Apes in Demand (In Thai) (PDF, 6.7
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
REPORT พฤศจิกายน 2559 Claire A. Beastall, Jamie Bouhuys and Anna Ezekiel TRAFFIC REPORT TRAFFIC, the wild life trade monitoring net work, is the leading non-governmental organization working globally on trade in wild animals and plants in the context of both biodiversity conservation and sustainable development. TRAFFIC is a strategic alliance of WWF and IUCN. Reprod uction of material appearing in this report requires written permission from the publisher. The designations of geographical entities in this publication, and the presentation of the material, do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of TRAFFIC or its supporting organizations con cern ing the legal status of any country, territory, or area, or of its authorities, or concerning the delimitation of its frontiers or boundaries. The views of the authors expressed in this publication are those of the writers and do not necessarily reflect those of TRAFFIC, WWF or IUCN. Published by TRAFFIC. Southeast Asia Regional Office Unit 3-2, 1st Floor, Jalan SS23/11 Taman SEA, 47400 Petaling Jaya Selangor, Malaysia Telephone : (603) 7880 3940 Fax : (603) 7882 0171 Copyright of material published in this report is vested in TRAFFIC. © TRAFFIC 2016. ISBN no: 978-983-3393-70-1 UK Registered Charity No. 1076722. Suggested citation: Beastall, C.A., Bouhuys, J., and Ezekiel, A. (2016). Apes in Demand: For zoo and wildlife attractions in Peninsular Malaysia and Thailand. TRAFFIC. Petaling Jaya, Selangor, Malaysia. Front cover photograph: Orangutan used as a photo prop at a theme park in Thailand Credit: Jamie Bouhuys/TRAFFIC Claire A. Beastall, Jamie Bouhuys and Anna Ezekiel TRAFFIC / Jamie Bouhuys © อุรังอุตังถูกน�ำมำเป็นฉำกประกอบที่สวนสนุกในประเทศไทย © Jamie Bouhuys/TRAFFIC กิตติกรรมประกำศ iii สรุปผู้บริหำร iv บทน�ำ 1 ข้อมูลพื้นฐำน 5 ชนิดพันธุ์พื้นเมือง 5 กฎหมำยในมำเลเซีย 6 กฎหมำยในประเทศไทย 7 มำตรฐำนวิชำชีพส�ำหรับสวนสัตว์ 8 ศูนย์ช่วยเหลือบนคำบสมุทรมลำยู 9 ศูนย์ช่วยเหลือในประเทศไทย 9 วิธีวิจัย 11 กำรส�ำรวจ 11 หนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์นำนำชำติ 14 ข้อมูลกำรค้ำไซเตส 14 กำรค้ำออนไลน์ 15 อัตรำแลกเปลี่ยน 15 ผลกำรวิจัยและกำรอภิปรำย 16 คำบสมุทรมลำยู 16 กำรส�ำรวจ 16 ฐำนข้อมูลกำรค้ำไซเตส 18 หนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์ระหว่ำงประเทศ 18 กำรค้ำออนไลน์ 20 ประเทศไทย 20 กำรส�ำรวจ 20 ฐำนข้อมูลกำรค้ำไซเตส 25 หนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์ระหว่ำงประเทศ 25 กำรค้ำออนไลน์ 26 บทสรุป 28 ข้อแนะน�ำ 30 อ้ำงอิง 33 รายงานของ TRAFFIC: เมื่อลิงไม่มีหางเป็นที่ต้องการของสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวในมาเลเซียและ ii ผู้เขียนขอขอบคุณ คุณ Chris R. Shepherd ผู้อ�ำนวยกำร TRAFFIC ส�ำนักงำนภูมิภำคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ได้กรุณำให้ค�ำแนะน�ำเกี่ยวกับฉบับร่ำงของรำยงำนนี้ เรำได้รับควำมช่วยเหลือจำกบุคคลและองค์กรต่ำงๆ มำกมำย ทั้งในประเทศไทยและมำเลเซีย ซึ่งบำงท่ำนไม่ประสงค์ที่จะออกนำม เรำขอกล่ำวถึงควำมช่วยเหลือจำก คุณ Nancy Gibson และคุณพลอยสิร สิร จำกมูลนิธิรักสัตว์ป่ำ (Love Wildlife Foundation) คุณ Jan Schmidt-Burbach และคุณ Delphine Ronfot คุณ Edwin Wiek และคุณ Nicole Vooijs จำกมูลนิธิเพื่อนสัตว์ป่ำ คุณ Pharanee Deters แห่งมูลนิธิ William E. Deters Foundation คุณ Gary van Zuylen คุณ Adam Oswell คุณ Matt Backhouse แห่งศูนย์สวัสดิภำพ สัตว์ลันตำ (Lanta Animal Welfare) ส่วนในประเทศมำเลเซีย เรำได้รับควำมช่วยเหลือจำกคุณ Loretta Ann Shepherd และคุณ Fareea Ma เรำขอขอบคุณ คุณ Tine Griede จำก Van Hall Larenstein University of Applied Sciences คุณ Iris Schapelhouman และคุณ Warner Jens จำก Apenheul คุณ Tilo Nadler และคุณ Vincent Nijman ผู้ซึ่งให้ควำม ช่วยเหลือในกำรจ�ำแนกชนิดพันธุ์ ขอขอบคุณกรมอุทยำนแห่งชำติ สัตว์ป่ำและพันธุ์พืชแห่งประเทศไทย และกรมอุทยำน แห่งชำติ สัตว์ป่ำ และ พันธุ์พืช (PERHILITAN) บนคำบสมุทรมลำยู ที่ได้ให้กำรช่วยเหลือ เรำขอขอบคุณผู้อ่ำนเอกสำรที่ ไม่ประสงค์ออกนำม และเจ้ำหน้ำที่ของ TRAFFIC ส�ำนักงำนภูมิภำคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพำะอย่ำงยิ่ง คุณ Kanitha Krishnasamy คุณ Elizabeth John และคุณ Aqeela Abdul Jalil และสมำชิกของ TRAFFIC Global Team คือคุณ Teresa Mulliken คุณ James Compton คุณ Monica Zavagli และคุณ Sabri Zain. พวกเรำขอแสดงควำม ขอบคุณต่อมูลนิธิ ARCUS ที่ได้กรุณำสนับสนุนเงินทุนวิจัยครั้งนี้ iii รายงานของ TRAFFIC: เมื่อลิงไม่มีหางเป็นที่ต้องการของสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวในมาเลเซียและ รำยงำนฉบับนี้ส�ำรวจชนิดพันธุ์ จ�ำนวน และแหล่งที่มำ ของลิงไม่มีหำงที่อยู่ในสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวที่มี สัตว์ป่ำ ในประเทศมำเลเซียฝั่งคำบสมุทรมลำยูและประเทศไทย และตอบสนองต่อควำมกังวลเกี่ยวกับควำมต้องกำรลิง ไม่มีหำงทั่วโลกที่สูงขึ้น โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งลูกลิงวัยอ่อน เพื่อใช้ในกำรแสดงที่สวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวที่มีสัตว์ป่ำ และ กำรน�ำลิงไม่มีหำงเหล่ำนี้ออกมำจำกป่ำอย่ำงผิดกฎหมำย กำรลักลอบค้ำลิงไม่มีหำงในภูมิภำคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้รับควำมสนใจจำกนำนำประเทศเป็นอย่ำงยิ่งในช่วง 20 ปีที่ผ่ำนมำ ด้วยตัวอย่ำงที่ตกเป็นเป้ำสำยตำของประชำชนทั้งในคำบสมุทรมำเลเซียและประเทศไทย ในช่วงเวลำนี้ สวนสัตว์ ของทั้งสองประเทศได้รับค�ำวิพำกษ์วิจำรณ์อย่ำงหนักเกี่ยวกับควำมน่ำสงสัยในสถำนะด้ำนกฎหมำย และสภำวะที่สัตว์ได้รับ กำรดูแล กำรจัดหำลิงวัยเยำว์มำให้แก่สวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวที่มีสัตว์ป่ำ รวมทั้งกำรใช้แสดงนับเป็นเรื่องที่น่ำเป็นห่วง เป็นอย่ำงยิ่ง ไม่เพียงแต่ควำมไม่ชัดเจนในกรณีที่สัตว์มีอำยุมำกเกินกว่ำจะใช้เพื่อกำรแสดง แต่ยังเกี่ยวข้องกับกำรจับลูกลิง ออกมำจำกป่ำ ซึ่งย่อมจะมีผลกระทบต่อจ�ำนวนประชำกรในป่ำที่ลดลง โดยทั่วไปจ�ำนวนของลิงไม่มีหำงที่ปรำกฏในกำรค้ำนั้น เชื่อว่ำมีจ�ำนวนน้อยกว่ำมำกเมื่อเทียบกับจ�ำนวนลิงที่ตำยเนื่องจำกกระบวนกำรจับและขนย้ำยจนกว่ำจะถึงมือผู้ซื้อ ควำมสูญเสียเกี่ยวเนื่องกับกำรจับสัตว์วัยอ่อนออกมำจำกป่ำ มีมำกกว่ำควำมสูญเสียจำกกำรจับสัตว์ตัวเต็มวัย เพรำะกำร จับลูกลิงวัยเด็กย่อมที่จะเกี่ยวข้องกับกำรตำยของแม่ลิง ในกรณีของอุรังอุตัง มีกำรประเมินว่ำ ทุกๆ หนึ่งตัววัยอ่อนที่จับ ออกมำ จะมีอุรังอุตังที่ต้องตำยเป็นจ�ำนวนระหว่ำง 2 ถึง 11 ตัว รำยงำนฉบับนี้ ใช้ข้อมูลที่ได้จำกกำรส�ำรวจสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวที่มีสัตว์ป่ำ กำรส�ำรวจทำงออนไลน์ ข้อมูล กำรค้ำของไซเตส และหนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์นำนำชำติของอุรังอุตัง (Pongo spp.) และกอริลล่ำตะวันตก (Gorilla gorilla) เพื่อระบุจ�ำนวน ต้นก�ำเนิด และเมื่อเป็นไปได้ก็จะบันทึกอำยุโดยประมำณ ณ ตอนที่จับลิงไม่มีหำงและชะนีตำมสวนสัตว์ และแหล่งท่องเที่ยวที่มีสัตว์ป่ำ ทั้งในคำบสมุทรมลำยูและประเทศไทย ผลกำรวิจัยชี้ให้เห็นว่ำ มีลิงไม่มีหำงในสวนสัตว์และ แหล่งท่องเที่ยวเป็นสัดส่วนที่มีนัยส�ำคัญในสองประเทศนี้ ที่มีต้นก�ำเนิดมำจำกป่ำหรือไม่ทรำบต้นก�ำเนิด โดยเป็นสัดส่วนที่มี นัยส�ำคัญเช่นกันที่ลิงวัยอ่อนหรือวัยเยำว์ถูกจับมำเลี้ยง โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งในคำบสมุทรมลำยู สัตว์หลำยตัวเหล่ำนี้ได้ถูกย้ำย จำกศูนย์ช่วยเหลือของรัฐบำลไปยังสวนสัตว์ต่ำงๆ ในขณะที่อำจเป็นไปได้ว่ำ บำงตัวเดินทำงมำสู่กรงเลี้ยงโดยกำรลักลอบค้ำ ที่ผิดกฎหมำย ซึ่งส�ำคัญมำกที่ต้องหมำยเหตุไว้ว่ำ กำรจัดหำสัตว์เหล่ำนั้นโดยสวนสัตว์ถือว่ำถูกกฎหมำย กำรวิจัยเกิดขึ้นในช่วงระหว่ำงเดือนพฤศจิกำยน 2013 และมีนำคม 2014 โดยส�ำรวจสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยว ที่มีสัตว์ป่ำในคำบสมุทรมลำยู 35 แห่ง และส�ำรวจสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวที่มีสัตว์ป่ำในประเทศไทย 59 แห่ง ซึ่งพบสัตว์ ในกลุ่มลิงใหญ่ 48 ตัว ชะนี 51 ตัว ในสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวที่มีสัตว์ป่ำในคำบสมุทรมลำยู และสัตว์ในกลุ่มลิงใหญ่ 88 ตัว ชะนี 162 ตัว ในสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวที่มีสัตว์ป่ำในประเทศไทย ทั้งหมดนี้ ไม่ได้รวมสัตว์ที่ไม่ได้น�ำออกแสดง ในช่วงที่มีกำรส�ำรวจเยี่ยม หรือสัตว์ที่ถูกเลี้ยงไว้เป็นสัตว์เลี้ยง หรือสัตว์ที่อยู่ในศูนย์ช่วยเหลือของเอกชนหรือรัฐบำลที่ปิดไม่ ให้ประชำชนเข้ำชม พบลิงไม่มีหำง 11 ชนิดพันธุ์ ระหว่ำงที่มีกำรส�ำรวจ โดยมีกลุ่มลิงใหญ่ 4 ชนิด คืออุรังอุตังบอร์เนียน (Pongo pygmaeus) อุรังอุตังสุมำตรำ (P. abelii) ชิมแปนซี (Pan troglodytes ) และกอริลล่ำตะวันตก (Gorilla gorilla) และ รายงานของ TRAFFIC: เมื่อลิงไม่มีหางเป็นที่ต้องการของสวนสัตว์และแหล่งท่องเที่ยวในมาเลเซียและ iv ชะนี 7 ชนิดคือ ชะนีมือด�ำ (Hylobates agilis) ชะนีมือขำว (H. lar) ชะนีมงกุฏ (H. pileatus) ชะนีชวำ (H. moloch) ชะนีบอร์เนียนมูลเลอร์ (H. muelleri) ชะนีด�ำใหญ่ (Symphalangus syndactylus) และชะนีแก้ม (Nomascus spp.) ลิงไม่มีหำงทุกชนิดพันธุ์อยู่ในรำยกำรบัญชีไซเตสหมำยเลข 1 และถูกประเมินไว้ในบัญชีแดงของสหภำพเพื่อกำรอนุรักษ์ ธรรมชำติว่ำเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ (อุรังอุตังสุมำตรำ กอริลล่ำตะวันตก และชะนีแก้มบำงชนิด) หรือเป็นสัตว์ที่มีควำมเสี่ยง ขั้นวิกฤติต่อกำรสูญพันธุ์ (ชนิดอื่นๆ ที่เหลือที่พบในกำรส�ำรวจนอกเหนือจำกที่ระบุไว้ข้ำงต้น) ต้นก�ำเนิดของลิงไม่มีหำงที่ได้สังเกตระหว่ำงกำรส�ำรวจ มีพื้นฐำนกำรตรวจสอบโดยกำรตั้งค�ำถำมแก่เจ้ำหน้ำที่ ของสวนสัตว์ กำรลงบันทึกในหนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์นำนำชำติที่มี และบันทึกกำรน�ำเข้ำ กำรส่งออกบนฐำนข้อมูลกำรค้ำ ไซเตส ข้อมูลเกี่ยวกับต้นก�ำเนิดของลิงไม่มีหำงได้มำจำกเจ้ำหน้ำที่สวนสัตว์ค่อนข้ำงยำก แต่ในคำบสมุทรมลำยู พบว่ำมีบำงตัว ที่เจ้ำหน้ำที่บอกในตอนแรกว่ำส่วนใหญ่ได้มำจำกป่ำ โดยเฉพำะในประเทศไทย ระหว่ำงกำรส�ำรวจพบว่ำมีลิงไม่มีหำงที่เป็น ชนิดพันธุ์ที่มิได้มีถิ่นก�ำเนิดในประเทศไทย มำกกว่ำจ�ำนวนที่ถูกบันทึกว่ำน�ำเข้ำมำอย่ำงถูกกฎหมำย ท�ำให้เกิดควำมกังวลว่ำสัตว์เหล่ำนี้จะมำถึงยังกรงเลี้ยงอย่ำงผิด กฎหมำย ทั้งนี้ ไม่พบหลักฐำนว่ำเคยมีกำรน�ำเข้ำกอริลล่ำตะวันตกหรือชะนีแก้มสู่ประเทศไทย แต่ก็พบสัตว์ทั้งสองประเภท ระหว่ำงกำรส�ำรวจ นอกเหนือไปจำกนี้ ข้อมูลของไซเตสบันทึกว่ำมีกำรน�ำอุรังอุตังเข้ำมำยังประเทศไทยเพียง 5 ตัว นับตั้งแต่ ปี 1975 เป็นต้นมำ กว่ำครึ่งหนึ่งของอุรังอุตังจ�ำนวน 180 ตัวที่บันทึกในหนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์นำนำชำติ มีควำมเชื่อมโยงกับ คำบสมุทรมลำยูและประเทศไทยนั้น ถูกระบุไว้ว่ำได้มำจำกป่ำหรือไม่ทรำบต้นก�ำเนิด อำยุโดยเฉลี่ยของสัตว์ที่มีกำรบันทึก อยู่ที่ 6 ปี ในคำบสมุทรมลำยู และ 5 ปี ในประเทศไทย ในขณะที่เป็นไปได้ว่ำ ส่วนมำก มีกำรบันทึกจ�ำนวนอุรังอุตังใน สวนสัตว์บนคำบสมุทรมลำยูลงในหนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์นำนำชำติ แต่ไม่อำจกล่ำวได้ว่ำเกิดกำรปฏิบัติเช่นเดียวกันนั้น ในประเทศไทย กำรส�ำรวจพบว่ำมีอุรังอุตัง 51 ตัวในประเทศไทย แต่ในหนังสือแสดงสำยพันธุ์สัตว์นำนำชำติแจ้งไว้ว่ำมีอยู่ 21 ตัว กำรจับสัตว์ออกมำจำกป่ำถือว่ำเป็นเรื่องที่น่ำกังวลอย่ำงจริงจัง โดยเฉพำะอย่ำงยิ่ง เมื่อดักจับมำตอนที่ยังเป็นวัยอ่อน หรือวัยเด็ก กำรส�ำรวจพบสัดส่วนของลิงไม่มีหำงที่เป็นวัยเด็ก/วัยรุ่น (อำยุน้อยกว่ำ 10 ปี) ตำมที่ประเมินจำกกำรสังเกต ซึ่งมี มำกอย่ำงมีนัยส�ำคัญ ในสถำนที่ต่ำงๆ ในประเทศไทย (51%) เมื่อเทียบกับคำบสมุทรมลำยู (25%) ถึงแม้ว่ำลิงไม่มีหำงบำงตัว