Gminny Program Opieki Nad Zabytkami Gminy Pakosław ______Na Lata 2013-2016
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Pakosław __________________________________________________ na lata 2013-2016 Spis tre ści 1. Wst ęp str. 4 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami str. 4 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce str. 5 4. Uwarunkowania zewn ętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego str. 8 4.1. Strategiczne cele polityki pa ństwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. str. 8 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu. str. 9 4.2.1. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku 2020. str. 9 4.2.2. Wielkopolski Wojewódzki Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2011 str. 11 4.2.3. Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Rawicz na lata 2007-2011 str. 12 5. Uwarunkowania wewn ętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego. str. 13 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy. str. 13 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy. str. 18 5.2.1. Poło żenie geograficzne i krajobraz kulturowy gminy. str. 18 5.2.2. Zarys historii regionu i skrócony opis najważniejszych zabytków ruchomych i nieruchomych w gminie. str. 19 5.2.3 Zabytki archeologiczne na terenie gminy Pakosław. str. 23 5.3. Wykaz obiektów z terenu gminy Pakosław wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego. str. 27 5.4. Wykaz zabytków z terenu gminy Pakosław wpisanych do rejestru zabytków archeologicznych województwa wielkopolskiego. str. 29 5.5. Wykaz stanowisk archeologicznych o własnej formie krajobrazowej. str. 29 5.6. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych uj ętych w gminnej ewidencji zabytków gminy Pakosław. str. 29 5.7. Wykaz zabytkowych parków i cmentarzy. str. 34 5.8. Skrócony wykaz zabytków ruchomych. str. 34 6. Ocena stanu zachowania zabytków oraz analiza zagro żeń. str. 35 2 6.1. Stan zachowania najwa żniejszych zabytków nieruchomych i ruchomych w gminie. str.35 6.2. Stan zachowania zabytków archeologicznych. str. 39 6.3. Obszary najwi ększego zagro żenia dla zabytków w gminie. str. 40 7. Zało żenia programowe. str. 43 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami. str. 45 9. Monitoring działania gminnego programu opieki nad zabytkami. str. 45 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami. str. 46 Zał ączniki: 1. Mapa rozmieszczenia zespołów wyst ępowania zabytków archeologicznych uj ętych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Pakosław 2. Mapa rozmieszczenia zabytków i obszarów obj ętych ochrona konserwatorsk ą, uj ętych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Pakosław 3 1. Wst ęp Zadbany i utrzymany w ładzie przestrzennym krajobraz kulturowy regionu, którego istotnym składnikiem s ą zabytki, pozytywnie świadczy o osi ągni ęciach cywilizacyjnych jego mieszka ńców. W popularnym rozumieniu zabytkiem nazywamy dzieło powstałe w przeszło ści, przedstawiaj ące okre ślon ą warto ść muzealn ą, historyczn ą czy kulturaln ą. Są to pojedyncze obiekty i zespoły budowli, parki krajobrazowe i aleje drzew, cmentarze, dzieła sztuki stanowi ące elementy zagospodarowania przestrzeni kształtuj ące świadomo ść i to żsamo ść regionaln ą mieszka ńców. Planowane zarz ądzanie zasobami dziedzictwa kulturowego gminy przyczynia si ę do jej pomy ślnego rozwoju kulturalnego i gospodarczego, a tym samym do poprawy jako ści życia jej mieszka ńców. Podstawowym dokumentem okre ślaj ącym kierunki polityki samorz ądowej na poziomie gminy w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami jest przyjmowany przez rad ę gminy w formie uchwały gminny program opieki nad zabytkami. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Pakosław na lata 2013-2016 przedstawia zabytkowe obiekty zlokalizowane w granicach administracyjnych gminy Pakosław oraz okre śla zasadnicze kierunki działa ń władz gminy na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami. Opracowanie zawiera analiz ę stanu zabytków sporz ądzon ą na podstawie Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Pakosław wykonanej w 2011 r., przez co zasadniczo si ę ró żni od poprzedniego Programu Opieki nad Zabytkami opracowanego dla Gminy Pakosław na lata 2008-2011. Głównym odbiorc ą Programu jest społeczno ść lokalna, która bezpo średnio powinna odczu ć efekty jego wdra żania. Program mo że by ć wykorzystywany tak że przez inne jednostki samorz ądu terytorialnego oraz urz ędy, środowiska naukowe, wła ścicieli zabytków oraz osoby zainteresowane histori ą i dziedzictwem kulturowym. 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami. Podstaw ą prawn ą obowi ązku wykonania programu opieki nad zabytkami jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pó źn. zm.), która w art. 87 obliguje wójta (burmistrza, prezydenta) do sporz ądzenia na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami oraz okre śla sposób jego przyj ęcia w formie uchwały przez rad ę gminy. Gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy w formie uchwały po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Z realizacji programów wójt sporz ądza 4 co 2 lata sprawozdanie, które przedstawia radzie gminy. Przyj ęty program ogłasza si ę w wojewódzkim dzienniku urz ędowym. Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami podstaw ą merytoryczn ą sporz ądzenia programu do opieki nad zabytkami jest ewidencja zabytków. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w art. 87 ust. 2 okre śla główne cele opracowywania programów opieki nad zabytkami, jest to: a) wł ączenie problemów ochrony zabytków do systemu zada ń strategicznych; b) uwzgl ędnienie uwarunkowa ń ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, ł ącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; c) zahamowanie procesów degradacji zabytków i poprawy stanu ich zachowania; d) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; e) podejmowanie działa ń zwi ększaj ących atrakcyjno ść zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj ących wzrostowi środków finansowych na opiek ę nad zabytkami; f) okre ślenie warunków współpracy z wła ścicielami zabytków; g) podejmowanie przedsi ęwzi ęć mających na celu tworzenie miejsc pracy zwi ązanych z opieka nad zabytkami; Zgodnie z art. 19 ust. 2. ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami, ustalenia obowi ązuj ącego gminnego programu opieki nad zabytkami uwzgl ędnia si ę przy sporz ądzaniu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce Ochrona i konserwacja zabytków jest istotnym elementem polityki Pa ństwa w dziedzinie kultury. Konstytucje RP zawiera art. 5 o tre ści: „Rzeczpospolita Polska strze że dziedzictwa narodowego rozumiej ąc zabytki jako dobro wspólne”. Głównym aktem prawnym reguluj ącym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pó źn. zm.). 5 Ustawa wprowadza prawne okre ślenie poj ęcia - zabytek. Jest to nieruchomo ść lub rzecz ruchoma, ich cz ęś ci lub zespoły, b ędące dziełem człowieka lub zwi ązane z jego działalno ści ą, stanowi ące świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, których zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą. Zabytki podzielono na dwie wielkie grupy: − zabytki nieruchome (to znaczy elementy krajobrazu kulturowego, układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły budowlane, dzieła architektury i budownictwa, w tym obronnego, obiekty techniki, takie jak kopalnie, huty, elektrownie, cmentarze, parki, ogrody, miejsca upami ętniaj ące wydarzenia historyczne lub działalno ść wybitnych osobisto ści b ądź instytucji), − zabytki ruchome (dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego, sztuki u żytkowej, kolekcje, numizmaty, militaria, sztandary, piecz ęcie, odznaki, medale i ordery, wytwory techniki, materiały biblioteczne, instrumenty muzyczne, wytwory sztuki ludowej i r ękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne). Jednocze śnie wydzielono zabytki archeologiczne (pozostało ści terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyska, kurhany, relikty działalno ści gospodarczej, religijnej i artystycznej). Ochronie ustawowej mog ą tak że podlega ć nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Opieka nad zabytkami sprawowana jest przez wła ściciela lub posiadacza zabytku i polega na zapewnieniu warunków naukowego badania i dokumentowania zabytku, prowadzenia przy nim prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych, zabezpieczeniu i utrzymaniu zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, korzystaniu z zabytku w sposób zapewniaj ący trwałe zachowanie jego warto ści, popularyzowaniu i upowszechnieniu wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Organami ochrony zabytków w Polsce, z mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami są: − Minister Kultury, w imieniu którego zadania i kompetencje, dotycz ące ochrony zabytków, wykonuje Generalny Konserwator Zabytków, − wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje we wspomnianym wy żej zakresie wykonuje wojewódzki konserwator zabytków, który kieruje wojewódzkim urz ędem ochrony zabytków. 6 Wykonanie zada ń w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów. W art. 7, ust. 1, pkt 9 ustawy