Issn 2410-2725 Үлкен Алтай Әлемі Халықаралық Ғылыми
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Үлкен Алтай әлемі – Мир Большого Алтая – World of Great Altay 5(4) 2019 ISSN 2410-2725 ISSN 2410-2725 ҮЛКЕН АЛТАЙ ӘЛЕМІ халықаралық ғылыми журнал МИР БОЛЬШОГО АЛТАЯ Международный научный журнал THE WORLD OF THE GREAT ALTAI International research journal Журнал үш айда бір рет шығады Журнал выходит один раз в три месяца The journal is published once in three months 5(4) 2019 472 Үлкен Алтай әлемі – Мир Большого Алтая – World of Great Altay 5(4) 2019 ISSN 2410-2725 Басредакторы–Халықаралық редакциялық кеңес төрағасы Жанбосинова А.С. РЕДАКЦИЯАЛҚАСЫ: Ражепаева Ф.З.(бас редактордың орынбасары), Казбекова А.Т., Жириндинова К.Р., Токанова С.О. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ РЕДАКЦИЯЛЫҚ КЕҢЕС: Аблажей Н.Н. (Ресей), Аманжолова Д.А. (Ресей), Алексеенко А.Н. (Казахстан), Балдано М.Н. (Ресей), Григоричев К.В. (Ресей), Водичев Е.Г.(Ресей), Демчик Е.В. (Ресей), Дашковский П.К. (Ресей), Дятлов В.И. (Ресей), Жангуттин Б.О. (Қазақстан), Кабульдинов З.Е. (Қазақстан), Камалов А.К. (Қазақстан), Каримов Б.Р. (Өзбекстан), Мендикулова Г.М. (Қазақстан), Наваанзоч Х. Цэдэв (Моңғолия), Пужоль К.(Франция), Самашев З.С. (Қазақстан), Сактаганова З.Г. (Қазақстан), Султангалиева Г.С. (Қазақстан), Тадышева Н.О. (Ресей), Ташагил А. (Түркия), Щеглова Т.К. (Ресей) Editor in Chief – chairman of the International Editorial Board Zhanbosinova A.S. EDITORIAL BOARD: Rejepbaevа F.Z. (Deputy editor), Kazbekova A.T., Zhirindinova K.R., Tokanova S.O. INTERNATIONAL EDITORIAL BOARD: Ablazhey N.N. (Russia), Amanzholova D.A. (Russia), Alekseenko A.N. (Kazakhstan), Baldano M. N. (Russia), Grigorichev K.V. (Russia), Vodichev E.G. (Russia), Demchik E.V. (Russia), Dashkovsky P.K. (Russia), Dyatlov V.I. (Russia), Zhangutty, B. O. (Kazakhstan), Kabuldinov Z. E. (Kazakhstan), Kamalov A.K. (Kazakhstan), Karimov, B. R. (Uzbekistan), Mendikulova G.M. (Kazakhstan), Davanzo H. CEDAW (Mole), K. Pujol(France), Samashev Z.S. (Kazakhstan), Saktaganova Z.G. (Kazakhstan), Sultangalieva G.S. (Kazakhstan), Tatisheva N. About. (Russia), Tasagil A. (Trke), T.K. Shcheglova (Russia) Главный редактор – председатель Международного редакционного совета Жанбосинова А.С. РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ: Ражепаева Ф.З. (заместитель главного редактора), Казбекова А.Т., Жириндинова К.Р., Токанова С.О. МЕЖДУНАРОДНЫЙ РЕДАКЦИОННЫЙ СОВЕТ: Аблажей Н.Н. (Россия), Аманжолова Д.А. (Россия), Алексеенко А.Н. (Казахстан), БалданоМ.Н.(Россия),ГригоричевК.В.(Россия), Водичев Е.Г.(Россия), ДемчикЕ.В.(Россия), Дашковский П.К. (Россия), Дятлов В.И. (Россия), Жангуттин Б.О. (Казахстан), Кабульдинов З.Е. (Казахстан), Камалов А.К. (Казахстан), Каримов Б.Р. (Узбекистан), Мендикулов Г.М. (Казахстан),Наваанзоч Х. Цэдэв (Моңғолия), Пужоль К.(Франция), Самашев З.С. (Казахстан)), Сактаганова З.Г. (Казахстан), Султангалиева Г.С. (Казахстан), Тадышева Н.О. (Россия), Ташагил А. (Түркия), Щеглова Т.К. (Россия) Меншік иесі: «Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны Owner: Republican state enterprise on the right of business «Sarsen Amanzholov East Kazakhstan State University» Собственник: Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения «Восточно-Казахстанский государственный университет имени Сарсена Аманжолова» 473 Үлкен Алтай әлемі – Мир Большого Алтая – World of Great Altay 5(4) 2019 ISSN 2410-2725 The Content – Мазмұны – Cодержание Шығарылымының жауапты редакторының алғы сөзі Welcome word of executive editor of the issue Приветственное слово ответственного редактора .....................................476 Saktaganova Z.G. Raiymbek Alban Batyr: what do we know about him? Сақтағанова З.Ғ. Батыр Райымбек Албан: ол туралы не білеміз? Сактаганова З.Г. Батыр Райымбек Албан: что нам о нем известно? ...........................................479 Abdulina A.T. On the importance of Bokey Khan in the history of the Kazakh people Абдулина А.Т. Бөкей ханның қазақ халқының тарихындағы маңызы туралы мәселеге Абдулина А.Т. К вопросу о значении Бокей хана в истории казахского народа.......................491 Smagulov B.Q., Kunikeyev A.D. Janqoja Nurmuhamedulı as outstanding representativeof Kazakh national liberation movement Смағұлов Б.Қ., Күнікеев А.Д. Жанқожа Нұрмұхамедұлы қазақ ұлт-азаттық қозғалысының біртуар өкілі ретінде Смагулов Б.К., Куникеев А.Д. Жанкожа Нурмухамедулы как выдающийся представитель казахского национально-освободительного движения .....................................509 Sadvokasova Z.T. Participation of muslim spiritual servants in the national liberation movement Садвокасова З.Т. Мұсылман діни қызметкерлерінің ұлт-азаттық қозғалыстарға қатысуы Садвокасова З.Т. Участие мусульманских духовных служителей в национально-освободительном движении .....................................................526 Mukanova G.K. To the relevance of the works of Shokan Sh. Ualikhanov on the Turks of Altai and Xinjiang Мұқанова Г.Қ. Шоқанның Алтай және Шыңжан түріктері туралы шығармаларының өзектілігі Муканова Г.К. К актуальности трудов Ш.Ш. Уалиханова о тюрках Алтая и Синьцзяна ..............................................................................................542 474 Үлкен Алтай әлемі – Мир Большого Алтая – World of Great Altay 5(4) 2019 ISSN 2410-2725 Tolenova Z.M., Orazov R.E. The history of Alash in the fates of historical figures (historic image of the Semirechye figure of the Alash – Ybyrayim Zhainakov) Толенова З.М., Оразов Р.Е. Тарихи тұлғалар тағдырындағы Алаш тарихы (Алаштың Жетісудағы қайраткері Ыбырайым Жайнаковтың тарихи бейнесі) Толенова З.М., Оразов Р.Е. История Алаш в судьбах исторических личностей (исторический образ Семиреченского деятеля Алаш – Ыбрайыма Джайнакова) ............................. 566 Taimagambetov Zh.K., Duvanbekov R.S. Stone age of the Kazakh Altai on the example of stratified site Shulbinka (East Kazakhstan) Империяның басқару тәжірибесін салыстырудағы Алтын Орда Таймагамбетов Ж.К., Дуванбеков Р.С. Шульбинка стратифицирленген тұрағы мысалында қазақстандық Алтайдың тас ғасыры (Шығыс Қазақстан) Таймагамбетов Ж.К., Дуванбеков Р.С. Каменный век Казахского Алтая на примере стратифицированной стоянки Шульбинка (Восточный Казахстан) .................................................................... 586 Oynotkinova N.R. Pragmatics and figurative genres of Altai funeral rites Ойноткинова Н.Р. Алтайлықтардың жерлеу рәсімдеріндегі жанрлардың прагматикасы мен образдық құрылымы Ойноткинова Н.Р. Прагматика и образность жанров похоронной обрядности алтайцев ............. 615 Sandybayeva U.M., Alzhanova G.M. «Memory Places» as Cultural Capital of the Region: Sacred Potential of Bayanaul Сандыбаева Ұ.М., Альжанова Г.М. «Естелік орындар» аймақтың мәдени капиталы ретінде: Баянауылдың киелі әлеуеті Сандыбаева У.М., Альжанова Г.М. «Места памяти» как культурный капитал региона: сакральный потенциал Баянаула ...................................................................... 629 Yessimova А.В. Environmental themes in Soviet posters Есимова А.Б. Кеңес плакаттарындағы экологиялық тақырып Есимова А.Б. Экологическая тематика в советских плакатах ................................................. 648 475 Үлкен Алтай әлемі – Мир Большого Алтая – World of Great Altay 5(4) 2019 ISSN 2410-2725 Words of welcome of the executive editor of the issue Dear Colleagues! The next thematic issue of the journal «Seven Facets of the Great Stepp» is presented to your attention. The object of attention of our authors was the total history of the great steppe in its diversity and grandeur, the subject of research - its heritage. In the context of the «New historical science» a unique research direction is formed at the intersection of interdisciplinary approaches of anthropological, social and personal histories. Previously hidden behind the scenes, the historical character is filled with a completely new amazing content. The reconstruction of the described personality takes place in close interaction with society, which determines the research contour of social history, revealing deep multi-level processes. This issue presents thematic publications devoted to historical personalities. «Raiymbek Alban Batyr: what do we know about him?» - asks and answers Zauresh G. Saktaganova. The author on the basis of the system analysis of available materials, presented the most interesting plots and fragments of biography, with the description of military acts of the batyr-commander Raiymbek. Aksunkar T. Abdullina focused on the role and place of Bokey khan in the history of the Kazakh steppe: «On the importance of Bokey Khan in the history of the Kazakh people». The author believes that in the Inner Horde the traditional structure of the Kazakh society was more actively transformed, the social everyday life changed, the population increased. Questions of the history of the national liberation movement in the focus of personal history and the Muslim factor were considered by Bolat K. Smagulov, Aman D. Kunikeev: «Zhankozha Nurmukhameduly as an outstanding representative of the Kazakh national liberation movement» and Zakysh T. Sadvokasova: «Participation of Muslim clerics in the national liberation movement». The article by Gulnar K. Mukanova is devoted to the importance of research practice of the great son of the Kazakh people Shokan Ualikhanov: «To the relevance of the works of Shokan Sh. Ualikhanov on the Turks of Altai and Xinjiang». The author compared the reports and notes of Shokan Ualikhanov with later, Soviet period, reprints, revealed significant exceptions from the original. Zirabuby M. Tolenova, Rashid E. Orazov, the authors of the article