zich in van de Westbank met Jordanië. het strategisch akkoord goederen noemt bevrijdingsbeweging De Israëlische nederzettingen zou- opgeslagen die het Amerikaanse le- vernietigend te verslaan. Niet den moeten blijven bestaan. Het ger kan benutten bij een onmiddel- in Afrika, niet in Azië en zelfs plan werd onmiddellijk verworpen lijke actie. Ook zullen gezamenlijke niet in Europa, waar in lerland door premier Menachem Begin en legeroefeningen worden gehouden en in Spanje de aanslagen zelfs vervolgens door de PLO, nadat en krijgt Israël toegang tot geheime deel van het leven zijn gewor- eerst Jasser Arafat en koning Hoe- elektronische technologie. Voor den. Een bevrijdingsbeweging sein samen hadden besproken onder Israël is tevens van belang dat de kan met militair geweld worden welke voorwaarden zij het plan kon- VerenigdeStaten 1.275 miljard dol- onderdrukt, gedoemd worden Grote consternatie was er in Jeruzalem na de bloedige PLO-aan- den accepteren. Juist die gesprek- lar aan militaire hulpstukken ver- tot een tijdelijke inactiviteit. Dat slag ken waren aanleiding voor Syrië de strekken. Het is geen lening maar is al. greep op de PLO te verstevigen met Voor de maal sinds 1979 liet Palestijnse Het voordeel van een ideo- eerste de Be- een PLO-burgeroorlog tot gevolg. logisch gedragen bevrijdings- vrijdingsorganisatie weten weer een aanslag in Jeru- Arafat heeft te kennen gegeven niet beweging is dat drie, twee, zalem te hebben gepleegd. Van Nicosia op Cyprus be- met zijn troepen mee te zullen gaan een man maar nodig is om haar Tripoli worden geëvacu- richtte hetkantoor dePLO dat de explosie buslijn als zij uit met terreur weer te laten herle- van in Hij zal reizen 18 van de Egged in Jeruzalem door haar is veroorzaakt. eerd. naar Amman om ven. Dat herleven is voor de PLO weer met koning Hoesein overleg te nog bus op het Centraal Busstation nabij het Hilton plegen. wat eenvoudiger gevonden De met de vrijlating van 4500 le- Hotel, voor vertrek naar West Jeruzalem door soldaten Ook uit Washington laten kringen den en bovenal door de vrijla- gecontroleerd, kwam tot ontploffing in de Rechov Herzl rond president Ronald Reagan uit- ting van bijna honderd zware lekken tot een rood dat premier Jitschak Shamir gevangenisstraf veroordeelde Waar zij stond te wachten voor stoplicht. Ook heeft toegezegd hel plan-Reagan de volgende, wachtende bus brandde uit. De aanslag terroristen. De PLO zal alleen weer te zullen bekijken. Tevens zou kunnen verdwijnen door een gewonden tot gevolg. te had vier doden en 43 Shamir verstaan hebben gegeven politieke oplossing. Daarvoor dat de onder Menachem Begin afge- Premier Jitschak Shamir liet on- om louter humanitaire redenen faci- zullen hun leiders inzicht en zette Arabische burgemeesters op moed nodig hebben, diezij tot nu middellijk weten dat Israël wraak liteiten", verklaarde Perez de Cuel- de Westbank geleidelijk lar. „Wij aan weer in toe ontbeerden. Zal nemen voor de terreurdaad. Uit helpen mee aan een oplos- functie zullen worden hersteld en PLO-kringen is te verstaan gegeven sing voor een conflict dat aan zoveel Een steeds bredere massa in onschuldigen dal de Arabieren meer dan voor- Israël raakt er van overtuigd dat wraak voor de Israëlische lucht- al het leven heeft ge- heen kans zullen krijgen hun eigen aanvallen opdoelen van PLO en van kost". dateen politieke uitweg zal moe- ' leven te leiden. Maar president Jit- ten worden gevonden. Een In Israël poli- Syrië aan de bomaanslag ten grond- was interesse voor een schak Shamir heeft resoluut ieder slag ligt. Welke PLO overigens de televisie-uitzending uit Damas- tieke oplossing is vereist om beroep afgewezen om het stichten aan de als een Aanslag heeft gepleegd is nog niet cus waarbij Hafez al-Assad een ont- molensteen om van nederzettingen te staken. Nadat Israels bestaan hangende Pa- duidelijk. De PLO van Jasser Arafat moeting had met leiders van de de Amerikaanse Baath-partij. autoriteiten bleven lestijnse nood een einde te pf de PLO van Abu Musa. In man- Weliswaar was de uit- doorpraten maakte Shamir een ein- schappen is de PLO niet meer zo zendinggeluidloos, maar de Israëli- maken. Een oplossing ter wille de aan het gesprek met te zeggen dat van de Palestijnen, maar boven- machtig. Politiek blijft de onge- sche inlichtingendienst had de uit- hij zijn minister zending op video van buitenlandse alom Israël in rustte laten voort- kroonde koning van de Palestijnse opgenomen en zaken moest consulteren. Even Bevrijdingsorganisatie meespreken. haar afgedraaid voor liplezende bestaan. De geluiden uit Was- bleef het daarop stil in de conferen- aan Secretaris Perez de Cuellar van de Arabische joden. Uit Jeruzalem hington tonen dat premier werd niet tiezaal van het Witte Huis tot de Jitschak Shamir voor een op- Verenigde Naties heeft zelfs aange- onthuld wat Assad te zeg- Amerikanen zich schaterend gen had. bewust lossing gevoeliger is dan zijn boden dat de 4000 strijders die Ara- werden dat Shamir de functie van onder De bezoeken van voorganger. Shamir heeft een fat getrouw zijn gebleven Jitschak Shamir minister van buitenlandse zaken dekking van de, mirabile dictu, en Moshe Arens aan Washington pragmatischer opstelling dan gevolgd nooit heeft opgegeven. Een Libanese soldaat schrikt op Begin ooit heeft gehad. blauw-witte vlag van de Verenigde door een bezoek van Amin In Jeruzalem noch in Washington Naties uit Tripoli kunnen worden Gemayel, president van Libanon als er een vliegtuig overkomt. Hij In Washington, zo heeft men verheelt men zich dat de Verenigde daar laten uitlekken, heeft Sha- geëvacueerd. Saoedi Arabië heeft aan president Ronald Reagan, heb- staat tussen de resten van een Staten zonder ook maar een daad- mir zich niet gekeerd tegen ie- aangeboden de evacuatie te betalen ben overigens tal van geruchten en Amerikaans A7Corsair vlieg- werkelijke tegenprestatie van Israël dere vorm van overleg met Ara- en Griekenland,Libanon en Egypte speculaties in het leven geroepen. tal beloften tuig dat door de Syriers werd Want ondanks aan Shamir van hebben bische landen als dat betekent hebben schepen beschikbaar ge- dat koning Hoesein gedaan. „De Verenigde Staten kun- geraakt steld. „De Verenigde Staten bieden van Jordanië zich „verstoord" uit- het ter discussie stellen van de nen een politiek voor het Midden' Westbank. Anders dan zijn Oosten voeren met en zonder hulp een gift. Een gift is ook de bijna één voorganger heeft hij de PLO Helmut Kohl van Israël. De afgelopen vijftien miljard dollareconomische hulp die niet goedkoop en bedoeld voor maanden hebben wij het gedaan Israël ontvangt. Tevens krijgt Israël de oren van eenvoudige zielen zonder Israël. Thans gaan wij het nog eens 550 miljoen dollarter ont- gekenschetst naar Israël doen met Israël", als bloeddorstig verklaarde een wikkeling van de Lavi, een eigen en alleen maar moordenaars. Ameiikaanse diplomaat. Sinds vliegtuig. Ook zal gezamenlijk Bondskanselier Helmut Kohl van een 1981 zijn de relaties tussen Was- politiek-militair comité van beide Anders dan zijn voorganger ziet West Duitsland gaat naar Israël. hington en Jeruzalem verkoeld. hij, zich bewust van eigen ter- 23 27 januari 1984zal hij een landen in het leven worden geroe- Van tot Reagan nam het Begin kwalijk dat pen. In januari 1984 zal het comité roristisch verleden ten behoeve brengen aan de regering- bezoek de Israëlische luchtmacht de kern- voor de eerste maal in Washington van zijn volk, de PLO'ers niet Shamir. reactor bij Bagdad bombardeerde bijeenkomen. louter als „tweebenige mon- en Israël vervolgens de Golan Weliswaar werd in Washington sters", maar als mensen van Oorspronkelijk zou Helmut Kohl vlees en bloed. Het is het begin reeds deze zomer een bezoek Hoogte annexeerde. De afkeurende gezegd dat het strategisch akkoord aan Is- reacties van is Syrië de van een weg om openingen naar raël brengen. Het werd echter op Washington waren voor „een boodschap aan en Begin reden het toen juist gesloten Sowjetunie, maar niet aan de Arabi- een politieke overeenkomst het laatste moment afgelast nadal strategisch te zoeken, hoe verachtelijk de Menachem Begin akkoord met Amerika sche staten", maar tevens werd ver- Premier op 30 op te zeggen. terreuraanslagen ook zijn, hoe augustus 1983 „Israël heeft 3700 jaar klaard dat het akkoord tussen Israël onverwacht zijn af- Bondskanselier Helmut Kohl: zonder fel zij ook moeten worden ver- treden bekend had gemaakt. naar Israël de Verenigde Staten be- toch staan", kreet premier Begin uit. Nog (Vervolg op pagina 7) oordeeld. 2 NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 Mitterrand werd daar door de spe- ciaal voor de conferentie naar Lon- den gevlogen Alain Poher toe opge- Conferentie joden Arabische landen roepen. moet wereldleiders Nooit eerder ogen openen De Wereldorganisatie van joden uit Arabische landen is het troetel- door Tamarah Benima kind van de 56-jarige in Soedan ge- boren Europese industrieel Leon De aanslagen van de Syrische re- voerig uit de doeken wordt gedaan. ferentie die van 21 tot 23 november Tamman. Hij organiseerde de con- gering op de mensenrechten en de In Syrië, waar de noodtoestand al 1983 werd gehouden in Londen. De ferentie, die grotendeels door hem gevaren waaraan de ruim 4000 Sy- twintig jaar van kracht is, heeft een conferentie werd georganiseerd werd gefinancierd. Tamman, die joodse minderheid die daar als „ge- jo- tevens vice-president en penning- rische joden zijn blootgesteld, ko- door de Wereldorganisatie van meester van de Wereldfederatie van men steeds meer onder de aan- gijzelden" leeft. De kenschetsing den uit de Arabische landen en had Sefardiem is, organiseerde ook de dacht. Amnesty International heeft kwam van Alain Poher, voorzitter ten doel de situatie van de joden uit eerste confe-. ntie over de Arabi- een uitgave het licht doen zien waar- van het Franse parlement en gast- de Arabische landen in de schijn- sche joden, die in 1975 in Parijs in ernstige situatie in Syrië uit- spreker tijdens de driedaagse con- werper te werd gehouden. Tamman heeft tus- de zetten. sen 1975 en 1983 geen gelegenheid Die situatie is alles behalve roos- de dat hij de Syrische minister van door juristen, zowel joden als niet- maliter te weinig mee. Voor dat pro- ongebruikt gelaten om de kwestie kleurig. Van de 875.000 joden die buitenlandse zaken, Abdul Halim joden, naar de situatie van de joden bleem een oplossing vinden draagt van „de miljoen die vergeten wer- voor 1948 in de Arabische landen Khaddam had gezegd dat als de Sy- uit de Arabische landen. Ook hij volgens de organisatoren van de den", zoals hij de joden uit de Ara- woonden ontvluchten honderddui- rische regering geen plebisciet toe- stelde dat duizenden joden in Syrië conferentie „bij aan de oplossing bische landen noemt, onder de aan- zenden na de Onafhankelijkheids- staat, de Syrische joden moet wor- „vrijwel onder huisarrest leven, ter- van het gehele Arabisch-Israelische dacht te brengen van wereldleiders oorlogvan Israël hun Arabische ge- den toegestaan het land te verlaten. wijl de situatie in Iran bijna hetzelf- conflict, terwijl tevens de kaart van als Mitterrand, de Franse minister boortelanden, vrijwel altijd met ach- Poher vreest dat als het huidige Sy- de is. De wereld doet niets voor hen de uitwisseling van bevolkingen , van buitenlandse zaken Claude terlating van have en goed, zonder rische regime omver geworpen zou en zal niets blijven doentotdat stem- zoals minister Ben-Porat het ge- Cheysson, premier Margaret That- dat zij daar ooit enige compensatie worden en vervangen door een re- men opklinken". Hij vroeg echter beurde noemde, kan worden ge- cher en zelfs de Egyptische presi- voor hebben ontvangen.Naar schat- geringvoorfanatieke moslems, deze ook aandacht voor een ander punt. bruikt in de propaganda-oorlog te- denten Anwar Sadat en zijn opvol- ting 600.000 joden uit de Arabische laatsten op hun beurt de joodse le- „Als de wereld spreekt over vluch- gen degenen die pleiten voor een ger Hosni Mubarak. landen leven buiten Israël. De rest vens verder in gevaar kunnen bren- Mitterrand, zo vertelt Tamman, werd tegen aanzienlijke kosten door gen. vroeg toen hij met de problemen Israël geherhuisvest. Afgezien daar- werd geconfronteerd „waarom dat van bracht ook „hun volledige inte- Vluchtelingen nooit eerder door iemand onderzijn gratie in de gemeenschap aanzien- aandacht was gebracht." Ook Sadat lijke sociale en economische proble- was zeerwelwilend. „Sadat betreur- men met zich mee", aldus de Israë- Een mening waarin hij werd ge- de het ten zeerste dat de jodenzijn lische minister zonder portefeuille steund doorMenachem Jedid,voor- land moesten verlaten en hij zou ze Mordechai Ben-Porat. Ben-Porat zitter van de Israëlische Raad voor bij terugkomst met open armen heb- was vroeger mede-voorzitter van de de redding van joden uit de Arabi- nen ontvangen. Ik vertelde hem Wereldorganisatie van joden uit de sche landen. Terwijl, aldus Jedid, de natuurlijk dat zij niet willen terug- Arabische landen en is tegenwoor- materiële situatie van de Syrische komen als gevolg van hun ervarin- dig belast met de kwestie van de Sy- joden vooruit is gegaan, „leeft er gen in het verleden en de onzeker- rische joden. een diepe bezorgdheid en twijfel in heden over de toekomst". Tamman Van de 24.000 joden die in de onze harten over hun situatie." Ook heeft nooit ruchtbaarheid gegeven Arabische landen zijn achtergeble- Jedid meende dat indiende Syrische aan zijn ontmoetingen met Sadat ven wonen er 4000 in Syrië, 15.000 politieke situatie uitloopt op „in- omdat „het veel schadezou hebben in Marokko, iets meer dan 200 in terne omwentelingen" dat zal bete- toegebracht aan de onderhandelin- Egypte en een kleine 80 in Irak. kenen dat er „een duidelijk gevaar gen die toentertijd plaatsvonden". Verder leren er 1200 joden in is, in de eerste en belangrijkste Hij gelooft ook dat het schade zou Noord Jemen. Zowel zij als de 4000 plaats, voor de joden. Wij schreeu- hebben berokkend aan de Israëli- Syrische jodenkrijgen van hun rege- wen het uit", zo vervolgde hij, sche leiders. Hij deed wel volledig ringen geentoestemming te emigre- „voornamelijk naar de Vrije We- Verkiezingsbijeenkomst op straat in Damascus. Hafez al-Assad verslag van zijn ontmoetingen aan tot Begin, maar zal er nietover publice- ren. reld, en roepen op het nemenvan werd 8 februari 1978 totpresident van Syrië gekozen. Hij zou met die „zolang Begin leeft. Ik zal geen stappen opdat die joden dat een onderdrukkendregime aan de macht blijven ren Gegijzelden wensen Syrië mogen verlaten, zon- verraad plegen aan zijn vriend- der dat zij geld moeten storten en telingen, heeft zij het slechts over de terugkeer van Palestijnen naar schap." Begin stond overigens ook Voor de conferentie van start zonder dat zij een gedeelte van hun Palestijnen. Maar het menselijk as- plaatsen die door Arabieren zijn positief tegenover Tammans initia- ging, verklaarde minister Ben-Porat familie als gegijzelden achter moe- pect is van toepassing op iedereen, verlaten. Ben-Porat deed een op- tieven. dat de spanning tussen Syrië en ten laten." inclusief de joden uit de Arabische roep aan de Arabische staten om Israël de situatievan de Syrische jo- Mordechai Ben-Porat, Alain landen." „hun eigen broeders in hun midden Vredesproces den niet heeft verslechterd. Volgens Poher en Menachem Jedid waren op te nemen". de minister zouden de Syriers geen niet de enige belangrijke sprekers Geen genocide De minister ontvouwde tijdens de Dat was zeker niet het geval met voordeel „durven halen" uit de si- op de conferentie die door honderd conferentie de plannen die de Israë- alle Israëlische politici. Dat wester- tuatie in Libanon om de druk van de gedelegeerden en honderd waar- lische regering denkt te nemen om se leiders onbekend zijn met het 4000 Syrische joden te vergroten. nemers uit acht landen werd bijge- Het is dat joodse vluchtelingen- het Palestijnse vluchtelingenpro- probleem van de Arabische joden „De publieke opinie zou zich te woond. Ook aanwezigen waren aspect dat bij het analysen van het bleem op te lossen. Zij heeft hier- en een gebrek aan bereidheid ver- sterk tegen hen keren." Maar ook oud-minister van buitenlandse za- Arabisch-Iraelische conflict te wei- voor vijfjaar uitgetrokken. Het plan tonen er iets aan te doen, kan hun zonder een toegenomen spanning ken Abba Eban, voorzitter aan de nig aandacht krijgt, zo meenden de omvat verschillende punten, zoals worden vergeven, meent Tamman. zijn de Syrische joden er slecht Jesish Agensy Arye Dulzin en voor- conferentiegangers. De situatie van het verschaffen van nieuwe wonin- Maar dat geldt niet voor Israëli's. aan toe, meende parlementsvoorzit- malig lid van het Amerikaanse de joden die nog steeds in Arabische gen aan Palestijnen die nog steeds in Vooral de opstellingvan ex-premier ter Poher tijdens de conferentie. In Hooggerechtshof Arthur Goldberg. landen wonen en de verliezen, vluchtelingenkampen in Gaza en op Golda Meir heeft hem teleurgesteld. een felle aanval zei hij dat „het een Goldberg, ooit ook ambassadeur claims en rechten van de joden die de Westoever wonen, het verbete- „Ik sprak haar verscheidene keren. farce was toen Syrische joden voor van de Verenigde Staten bij de Ver- hun huizen verloren in deze „dub- ren van hun levensstandaard, en het Zewilde helemaal niet erkennen dat de televisie-camera's werden opge- enigde Naties, riep tijdens deforme- bele Exodus van joden uit de Arabi- koppelen van de vluchtelingenkam- er ook maar een vluchtelingenpro- steld en verklaarden dat zij het land le openingvan de conferentie op tot sche landen en Palestijnse Arabie- pen aan aanliggende gemeenten. bleem was. Ze beschouwde de niet willen verlaten." Poher vertel- het instellen van een onderzoek ren (uit Israël, red.)", spelen nor- Voor zover dit laatste niet wenselijk joden uit de Arabische landen die is, wordt ook gedacht aan het geven zich in Israël vestigden niet als van een eigen gemeentelijke status vluchtelingen. Voor Golda kwamen aan dekampen. In het plan is ook in ze naar huis." de verstrekking van land of finan- Andere leiders waren zich het ciële hulpvoor het Bouw-uw-eigen- probleem meer bewust. „Jitschak huis-programma voorzien, evenals Rabin speelde met de gedachte dat in de integratie van de bestaande er iets goeds kon komen uit de cam- onderwijsfaciliteiten van de Unrwa pagne, maar de enige die er werke- met het bestaande scholennetwerk. lijk in geloofde en daadwerkelijk Minister Ben-Porat vertelde dat hielp was Moshe Dajan in de tijd dat fiscaal aftrekbaar Israël al vele praktische stappen hij ministervan buitenlandse zaken Giften heeft genomen om het lot van de was. Ook Shlomo Argov gafons, als Het Joods Nationaal Fonds voor Nederland is vermeld op de lijst van de Palestijnse vluchtelingen le verbe- assisten-directeur-generaal van het teren en sinds 1948 110.000 vluch- ministerie van buitenlandse zaken, Stichtingen en Instellingen waarvoor fiscale aftrekbaarheid van toepassing is. telingen heeft toegestaan terug te veel steun en geloofde in wat we U dient er dan wel voor te zorgen, dat uw bijdrage in 1983 van uw rekening keren naar Israël of naar de door Is- probeerden te doen." wordt afgeboekt. raël gecontroleerde gebieden in het En daarmee zijn we aangeland bij kader van het gezinsherenigings- het laatste doel van deconferentie in Denk om de grote drukte tijdens de jaarwisseling bij de banken. programma. Dit. zo zei hij, logen- Londen, een doelstelling die vooral straft de beschuldigingen dat Israël in de visie van Tamman belangrijk een campagne van „genocide" uit- is. „Israëlische leiders moeten ver- Joods Nationaal Fonds voor Nederland voert tegen de Palestijnen. trouwd worden gemaakt met de ge- hs, „Wijzijn ons bewust van de moei- dachte dat jodendie in de Arabische Bronckhorststraat 16 1071 WR Amsterdam. lijkheden die zullen worden veroor- landen zijn geboren en die de Ara- zaakt door de Arabische staten en bische manier van denken begrijpen Tel. 020 - 736750, Giro: 49998, Bank: Amrobank N.V., de leiders van terroristische orga- een belangrijke rol kunnen spelen in nisaties", verklaarde Ben-Porat na- het vredesproces. De huidige rege- bijkantoor Van Baerlestraat: rek.nummer 43.34.01.907. dat hij het Israëlische plan had uit- ringzou gebruik moeten maken van gelegd. Maar zo voegde hij eraan al onze kennis en ervaring om de toe, „dat zal ons er niet van afbren- vrede en het begrip in het Midden gen". Tevens sprak hij de hoop uit Oosten vooruit te helpen. Alle in- hpp dat Frankrijk en Engeland hulp zul- spanningen moeten worden gele- len geven bij de uitvoering van het verd om elke mogelijkheid te onder- l______^^^^^^^^^M^^^M"*^^^______^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^"«"^^""^M^"""^^"B__«""__B_ —— plan. Vooral president Francois zoeken." NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 3 onder regie van Armemarie Prins. Het Gijsbrecht van Aemstelkwartet Wuv Israëlische composities op iseen gezelschap waarvan de spelers Op in staat zijn meerdere instrumenten te bespelen. Zou hij niet voor het concert hebben geschreven maar wordt niet concert Vrienden Vrede Nu uitsluitendvoor het uitvoerende en- semble, dan zou Bar-Chaïm zich door Tamarah Benima Bar-Chaïm laat een beslist „nee", waarschijnlijk meer tot alleen mu- gekort horen. „Het is heel gemakkelijk ziek hebben beperkt. Nu is vooral Gerechtigden voor een Een uniek gebeuren staat joods Nederland zondag 11 de- om te volgen, vooral omdat de tekst een ironisch stuk ontstaan, waarbij cember 1983 te wachten. In de kleine zaal van het Concert- zo duidelijk is. Het is wel heel hij „gebruik maakt van combinaties Wuv-uitkering hoeven geen gebouw te Amsterdam zal de wereldpremière plaatsvinden moeilijkom te spelen. Een voordeel als mandoline, piccolo, altsaxo- angst te hebben dat ook zij van twee muziekstukken, gemaakt door Israëlische moderne van het gebruik van een sprookje is foon." Hoe het worden zal baart drie procent zullen moeten componisten. concert, waaraan belangeloos ten eerste dat het een moraal over- Bar-Chaïm wel zorgen. „Om eert inleveren. In 1984 zal door de klassieke Het stuk in korte tijd in Wordt musici acteurs en draagt en ten tweede dat de wijze nieuw zo te stu- regering noch op de Wet Uit- meegewerkt door Nederlandse en waarop het muzikaal wordt uitge- deren is heel moeilijk." Waarvan de opbrengstzal gaan naar Vrede Nu in Israël, wordt kering Vervolgingsslachtof- werkt omgekeerd kan zijn aan het fers noch op de Wet Buiten- georganiseerd door de Vrienden van Vrede Nu in Nederland. verhaal. Zo is het verhaal heel pessi- Een van de wereldpremières betreft de compositie De dood gewoon Pensioen worden mistisch, dat zou ik nooit aan mijn gekort. Aldus Wil- van de hen van Josef Bar-Chaïm. Bar-Chaïm kwam speciaal zoon voorlezen." De muziek is dat mevrouw naar Nederland om het voor het benefietconcert gecompo- veel minder. ma Stem, directeurvan Joods neerde stuk zelf te regisseren. Bar-Chaïm, die door het luisteren Maatschappelijk Werk. de is een Bar-Chaïm die ondermeer stu- naar Louis Amstrong, George De dood van hen „De angst voor bezuinigingen is sprookjevan de gebroeders Grimm. deerde aan de Juilliard School te Gerschwin, Benny Goodman en musicals tot componeren kwam, is niet gerechtvaardigd",zo steltzij te- Het vertelt het verhaal van een hen- New Vork, les gaf aan de Rubin- genover ons. „Voorlopig wordt er netje dat veel te veel eet en uiteinde- academies, zowel in Jeruzalem en zeer geroerd door de toewijding die de Israëlische moderne muziek in niet bezuinigd op de Wet Buitenge- lijk, nadat allerlei dieren erbij zijn Tel Aviv, en vanaf 1967 bijna ieder woon Pensioen en de Wuv. Alleen aan haar eigen vraat- jaar een muziekstuk heeft geprodu- Nederland ten deel valt. Nederland- betrokken, se musici hebben namelijk al ver- de vereveningsbijdrage wordt afge- zuchtigheid ten onder gaat. Bar- ceerd, staat in Israël bekend, zo legt bouwd." De vereveningsbijdrage is het sprookje opgepakt hij uit, als „iemand voor theater schillende composities van Israëli- Chaïm heeft die repertoire een toeslag die werd gevoegd bij de als „een heldere fabel over een be- en balletkan schrijven en die jeerbij sche componisten op hun staan, anderen, zoals Polo de Haas, uitkeringvan mensen die al lang een paalde situatie die niet al te duidelijk moet roepen als er moeilijke zaken uitkering volgens de Wuv hebben. hij zijn zo enthousiast over de stukken is" en er een „politieke richting, die zijn op te knappen." Zo schreef De toeslag had ten doeltegemoet te Israels situatie, de Hamlet en voor waarmee zij door het concert in aan- slaat op aan gege- muziek voor zijn gekomen komen in de kosten van de verho- Model voor het stuk heeft ge- Lear, een bewerking van het oor- raking dat zij het op ven. hun repertoire zullen houden. ging van de premies die begin vorig staan de „Geschiedenis van de sol- spronkelijke stuk van Shakespeare. jaar zijn doorgevoerd. „Degenen toneel- daat van Stravinsky, dat ook ge- voor films, het omstreden Ironisch die nog niet zolang een Wuv-uitke- schreven is voor een klein kamer- stuk Status Quo en voor drie toneel- ring hebben, hebben die vereve- orkest. De Geschiedenis van de sol- bewerkingen van de Nobelprijswin- kan het niet gelo- ningstoeslag nooit gekregen en de daat is een voorbeeld van theater naar Jaacov Agnon. „Ik zou graag „Ik nog steeds Josef Bar-Chaim: politiek sprook- ven", zegt ontwapende 43-jarige afbouw van die toeslag voor de ande- binnen de muziek. Mijn stuk herin- voor comedies schrijven, maar ik de je Israëli over de invitatie om naarNe- ren heeft dus niets met de huidige nert wat atmosfeer betreft, in de heb nu eenmaal het label dat ik een derland te komen. „Op het gebied bezuinigingsronden te maken. Die »vijze waarop de instrumenten wor- moeilijke componist ben." Een tweede wereldpremière is afbouw is al anderhalfjaar geleden den bespeeld en door het gebruik van de moderne klassieke muziek een aan de basklarinettist Harry zorgt iedereen in Israël voor zijn begonnen", aldus mevrouw Stem. van acteurs en een verteller aan die Enthousiast Sparnaay opgedragen solostuk van Het is wel de reden waarom een compositie van Stravinsky", vertelt eigen hachje, want het aantal toe- Leon Schidlowsky. Verder tijdens hoorders is zo gering en de kans dat aantal Wuv'ers een lagere uitkering Bar-Chaïm. Is De dood van de hen moeilijk het concert van Vriendenvan Vrede gekregen. Israëlische componisten hun stuk- onder openingsstuk hebben Nu meer: als Dat er niet bezuinigd wordt op de ken ten gehore kunnen laten bren- Multi piano van de componist Wuv heeft te maken met de omstan- gen zo klein dat ik al blij ben met Smadar Handelsman via een piano digheid dat „de Wuv geen premie- Synagoge Rotterdam drie, vier uitvoeringen per jaar." onder handen de Haas van Polo en Het ligt dus wat anders Dat hij door Vrienden van Vrede vijf piano's wet is. dan door middel van een bij waarvoor premie wordt winters gesloten Nu werd uitgenodigd om speciaal bandrecorder; The distant flute van wetten 's iets te schrijven is daaromvoor Bar- (fluitiste betaald door aftrek van het loon of Erich Walter Sternberg salaris. uitvoering de Wuv Chaïm een ongekende ervaring. „Ik Mia Dreese, alt Marianne Diele- De van wordt geheel door de overheid be- teken al jaren advertenties van man); Sonatine voor harpsolo van Vrede Nu en beschouw het gaan taald." Sergiu Natra uitgevoerd door zullen wel veranderin- naar demonstraties als een burger- Tehillim Betty Mogelijk Ernestine Stoop; van gen optreden in een later statium. plicht, maar er is mij in Israël nooit Olivero uitgevoerd door leden van de mogelijkheid gegeven om iets bij Staatssecretaris C. van der Reijden het Amsterdams Philharmonisch het hele uitke- te dragen op een kunstzinnige ma- Orkest. heeft plannen om nier. In Israël moet ik vechten om ringsstelsel te veranderen. „Ik weet mijn muziek gespeeld te krijgen als De uitvoering van deze Israëli- nietwat het nieuwe stelsel gaat wor- moderne klassieke muziek. Ik moet sche composities wordt bijgewoond den. Het is mogelijk dat de Wuv aan mensen ervan overtuigen dat het door de Amsterdamse de pensioenwettenregelingen wordt überhaupt muziek is. burgemeester Ed van Thijn en diens gekoppeld." Dat Wuv'ers overge- De dood van de hen zal worden voorganger en oud-minister dr. J. bracht zouden worden naar de Bij- gespeeld door het Gijsbrecht van Samkalden. De Nos neemt het standswet, zoals door uitkeringsge- Aemstelkwartet. Samen met acteurs gehele concert op. rechtigen wordt gevreesd, „kan he- lemaal niet", verzekert mevrouw Stem, omdat „de Wuv juist gecre- rabbinaal ëerd is om de oorlogsslachtoffers bij Just zet de Bijstand weg te halen. Wel is het zo dat de basisprincipes die voor de geding toch door Bijstandswet gelden, ondanks dat de De din tora (rabbinaal geding) die raad het besluit tot opperrabbinale Wuv niet aan de Bijstandswet is ge- oud-opperrabbijn Meier Just in au- honoreringvan de heer Just weer in, koppeld, ook voor de Wuv gelden. gustus 1983 bij het beth din (rab- waarna de vroegere opperrabbijn Wij hebben daar altijd tegen ge- binale hol) van Jeruzalem heeft het bestuur ervan in kennis stelde knokt, maar dat is niet gelukt, want aangespannen tegen het bestuur van dat het geding van 1982 nog steeds dat kost teveel." de Nederlands Israelietische Hoofd- van toepassing is. Overigens is bij de uitvoering van synagoge te Amsterdam wordt Ook tegen de heer J. Schijve- de Wuv een verbetering te bespeu- doorgezet. Rabbijn Just heeft het schuurderendeheerJ.Parsser heeft ren, vertelt mevrouw Stem. „Als er bestuur-Kat/ laten weten dat de din oud-opperrabbijn Meier Just in au- in beginsel door de U itkeringsraad tora nog steeds actueel is. gustus 1982 een dintora aangespan- is vastgesteld dat men vervolgings- Het interieur van de synagoge in Rotterdam. In de winter is het er nen. Zij werden voor het beth din slachtoffer is, dan krijgt men dat te *o koud dat de diensten in een feestzaal moeten plaatsvinden Het geding is aangespannen te- van Genève geroepen. De heer horen. Vroeger hoorde men dat gen de leden van het bestuur van de Schijveschuurder. thans in nooit en dat was een van de klach- na zullen in de wintermaanden Jeruza- Op bijzonderegebeurtenissen de wekelijkse Joodse Gemeente individueel, als lem, maakte deel uit van het bestuur ten. Men had het gevoel dat de aan- diensten bij de Nederlands Israelietische Gemeente in Rotterdam niet de Joodse Gemeente als in de bureau-la lag." Het ook tegen dat in 1982 een overeenkomst aan- vraag lieer in de synagoge worden gehouden. betekent een besparing van totaliteit. Het is niet bekend waar ging Ook werden de aanvraagformu- De Joodse met de heer Just, waarbij een een 13.500,- aan verwarmingskosten. Gemeente Rotterdam is het geding over gaat. Bij de in 1982 einde werd gemaakt zijn lieren voor de Wuv tegelijkertijd de uitgaven overtreffen de aan opper- aan ernstige bezuinigingen toe: inkomsten. door het bestuur ontvangen oproep rabbinale functie. De heer just heeft met de medische formulieren naar Reeds verleden jaar werden de warmingskosten is de synagogale om voor het beth din van Jeruzalem vervolgens die overeenkomst ge- de aanvrager opgestuurd. Wat in- ’ voor de NIG synagogale diensten tijdens de win- ruimte Rotterdam te te verschijnen, was een brief van laakt.De heer J. Parsser was in 1976 hield dat „men op het medische ge- termaanden in de feestzaal gehou- groot geworden. rabbijn Just gevoegd waarin hij voorzitter van het bestuur dat rab- deelte van het vervolgingsaspect den. De oorzaak was reparatie van Penningmeester J.l. de Vries zegt stelde: „Ik daag hen tot het gerecht bijn Meier Jusl voor een vijfjarige nog kon worden afgewezen. „Nu de verwarming. Zij blijkt, gerepa- ons dat „de tekorten structureel wegens daden diezij doen en die zij periode voordroeg alsopperrabbijn. krijgt de aanvrager de medischefor- reerd, echter te veel te kosten om zijn. Daarom hebben wij het aan het mij hebben aangedaan". Aange- mulieren apart, hetgeen volgens de Wekelijks te worden benut. Ver- Nederlands Israelietisch Kerk- nomen wordt dat de heer Just liet Alvorens rabbijn Just in 1982 een JMW-directeur betekent dat „als vanging van de verwarming afge- genootschap opgegeven ledental niet verlengen van zijn contract als din tora tegen de heren Parsser, men de medische formulieren krijgt, stemd op goedkoper verbruik zou ook aan de werkelijkheidaangepast. opperrabbijn aanvecht. Schijveschuurder en het bestuur men als vervolgingsslachtoffer is er- 50.000 vergen. Deze uitgaaf kan Dat scheelt ons in de afdracht". Een Het bestuur-Katz heeft getracht van de Gemeente aanging, kend." draagt Joodse Rotterdam zich niet permitteren. Joodse Gemeente voor ieder een din tora af te wenden door de pleegde hij overleg met de heren I Joods Maatschappelijk Werk ’Daarom zullen de synagogale lid 5,- af aan de gemeenschappe- raad te bewegen er in toe te Katz, J. Roosen en M. Schuchter. werkt op het ogenblik aan een sche- dienstentot Pesach (april) niet meer lijke kas van het Nederlands Is- stemmen dat de heer Just naast zijn die voordien hadden gestemd tegen. ma waarin alle beslissingsorganen in de synagoge maar in de feestzaal raelietisch Kerkgenootschap. Over pensioen, aow en andere inkomsten het niet verlengen van het contract en beslissingsmomenten met be- ’ op dat Worden belegd. Een commissie 1977 gaf de NIG Rotterdam ook zijn opperrabbinaal salaris zou met de heer Just als opperrabbijn. trekking tot de Wuv duidelijk wor- onderzoekt of elders in het uit 1956 haar ledental 668 zielen bedroeg. behouden. Die opzet is misluki De heren Katz en Schuchter maken den aangegeven. Dit mede ten be- daterende synagogecomplex een Over 1982 was dat geslonken tot Rabbijn Justweigerde een overeen- thans deel uit van het bestuur van de hoeve van aanvragers en Wuv'ers betere accommodatie kan worden 560, een bezuinigingvan f 540,- per komst met het bestuur-Katz te Joodse Gemeente, waardoor de din die door de bomen het bos niet meer gevonden.Nog afgezien van de ver- jaar. Kpt. ondertekenen. Uiteindelijk trok de tora tegen hen is gericht. zien. Bnm. 4 NIW - 9 december 1983/3 tewet 5744 Wij verhuizen u van mezoeza tot mezoeza Achter deffiffeza Lechner verhuizingen SINDS IMI VERHUIZINGEN VAN ELK FORMAAT DOOR GEHEEL NEDERLAND EN EUROPA VERPAKKINGEN VAN ANTIEK, KUNSTVOORWERPEN EN INBOEDELS OVER DE GEHELE WERELD ______H BEWAAKTE OPSLAGPLAATSEN VOOR M«_ INBOEDELS EN ANTIEK ■ NOVA ZEMBLASTRAAT 6 \ p 1013 RK AMSTERDAM onze ervaring is Uw voordeel UZU-Z.51U04-oZy.5_S. our experience is your projit

Voor debetere bril en contactlenzen fffMÊÊtf Buitenveldertselaan 110, Adam, B_\ Voorcontactlenzen ______s#^^ * O E"H Kalverstraatl7s a% £______R /VfYTII FAX ÉT ik Rokin 132, Amsterdam I II I ___J 1 1___7| 020-239307/227632 ______■_____! _r\ y Ifllll lil llfrj Keizer Karelweg 418 MT ■_■_■__■__■ 020-410794, Amstelveen Bi il »

4 Wm * IÊÊ: ____hV ""*** CgSpSH p.\ aT thegarden of Voor exclusieve bloemarrangementen fjj& Y3y_PY?"_?T /_*T* ruime keuze in glas en jg% aardewerk en d!p bloemsierkunst cadeau-artikelen. Willemsparkweg 48- 1071 HH Amsterdam - Tel. 020-714581

Gerookte heilbot - verse zalm SHfl Gerookte zalm - zoetwatervis Alles ter plaatse met de E_!i_S___BJ___l__lWPwz!?^ ■WC A \& ° _____L____£______°° hand gesneden. Elke dag Amsterdam maasstraat 27 verse aanvoer. telefoon 020-64i072

//jCf\ Het vertrouwde adres voor moderneen WW antieke juwelen,antiek zilver en Stofzuigers \J/ kristal, ontwerpen enreparaties. In en verko taxaties Minne Sluiter B.V. # ' °P> / Tevens huis te \S^Mfyl^'W aan ontbieden. Erkend Electrolux - Hoover - Volta - National dealer Verkoop, reparatie en onderdelen van alle merken si i. .. Cappenersteeg 16-18 (J-umUu.t cfa.Uq.tmtX./i . Gouda - Tel. 01820-18308. Scheldestraat 58 -1078 GM Amsterdam - Telefoon 020-722228 Spuistraat 32 -1012TTAmsterdam -Telefoon020-247837

Terwijl u een broodje eet, gaan wij aan het werk. DIRECTIEKOFFERS " REISKOFFERS " MONSTERKOFFERS Wij kopiëren, vertalen, typen en doen tekstverwerking CLIPPERTASSEN " DOSSIERMAPPEN " DIPLOMATENTASSEN voor u en wij doen dat snel. EN CHIQUE DAMESTASSEN A LA MODE. Daarom heten wij: Van mezoeza tot mezoeza gaat u met een tas van Tretsom.

Scheldestraat 19 »iil Dw v2(_L____h__é_J CELERITAS 1078 GD Amsterdam Europaplein 79 - Telefoon 640025 Telefoon 020 -72 1957 -

wBJeFK voor uw ruinn of msc h_j BHÏHH fami| f___T____h _"ÉS__fH__L*" en a uw ander iedrukwerk (ook met of Jj|j|Pr Drukkerij' Joachimsthal I___ëbl Utrechtsestraat 44, Amsterdam - tel. 020 -23 1614 Ook voor uw geschenken Ook gespecialiseerd in aa Handelsdrukwerk Maasstraat 77 - Tel. 72 70 76, 1078 HE Ansterdam. NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 5 Opinie Praten met Arafat Krant j plus De situatie in het Midden Oosten is met name na leen dan verder met hem in zee zou wellicht de circa een half mil- het einde van de tweede joen in Wereldoorlog nooit eenvoudig en overzichtelijk geweest. Er zijn tijden dat gaan, als hij van de hele PLO daar- Palestijnen her en der vluch- van het j telingenkampen (die het wat geregelder lijkt en dan gaat het ineens weer helemaal mis. In zon toe unaniem het groene licht zou geen kampen dieptepunt zitten we nu. krijgen. Dat hij dat politiek niet zouj meer zijn, maar krottensteden). Het bereiken, was niet moeilijk voor- . probleem met de PLO is namelijk Kollel De Libanese burgeroorlog is op maar nooit wat er per ongeluk ge- spelbaar. Hij probeert het weer. altijd geweest dat haar strijders en 4 oktober zon grandioze manier uit de hand beuren kan. dan blijft hun enige doel Een deel van zijn eigen mensenn haar woordvoerders nu net die Op 1983 verscheen het gelopen dat zelfs doorgewinterde zoveel „rotzooi" te maken dat de voelt zich voor Arafats ommekeer,, Palestijnen waren die niet ondereen eerste nummer van het Katholiek optimisten als schrijver dezes be- Amerikanen geen successen kunnen niet langer militaire oplossingen vreemde bezetting leven. (Ik weet, Nieuwsblad. De hoofdredacteur is paald i de wel inzien dat er aan de toe- boeken. Met die politiek is de Sow- maar een politieke, als gezegd ver- dat ik met deze laatste woorden een verpersoonlijkingvan de roomse stand zeer gevaarlijke kanten zitten. jetunienu weer druk bezig. raden. Dat op zichzelf is ook weerr aantal mensen tegen de haren in orthodoxie. Deze vermelding in dit De confrontatie van de Verenigde Dwars door wat in de grond van het gevolg van onvoldoende politiekc strijk, maar dat risico neem ik). De blad en dan nog wel door een joodse Staten (en in veel mindere mate van de zaak een ordinaire strijd om de inzicht. Een betere leider van eeni- Palestijnen op de Westoever en in geestelijke wekt misschien verba- Toch Frankrijk) met Syrië dreigt een le- macht is, loopt het debacle van dei i t Gaza kennen de Israëli's veel beter zing. geschiedt dat met een vensgroot feit te worden. Dat is PLO. Laten we eens naar dat kleine- dan de PLO'ers „van buiten". Zij duidelijkdoel.Te tonen, dat zelfs bij daarom zo gevaarlijk, omdat Syrië re stukje warboel kijken. Toen Is- zouden veel eerder tot een politieke de steeds toenemende secularisatie °p dit ogenblik de cliëntvan deSow- raël in juni 1982 Libanon binnen- regeling te bewegen zijn als die een in Nederland plaats is voor kranten jetunie is. Syrië, dat altijd de grote viel, was een van de directe oorlogs- redelijke oplossing van hun proble- met een duidelijke godsdienstige kampioen van de harde lijn tegen Is- doelen het verdrijven van de PLO men zou brengen. Daarom kunnen signatuur. Zelfs durfik te stellen dat raël is geweest, heeft vorig jaar tij- uit Zuid Libanon en, zo mogelijk, zij nu wel met Arafat verder. zij noodzakelijk zijn en in een be- dens de gevechtshandelingenin Li- het totaal uitschakelen en onscha- Van hier uit ga ik voort mensen hoefte voorzien. Voorlichting en op- banon een heel groot deel van zijn delijk maken van de PLO. tegen de haren in te strijken. Zou het voeding op basis van een confessie is militaire potentieel verloren. Her- nu niet zinvol zijn om vanuit deze in staat het publiek, en zeker niet stel daarvan kon uitsluitend uit de De bijzondereflexibele heer Ara- optiek (eventueel via omwegen) alleen het godsdienstige publiek, te Sowjetunie komen. fat wist in het late najaar vorig jaar met Arafat te gaan praten. Een keer wijzen op waarden in het leven diein door andere Behalve in Syrië heeft de Sowjet- natuurlijk best. dat zijn militaire rol zullen we toch afmoeten van de wat persorganen om welke reden unie in het Midden Oosten niet veel was uitgespeeld. In de consequen- mr. R. A. Levisson demagogische slogan dat elke dan ook niet uit de verf komen. steunpunten. De Volksrepubliek ties die hij daaruit trok gaf hij blijk PLO'er een terrorist is. AI zijn onder In het Nederlandstalige Europese Zuid Jemen ligt ver weg en is in even onbetrouwbaar te zijn ten op- de terroristen vele PLO'ers. Van gebiedkent ook de joodse gemeen- ieder geval geen militaire of politie- zichte van zijn eigen mensen als ten beweging als de PLO zou ervoor ge- ■ hen zullen we moeten afkomen, zo schap haar orthodoxie. Gelukkig ke factor van betekenis.Libië is een opzichte van zijn vijanden. Inspe- zorgd hebben dat zijn volgelingeni goed als Israël op een of andere ma- maar, daar zonder zou die gemeen- volstrekt onbetrouwbare bondge- lend op de ideeën die in het plan- op de politieke optie waren voorbe- ■ nier van de Westoever en Gaza zou schap geen betekenis hebben. Om noot want niemand weet van te Reagan lagen opgesloten, probeer- reid. Felle houwdegens als bijvoor- ■ moeten afkomen. Dat laatste zou degenen voor wie het Tora-joden- voren wat kolonel Muammar de hij nu langs politieke weg te red- beeld een Achmed Jibril waren niett moeten, omdat het geldverslindende dom nimmer veroudert, groepeert Gadaffi nu weer zal doen. Ondanks den wat langs de militaire weg (die geneigd om het soldaatje spelen tei vestigingsbeleid niet alleen econo- zich in concentrische cirkels de rest alle beweringen van het tegendeel is volgens zijn PLO-handvest de enige laten. Zij wensten strijd en geeni misch ondraagbaar is, maar ook om- de Amerikaanse invloed in het Mid- weg was) niet bereikt kon worden. overleg. Op die tegenstelling is dei dat het de staat voor lange jarenmet den Oosten vele malen groter dan Arafat ging praten met zijn aartsvij- PLO in feite uiteengevallen. een onverteerbaar minderhedenpro- de Russische. Als de Russen het in and sedert 1970, koning Hoesein Niettemin heeft Arafat nog een bleem zou opzadelen. Omdat wij, net Midden Oosten niet tot een van Jordanië. Hoesein is een uitste- omvangrijke aanhang. Die zit niet tenslotte, in ons zionistische ideaal rechtstreekse botsing met de Ver- kende en intelligente politicus; meer in zijn eigen strijdkrachten, die een joodse staatwensten en niet een enigde Staten willen laten komen, Arafat is dat niet. Toen hij het in ;zit in de ruim anderhalf miljoen twee-nationaliteitenstaat. Mis- en het blijft nog altijd waarschijnlijk principe met Hoesein eens was, stel- Palestijnen op de Westoever van de schien is een regeling met Arafat nü 'dat zij dat niet willen, dan weet je de hijtegenover de koning dat hij al- .Jordaan en in de strook van Gaza, best haalbaar. door | rabbijn H. Rodrigues Onmachtige terreur Pereira Het wordt bijna eentonig te moeten opmerken doel". De bittere realiteit is ordinairweg. dat er Shamir Verenigde heeft in de Staten allicht van de joodsebevolking; tot aan 'net hoeveel valse hypocrisie elke daadvan de Li- weer eens joodse kinderen door een antisemi- enorm succes geboekt. de De strategische samen- buitenste cirkel: de meest koedregering door uiteenlopendecritici en tegen- tische beweging de dood zijn ingejaagd. werking tussen Amerika veraf- en Israëlstaat stevig op staande periferie. Ken blad dat zich standers wordt beoordeeld. Toen achtereen- Dal dezelfde organisatie niet eens respect heeft poten. Maar laten wij ons geen illusies maken: volgens in 1967 en 1973 vele duizenden Ara- voor de levens van eigen, vanuit de kern tot deze zelf en tot Palestijnse, kinderen slechts via de Oost-Westtegenstelling lopen de allen daar omheen bische krijgsgevangenen door Arbeidersrege- tekent nog eens extra het gewetenloze heeft gericht, karakter Amerikaanse en Israëlische belangen parallel. ontbrak tot ringen werden uitgewisseld tegen handjesvol Is- van zowel die zogenaamde PLO, als nu toe èn in Vlaams van Jasser Israels wensen zijn niet gelijk aan die van de België èn in raëli's, werd alom nadrukkelijk hetfeit geprezen Arafat persoonlijk. Staten. Nederland. Verenigde Nog steedskunnen de VS zelfs Op 2 december 1983 verscheen dat Israël zoveel bereid was te doenom de levens Meer dan een jaar geleden verliet Arafat, de V niet accepteren dat Jeruzalem v niets meer of min- het eerste nummer van een joods e- an enkelen te redden. Dat werd, volkomen te- van Vertrek zwaaiend, de Libanese hoofdstad der is dan Israels onverdeelde hoofdstad; laat recht, een morele overwinning van de joodste Beiroet nadat hij ducatief weekblad, onder auspiciën daar evident opmisdadigewijze staan dat het zogenaamde plan-Reagan, dat van de staat genoemd. Maar nu Israël onderLikoedbe- veel te lang gebleven stichting Chacham Zwi. De was. Belaagd als hij en zijn Judea en Samaria van de joodse staat wil loswe- stichting is beter bekend als *>ind opnieuw duizendenArabische vechtjassen, trawanten werden door Israels luchtmacht, ken, het kol- zou alzou zijn beland waar het thuishoort: in de iek Dat de heer IVI.Z. Laufer ditmaal PLO'ers, laten gaan in ruil voor de een snelle aftocht veel mensenlevens gespaard prullemand van de geschiedenis. als heeft hoofdredacteur het in deze tijd heeft °ehouden terugkeer van een handvoljopdse sol- hebben. Maar nee, moest Toch het Arafat en zou volko- is onmiskenbaar dat president Ro- weten te bereiken een krant daten, wordt dat eensklaps uitgekreten voor nota men ten onrechte om zogenaamde prestigere- nald Reagan sterker bewust begint vol zich te raken joodse wetenswaardigheden het bene een zegepraal van Jasser Arafats verslagen denen tijd rekken. van de realiteiten in het Midden Oosten. En dat PLO-terreurbeweging. Het mocht wat! In wer- licht te doen zien, is verheugend en niet alleen omdat hijin Syrië evenzeer een vijand verdient waardering en kelijkheid moet het gewoonpositiefgewaardeerd gevonden als Israël. mazzeltow- heeft Het ontgaat deAmeri- wensen. Het Kollel is vrijwel borden dat de Israëlische regering doet wat zij kaanse regering allichtniet dat alle in van Palestijn- geheel Nederland geen onbekende kan om de levens van de eigen soldaten, ook sjle- se zijden in Libanon, Amerika evenzeer als „de meer. De bejaardentehuizen ge- rnielen, veilig te stellen. En in diezelfde werkelijk- ergste vijand" wordt omschreven als Israël. Het nieten op gezette tijden van hun ge- heid schiet Arafats afdeling van wijlen de mede kan de Amerikanen evenmin ontgaan dat ver- op eigen, Palestijnse, kracht aan mootjes gehakte zellige culturele programma's. Tot toon van goede bedoelingen in de vorm van een in de uithoeken PLO met de vrijlating van deze terroristen geen op gebaseerdepolitiek van Nederland aarzeling uitsluitend het komen zeer actieve en enthousiaste fluit op. door gevolg heeft dat de volksmond zolang volkomen De macht van kameraad Jasser, ik heb dather- Tora-geleerden om elck wat wils te correct aan zachte heelmeesters toeschrijft: die brengen. Men blijkt haaldelijk in het verleden betoogd en herhaal het G. Philip maken stinkende wonden. Reagans voorganger wonderwel met nog maar eens, is gebroken. Met de dui- ver afstaanden' te kunnen communi- effectief Mok Jimmy Carter liet zijn VN-ambassadeur domi- ceren. Om het niet zenden ex-gevangenen die mei lege handen Ara- nee Andrew Young stiekem bij incidentele babbelen met de bijeenkomsten houden, is fats gelederen in het Libanese Tripoli zijn komen I I PLO-afgezant Terzi in New Vork te daar en flirtte zo dus de schriftelijke verbinding. De versterken, schiet hij geen zier op. Een andere spel herhaalt hij met de illusie dat redelijkheid Hetzelfde in Tripoli; met het- een doorbraak ten Sjabbatkrant zoals het nieuwe blad groep heeft zich bijzijn tegenstanders gevoegden zelfdereslutaat voor niet alleende levens goede zou kunnen bewerkstelligen. Het baat van zijn heeft heet, voorziet duidelijk in een be- dat helpt hem allicht óók niet. Wat het Ara- krijgers maar ook die van Palestijnse en Amerika niet geholpen. Carter moest Young de nietonwelwil- Libanese hoefte. Gemakkelijk te lezen ver- fat voorts datde Verenigde Naties kinderen, vrouwen en grijsaards. Het lijdrekken laan uitsturen, om zijn eigen politieke huid te lend zijn om het schip dat hem uit de hel van Tri- hij Hij klaringen op de afdeling van de waar zich aan schuldigmaakt is opnieuw mis- redden. is zelf, getuige zijn latere uitspraken week afgewisseld poli moetredden te tooien met de blauwe wimpel met verhalen uit dadig. Hoezou het toch komen dat wijdat zelden contra Israël over de zogeheten Palestijnse affai- de vroegere joodse van deze internationale club? Het helpt hem uitde mond van res, niet van zijn genezen. jeugdkrant van commentatorenkunnen opteke- fout rabbijn De Hond en artikelen uit niets. Hoogstens wordt opnieuw de geloofwaar- nen? Enfin, de manier waarop de andere Is Ronald Reagan realistischer? Ja. Misschien digheid van de VN erdoor voorzover van de PLO helft Engeland, Israël en België geven aangetast; (degrootste helft, al is datnatuurlijk niet betrouwbaarder, maar meer gericht op de gesprekstof daar dan sinds het tot ~een vorm van racisme" onbestaanbaar aan jongen oud. taalgebruik) met Syrische steun werkelijkheidis hij wel. Alleen is deAmerikaan- Het bestempelen van het zionisme, (rt iets van over bloeddorstig tewerk Kollel heeft erkenning ge- gaat. is natuurlijk even cri- se strijdmacht in de praktijk weinig effectief. En vonden Was gebleven. Het is eigenlijk te krankzinnig mineel. De houding van blijft een terughoudendheid bij kerkgenootschap en beide Palestijnsepartij- zekere toch nog ken- joodse Zijn nieuwe voor woorden: in New Vork hebben afgezanten en toont m elk geval ding merkend voor het Amerikaanse beleid. gemeenten. acti- één ondubbelzinnig Dat is, viteit toont, dat van heuseregeringen zich het hoofd gebroken over aan: hoezeer het een ramp gesteld als Reagan is de deze terecht is. zou zijn indien zoiets tegenover keiharde poten- Zeker, er zal ookkritiek zijn. Zo zijn de wijze waarop een „eervolle" aftocht voor de als een „PLO''-bestuur in Judeaen Samariaplus taatAssad een gevaarlijkezaak. Maar alspeeltde door zijn eigen moordzuchtige kameraden be- ooit wij. Dat is gezond. de Gazastrook een kans zou krijgen. Wat dat zieke Syrische heerserhoog spel, militair winnen Het laagde voormalige kan worden ver- het is inwijdingsfeest Chanoeka, PLO-chef betreft is maar goed datpremier Shumir wel- kan hij niet. Het belangrijk, en bij allerisico's feest van zorgd, ausgerechnel in dezelfde periode waarin iswaar minder een hoopgevend, ditin het oog te houden. Juistzoals Chinoech-opvoeding, religieus-ideologisch politicus, heeft dit jaar overduidelijk getoond hetPLO-persbureau de„eer" opeist voor daarin de Britse die het belangrijk is te datnieuweterreur de Wafaa heeft Economist dat opmerk- beseffen dat de Nederlands-joodse gemeen- het opblazen van, alweer, onschuldige buspassa- te gelijk, maar geen cent minder terroristen wel aandacht maar geen winst kan vastberaden is schap vol is van fris leven en dat er giers in Jeruzalem. dan zijn grandioze voorganger Menachem Be- brengen. De gespleten en kapotte PLO kan Is- Volgens ging het om „een militair nog mensen te vinden zijn, die hun Wafaa gin. raëli's bedreigen, maar niet Israels bestaan. schouders *■— wensen te zetten onder het zo belangrijke educatieve werk. 6 NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 Van harte gelukgewenst met uw gerenoveerde synagoge. Wij wensen u van harte mazzeltov met uw gerenoveerde synagoge 1 v^sV < I ■■■■>^» ___^ Wij hebben het complete

______K fl ■■ ' ______loodgieterswerk uitgevoerd. » Bferil (______Wij voeren ook dak- bedekkingen uit. ______H__l __■ i SU! * ' Wij nemen opdrachten aan .___■.______HH_HBSbbS 5Lr *■ -j|Mi H______Ip! _____mTp 1 !______■ van bedrijven en particulieren.

n, ï n'^*i^MP»»V^'3_l______r _____rr .__■ ______rf. _ j * __-v.- .. __. f ______J S-< ** Wij zijn snel - accuraat - zeker /ij,,i~~ ~'"''"',vv v>s ..fc****l^-^ 3 ?^\ cr^^_^/ vv^!\'r z____i ■■■' f_***v"**\ J=-""~"~ *wi

wouters bouw bv ERKEND AVOL INSTALLATEUR (CjJ amsterdam ♦ naarden«rotterdam Is______KLIJN DAKBEDEKKING EN SANITAIR B.V. UW KOMPLETE LOODGIETER Rustenburgerstraat 21,1074 EP Amsterdam- telefoon (020) 768378.

Wij feliciteren u van harte met uw gerenoveerde synagoge j sinds 1849 STAALKONSTRUKTIES - las- en reparatiewerk b v VERWARMING-, sanitair-, loodgieterswerk 1019 AH Amsterdam telefoon 020 - 94 23 08 L Kantoor en verkoop: Cruquiuaweg 74 Mazzeltov met uw gerenoveerde synagoge Wij adviseren en voor U: 1H J a\\ J a\\ I I | aa\ " {B J|■l * _J " elektrotechnische installaties ■■■■■■■■■■■■■■H — schakelkasten bouw Hlh Z\V_*T J*J -_! " verlichtings systemen I _____-ÉH-ÉHBtkÉ__--__HM.___l systeemplafonds Industrieterrein, Energieweg 45b - 2382 NC ZOETERWOUDE - Tel. 071-899318 - Postbus 28

Wij wensen u van harte mazzeltov met uw gereno- veerde synagoge, waarvoor wij het glas- en schilder- werk mochten uitvoeren.

SCHILDERS- EN AFWERKINGSBEDRIJF VAN DER VEEN "BRUMMEN" BV ZUTPHENSESTRAAT 10 - 6970 AB BRUMMEN - TEL. 05756-1563 J NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 7 steentje kunnen bijdragen. Vaak wordt ons gevraagd steun te verle- nen aan plaatsen, zoals Aalten, waar Feestelijke opening synagoge men de synagoge wil behouden om hen te eren die er niet meerzijn. Wij kunnen onder die steun niet uit. Hier is het anders. Hier is er een Bussurn bloeiende gemeente, waaraan wij in geven." liberoxe gemeente graag onze steun NlK- Van der Hal wenste de hoe het wel in de mediene (provin- „heel gewoon in Brazilië, waar ik voorzitter door Tamarah Benima cie) kan. „We zijn typische Borensz- gemeente toe dat de „magere jaren een me- vandaan kom", vertelde zullen gaan en dat de diene-kille (gemeente), we hebben tajn, die sinds jaarchazzan is in voorbij vette Tijdens een bijzonder feestelijke inwijdingsdienst heeft drie jaren in de zin van een joods-cultu- 4 december 1983 de JoodseGemeente Bussurn haar nooit bonje", vertelde een van de Bussurn. „In Brazilië worden Cha- zondag drijvende krachten achter het en alle reel leven zullen aanbreken". in gebruik ge- noeka-diensten, huwelijken spreker op- gerestaureerde en vergrote synagoge-complex beuren, voorzitter Joop Sjabbat Van der Hal werd als het feest Krant. plechtigheden die niet op rabbijn Meier Just die genomen. Ruim 200 leden en genodigden maakten „Mijn vrouw noemt Bussurn altijd vallen op de accordeon begeleid". gevolgd door „bijzonder goede smaak en mee. Al zeven jaar werd in Bussurn met de gedachte ge- een liberoxe gemeente, en zo is het Nederlandse publiek vond het het van Het vond getuigen dat speeld om het synagoge-complex aan de Kromme Englaan precies. We zijn heel open." „weer eens anders" en „swin- een goed gevoel" wat Chanoeka-dagen waren uitgeko- beter geschikt te maken voor de groeiende gemeente. Afge- De gemeente telt nu leden, buiten gend". de met de verbou- de zestig ledenin het joodse bejaar- Dat gold ook het gezamen- zen om de inwijdingte vieren. „Cha- lopen Pesach kon eindelijkworden begonnen voor betekent niets anders dan in- bouwcommissie, dencentrum te Bussurn de lijk Tsur, het Ma'a- noeka wing en renovatie onderleiding van de be- en buiten gezongen Maoz heropbouw". Na zijn kinderen. Enkele jarengeledenver- riew (avondgebed Jen het Alenoeof wijding, staande uit de gemeenteleden S. van Gelder,Karel Slager en vreugde te hebben uitgesproken loor de gemeente door sterfte van slotgebed, de laatste delen van de Rob Heijmans. Het resultaat is naar de geïnvesteerdemoeite. levendigheid de gemeenteleden en emigratie naar dienst alleen of samen met zijn zo- over de van ge- meente en zegende hij als lening meente in te luiden. Aanwezig was Israël een aantal van haar leden, nen ten gehore gebracht door chaz- bedankte Met 450.000, drie ton „namens het Opperrabbinaat de van het Nederlands Israelietisch ook de architect van het oorspron- waardoor de explosieve groei van zan Muller met een zo krachtig en 120.000 als kelijke gebouw, F. Joseph. joodsBussurn afzwakte. Die geringe stemgeluid dat een van de aanwezi- heer Van Gelderen alle anderen die Kerkgenootschap’ aan het het opbrengst van een speciale tien jaar Voor het feest had men speciaal teruggang is echter allang weer gen na afloop opmerkte: „Het is meewerken behoud, overwonnen, verzekerde de heer goed dat er een nieuw dak op de voortgaan en het ontwikkelen van durende loterij, heeft’ men een chazzan Benjamin Muller uit Ant- het joodse leven." Prachtig complex gebouwd, naar werpen naar het Gooi gehaald, die Krant. De gemiddelde leeftijd ligt in sjoel is gezet, met ditvolumezou het een tekening van de Hilversumse met zijn welluidende stem, nog bij- Bussurn heel laag. Pas nog heeft zich oude er zeker zijn afgeblazen". architect A. van Ancum. Hij werd door de voorzitter van de Joodse Shamir Gemeente Bussurn. JoopKrant, ge- roemd als „architect, maar ook als iemand die zich heeft ontplooid als ontkent keukeninrichter, bescheiden joods wetenschapper en een man die te- afspraken vens over de bijzondere gave.be- ) schikt om met joodsebestuurders te ( Vervolg van pagina I kunnen omgaan." en de Verenigde Staten de vrede Twee zalen van de voormalige moet bevorderen. Minister Shultz Nederlands Hervormde Kerk, die zei duidelijk dat „niemand oorlog Pal tegen de synagoge aanlag en en- wil tegen iemand". kele jaren geleden door de Joodse Daar werd in Damascus kennelijk Gemeente Bussurn werden opge- anders over gedacht toen voor het kocht, zijn bij de synagoge getrok- eerst Amerikaanse bommenwer- ken zodat de Joodse Gemeente nu pers van de voor de Libanese kust over een fraaie ruimte voor bijeen- dobberende vloot opstegen om Sy- komsten beschikt, evenals over een rische stellingen te bombarderen. ruimte die als vergaderzaal dienst Twee machines werden neerge- kan doen. Daartoe werden de ruim- haald. Het stoffelijk overschot van ten tot aan het eigenlijke synagoge- luitenantMark A. Lange werd door gebouw overdekt, zodat niet meer, de Syriers aan de Amerikanen te- zoals vroeger, een koud en winderig Voorzitter J.S. van der Hal (IJ van het Nederlands Israelietisch Kerkgenootschap in gesprek met ruggegeven, luitenant Robert grintpad overgestoken hoeft te wor- leden van de liberoxe gemeente Bussurn Goodman werd gevangen genomen om bijvoorbeeld de kidoesj (bij- den jong gezin bij aangesloten juist en zal krijgsgevangen blijven. In eenkomst na de synagoge-dienst) bij geslaan door zijn twee zonen, de een ons Niettemin, of beter: daardoor De betrokkenen Rene werd door de aanwezigen tal van landenwerd de Amerikaanse te wonen. De gezelschapsruimte is dienst uitvoerde. zelf. met grote Wertheimer zijn vrouw, vertel- waardering de plechtigeheid aanval in verband gebracht met groot geworden dat de De inwijdingsplechtigheid die zo- en over bovendien zo burgemeester den dat zij bij hun verhuizing gesproken. een Israëlische luchtaanval een dag Bussumse gemeente nu met gemak wel door de van Naar- „spe- den, drs. H.J. Kastein, als door de ciaal rekening hebben gehouden Ook beide burgemeesters vonden eerder. Nadat eerst Dan Meridor, in eigen huis Seideravond kan hou- woordvoerder van de Israëlische re- den. burgemeester van Bussurn, de heer met de aanwezigheid van andere de dienst „heel indrukwekkend", J. Aantjes, werd bijgewoond, begon joodse kinderen. Ons kind zit nu aldus burgemeester Kastein. „De gering, had verklaard dat „de Ame- om half vijf met mincha (middag- met vijfkinderen van dezelfde leef- enige keer dat ik een dienst mee- rikaanse luchtaanval niet met Israël Herinnering dienst), opgevolgd door de Woor- tijd op joodse les. Vijf kinderen is, maakte was in 1946 in de Portugese was afgesproken", zei premier Jit- Ook in het synagoge-gebouw zelf den van herinnering, gesproken absoluut gezien, niet veel, maar synagoge te Amsterdam. Maar ik schak Shamir in deKnesset „dat tal zijn veranderingen aangebracht. door deheerS. van Gelder. „De af- voor ons is het geweldig." heb nog een jaar theologie gestu- van onjuiste geruchten en interpre- Toiletten zijn veranderd en verbe- gelopen veertig jaar hebben we in Ook 220 is niet veel voor een in- deerd, dus ik kon flarden van wat er taties zonder enige grond de ge- Washington vergezel- terd. Er is een ruime dubbele keu- dezelfde sfeer geleefd met de kracht vestering van bijna 4,5 ton. Krant gezegd en gezongen werd volgen". sprekken in voor len. Israël heeft afspraken ken gekomen, een gedeelte om voort te gaan vanuit het niets. meent echter dat het eet» „verant- Hetgeen zijn collega van Bussurn geen met gemaakt militaire vleeskost, een gedeelte voor melk- De kracht om te herdenken hebben woorde investering is, omdat ons Aantjes verleidde er tegenover ons Amerika voor ac- kost. Een derde verandering betreft we niet gehad, maar langzaam komt beleid er op is gericht om van Bus- een olijk: „Hij heeft tijdens de ties". alleen in het buitenland, ook de Soeka. „Dat was altijd een smal de mogelijkheid om te herdenken surn het joodse centrum van het dienst alles voor mij vertaald" aan Niet oud geval. Nu zijn er twee grote terug". Drie personen die een Gooi te maken". Dat was ook de toe te voegen. in Israël zelfwordt daaraan getwij- Aviv lichtkoepels in gekomen, die open- nauwe band hadden met de Bus- achtergrond van zijn opmerking tij- feld. In Tel demonstreerden bij tijdens voorbaat 2000 jongeren tegen een geklapt kunnen worden sumse gemeente en diewerden weg- dens zijn toespraak: „Als mensen Vette jaren Soekot (Loofhuttenfeest)", vertelt gevoerd haalde Van Gelder in de vragen Voor wie doen we dat alle- mogelijke oorlog met Syrië. Al mevrouw Heijmans, echtgenote van herinnering om het herinneren zelf maal, voor die paar joden?, zeg ik: Hamishmar meent „dat het gevaar Rob Heijmans. In zijn redevoering uitte burge- van een nieuwe oorlog in de lucht bouwcommissielid tastbaarder te maken: opperrabbijn Juist voor die paar joden.Want Bus- meester Aantjes zijn „onuitspreke- verbouwingvan Philip hangt. Het is niette laat terug te ko- Het voordeel van de Frank, A. Zeehandelaar, de surn is reeds jareneenvoorbeeld van lijke vreugde dat in mijn gemeente Soeka is ookdat er nu zoveel licht laatste men op de onheilige verbintenis" de voorzitter van de Bussumse een goede kehilla en een goede een Nederlands Israelietische ge- invalt dat het een prettige ruimte is gemeente, in met de Verenigde Staten. En die 1913 wegens haar atmosfeer." meente is gevestigd die zo levend is gewordenvoor het gevenvan joodse groei als Haarets merkte op dat het moeilijk zelfstandige gemeente door als waarvan ik vandaag getuige les aan dekinderen van de gemeen- het Nederlands Israelietisch Kerk- was te geloven dat onafhankelijk te. is een Accordeon ben". Een gemeente die, aldus bur- van elkaarIsraëlische vliegtuigen en Verder op de synagogezaal genootschap werd erkend, en gabai Aantjes ten Alles bij elkaar gemeester „welhaast Amerikaanse toestellen Syrische nieuw dak gekomen. Ab Heijmans. Omdat de inwijdingsplechtigheid onder is gegaan en uit haar as is her- meer dan genoeg om met een luis- Daarna weerklonk de stem van stellingen bombarderen. Damascus fase in het samenviel met de vijfde dag van het rezen". Hij zag het als gemeen- toonde aan met het neerhalen van terrijke dienst de nieuwe chazzan Muller in een bijzonder ging schappelijke „te helpen Ge Chanoekafeest chazzan Bo- taak om op- twee bemande Amerikaanse toe- leven van de Bussumse Joodse aangrijpend gezongen herdenkings- rensztajn achtergronden opdracht vrijheid in op de dat u uw taak en in stellen en enige dagen later met het gebed. Het gebed voor het konink- tijd huis van Chanoeka. Daarna was het kan volbrengen". neerschieten van twee onbemande lijk en het gebed voor de staal voor het aansteken van de Chanoe- Dat Bussurn haar synagoge-com- Toerisme naar werd Israëlische toestellen de uitdaging Israël zowel in het Hebreeuws ka-kaarsen. Het zingen van chazzan plex heeft kunnen verbouwen, is als in het Nederlands uitgesproken niet uit de weg te zullen gaan. aan Muller werd voor de bij het aanste- voor een goed deel te danken aan de Israël trekt door de chazzan van de Joodse Ge- ken horende liederen aangevuld financiële hulp van het NIK. Na- Bussurn, In de eerste negen maanden van meente Jacob Borensztajn. met de klanken van de accordeon mens dat NIK sloeg voorzitter J.S.van Sociëteit van 1983 was het toerisme uil Ne- Bussurn is de laatste jaren uitge- van chazzan Borensztajn. Een nieu- der Hal de mezoeza aan. Hij vertel- derland naar Israël 24 procent hoger groeid tot een modelvoorbeeld van wigheid voor Nederland, maar de hoe blij het NIK is „als wij een drie gemeenten dan in de vergelijkbare periode in Het door de NlGemeente 1983. Vooral in julimet drieprocent onlangs en in augustus elf procent was van Apeldoorn, Deventer en met initiatief tot een sterke stijging te constateren. Zutphen genomen DE GELDERSE DAKBEDEKKING B.V. samenwerking werpt vruchten af. De toenemingvan het Nederland- Vooralsnog een maal per maand se toerisme naar Israël staat overi- wordt een societeitsbijeenkomst gens niet op zichzelf. In de eerste heeft gezorgd voor een goed dak boven uw hoofd, en gehouden. tien maanden van 1983 kwamen synagoge. Ruim twintig aanwezigen hielden 1.011.300 toeristen Israël binnen, wenst u van harte geluk met uw gerenoveerde zich de eerste twee bijeenkomsten vijftien procent meer dan in 1982 DAKBEDEKKING B.V. bezig met gezelschapsspelletjes. Op toen als gevolg van de oorlogshan- DE GELDERSE 20 december 1983 zal weer een so- delingen in de eerste tien maanden PANNENDAKEN - PLATTE DAKEN - GOLFPLATEN DAKEN ciëteitsmiddag worden gehouden, in maar 876.500 pelgrims en zon- Sint Nicasiusstraat 51, 5591 EW HEEZE - Tel. 04907-1178-1899 Apeldoorn, en op 19 januari 1984 zoekers in Israël arriveerden. een Toe Bisjwatviering in Zutphen. 8 NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 boek dat haar man over zijn leven het Palestijnse probleem te maken geschreven had. Ze schreef er een hebben. Laten ze het zelf maar uit- Vredesgroet Sjalom Salaam persoonlijke opdracht in. Jihan Sa- zoeken, werd me in Cairo gezegd. dat, een bijzondere vrouw, bege- Ze hebben in december 1977 een leidde me naar de trap. Ze gaf me historische kans gemist. een hand en zei Sjalom. in de straten van Cairo Minder ontroerend waren de Botweg nee woorden van de Egyptische minister van buitenlandse zaken dr. Boetros Dan wordt me het verhaal verteld door Willy Werkman uit Cairo zijn leven eenzaam, snel geïrriteerd Ghali. „Israël", zei hij, „heeft de van de Mena House Conferentie in en in zichzelf gekeerd was. „Ja", zei geest van de Camp David-overeen- Cairo, maand reis In restaurant in kennen dat het me ontroerde. een na Sadats een sjiek ze, „dat was zo. Hij at weinig, hij komsten niet gerespecteerd. De an- naar Jeruzalem waarvoor niet alleen Cairo speelde de uit Roeme- Eerst klonk het alsof het een vastte veel en één dagvoor zijn dood nexatie van de Golan, de annexatie afgevaardigden van Israël, Egypte, nië afkomstige violist George wals van Strauss was, het Is- zei hij tegen me: „Jihan, ik heb het van Oost Jeruzalem, de nederzettin- de Verenigde Staten en Arabische romantische liedjes bij elke raëlische volkslied, terwijl gevoel dat God mij bij zich zal roe- genpolitiek op de westelijke Jor- landen maar ook van de PLO waren tafel. De sfeer was goed deftige Arabische sjeiks met pen. Ik heb mijn missie volbracht". daanOever, de schending van de uitgenodigd. Ik heb zelf tijdens de en heteten uitstekend. En het hun dames zich ongestoord Ik heb zelfs een bandopname waarop mensenrechten in bezet gebied en eerste uren van die conferentie voor was misschien de Omar El tegoed bleven doen aan het hij deze gevoelens weergeeft. Ik de Israëlische agressie in Libanon, het hotel de iJlestijnse vlag en die hem uit, ik begreep hem niet, Khayam-wijn wel die me de eten. ta- lachte helpen het vredesproces niet". van Israël en Arabische landen zien overdadige Aan het maar hij zei: „Ja Jihan. zo is het. Ik Ik hem of brutaliteit gaf violist George feltje naast ons werd vriende- vroeg PLO-lcidcr Jas- wapperen. Maar de vlag werd. sa- in ruil voor een klein Egyp- lijk in mijn richting geknikt. tisch bankbiljet te vragen het Ahalan We lahalan. welkom Hatikwa voor ons te spelen. in Egypte. En George, de vio- Was ik niet gekomenom twee list, werd verlegen. „Ik heb jaar na de dood van Anwar een tante in Tel Aviv", ver- Sadat de vrede tussen Egyp- trouwde hij mij toe, „doe haar te en Israël te proeven? Ik de groeten". In het Egypte neuriede op verzoek van van nu waar twee jaar gele- George de melodie van het den een extreme moslem Hatikwa in zijn oor. Ah, zei hij, Khaled El Islambouli presi- hij glimlachte begrijpend en dent Anwar Sadat vermoord- begon. De melodie was feil- de, sist de vrede op een laag loos. De pianist in de hoek pitje voort. Ik heb er geen van de zaal zette de begelei- twijfels over gevonden maar ding vlot in. Ik kan niet ont- ook geen enthousiasme. In feite heeft de gemiddelde We spraken ook over ex-premier Egyptenaar nauwelijks enige be- Menachem Begin. „Hij was een langstelling voor Israël. Hij houdt moeilijke onderhandelaar", zei ze. zich liever, na alle dramatische ge- „Maar hij heeft zijn woord gehou- beurtenissen van de laatste jaren, den. Mijn man en ik hebben hem mei zijn eigen problemen bezig. Het daarvoor altijd gerespecteerd en ik is het chaotische verkeer in het cen- zal nooit vergeten dat Menachem trum waarover men zich opwindt. Begin na de moord op mijn man Het zijn de slechte telefoonverbin- naar Cairokwam om bij de begrafe- dingen waarover in Cairo gesproken nis aanwezigte zijn. Dat heeft diepe wordt en de politieke grappen indrnk op mij gemaakt". Toen ik waar Vlnr. de vroegere Israëlischepresident Jitschak Navon, Jihan Sadat, Ofira Navon met Sadats klein- de Egyptenaren zo van houden gaan haar vroeg of zij het betreurde dat dochter; symbolisch nu over de nieuwe president, Hosni haar man in november 1977 naar voor toenadering Mubarak. De vrede met Israël heeft Jeruzalem reisde om Israël de vrede voel het". Een dag later, luttele mi- Ser Aratat in Cairo welkom zou zijn men met alle andere, neergehaald de Egyptenaren na dertig jaar oor- aan te bieden, nu hij tenslotte voor nuten na het drama tijdens de zes als hij Tripoli zou willen ontvluch- toen bleek dat niet alleen de Israëli- log de in juni 1967 verloren Sinaï- etit historische initiatief met zijn le- oktoberparade, begeleidde Jihan ten. En Boetros Ghalizei: „Als pre- sche delegatie krachtige bezwaren woestijn en daarmee de nationale ven heeft moeten betalen, zei ze na- Sadat haar dodelijk verwonde man sident uh, voorzitter Jasser Arafat maakte maar ook Jasser Arafat bot- eer teruggegeven. Dat isvoor Egyp- drukkelijk „nooit, nooit heb ik het naar het ziekenhuis. Hij had niet naar Cairo wil komen, is hij welkom weg nee had gezegd op de. zoals ge- te de gift van de vrede. En dat is de betreurd, integendeel ik ben er trots minder dan veertig kogelwonden. zoals alle leiders van de wereld". Hij zegd wordt, letterlijke knieval van betekenis van de vredesgroet op. Mijn man is het slachtoffer van Volgens Hasanan Heikal, de voor- vertelde mij er niet bij dat volgens Boetros Ghali. „Als Arafat of een Sjalom Salaam die de per El Al in de vrede geworden maar hij heeft malige hoofdredacteur van het diplomatieke kringen in Cairo, van zijn mannen toen gekomen was", Cairo landende toerist uit Israël anderen de weg gewezen. Wat ik wel Egyptische blad Al Ahram en eens enkele dagen eerder, president Mu- zo wordt nu in Cairo gezegd. ..had wacht. betreur, is dat andere leiders zijn een vertrouweling van Anwar Sa- barak tijdens een telefoongesprek Israël niet kunnen weigeren met Hebreeuws spekende passagiers voorbeeld niet hebben gevolgd.Kijk dat, had hij geweigerd een kogelvrij met koning Hoesein van Jordanie; hem aan de onderhandelingstafel te staan tussen de zojuist uit Saoedi eens wat ernu in het Midden Oosten vest onder zijn zojuist uit Londen nee had gezegd op Hoeseins vraag zitten". Arabië of Oman aangekomen Ara- gebeurt. Oorlog, bloedvergieten en gearriveerde nieuwe uniform te dra- of Arafat met zijn PLO-loyalisten in bieren gen. bij de paspoortencontrole, ellende. Als de anderen zich bij het Egypte welkom zou zijn. De verkla- Extreme taal alsof er nooit oorlog was. Nog maar vredesproces hadden aangesloten ring van deze ogenschijnlijke tegen- tien jaar geleden,zo legde een taxi- zouden ook zij en hun land en de Uh, voorzitter spraak is dat Egypte er niets voor chauffeur me uit. een voormalige of- vrede hebben gewonnen". voelt een nieuw PLO-hoofdkwar- De vrede tussen Israël en Egypte ficier in het Egyptische leger, kwa- Ik vroeg haar of het waar was dat Toen we ons lange gesprek be- tier in huis te halen. De Egyptena- kwam. De oorlog met de PLO ging men de Israëli's hier met bommen- haar man de laatste maanden van ëindigden, gaf Jihan Sadat me het ren willen duidelijk niets meer met voort. In een luguber achterstraatje werpers. „Nu zijn we buren, we la- in het centrum van Cairo hoor ik de ten elkaar metrust". Hij liet mij het extreme taal van de minderheid. Op litteken zien van een wond die hij tij- een met plastic overtrokken gobé- dens de Jom Kipoeroorlog in de Geen overheidssteun voor linstoel hoor ik Abdel Halim Rama- Sinaï had opgelopen. „Het is nu dan, de verdediger van de moorde- vrede" zei hijrustig, „enzo moet het naar van president Sadat, Khaled El blijven". Islambouli. praten over de „dictator joodse scholen in Londen die Sadat zijn land verwoestte en Missie volbracht een oneervolle vrede sloot met de Joodse scholen in Stamford Hill, Noord Londen, worden door de over- wel aan een nieuwe aanvraag in te joden. Khaled vervulde de wil van In de luxueuze villa van Jihan heid nogsteeds niet erkend alsparticuliere scholen.Toch is een delegatieal sturen. De nieuwe aanvraag van de God", particuliere joodse in zei Abdel Halim Ramadan, Sadat, de weduwe van de vermoor- vijftien jaarbezig een school Stamford Hill op te rich- Yesodey Hatorah-school stuitte op „hij heeft ten met steun van de overheid. Tot nu toe is daarvan niets gekomen. ons land van de duivelver- de president, kreeg ik vijftien minu- tegenstand van de Londense onder- lost". Als ik hem vraag of hij het- ten toegewezen voor een interview. Meer dan 3000 kinderen bezoe- ruimten. De gebroken ramen zijn wijs autoriteiten. „Verlenen van de zelfde gedaan zou hebben als de tot We op dezelfde sofa waarop zaten ken de scholen in Noord Londen. afgedekt met golfplaten. status particuliere school aan een de doodstraf veroordeelde moorde- Anwar Sadat met Menachem Begin Wanneer de ouders genoeg verdie- Toch sturen de leden van de or- van de ongeveer dertig orthodox- naar van de Egyptische president, keuvelde in de tijd van de vredes- nen, dan betalen zij vijftig gulden thodoxe gemeenten en ook de chas- joodse scholen in Stamford Hill zou zegt hij ronduit „Ja". Abdel Halim kleindochtertje euforie. Haar kwam per week aan de Yesodey Hatorah- sidische stromingen hun kinderen een stortvloedvan aanvragen tot ge- Ramadan gaat door met de verdedi- me een handje geven. Mevrouw school. Verdienen zij onvoldoende naar die soort scholen omdat daar volg hebben", aldus mevrouw Ruth ging van 500 anderen die bij het tijd. zon Sadat nam alle We spraken een dan betalen ze minder dan twaalf strikte joodse regels worden gehan- Gee van de onderwijsinspectie. Ze complot rond de moord op president over uur. Over haar gezondheid en gulden perweek voor zes kinderen. teerd. Meisjes en jongens hebben benadrukte dat dit standpunt geen Sadat betrokken waren. Als ik hem de kritiek sinds zijn dood op pre- die „We willen geen onafhankelijke apart en verschillend les. Elke halve discriminatie was. zoals rabbijn vraag wat de wil van Allah voor sident Sadat in de Egyptische pers school", zegt rabbijn Awraham Pin- dag wordt besteed aan Hebreeuws Pinter suggereerde. Hosni Mubarak in het Over verschiet verscheen. haar werk voor de ter, waarnemend hoofd van de onderwijs. Ook de eerste aanvraag werd heeft, zegt hij: „Mubarak betekent vrede dat zij na twee jaardieperouw Yesodey Hatorah-school, lid van de Een verzoek om de status van door de inspectie afgekeurd, op de- de gezegende. Laten we hopen dat op zich heeft genomen. Ik vroeg gemeenteraad van het Londense particuliere school te krijgen voor zelfde gronden als die van Sir zijn naam in zijn werk voor God haar of zij bereid was een eventuele kiesdistrict Hackney, en lid van de het meisjesgedeelte van de lagere Joseph. Er zouden al te veel lagere doorleeft". uitnodiging van de vredesbeweging delegatie die zich sterk maakt voor school werd vorig jaar afgewezen scholen zijn in Hackney. Bovendien in Israël om te komen praten zou een nieuw op te richten orthodox- door minister van onderwijs Sir konden de inspecteurs van het Israëlische toeristen die de pyra- willen aanvaarden en ze zei zonder joodse school in Stamford Hill. Hij Keith Joseph. Hij was van mening onderwijs zich niet verenigen met de miden, de sfinx en het grafvan Toe- enige aarzeling „Zeker, zeker. zegt ook niet te begrijpen waarom dat er teveel lagere scholen zijn in werkschema's en de toegepaste les- tanchamon komen bekijken, ont- waarom niet, er is tenslotte nu vrede joodse scholen niet dezelfde bijdra- Hackney. De kosten voor een extra methodes. Ook heeft de inspectie dekken dat de vrede met Egypte tussen Israël en Egypte en de warm- gen ontvangen als katholieke scho- school zouden 1.200.000 gulden be- emancipatorische en politieke be- niet van één man. Anwar Sadat. af- te waarmee mijn man en ik in Israël len. dragen, volgens hem geen verant- zwaren. Orthodoxe joden eisen hangt, zoals gevreesd werd. Hosni zijn ontvangen, zal ik nooit verge- Onder deze omstandigheden zijn woorde uitgave. scheiding tussen de seksen vanaf Mubarak hoopt zijn land terug te ten". En wat zij in dat geval het Is- de orthodox-joodse gemeenten driejarige leeftijd. Onvermijdelijk brengen in de armen van de Arabi- raëlische volk zou willen zeggen? genoodzaakt geweest hun privé- De tweede reden voor zijn weige- hebben op deze manier vrouwen, sche wereld. Maar hij windt er geen „Ik zou Israël willen verzekeren van scholen op te zetten zoals Yesodey ring wils het onderwijs. Het voldeed vrouwelijke leerlingen, ongelijke doekjes om: niet ten koste van de de liefde en het respect dat wij voor Hatorah. Gevestigd in een voorma- niet aan de eisen die door de rege- kansen ten opzichte van de mannen vrede. Als je in een bar in Cairo een de Israëli's voelen. Ik zou hen willen lig rooms-katholiek tehuis voor ring worden gesteld. Een erkenning wanneer de mannen traditiegetrouw Israëli een borrel ziet drinken naast vertellen hoe belangrijk de rol van ongehuwde moederskampen de on- als particuliere school zou daarin de posten vervullen van welstand en een Saoedi dan is het Hosni Muba- de moeder is in onze pogingen de derwijzers van de Yesodey met een geen verandering brengen, meende macht", verwoordde een van de in- rak. „de gezegende", die daarmee vrede te zoeken en te behouden". overvloed aan leerlingen en slechte Sir Joseph. Hij moedigde de school specteurs de bezwaren. de vrede bevestigt. NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 9 Op de grens van de christelijke, die uitloopt op een Assyrische en haat tussen de verschillende hij tot drie jaar geleden bij het joodse en Armeense wijk in de op een Grieks-orthodoxe kerk en godsdiensten te verminderen en ministerie voor religieuze zaken, Oude Stad van Jeruzalem, in de genoemd is naar de christelijke er goede contacten voor in de ten laatste als directeur-generaal. nabijheid van het huis van de ze- engel Malach, op deze fysieke plaats te stellen. Het instituut Nu is hij, naast directeur van het ventiende-eeuwse messianis- grens der religies bevindt zich het wordt geleid door dr. Jisraeel Instituut, docent aan de He- tische rabbijn Baruch Mizrachi en Jeruzalem Instituut voor inter- Lippel. Tien jaarwas hij secretaris breeuwse Universiteit en in Beit van de woonhuizen van twintig- religieuze relaties en research. van de eerste opperrabbijn van Is- Berl in joodse studieen en ste-eeuwse moslims, in een straat Een joods centrum dat poogt de raël. Isaac Herzog. Daarna werkte joods-christelijke relaties.

Over de huidige opperrabbijnen van Israël heeft Lippel een tege- Haat tussen religies moet vernietigd moetkomende mening. "Maar ik zou willen zeggen dat ik ze enigszins gesloten vind ten aanzien van de zaak waar wij voor werken". Toch identiteit te roemt worden zonder verliezen hij de gastvrijheid en warmte door Tamarah van de Sefardische opperrabbijn Benima Mordechai Eliahu tijdens een be- Na Auschwitz is het contact tus- orthodoxe rabbijnen die zich achter je hoeft ook niet al te veel te praten den voorgereden, een collega zocht zoek van christenen uit Stockholm sen de verschillende religies op gang de organisatie hebben gesteld en er- over de punten die moeilijk liggen. wel een hotel op een flinke afstand tijdens Pesach. „Hij was echt goed gekomen. Tussen jodendom en aan meewerken. Hij noemt ze ook Sommige joden spugen als ze langs uit. „Als je als een Israëli naar zoiets voor ze." Desondanks, het haalt het christendom is sprake van een om aan te geven dat wat hij zich een kerk komen. Daar ben ik ook toegaat, dan moet je onze religie niet bij zijn vroegere baas, opper- dialoog. Het Jeruzalem Instituut is voorstelt en tracht in praktijk te tegen, je moet elkaar respecteren. representeren. Jood te zijn be- rabbijn Herzog. „Die kwam uit niet het enige centrum dat zich op brengen niet een contact is tussen Het hele probleem kun je toch niet tekent onze religie vertegenwoor- Europa, was opperrabbijn in ler- dit terrein bezig houdt. Waarin is het "individuen. Wat ik moet kritiseren oplossen, maar je kunt de haat digen. Als je je eigen religie respec- land, zijn familieleden waren leiders anders? "Wij zijn uniek", zo begint is dat de gesprekken plaatsvinden vernietigen." Zonder dat beide zij- teert en een open geest hebt, respec- in Parijs en Londen, hij had twee dr.Lippel zijn niet geringeclaim, ge- tussen christenen die diep gelovig den hun identiteit opgeven. teer je ook andere godsdiensten." doctoraten, had een open geest, hij zeten in de Scandinavische entoura- zijn en joodseonderzoekers, weten- was een cosmopoliet." Een aspect ge van de gerenoveerde behuizingin schappers, geleerden die geen De vraag is echter, zo voegt dat bij de Israëlische bevolking een het oude Jeruzalem. „Het Inter- gelovigen zijn. Dat trekt het even- Lippel er eerlijkheidshalve aan toe, Formeel beetje is weggeebt. „Ze beschouwen faith-comité hier bijvoorbeeld is een wicht uit balans". De joden, zo „waar ligt de grens. Ik ben niet voor Israël als de laatste stap. Ze voelen afdeling van Interfaith-Interna- meent hij, komen de christenen veel scholen met christenen en joden Lippel vindt dat dat respect ook zich nu zeker. Maar het is niet tionaal. Ze houden zich bezig met te veel tegemoet. „We moeten niet samen. Opdat punt vind ik meer be- tot uiting moet komen in regerings- genoeg om te schreeuwen dat anti- allerlei relaties ook tussen komen als liberale joden, maar als grip bij de gelovige christenen dan beleid. In zijn tijd als directeur-ge- semieten je begraafplaatsen ver- hindoeïsme en sjintoisme. Natuur- de jodon die zij haten". bij seculiere joden.De grens ligt ook neraal van het ministerie van gods- nielen." De hand moet ook in eigen lijk is de joods-christelijke dialoog boezem worden gestoken. intensiever. Je kan hem beter ver- kopen. En ik ben er ook voor, maar Gevaarlijk spel als jood is het voor mij niet genoeg. Dit is een joods instituut. Hier hou- Contacten met christenen heelt den we ons bezig met jodendom en het Jeruzalem Instituut het meeste. de relatie tot andere godsdiensten." Met moslims ligt dat in de hele De motivatie voor het Jeruzalem maatschappij moeilijker. „Met hen Instituut ligt anders dan soortgelijke hebben we een politiek probleem. instellingen buiten Israël. Daar Wat we ook zullen doen, het zal neemt een christelijke cultuur con- nooit genoeg zijn, er zal altijd een tact op met joden die daar tot een blokkade tussen ons zijn. zij zullen minderheid behoren. In Israël pre- ons altijd dingen kwalijk nemen. valeert de omgekeerde situatie. Dat Dat neemt niet weg dat ze ingeze- brengt, meent Lippel, verplichtin- tenen van Israël zijn." gen met zich mee. „Als wij de heer Welke gemeenschap meer open is sers zijn in Israël moeten wij zorgen in de relatie met jodenen jodendom voor goede relaties met en een goe- hangt minder van de gemeenschap de behandeling van de minderhe- zelf al' als wel van haar leider, is de den. Er zijn hier vijftig religieuze observatie van Lippel. „De huidige sekten, het merendeel christelijk. patriarch van de Latijnse Kerk is We willen meer begrip tussen hen en meer op de Arabieren ingesteld. ons creëren. Op twee manieren ver- Gedurende zijn bewind zullen er vullen wij dan onze taak. Moreel, minder contacten zijn", aldus een want de Tora zegt 26 keer datje de voorbeeld. In de katholieke kerk is minderheden moet liefhebben, wij het niet meer wat het geweest is on- waren immers zelf een minderheid, der paus Johannes XXIII. „Het is en ten aanzien van wat goed is voor ook moeilijk te zien of hun opstel- Israël. Behalve de Samaritanen zijn ling gemixed is met een standpunt alle religieuze gemeenschappen een ten aanzien van Israël of niet. Maar onderdeel van een buitenlandse het is nog steeds niet zoals veertig, kerk. We zijn nog een kleine staat, vijftig jaar geleden tijdens paus Pms het jodendom moet leren hoe een X. Met de huidige paus vergissen nieuwe holocaust te voorkomen en mensen zich, hij is te conservatief. In hoe nieuwe vrienden te maken. De de vrije protestanten kerken vindt er Derde Wereld is tegen ons. het een beweging plaats die goed is voor Oostblok is tegen ons en de islami- De Hassan Bek moskee in Tel Aviv voor en na ineenstorting. JisraeelLippel heeft zich in zijn vroegere joden, maar het geeft ook zijn uit- tische wereld is tegen ons." De functie als directeur-generaal van godsdienstzaken verzet tegen afbraak. Dat de moskee in zou problemen. Sommige christenen straling van goede contacten en zorg storten was niet te voorzien hebben missionaire intenties en me- in Israël zou kunnen helpen. nen dat de joden als ze nauwe rela- De tweede bron van motivatie is Punten van overeenkomst zijn er bij kosjer en niet-kosjer. De andere dienstzaken wist hij te voorkomen met aangaan meer genoeg: ties joden begrip de omstandigheid dat „Israël het „Zowel christenen als kant respecteert mij, die geen dat de Hassan Bek moskee in Tel zullen hebben voor Christus, voor centrum isvan wereldgodsdiensten. joden geloven in de Tenach (Oude niet-kosjer voedsel aanraakt, meer Aviv werd afgebroken om plaats te Testament) Jezus. Die maniervan denken is ver- We hebben daar de verantwoorde- met een verschillende dan de joodse regeringsvertegen- maken voor een handelcentrum. keerd, want als deze doeleinden voorgenomen. Hoewel niet interpretatie, we accepteren beiden woordigers die dat wel doen." Een heeft dat niet want lijkheid Jeruzalem, Veel geholpen, joden duidelijk worden, krijg je bij alle Israëli's dat altijd begrijpen." we hebben dezelfde lijst derde voorbeeld is het bezoek aan inmiddels is de moskee in elkaar ge- hen reactie het chris- van profeten, een tegen Lippel noemt de aanslag van Allen we citeren beiden stort en de restauratie komt niet op en dat zal christenen tot .uitspraken tendom Goodman op de Al Aksa-moskee. morele en we geloven gang. Maar toch. het was iets. Ook wanhoop brengen. In mijn ogen is „Dit soort dingen kunnen altijd ge- beiden in de masjiach. Het joodse stelde Lippel zich op tegen opgra- het een zeer gevaarlijk spel. Het beuren, maar men kan ze minimali- verlangen naar de komst van de vingen in een islamitische begraaf- doet schade aan een deel van masjiach is groot seren." Over het algemeen, aldus iets waarvan de meeste plaats bij Latrun en tegen de ver- ons succes." christenen niet Lippel. gedraagt Israël zich wat dat op de hoogte zijn". bouwing van een moskee in Achziv Een hoofdstuk apart vormt de Voor wat „goed"." de verschillen betreft: tot koffiehuis. „We moeten in onze „De betreft „Het feit dat Oost-orthodoxe kerk. relaties er grenzen zijn is niet maatschappij iets doen om Israëli's daarmee ontwikkelen zich minder zo slecht. De Bahai geloven dat ie- in stellen hun taak." Uit balans godsdienst te op snel. Dat komt doordat het een oude dere recht van bestaan Uit frustratie ging Lippel bij het gesettelde kerk is zonder eenhoof- heeft omdater één God is die lot alle ministerie van godsdienstzaken dig leiderschap. Om nieuwe stappen volkeren in hun eigen De derde reden voor zijn werk taal en op hun weg, drie jaar geleden, en het hoeft te ondernemen, moeten ze goed- ziet Lippel in de grote aantallen pel- eigen wijze spreekt." dan ook niet te verwonderen dat hij keuring hebben van zoveel mensen grims die naar Israël komen, „ln over het functioneren van het minis- datze ook hun eigen zaken, bijvoor- zekere zin is iedere toerist meer of Open geest terie niet geheel tevreden is. „Na beeld het invoeren van slechts een minder een pelgrim. ledereen gaat mij is er een rabbijn gekomen die geldende kalender, niet voor elkaar ook naar de Olijfberg, ze komen De boodschap van Lippel: Praat zich met deze zaken bezighoudt. Hij krijgen." Om een algemene regel te voor het land van de bijbel. Als je met elkaar als degene die je werke- gaat nooit een kerk binnen. En wan- stellen, zegt Lippel: „Het zijn altijd alleen als toerist komt, is het ge- lijk bent. Niet alles wat in het verle- neergaat (ministervan binnenlandse de mensen die te extreem zijn die woon veel te duur. Alleen bij Scan- den tot strijd heeft geleid, hoeft zaken Josef) Burg naar een religieu- problemen veroorzaken. Het is dinaviers die rechtstreeks naar Elat steeds aandacht te krijgen, maar ze gemeenschap, een keer per jaar. altijd beter om een intens geloof in vliegen ontbreekt dit pelgrimsele- stop dat ook niet weg. „Laten we Ze weten op het ministerie heel te zetten voor vrede. Met een intens gesprekken ter- goed hoe moeten ment." Voor al deze mensen organi- alle theologische Dr. Jisraeel Lippel, links, ze partijen vor- geloof ben je twee maal zo sterk als seert het Instituut cursussen en toch- zijde schuiven. Als christen heb je te met men, maar hoe ze contacten moeten Maar je hebt Jean-Marie Lustiger daarzonder. ook twee ten onder begeleidingen stelt het in- maken met harde uitspraken over kardinaal leggen tussen de gemeenschappen maal zoveel kracht voor Khomeiny, formatie ter beschikking. joden. Wil je nader komen tot het de paus. Hijzelf liet zich onder- weten ze niet. Ze houden zich alleen de Inquisitie, voor het vernietigen Dat alles wordt hen bijgebracht jodendom dan heb je er mee te- brengen in een hotel dicht bij de- bezig met de formele aspecten: het van de wereld. Het is goed om te door gelovige joden en vanuit het maken dat die uitspraken op schrift plaats waar de paus eenreceptie gaf. registreren van huwelijken en der- geloven, maar laat je geloof niet zo standpunt van de rabbijnen. Lippel staan. Wat kan jeeraan doen. Jekunt want het was Simcha Tora en hij gelijke. Je hart openen echter is sterk worden datje denkt dat alleen noemt een indrukwekkende lijst van die uitspraken niet weg doen, maar wilde niet met een auto moeten wor- meer." jij goed bent en de ander niet." 10 NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 Expositie

In het schooljaar 1980-198 1 werd foto's van het racistisch muurop- begonnen met het maken van lessen schrift en de vernielde joodse be- Arme Frank Stichting actief over fascisme. Een dertigtal leraren graafplaats in Londen dan ook naast uit het noorden van Nederland en elkaar. / uit de omgeving van Amsterdam Het derde gedeelte van de ten- kwamen bijeen om ervaringen uit te toonstelling laat een van de meest bij bestrijding discriminatie wisselen. Leden van Werk in Uit- opvallende kenmerken van het neo- voering woonden lessen op de fascisme zien. Het toenemende ge- scholen bij en maakten interviews weld, wat zichde laatstejarenvooral door Maria Bierens met jongeren die werden gebruikt uit in terroristische aanslagen. Jood- en Linda Andriesse voor het scriptvan De Oplossing. In se gemeenschappen worden vaak februari 1982 werd het project aan opgeschrikt door bomaanslagen. In Tot het eindevan dit jaar is er in dt- verschillende onderwijsinstanties het Arme Frank Huis zijn de treu- benedenzaalvan het Arme Frankhuis aangeboden en vijfendertig scholen rige foto's van geteisterde joodse een expositie over Actuele ontwik- reageerden positief. Veertig projec- doelen in Parijs, Antwerpen en Ber- kelingen rond het fascisme en ten werden in het schooljaar lijn een stille getuigenis van dit ge- antisemitisme. Ook in het onderwijs 1982-1983 uitgevoerd. weld. Dat anti-zionisme vaak gelijk wordt uitgebreid aandacht besteed Nadat Werk in Uitvoering te staat aan antisemitisme komt naar aan fascisme en neo-fascisme door kennen had gegeven zich op nieuwe voren in het laatste gedeelte van de een projekt dat de Arme Frank Stich- produkties te willen richten werd tentoonstelling waar ook aandacht ting met samen de Groningse thea- besloten De Oplossing als film te wordt geschonkenaan het lotvan de tergroep Werk in Uitvoering heeft maken. Een speelfilm benadert live Russische joden. ontwikkeld. muziektheater het dichtst en zou in Naast de verandering van de wis- De tentoonstelling in het Arme de scholen goed aanslaan. Een selende tentoonstelling is sinds kort Frankhuis is opgebouwd uit vier tweede voordeel van een film boven ook de permanente tentoonstelling delen. Het eerste geeft een beeld een theaterproduktie is dat deze te- gemoderniseerd en in twee delen ge- over het neo-fascisme in de jaren gelijkertijdop meerdere scholen ge- splitst. tachtig. In veel westerse landen zijn bruikt kan worden. Het eerste deel gaat over de ge- nog steeds groeperingen actiel in Filmmaker Sander Francken wil de schiedenis van het antisemitisme tot navolging van de fascistische ideo- schoolgaande jongeren de proble- aan de moord op zes miljoen. Deze logie. Voor Nederland wordt als matiek van het neo-lascisme waar expositie moet dienen als inleiding voorbeeld genoemd de Volksunie zij nu mee te maken hebben tonen. tot het eigenlijke Achterhuis. De van Joop Glimmerveen, die op de- Daarom wordt er na de film door tweede expositie is opgesteld in de zelfde lijn staat als de Vlaams Mili- middel van spelvorm over de film tentoonstellingsruimte na het ach- tante Orde (België), het Nationaal verder gepraat. Film en tentoon- terhuis. Front in Groot-Brittannié en stelling gaan in op de oorzaken van Het nationaal-socialisme tijdens neo-fascistische groeperingen in het opkomende neo-fascisme. Het de bezettingsjaren wordt hierin be- West-Duitsland. Naast voorlichting tweede gedeelte van de tentoonstel- handeld. De permanente tentoon- door tentoonstellingen is het onder- ling in het Arme Frankhuis gaat in op stelling ging uit van een te grote wijs doeltreffend om kennis van fas- de diepere oorzaken van deze ten- voorkennis bij het publiek. Dat is cisme en neo-fascisme onder de- dens. Door de economische recessie met het verstrekken van de jaren aandacht van jongeren te brengen. voelen veel jongeren zich bedreigd. achterhaald. Jonge mensen komen Onwetendheid en onbegrip omrin- Deze abstracte onlustgevoeleas leiden het Achterhuis bezoeken en deze het woord fascisme altijd. gen nog Demonstratie van racisten in België ertoekwetsbare groepenin desamen- groep kent alleen de tweede we- Uit bezorgdheid over de beperkte- leving als schuldige aan te wijzen. Het reldoorlog uit de geschiedenisboek- kennis van de gebeurtenissen voor Werk in Uitvoering met financiële alsmede een lesboek met drie uitge- zijn vooral gastarbeiders die als zon- jes. Om deze groep te bereiken is er en tijdens de nazi-dictatuur en de- steun van het ministerie van onder- werkte diaseries en een boek met debok fungeren maar dit wil niet gewerkt met foto- en beeldmate- tweede wereldoorlog hebben de wijs het project Jongeren en theoretische en praktische achter- zeggen dat deze vreemdelingenhaat riaal. De splitsingwas nodig om een Arme Frank Stichting en de- Fascisme ongezet.X- film De Oplos- grondartikelen en de diaserie Ken- het antisemitisme heeft vervangen. groeiend bezoekersaantal zo goed Groningse muziektheatergroep sing maakt deel uit van het project merken van Fascisme. In het Arme Frank Huis hangen de mogelijk te informeren.

llan Wolft' werd in 1955 te belichtingstijdmet geopend diafrag- Naharya in Israël geboren en volgde ma, door het papier gerold in de- Zelf gemaakte camera's van 1969 tot 1973 een opleiding als blikken en bussen te plaatsen en grafisch ontwerper. Van 1978 tot door met zorg zelf geformeerde 198 1 studeerde hij fotografie aan de motieven bereikt deze inventieve, NeriBloomfield University of Art in talentvolle fotokunstenaar on- voor foto's Jeruzalem Haifa, waarna hij in Milaan en Parijs gekende resultaten. De golvende werkzaam was als modefotograaf. lijnen kenmerken zijn jongste door Inge Kalmann Met ruim honderd foto's laat waardoor zijn beelden veel diepte composities in kleur. Ze hebben Wolft' zien dat zwart/wit vaak nog krijgen. De grove-korreltechniek en In 1982 kwam Wolff naar Amster- veel weg van abstracte stillevens In het plaatsje Maasland, dat boeiender beelden kan opleveren de sublieme belichting laten ook in dam om zich hier verder te ont- met figuratieve onderwerpen. nauwe vriendschapsbanden blijkt te dan de kleurenfotografie die hij de portretten elk rimpeltje of plooien. Hij houdt zich thans voor- onderhouden met Mageen David overigens ook bedrijft, en waarvan haartje uitkomen met bijna plas- namelijk bezig met allerleifototech- Adom (het Israëlische Rode Kruis), hij experimentele voorbeelden tische scherpte. Wolff speelt hel nische experimenten. Daartoe heeft Beelden van Jeruzalem en de Gaza- exposeert de jonge Han Chaim geeft. Zijn hoekjes, poortjes, por- licht zodanig uit, dat de reflecties hij zelf een achttaj camera's ont- strook, evenals de experimentele kleur- Wolff de weerslag van zijn visie op tretten en straattaferelen binnen de- een soort aureool om het onderwerp wikkeld. Ze variëren van verf- composities, van 9 december 1983 tot en met 23 december 1983 bij galerie Rozen- Jeruzalem. Heilige Stad wekken een bijna lijfe- vormen. In een kleurenserie toont blikken tot houten kistjes, alle te- lijke voelbaarheid hij het hof, Kerkplein te Maasland (nabij Rotter- Zijn fotoreportages tonen het op. tot stand komen van een ne- ruggrijpend op het principe van de dam). Openingstijden: dinsdag tot en met oude gezicht van de hoofdstad in al Vooral de sterke licht/schaduw derzetting in de Gazastrook. Een boxcamera uit de begindagen der vrijdag van 13.00-17.00 en van 19.00- haar schoonheid, verweerdheid en contrasten hebben de aandacht van documentaire met een decoratief fotografie. Doordraaien en wenden -21.00 uur. Zaterdag en zondag van 13.00- bedrijvigheid. de fotograaf. Hij buit dit vollediguit, karakter. van deze toestellen gedurende de -17.00 uur.

Vele invloeden van maatschap- tigste eeuw, die daarop weer haar tempelmaquettes illustreren plas- pelijke, sociale en politieke aard zijn invloed deed gelden op de betekenis tisch het reilen en zeilen van voor de Expositie duizend jaar merkbaar in de bijbel-uitleg door de van de bijbel. Onder de meer heden- gangbare jaartelling. Klmnn. eeuwen heen. Zo zien we in Ne- daagse Nederlandse vertalingenvan 1000 In derland in het Nieuwe Testament de het Oude Testament vindt men die Jaar Kigen Taal inhet Bijbelse Museum te Amsterdam, Herengracht bijbels gevolgen van herzieningen en ver- dr. J. Dasberg en dr. J. Soeten- in van Openingstijden mei Nederland 366. dinsdag tot en talingen van onder andere Erasmus dorp. In het Bijbels Museum wordt zaterdag van 10.00-17.00 uur. Zondags Het Bijbels Museum te Amster- tament, onderging vooral in de laat- (1469-1536). Maarten Luther permanent aandacht geschonken van 13.00-17.00 uur. is uitgebreid. (1483-1546) Calvijn (1509- dam De expositie 1000 ste twintig eeuwen steeds weer her- en aan het leven in bijbelse tijd en daar- Ér Jaar in Eigen Taal zal een permanen- vormingen en reformaties die later -1564). Buber, Marx, Darwin, Freud voor. Er is een speciale afdeling, * te plaats krijgen. De titel doelt op weer thesen en stellingen opriepen, en Einstein, zij allen waren be- met Joods Godsdienstig Leven als verschenenbij duizend jaarbijbel in het Nederland- gevolgd door opnieuw afsplitsingen. palend voor veranderingen in de titelwaar de nadruk wordt gelegd op Aru se taalgebied. De tentoonstelling om- De expositie werpt een rijk gescha- structuur van de samenleving de tradities en de symbolen van Wil Ten Have vat een uitzonderlijke collectie keerd licht op wat de bijbel, bij uit- rond de negentiende en begin twin- joodse riten en gebruiken. Fraaie bijbels in tal van talen en met velerlei stek in Nederland, voor mens en uitleg. medemens nog steeds betekent. Harold S. Kushner Naast oude en antieke bijbels is Bedoeld als educatieve aanvulling een schitterende kopie te zien van Als 't kwaad goede voor scholieren en jongeren toont de Dode-Zeerollen. Ook zijn er meer mensen treft de tentoonstelling behalve bijbels eigentijdse vertolkingen. Men ziet ook maatschappelijke ontwikke- een uitbeelding van de oorspron- 139b1adz.,/18,50 lingen die tijdens de verscheidene kelijke mondelinge overdracht tot perioden van bijbelvertalingen en handgeschreven en fraai gekalligra- Pinchas Lapide -uitleg zon belangrijke rol speel- feerde bijbelboeken. Er is een groot den. De bijbel, een samenvoeging aantal zeldzame, antieke exempla- Hij leerde in hun van het Oude en het Nieuwe Tes- ren bijeengebracht, zoals de eerste synagogen gedrukte bijbel. De Delftsche Bij- Commerciële advertenties bel, in twee delen, gedrukt en uitge- 96bladz.,/14,50 op te geven aan: geven in 1477 in een oplage van 300 H.M. KREBS exemplaren. Er zijn dertigexempla- ADVERTENTIE ren bewaard gebleven. Verder is er de EXPLOITATIE N.I.W. op latere datum (1637) verschenen Valeriusstraat 13 Statenvertaling, waarvan een exem- Kijkdoos voor kinderen op de tentoonstelling 1000 Jaar in Eigen in de boekhandel Tel. 020 79 55 03 plaar van de eerste van talloze druk- Taal. De titel doelt op duizend jaarbijbel in het Nederlandse taal- Amsterdam-Zuid ken is geëxposeerd. gebied NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 11 Diamonds are forever ondanks wisselende prijs ren gedaald in de periode 1980- Opvallend is dat de monopolie- door Joop Krant -1982 nog verder zouden dalen als positie van De Beers in belangrijke dir. Kempen en co gevolg van het aan de markt mate heeft bijgedragen tot een ver- komen van syntcthische diamant, betering van de markt van stenen Ze noemen het de bren, Jiddisj die uitstekend geschikt zou zijn van mindere kwaliteit, die gewoon- voor een geweldige gebeurtenis. voor verwerking in juwelen. lijk in juwelenworden verwerkt. Wanneer een Newyorkse diaman- Maar De Beers nam maatre- Maar de grotere loepzuivere, tenhandelaar deze term gebruikt gelen: verlaagde haar dividend, be- helder witte stenen (beleggings- dan doet hij dat om zijn grote af- gon overtollige voorraden op te diamant) hebben zich nog schuw kenbaar te maken. In feite kopen en al diegenen die het kartel nauwelijks hersteld van de sterke heeft hij het dan over de sterke aan hun laars hadden gelapt, wer- prijsdaling (in US-dollars, van prijsstijging en de daaropvolgende den weer snel in het gareel ge- 1980-1982. prijsdaling van diamant, die in de bracht. De opleving van de diamantprijs verschillende diamantcentra in de Intussen bleek al gauw dat de begon in 1978-1979 als gevolgvan Wereld een ware slachting heeft technische moeilijkheden om de speculatieve aankopen van #aangericht produktiekosten van synthetische diamantairs in Tel Aviv, die door banken van goedkope kredieten Veel diamanthandelaren leggen werden voorzien om de diamantin- de schuld bij beleggers of liever ge- dustrie te stimuleren die de Israëli- zegd bij de speculanten. Zij zijn sche economie van de broodnodige van mening dat men diamant buitenlandse valuta moet voorzien. alleen moet kopen vanwege de In snel tempo werden enorme schoonheid en dat prijsontwikke- voorraden opgebouwd en werd de ling van ondergeschikt belang is. belangstelling in Antwerpen en Veel van de kritiek blijkt onge- New Vork overgenomen. De grond. De critici waren van mening privébelegger op zoek naar een dat de in Londen gevestigde "hedge" tegen inflatie liet zich Central Selling Organisation evenmin onbetuigd en gaf nog een Het uitsorteren van diamanten (CSO) van De Beers Consolidated extra stoot aan de prijsstijging. ranties volstrekt waardeloos waren. heeft een waarneembaar effect op Mines Ltd, de bijna legendarische Vooral in de Verenigde Staten De markt voor beleggingsdiamant, de prijzen van grotere stenen. Zuidafrikaanse kartelorganisatie nam de vraag naar diamant sterk geschat op rond I miljard dollar Hoe dan ook, gedurende de laat die 85 procent van het aanbod van toe als gevolg van de activiteiten per jaar, droogde nagenoeg geheel ste vijftig jaar is de voornaamste ruwe diamant in de wereld van agressieve verkopers die op. aantrekkingskracht van controleert, haar greep op de beleggers op de enorme De huidige aanzienlijk gedaalde topkwaliteit diamant geweest dat markt Dit diamant te verlagen snel over- aan het verliezen was. niet winstmogelijkheden wezen. prijzen moeten de belegger die niet het e;én van de meest geaccepteer- wonnen konden zou uiteindelijk leiden tot insta- worden, zodat de- Daarnaast werden terugkoopga- bang is tegen de markt in te gaan de en zo eenvoudig te vervoeren dreiging biliteit en een gigantisch overschot die hiervan uitging voor ranties gegeven. Al snel bleek dat in verleiding brengen om tot vormen van rijkdom is. (Goud is aan stenen. Voorts voorspelde men tenminste tien jaar naar de men sterk opgeschroefde prijzen aankoop over te gaan. De prijzen veel zwaarder!) Het is nooit een dat de prijzen, die aanzienlijk wa- toekomst werd verschoven. had betaald en de verstrekte ga- voor topkwaliteit diamant, voor probleem gebleken de glinsterende inflatie gecorrigeerd, zijn dichtbij steentjes te onttrekken aan de het laagste punt in tien jaar. De ogen van belastinginspecteurs of ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■Ka historie heeft geleerd dat zeldzame douaniers. Om met Flemings IMK ZMC ___■■ stenen van goede kwaliteit de James Bond te spreken: Diamonds ■■ ■P <■■£ ■■! belegger meestal aardige are forever. rendementen hebben opgeleverd. Sinds de ineenstorting van de ■KÜBSfII Er zijn echter nog steeds twee diamantmarkt en de enorme moeilijkheden te overwinnen. Ten verliezen die werden geleden door B' :««i->5, I_Jt f -lik II eerste is er hel waarderings- onervaren beleggers, zijn er diver- ■■ <■- probleem. Standaardisatie zoals bij se nieuwe beleggingsmogelijkhe- 11 ■»__ i 1 «F !■■ goud ■■" of platina is bij diamant den in diamant op de markt ver- ■■■■ <« PU mt P« I*. X. vrijwel onmogelijk. Het gewicht schenen, die erop gericht zijn de ■■£tp___i i i^_.-i_-A7Mrjiiiiin■■ en de kwaliteit van de steen belegger grotere bescherming te !■£*_*■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■___■■ kunnen gewoonlijk wel worden bieden, alsmede de mogelijkheid vastgesteld maar de problemen be- zijn investering te gelde te maken ginnen wanneer geoordeeld moet zonder al te grote prijsconcessies. ■ worden over oneffenheden: hoe- Balance Gemstones (HG), een belangrijk deze zijn en hoe zuiver firma in New Vork. heeft eerder de steen is. Ondanks de beste dit jaareen belcggingsprodukt op weegapparatuur geven de meeste de markt gebracht dat de belegger diamantairs er de voorkeur aan de mogelijkheid biedt een pakket een steen tegen het daglicht te diamanten, saffieren, robijnen en houden en de prijs eerst na uit- smaragden te kopen met de ga- voerige discussie vast te stellen. rantie dat BG dit pakket weer Het tweede probleem heeft te- terugkoopt tegen kostprijs (in US- maken met de commissies die be- dollars) zes jaar later. Bovendien taald moeten worden wanneer een mag men gedurende tien dagen na Het maximale belastingvrije bedrag voor de lijfrentekoopsommen is diamant de lange weg aflegt van de- aankoop de stenen door een ander zogenaamde "sights", verkopen laten waarderen en zonder kosten voor dit jaarvastgesteld op f 15.339-. Maar ook elk bedrag beneden georganiseerd door De Beers voor retourneren. een 300-tal cliënten tien maal per De Real Diamond Company in dit maximum kunt u reserveren en laten groeien tot een welkome jaar. tot aan de juwelier. De prijs Antwerpen komt binnenkort even- van de diamant is als gevolg van eens met een nieuwe beleggings- aanvulling op uw pensioen. Voorwaarde is wel dat u de juiste maat- opslagen en commissies dan mogelijkheid. Deze stelt beleggers zodanig toegenomen dat het vaak in staat diamanten in verzegelde schappij en de juiste condities kent. Moeilijk is dat niet, want FINAC jaren duurt alvorens enige winst doosjes te kopen en te allen tijde aanbiedingen voor u kan worden gerealiseerd. terug te verkopen. Er zullen uit- heeft alle verzameld en in de computer opge- Bovendien is de "spread"' tussen sluitend diamanten van eerste klas zich de langs in- en verkoop vrij groot. De kwaliteit worden aangeboden te- slagen. U kunt ronde alle mogelijke financiële instellin- grootste opslag komt voor gen een gemiddelde prijs van circa gen besparen; dat heeft FINAC al voor u gedaan. rekening van de juwelier, zodat 5000 dollar per selectie stenen. Eén telefoontje en beleggers meestal hun toevlucht Reuter zal dagelijks de aan- en u weet waar en hoe uw lijfrentekoopsom het hoogste zoeken tot de groothandel. verkoopprijzen via haar koersin- rendement Maar er zijn nog andere invloe- formatiesysteem doorgeven. Het oplevert in combinatie met betrouwbaarheid. den op de waardeontwikkeling van verschil tussen bied- en laatprijzen beleggingsdiamant. De we- zal in het begin niet meer dan acht reldvoorraad neemt nog steeds toe a tien procent bedragen en vrij snel hoogste en er zijn ernstige twijfels over kunnen dalen tot twee a drie Bel FINAC voor het rendement: 030 - 3197 47. de vraag in de toekomst. Met name procent. de rijke privébelegger heeft de- laatste jaren zijn houding sterk ge- Een andere mogelijkheid is te wijzigd en is terughoudender in investeren in de reeds jaren be- zijn aankopen. , staande Richmond Diamond Bond. De kracht en de invloed van de een fonds dat beheerd wordt door Maliebaan 75, fgSl IjITSVTfi machtige De Beers organisatie mag de Hong Kong en Shanghai Bank 3581CG Utrecht echter niet worden onderschat. Na- en de Richmond Isle of Man Ver- S__Sil_S __■■_. dat diamant in de jaren dertig met zekeringsmaatschappij. Dit fonds Queridolaan 5, veel succes in de Verenigde Staten belegt in hoge kwaliteitsdiamant, was verheven tot symbool van de- gekocht in Antwerpen. Tenminste 9721 SZ Groningen | |"| eeuwige liefde is De Beers er ge- twintig a 25 procent wordt in durende de laatste twintig jaar in contanten aangehouden. Elke geslaagd de markt te veroveren in week kan de belegger zijn belang Onafhankelijke Intermediairs voor Pensioenen/Assurantiën/ Japan, Scandinavië- en de Ara- in het fonds aanbieden waarbij het Hypotheken/Praktijkfinancieringen (para) medische beroepen. bische wereld. Ken koninklijke verschil tussen bied- en laatprijzen bruiloft in een van de Golfstaten vijfa zes procent bedraagt. 12 NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 WTtoc/ame cTrlocle 12° MACCABIADE Exclusieve dameskleding Zojuist ontvangen!! Jut 1985 Israël "Beeldschone" Glaser blouses nieuwste modellen en kleuren. Voor de a.s. feestdagen grote sortering cocktail-kleding, japonnen, rokken, jumpers enz. Op onze mooie wintermode geven wij een mooie korting. CÏÏUdame Een ieder die denkt in aanmerking

Steenhouwerij Voetbal, badminton, schieten, zwemmen, cricket, schermen, hockey, golf, atletiek, handbal, judo, karate, bowling, mini-voetbal, roeien, rugby, squash, zwemmen, softball, tafeltennis, tennis, halve marathon, gewicht- A. ter Neuzen & Zn bv heffen, worstelen, zeilen, windsurfen, schaken. Dennenlaan 81, Zwanenburg Telefoon 02907-4554 . _l Telefoon 020-761474

w--»B_------____._____ ■^^ H_H_____a______v_v_HH^____l__aH r VERLICHTINGSARTIKELEN 60 3 JAAR WIZO W. BEUTLER (ÜJ) + Gelderlandplein 49 - BUITENVELDERT - Tel. 441351 REEDS 63 JAAR EDUCATIE, CULTUUR EN FUNDRAISING DOOR UITSLUITEND VRIJWILLIGERS. Uw gift gaat rechtstreeks naar kinderen Occasions in GOUD - ZILVER - JUWELEN uit minder bevoorrechte gezinnen. JUWELIERS ZZ_Z______Z______Z___Z Maak uw Chanoekah-gift voor eind december 1982 over. Uw gift is fiscaal aftrekbaar en u maakt een kind gelukkig. Dreese b v inkoop ruh POSTGIRO 535617 t.n.v. penningmeester Korte Poten 32 - Den Haag dus altijd VOOrdeliger WIZO-NEDERLAND in Amstelveen. Telefoon 630410

Collectieve Israël Actie JOH. VERMEERSTRAAT 22 FOURRURESEMILE Tel. 71 91 23. Amsterdam J% § DETAIL-ENGROS Garage -«Kfl._fi Deze advertenties zijn door bemiddeling van de C.I.A. geplaatst opbrengst OUKE BAAS De komt Verhaar vu aan de C.I.A, ten goede. 200 nieuwe wagens moderniseren ___r ___V Ford Transit, VW 1300en -Ivß bestel. Luxe en Busjes, Opel Kapitan, Rekord en D bontbewaring / I Reisbureau Oppenheim Kadett e.a. M n voor uw Israël reis! Van Ostadestraat 362-372 telefoon 794842/717758 LI |1 Minervalaan 26-28 Molenkade42b gediplomeerd bontwerker s|MI |"l 1077 NZ Amsterdam Duivendrecht lid stichting bontwaarborg Tel.: (020)762067» telefoon 020-908683 m __fi Verkoop accessoires, amstelveenseweg4l-amsterdam onderdelen en 0 toebehoren: tel. 020 -73 03 99 S. (alles voor uw auto) EISENMANN BV Winkel: Amsterdam - Houtagenturen Van Woustraat 11, telefoon 719108. NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 13

In het NIW (2 december ten doorvoeren. Dit- zou de I983) schrijft de heer Soeten- meest bizarre gevolgen kunnen dorp over het actieve beleid ten Proselietenbeleid opleveren: niet-jodenzouden jo- opzichte van proselieten dat den blijken te zijn en joden niet- door de reform in Amerika joden; wordt gevoerd. Ook schrijft hij reformjoden het is volkomen absurd als een over het beleid inzake gemengde "paar enkelingen na duizenden Onzezeggenwijzen huwelijken bij de reform. Hij jaren eenzijdig die criteria plot- noemt het outreachprogram van is groot gevaar seling toch gaan veranderen. Vraag: Zijn er halachischebezwaren Schindler. Wat houdt dat eigen- De reform heeft de criteria, legen het lezen van het Nieuwe lijk in? door rabbijn ing. overtuigend uit de halachische zowel betreffende het als jood Testament? Wat is de algemene In begin december 1978werd I. Vorst 'jurisprudentie van eeuwen en geboren worden als de toetre- opvatting over joodse kinderen die op een vergadering van de Union nieén, maar eisen wij een maand eeuwen. dingsprocedure tot het joden- °P scholen zitten waar het Nieuwe of American Hebrew Congrega- of meer onderricht". „En wat Geboren uit een joodse moe- dom, wel eenzijdig veranderd. Testament wordt onderwezen en tions. een organisatie van alléén on/e als jood geboren reformle- der, dit behoeft geen commen- De reform heeft daarmee de mogen joodsekinderen hiervan wor- reformgemeenten, door de 140 den betreft: wij hebben vrijwel taar. Wat betreft giejoer, toetre- eenheid in het joodse volk aan- den vrijgesteld? afgevaardigden unaniem beslo- alles van het traditionele joden- ding tot het jodendom, kedat getast. Het gevolg van dit alles mosje wesjisra'eel, hierbij gel- Het is ten zending (!) te gaan bedrijven dom afgeschaft. Toch willen wij kan zijn dat er voortaan twee Antwoord: duidelijk dat den bepaalde eisen: jodenzullen zijn: joodse kinderen en ook volwassenen het onder niet-joodse Amerikanen. weer de reformjoden oproepen soorten toetredingsprocedure # volledige bekendheid met alle joden en niet-joodse joden. Nieuwe Testament niet als een Na een hun leven te verrijken door b.v. worden deze niet-joden, het gaat vrijdagavond kaarsen aan te ste- aspecten van het joodse leven U kunt zich afvragen wat dat heilig boek mogen lezen. Maar hoe (Sjabbat, feestdagen, kasjroet, z 't het lezen als literatuur, hierbij om tien. zo niet honderd- ken en kiddoesj te maken". alles ons in Nederland aangaat. het met of dagelijkse gebeden, om te komen hoe het chris- duizenden, voortaan door de re- Het is duidelijk dat het toetre- mikwe, so- Maar de wereld is klein en de wetente verplichtingen): tendom in elkaar zit om historische form beschouwd deel uit te ma- den van proselieten bij de reform cialeen ethische contacten met de Verenigde Sta- of apologetische ken van het joodsevolk. niet kedat mosje wejisra'eel is, bereidheid en in staat zijn tot ten zijn in joodse kringen inten- redenen? Hier be- het praktiseren staan geen vaste regels voor. We we- Wat houdt zon toetredings- overeenkomstig de wet van Mo- " van al deze as- sief. De bovengenoemde beslui- ten dat veel joodse geleerden procedure bij de reform in? Om zes en Israël, zoals straks uiteen- pecten. ten wat belieft toetreding tot het bekend waren met het Nieuwe te citeren uit de werken van gezet. De toonaangevende re- jodendom en kinderen met al- Testament. Het zou zeker een Eisendrath, üunther Plaut, Bo- formrabbi professor Petuchowski leen een joodse vader worden beetje vreemd zijn het Nieuwe rowitz. Schwartzman, Rayner, komt daareerlijkvoor uit en zegt Uw mening ook in Europa, inclusief Neder- Freehof, Testament aan kleine kinderen te Marmur, allen beho- dat deze woorden niet door een land, uitgevoerd. Zoals gezegd Onderwijzen. Gewoonlijk worden rende tot de meest vooraan- reformrabbi mogen worden ge- zijn ook hier veel leden van de Joodse kinderen op openbare staande refbrmrabbi's: „De bezigd. Doet hij dit wel, zo ver- frank en vrij I.JG kedat mosje wejisra'eel scholen vrijgesteld van bijbellessen. Ceniral Conference of American klaart Petuchowski, dan maakt geen joden. Daarbij komt dat de Soms wordt het toegestaan in deze Rabbi's, het reform Opperrabbi- hij zich schuldig aan misleiding De loetreding tot het joden- meeste Nederlandse joden, ook t'jd joodse godsdienstlessen te ont- naat, heeft besloten dat een be- en oneerlijkheid.- dom heeft feitelijk plaatsgevon- al leven zij niet volledig traditio- vangen. snijdenisen een onderdompeling Wat betreft gemengde huwe- den: neel, de wens koesteren dat hun in een mikwe (ritueel bad) niet lijken is door de reformrabbi's nadat de kandidaat voor een kinderen joods zullen trouwen. nodig zijn. Het is voldoende 'around the vvorld'. ook in Ne- rabbinaal college heeft verklaard Maar nu weet men waar jeugd wanneer de kandidaat ten over- derland (!) besloten dat kinderen volledig" als jood/jodinte gaan le- jeugd ontmoet, en zelfs in Israël, staan van een reform rabbi en van een joodse vaderen een niet- ven volgens de voorschriften; soms niet meer of iemand werke- twee lekeleden verklaart, mon- joodse moeder als jodenkunnen bij een mannelijke kandidaat, lijk joods is. deling of schriftelijk, het joodse worden beschouwd zonder dat er nadat hij door een moheel is be- Met andere woorden: het gaat reformgeloof te accepteren en de welke vorm dan ook van toetre- "sneden; om het voortzetten van de joodse vanSdradeWajigasjweek intentie te hebben te gaan leven ding tot het jodendom hoeft nadat de kandida(a)Ue) zich lijn van uw voorouders via uw overeenkomstig de levenswijze plaats te vinden. Het een en an- "in een mikwe heeft ondergedom- persoon naar uw nageslacht. Die door Awraham Yinnon van het reformjodendom. Dat der houdt in, zo blijkt uit demo- peld. lijn mag niet na 3000 jaar bij uw houdt ondermeer in dat de kan- grafische berekeningen van de Als aan een van deze punten kinderen afgekapt worden. We naderen het eind van de Jo- didaat na zijn toetreding de vrij- reformmovement, dat veertig a niet is voldaan, is de persoon niet Daarom: De broers worden, heid heeft zelf te bepalen waar- vijftig procent van de reformkin- tot het joodsevolk gaanbehoren. laten bestuursleden e.d. van verschillende 'istig en valselijk, van diefstal be- aan hij zich wel of niet zal hou- deren in de Verenigde Staten Als men voorstander is van hel de" NIK-organisa- schuldigd. Jozefs beker wordt ..ge- den. Hij mag ook alles achterwe- kedat mosje wejisra'eel niet- (voort (bestaan van een joods ties zich diepgaand beraden op vonden" in de reiszak van Benja- ge laten, want vrijheidvan beslis- joods zijn maar door de reform volk. moet men duidelijk aange- het grote gevaar van een ont- min. Benjamin moet als slaaf in sing is een essentieel reformprin- toch worden beschouwd als te ven wie tot het joodse volk be- joodsing en/of scheuring in het Egypte blijven. Zonder hem moeten cipe." behoren tot het joodsevolk. Het hoort en wie tot de niet-joodse joodse volk: „ studie hoe kan de broers naar Jakob terug. Hier be- De duurvan de is ten- is mij niet bekend om hoeveel volkeren, wie wel en wie geen men samenwerken reikt het verhaal zijn keerpunt. minste twee maanden. Sommige van deze kinderen het in Neder- jood is. Er moeten duidelijk om- "met de LJG, een kerkgenoot- Juda, die eensJozet wilde redden, rabbi's moedigen onderdompe- land gaat. Wel weet ik uit privé- schreven criteria zijn. Daarbij schap dat veel niet-joden als jo- ling (!?) £al zich nu ontplooien als een be- voor vrouwelijke prose- contacten met ledenvan deLibe- mag men de volgende punten den heeft geaccepteerd en dat kwaam en gevoelig pleiter. Zijn lieten aan." De grote Freehof. raal Joodse Gemeente dat de/e niet uit het oog verliezen: daarmee demonstreert zich niet Woordkeus en stijl zijn doordacht en bekend bij de lezers van Levend het toelatingsbeleid als discrimi- het moeten dezelfde criteria te bekommeren om de klal jis- dubbelzinnig. Geen woede: Zijn Joods Geloof, schrijft in een van nerend ten opzichte van hun zijn" die in vroegere generalies ra'eel gedachte en de eenheid reactie is ..God heeft de misdaad zijnvele responsabundels: „In het eigen joodzijnervaren. het joodzijn bepaalden: van het joodse volk: v an licht reformjodendom wordt aan het Zoals bekend zijn het altijd de dat er nu een joodsvolk is. res- de joodse leden van de I.JG uw dienaren aan het ge- ritueel niet voorbijgegaan, bracht" (44,15). Welke misdaad.' maai- twee volgende punten geweest pectievelijk dat men zelf jood is, moeten intern protesteren en opvoeding " " De (niet begane) diefstal? Of: de de in ethiek en in die bepalen of iemand jood is: de is immers het gevolg van het toe- niet lijdzaam toezien hoe hun ge- als joodsegeschiedenis en literatuur persoon is geboren uit een jood- passen van die criteria geduren- meente verder ontjoodst: verkoop van Jozef slaat? als een belangrijker Zij willen allen als slaven in Egyp- wordt ele- se moeder of overgegaan tot het de duizenden jaren: proselieten van delJG die op- te blijven. de ment beschouwd. Daarom ne- jodendom. Kedat mosje wejis- zou men de gaan ver- recht dachten dat hun toetreding Jozef, de rol van loyale wij bij criteria " heerser spelend, weigert. Alleen de men toetreding geen ge- ra'eel, overeenkomstig de wet anderen dan zou men dat ook kedat mosje wejisra'eel was, die- noegen met alleen de ceremo- " dief Benjamin moet blijven ..en jul- van Mozes en Israël. Dit blijkt met terugwerkende kracht moe- nen zich opnieuw te bezinnen. lie kunnen in vrede naar jullievader terugkeren." Welk een geste. ... economie van Israël snel weer te Dan neemt Juda het woord. Hij Gezocht herstellen. Minder demagogie, geen Pleit. De langste en imponerendste Sharon Lokay, vijftien jaar en grootheidswaanzin geen niw : en cadeau- Het Nieuw Israelietisch Weekblad,—op- pede in zinspeling middelbare scholiere, wil in tjespolitiek Tenach. Geen het in gezonden in de economie. gericht 4 augustus 1865, is het oudste 7-elfs op de „diefstal", alsof hij wil Engels corresponderen met jongens Amstelveen, J.Neeman nieuws- en opinieweekblad in Neder- zeggen: daar gaat het toch niet om. en meisjes tussen de vijftien en acht- Herstel land. Het beoogt voorlichting te geven dal is toch een leugen! Met veel tact tien jaar. Haar adres is Rechov Degenen die het artikel van J. aan en de spreekbuis te zijn van de Wil hij tonen dat de wrede en onge- Hatsalbanim 17, Haifa 34373, Voet gelezen hebben (NIW 2 de- joodse gemeenschap. voelige broers van eens veranderd Israël. cember 1983) kunnen ervan uitgaan Bon zijn. dat nü het leed van hun vader in dat hij de situatievan toen en die van Adres: Keizersgracht" 117, 1015 CJ Hierbij geef mij op het middelpunt staat. Jakobs lijden* heel ik als abonnee Amsterdam. 235584 en, heden realistisch geanalyseerd van het Telefoon omdat Jozef „dood" is (44,3 1). Nu heeft. Nu geen heftige uitvallen en 237763. Tevens uitsluitend redactie:- verschijnt Juda als de absoluut en onnodige beledigingen van buiten- 276275. Telegramadres: Anyway, moreel verantwoordelijke, ..als ik landse staatslieden door geen Amsterdam. Redactie: Mau Kopuit Radio& t.v. Begin, ___. _V nieuw (hoofdredacteur), l.inda Andriesse, hem niet terug breng, ben ik met V Mtax __T israelietisch Dinsdag 13 december brengt agressiviteit en grootheidswaanzin ■■■ Tamarah Benima, Karen de Jager. schuld beladen tegenover mijn de Sharon, ■ weekblad Vara om 23.15 uur op Nederland van geen US-dollars en ca- MM\M Pia Nieuwboer en Marja Verbraak. vader, zo lang ik leef." (44.32) I deautjes-politiek enkele fragmenten van de musical van Aridor. Er is Juda raakt ook aan de diepste He zoon van Louis reeds een positieve verandering in Keizersgracht 117 oorzaak van het gebeuren, aan een Davids. Het NIW wordt "uitgegeven door de de binnen- en buitenlandse politiek 1015 CJ Amsterdam Stichting Nieuw Israelietisch Week- punt dat Jozef misschien goed doet van Israël in zicht, geïllustreerd door telefoon 235584/237763 te blad. Het bestuur van de Stichting horen juist uit de mond van Lea's de successen van premierShamir en wordt gevormd door M. Duitscher „citeert" zoon. Juda Jakobs woor- Personalia!!! defensie-minister Arens op het ge- Naam: (voorzitter), mevr. J.R. van Getder- den (hoewel ze niet eerder voorko- Gepromoveerd tot doctor in de bied van de economie, defensie en Pinto (secretaris), ir. J. Sajet (pen- men): „Jullie weten toch, twee zo- geneeskunde aan de Rijks Universi- buitenlandse politiek tijdens hun be- Adres: ningmeester), H.M. Bleich, mr. F. En- nen gaf mij mijn vrouw". Hier staat teit van Eric S.J. Kalter zoek bij president Reagan in de Ver- sel, mevr. mr. G. Weijel-Santcroos het overduidelijk. Jakob heeft vier Utrecht uit Postcode/Plaats: (leden). Malden. enigde Staten. vrouwen, maar liefde is er slechts Geslaagd voor doctoraal econo- De succesvolle bevrijding van de voor één. Hij heeft twaalf zonen, zes Israëli's uit De abonnementsprijs" mie aan de Vrije Universiteit in Am- de handen van de van het Nieuw maar slechts twee, van zijn geliefde PLO is Handtekening: Israelietisch bedraagt voor sterdam Myra Daniëlson uit Amers- toe te schrijven aan het zeer Weekblad vrouw Racheel, zijn aan zijn ziel ver- 118,- Nederland en België 118,- per jaar foort. overwogen optreden van de nieuwe Het abonnementsgeld van f f bonden. leiders, hoewel tegen een zeer hoge -,p.jr./ .32,50 per kwartaal*, zal door off 32,50 per k wiiruial. Voor overige Het verhaal begint: Jakob hield Geslaagd voor het kandidaats- "prijs". Maar hun nuchtere mij worden overgemaakt op uw landen wordt de prijs verhoogd met Recht aan de overwe- meer van Jozef, dan van al zijn examen Nederlands ging zal de wereld bewijzen, dat de postgiro 14792/Gemeentegiro Am- p/m. f 70, - per jaar zeepost, f 85, Rijks Universiteit te leiden Oscar sterdam 4750472/Bankier Amro- per jaar luchtpost aan porto. Losse- andere kinderen. Het eindigt: Israëli's het verschil weten tussen bank nv Zonder Benjamin heeft Broekman uit Rotterdam. democratie rekeningno. 436177498, nrs.f2,50. Jakobs en dictatuur,tussen men- Sarphatistraat44-45, Amsterdam. Postgiro leven geen zin. Daartussen, een ver- Geslaagd voor het eindexamen selijkheid en verachting de 14792. Gem. Giro 4750472. van mens. Bankiers: Amsterdam-Rotterdam haal van en wraak, fysiotherapie aan het Instituut Eef- Kortom, te nijd totdat Jozef het is hopen dat de 'Doorhalen wat niet wordt Bank NV, Sarphatistraat 47-55, Am- „Ik ben Jozef, felaar te Amsterdam Paul Bremer nieuwe uitwerpt: jullie broe- leiders hun best blijven doen gewenst. sterdam, rek.nr. 43.61.77.498. der." uit Weesp. om de verwaarloosde politiek en 14 NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 I . | I DiamondsDirect l # w?* \/* E; l '%& xI XS !&£__< Herman SchipperBV. «" _® *&> "fjÊ Waar uw s eraad een en uw # tt ik X Cs H' 4 ft N? IÉÊÊr belegging' een sieraad is. 3£ p& Official Omega-, Juvenia-and Ebel dealen Êggk' ■ Ü M■mm*,- ■*-*_, M fgSff,. I iWaam I Heiligeweg 3.Tel. 020-236572.Rokin 11, Tel. 020-237869.Amsterdam. |__ , __] '"tttttIUMIUtMUMIMMIUI ♦ ♦ Voor uw belangstelling t Wij zijn blij dat wij op 25 december 1983 - I betoond bij het overlijden I GRAFMONUMENTEN I KALENDER t 19 tewet 5744 de simche zullen beleven van de I van onze moeder, schoon- G.A.SUURENDONKB.V. I 70ste verjaardag J moeder en oma Werkplaats: Antoniestraat3s, Haarlem, December Tewet onze lieve man, papa en opa I DINA VAN DIJK-HES telefoon 023-335748 Svan ALEX KOOPMAN betuigen wij gaarne onze Voorheen 9 Vrijdag A. Koopman-Weenen ♦ dank. A.M. Koster Steenhouwerij Begin sjabbat 16.25 uur 3 | Harry, Nellie, Ronny, f Uit aller naam: I Evert, Fam. J. Vervaardigt matseiwos sindt 1892. Roechamah 1 *" Meijer-v. Dijk 10 Sjabbat l Shirley, Ed, Sandra, j Kantoor GeorgeWestinghousestraat 6, -'"" ♦ Richard, Orit ♦ Amsterdam,telefoono2o - 94 01 15. Einde 17.16 uur 4 t Kiddoesj op 24 december 1983 na afloop van J ♦ de sjoeldienst Kenaupark 7te Haarlem.: 11 Zondag 5 t Receptie 25 december van 15.00-17.00 uur, ♦ EEN ORIGINEEL KADO vinden i Verdistraat 75 te Alkmaar. I Rakusen's] 12 Maandag 6 ♦ ♦ is niet zó moeilijk. margarine Voor zakenrelaties, winkeliers(verenigingen), verkrijgbaar bingo-avonden, festiviteiten, eindejaarsge- 13 Dinsdag 7 bij: schenken enz. enz. ruime keus en UIT VOOR- Met leedwezen geef ik kennis, dat vrij plotseling RAAD LEVERBAAR de meest aktuele artikelen. op 2 december 1983 te Amsterdam is over- Bel vandaag nog of kom naar de ZB-groot- 14 Woensdag 8 „ handel van: . c ,. leden _ Jaarbeurstand 6E 516 KOSHez _TihCl_|l@_H. . B.V. 9 MARGARETHA VEFFER CENTRUM handelsonderneming 15 Donderdag weduwe van Coenraad Kloots relatiegeschenken laatstelijk gewoond hebbende Uiterwaarden- postbus 202, 1380 AE Weesp 16 Vrijdag n___ m.'ï straat 135. AMSTERDAM eemmeerlaan 5, industrieterrein noord, KA Weesp DEN HAAG 1382 Begin sjabbat 16.25 uur 10 Amsterdam: tel. 02940-1 68 47 b.g.g. 020-43 84 23, E. Hammelburg. I.L. Palache V J 17 Sjabbat Directeur Collectieve nv) Israël Actie Einde 17.17 uur. 11 executeur-testamentair Uitnodiging plechtigheid heeft inmiddels plaatsgevonden. De voor lezing van RAV AVIEZER WOLFSON „SELECTA" uit Savyon. I Offset- & Stencildryk Met grote droefenis geven wij kennis, dat na Rav Wolfson is een veelgevraagd spreker voor een kortstondige ziekte, op 30 november 1983 Joodse academici, Jesjiewot en militairen. WESTERSTRAAT 77 - AMSTERDAM C. is overleden, mijn lieve vrouw, onze moeder, Onderwerp: Inleiding tot de Talmoedische TELEFOON 23 88 90. schoonmoeder en dierbare vriendin Agada. MARGARETHA HENDRIKA Voertaal: Engels. ALDEWERELD-WORMS Plaats: J.C.C. v.d. Boechorststraat 26. / Datum: zondag 18 december. \ Zij werd 68 jaar. Tijd: 20.15 uur. Woonhuizen, flats, Max Aldewereld (Dames en heren welkom). Alex en Tracy Aldewereld kantoren, winkels en Familie Walvis, Mobile, Alabama Familie van Craaikamp, Leek (Gr.) industriële objecten. Corr.adres: A. Aldewereld 1098 9th Avenue A voor inlichtingen: S.W. Bessemer, Alabama 35021. W. Rosenblatt Door een noodlottig ongeval is plotseling over- makelaars o.g. " leden mijn lieve man, onze vader, schoonvader 1e Oosterparkstraat 154- Amsterdam Direktie: ' en opa Telefoon 020-938473/938621 J. Timmerman en J. Coevert, EDOUARD DE JONG de Lairessestraat 77 1071 NV op leeftijd van jaar. Amsterdam de 76 Telefoon: 020-764875 's-Gravenhage k Telex : 15658 bolle a 26 kislew 5744 2 december 1983 Met leedwezen geven Breitnerlaan 330. wij kennis van het Herenconfectie, maatconfectie en maatkleding B. de Jong-Rozenberg overlijden aan de ge- Marina en Daan volgen van een ver- Marcel en Bernadette keersongeval van WEST-END/TAILORS b.v. Yvette BR. E. DE JONG Elisabeth en Jack 76 jaar. Rogier en Sidney Den Haag, taii/iöoptaètè/ De lewaje heeft inmiddels plaatsgevonden op 26 kislev 5744 de Joodse Begraafplaats te Wassenaar. 2 december 1983. Geselecteerdekwaliteiten, vakmanschap, service. Het bestuur der Loge Amsterdam -Tel. 020-230160 Hollandia, Westeinde4-1017ZN Toch nog is onze Ir. 1.8. van Creveld, onverwachts overleden vriend voorz. dTMmdTATArArAT^maTmArAT^jr^^^^ATAT^^AT^AT^^^^^^^jr+r* EDOUARD DE JONG J. Wijnberg-Stroz, Hilde en Fritz Löwe secr. Marcus Ritueel O.R.T. Ferd. Bolstraat 44, telefoon 020-719881 1 Bekend om zijn kwaliteit. JOODSE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG: 24 UUR BEREIKBAAR TOEGIFT WEEKRECLAME: Tel.: 020-720275 of 033-19541 Ikg kipvleugels GRATIS Via telefonische hulpdienst, 033-11901, vanaf heden ook buiten kantooruren l bereikbaar: 18.00uur 's avonds tot 8.00 uur 's ochtends en in het weekend. Deze aanbieding is geldig tot 16 december a.s., bij een bestelling Voor telefonische hulp bij plotselinge psychische moeilijkheden en levenspro- VAN MINIMAAL f 50,- VLEES OF VLEESWAREN. blematiek. Sip__r_r_»__Ps_»__p_K_»_*_-P__p__^ * NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 15 JOM GESHER Reserveer nu al 14/15 januari 1984! Weekend in Midden-Nederland, vol gezelligheid en discussies voor een ieder, die belangstelling heeft voor Jodendom, Joodse opvoeding, Israël, etc. (Wordt gezorgd voor kinderopvang). Volgende week meer informatie.

Voor een zeer goede rij- opleiding _ .„. C—«* advertenties 19.30 uur zal er AUTORIJSCHOOL Za. 10 dcc: __ op fe geven aan v.d. Boechorststraat 26 een pe'oelah van Boniem zijn . telefoon 460046 H.af.KREBS in het moadon van Haboniem. HARRY ADVERTENTIE- Vrijdag 16.25 uur begint We gaan dan een audiovisueel ___. EXPLOTATE NIW Sjabbat. Aanvang van de och- programma voorbereiden. Zo. RODRIGUES VALERIUSSTRAAT 13 tenddienst op Sjabbat ter syna- 11 dcc: madrichiemdag voor Bastingstraat goge Rav. Aron Schuster, Lin- het aankomende wintermacha- 12 tel. 020 79 55 03 1071 mb Amsterdam- zuid "aeusstraat, Buitenveldert en nee, om 11.00 uur in het Diemen Amstelveen 9.00 uur. Leksiraal moadon van Haboniem en ein- tel. 020-903173 8 BETH^Onmi -45 uur. digt om ong. 16.00 uur. Zo. viert haar 18 dcc: Ameliem en Chotriem hebben afdeling. Deze beginnen om 14.00 uur en eindigen om 4e lustrum 16.00 uur in het moadon van op Haboniem. Verder heeft ook zondag 11 december a.s. van in Jacob Soetendorpstraat 8 afd. Arnhem - Deventer - Nij- 16.00-22.00 uur het J.C.C. 1079 RM Amsterdam megen afd. bij Tirtsah Kerpel v.d. Boechorststraat 26. eindigt Vrijdag 9 december thuis. Om 14.00 uur en 20.00 uur _3 dcc: avonddienst, Sjabbat 10 decem- om 16.30 uur. - 30 ons - voor volwassenen kienen ber ochtenddienst om 10.00 fantastische winterkamp in het jongeren uur. Noorden des Lands, nl. in Oen- - voor de film "Play it again, . kerk in Friesland. In de zomer Sam" met Woody Allen zal er weer een Israëlreis wor- voor kinderen den georganiseerd. Informatie: BETH^Dami - clown bel dan even op naar het - warme maaltijd moadon van Haboniem, tel.: 020-727523. DISCOTHEEK® - avondprogramma met verrassingen J. Evertstraat 7 TOEGANG GRATIS - lEDEREEN IS WELKOM Vrijdag 9 december 18.00 uur dienst. Sjabbatochtend 10 de- HfJÜSË DIZEÏIGOFF cember 10.00 uur dienst. EXCHANGE WANTED Rock the Nation Doctors familie want UmlWmaaaaaaaaaUaWaWm j house in/near Amster- zaterdagavond 17 december a.s. Mr. Visserplein 3 dam for apx. 3 weeks in Snogediensten July - Exchange for large van 20.00 - 24.00 uur, voor jongeren vanaf 12 Vrijdagmiddag 16.25 uur. Shab- house with all convenien- jaar. batochtend 8.45 uur, middag ces, bikes, large garden Plaats: v.d. Boechorststraat 26. '6.05 uur, avond 17.16 uur. in Midland England, Toegang: 5,-. Zondagochtend 8.00 uur. north f of London, easy reach of villages towns and coun- tryside. Prins ook uw Please write: - Naftalin, Akerwateringstraat 243 15 Knighton Grange Contactlens-specialist! 1069 GD Amsterdam-Osdorp Road, Leieester, G.B. AMSTERDAM Sjoeldienst: uur Bilderdi|kslraat 72 Tul 183368 Bijlmermeer Vrijdag 16.25 Bos en Lommerweg 307 Tel 843764 Winkelcentrum en Sjabbatochtend 9.00 uur. Ferdinand Bolstraat 130 Tel 725476 Ganzenhoef 84 Tel 907955 Zonnige gerenoveerde J P Henestraat 184 Tel 180653 Koninginneweg 224 Tel 722651 AMSTELVEEN Van Woustraat 110 Tel 722045 Rembrandtweg 157 Tel 415434 Burg de Vlugtlaan 174 Tel 131971 1 PERS. FLAT Gelderlandplem 24 Tel 440793 HEERHUGOWAARD BETH Buikslotermeerplein t?___}(.mi 7 Tel 372392 Winkelcentrum Heinzestraat, Van der Pekstraat 79-81 Tel 360542 Middenwaard3! Tel 02207-17172 'jar Rotterdam organiseert za- Amsterdam. Winkelcentrum "In de Banne Tel 331504 terdagavond 10 december haar 1e etage, grote li- Jaarlijks groot CHANOEKA- ving, slaapkamer, PEEST. Met o.a. disco, kwar- Tikwatenoe -©-je© tet 0.1.v. Doron Peper en rou- woonkeuken, 'ette. Aanvang: 20.30 uur. douche, f 950,- per Ons wintermachanee vindt plaats faats: Gebouw van de N.1.G., maand. van 22 december ('s avonds) A.B.N. Davidsplein 4, Rotter- Tel. 020-939325. december dam. Entree / 12,50, Ijar- t/m 29 1983. - Lid A.N.V.C. Contactlenzenlil II» __—■______■! 9,—. "eden voor 7 t/m 12 jaar en 13 t/m 16 jaar 1 I — ■ —■■ I ■ I ’ Repr., mod., ongeb. vr., (opleiding madrichiem) 36 jr, niveau, 2 k., lengte Heeft u het aanmeldingsstrookje al ingestuurd? 1.65 mtr., z.s. Voor verdere informatie 020-444134 Vereniging van eigena- Straat van Messina 10 KENNISMAKING Amstelveen m. repr., ongeb. vriend, ren van onroerend goed Onder het motto "Voor elck goed niveau, minst. 1.70 wat wils" kunt u voortaan in de Open Sjoel uw favoriete mtr. tot _±_ 40 jr, Adam „het eigendomsrecht" e.o. MfcOUlrVty I T.V.-programma zien. Voor I Onze vereniging heeft tot doel de behartiging gezelligheid en contact de ond. nr. A - Br. 935 bur. van van eigenaren van onroerend Open Sjoel. Graag tot ziens op v.d. blad. de belangen Woensdagavond 14 en 28 de- & Deborah U goed, zowel van exploitanten als van eigen cember lussen 8.00 en 11.00 bewoners. Zij beschikt daartoe over een rechts- uur. Dame zoekt sportief viert haarVIste lustrum met een WEEKEND voor kundige en een bouwkundige- en technische alle joodse vrouwen van 10-12 februari"° 1984. dienst. Deze diensten geven onze leden ad- hen REISGEZELSCHAP Thema: viezen en verlenen bijstand. Om de vele algemene belangen te dienen van Inschrijving voor studiejaar plm. 60-65 jaar. emancipatie en joodse overleving eigenaren van onroerend goed op plaatselijk, 1984/85 aan Israëlische Uni- Br. ond. nr. A bur. en landelijk niveau is onze vereniging acade- 936 verder o.a. regionaal versiteiten een overige in diverse instanties, zoals mische instellingen. Plaats: Joh. v.d. blad. feestelijke shabbatviering vertegenwoordigd Vermeerstraat 22, Amsterdam. * sjoelleerochtend o.m. in de Raad voor Onroerende Zaken te Datum: 11 december 1983. LAATSTE * Den Haag. Tijd: 12.00uur. feestavond Voorts geeft zij een maandblad uit, waarin OPROEP * kontaktdag op zondag regelmatig voorlichting gegeven wordt. Ook l.v.m. de heroprichting kosten* voor het hele weekend / 95,-. voor eigenaren van winkels en andere bedrijfs- van het joods toneel lidmaatschap open. Het belooft een bijzondere te worden, ruimten staat het gezelschap zoeken wij belevenis lidmaatschap die je als joodse vrouw beslist niet mag missen. Nadere inlichtingen omtrent het De pe'oelot in Amsterdam zijn nog enkele belangstel- de wnd. direk- zijn u worden gaarne verstrekt door om 14.30 uur. Verder er jaar. Kunt niet het hele weekend? dan is kortere peoelot in: Rotterdam, jongste lenden vanaf 18 teur van de Vereniging, de heer P.C. Rebel, Aanmelden bij: M. Krant, deelname eventueel mogelijk. kwoetsa 9.50 uur, oudste Inlichtingen en of aanmelden: 020-442987 of Weteringschans 84c, 1017 KR Amsterdam, kwoetsa 10.40 uur; Den haag Vecht 29, 1273 WG Hui- telefoon 020-253619. 12.00 uur. zen, tel. 02152-57595. 991804. 16 NIW - 9 december 1983 / 3 tewet 5744 ■fffl_!f!f?______. I W______üia______. _ j w I Onder de kap kost'ie HONDA PRELUDE Begin dit jaar bracht Honda de tweede generatie van de Prelude uit. Was de eerste JSU mil||© B Prelude in 1979 al een zeer welwillende ontvangst te beurt gevallen, de nieuwe Prelude bleek een regelrechte voltreffer. Voor 1984 wordt deze suksesformule dan __„ „ ook voortgezet. Bij ons in de showroom Demotor m De Prelude is voorzien van een 1829 cc vloeistofgekoelde viercilinder in lijn motor, _ die dwars voorin is geplaatst. Bijlage toerentallen is er veel trekkracht beschikbaar. M OC POET (Het max. koppel is 152 Nm (15,5 kgm) bij 4.000 tpm). Ook op deze Honda is het f m \f lar *J _r "" beproefde elektronische ontstekingssysteem toegepast. Pittige prestaties 0-ua weggedrag en qua motorvermogen levert de Prelude prestaties die er zijn Tfflyiiïijypp —~~~yÊT~*%. mogen. De handgeschakelde versie heeft een maximaal vermogen van 77,2 kW W* Wk (105 PK) bij 5500 toeren per minuut. Het maximaal koppel van 152 Nm (15,5 kgm) <_,aaammmmamamF^/aawjÊÊ wordt bereikt bij 4000 toeren per minuut. Het accelereren van stilstand naar 100 km/u verloopt slechts 9,5 seconden.

OÉ De doordachte luxe van het interieur van de Prelude is een bewijs van de grote K% \" Wv'■ aandacht die Honda aan de vormgeving èn aan het komfort schenkt. Nergens is WÊaawß' llBiM- kleuren geven de inzittenden een gevoel van rust en ruimte. Ook de stoel- en " vloerbekleding zijn geheel in overeenstemming met het elegante, luxe interieur. HOIVDA Komfort \ wm*\ I II il» Veel aandacht is geschonken aan het komfort van bestuurder en passagier(s). De voorstoelen zijn echte kuipstoelen, die in elke gewenste stand instelbaar zijn. __HTnßPr.ni ie WAVERSTRAAT 4-8 Aangepast aan ons klimaat MuiuDtunur Het Nederlandse klimaat is niet vriendelijk voor auto's. Daarom heeft Honda niets ._—— öenageu.rug; nagelaten om de Prelude te beschermen tegen klimatologische invloeden. Op al <**> <*%llj*%jf/*""._**_._**! Amsterdam-Z. die gevoelige plaatsen waar de wagen het meest aan korrosie bloot staat is een V-rllU II II __ UV . Q2O-44 86 68 dikke roestwerende grondlaag van zeer hoge kwaliteit aangebracht.

I Naar b. v. Autobedrijf HAGENAAR voor I VOLVO en HYUNDAI Verkoop: Schinkelkade3o-31,tel.: 020-713457 Ookvoor OCCASIONS Werkplaats: 3e Schinkelstraat 41 -49, tel.: 020-725633. Lancia Al 12 vanaf 12.995,- Ook voor LPG-inbouw en schadeherstel. Tevens QUICK - service voor banden - akku's. Auto Centre Amstelveen Uitlaten en olie verversen. Ouderkerker-laan 150, tel. 020-411199,’ Amstelveen Porsche I TOT ZIENS BIJ HAGENAAR!! 1 — 1 Uw steun en toeverlaat. ,^mÊ éf\ /Ai Jttk Het zal je toch gebeuren, dat je plotse- - mmm, | jng met pech komt te staan> B|j .f jé c / Il lachen, de wereld vergaat niet. U zoekt __rlTl______lili? en U belt HANS SCHNABEL Die komt.

HANS SCHNABEL Ford Ghia Barchetta S___ks. 2e Boerhaavestraat 17, Amsterdam, telefoon 020-653126/658733.