ORDU İLİ 2012 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU

HAZIRLAYAN ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE YÖNETİMİ VE ÇED İZİN DENETİM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

ORDU-2013

1

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ...... 12 GİRİŞ ...... 13 A.HAVA ...... 16 A.1.Hava Kalitesi ...... 16 A.2.Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Unsurlar ...... 17 A.3.Hava Kalitesinin Kontrolü Konusundaki Çalışmalar ...... 21 A.4.Ölçüm İstasyonu ...... 22 A.5.Egzoz Gazı Emisyon Kontrolü ...... 25 A.6.Gürültü...... 25 A.7.İklim Değişikliği Eylem Planı Çerçevesinde Yapılan Çalışmalar ...... 26 A.8.Sonuç ve Değerlendirme ...... 27 KAYNAKLAR…………………………………………………………………………………………………………………………………28

B.SU VE SU KAYNAKLARI ...... 29 B.1.İlin Su Kaynakları ve Potansiyeli ...... 29 B.1.1.Yüzeysel Sular ...... 29 B.1.1.1.Akarsular ...... 29 B.1.1.2.Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar ...... 31 B.1.2.Yeraltı Suları ...... 35 B.1.3.Denizler ...... 36 B.2.Su Kaynaklarının Kalitesi ...... 37 B.3.Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu ...... 38 B.3.1.Noktasal Kaynaklar ...... 38 B.3.1.1.Endüstriyel Kaynaklar ...... 38 B.3.1.2.Evsel Kaynaklar ...... 38 B.3.2.Yayılı Kaynaklar ...... 38 B.3.2.1.Tarımsal Kaynaklar ...... 38 B.4.Sektörel Su Kullanımları ve Yapılan Su Tahsisleri ...... 39 B.4.1.İçme ve Kullanma Suyu ...... 39 B.4.1.1.Yüzeysel Su Kaynaklarından Kullanılan Su Miktarı ve İçme Suyu Arıt. Tes.Mev...... 39 B.4.1.2.Yeraltısuyu Kaynaklarından Kullanılan Su Miktarı ve İçme Suyu Arıt. Tes.Mev ...... 41 B.4.1.3.İçme Suyu Temin Edilen Kaynağın Adı, Mevcut Durumu, Potansiyeli vb...... 43 B.4.2.Sulama...... 44 B.4.3.Endüstriyel Su Temini ...... 44 B.4.4.Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı ...... 45 B.4.5.Rekreasyonel Su Kullanımı ...... 49

2

B.5.Çevresel Altyapı ...... 49 B.5.1.Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Hizmeti Alan Nüfus...... 49 B.5.2. Organize Sanayi Bölgeleri ve Münferit Sanayiler Atıksu Alt Yapı Tesisleri ...... 54 B.5.3.Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri...... 54 B.5.4.Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması ...... 54 B.6.Toprak Kirliliği ve Kontrolü ...... 54 B.6.1.Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar...... 54 B.6.2.Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanımı ...... 55 B.6.3.Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazand.İliş.Yap.Çalış. ...56 B.6.4.Tarımsal Faaliyet ile Oluşan Toprak Kirliliği...... 57 B.7.Sonuç ve Değerlendirme...... 58 KAYNAKLAR……...…………………………………………………………………………………58

C.ATIK ...... 59 C.1.Belediye Atıkları (Katı Atık Bertaraf Tesisleri) ...... 59 C.2.Hafriyat Toprağı,İnşaat ve Yıkıntı Atıkları ...... 63 C.3.Ambalaj Atıkları ...... 63 C.4.Tehlikeli Atıklar ...... 64 C.5.Atık Madeni Yağlar ...... 65 C.6.Atık Pil ve Akümülatörler ...... 66 C.7.Bitkisel Atık Yağlar ...... 66 C.8.Poliklorlu Bifeniller ve Poliklorlu Terfeniller ...... 67 C.9.Ömrünü Tamamlamış Lastikler ...... 68 C.10.Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar ...... 68 C.11.Ömrünü Tamamlamış (Hıurda) Araçlar ...... 69 C.12.Tehlikesiz Atıklar ...... 69

C.12.1.Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları ...... 70 C.12.2.Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül ...... 71 C.12.3.Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları ...... 71 C.13.Tıbbi Atıklar ...... 72

C.14. Maden Atıkları ...... 73 C.15.Sonuç ve Değerlendirme ...... 74 KAYNAKLAR………………………………………………………………………………………...74

Ç.KİMYASALLARIN YÖNETİMİ ...... 75 Ç.1.Büyük Endüstriyel Kazalar ...... 75 Ç.2.Sonuç ve Değerlendirme ...... 75

3

KAYNAKLAR……………………………………………………………………………………...75 D.DOĞA KORUMA VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK ...... 76 D.1.Ormanlar ve Milli Parklar ...... 76 D.2.Çayır ve Mera ...... 77 D.3.Sulak Alanlar ...... 78 D.4.Flora...... 78 D.5.Fauna ...... 86 D.6.Tabiat Varlıklarını Koruma Çalışmaları ...... 91 D.7.Sonuç ve Değerlendirme ...... 99 KAYNAKLAR………………………………………………………………………………………...99

E.ARAZİ KULLANIMI ...... 100 E.1.Arazi Kullanım Verileri ...... 100 E.2.Mekansal Planlama ...... 101

E.2.1.Çevre Düzeni Planı ...... 103 E.3.Sonuç ve Değerlendirme ...... 105

KAYNAKLAR……………………………………………………………………………………….105

F.ÇED, ÇEVRE İZİN VE LİSANS İŞLEMLERİ ...... 106 F.1.ÇED işlemleri ...... 106 F.2.Çevre İzin ve Lisans İşlemleri ...... 107

F.3.Sonuç ve Değerlendirme ...... 109 KAYNAKLAR……………………………………………………………………………………….109

G.ÇEVRE DENETİMLERİ VE İDARİ YAPTIRIM UYGULAMALARI ...... 110 G.1.Çevre Denetimleri ...... 110 G.2.Şikayetlerin Değerlendirilmesi ...... 111

G.3.İdari Yaptırımlar ...... 111 G.4.Çevre Kanunu Uyarınca Durdurma Cezası Uygulamaları ...... 112

G.5.Sonuç ve Değerlendirme ...... 112 KAYNAKLAR……………………………………………………………………………………….112

H.ÇEVRE EĞİTİMLERİ ...... 113 I.İL BAZINDA ÇEVRESEL GÖSTERGELER ...... 113 1.Genel ...... 113

1.1.Nüfus ...... 113 1.2.Sanayi ...... 114

4

2.İklim Değişikliği ...... 118

3.Hava Kalitesi ...... 120

4.Su-Atıksu ...... 121

5.Arazi Kullanımı ...... 124

6.Tarım ...... 125

7.Orman ...... 126

8.Balıkçılık ...... 127

9.Altyapı ve Ulaştırma ...... 128

10.Atık ...... 129

11.Turizm ...... 135

EK-1 2012 YILINA AİT İL ÇEVRE SORUNLARI VE ÖNCELİKLERİ ANKET FORMU ...... 136 BÖLÜM I.HAVA KİRLİLİĞİ ...... 136

BÖLÜM II.SU KİRLİLİĞİ ...... 139

BÖLÜM III.TOPRAK KİRLİLİĞİ ...... 143

BÖLÜM IV.ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNLARI ...... 144

5

ÇİZELGELER LİSTESİ Çizelge 1.İlimiz 2012 yılı nüfusu ...... 13 Çizelge 2.Çevre Yönetimi ve ÇED izin Denetim Şub. Müd. Per. Yapılanması ...... 15 Çizelge A.1.Hava Kalitesi İndeksi Karşılaştırma Tablosu ...... 16 Çizelge A.2.İlimizde 2012 yılında Evsel Isınmada Kul. Katı Yakıt. Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler ...... 18 Çizelge A.3.İlimizde 2012 yılında Sanayide Kul. Katı Yakıt. Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler ...... 19 Çizelge A.4.İlimizde 2012 yılında Kullanılan Doğalgaz Miktarı ...... 19 Çizelge A.5.İlimizde 2012 yılında kullanılan Fuel-oil Miktarı ...... 19 Çizelge A.6.İlimizde 2012 yılı İldeki Araç Sayısı ve Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı ...... 20 Çizelge A.7.İlimizde Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonunun Yeri ...... 22 Çizelge A.8.İlimizde 2012 yılı Hava Kalitesi Parametreleri Aylık Ortalama Değerleri ...... 23 Çizelge A.9.İlimizde 2012 Yılında Hava Kirletici Gazların Ortalama Konsantrasyonları ve Sınır Değerlerin Aşıldığı Gün Sayısı ...... 24 Çizelge A.10.Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği 2012 yılında Hava Kalitesi Sınır Değerleri ...... 24 Çizelge A.11.Patlatmalar Sonucu Oluşan Gürültü Etkileri ...... 25 Çizelge B.1.İlimizin Akarsuları ...... 30 Çizelge B.2.Ordu İlinde Bulunan Balık Çiftlikleri ...... 31 Çizelge B.3.Ordu İli Göletleri ...... 34 Çizelge B.4.İlimizdeki Mevcut Sulama Göletleri ...... 35 Çizelge B.5.İlimizin Yeraltı Suyu Potansiyeli ...... 35 Çizelge B.6.İlimizdeki Yeraltı Suyu Rezervlerinin Kullanım Amaçları ve Yıllık Çekim Mik...... 36 Çizelge B.7. İlimizdeki Yeraltı Sularının Kalite Sınıfları ve Kirlenme Nedenleri ...... 36 Çizelge B.8.İlimizde 2012 Yılı Yüzey ve Yeraltı Sularında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliği ile ilgili Analiz Sonuçları ...... 37 Çizelge B.9.İlimizdeki 2012 Tarım Arazisi Varlığı ...... 38 Çizelge B.10.İlimizde 2012 Kullanılan Tarım İlacı Miktarı...... 39 Çizelge B.11.Ünye İlçesi İçme Suyu Arıtma Tesisi Bilgileri ...... 40 Çizelge B.12.Topçam Barajına Ait Bilgiler ...... 40 Çizelge B.13.İlimizde Bel. Tar. İç. ve Kul.Suyu Şeb ile Dağ. Üz. Temin Ed.Su Mik. Yıl. Gör. Dağ...42 Çizelge B.14.Hidrojeolojik Etütü Yapılan Ovaların Etüt ve Tahsis Toplamı...... 42 Çizelge B.15.Ordu İli ve Çevresindeki Yeraltı Suyu Kuyuları ...... 42 Çizelge B.16.Ordu İli İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları...... 43 Çizelge B.17. Ordu İlindeki Hidroelektrik Amaçlı Enerji Projeleri ...... 45 Çizelge B.18. İlimizde Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi Durumu...... 53

6

Çizelge B.19. İlimizdeki OSB’lerde Atıksu Arıtma Tesisi Durumu ...... 54 Çizelge B.20.İlimizde Tespit Edilen Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliğine İlişkin Veriler ...... 55 Çizelge B.21.İlimizde 2012 Yılında Kullanılan Gübre Tüketimi Yıllık Miktarı...... 57 Çizelge C.1.İlimizde 2012 Yılı İçin İl/İlçe Bel. Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu...... 60 Çizelge C.2.İlimizde 2012 Yılı İl/İlçe Belediyelerde Oluşan Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf İşlemlerine İlişkin Bilgiler...... 61 Çizelge C.3.İlimizde 2012 Yılında Birliklerce Yürütülen Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf İşlemlerine İlişkin Bilgiler...... 62 Çizelge C.4.İlimizdeki 2012 Yılı Ambalaj ve Ambalaj Atıkları İstatistik Sonuçları ...... 63 Çizelge C.5.İlimizdeki 2012 Yılında Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikeli Atıklarla İlgili Veriler...... 64 Çizelge C.6.İlimizdeki Atık Yağ Toplama Miktarları ...... 65 Çizelge C.7.İlimizdeki Atık Yağlarla İlgili Veriler ...... 65 Çizelge C.8.İlimizde Atık Yağ Geri Kazanımı Sonucu Elde Edilen Ürün Miktarı ...... 65 Çizelge C.9.İlimizde 2012 Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Akü Miktarı ...... 66 Çizelge C.10.İlimizde Yıllar İtibariyle Atık Akü Kazanım Miktarı ...... 66 Çizelge C.11.İlimizde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Pil Miktarı ...... 66 Çizelge C.12.İlimizde Taşıma Lisanslı Araçların Yıllara Göre Gelişimi ...... 67 Çizelge C.13.İlimizde 2012 yılı için Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler ...... 67 Çizelge C.14.İlimizde 2009-2012 Yılları Arasında Bitkisel Atık Yağ Taşıma Lisanslı Araç Sayısı .....67 Çizelge C.15.İlimizde 2012 Yılında Oluşan Ömrünü Tamamlamış Lastikler ile İlgili Veriler ...... 68 Çizelge C.16.İlimizde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları ...... 68 Çizelge C.17.İlimizde 2012 Yılı AEEE Toplanan ve İşlenen Miktarlar ...... 69 Çizelge C.18.İlimizde 2012 yılı Hurdaya Ayrılan Araç Sayısı ...... 69 Çizelge C.19.İlimizdeki 2012 Yılı İçin Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikesiz Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Edilmesi ile İlgili Veriler ...... 70 Çizelge C.20.Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar Listesi ...... 70 Çizelge C.21.İlimizdeki 2012 Yılı İldeki Demir ve Çelik Üreticileri Üretim Kapasiteleri, Üretim Kapasiteleri, Cüruf ve Bertaraf Yöntemi ...... 71 Çizelge C.22. 2012 Yılında İl Sınırları İçindeki Belediyelerde Toplanan Tıbbi Atıklar ...... 72 Çizelge C.23.İlimizdeki Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarları ...... 73 Çizelge C.24.Maden Atıklarının Sınıflandırılması ...... 73 Çizelge C.25.İlimizdeki 2012 Yılı Maden Zenginleştirme Tesislerinden kaynaklanan Atık Miktarı ....75 Çizelge Ç.1.İlimizdeki 2012 Yılı SEVESO Kuruluşlarının Sayısı ...... 74 Çizelge D.1.İlimizdeki 2012 Yılı Toplam Orman Alanı ...... 76 Çizelge D.2.İlimizdeki 2012 yılı İlçeler Bazında Toplam Mera Alanı ...... 77

7

Çizelge D.3.Lauretum Zonunda Yetişen Çalı Türleri ...... 78 Çizelge D.4.Nemi Seven, Makiden Ayrılan Taksonlar ...... 79 Çizelge D.5.Odunsu Taksonlar ...... 80 Çizelge D.6.Fagetum Zonu Odunsu Taksonları ...... 81 Çizelge D.7.Picetum Zonu Odunsu Taksonları ...... 82 Çizelge D.8.Alp Zonu Odunsu Taksonları ...... 83 Çizelge D.9.Otsu Taksonlar ...... 83 Çizelge D.10.Orduİli Genelinde Tespit Edieln Memeli Türleri ...... 86 Çizelge D.11.Ordu İli ve Çevresinde Yaşayan Kuş Türleri ...... 88 Çizelge D.12.Ordu İli Genelinde Mevcut İki Yaşamlı ve Sürüngen Türleri ...... 90 Çizelge E.1.İlimizin 2012 Yılı Arazilerinin Kullanımına Göre Arazi Sınıflandırılması ...... 101 Çizelge F.1.İlimizde Bakanlık Merkez ve Ç.Ş.İ.M. Tarafından 2012 Yılı İçerisinde Alınan ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararlarının Sektörel Dağılımı ...... 106 Çizelge F.2.İlimizde 2012 Yılında Ç.Ş.İ.M. Tarafından Verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belge Sayıları ...... 107 Çizelge G.1.İlimizde 2012 Yılında Ç.Ş.İ.M. Tarafından Gerçekleştirilen Denetimlerin Sayısı ...... 110 Çizelge G.2.İlimizde 2012 Yılında Ç.Ş.İ.M. Gelen Tüm Şikâyetler ve Bunların Değerlendirme Durumları ...... 111 Çizelge G.3. İlimizde 2012 Yılında Ç.Ş.İ.M. Tarafından Uygulanan Ceza Miktarları ve Sayısı ...... 111

8

GRAFİKLER LİSTESİ Grafik A.1.Benzin ve Dizel Yakıtlı Araçların Emisyonu ...... 20 Grafik A.2.İlimiz Merkez İstasyonu PM10 Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği ...... 22 Grafik A.3.İlimiz Merkez İstasyonu SO2 Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği ...... 23 Grafik A.4.İlimizde 2012 Yılında Gürültü Konusunda Yapılan Şikâyetlerin Dağılımı ...... 26 Grafik B.1.2012 Yılı İlimizin Arazi Dağılımında Tarım Arazisi Payı ...... 39 Grafik B.2.2012 Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Yıllara Göre Dağılımı ...... 41 Grafik B.3.İlimizde Endüstrinin Kullandığı Suyun Kaynaklara Göre Dağılımı ...... 44 Grafik B.4.İlimizde Kanalizasyon Hizmeti Verilen Nüfusun Belediye Nüfusuna Oranı ...... 53 Grafik B.5.İlimizde Atıksu Arıtma Tesisi ile Hizmet Verilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı ...... 53 Grafik B.6.İlimizde 2012 Yılı Belediyelerden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi ...... 55 Grafik B.7.İlimizde 2012 Yılı Sanayiden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi ...... 55 Grafik C.1.Ordu Belediyesi 2012 Yılı Katı Atık Kompozisyonu ...... 59 Grafik C.2.İlimizdeki 2012 Yılı Kayıtlı Ambalaj Üreticisi Ekonomik İşletmeler ...... 63 Grafik C.3.İlimizdeki Atık Yağ Toplama Miktar Yüzdeleri ...... 65 Grafik C.4.İlimizde Yıllar İtibariyle Atık Akü Toplama ve Miktar Yüzdeleri ...... 66 Grafik C.5.İlimizde Yıllar İtibariyle Bitkisel Atık Yağ Toplama Miktar Yüzdeleri ...... 67 Grafik E.1.İlimizin 2012 Yılı Arazi Kullanım Durumu ...... 101 Grafik F.1.İlimizde 2000-2013 Yılı ÇED Olumlu Kararı Ver. Projelerin Sektörel Dağılımı ...... 106 Grafik F.2.İlimizde 2000-2013 Yılı ÇED Gerekli Değildir Kararı Ver. Projelerin Sektörel Dağılımı 107 Grafik F.3.İlimizde 2012 Yılında Verilen Geçici Faaliyet Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı .....108 Grafik F.4.İlimizde 2012 Yılında Verilen Çevre İzni Konuları ...... 108 Grafik F.5.İlimizde 2012 Yılında Verilen Çevre Lisansları Konuları ...... 109 Grafik G.1.İlimizde Ç.Ş.İ.M.Tarafından 2012 Yılında Gerçekleştirilen Tüm Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı ...... 110 Grafik G.2.İlimizde 2012 Yılında Ç.Ş.İ.M. Tarafından Uygulanan İdari Para Cezalarının Konulara Göre Dağılımı ...... 112

9

RESİMLER LİSTESİ Resim B.1.Aybastı-Perşembe Yaylası Göleti ...... 32 Resim B.2.Ordu-KabadüzÇambaşı Göleti ...... 33 Resim B.3.Ordu Korgan Absut Yaylası Göleti ...... 33 Resim B.4.Ünye Belediyesi Batı Atıksu Arıtma Tesisi Dengeleme Havuzu ...... 49 Resim B.5.Ünye Belediyesi Batı Atıksu Arıtma Tesisi Havalandırma Havuzu ...... 50 Resim B.6. Ünye Belediyesi Batı Atıksu Arıtma Tesisi Çöktürme Havuzu ...... 50 Resim B.7.Çaybaşı Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Debimetre ...... 51 Resim B.8.Çaybaşı Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Havalandırma Havuzu ...... 51

Resim B.9.Çaybaşı Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Çöktürme Havuzu ...... 52

Resim B.10.Gölköy Güzelyurt Belediyesi Ariyet Ocağı Dolgu ve Ağaçlandırma Çalışmaları ...... 56

Resim B.11.Karayolları VII.Bölge Müdürlüğü Ünye Aydıntepe Ariyet Ocağı Ağaçlandırma Çalışmaları ...... 57

Resim D.1.Cygnus olor:Kuğu ...... 86

Resim D.2.Ulugöl Tabiat Parkı ...... 92

Resim D.3.Çınarsuyu Tabiat Parkı ...... 92

Resim D.4.Sayacabaşı Mesire Yeri ...... 92

Resim D.5.Savah Çimeni Mesire Yeri ...... 93

Resim D.6.Ortadağ Mesire Yeri ...... 93

Resim D.7.Kabaktepe Mesire Yeri ...... 94

Resim D.8.İteniçi Mesire Yeri ...... 94

Resim D.9.Küçük Kertil Mesire Yeri ...... 94

Resim D.10.Emine Pınarı Mesire Yeri ...... 95

Resim D.11.Gaga Gölü Doğal Sit Alanı ...... 96

Resim D.12.Kurul Kayalıkları Arkeolojik Doğal Sit Alanı ...... 97

Resim D.13.Yason Burnu Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı ...... 97

Resim D.14.Boğaziçi Köyü Mağarası Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı ...... 98

Resim D.15.Gençağa Kalesi Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı ...... 98

Resim D.16.Yazkonağı Mağarası ...... 99

10

HARİTALAR LİSTESİ Harita A.1.İlimizdeki Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonunun Yeri ...... 21 Harita B.1.Ordu İli Su Rezervuarlarının Mevcut Durumu ...... 32 Harita D.1.2012 Yılı Ordu İli Orman Varlığı ...... 76 Harita E.1.Planlara Göre Ordu İli Merkez İlçesinin Gelişimi ...... 102 Harita E.2.Ordu İli 1/100000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ...... 104

11

ÖNSÖZ

Çevre; bütün canlıların hayatları süresince ilişkilerini devam ettirdikleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları fiziki, biyolojik, ekonomik ve kültürel ortamdır.

Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşın ödevidir. Çevre hakkı, günümüz insanlarının gelecek kuşaklara karşı sorumluluğu ve iki kuşak arasındaki dayanışmayı göstermektedir. Bu nedenle çevrenin korunmasına yönelik yapılacak her faaliyet, atılacak her adım insanlık için yapılmış olacaktır.

Çevre ile alakalı problemlerin çözümünde temel hareket noktası ise sorunların tespiti ve tanımlanmasıdır. Çevreyi koruma ve çevre meselelerini ortadan kaldırma ve ilimize ait bütün çevre değerlerini bir arada ele alan Ordu İl Çevre Durum Raporu genel gidişat açısından fikirler oluşturulmasında son derece önemli olup ilimizin çevresel önlemler açısından ulaştığı seviyeyi göstermektedir.

Bu rapor için emeği geçen ve çaba gösteren Ordu İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünün değerli yöneticileri ve çalışanlarına teşekkür ederim.

Hüseyin ÖZTÜRK Ordu Çevre ve Şehircilik İl Müdürü

12

GİRİŞ

Ordu; Doğu Karadeniz Bölgesi içinde yer almaktadır. Kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Tokat, Sivas, doğusunda Giresun, batısında Samsun ili bulunmaktadır. Konumu 40º 18' - 41º08' kuzey paralelleri, 36º 52'-38º 12' doğu meridyenleri arasındadır. Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerinde toprakları bulunan bir ildir. Yüz ölçümü 5963 km² olup, ülke topraklarının %8’ini kaplamaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi‘nde yer almakta olan Ordu İli’nin ilçeleri: Akkuş, Aybastı, Çamaş, Çatalpınar, Çaybaşı, Fatsa, Gölköy, Gülyalı, Gürgentepe, ikizce, Kabadüz, Kabataş, Korgan, Kumru, Mesudiye, Perşembe, Ulubey ve Ünye‘dir. Çizelge 1’de ilimizin 2012 yılı nüfusu verilmiştir.

Çizelge 1–İlimiz (2012) Yılı Nüfusu (TÜİK,2013)

Toplam İl ve ilçe Merkezleri Belde ve Köyler Nüfusu Yıl İl Adı Nüfus Nüfusu

2012 Ordu 741.371 423.295 318.076

Ordu ili merkez coğrafyasında genelde dağlık, denize dik ve paralel kanyonlar yoğunluktadır. Merkezde bulunan Melet Irmağı’nın doğu kısmında doğu ladini, yüksek kısımlarında ise karaçam, ibreli meşçereleri bulunmaktadır. Melet Havzası’nın batı kıyısından itibaren tarım arazileri dışında kızılağaç, kestane, gürgen ve doğu kayını küçük meşçereler halinde bulunmaktadır. Tarım arazilerinde ise genellikle ağaççık formunda fındık bitkisi bulunmaktadır. Şehir kıyı ile birlikte doğu-batı doğrultusunda uzanan, yüksekliği 3000m’yi geçen aşılması güç Doğu Karadeniz dağ sıralarının kıyıda sıkıştırdıkları dar bir bölge ve küçük bir körfezin kenarında kurulmuştur.

Ordu’yu Sivas'a bağlayan karayolu Kuzey Anadolu kıyı sıra dağlarının üzerinden geçer. Bu yol Ordu merkezini 500 metre yükseklikteki Ulubey' e, 1000 metre yükseklikteki Gölköy ve 1250 metre yükseklikteki Mesudiye'ye bağladıktan sonra Sivas ili sınırına girmektedir. Bu yol kış sezonunda karla kapandığından bugünkü durumu ile Ordu'ya ekonomik imkanlar sağlama özelliğinden uzaktır. Bu sebeple Ordu ancak sınırlarının içinde kalan dar bir bölgenin merkezliğini yapmaktan öteye gidememiştir. Hinterlandı çok dardır. Son yıllardaki karayollarının gelişimi, sahil yolunun yapılması doğu-batı yönündeki ulaşımı artırmıştır.

Fakat sahil kasabaları öteden beri olduğu gibi, bugün de ticaretini deniz yolu ile yapmaktadır. Morfolojik yapı incelendiğinde Ordu dağlarının, Kuzey Anadolu kıyı dağlarının bir kolu olan Canik dağlarının devamı olduğu görülür. Canik dağları bazı akarsularla yarılarak bölgenin iç kısımlarında birtakım yaylalar meydana getirmiştir. Yaylalar arasında 2000-2500 metreye yükselen zirveler vardır. Ayrıca Canik Dağlarının en yüksek noktası olan Karagöl Dağı da buradadır. Kıyıya doğru gittikçe alçalan bu bölgede bir takım derinlikler göze çarpar. Bu derinliklerin 70 km. de 750 m'ye, 130 km'de 500 m.' ye indikleri ve daha kuzeye doğru tatlı eğimlerle deniz seviyesine ulaştıkları görülür.

Ordu ılıman bir iklime sahiptir. Kışları ılık yaz ayları ise serin geçer. Yılın bütün aylarında mevsime uygun yağışlar mevcuttur. Karadeniz yağış rejimi ile hakim durumdadır. Yılın bütün ayları yağışlı geçer. Batı Karadeniz’den daha fazla fakat Doğu Karadeniz (Rize) kıyı şeridinden biraz daha az yağış alır. Yıllık ortalama yağış miktarı 1152,0 mm dir. Yılın hemen hemen yarısını teşkil eden günlerinin yağışlı geçmesi bilhassa ilkbahar yağışlarının düşük, sonbahar yağışlarının en yüksek değer alması Doğu Karadeniz tipik yağış rejiminin buralardan başladığını göstermektedir. Senenin ortalama olarak 143 günü yağışlı geçmektedir.

Akarsu bakımından zengin olup, tüm kanyonlarda ırmak, dere türü akarsular bulunmaktadır. En önemli ırmakları Melet Irmağı, Bolaman Çayı, Elekçi Irmağı, Turnasuyu’dur. Bitki örtüsü ladin, çam(karaçam), kızılağaç, kayın, gürgen, meşe, kestane ormanlık arazilerde bazen büyük, bazen küçük

13 meşçereler oluşturmaktadır. Karadeniz maki formuna uygun bitki grupları orman vasfı bozulmuş arazilerde mevcuttur. Tarım arazilerinde yoğunlukla fındık bitkisi egemendir.

Turizm açısından değerlendirilirse Ordu ili pek çok doğal güzelliği, tarihsel kalıntıyı ve dinlenme tesislerini bünyesinde barındırmaktadır. İlçe bazında bunlardan bahsedersek; Aybastı ilçesi tarihsel kalıntılar açısından zengin bir ilçedir. Karacalı Kilisesi, Merkez Büyük Camii, Sefalık Köyü Hamam kalıntıları, Köprübaşı Değirmeni ve Kürtönü Baba, Şeyh Hasan, Şeyh Halil, Kutlu Doğmuş, Kümbet Evliyası, türbeleri ve ziyaret yerleriyle Perşembe yaylası görülmeye değer yaylalardır. Temmuz ayının son haftasında düzenlenen geleneksel şenliklerse, turizm açısından dikkate değerdir.

Turizm açısından ilçe çevresinde birçok dinlenme tesisleri vardır. Doğal yeraltı kaynakları açısından şanslı olan Fatsa ilçesi’nin, Ilıca Kasabasında şifalı su bulunmaktadır. Bu suyun romatizma, bel ağrısı, böbrek rahatsızlığı gibi hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir. Kaplıcada modern tesisler yaptırılmıştır. Elmaköy’de de birçok hastalığa şifa olduğu bilinen Acı su bulunmaktadır.

Gölköy İlçesi; tarihsel kalıntılar açısından çok zengin değildir. Gölköy-Aybastı yolu üzerinde Gölköy kalesi ve ilçe merkezinde tarihi konak ve hamam kalıntısı vardır. Konağın 52 basamakla inilen su kuyusu bulunmaktadır. İlçede Gök göl, Çermik ve Ulugöl anılması gereken doğal güzelliklerdir. Gürgentepe ilçesi; tarihsel açısından zengin kalıntılara sahiptir. Tikenlice Köyü Mağara Mahallesinde 11 adet kaya mezarı vardır. İlçenin Akmescit mahallesinde Akkilise adıyla bilinen kilisenin ve medresenin kalıntıları vardır. Eskiköy Dere Mahallesinde taş oluklar mevcuttur.

Kabadüz İlçesi; Çambaşı yaylasının turizm bölgesi ilan edilmesiyle yörede yayla turizmi hızla gelişmektedir. Kabadüz denilen yörede herkesçe bilinen Gelin kayası ve Harami Köyü efsaneleri akla gelmektedir.

Kabataş ilçesinde görülmesi gereken yerler arasında Şidabdal Türbesi, Gülbahçe Evliyası, Karaibrahim Evliyası ve Ertepesi sayılabilir.

Kumru İlçesi’nde dikkate değer etkinlik Düz oba, Yayla Şenlikleri'dir. Yağlı güreş, at yarışı ve en iyi buzağı yarışması da ilgi çekici etkinliklerdendir. İlçe doğal yapısı bakımından yayla turizmine çok elverişlidir.

Mesudiye yaylaları otantik yapılaşması geniş otlakları, ormanları ve akarsuları ile yayla turizmine açıktır. Yayla ve kültür şenlikleri ile Vosvos Şenliklerinin büyük bölümü bu yörelerde gerçekleştirilmektedir. Meydanözü şenlikleri de yayla turizmine bir örnektir. Mesudiye eski yerleşme sahaları, höyükleri, Tümülüsleri ile Ordu'nun hemen her dönemine ait en taşınmaz kültür varlıklarına sahip ilçedir.

Ünye Kalesi, Kaya Mezarı, Tozkoparan Kaya Mezarı, Hamamlar, Yunus Emre Ziyaretgâhı (modern türbe yapılmaktadır) ve tescilli bulunan sivil mimarlık örnekleri, eski ticaret yolları, Ünye- Niksar İpekyolu, Çamlık, Çakır tepe, Çınarsuyu tesisleri, Asarkaya Parkı, doğal plajlar ve Acı su mevkii görülmeye değer yerlerdir. Ayrıca Ünye ilçesi Kıyı kesiminde turistik tesis, kamp yeri ve pansiyon işletmeciliği de son derece gelişmiştir.

Ordu ilinde sanayinin 70’li yıllar ile 80’li yılların ortasına kadar imalat sektörünün kent merkezine yakın yerlerde ve dağınık olarak kurulduğu gözlenmektedir. Bu genellemenin istinası o yıllarda şehir dışında sayılan SOYA A.Ş., ORSAN A.Ş., ÇAMSAN A.Ş. ve SAGRA A.Ş.’dır. 80’li yıllarda 2. küçük sanayi sitesi kent merkezi dışında ve kente 5 km uzaklıkta kurulmuştur. 91 yılında başlayan Organize Sanayi Bölgesi çalışmaları, bize göre yanlış bir seçimde o an için kent merkezi dışı gibi görülen, ancak kent gelişme hinderlandında bulunan Melet Havzası’nda başlatılmış ve sanayiinin bir merkezde toplulaştırılması sağlanmaya çalışılmıştır. Yine 80’li yılların başlarında kent merkezine yakın Ata Sanayi Sitesinin kuruluşu yapılmıştır. İlimiz ekonomisinde sanayi sektörü, tarım ve hizmet sektörüne oranla daha küçük bir paya sahiptir. İlimiz sanayi sektörüne yönelik özel sektör yatırımları gıda, orman ürünleri ve mobilya sanayi, tekstil, madencilik ve toprağa dayalı sanayi, çimento ve hazır

14 beton imalatı sektörü ile Tekstil ürünleri imalatı ve gıda sanayi yatırımlarının çoğu fındık kırma işleme ve fındık mamulleri üretimine yöneliktir.

Ordu ili Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Çevre Yönetimi ve ÇED İzin Denetim Şube Müdürlüğü’nün yapılanmasından söz edersek yedi çevre mühendisi, bir şehir plancısı, bir orman mühendisi, bir bilgisayar işletmeni, bir şef olmak üzere onbir personeli bünyesinde bulundurmaktadır. Müdürlüğümüzün çevre kısmının yapılanması Çizelge 2’de verilmiştir.

Çizelge 2–Çevre Yönetimi ve Çed İzin Denetim Şube Müdürlüğü personel yapılanması (Kurum Brifingi, 2013)

Gülderen AYDIN

Çevre Yönetimi ve Çed İzin Denetim Sorumlu Şube Müdür V. 1 Hale GEDİKALİ GENCER Çevre Mühendisi 2 Osman OCAK Çevre Mühendisi 3 Berrin GÖNÜL SEVEN Çevre Mühendisi 4 Elif GÜNDOĞDU Çevre Mühendisi 5 Birol DAŞKIN Çevre Mühendisi (Aday) 6 Yasemin KARADUMAN Çevre Mühendisi 7 Cansu BAŞKÖY Çevre Mühendisi (Aday) 8 Mustafa Umut BEKTAŞ Şehir Plancısı 9 Taceddin YÜCE Orman Mühendisi (Görevlendirme) 10 Celal UÇAR Bilgisayar İşletmeni 11 Ferudun ERTÜRK Şef

15

A. HAVA

A.1. Hava Kalitesi

Türkiye’de özellikle kış sezonunda bazı şehir merkezlerinde meteorolojik şartlara da bağlı olarak hava kirliliği görülmektedir. Kış aylarında ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin temel sebepleri; düşük vasıflı yakıtların iyileştirilme işlemine tabi tutulmadan kullanılması, yanlış yakma tekniklerinin uygulanması ve kullanılan yakma sistemleri işletme bakımlarının düzenli olarak yapılmaması şeklinde sıralanabilir. Ancak ısınmada doğal gazın ve kaliteli yakıtların kullanılması sonucu özellikle büyük şehirlerde hava kirliliğinde 1990’lı yıllara göre azalma olmuştur.

Şehirleşme ile sanayi tesislerinin yakın çevresindeki bölgelerdeki konutlaşmaların artması hava kirliliğinin olumsuz etkilerini artırmaktadır. Kömüre dayalı termik santrallerde kullanılan yerli linyitlerin yüksek kükürt oranı ve bazı tesislerde arıtma sistemlerinin olmaması nedeniyle kükürt dioksit (SO2) emisyonları problem oluşturmaktadır. Çevre Mevzuatının kirletici vasfı yüksek tesisler olarak nitelendirdiği enerji üretim tesisleri için mevzuatta özel emisyon sınır değerleri bulunmaktadır. Söz konusu tesislerin kurulması ve işletilmesi için gerekli izinler, tesisten çıkan emisyonlar ve tesisin etki alanı içerisinde hava kirliliğinin tespitine ilişkin usul ve esaslar Çevre Mevzuatında belirlenmiştir. Katı, sıvı ve gaz yakıt kullanan bu tesisler için ilgili baca gazı sınır değerlerinin sağlanması yanında tesis etki alanlarında hava kalitesi sınır değerlerinin de sağlanması gereklidir. Bu nedenlerle söz konusu tesislerden kaynaklanan özellikle toz, kükürt dioksit (SO2) ve azotoksit (NOX) emisyonlarının giderilmesi ve azaltılması konusundaki tekniklerinin uygulanması gereklidir. Söz konusu azaltım teknikleri son yıllarda tesislerden kaynaklanan emisyon yüklerini önemli ölçüde azaltılabilmektedir. Söz konusu azatlım tekniklerinin hayata geçirilmesi ve yaygın olarak kullanılabilmesi içinde Çevre Mevzuatında bazı değişiklikler yapılmıştır. Şehirlerde yaşanan hava kirliliğine, artan motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazları da katkı sağlamaktadır.

İlimizde kömür yakıtlı termik santralin olmaması ve sanayi tesisi sayısının az olması kalkınma açısından olumsuz bir durum olsa da hava kirliliği açısından sevindirici bir durumdur. Ancak doğalgazın yaygınlaşmamış olması ve her geçen gün artan konut ve motorlu araç sayısı hava kalitemiz üzerinde olumsuz etkilere sebep olmaktadır.

Hava kalitesine ilişkin hava kalite indeksi karşılaştırması da Çizelge A.1’ de verilmektedir.

Çizelge A.1- Hava Kalite İndeksi Karşılaştırma Tablosu

SO2 NO2 CO O3 PM10

Hava Kalitesi 1 saatlik 24 saatlik 24 saatlik 1 saatlik 24 saatlik İndeksi ortalama ortalama ortalama ortalama ortalama (µgr/m3) (µgr/m3) (µgr/m3) (µgr/m3) (µgr/m3) 1 (çok iyi) 0-50 0-45 0-1,9 0-35 0-25 2 (iyi) 51-199 46-89 2,0-7,9 36-89 26-69 3 (yeterli) 200-399 90-179 8,0-10,9 90-179 70-109 4 (orta) 400-899 180-299 11,0-13,9 180-239 110-139 5 (kötü) 900-1499 300-699 14,0-39,9 240-359 140-599 6 (çok kötü) >1500 >700 >40,0 >360 >600

16

A.2. Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Unsurlar

Hava kirliliği, doğrudan veya dolaylı olarak insan sağlığını etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Günümüzde hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel sorunlar yaygın olarak yaşanmaktadır.

Yoğun şehirleşme, şehirlerin yanlış yerleşmesi, motorlu taşıt sayısının artması, düzensiz sanayileşme, kalitesiz yakıt kullanımı, topoğrafik ve meteorolojik şartlar gibi nedenlerden dolayı büyük şehirlerimizde özellikle kış mevsiminde hava kirliliği yaşanabilmektedir.

Bir bölgede hava kalitesini ölçmek, o bölgede yaşayan insanların nasıl bir hava teneffüs ettiğinin bilinmesi açısından çok büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, önemli bir nokta da, bir bölgede meydana gelen hava kirliliğinin sadece o bölgede görülmeyip meteorolojik olaylara bağlı olarak yayılım göstermesi ve küresel problemlere de (küresel ısınma, asit yağmurları, vb) sebep olmasıdır.

Renksiz bir gaz olan kükürtdioksit (SO2), atmosfere ulaştıktan sonra sülfat ve sülfürik asit olarak oksitlenir. Diğer kirleticiler ile birlikte büyük mesafeler üzerinden taşınabilecek damlalar veya katı partiküller oluşturur. SO2 ve oksidasyon ürünleri kuru ve nemli depozisyonlar (asitli yağmur) sayesinde atmosferden uzaklaştırılır.

Azot Oksitler (NOX), Azot monoksit (NO) ve azot dioksit (NO2), toplamı azot oksitleri (NOX) oluşturur. Azot oksitler genellikle (%90 durumda) NO olarak dışarı verilir. NO ve NO2’din ozon veya radikallerle (OH veya HO2 gibi) reaksiyonu sonucunda oluşur. İnsan sağlığını en çok etkileyen azot oksit türü olması itibari ile NO2 kentsel bölgelerdeki en önemli hava kirleticilerinden biridir. Azot oksit (NOX) emisyonları insanların yarattığı kaynaklardan oluşmaktadır. Ana kaynakların başında kara, hava ve deniz trafiğindeki araçlar ve endüstriyel tesislerdeki yakma kazanları gelmektedir.

İnsan sağlığına etkileri açısından, sağlıklı insanların çok yüksek NO2 derişimlerine kısa süre dahi maruz kalmaları, şiddetli akciğer tahribatlarına yol açabilir. Kronik akciğer rahatsızlığı olan kişilerin ise bu derişimlere maruz kalmaları, akciğerde kısa vadede fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. NO2 derişimlere uzun süre maruz kalınması durumunda ise buna bağlı olarak solunum yolu rahatsızlıklarının ciddi oranda arttığı gözlenmektedir.

Toz Partikül Madde (PM10), partikül madde terimi, havada bulunan katı partikülleri ifade eder. Bu partiküllerin tek tip bir kimyasal bileşimi yoktur. Katı partiküller insan faaliyetleri sonucu ve doğal kaynaklardan, doğrudan atmosfere karışırlar. Atmosferde diğer kirleticiler ile reaksiyona girerek PM’yi oluştururlar ve atmosfere verilirler. (PM10- 10 μm’nin altında bir aerodinamik çapa sahiptir) 2,5 μm’ye kadar olan partikülleri kapsayacak yasal düzenlemeler konusunda çalışmalar devam etmektedir. PM10 için gösterilebilecek en büyük doğal kaynak yollardan kalkan tozlardır. Diğer önemli kaynaklar ise trafik, kömür ve maden ocakları, inşaat alanları ve taş ocaklarıdır. Sağlık etkileri açısından, PM10 solunum sisteminde birikebilir ve çeşitli sağlık etkilerine sebep olabilir. Astım gibi solunum rahatsızlıklarını kötüleştirebilir, erken ölümü de içeren çeşitli ciddi sağlık etkilerine sebep olur. Astım, kronik tıkayıcı akciğer ve kalp hastalığı gibi kalp veya akciğer hastalığı olan kişiler PM10’a maruz kaldığında sağlık durumları kötüleşebilir. Yaşlılar ve çocuklar, PM10 maruziyetine karşı hassastır. PM10 yardımıyla toz içerisindeki mevcut diğer kirleticiler akciğerlerin derinlerine kadar inebilir. İnce partiküllerin büyük bir kısmı akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşabilir. Buradan da kurşun gibi zehirli maddeler % 100 olarak kana geçebilir.

Karbonmonoksit (CO), kokusuz ve renksiz bir gazdır. Yakıtların yapısındaki karbonun tam yanmaması sonucu oluşur. CO derişimleri, tipik olarak soğuk mevsimlerde en yüksek değere ulaşır. Soğuk mevsimlerde çok yüksek değerler ulaşılmasının bir sebebi de inversiyon durumudur. CO’in global arka plan konsantrasyonu 0.06 ve 0.17 mg/m3 arasında bulunur. 2000/69/EC sayılı AB direktifinde CO ile ilgili sınır değerler tespit edilmiştir.

17

İnversiyon, sıcak havanın soğuk havanın üzerinde bulunarak, havanın dikey olarak birbiriyle karışmasının engellenmesi durumudur. Kirlilik böylece yer seviyesine yakın soğuk hava tabakasının içerisinde toplanır.

CO’in ana kaynağı trafik ve trafikteki sıkışıklıktır. Sağlık etkileri, akciğer yolu ile kan dolaşımına girerek, kimyasal olarak hemoglobinle bağlanır. Kandaki bu madde, oksijeni hücrelere taşır. Bu yolla, CO organ ve dokulara ulaşan oksijen miktarını azaltır. Sağlıklı kişilerde, daha yüksek seviyelerdeki CO’e maruz kalmak, algılama ve gözün görme gücünü etkileyebilir. Hafif ve daha ağır kalp ve solunum sistemi hastalığı olan kişiler ve henüz doğmamış ve yeni doğmuş bebekler, CO kirliliğine karşı en riskli grubu oluşturur.

Kurşun (Pb), doğada metal olarak bulunmaz. Kurşun gürültü, ışın ve vibrasyonlara karşı iyi bir koruyucudur ve hava yoluyla taşınır. Kurşun, maden ocakları ve bakır ve tunç (Cu+Sn) alaşımı işlenmesi, kurşun içeren ürünlerin geriye dönüştürülmesi ve kurşunlu petrolün yakılmasıyla çevreye yayılır. Kurşun içeren benzin ilavesi ürünlerinin de kullanılması, atmosferdeki kurşun oranını yükseltir.

Ozon (O3), kokusuz renksiz ve 3 oksijen atomundan oluşan bir gazdır. Ozon kirliliği, özellikle yaz mevsiminde güneşli havalarda ve yüksek sıcaklıkta oluşur (NO2+ güneş ışınları = NO+ O => O+ O2 = O3). Ozon üretimi uçucu organik bileşikler (VOC) ve karbon monoksit sayesinde hızlandırılır veya güçlendirilir. Ozonun oluşması için en önemli öncü bileşimler NOX (Azot oksitler) ve VOC’dır. Yüksek güneş ışınlarının etkisiyle ozon derişimi Akdeniz ülkelerinde Kuzey-Avrupa ülkelerinden daha yüksektir. Sebebi ise güneş ışınlarının ozon’un fotokimyasal oluşumundaki fonksiyonundan kaynaklanmasıdır.

Diğer kirleticilere kıyasla ozon doğrudan ortam havasına karışmaz. Yeryüzüne yakın seviyede ozon karmaşık kimyasal reaksiyonlar yoluyla oluşur. Bu reaksiyonlara NOX, metan, CO ve VOC’ler etan (C2H6), etilen (C2H4), propan (C3H8), benzen (C6H6), toluen (C6H5), xylen (C6H4) gibi kimyasal maddelerde eklenir. Ozon çok güçlü bir oksidasyon maddesidir. Birçok biyolojik madde ile etkileşimde bulunur. Tüm solunum sistemine zarar verebilir. Ozonun zararlı etkisi derişim oranına ve ozona maruziyet süresine bağlıdır. Çocuklar büyük bir risk grubunu oluşturur. Diğer gruplar arasında öğlen saatlerinde dışarıda fiziksel aktivitede bulunanlar, astım hastaları, akciğer hastaları ve yaşlılar bulunur.

Çizelge A.2 – İlimizde (2012) Yılında Evsel Isınmada Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Yakıtın Özellikleri Temin Tüketim Yakıtın Alt Isıl Uçucu Toplam Toplam Edildiği Miktarı Kül Cinsi (*) Değeri Madde Kükürt Nem Yer (ton) (%) (kcal/kg) (%) (%) (%) -Rusya İthal Kömür -Güney 403097,6 7539,9 23,34 0,33 5,38 6,18 Afrika Sosyal Çorum 46100 5703 38,98 1,29 16,75 17,35 Yardımlaşma (*) Yerli kömür, ithal kömür, briket, biyokütle, Sosyal Yardımlaşma Vakfı kömürü, odun gibi.

18

Çizelge A.3– İlimizde (2012) Yılında Sanayide Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Yakıtın Özellikleri Temin Tüketim Yakıtın Alt Isıl Uçucu Toplam Toplam Edildiği Miktarı Kül Cinsi (*) Değeri Madde Kükürt Nem Yer (ton) (%) (kcal/kg) (%) (%) (%) -İtalya İthal Kömür -Rusya 60149,12 7139,42 20,32 1 7,75 12,2 -Ukrayna (*) Yerli kömür, ithal kömür, briket, biyokütle, Sosyal Yardımlaşma Vakfı kömürü, odun gibi.

İlimize 2012 yılında, yurt dışından 105 gemi ile toplamda 463.247 ton kömür getirilmiştir. Bu kömürlerden 60.149 tonu sanayi için kullanılmış olup geriye kalan 403.098 ton ithal kömür ile 46.100 ton yerli kömür ısınma maksadıyla kullanılmıştır. Bu yakıtların yanması sonucu evsel ısınmada 112.053 ton uçucu madde, 1.390 ton kükürt; sanayide ise 13.955 ton uçucu madde, 602 ton kükürt ortaya çıkmıştır.(Bu değerler teorik değerler olup yanma olayının verimi ile değişiklik gösterebilir.)Bu değerlerden de anlaşılacağı üzere ısınma kaynaklı hava kirliliği sanayi kaynaklı hava kirliliğine göre daha fazladır.

Çizelge A.4 –İlimizde (2012) Yılında Kullanılan Doğalgaz Miktarı (AKSA DOĞALGAZ,2013)

Yakıtın Kullanıldığı Tüketim Miktarı Isıl Değeri (kcal/kg) Yer (m3)

Konut 15.681.271 9.194,63

Sanayi 2.177.545 9.194,63

Çizelge A.5 – İlimizde (2012) Yılında Kullanılan Fueloil Miktarı (Kaynak,Yıl)

Yakıtın Kullanıldığı Tüketim Miktarı Isıl Değeri (kcal/kg) Toplam Kükürt (%) Yer (m3) Konut Sanayi

Egzoz gazı emisyonlarının kontrolüne yönelik ilimizdeki faaliyetler A.5. Bölümünde verilmektedir.

19

Çizelge A.6- İlimizde (2012) Yılı İldeki Araç Sayısı ve Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı (İl Emniyet Müdürlüğü ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Araç Sayısı

Egzoz Ölçümü Toplam Binek Hafif Ağır Diğerleri Yaptıran Otomobil Ticari Ticari Araç Sayısı

45398 5965 4767 36960 93090 47635

İlimizde 2012 yılında il genelinde 93.090 aracın olduğunu ve ilimiz sınırlarında geçen 96 km’lik sahil yolundan günlük 27000 civarında aracın geçtiğini de hesaba katarsak motorlu taşıtların hava kalitesi üzerindeki etkisinin ne boyutlarda olduğunu görebiliriz.

Benzin ve dizel yakıtlı araçların egzozundan çıkan gazlar yakıta göre değişiklik gösterse de birbirine benzerdir. Bu gazlar; N2, su buharı, NOx’ler, CO, CO2, HC’ler(hidrokarbonlar) ,PM (partikül madde) gibi maddelerdir. Bu gazlardan N2,su buharı ve CO2’nin insan sağlığı üzerinde olumsuz etkisi yokken diğer gazların yüksek konsantrasyonlarda solunması insan sağlığı tehdit etmektedir.

Yakıtın cinsine göre emisyon değerlerinde değişiklik görülmektedir. Dizel yakıtın yanması sonucu NOx’ler yoğun olarak çıkarken benzinli araçlarda CO’nun yoğun olarak çıktığı görülmektedir. Benzin ve dizel yakıtlı araçların emisyon oranları;

(Dizel Araçların) (Benzinli Araçların) *Motorlu araçların egzozundan çıkan parametreler ısınma ve sanayi kaynaklı kirlilik parametrelerinden farklı olduğundan kıyas yapılamamıştır.

Grafik A.1- Benzin ve Dizel Yakıtlı Araçların Emisyon (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

20

A.3. Hava Kalitesinin Kontrolü Konusundaki Çalışmalar

İlimizde 2012 yılı içerisinde;

-İthalatçı firmaların getirmiş oldukları kömürlerden numune alınarak çevre referans laboratuvarında analizi yaptırılmış ve değerlerin uygun çıkması halinde uygunluk belgesi düzenlenmiştir.

-Isınmadan kaynaklı hava kirliliğini en aza indirmek amacıyla, bireysel ve merkezi ısıtmalı apartmanlarda denetleme yapılmış, yakma teknikleri hakkında broşür dağıtılmış, kalorifercilerin yakıcılık belgeleri kontrol edilmiş ve gerekli görülen yerlerde yakma teknikleri, ilgili kişilere anlatılmıştır.

-Kömür satışı yapan işletmeler denetlenerek; 1.grup bölgelerde 2.grup yakıt satışının, uygunsuz kömür satışının ve Katı Yakıt Satıcı Kayıt Belgesiz kömür satışının önüne geçilmiştir.

-Kolluk kuvvetleri ile Egzoz Emisyon Pulu Denetimine çıkılmış, basın yayın organları ile egzoz emisyon ölçümünün önemi kamuoyuna duyurulmuştur.

Ondokuz Eylül Stadyumu yan tarafında bulunan hava kalite istasyonu sayesinde İlimizin hava kalitesi sürekli olarak takip edilmektedir.

Harita A.1 – İlimizdeki Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonunun Yeri (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

21

Çizelge A.7- İlimizde Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonunun Yeri ve Ölçülen Parametreler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

İSTASYON KOORDİNATLARI HAVA KİRLETİCİLERİ

YERLERİ (Enlem, Boylam) SO2 NOX CO O2 HC PM X X (MERKEZ)

A.4. Ölçüm İstasyonu

Grafik A.2- İlimizde Merkez İstasyonu PM10 [µgr/m3] Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

22

3 Grafik A.3- İlimiz Merkez İstasyonu SO2 [µgr/m ] Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Çizelge A.8- İlimizde 2012 Yılı Hava Kalitesi Parametreleri Aylık Ortalama Değerleri ve HKDYY Göre Sınır Değerin Aşıldığı Gün Sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

HKDYY SO2 AGS* PM10 AGS* Ocak 28 0 89 3 Şubat 18 0 83 1 Mart 4 0 70 0 Nisan 4 0 50 0 Mayıs 2 0 70 0 Haziran 3 0 41 0 Temmuz 8 0 49 0 Ağustos - 0 48 0 Eylül 3 0 54 0 Ekim 9 0 62 0 Kasım 4 0 52 0 Aralık 8 0 71 1 ORTALAMA 8,3 0 61,6 0,42 * Sınır değerin aşıldığı gün sayısı

23

Çizelge A.9 İlimizde (2012) Yılında Hava Kirletici Gazların Ortalama Konsantrasyonları ve Sınır Değerin Aşıldığı Gün Sayıları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

KVS-UVS SO2 KVS UVS- PM1 KVS- UVS- - AGS* 0 AGS AGS* AGS * * Ocak 28 0 0 89 2 15 Şubat 18 0 0 83 1 12 Mart 4 0 0 70 - - Nisan 4 0 0 50 0 0 Mayıs 2 0 0 70 0 0 Haziran 3 0 0 41 0 0 Temmuz 8 0 0 49 0 0 Ağustos - 0 0 48 0 0 Eylül 3 0 0 54 0 0 Ekim 9 0 0 62 0 0 Kasım 4 0 0 52 0 1 Aralık 8 0 0 71 0 9 ORTALA 8,3 0 0 61,6 0,27 3,36 MA

* Sınır değerin aşıldığı gün sayısı

Çizelge A.10 – Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği (Rapor Yılı) Yılında Hava Kalitesi Sınır Değerleri (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) SO2: kükürtdioksit Sınır Değeri 1 saatlik Günlük Aşılmaması Sınır değerin Yıllık Saptayan ortalama ortalama istenen gün aşıldığı gün ortalama Kuruluş sınır değer sınır değer sayısı (mg/m3) sayısı sınır değer (mg/m3) (mg/m3) (mg/m3) AB 350 125 3 20 HKDYY - 150 -

NO2: azotdioksit Sınır Değeri 1 saatlik Günlük Aşılmaması Sınır değerin Yıllık Saptayan ortalama ortalama istenen gün aşıldığı gün ortalama Kuruluş sınır değer sınır değer sayısı (mg/m3) sayısı sınır değer (mg/m3) (mg/m3) (mg/m3) AB 200 - 18 40 HKDYY - 300 - 68

Partikül Madde 10 Sınır Değeri Günlük Aşılmaması Sınır değerin Yıllık ortalama Saptayan ortalama sınır istenen gün sayısı aşıldığı gün sayısı sınır değer Kuruluş değer (mg/m3) (mg/m3) (mg/m3) AB 50 35 40 HKDYY 140 - 78

24

CO: karbon monoksit Sınır Değeri Günlük Aşılmaması Sınır değerin Yıllık ortalama Saptayan ortalama sınır istenen gün sayısı aşıldığı gün sayısı sınır değer Kuruluş değer (mg/m3) (mg/m3) (mg/m3) AB - - - HKDYY 14 - 10

A.5. Egzoz Gazı Emisyon Kontrolü

İlimizde 2012 yılında, 16 sabit 1 mobil olmak üzere toplamda 17 adet egzoz gazı emisyon yetki belgesine sahip istasyon bulunmaktadır. Bu istasyonlarda 2012 yılında toplamda 47635 aracın egzoz gazı ölçümü yapılmıştır.

2012 yılı içerisinde İlimizde yetkili istasyonlara Çevre Şehircilik Döner Sermaye Saymanlığınca 50400 pulun satışı gerçekleştirilmiştir.

A.6. Gürültü

Gürültü, insan ve çevre sağlığını olumsuz olarak etkileyen en yaygın bir çevre kirliliği türüdür. Bu nedenle gürültü kirliliği deyimi kullanılmaktadır. Ses gürültü kontrol yönetmeliğinde “titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme duyusunu uyaran fiziksel” bir olay olarak tanımlanmaktadır. Ses dalgalarının birim zamandaki titreşim sayısına ise frekans denir. İnsan kulağı frekansı 16-20.000 arasındaki sesleri duyabilmektedir. Gürültüyle ilgili pek çok tanım yapılmıştır. Bu tanımları hepsinde gürültünün düzensiz ve istenmeyen ses olduğu belirtilmiştir. Gürültünün tanımı; Türkiye Çevre Sorunları Vakfının yayınlamış olduğu Türkiye çevre sorunları adlı kitapta,”İnsanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri bozabilen, iş performansını azaltan, çevrenin boşluğu ve sakinliğini yok ederek niteliğini değiştiren, önemli bir çevre kirliliğidir.” şeklindedir. Bu tanımlama TÇSV(1986) tarafından yayınlanan gürültü kontrol yönetmeliğindeyse “gelişi güzel bir yapısı olan ses spektrumudur ki; subjektif olarak, istenmeyen ses biçiminde tanımlamak demektir.” ifadeleri ile açıklanmıştır.

Kent gürültüsünü artıran sebeplerin başında trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları ve belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler gelmektedir. Meskenlerde ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım ve onarımlar ile bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesini bozmakta, iş verimini azaltmaktadır.

Sonuç olarak, gürültünün insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen, istenmeyen ve düzensiz sesler olduğu söylenebilir.

A.6.1. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri

Yapılar üzerinde süpersonik uçakların, nükleer patlamaların, kimyasal patlamaların şok dalgaları sonucu yapmış olduğu etkiler üzerine yapılan çalışma sayısı sınırlıdır. Yapılan çalışmaların birçoğu şok dalgaların binalarda bulunan pencere camları üzerindeki etkileriyle ilgilidir.

Çizelge A.11. Patlamalar sonucu oluşan gürültü etkileri (Down ve Stocks.1978)

181dBA Ahşap binalar için tehlikelidir 171dBA Çoğu camlar kırılır 151dBA Bazı camlar kırılır 141dBA Büyük camlar kırılır

25

Taşocağı, havayolları, inşaat ve madencilik sanayiinde patlayıcı maddelerin kullanılması; atmosferde şok dalgalanmalar oluşturmakta ve çok yüksek gürültü düzeyine sebep olabilmektedir. Bu şok patlamalar hem yerkabuğunda hem de atmosferde titreşimlere neden olmaktadır. Bu şok dalgaların yayılması sonucunda yerkabuğunun sarsıldığı ve yeraltındaki maden ocaklarının çökebildiği, hatta yakın çevrede bulunan hassas binaların hasar gördüğü, camların kırıldığı yapılmış olan çalışmalarda belirtilmektedir.

İlimizde gürültüye sebebiyet veren gürültü kaynakları; sanayi, eğlence ve şantiye faaliyetleridir. Bu şikâyetler yerinde incelenmiş ve ölçüm yapılmış olup ilgili yönetmelikler çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Gürültü seviyesinin mevzuata aykırı olması halinde idari yaptırım uygulanmış ve gürültünün sınır değerleri altına düşürülmesi sağlanmıştır.

35 30 32 25 20 14 15 10 10 8 5 0 Eğlence Şantiye Sanayi Toplam

Grafik A.4– İlimizde (2012) Yılında Gürültü Konusunda Yapılan Şikayetlerin Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

A.7. İklim Değişikliği Eylem Planı Çerçevesinde Yapılan Çalışmalar

İklim Değişikliği Eylem Planı; Özel İdare İl ve İlçe Belediyeleri Orman Bölge Müdürlüğü ve Karayolları Genel Müdürlüğü ortaklığında yürütülmektedir. Eylem planı iki başlıktan oluşmakta olup bu başlık ve alt başlıkları şu şekildedir:

Sera Gazı Emisyon Kontrolü Eylem Planı: -Enerji -Ulaştırma -Sanayi -Atık -Tarım -Arazi Kullanımı ve Ormancılık

26

İklim Değişikliğine Uyum Eylem Planı: -Su Kaynakları Yönetimi -Tarım Sektörü ve Gıda Güvencesi -Ekosistem Hizmetleri, Biyolojik Çeşitlilik ve Ormancılık -Doğal Afet Risk Yönetimi -İnsan Sağlığı

Yukarıda belirtilen başlıklar kapsamında toplam 541 eylem mevcuttur. Bu eylemler doğrultusunda ilimizde kısa, orta ve uzun vadede gerçekleşmesi planlanan çalışmalar şu şekildedir:

İklim değişikliği Eylem Planında kısa vadede; kent ormanlarının ve yeşil alanların korunması, dere ıslahı çalışmalarına ekolojik öğelerin dahil edilmesi, kanallaştırmanın önüne geçilerek derelerin bitkisel öğelerle restorasyonunun özendirilmesi, kirleten öder prensibinin etkin hale getirilmesi, kent içi lojistik kapsamında ağır yük araçlarının sadece belli saatler içinde kente girmesi yapılmaya çalışılmaktadır.

Orta vadede; düzenli depolama sahalarının mevzuata uygun işletilmesi, sahada oluşacak depo gazının hesaplanarak fizibilite etüdünün değerlendirilmesi, toplu taşıma sistemlerinin birbiriyle ve kentsel ulaşım türleriyle entegre edilmesi, kent merkezlerinde otomobillerden arındırılmış yaya yolları ve alanların oluşturulması, kent bütününde bisiklet yolları ağının oluşturulması sağlanmaya çalışılmaktadır.

Katı atık toplama, taşıma bertaraf sisteminin en az mesafe kat edecek şekilde optimizasyonunun sağlanması, Entegre Atık Yönetim Planını(EAYP) etkin bir şekilde kullanılması, kaynağında ayrı toplama konusunda eğitim, tanıtım ve bilinçlendirmenin yapılması, vahşi depolama sahalarının rehabilitasyonunun yapılması, kentlerde elektrikli otomobiller için dolum istasyonlarının kurulması, akıllı ulaşım sistemi merkezlerinin kurulması, yağmur suyu ve kanalizasyon suyu toplama sistemlerinin ayrılması, şebeke suyunun içilebilir nitelikte tüketiciye ulaştırılmasının sağlanması uzun vadede planlarımız dahilindedir.

A.8. Sonuç ve Değerlendirme

İlimizde hava kalitesi üzerinde etkili olan kaynaklar; sanayi, ısınma ve motorlu araçlardan kaynaklanmaktadır. Bu kaynaklardan, motorlu araçlardan kaynaklı hava kirliliği ve sanayi kaynaklı hava kirliliğinin hava kalitemiz üzerindeki etkisi yıl içerisinde pek değişmese de ısınma kaynaklı hava kirliliğinin hava kalitesi üzerindeki etkisi yaz ve kış dönemlerinde çok büyük farklılık göstermektedir.

Hava kalite istasyonunun aylık verileri incelediğinde de açıkça görüleceği üzere hava kirlilik değerleri kış döneminde yükseliş göstermektedir. Bu durumun sebebi kuşkusuzdur ki ısınma kaynaklı hava kirliliğidir. Bu kirliliğin temel nedenleri; kalitesiz katı yakıt kullanımı, ısı yalıtımının yok denecek kadar az olması, yakma tekniklerinin yanlış tatbik edilmesi, bireysel ısınmanın daha yoğun olması, doğalgazın yaygınlaşmaması ve baca temizliğinin düzenli yapılmamasıdır.

Isınma kaynaklı hava kirliliğini daha aza indirebilmek için;

-Kaliteli yakıt kullanımı, -Binalara ısı yalıtımının yapılması, -Soba ve kaloriferlerin doğru yakma teknikleri ile yakılması, -Bireysel ısınmadan merkezi ısıtma sistemlerine geçilmesi, -Doğalgaza geçiş sürecini hızlandırılması, -Kalorifer ve bacaların temizliğinin rutin olarak yapılması, sağlanmalıdır.

İlimizde yerli kömür satışı 1.grup bölgelerde yasaklanmıştır. Bu bölgelerde sadece ithal yakıtların kullanımına izin verilmiştir ve bu yakıtların denetimi rutin olarak yapılmaktadır.

27

Yapılan yasal düzenlemelerle birlikte yeni binalarda yapım aşamasında; eski binalarda ise 2017 yılına kadar, ısı yalıtımının yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Bununla birlikte ısı yalıtımının enerji verimliliği üzerindeki etkisinin anlaşılmasıyla birlikte ısı yalıtımı yapılmış bina sayısı giderek artmaktadır. Bu durum yakıt sarfiyatını giderek azalması ve doğal olarak da hava kalitesinin iyileşmesini sağlayacaktır.

İlimizin sınırlarından geçen D 010 karayolunun bazı bölgelerinde trafik yoğunluğu görülmektedir. Bu durum araçların dur-kalk sayısını arttırmakta, yakıt sarfiyatını arttırmaktadır. Bu problemi ortadan kaldırmak için çevre yolu çalışmaları sürmektedir. Ayrıca İlimizin sinyalizasyon sisteminin yeşil dalga sistemiyle çalışması trafik yükünü ve hava kirliliğini azaltan bir uygulamadır.

İlimizde faaliyet gösteren az sayıdaki sanayi kuruluşunun, ısınma kaynaklı hava kirliliği kadar olmasa da hava kalitesi üzerindeki etkisi büyüktür. Bu etki, yapılan denetim ve kontrollerle mevzuatımızdaki emisyon sınır değerlerinin altında tutularak azaltılmaya çalışılmıştır.

KAYNAKLAR

—Tör. F, 1989 MPM Yayınları No:379,2.Ergonomi kongresi,401-404.s. —Üner.Y ve Tör.F.,1989 Adana da gürültü sorunu MPM yayınları, Ulusal Ergonomi Kongresi,302-307s. —Atmaca E ve Peker İ. 1999 Sivas’ta trafik gürültüsü Ekoloji ve Çevre Dergisi sayı 30.s.3-8 —Köknel Ö 1991 Gürültü iş verimini düşürüyor. İnsan ve Kâinat dergisi s 43. —Güler C.1994. Gürültünün toplum sağlığı açısından önemi. TC Ankara Valiliği Kent ve gürültü sempozyumu.47-58s. —Ürün H 1994,Gürültü kirliliği, İ M O Konya Şb. Bülteni.6-9s. —Ordu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Hava Birimi 2012 yılı verileri. —2011 yılı Çevre Durum Raporu. — http://www.cevreonline.com/gurultu.htm

28

B. SU VE SU KAYNAKLARI

B.1. İlin Su Kaynakları ve Potansiyeli

B.1.1. Yüzeysel Sular

B.1.1.1. Akarsular

Ordu il sınırlarındaki önemli akarsu havzaları olarak Melet Irmağı ana kolu ile Bolaman, Turnasuyu, Elekçi ve Karakuş havzaları sayılabilir. Ayrıca bu akarsuların birçok yan kolları bulunmakta olup toplamda bu yan kollarla birlikte Ordu ilindeki akarsular 34 adettir.

İlimizdeki ana akarsu kaynaklarından kısaca bahsedersek; Ordu iline ait ana akarsu Melet ırmağıdır. 161 km uzunluğundadır. Bölgenin Orta ve Doğu Karadeniz bölümleri arasında doğal bir sınır oluşturur. Yüksek kotlarda doğu-batı doğrultusunda akan Melet Irmağı, Mesudiye ilçe merkezinin de içinde yer aldığı çöküntü alanının batısında kuzeye yönelir. Bu kesimde ormanlarla kaplı dağlık alandan geçerek dar ve derin bir vadide akar ve Ordu ilinin doğusunda belirgin olmayan bir delta oluşturarak Karadeniz’e dökülür. Kar ve Yağmur sularıyla beslenen Melet Irmağı’nın yıllık ortalama debisi 29 m3/s ’dir.

Ordu-Fatsa-Bolaman Irmağı; Baranlı Tepesi, Pürlü Tepesi, Aliekin Tepesi, Kuşkaya Tepesi, Kayabaş Tepesi, Sıkgüney Tepesi ve Akyazı Tepelerinden doğarak Karadeniz’e dökülür. Yağış alanı 1243 km2, kolektör uzunluğu 77 km, memba ile mansap arasındaki kot farkı 1850 m dir. Taşkın ve kıyı oyuntusu zararına neden olabilecek potansiyele sahiptir.

Ordu-Gülyalı-Turnasuyu Köyü-Turnasuyu Deresi; Çambaşı Yaylası’ndan doğmaktadır. Yağış alanı 275 km2, kolektör uzunluğu 56 km, memba ile mansap arasındaki kot farkı 1900 m’dir. Taşkın ve kıyı oyuntusu zararına neden olabilecek potansiyele sahiptir. Turnasuyu Deresi ıslahı kapsamında 4 ha. Arazi korunmasına yönelik olarak 1 km. güzergâhta dere ıslahı yapılmıştır.

Ordu-Fatsa-Elekçi (Pankut) Deresi; yağış alanı 416 km2, kolektör uzunluğu 51,5 km, memba ile mansap arasındaki kot farkı 1592 m’dir. Taşkın zararına neden olabilecek potansiyele sahiptir. Kumru ilçesinin içinden geçen Elekçi deresinin taşkınlarından korunmasına yönelik olarak 2008 yılında ihalesi yapılan 128m.uzunluğunda Kâgir Duvar yapılması ve 7 adet brit işleri 2009 yılında tamamlanarak tesis hizmete açılmıştır.

Ordu ili akarsu kaynakları bakımından oldukça zengin bir il olup mevcut olan belli başlı akarsuların yağış alanları, yıllık ortalama debileri ve bu akarsulara ait özellikler Çizelge B.1’de verilmiştir.

29

Çizelge B.1 –Ordu İli Akarsuları (DSİ, 2013)

Ordu il genelinde faaliyette olan 6 adet balık çiftliği bulunmaktadır. Bu balık çiftlikleri 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki

30

Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde EK-2 kapsamında yer almaktadırlar. İlimizdeki balık çiftliklerine ait bilgileri içeren çizelge aşağıda yer almaktadır.

Çizelge B.2 –Ordu İlinde Bulunan Balık Çiftlikleri (ÇED Birimi, 2013)

FAALİYET SAHİBİ MEVKİİ FAALİYET KAPASİTE KONUSU ALTAŞ YAĞ SU VE TAR. Merkez İlçe Kumbaşı Ağ Kafeslerde 400ton/yıl Alabalık ÜR. İNŞ. SAN VE TİC. A.Ş. Mah. Alabalık ve Levrek 500ton/yıl Levrek Yetiştiriciliği ALTAŞ YAĞ SU VE TAR. Perşembe İlçesi Ağ Kafeslerde 250ton/yıl Levrek ÜR. İNŞ. SAN VE TİC. A.Ş. Kaleyaka Mah. Alabalık, Levrek ve 200ton/yıl Alabalık Çeşmeönü Mevkii Sivriburun Yetiştiriciliği ÖZBEK SU ÜRÜNLERİ Perşembe İlçesi Ağ Kafeslerde 100ton/yıl Alabalık NAK. İNŞ. AMB. SAN VE Kaleyaka Mah. Alabalık ve Levrek 100ton/yıl Levrek TİC. A.Ş. SarıburunMevkii Yetiştiriciliği kapasite artışı ÖZBEK SU ÜRÜNLERİ Perşembe İlçesi Gacalı Ağ Kafeslerde 250ton/yıl Alabalık NAK. İNŞ. AMB. SAN VE Mah. Alabalık ve Levrek 250ton/yıl Levrek TİC. A.Ş Yetiştiriciliği MARNERO BALIKÇILIK Perşembe İlçesi Ağ Kafeslerde 100ton/yıl Alabalık VE SU ÜRÜNLERİ SAN Kaleyaka Mah. Alabalık ve Levrek 100ton/yıl Levrek VE TİC A.Ş. Yetiştiriciliği VONA SU ÜRÜNLERİ Perşembe İlçesi Ağ Kafeslerde 100ton/yıl Alabalık TİC.LTD.ŞTİ. Kaleyaka Mah. Alabalık ve Levrek 100ton/yıl Levrek Yetiştiriciliği

13.06.2009 tarih ve 27257 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Denizlerde kurulan balık yetiştiriciliği tesislerinin izlenmesine ilişkin tebliğe göre her yılın ağustos ayında numuneler alınıp analizleri yaptırılmaktadır ve analiz sonuçları Bakanlığımıza gönderilmektedir.

B.1.1.2. Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar Göller: Ordu ve çevresinde dikkate değer iki göl bulunmaktadır. Bunlardan birisi Gölköy ilçesindeki 80 dekarlık Ulugöl, diğeri Fatsa ilçesindeki 60 dekarlık Gaga Gölü’dür. İl sınırları içerisinde yer alan göl, gölet ve rezervuarlara ait harita Harita B.1’de verilmiştir.

Ulugöl; Gölköy İlçesine 15 km uzaklıktaki bu göl 80 dekarlık bir alanı kapsar. Çevresi ormanlarla kaplıdır. Bu gölde yaban ördeği avı yapılır. Başbakanlık özel çevre koruma başkanlığınca özel çevre koruma bölgesi olarak ilan ilan edilmiştir.

Gaga gölü; Fatsa İlçesinin 10 km. güneydoğusunda Fatsa-Aybastı karayolu üzerinde ve Örencik Köyü sınırları içinde bulunan bu göl 60 dekar yüzeye sahiptir. Etrafı ağaçlarla kaplı olan bu gölün ortasında küçük bir adacık vardır. Bir dinlenme yeri olan bu gölde balık yetiştirilmektedir. Başbakanlık özel çevre koruma başkanlığınca özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilmiştir.

31

Harita B.1 – Ordu İli Su Rezervuarlarının Mevcut Durumu (DSİ, 2013)

Göletler: Aybastı-Perşembe Yaylası Göleti:

Resim B.1– Aybastı-Perşembe Yaylası Göleti (DSİ,2013)

Ordu-Aybastı ilçeleri Perşembe Yaylası mevkiinde yaylacılık yapan yöre halkının hayvanlarını sulamak amacı ile projelendirilmiş bir gölettir. Temelden 20,4 m yükseklikte ve 80,000 m3 gövde dolgusuna sahip gölette 656,000 m3 su depolanmaktadır.

32

Perşembe Yaylası göleti inşaatı DSİ tarafından 1992 yılı uygulama programına alınmış ve 1994 yılı sonunda bitirilmiştir.

Ordu-Kabadüz-Çambaşı II. Göleti:

Resim B.2– Ordu-Kabadüz-Çambaşı II. Göleti (DSİ,2013)

Ordu Çambaşı Yaylası’nda yapılan temelden 16,40 m yükseklikte ve 4,300 m3 gövde dolgusuna sahip bir gölettir. Rezervuarında 75,000 m3 su depolamaktadır. Hayvan sulama suyu sağlanması ve yayla turizmine katkı sağlamak amacıyla inşa edilmiştir.

Ordu-Korgan Absut Yaylası Göleti:

Resim B.3– Ordu-Korgan Absut Yaylası Göleti (DSİ,2013)

Ordu Absut Yaylasında temelden 21,15 m yükseklikte bulunan ve daha çok hayvan sulama amaçlı olarak kullanılan bir gölettir. Göletler ile ilgili bilgiler Çizelge B.3’te verilmiştir.

33

Çizelge B.3 –Ordu İli Göletleri (DSİ, 2013)

Gölet Adı Çambaşı yaylası Rezervuar Tipi Gölet

Bölgesi DSİ 7. Bölge Müdürlüğü

Havzası Doğu Karadeniz Havzası

İli Ordu Akarsuyun Adı Kabalak

Tipi B.A.Payandalı

Amacı Hayvan Sulama

Gölet Adı Absut Yaylası Rezervuar Tipi Gölet

Bölgesi DSİ 7. Bölge Müdürlüğü

Havzası Doğu Karadeniz Havzası

İli Ordu Akarsuyun Adı Arpacık

Tipi Harçlı Kargir

Amacı Hayvan Sulama

Gölet Adı Perşembe Yaylası Rezervuar Tipi Gölet

Bölgesi DSİ 7. Bölge Müdürlüğü

Havzası Yeşilırmak Havzası

İli Ordu Akarsuyun Adı Şehir

Tipi Kil çekirdekli kaya dolgu

Amacı Hayvan Sulama

34

Çizelge B.4-İlimizdeki Mevcut Sulama Göletleri (DSİ,2013)

Göletin Adı Tipi Göl Sulama Alanı Çekilen Su Kullanım hacmi, m3 (net), ha Miktarı, (m3) Amacı Aybastı Perşembe - 860000 - - Hayvan Yaylası Göleti Sulama Amaçlı Kabadüz Çambaşı - 120000 - - Hayvan Göleti Sulama Amaçlı Korgan Absut - 52000 - - Hayvan Yaylası Göleti Sulama Amaçlı

B.1.2. Yeraltı Suları

Yeraltı suyu kirliliğini yüzeysel sular ve toprak kirlenmesinden ayrı tutmak mümkün değildir. Yağmur suyu yeryüzüne indiğinden itibaren kirlilik yükünde ani bir artış olur. Organik ve anorganik partiküller, hayvansal ve bitkisel atıklar, doğal ve yapay gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar su ile yeraltına doğru taşınır. Yüzey kısmındaki toprak tabakasında, kalite ve zemin cinsi özelliklerine bağlı olarak önemli miktarda iyileşme sağlanabilir. Aslında maddeler hemen tamamıyla süzülme yoluyla uzaklaşır. Organik maddeler ayrışır, mineraller bitkiler tarafından alınır; suyun oksijen özelliği azalırken CO2 miktarı artar. Suyun süzülmesi sırasında organik maddenin kısıtlı akışı nedeniyle mikroorganizmalar büyük ölçüde azalmakta, bakteri ölümü sonucu ortaya çıkan organik maddeler, daha alt kısımlarda başka bakteriler tarafından kullanılmaktadır.

Yer altı suyu kirlenmesinin en büyük nedeni evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı ortama verilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıklar ortama verildikten sonra iklim durumuna, toprağın yapısına, topografya yapısına, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak yer altı sularına taşınır. Zirai mücadele ilaçlarının da aşırı ve bilinçsiz kullanımı yer altı suyu kirlenmesine neden olur.

İlimizde bulunan yeraltı suyu rezervleri Mesudiye çevresi, Ordu Merkez ilçe ve çevresi, Fatsa çevresi ve Ünye çevresinde yer almaktadır. Bu rezervlerden içme ve kullanma suyu temini için, sanayi suyu temini için ve sulama suyu temini için tahsis yapılmaktadır. İlimizdeki yeraltı suyu potansiyeli Çizelge B.5’te verilmiştir.

Çizelge B.5– İlimizin Yeraltı suyu Potansiyeli (DSİ,2013)

Kaynağın İsmi hm3/yıl Mesudiye Çevresi 2,00 Ordu Merkez ve Çevresi 32,00 Fatsa Çevresi 17,00 Ünye Çevresi 10,00

35

Çizelge B.6– İlimizdeki yeraltı suyu rezervlerinin kullanım amaçları ve yıllık çekim miktarları (DSİ,2013)

Havza Adı Yeraltı İçme kullanma Sulama Suyu için Sanayi Suyu için suyu suyu için yapılan yapılan tahsis yapılan tahsis rezervi tahsis (hm3/yıl) (hm3/yıl) (hm3/yıl) (hm3/yıl) Mesudiye 2,00 - - - Çevresi Ordu Merkez 32,00 15,80 0,16 0,79 ve Çevresi Fatsa Çevresi 17,00 14,25 0,04 0,02 Ünye Çevresi 10,00 7,60 0,20 2,38

Çizelge B.7– İlimizdeki yeraltı sularının kalite sınıfları ve kirlenme nedenleri (DSİ,2013)

Havza Adı Yeraltı suyu İçme Sulama Suyu için Sanayi Suyu için kalite sınıfı kullanma yapılan tahsis yapılan tahsis suyu için (hm3/yıl) (hm3/yıl) yapılan tahsis (hm3/yıl) Mesudiye Yeterli veri yok - - - Çevresi Ordu Merkez Yeterli veri yok 15,80 0,16 0,79 ve Çevresi Fatsa Çevresi Yeterli veri yok 14,25 0,04 0,02 Ünye Çevresi Yeterli veri yok 7,60 0,20 2,38

B.1.2.1. Yeraltı Su Seviyeleri

Bu konu ile ilgili veri bulunamamıştır.

B.1.3. Denizler

İlimizde 09.01.2006 tarih ve 26048 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği 10. Maddesine göre yüzme suyu kalitesi kontrolü amaçlı olarak yüzme sezonlarında insanların denize girdiği ondört noktadan numune alımları yapılarak Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından analizleri yapılmaktadır. Bu ondört noktaya ek olarak da ondokuz referans noktasından da numuneler alınmakta ve karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bu noktalar aşağıda verilmiştir.

Numune Alınan Noktalar; -Küçükev Plajı(Gülyalı) -Mavi Dünya Plajı (Gülyalı) -Çamlıyalı Plajı (Ordu) -Üçer Kamping (Ordu) -Efirli Polis Kampı (Perşembe) -Aktaş Plajı (Perşembe)

36

-Denizkabuğu Plajı (Perşembe) -Çaka Beyazkum Plajı (Perşembe) -Çaka Taflan Plajı (Perşembe) -Dolunay Plajı (Fatsa) -Mavi Deniz Plajı (Ünye) -Uzunkum Plajı (Ünye) -Gölevi Plajı (Ünye) -Çınarsu Mesireyeri Plajı (Ünye)

Kontrol amaçlı numune alınan noktalar; -Cumhuriyet Mahallesi(Ordu) -Belediye Plajı (Ordu) -Kirazlimanı Balıkçı Barınağı (Ordu) -Kumbaşı Kumsalı (Ordu) -Çerli Köyü Kumsalı (Perşembe) -Hava Radar Komutanlığı Plajı (Perşembe) -Çeşmeönü Plajı (Perşembe) -Yalıköy Belice Kumsalı (Fatsa) -Yalıköy Eskitavlaağzı Plajı (Fatsa) -Bolaman Çeşmicihan Plajı (Fatsa) -Bolaman Belediye Plajı (Fatsa) -Bolaman Maviay Plajı (Fatsa) -Belediye Plajı (Fatsa) -Çamlık Plajı (Fatsa) -Kızılcakese Plajı (Ünye) -Kırkevler Plajı (Ünye) -Yalı Kumsalı (Ünye) -Gölevi İnciraltı Plajı (Ünye) -Yason Kilisesi Kumsalı (Perşembe)

Bu çalışmanın haricinde ilimizde mevcut olan balık çiftliklerinden de numuneler alınmakta ve analizleri yaptırılmaktadır. Bu konuyla ilgili bilgiler Çizelge B.2 de verilmiştir. Bunlar haricinde ilimizde denizlerimizle ilgili bir çalışma bulunmamaktadır.

İlimizde mavi bayraklı plaj bulunmamaktadır.

B.2. Su Kaynaklarının Kalitesi

Çizelge B.8 - İlimizde (2012) Yılı Yüzey ve Yeraltı Sularında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliği İle İlgili Analiz Sonuçları (Kaynak, yıl)

Kullanım amacı ve kullanılan miktar Su Analiz Yapılan İstasyonun

Kaynağını Yıllık n Akım Analiz Koordi- Adı İçme ve Endüs- Yeri Ortalama Cinsi Enerji Sulama gözlem sonuçları natları kullanma triyel su (İlçe, Köy, Nitrat (Yüzey/Ye üretimi suyu istasyon SKKY (YAS suyu temini Mevkii) Değeri raltı) u kodu (Tablo-1) için) (mg/L)

Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden bu konu hakkında veri elde edilememiştir.

37

B.3. Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu

B.3.1. Noktasal kaynaklar

B.3.1.1. Endüstriyel Kaynaklar

İlimizde endüstriyel kaynaklı atıksular OSB’de Ordu merkezde Ordu Belediyesi ile anlaşılarak kanalizasyon sistemine verilmiştir. Bu konuyla ilgili olarak bağlantı kontrol izin belgesi bulunmaktadır. İlimizdeki bir diğer OSB bölgesi de Fatsa’da bulunmakta olup buraya ait atıksular da Fatsa Belediyesi Derin Deniz Deşarjına verilmektedir. Bu konuyla ilgili olarak bağlantı kontrol izin belgesi mevcuttur. Ünye OSB henüz faaliyette değildir.

Müdürlüğümüze başvuru yapan diğer sanayi ve endüstri kuruluşlarının da GFB, Çevre İzni muafiyetleri ya da atıksu arıtmaları bulunmaktadır.

B.3.1.2. Evsel Kaynaklar

İlimizde evsel kaynaklı atıksuların alıcı ortama verilmesi durumu daha çok köylerde ve beldelerde görülmektedir. Özellikle yaz aylarında köyde yaşayan nüfus fındık tarımı nedeniyle fazla olmaktadır. Bu nedenle Müdürlüğümüze yapılan fosseptik şikayetleri bu aylarda yoğunluk göstermektedir. Müdürlüğümüz tarafından şikayete dayalı olarak söz konusu yerlerde inceleme yapılmakta ve insanlara fosseptik çukur yapımı konusunda bilgilendirme yapılmaktadır. Gerekli görülen durumlarda cezai işlem uygulaması da yapılmıştır.

Kent merkezinde atıksular kanalizasyon sistemine bağlanmış durumdadır. Ayrıca Ordu Belediyesi’nin Bakanlığımız ve AB delegasyonu ile ortak olarak yürüttüğü atıksu arıtma tesisi yapım çalışmaları devam etmekte ve en kısa sürede işletmeye alınacağı bilinmektedir. Ayrıca Ordu Belediyesi’ne ait derin deniz deşarjı da bulunmaktadır. Fatsa, Ünye, Çaybaşı vb. ilçelerde evsel atıksular derin deniz deşarjı ve atıksu arıtma ile arıtılmaktadır. Bu konudaki ayrıntılı bilgi B.5. Çevresel Altyapı bölümünde verilmiştir.

B.3.2. Yayılı Kaynaklar

B.3.2.1. Tarımsal Kaynaklar

İlimizde toplam tarım arazisi alanı 2012 yılı itibariyle 257918 ha’dır. Bu miktar tüm arazi miktarları içerisinde %43,57’lik bir paya sahiptir. 2012 yılı nüfusumuz 741371 kişidir. İlimizdeki kişi başına düşen tarım arazisi miktarı 0,34 ha’dır.

Çizelge B.9 - İlimizdeki (2012) tarım arazisi varlığı (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2013)

Nüfus Tarım arazisi alanı(ha) Kişi başına düşen tarım arazisi 741371 kişi 257918 0,34 ha/kişi

38

Tarım Orman-Funda Çayır-Mera Diğer(yerleşim vb.)

14% 8% 44%

34%

Grafik B.1- 2012 yılı İlimizin arazi dağılımında tarım arazisi payı (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2013)

İlimizde 2012 yılında kullanılan bitki koruma ürünleri insektisit, pestisit, fungisit, herbisit, fumigant ve rodentisitlerdir. İlimizin 2012 yılı itibariyle toplam tarımsal alanı 257918 ha’dır. Toplamda kullanılan tarım ilacı miktarı 146134,31 kg’dır. Hektar başına düşen tarım ilacı 0,00056 ton/ha’dır.

Çizelge B.10 - İlimizde (2012) kullanılan tarım ilacı miktarı (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2013)

Tarım alanı (ha) Yıllık tarım ilacı Hektar başına düşen tüketimi(ton) tarım ilacı (ton/ha) 257918 146,135 0,00056

B.3.2.2. Diğer

Bu konuda veri bulunamamıştır.

B.4. Sektörel Su Kullanımları ve Yapılan Su Tahsisleri

B.4.1. İçme ve Kullanma Suyu

B.4.1.1 Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti

Ordu’ya bağlı belediyelerin içme suyu şebekelerinin büyük çoğunluğu İller Bankası tarafından projelendirilmiş olup, halen bu çalışmalar devam etmektedir. Özellikle kıyı kesimindeki yerleşmelerin içme sularının dere kenarlarında açılan kuyulardan temin edilmekte ve bu kuyu sularının çoğu arıtma gerektirmeden şebekeye aktarılarak önemli ölçüde maddi kaynak tasarrufu sağlanmaktadır. Ordu kenti su şebekesi mevcut olup içme ve kullanma suyu ihtiyacı Melet havzasında oluşturulan keson kuyulardan temin edilmektedir. Kırsal kesimde ve ilçelerde ise genellikle kaynak suları kullanılmaktadır. İl merkezinde keson kuyularda toplanan su arıtma ve dağıtım işlemlerinden sonra şehir şebekesine verilmektedir.

39

Çaybaşı ilçesinin Merkezi ve İlküvez Kasabasında su şebekesi mevcuttur. Köylerde mahalli çeşmelerden istifade edilmektedir. Köklük-Akbaba-Eğribel köylerinin grup içme suyu şebekesi bulunmakta, ancak nüfusun artması nedeniyle ihtiyaca cevap verememektedir. Kumru ilçe merkezinde yeterli içme suyu şebekesi bulunmaktadır. İlçeye bağlı beldelerin tümünde içme suyu vardır. Köylerde ise 1 köyün suyu yeterli, 3 köy programa alınmış durumda olup 26 köyün içme suyu yetersizdir. Mesudiye ilçe merkezinde ve bağlı beldelerin tamamında içme suyu mevcuttur. Şebekelerin eski olması özellikle terfili sistemle çalışan ilçe merkezinde aşırı sarfiyata neden olmaktadır. Bağlı köylerden ise 37 köyde içme suyu şebekesi vardır ve bunların 34’ünde cazibeli olarak çalışmaktadır. Mevcut şebekelerin birçoğu bakıma muhtaç durumdadır. Çatalpınar ilçesinde su sorunu kaynak suları ile çözülmektedir. Bağlı köylere ise Köylere Hizmet Götürme Birliği ve halkın yardımıyla içme suyu ağlanmıştır. Perşembe ilçe merkezinde 2 adet içme suyu deposu mevcuttur. 800 m³ hacminde ise su arıtma tesisi vardır. İlçede suyu olmayan köy bulunmamaktadır. Ancak 1 köyün suyu yetersizdir Kabataş ilçe merkezi içme suyu gereksinimini Eceli su kaynağından elde edilen keson su ile sağlanmaktadır. İlçede su sorunu bulunmamaktadır. Ünye İlçesinde içme suyu arıtma tesisi mevcut olup söz konusu proje ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.

Çizelge B.11 – Ünye İlçesi İçme Suyu Arıtma Tesisi Bilgiler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Projenin Yeri Bayramca Tepesi/ Ünye Projenin Koordinatları 354862-455291 Projenin Kapasitesi 1080 m3/sa İlçe Nüfusu 87000 kişi Arıtma Türü Kimyasal Arıtım Deşarj Yeri Geri Dönüşümlü Sistem Arıtma Çamurlarının Bertarafı Susuzlaştırarak Toprağa Vermek Çamur Kapasitesi 1000-1500 m3/ay

Ordu ilinde Melet Çayı üzerinde enerji amaçlı olan Topçam Barajı ve HES bulunmaktadır. Topçam Barajına ait bilgiler aşağıda verilmiştir.

Çizelge B.12 – Topçam Barajına Ait Bilgiler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Projenin Yeri Ordu İli Mesudiye İlçesi Topçam Beldesi Akarsuyu Melet Irmağı Amacı Enerji Gövde Dolgu Tipi Kil Çekirdekli Kaya Dolgu Gövde Hacmi 4,458 hm3 Yükseklik 118 m Normal Su Kotunda Göl Hacmi 132.60 hm3 Normal Su Kotunda Göl Alanı 3.09 km2 Güç (3*20) MW Yıllık Üretim 199 GWh

40

Çizelge B.13- İlimizde(2012) Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Yıllara Göre Dağılımı (TÜİK,2013)

İlimizde(2012) Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Yıllara Göre Dağılımı (Metreküp) 2004 2006 2010 2012 13.117.490 12.891.508 14.989.307 14.760.262

İlimizde(2012) Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Yıllara Göre Dağılım Yüzdesi

26% 24% 2004 2006 23% 2010 27% 2012

Grafik B.2 - İlimizde(2012) Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Yıllara Göre Dağılım Yüzdesi (TÜİK,2013).

B.4.1.2. Yeraltı su kaynaklarından temin edilen su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti

Ordu İlinde yer altı su rezervi olarak mevcut Sarmaşık kaplıcasıdır. Ordu ilinde hidrojeolojik etütü yapılmış ovaların adları, işletme rezervleri ve tahsis edilen su miktarları Çizelge B.14 de ayrıntılı olarak verilmiştir. Ayrıca Ordu İli ve çevresindeki yer altı suyu kuyuları ile ilgili özellikler Çizelge B.15’de verilmiştir.

41

Çizelge B.14– Hidrojeolojik Etütü Yapılan Ovaların 2010 Yılı Sonu Etüt ve Tahsis Toplamı (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013) Tahsis Edilen Su Miktarı (hm3/yıl) İşletme Alanı YAS Toplam Ova-Alt Havza Adı 2 Rezervi BELGELİ (km ) 3 Sulama Tahsis (hm /yıl) Koop. İçme Sanayi Sulama kullanma Mesudiye Çevresi 921 2,00 Ordu Çevresi 1508 32,00 15,80 1,92 0,26 17,98 Fatsa Çevresi 2043 17,00 10,47 0,11 0,04 10,62 Ünye Çevresi 909 10,00 8,59 1,56 10,15 TOPLAM 5381 61,00 34,86 3,59 0,3 38,75

Çizelge B.15-Ordu İli ve Çevresindeki Yer Altı Suyu Kuyuları (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

Kuyu Açılış Derinli Pompa Numara Kuyu Adı İlçesi Ova Adı Amacı Yılı k Debisi sı PERŞEMBE PERŞEM ORDU 38687 BELEDİYESİ BE ÇEVRESİ BEDELLİ 1988 20 7 DAMARLI GÖLKÖ ORDU ARAŞTIRM 58210 BELDESİ Y ÇEVRESİ A 2004 196 4 GÜZELYALI ÜNYE ARAŞTIRM Verims 58339 KÖYÜ ÜNYE ÇEVRESİ A 2004 82 iz GÜNPINAR ÜNYE ARAŞTIRM 58340 KÖYÜ ÜNYE ÇEVRESİ A 2004 30 21 FATSA ET VE BALIK FATSA 24795 KURUMU FATSA ÇEVRESİ BEDELLİ 1978 40 17 MELET IRMAĞI MERKE ORDU 25397 KENARI Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1978 38 45 ÜNYE ÇİMENTO ÜNYE 25623 FAB. ÜNYE ÇEVRESİ BEDELLİ 1978 40 40 ÜNYE ÜNYE 27268 BELEDİYESİ ÜNYE ÇEVRESİ BEDELLİ 1980 30 63 FATSA FATSA 28688 BELEDİYESİ FATSA ÇEVRESİ BEDELLİ 1981 40 63 ÜNYE ÇİMENTO ÜNYE 32352 FAB. ÜNYE ÇEVRESİ BEDELLİ 1984 34 25 ORDU MERKE ORDU 32545 STADYUM Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1984 25 5 FİDANLIK MÜDÜRLÜĞ MERKE ORDU 34128 Ü SAHASI Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1985 30 5 EFİRLİ MERKE ORDU 34426 DERESİ Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1985 30 30 FİDANLIK MERKE ORDU 35296 MÜDÜRLÜĞ Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1986 32 35

42

Ü SAHASI DSİ 75. ŞÜBE MERKE ORDU ARAŞTIRM 38133 MÜD. Z ÇEVRESİ A 1988 30 50 EFİRLİ MERKE ORDU ARAŞTIRM 38134 DERESİ Z ÇEVRESİ A 1988 20 45 ORDU BELEDİYE MERKE ORDU 38587 GACALI DE. Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1988 20 7 ORDU MERKE ORDU 38674 CEZAEVİ Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1988 30 32 MELET IRMAĞI MERKE ORDU 38675 KENARI Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1988 16 20 ORDU BELD. CİVİL MERKE ORDU ARAŞTIRM 43966 IRMAĞI Z ÇEVRESİ A 1992 25 27 ORDU BELD. CİVİL MERKE ORDU ARAŞTIRM 43967 IRMAĞI Z ÇEVRESİ A 1992 30 64 ORDU BELD. CİVİL MERKE ORDU ARAŞTIRM 43968 IRMAĞI Z ÇEVRESİ A 1992 25 64 AKÇAOVA DERESİ MERKE ORDU ARAŞTIRM 43970 ALÜV. Z ÇEVRESİ A 1992 26 25 EFİRLİ DEFTERDAR LIK MERKE ORDU 45569 TESİSLERİ Z ÇEVRESİ BEDELLİ 1992 16 5,5 DSİ 75. ŞÜBE MERKE ORDU ARAŞTIRM 55277 MÜD. Z ÇEVRESİ A 2000 100 15 KORGAN MERKE FATSA ARAŞTIRM 58188/A BELEDİYESİ Z ÇEVRESİ A 2003 115 KORGAN MERKE FATSA ARAŞTIRM 58188/B BELEDİYESİ Z ÇEVRESİ A 2003 152 BAŞKÖY ÜNYE ARAŞTIRM VERİ 58208/A KÖYÜ ÜNYE ÇEVRESİ A 2004 140 MSİZ BAŞKÖY ÜNYE ARAŞTIRM 58208/B KÖYÜ ÜNYE ÇEVRESİ A 2004 125 0,18

B.4.1.3. İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb. Ordu ili içme ve kullanma suyu kaynaklarının il geneline dağılımı şöyledir: Çizelge B.16– Ordu İli İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları (DSİ,2013) Havza Adı Yeraltı İçme kullanma suyu suyu için yapılan rezervi tahsis (hm3/yıl) (hm3/yıl) Mesudiye 2,00 - Çevresi Ordu Merkez 32,00 15,80 ve Çevresi Fatsa Çevresi 17,00 14,25 Ünye Çevresi 10,00 7,60

43

B.4.2. Sulama

Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden bu konu hakkında veri elde edilememiştir.

B.4.2.1. Salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı

Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden bu konu hakkında veri elde edilememiştir.

B.4.2.2. Damlama, yağmurlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı

Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden bu konu hakkında veri elde edilememiştir.

B.4.3. Endüstriyel Su Temini

Bu konuda veri elde edilememiştir. Bu nedenle Grafik B.3 çizilememiştir. Grafik B.3- İlimizde (2012) Yılında Endüstrinin Kullandığı Suyun Kaynaklara Göre Dağılımı (Çizelge İle de Verilebilir) (Kaynak, yıl)

44

B.4.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı

Belirli bir yerde biriktirilen ya da kendiliğinden birikmiş olan suların belli bir potansiyel enerjisi vardır. Su biriktiği ya da biriktirildiği yerden daha alçak bir yere belirli bir hızda düşürülecek olursa ortaya bir kinetik enerji çıkar. Bu kinetik enerji türbin kanatlarında bir mekanik enerji oluşturur ve alternatörde dönme hareketi meydana getirir. Alternatörün hareket etmesiyle elektrik enerjisi elde edilmiş olur.

Çizelge B.17-Ordu İlindeki Hidroelektrik Amaçlı Enerji Projeleri (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013).

İL SEKTÖR MEVKİİ FAALİYET SAHİBİ FAALİYET KONUSU KARAR KAPASİTE

ÇED ENERJİ MESUDİYE İLÇESİ ALAN VE ÇAVDARLI 11,906 ORDU AKASYA ELEKTRİK ÜRETİMLTD.ŞTİ. MURAT REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ YATIRIMLARI DERESİ MWM/11,089MWE DEĞİLDİR ÇED ENERJİ MESUDİYE İLÇESİ ALAN VE ÇAVDARLI MURAT REGÜLATÖRÜ VE HES VE 11,906 ORDU AKASYA ELEKTRİK ÜRETİMLTD.ŞTİ. GEREKLİ YATIRIMLARI DERESİ KIRMA-ELEME TESİSİ MWM/11,089MWE DEĞİLDİR

ENERJİ ŞAHİNKAYA BARAJI , HES VE ÇED ORDU AKKUŞ İLÇESİ VE TOKAT İLİ ERBAA İLÇESİ AKSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş 85 MW YATIRIMLARI MALZEME OCAKLARI OLUMLU

ÇED ENERJİ AK-SON İNŞ.SONDAJ TAAH.SAN.VE ORDU İKİZCE İLÇESİ,KURTLUCA DERESİ BAŞÖNÜ REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ 3,73 MW YATIRIMLARI TİC.LTD.ŞTİ. DEĞİLDİR

ENERJİ ÇED ORDU KABATAŞ İLÇESİ DİREKLİ ÇAYI ANTİK ENERJİ SAN. VE TİC.A.Ş ERKAN REG. VE HES 7,28 MWM/7,08 MWE YATIRIMLARI OLUMLU

KUZEY I-II REG. VE HES, KIRMA- ENERJİ KABATAŞ İLÇESİ KEŞLEK DERESİ, REŞADİYE BAŞKÖY ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM ÇED ORDU ELEME TESİSİ VE HARÇ 5,78MWM/5,55 MWE YATIRIMLARI ÇAYI LTD.ŞTİ. OLUMLU MALZEMELERİ ÜRETİM TESİSİ

ÇED ENERJİ BAŞÖNÜ ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE BAŞÖNÜ REGÜLATÖRÜ VE ORDU İKİZCE İLÇESİ,KURTLUCA DERESİ GEREKLİ 3,32MW YATIRIMLARI TİC.LTD.ŞTİ. HES(3,32 MW) DEĞİLDİR ÇED ENERJİ ORDU ÇATALPINAR İLÇESİ SINIRLARI İÇERİSİNDE BAV ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. REVİZE IRMAK HES PROJESİ GEREKLİ 5,836 MWM/5,740 MWE YATIRIMLARI DEĞİLDİR

45

ÇED ENERJİ ÇATALPINAR İLÇESİ,REŞADİYE ÇAYI REVİZE IRMAK HES ORDU BAV ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. GEREKLİ 5,836 MWM/5,740 MWE YATIRIMLARI ÜZERİNDE PROJESİ(5,836MWm/5,740MWe) DEĞİLDİR ÇED ENERJİ AYBASTI İLÇESİ,BEREKETLİ KÖYÜ,KIZIKAYA BEREKETLİ ELEKTERİK ENEREJİ BEREKETLİ RÜZGAR ENERJİ ORDU GEREKLİ 2,5 MW * 36 YATIRIMLARI YAYLASI MEVKİİ ÜRETİM VE TİC.A.Ş SANTRALİ DEĞİLDİR ÇED ENERJİ ENTEK ENERJİ TEK.SAN.VE BOZTEPE REGÜLATÖRÜ VE ORDU MESUDİYE İLÇESİ, MELET ÇAYI ÜZERİ GEREKLİ 12,38MW YATIRIMLARI TİC.LTD.ŞTİ. HES(12,38 MW) DEĞİLDİR ÇED ENERJİ ENTEK ENERJİ TEK.SAN.VE BOZTEPE REGÜLATÖRÜ VE ORDU MESUDİYE İLÇESİ,MELET IRMAĞI ÜZERİNDE GEREKLİ 18,54 MWM/18,15 MWE YATIRIMLARI TİC.LTD.ŞTİ. HES(KAPASİTE ARTIŞI) DEĞİLDİR ÇED ENERJİ ORDU MESUDİYE İLÇESİ BALDIRAN DERESİ GENERAL ENERJİ SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. GENERAL REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ 5,79 MW YATIRIMLARI DEĞİLDİR KUMRU İLÇESİ GÖL KÖY İSLAMLI MAH. ÇED ENERJİ GETİRİ ENERJİ ÜRETİM SAN. VE ORDU DÜĞÜNLÜK KÖYÜ PİRO HAH. ARSAINDA PİRO REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ 4,42 MW YATIRIMLARI TİC.LTD.ŞTİ. ELEKÇİ IRMAĞI ÜZERİNDE DEĞİLDİR ÇED ENERJİ GETİRİ ENERJİ ÜRETİM SAN. VE PİRO REGÜLATÖRÜ VE HES(4,06 ORDU FATSA İLÇESİ,ELEKÇİ IRMAĞI ÜZERİNDE GEREKLİ 4,06 MWE/4,28 MWM YATIRIMLARI TİC.LTD.ŞTİ. MWe-4,28MWm) DEĞİLDİR

ENERJİ ÇED ORDU MERKEZ İLÇESİ MELET ÇAYI HEDA ELEK.ÜR.LTD.ŞTİ OSKARA REGÜLATÖRÜ VE HES 12,915MWM/12,323MWE YATIRIMLARI OLUMLU

AKKUŞ ÇED ENERJİ AKKUŞ RÜZGAR ENERJİ ORDU İLÇESİ,EZEDİN,KÜPLENGİ,ARGAN,TUZLA VE HNS ENERJİ ÜRETİM LTD.ŞTİ. GEREKLİ 2 MW*5 YATIRIMLARI SANTRALİ KÖRÜK TEPESİ MEVKİİ DEĞİLDİR

ENERJİ ÇED ORDU KABADÜZ İLÇESİ, ULUBEY İLÇESİ İDİL İKİ ENERJİ SAN. VE TİC.A.Ş KİRAZLIK REG. VE KOZBÜKÜ HES 62,341 MW YATIRIMLARI OLUMLU

ENERJİ ÇED ORDU AYBASTI İLÇESİ UZUNDERE MEDAŞ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş FIRAT I-II REG. VE HES 20,04 MWM/19,06 MWE YATIRIMLARI OLUMLU

ENERJİ MELET ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM VE ÇED ORDU KABADÜZ İLÇESİ MELET IRMAĞI ORDU HES 43,04MWM/42MWE YATIRIMLARI TİC.A.Ş OLUMLU ÇED ENERJİ ORDU MERKEZ,ÇUKURKÖY DERESİ MERSAN MÜHENDİSLİK LTD.ŞTİ. SELİMİYE REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ 0,937 MW YATIRIMLARI DEĞİLDİR ÇED ENERJİ AĞKOLU REGÜLATÖRÜ VE HES ORDU ULUBEY İLÇESİ,SAP DERESİ MEVKİİ MOR ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş GEREKLİ 4,34 MW YATIRIMLARI PROJESİ DEĞİLDİR ÇED ENERJİ AĞKOLU REGÜLATÖRÜ VE HES ORDU ULUBEY İLÇESİ,SAP DERESİ MEVKİİ MOR ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş GEREKLİ 4,34 MW YATIRIMLARI PROJESİ DEĞİLDİR

46

AKKUŞ İLÇESİ , TOKAT NİKSAR İLÇESİ ENERJİ NİSAN ELEKTROMEKANİK ENERJİ UMUT I, II, III REGÜLATÖRLERİ VE ÇED ORDU SINIRLARI YEŞİLIRMAK HAVZASINA BAĞLI 40,607 MW YATIRIMLARI SAN. VE TİC LTD ŞTİ. HİDROELEKTRİK SANTALLERİ OLUMLU KARAKUŞ ÇAYI VE YAN KOLLARI MEVKİİ AKKUŞ İLÇESİ , TOKAT NİKSAR İLÇESİ ÇED ENERJİ NİSAN ELEKTROMEKANİK ENERJİ UMUT I, II, III REGÜLATÖRLERİ VE ORDU SINIRLARI YEŞİLIRMAK HAVZASINA BAĞLI GEREKLİ 39,202 MW YATIRIMLARI SAN. VE TİC LTD ŞTİ. HİDROELEKTRİK SANTALLERİ KARAKUŞ ÇAYI VE YAN KOLLARI MEVKİİ DEĞİLDİR ÇAMBAŞI REG. ÇAMBAŞI BARAJI ENERJİ DARICA II HES, MALZEME ÇED ORDU KABADÜZ VE MESUDİYE İLÇESİ ORYA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş 75 MWM/74,2 MWE YATIRIMLARI OCAKLARI, KIRMA-ELEME TESİSİ OLUMLU VE BETON SANTRALLERİ ÇED ENERJİ SARMASIK KAPLICASI TERMAL JEOTERMEL KAYNAĞIN ORDU FATSA İLÇESİ,ILICA BELDESİ GEREKLİ 5 MW YATIRIMLARI TESİSLERİ TURİZM TİC. LTD. ŞTİ. ÇIKARILMASI VE İŞLETİLMESİ DEĞİLDİR ENERJİ ÇED ORDU KABADÜZ İLÇESİ GÜDE DERESİ SERBETON ENERJİ SAN.TİC.A.Ş DORUKLU REG. VE HES 11,670MWM/11,264MWE YATIRIMLARI OLUMLU ÇED ENERJİ ORDU FATSA VE ÇAMAŞ İLÇESİ, SUARI MÜŞ.ENERJİ SAN. TİC.LTD.ŞTİ. ATİLLA HES GEREKLİ 10,43 MWE YATIRIMLARI DEĞİLDİR ÇED ENERJİ SUARI MÜŞ.MÜH.ENERJİ ORDU FATSA İLÇESİ,BOLAMAN ÇAYI MEVKİİ ATİLLA 1 VE 2 HES GEREKLİ 5,86 MW YATIRIMLARI SAN.İT.İHR.TİC.LTD.ŞTİ DEĞİLDİR SAMSUN DKGÇ TM-ÇARŞAMBA- ÇED ENERJİ ORDU ÜNYE VE İKİZCE İLÇELERİ TEİAŞ TİREBOLU(DR.97) İRTİBATI ENERJİ GEREKLİ YATIRIMLARI İLETİM HATTI DEĞİLDİR SAMSUN DKGÇ TM-ÇARŞAMBA- ÇED ENERJİ ORDU ÜNYE VE İKİZCE İLÇELERİ TEİAŞ TİREBOLU(DR.66) İRTİBATI ENERJİ GEREKLİ YATIRIMLARI İLETİM HATTI DEĞİLDİR 154 KV ORDU HES TM-ORDU ÇED ENERJİ MERKEZ İLÇE UZUNİSA KÖYÜ KABADÜZ ORDU TEİAŞ 380/154 KV TM ENERJİ İLETİM GEREKLİ YATIRIMLARI İLÇESİ ESENYURT KÖYÜ HATTI DEĞİLDİR ÜNYE, İKİZCE, ÇAYBAŞI, AKKUŞ İLÇELERİ, ENERJİ 380 KV BORASCO-KAYABAŞI ÇED ORDU TOKAT İLİ ERBAA İLÇESİ, AMASYA İLİ TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YATIRIMLARI ELEKTRİK İLETİM HATTI OLUMLU MERKEZ İLÇE 154 KV ORDU-GÖLKÖY BRŞ- ENERJİ MERKEZ İLÇE VE GİRESUN İLİ BULANCAK ÇED ORDU TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KOVALIK TM EİH VE KOVALIK YATIRIMLARI İLÇESİ OLUMLU TRAFO MERKEZİ ENERJİ GÖLKÖY,MESUDİYE İLÇELERİ VE TOKAT İLİ ÇED ORDU TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 154KV TOPÇAM-REŞADİYE EİH YATIRIMLARI REŞADİYE İLÇESİ OLUMLU ENERJİ 154 KV NİKSAR HES-UMUT HES ÇED ORDU AKKUŞ İLÇESİ VE TOKAT İLİ NİKSAR İLÇESİ TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YATIRIMLARI TM EİH OLUMLU ENERJİ 154 KV DARICA I HES-GÖLKÖY TM ÇED ORDU GÖLKÖY, MESUDİYE, KABADÜZ İLÇELERİ TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YATIRIMLARI ENERJİ İLETİM HATTI OLUMLU ENERJİ TEKATAN ENERJİ ELEK.ÜR.PAZ.SAN. ÇED ORDU ÜNYE İLÇESİ AKÇAY DERESİ TEKATAN REGÜLATÖRÜ VE HES 2,71 MW YATIRIMLARI VE TİC.LTD.ŞTİ. GEREKLİ

47

DEĞİLDİR

ÇED ENERJİ GÖLKÖY İLÇESİ,AYDOĞAN DERESİ 770- TEKSU MÜH.MÜŞ.SAN.TAAH.SAN.VE ORDU UĞURLU REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ 7,84 MW YATIRIMLARI 560M.KOTLRI ARASI TİC.LTD.ŞTİ. DEĞİLDİR ÇED ENERJİ TEKSU MÜŞAVİRLİK ENERJİ UĞURLU REGÜLATÖRÜ VE HES ORDU GÖLKÖY İLÇESİ GEREKLİ 9,887 MWM YATIRIMLARI MÜHENDİSLİK SAN. VE TİC.A.Ş. REVİZE DEĞİLDİR ÇED ENERJİ KUMRU VE FATSA İLÇELERİ SINIRLARI İÇİ TEMMUZ ELEKTROMEKANİK ENERJİ ORDU BAHAR REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ 4,32 MW YATIRIMLARI AKÇAY DERESİ SAN TİC LTD ŞTİ DEĞİLDİR TEMMUZ ELEKTROMEKANİK ENERJİ MESUDİYE İLÇESİ SINIRLARI İÇİ ALAN SAN TİC LTD ŞTİ (İL MD 03.03.2008 ÇED ENERJİ DERESİ (MURAT 1A), HASANEFENDİ DERESİ ORDU TARİH VE 206-575 SAYILI YAZISI İLE MURAT REGÜLATÖRÜ VE HES GEREKLİ 7 MW YATIRIMLARI (MURAT 1B) VE ÇAVDARLI DERESİ (MURAT 2) TEMMUZ ELEKTRİK ÜRETİM LTD ŞTİ DEĞİLDİR ARASI OLARAK DEĞİŞMİŞ) UDB ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.(ORDU VAİLİLİĞ İL ÇEVRE VE ORMAN ÇED ENERJİ MÜDÜRLÜĞÜNÜN 15.02.2011 TARİH VE ORDU ÇATALPINAR İLÇESİ,REŞADİYE ÇAYI ÜZERİ IRMAK HES. GEREKLİ 6,987 MW YATIRIMLARI 327-615 SAYILI YAZISI GEREĞİNCE ADI DEĞİLDİR :BAV ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.OLARAK DEĞİŞMİŞTİR) UDB ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.(ORDU VAİLİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL ÇED ENERJİ MÜDÜRLÜĞÜNÜN 06.04.2012TARİH VE ORDU GÖLKÖY İLÇESİ,KIZILEN IRMAĞI ÜZERİ ALATAY HES. GEREKLİ 13,921 MW YATIRIMLARI 2241 SAYILI YAZISI GEREĞİNCE ADI DEĞİLDİR :GÜRLEYEN ENERJİ ÜRETİM PAZARLAMA OLARAK DEĞİŞMİŞTİR) ÇED ENERJİ GÖLKÖY İLÇESİ,KARA DERESİ'NİN 1157-878M. VATAN ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE RIZA REGÜLATÖRÜ VE ORDU GEREKLİ 8,609 MW YATIRIMLARI KOTLARI ARASI TİC.A.Ş. HES(8609MW) DEĞİLDİR ENERJİ KARICA REG. VE DARICA I HES VE ÇED ORDU MESUDİYE İLÇESİ TOPÇAM BELDESİ YAPISAN ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş 350,76 GWH/YIL YATIRIMLARI MALZEME OCAKLARI OLUMLU ÇED ENERJİ MESUDİYE VE KARADÜZ İLÇELERİ SINIRLARI GÜDE REGÜLATÖRÜ VE SU ORDU YAPISAN ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. GEREKLİ YATIRIMLARI İÇİ İLETİM HATTI DEĞİLDİR KARICA REGÜLATÖRÜ VE HES(99 ÇED ENERJİ YAPISAN ELEKTRİK ÜRETİM MW TA 13,42 MW ORDU MESUDİYE İLÇESİ,MELET ÇAYI ÜZERİ GEREKLİ 112,42 MW YATIRIMLARI A.Ş.(KAP.ART) EKLENEREK:112,42 MW' A DEĞİLDİR ÇIKARTILMIŞ) ENERJİ YEMA ENERJİ YATIRIMLARI SAN.VE TURNASUYU ENERJİ GRUBU ÇED 22MWM/21,45MWE ORDU MERKEZ İLÇE TURNASUYU DERESİ YATIRIMLARI TİC.A.Ş PROJESİ OLUMLU 23,05MWM/22,48MWE

48

B.4.5. Rekreasyonel Su Kullanımı

İlimizde rekreasyonel amaçlı su kullanımı bulunmamaktadır.

B.5. Çevresel Altyapı

B.5.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Hizmeti Alan Nüfus

İlimizde faaliyette olan 8 adet atık su arıtma tesisi vardır. Bunlar;

-Çaybaşı Belediyesi Arıtma -Kabadüz Belediyesi Arıtma -Kaynartaş Belediyesi Arıtma -Çamlı Belediyesi Arıtma -Kabataş Belediyesi Arıtma -Çiftlik Belediyesi Arıtma -Hanyanı-Tekkiraz Arıtma -Ünye Belediyesi (Doğu-Batı) Arıtma ‘dır.

Ünye Belediyesi atıksu arıtma tesisi doğu ve batı atıksu arıtma tesisi olmak üzere iki adettir. Ünye ilçesine ait toplam nüfus 87000 kişidir. Doğu atıksu arıtma tesisi 45000 kişilik, batı atıksu arıtma tesisi ise 32000 kişiliktir. İlçenin 77000 kişilik nüfusuna hizmet verilmektedir. Batı atıksu arıtma tesisi uzun havalandırmalı aktif çamur sistemiyle çalışmakta, doğu atıksu arıtma tesisi ise klasik aktif çamur tesisiyle çalışmaktadır. Batı atıksu arıtma tesisine ait resimler Resim B.4, Resim B.5 ve Resim B.6’da verilmiştir.

Resim B.4-Ünye Belediyesi Batı Atıksu Arıtma Tesisi Dengeleme Havuzu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

49

Resim B.5-Ünye Belediyesi Batı Atıksu Arıtma Tesisi Havalandırma Havuzu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Resim B.6-Ünye Belediyesi Batı Atıksu Arıtma Tesisi Çöktürme Havuzu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

50

Çaybaşı Belediyesi 5000 kişi kapasiteli atıksu arıtma tesisine sahiptir. İlçe nüfusu da 5000 kişi olup tüm nüfusa hizmet etmektedir. Çaybaşı Belediyesi atıksu arıtma tesisine ait resimler Resim B.7, Resim B.8 ve Resim B.9’da verilmiştir.

Resim B.7-Çaybaşı Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Debimetre (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Resim B.8-Çaybaşı Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Havalandırma Havuzu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013).

51

Resim B.9-Çaybaşı Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Çöktürme Havuzu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Fatsa Belediyesi batı ve doğu derin deniz deşarjı yapmaktadır. Ordu belediyesi derin deniz deşarjı yapmaktadır. Aynı zamanda Ordu Belediyesi AB bünyesinde atık su arıtma tesisi projesi yapmıştır. Henüz faaliyette değildir. Ancak projenin %80’i tamamlanmış durumdadır. Ordu il merkezinde Cumhuriyet Mahallesi hariç kanalizasyon ve yağmursuyu toplama tesisleri mevcuttur. Atık suların bertaraf edilmesi amacıyla derin deşarj çalışmaları devam etmektedir. Bazı ilçelerin kırsal alanlarında atık su deşarjlarını akarsulara ve serbest doğaya bırakmaktadır, sahildeki ilçelerde ise durum il merkezinden farksızdır. Çaybaşı ilçesinin ve İlküvez Beldesi’nin kanalizasyon şebekeleri mevcuttur. Kumru ilçe merkezinin % 50’sinde kanalizasyon mevcuttur. Mesudiye ilçe merkezinin büyük bölümünde kanalizasyon bulunmaktadır ancak arıtma bulunmamaktadır. Yeşilce'nin bir kısmı ile Topçam beldesinin kanalizasyonu bulunmakta, Üçyol beldesinde ise kanalizasyon bulunmamaktadır. Bağlı köylerin 14’ünde ise kanalizasyon şebekesi mevcuttur. Bunların 9’unda fosseptik çukurları kullanılmaktadır. Çatalpınar ilçe merkezindeki Kıran Mahallesi, Dere mahallesi ve Terimli mahallesinin kanalizasyon sorunları çözülmüştür. Diğer mahallelerde ise çalışmalar sürmektedir, Kabataş ilçesinin % 20’sinde kapalı kanalizasyon şebekesi mevcuttur. Diğer yerlerde ise kanalizasyon bulunmamaktadır. Kanalizasyon kent için önemli bir sorundur. Korgan ilçesinin kanalizasyon sistemi mevcut olup mevcut nüfusun gereksinimini karşılamaktadır. Ancak ilçenin nüfus artış hızına bakıldığında bu sistemin ileriki yıllar için yeterli olmayacağı açıktır Ulubey ilçesinin kanalizasyon çalışmaları devam etmekte olup, %95 oranında kanalizasyon yapılmıştır. Kanalizasyon şebeke uzunluğu toplam 40 km.dir.

52

Yeterli veri elde edilemediği için Grafik B.4.çizilememiştir.

Grafik B.4 – İlimizde Yıllara Göre Kanalizasyon İle Hizmet Edilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

88,50% Ünye Belediyesi 100% Kaynartaş Belediyesi 100% 100% Çaybaşı Belediyesi 100% 100% Tekkiraz Belediyesi 100% Çamlı Belediyesi Kabataş Belediyesi

Grafik B.5 – İlimizde (2012) Yılı Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Edilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Çizelge B.18– İlimizde (2012) Yılı Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Yerleşim Belediye Belediye Mevcut Kapasite Deşarj Deniz Hizmet Yerinin AAT/Derin Atıksu (kişi/gün) edilen Deşarjı Verdiği Adı Deniz Arıtma atıksu Nüfus Deşarjı Tesisi miktarı Türü (m3/sn) Merkez DDD Derin - - X - Deniz Deşarjı Merkez AAT Biyolojik - - - İnşaat Arıtım Aşamasında Ünye AAT Biyolojik Doğu AAT- Geri - 45000 Arıtım 83000 kişi/gün Dönüşümlü Sistem Batı AAT- Geri - 32000 33000kişi/gün Dönüşümlü Sistem Kaynartaş AAT Biyolojik 300 kişi/gün - 300 Arıtım Çaybaşı AAT Biyolojik 5000 kişi/gün - 5000 Arıtım Tekkiraz AAT Biyolojik 5000 kişi/gün - 5000 Arıtım Çamlı AAT Biyolojik 1000 kişi/gün - 1000 Arıtım Kabataş AAT Biyolojik 5000 kişi/gün - 5000 Arıtım Çiftlik AAT Biyolojik 2000 kişi/gün - 2000 Arıtım Fatsa DDD Derin 80000 kişi/gün - X 65000

53

Deniz Deşarjı Çayırkent AAT Biyolojik 800 kişi/gün - X - Arıtım

İlimizde mevcut olan atıksu arıtma tesislerinden çıkan arıtma çamurları daha çok susuzlaştırma yöntemiyle toprakta kullanılmaktadır. Beldelerimizde bulunan atıksu arıtmaları daha çok paket arıtma şeklinde olup henüz arıtma çamurlarıyla ilgili bir çalışma yapılmamıştır.

B.5.2. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri

Ordu ili Organize Sanayi Bölgesi’ndeki atıksular kanalizasyon hattı ile toplanmaktadır. Fatsa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki atıksular ise Fatsa Belediyesi Doğu Derin Deniz Deşarjına verilmektedir. Her iki OSB’ye ait bağlantı kontrol izin belgesi mevcut olup Müdürlüğümüze sunulmuştur.

Çizelge B.19 – İlimizdeki (2012) Yılı OSB’lerde Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

OSB Adı Mevcut Kapasitesi AAT Türü AAT Deşarj Deşarj Durumu (ton/gün) Çamuru Ortamı Koordinatları Miktarı (ton/gün) Ordu OSB Faaliyette - - - Ordu - Belediyesi Kanalına Fatsa OSB Faaliyette - - - Fatsa Derin - Deniz Deşarjı Ünye OSB İnşaat - - - - - aşamasında

B.5.3. Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri

İlimizde katı atık düzenli depolama tesisi bulunmamaktadır.

B.5.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması

İlimizde prosesi sonucu atıksu oluşumuna sebep olan tesisler, atıksu arıtma tesisi projesi hazırlamakta ve Müdürlüğümüze onay için sunmakta ya da oluşan atıksuların geri dönüşümlü sistemle çalışacağını taahhüt ederek gerekli teknik raporu hazırlatarak Müdürlüğümüze sunmaktadır. Bu konuda çalışmalar Bakanlığımıza bildirilmektedir. B.6. Toprak Kirliliği ve Kontrolü B.6.1. Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar

Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik” ve “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Yeterlilik Belgesi Tebliği” kapsamında herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

54

Çizelge B.20.- İlimizde (2012) Yılı Tespit Edilen Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliğine İlişkin Veriler(Kaynak, yıl)

Var Yok Varsa Ne/Neler Olduğunu Belirtiniz Potansiyel kirletici faaliyetler var mı?

Kirlenmiş sahaların Kirlenmiş sahaların temizlenmesi Tespit Tespit Edilmiş temizlenmesi ile ile ilgili çalışmalarda ne tür Edilmiş Kirlenmiş ilgili çalışma var temizleme faaliyetleri* yapılıyor? Kirlenmenin Sahanın Yeri mı? (Aşağıdaki temizleme yöntemleri Nedeni Var Yok dikkate alınmalıdır) 1. 2. Bu konu hakkında veri 3. bulunmamaktadır. .

Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliği Temizleme Yöntemleri

Biyoremediasyon Fitoremediasyon Parsel arıtımı Buharlaştırma Biyo havalandırma Elektrokinetik arıtma Yerinde oksidasyon Solvent ekstraksiyonu Hava ile dağıtma (Air sparging) Buharlaştırma Termal arıtma Reaktif Barrier teknolojisi Yerinde yıkama (In-situ Flushing)

B.6.2.Arıtma Çamurlarının toprakta kullanımı

Arıtma çamurlarının toprakta kullanımında gerekli tedbirlerin alınması esaslarını sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde belirlemeyi amaçlayan “Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik” kapsamında ilimizde herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

İlimizde mevcut olan atıksu arıtma tesislerinden çıkan arıtma çamurları daha çok susuzlaştırma yöntemiyle toprakta kullanılmaktadır. Beldelerimizde bulunan atıksu arıtmaları daha çok paket arıtma şeklinde olup henüz arıtma çamurlarıyla ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Bu nedenle Grafik B.6 ve Grafik B.7 eklenememiştir.

Grafik B.6- İlimizde (2012) Yılı Belediyelerden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi (Kaynak, yıl)

Grafik B.7- İlimizde (2012) Yılı Sanayiden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi (Kaynak, yıl)

55

B.6.3.Madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin yapılan çalışmalar Madencilik faaliyetlerinin uzun yıllar devam etmesi sonucu rehabilitasyonları da gecikmektedir. Geçmiş yıllarda verilen ruhsatların süresi içinde veya dışında denetim yapılmaması nedeniyle eski ocak sahaları rehabilite edilmeden kaldıkları görülmektedir. Ancak son yıllarda İlimiz genelinde maden ruhsat hukuku sona eren sahalar ile ilgili olarak Orman Bölge Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi’nin birlikte yapmış oldukları rehabilite çalışmaları (dolgu çalışmaları, ağaçlandırma vb.) devam etmektedir. Yapılan örnek çalışmalara ait bazı fotoğraflar; Resim B.10 ve Resim B.11’de yer almaktadır.

Resim B.10- Gölköy Güzelyurt Belediyesi Ariyet Ocağı Dolgu ve Ağaçlandırma Çalışmaları (İl Özel İdaresi, 2013).

56

Resim B.11- Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Ünye Aydıntepe Ariyet Ocağı Ağaçlandırma Çalışmaları (İl Özel İdaresi, 2013).

B.6.4. Tarımsal Faaliyetler İle Oluşan Toprak Kirliliği

Tarımsal ilaç olarak adlandırılan Pestisitler, biyolojik olarak zararlılara karşı etkili fakat hayvanlara, özellikle insanlara karşı az zehirli ya da zehirsiz olması istenir. Bu güne kadar yapılan, hâlihazırda kullanılan ilaçlardan çok azı bu niteliği taşır. Büyük çoğunluğu hem kontrol ettiği zararlılara karşı, hem de insan ve memelilere karşı çok zehirlidirler. Bunların bir kısmı hem uygulandıkları bitki, toprak ve su ortamında uzun süre bozulmadan kalabilen, tüm canlıların vücudunda birikebilen zehirlerdir. Tarımsal amaçla milyonlarca ton zehir milyonlarca dönüm araziye uygulanmaktadır. Bunların bir kısmı uygulandığı yerden başka yerlere gitmektedir. Toprağın pestisitlerle kirlenmesi, kullanılan maddeler kalıcı olduğu zaman önemli sakıncalar doğurur. Eğer bir pestisit bakteri, fungus, güneş ışığı ya da kimyasal yollarla yapısı bozulmamışsa zamanla toprakta birikerek bitkiler tarafından alınabilir. Ordu ili geneli arazilerin, çok eğimli olması ve diğer doğal nedenlerden dolayı, zararlı boyut diğer bölgelere oranla daha tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır.

İlimizde kullanılan pestisit miktarları aşağıda verilmiştir. Kullanılan dozlar MRL değerlerine uyulmaktadır. İlk etap da kullanılan ilaçlar doğaya ve canlılara zarar vermeyen pestisitler kullanılmaktadır. Ağırlıklı olarak sıvı formülasyonlar kullanıldığından kalıntı bırakmamaktadır.

İlimizde 2012 yılında kullanılan bitki koruma ürünleri insektisit, pestisit, fungisit, herbisitler, fumigantlar, rodentisitlerdir. İlimizin toplam tarımsal alanı 257918 ha’dır. Toplamda kullanılan tarım ilacı miktarı 146134,31 kg’dır. Hektar başına düşen tarım ilacı 0,00056 ton/ha’dır.

Çizelge B.21 – İlimizde (2012) Yılında Kullanılan Tarım İlacı Tüketimi Yıllık Tüketim Miktarları (Tarım, Gıda ve Hayvancılık Müd.,2013)

Tarım alanı (ha) Yıllık tarım ilacı Hektar başına düşen tüketimi(ton) tarım ilacı (ton/ha) 257918 146,135 0,00056

57

İlimizde toplam tarım alanı, yıllık kullanılan bitki koruma ürünleri ve hektar başına düşen tarım ilacı miktarı yukarıda belirtilmiştir. bu konuyla ilgili olarak 2010 yılında ilimizde bitki sağlığı uygulamaları çiftçi eğitim çalışmaları, fındık hastalık ve zararlıları, fındıkta entegre mücadele ve sebze hastalık ve zararlıları ile ilgili eğitim çalışmaları yapılmış olup çiftçilere konumlarına göre liflet, broşür, ve çiftçi mektubu dağıtılmıştır.

2012 yılında ilimizde kullanılan toplam gübre miktarı 293872,8 tondur. İlimizdeki toplam tarımsal alan 257918 ha’dır. Buna göre ha başına kullanılan gübre miktarı 0,87 ha/ton’dur. Hektar başına kullanılan mineral azot miktarı 50,66 ve hektar başına kullanılan fosfor miktarı 152,99’dır.

Çizelge B.22 – İlimizde (2012) Yılında Kullanılan Gübre Tüketimi Yıllık Tüketim Miktarları (Tarım, Gıda ve Hayvancılık Müd.,2013)

2012 toplam gübre Tarımsal alan Hektar başına Hektar başına fosfor tüketimi mineral azot miktarı miktarı 293872,8 ton 257918 ha 50,66 ton 152,99 ton

İlimizde gübre kullanımı daha çok bitkisel üretimde daha kaliteli ve daha bol ürün almak için kullanılmaktadır. Gübreleme; bitkinin ihtiyacı olan besin maddelerinin toprağa verilmesi için yapılmaktadır. İlimizde ekonomik ve faydalı bir gübreleme yapılması amacıyla toprak analizleri yaptırmanın önemi anlatılmaktadır. Toprak analizi yaptıran çiftçilere dekar başına toprak analizi desteği ödemesi yapılmaktadır.

İlimizde yoğun olarak fındık tarımı yapılmakta olup, ocağın durumuna göre ocak başına 0,2- 0,4 kg saf azot (N), 0,2-0,3 kg saf fosfor (P2O5) tavsiye edilmektedir. Fosforlu gübrenin tamamı Şubat- Mart aylarında fındık ocakları etrafına, dalların taç genişliğinde açılacak 15-20 cm derinlikteki dairevi çukura atılarak gömülmelidir. Azotlu gübrenin yarısı Mart ve ikinci yarısı da Mayıs ayında ocağın etrafına elle serpilmek suretiyle verilmeli ve 3-5 cm derinliğe, çapalayarak gömülmelidir.

Diğer meyve ağaçlarında ağaç başına 0,3-0,4 kg saf azot, 0,2-0,3 kg saf fosfor (P2O5) tavsiye edilmektedir. Fosforlu ve gerekiyorsa potasyumlu gübrenin tamamı ile azotlu gübrenin yarısı bölgenin iklimine göre Şubat-Mart aylarında, azotlu gübrenin ikinci yarısı ise Mayıs veya Haziran ayında verilmelidir.

B.7. Sonuç ve Değerlendirme

İlimiz genelinde sekiz adet atıksu arıtma tesisi mevcut olup, iki adet de derin deniz deşarjı yapan ilçemiz mevcuttur. İl merkezinde AB ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ortak çalışması yapılarak atıksu arıtma tesisi inşaat aşamasında bulunmaktadır. Bölgemiz dağlık bir bölge olması dolayısıyla iç kesimlerdeki yerleşmelerin çoğunda kanalizasyon hizmeti verilememektedir. Bu yerlerde meskenlere ait fosseptik çukurlar yaptırılarak atıksu uzaklaştırılma işlemi yapılmaktadır. Mevcut arıtmalardan çıkan arıtma çamurları daha çok susuzlaştırılarak toprakta kullanılmaktadır.

Kaynaklar

- Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre Yönetimi ve ÇED İzin Denetim Şube Müdürlüğü, 2013. - İl Özel İdaresi,2013. - Devlet Su İşleri 75. Şube Müdürlüğü, 2013. - Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü,2013. - 2011 yılı Çevre Durum Raporu. - DOKAP,2013.

58

C. ATIK

C.1. Belediye Atıkları (Katı Atık Bertaraf Tesisleri)

Ordu ilinin en büyük sorunlarının başında çöp sorunu gelmektedir. İl merkezinde evsel atıklar hiçbir ön işleme tabi tutulmadan Melet ırmağının denize döküldüğü kıyı şeridine bırakılmaktadır. Çöp bırakılan alanın yerleşim alanı içi ve deniz kenarında olmasından dolayı büyük kirlenmelere sebebiyet vermektedir. Katı atıkların kontrolsüz bir şekilde biriktirilmesi sonucunda birçok hastalığın kolayca yayıldığı bilinmektedir. Katı atıklardan hastalık bulaştıran faktörlerin başında sinek ve fareler taşıyıcı olarak işlev görmektedirler. Hastalık tehdidine karşılık sadece bu taşıyıcılar yılın belli dönemlerinde zehirlenerek öldürülmektedirler. Ayrıca Melet ırmağıyla bağlantılı bu alanda yüksek düzeyde taban suyu kirliliği ve deniz kirliliğinin de oluşmaktadır. Atıklar belediye tarafından konteynır ve çöp saatlerinde poşetlenerek sokağa bırakılması ile toplanmaktadır. Transfer istasyonu bulunmamaktadır. İlde yakma ve kompost tesisi bulunmamaktadır. İlimizde üretilen atık miktarlarıyla ilgili olarak Çizelge C.1 doldurularak bilgi verilmiştir. Ancak il genelindeki belediyelerin atık kompozisyonuyla ilgili olarak tam veri elde edilemediğinden ilin genel atık kompozisyonu ile ilgili grafik çizilememiştir. Ancak Ordu Belediyesi’ne ait atık kompozisyonu Grafik C.1’de verilmiştir. İlimizde katı atık düzenli depolama tesisi bulunmamaktadır. İl genelinde daha çok vahşi depolama yapılmaktadır.

Ordu Belediyesi Atık Kompozisyonu

7%

18% Organik Atık Kağıt 1% 5% 61% Cam Metal 8% Plastik Kül

Grafik C.1- Ordu Belediyesi (2012) Yılı Atık Kompozisyonu (Ordu Belediyesi,2013)

59

Çizelge C.1 – İlimizde (2012) Yılı İçin İl/İlçe Belediyelerince Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu (Kumru, Çatalpınar, Gölköy, Ordu, Kabadüz, Aybastı, Çaybaşı, Gürgentepe, Fatsa, Korgan ve Kabataş Belediyeleri, 2013)

İl/İlçe Birlik ise Nüfus Toplanan Geri Kazanılan Kişi Başına Atık Kompozisyonu Belediye birliğe üye Ortalama Katı Atık Üretilen Ort. Katı Yıllık ort. % veya Birlik olan Atık Miktarı Miktarı(ton/gün) Atık Mik. (kg/gün) Adı belediyeler (ton/gün) Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Org. kağıt cam metal plastik kül

Kumru FATCEP 25000 13000 5040 2700 - - 28 15 ------Belediyesi Çatalpınar - 10000 5194 10 5 - - 1 1 ------Belediyesi Gölköy - 11800 15 8 15 8 ------Belediyesi Ordu - 183780 183780 180 160 2500 2300 - - 59,7 7,9 4,76 0,52 17,7 7,17 Belediyesi Kabadüz - 10000 3000 700 250 - - 14,2 1,2 20 25 5 10 25 15 Belediyesi Çaybaşı - 10000 5000 2 1 - - 0,2 0,1 ------Belediyesi Gürgentepe - 7500 2000 1000 - - 72 24 ------Belediyesi Kabataş - 6000 4000 2 2 0,22 0,22 0,40 0,40 70 8 1 3 2 14 Belediyesi Aybastı - 20000 14000 25 10 - - 1,25 0,7 ------Belediyesi Fatsa - 74600 74600 80 65 0,0157 0,0157 0,0107 0,0087 75 7 6 5 7 - Belediyesi Korgan - 20000 12814 10 6 ------Belediyesi

60

Çizelge C.2 – İlimizde (2012) Yılı İl/İlçe Belediyelerde Oluşan Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Yöntemleri ve Tesis Kapasiteleri (Kumru, Çatalpınar, Gölköy, Ordu, Kabadüz, Gülyalı, Gürgentepe, Kabataş ve Aybastı Belediyeleri, 2013) Mevcut Atık Yönetimi Hizmetlerini Kim Hangi Atıklar Toplanıyor? Transfer Bertaraf Yürütüyor?** İl/ilçe İstasyon Yöntemi ve Tesis Kapasitesi/Birimi Belediye Diğer u Varsa Düzensiz Düzenli Evsel Tıbb Toplam Taşım Bertara Kompos Yakm Diğer Adı (Belirtiniz Sayısı Depolam Depolam * i a a f t a (Belirtiniz) ) a a Aybastı X X - - B B B X - - - - Belediyesi Kumru X - - ÖS ÖS ÖS X - - - - Belediyesi Çatalpınar X - - - B B B X - - - - Belediyesi Gölköy X - - - B B B X - - - - Belediyesi Gülyalı X X - - B B B X - - - - Belediyesi RDF (Atıktan Ordu Hafriyat X X - ÖS ÖS B X - - - Yakıt Üretim Belediyesi Atıkları Tesisi) Kabadüz X - - - B B B X - - - - Belediyesi Fatsa X X - - ÖS ÖS B X - - - - Belediyesi Kabataş TIBBİ Evsel B Evsel B Evsel B Sterilizasyo X X - X - - - Belediyesi ATIK 1 Tıbbi ÖS Tıbbi ÖS Tıbbi ÖS n Gürgentep e X X - - B B B - X X X - Belediyesi Korgan X X - - B - - X - - - - Belediyesi * Ofis işyeri dahil. ** Belediye (B), Özel Sektör (ÖS), Belediye Şirketi (BŞ) seçeneklerinden uygun olanının sembolünü yazınız.

61

Çizelge C.3- İlimizde (2012) Yılında Birliklerce Yürütülen Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf İşlemlerine İlişkin Bilgi (Kaynak, yıl)

Mevcut Hangi Atıklar Toplanıyor? Transfer Bertaraf

İstasyonu varsa Yöntemi ve Tesis Kapasitesi/Birimi Birlik adı Diğer sayısı Düzenli Evsel* Tıbbi Kompost Yakma Diğer (Belirtiniz) (Belirtiniz) Depolama -

* Ofis işyeri dahil.

İlimizde Birlik olarak katı atık toplanma, taşınma ve bertaraf ile ilgili çalışma başlamamış olduğundan Çizelge C.3 doldurulamamıştır.

62

C.2. Hafriyat Toprağı, İnşaat Ve Yıkıntı Atıkları

İlimizde düzenli hafriyat depolama alanı bulunmamaktadır, bu durum çoğunlukla sıkıntılara sebep olmaktadır. Müdürlüğümüze ulaşan şikayetler doğrultusunda hafriyat dökümü ile ilgili olarak denetimler yerinde yapılmakta olup, gerekli işlemler mevzuatımız çerçevesinde yapılmaktadır.

C.3. Ambalaj Atıkları

Çizelge C.4- İlimizdeki (2012) Yılı Ambalaj Ve Ambalaj Atıkları İstatistik Sonuçları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Ambalaj Üretilen Piyasaya Geri Geri Geri Gerçekleşen Cinsi Ambalaj Sürülen Kazanım Kazanılması Kazanılan Geri Miktarı Ambalaj Oranları Gereken Miktar Kazanım (kg) Miktarı (kg) (%) Miktar (kg) (kg) Oranı (%) Plastik 195504 179868 - - 67737 - Metal ------Kompozit ------Kağıt - - - - - Karton Cam ------Ahşap 907737 907737 - - - - Toplam 1103241 1087605 - - - -

Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Ek V’e göre ambalaj atıklarını piyasaya süren işletme sayısı 2012 yılı itibariyle 93 adet olup 2013 yılının ilk altı ayıyla beraber toplamda bu sayı 108 adet olmuştur. Ambalaj üreticileri sayısı ise 2012 yılında 2 adettir. Bu veriler ışığında Grafik C.2 aşağıda verilmiştir.

1% 2%

Ambalaj Üreticisi

97% Piyasaya Sürenler Tedarikçi

Grafik C.2- İlimizdeki (2012) Yılı Kayıtlı Ambalaj Üreticisi Ekonomik İşletmeler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

63

C.4. Tehlikeli Atıklar

İldeki Tehlikeli Atık Beyan sistemine kayıtlı lisanslı tesis bulunmamaktadır. 2012 yılında Müdürlüğümüze 68182,4 kg tehlikeli atık beyanı yapılmış ve 2013 yılının ilk altı ayında da 74930 kg tehlikeli atık beyanı yapılmıştır.

Çizelge C.5 – İlimizdeki (2012) Yılında Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikeli Atıklarla İlgili Veriler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

(2012) Yılı Geri Aktivite Atık Atık Geri Geri Bertaraf Kazanım Bertaraf Bertaraf kodu* Kodu** Miktarı Kazanım Kazanım Miktarı Miktarı %’ si Yöntemi (kg/yıl) %’ si Yöntemi (kg/yıl) (kg/yıl) 13 130208 74143 69382 93 - 350 0,4 - 13 130206 26800 26800 100 - - - - 13 130113 36714 36500 99 - - - - 13 130703 3805 255 6 - 1995 52 - 1270 13 130110 stok 9 090104 20110 19560 97 - - - - 15 150110 12090 10948 90 - 9 0,01 - 15 150202 2920 2454 94 - 54 2 - 16 160107 6013 5763 95 - - - - 18 180103 290299 14560 6 - 275739 94 - 20 200126 400 400 100 - - - - 20 200121 340 301 98 - - 3 - 8 080113 2520 1820 72 - - - - 8 08011 800 800 100 - - - - 13 130101 100 - - - 100 100 - 17 170410 5250 5250 100 - - - - 18 180108 20 - 50 - - - - 11 110109 20460 20460 100 - - - - 19 190101 235 - - - 235 100 - 18 180106 485 485 100 - - - - 16 160101 500 500 100 - - - - 16 160602 25 - - - 25 100 - 19 190108 20 - 50 - - - - 19 190106 485 485 100 - - - - 16 160101 500 500 100 - - - - 13 130205 1980 1980 100 - - - - 6300 13 130403 ------stok 1 kg 19 190110 ------stok 17 170503 310 - - - 310 100 - 8 080317 97 97 100 - - - *Atık Yönetiminin Genel Esasları ya da tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde tanımlanan 2 rakamlı aktivite tipini gösterir. ** Aynı yönetmeliklerde her bir aktivite için sıralanan tehlikeli atık kodu (6 rakamlı).

64

C.5. Atık Madeni Yağlar

İlimizde Ulusal Atık Yağ Taşıma Formu ile 2012 yılı itibariyle 104554 atık yağ beyanı yapılmıştır.

Çizelge C.6 – İlimizdeki Atık Yağ Toplama Miktarları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Yıl Atık Yağ Miktar (kg) 2010 131880 2011 76585 2012 104554

33% 42% 2010

2011 25% 2012

Grafik C.3 – İlimizdeki Atık Yağ Toplama Miktar Yüzdeleri (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Çizelge C.7 – İlimizdeki (2012) Yılı İçin Atık Madeni Yağlarla İlgili Veriler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Toplam Atık Madeni Atık Madeni Yağ Taşımak Geri Kazanım Tesisi Atık Madeni Yağ Miktarı (ton/yıl) Üzere Lisans Alan Yağ Üreten Toplanan Resmi ve Atık Yağ Atık Atık Sayısı Özel Kurum/ Beyan Form Toplam Toplam Motor Sanayi Yok Kuruluş Sayısı Firma Sayısı Araç Sayısı Yağ Yağ Sayısı Lisanslı Lisanssız 200 120 75,803 67,219 - - - - -

Çizelge C.8 – İlimizdeki Atık Yağ Geri Kazanımı Sonucu Elde Edilen Ürün Miktarları (Kaynak, yıl)

Ürün Miktarı (Ton) YIL (Kalıp Yağı + Harman Yağı + Jüt Yağı) 2009 2010 2011 2012

İlimizde Atık Yağ geri kazanımı olmamasından dolayı Çizelge C.8 doldurulamamıştır.

65

C.6. Atık Pil ve Akümülatörler

Çizelge C.9 – İlimizde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Akü Miktarı (Kg) (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Yıl Atık Akü Miktar (kg) 2009 305 2010 1740 2011 7650 2012 2450

3%

20% 14% 2009 2010 2011 63% 2012

Grafik C.4 – İlimizde Yıllar İtibariyle Atık Akü Toplama Miktar Yüzdeleri (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Çizelge C.10 – İlimizde Yıllar İtibariyle Atık Akü Kazanım Miktarı (Ton) (Kaynak, yıl)

2008 2009 2010 2011 2012 Kurşun Plastik Cüruf Bu konu hakkında veri elde edilememiştir. Asitli Su TOPLAM

Çizelge C.11- İlimizde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Pil Miktarı (Kg) (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

2009 2010 2011 2012 651 1450 43 3009

66

Çizelge C.12 – İlimizde Taşıma Lisanslı Araçların Yıllara Göre Gelişimi (Adet) (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

2008 2009 2010 2011 2012 İlimizde 1adet taşıma lisanslı araç mevcuttur.

C.7. Bitkisel Atık Yağlar

İlimizde oluşan bitkisel atık yağlar; atık üreticisi konumundaki restoran, otel, hazır yemek firmaları vb. işletmelerden toplanarak Trabzon’da faaliyet gösteren Ezici Yağ Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.’e ve Kolza Biyodizel Yakıt ve Petrol Ürünleri San.ve Tic.A.Ş. ‘ye verilmektedir.

Çizelge C.13– İlimizde (2012) Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Yıl Bitkisel Atık Yağ Miktar (kg) 2009 1540 2010 20215 2011 3530 2012 1860

7% 6% 13% 2009 74% 2010 2011 2012

Grafik C.5– İlimizde Yıllar İtibariyle Bitkisel Atık Yağ Toplama Miktar Yüzdeleri (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Çizelge C.14- İlimizde 2009-2012 Yılları Arasında Bitkisel Atık Yağ Taşıma Lisanslı Araç Sayısı (Kaynak, yıl)

2009 2010 2011 2012 Lisanslı Araç İlimizde Lisanslı Bitkisel Atık Yağ taşıyan Araç Bulunmamaktadır. Sayısı

C.8. Poliklorlu Bifeniller ve Poliklorlu Terfeniller

12 Kalıcı Organik Kirleticilerden biri olan PCB’ler bir grup aromatik klorlu bileşik olan poliklorlu bifenillere verilen genel isimdir. PCB’lerin zararlı etkileri, bu maddelerle kirletilmiş gıda ve içecekler tüketildiğinde veya bu maddeler teneffüs edildiğinde, yutulduğunda ya da deriyle temas ettiğinde ortaya çıkmaktadır. PCB’ler bertaraf veya başka herhangi bir amaçla yakıldıklarında tam bir

67 yanma meydana gelmezse, çok daha zararlı etkilere sahip furanlar (PCDF) ve dioksinler (PCDD) yan ürün olarak ortaya çıkmaktadır.

C.9. Ömrünü Tamamlamış Lastikler (ÖTL)

Çizelge C.15 – İlimizde (2012) Yılında Oluşan Ömrünü Tamamlamış Lastikler İle İlgili Veriler (Kaynak, yıl) ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER (ÖTL) ÖTL Geçici Geri Bertaraf Geçici ÖTL Geri ÖTL Bertaraf Depolama Kazanılan Edilen Depolama Kazanım Tesisi Tesisi Alanlarındaki ÖTL ÖTL Alanı ÖTL Miktarı Miktarı Miktarı Hacmi Kapasitesi Kapasitesi Sayısı (ton) Sayısı (ton) Sayısı (ton) (m3) (ton/yıl) (ton/yıl)

Bu konu hakkında veri elde edilememiştir.

İlimizde geri kazanım tesisi bulunmadığından Çizelge C.15 doldurulamamıştır.

Çizelge C.16 – İlimizde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları (ton/yıl) (Kaynak, yıl)

2009 2010 2011 2012 Geri Kazanım Tesisi Bu konu hakkında veri elde edilememiştir. Çimento Fabrikası

C.10. Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar (AEEE)

Avrupa Birliği’nin 2002/96/EC sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Direktifi ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde kullanılan tehlikeli maddelerin kullanılmasını yasaklayan 2002/95/EC sayılı elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlanmasına ilişkin direktiflerin ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması çalışmaları kapsamında “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği” hazırlanarak 22.05.2012 tarih ve 28300 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere),oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri, tıbbi cihazlar (emplantasyon ürünleri ve hastalık bulaşıcı temaslarda bulunan ürünler hariç), izleme ve kontrol aletleri ve otomat sınıflarına dâhil olan elektrikli ve elektronik eşyalar ile elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçlerini kapsamaktadır.

68

Çizelge C.17 –İlimizde (2012) Yılı AEEE Toplanan ve İşlenen Miktarlar(Kaynak, yıl)

AEEE’lerin Belediyeler Getirme Toplanması Tarafından Merkezlerinde AEEE İşleme Amacıyla Oluşturulan AEEE ve Aktarma Tesisi İşlenen AEEE Oluşturulan Getirme Merkezleri Merkezlerinde Miktarı (ton) Aktarma Biriken AEEE Merkezleri Miktarı (ton) Hacmi Hacmi Kapasitesi Sayısı Sayısı Sayısı (m3) (m3) (ton/yıl) Bu konu hakkında veri elde edilememiştir. İlimizde bu konuda yapılan bir çalışma bulunmamasından dolayı Çizelge C.17 doldurulamamıştır. C.11. Ömrünü Tamamlamış (Hurda) Araçlar

Çizelge C.18- İlimizde (2012) Yılı Hurdaya Ayrılan Araç Sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Oluşturulan ÖTA ÖTA Geçici ÖTA İşleme Tesisi Teslim yerleri Depolama Alanı İşlenen ÖTA Miktarı (ton) Kapasitesi Kapasitesi Sayısı Sayısı Sayısı (ton/yıl) (ton/yıl)

3 - - - - -

C.12. Tehlikesiz Atıklar

“Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” 05 Temmuz 2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelik ile atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esaslar belirlenmiştir. Aynı zamanda Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile Avrupa Birliği mevzuatının ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması sağlanmıştır.

Yönetmelikte “atık”, “üretici”, “sahip”, “yönetim”, “toplama”, “bertaraf” ve “geri kazanım” tanımları yapılmakta, atık yönetimi ilkeleri sıralanmakta, geri kazanım ve bertaraf faaliyetlerini yapan işletmeler için lisans ve kayıt tutma zorunluluğu getirilmekte, atık yönetim maliyetinin finansmanı ile ilgili hükümlere yer verilmektedir. Ayrıca atık kategorileri, atık bertaraf ve geri kazanım faaliyetleri ile 839 atık türü liste olarak verilmiştir.

Söz konusu 839 atık türünden 434 tanesi tehlikesiz atık özelliğindedir. Bu atıklardan tehlikeli atıklar, ambalaj ve evsel atıklar gibi atık türlerinin yönetimine ilişkin usul ve esaslar ilgili Yönetmeliklerle belirlenmiştir. Ancak, üretimden kaynaklanan bazı tehlikesiz atıkların yönetimi boşlukta kalmıştır. Bu aşamada bazı tehlikesiz atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeden geri kazanım faaliyetlerinin yönetilebilmesi amacıyla Bakanlığımızca “Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği” hazırlanmış ve 17 Haziran 2011 tarih ve 27967 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Tehlikesiz atıkların düzenli depolama faaliyetleri, 26 Mart 2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik” kapsamında yürütülmektedir. Yönetmeliğin Ek-2 kapsamında yapılan analiz sonuçlarına göre atıklar, I. Sınıf, II. Sınıf ya da III. Sınıfı Düzenli Depolama Sahalarında bertarafı sağlanmaktadır.

69

Türkiye’de tehlikesiz atık statüsünde olan ve miktar olarak oldukça fazla olan demir çelik sektöründen kaynaklanan, cüruf atıkları; Termik santrallerden kaynaklanan, kül atıkları ve daha çok biyolojik arıtma tesislerinden kaynaklanan arıtma çamurları bu atık grubunda değerlendirilmektedir.

Çizelge C.19 – İlimizdeki (2012) Yılı İçin Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikesiz Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Edilmesi İle İlgili Verileri (Kaynak, yıl) (2012) Yılı Geri Aktivite Atık Atık Geri Geri Bertaraf Kazanım Bertaraf Bertaraf kodu* Kodu** Miktarı Kazanım Kazanım Miktarı Miktarı %’ si Yöntemi (ton/yıl) %’ si Yöntemi (ton/yıl) (ton/yıl)

Bu konu hakkında veri elde edilememiştir.

*Atık Yönetiminin Genel Esasları ya da Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde tanımlanan 2 rakamlı aktivite tipini gösterir. ** Aynı yönetmeliklerde her bir aktivite için sıralanan tehlikeli atık kodu (6 rakamlı).

C.12.1 Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları

Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar, 05 Temmuz 2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”in Atık Listesinde; 10 02 koduyla, “Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar” olarak belirtilen başlık altında yer almaktadır. Söz konusu atık sınıflandırılması Çizelge C.20’de gösterilmektedir.

İlimizde demir çelik sektörü mevcut olmadığından Çizelge C.21 oluşturulmamıştır.

Çizelge C.20 – Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar Listesi

ATIK ISIL İŞLEMDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR KATEGORİ KODU 10 02 Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar 10 02 01 Cüruf işleme atıkları 10 02 02 İşlenmemiş cüruf 10 02 07* Tehlikeli maddeler içeren gazların arıtımı sonucu ortaya çıkan katı M atıklar 10 02 08 10 02 07 dışında gaz arıtımı sonucu ortaya çıkan katı atıklar 10 02 10 Haddehane tufalı 10 02 11* Soğutma suyunun arıtılmasından kaynaklanan yağ içerikli atıklar M 10 02 12 10 02 11 dışındaki soğutma suyu arıtma atıkları 10 02 13* Gaz arıtımı sonucu oluşan ve tehlikeli maddeler içeren çamurlar ve M filtre kekleri 10 02 14 10 02 13 dışındaki gaz arıtımı sonucu oluşan çamurlar ve filtre kekleri 10 02 15 Diğer çamurlar ve filtre kekleri 10 02 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar

70

Çizelge C.21 – İlimizdeki (2012) Yılı İldeki Demir ve Çelik Üreticileri Üretim Kapasiteleri, Cüruf ve Bertaraf Yöntemi(Kaynak, yıl)

Tesis Adı Kullanılan Cüruf Bertaraf Yöntemi Hammadde Miktarı Miktarı (ton/yıl) (ton/yıl)

TOPLAM

C.12.2 Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül

İlimizde kömürle çalışan termik santral bulunmamaktadır.

C.12.3 Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları

İlimizde atıksu arıtma tesisleri mevcut olan belediyelerin çoğunun paket arıtması olup bu konuyla ilgili bir çalışmaları bulunmamaktadır.

71

C.13. Tıbbi Atıklar

Çizelge C.22– (2012) Yılında İlimiz İl Sınırları İçindeki Belediyelerde Toplanan Tıbbi Atıklar (Aybastı, Fatsa, Gölköy, Gülyalı, Ordu, Çaybaşı, Korgan ve Gürgentepe Belediyeleri,2013)

Toplana Tıbbi Atık Tıbbi Tıbbi Atık Bertaraf n tıbbi Yönetim Atıkların Taşıma Aracı Bertaraf Yöntemi Tesisi Sterilizasyon/ atık İl/ilçe Planı Taşınması Sayısı * Yakma miktarı Belediyesini

n Adı Tesisin Va Yo Öze Kam Öze Kam Yakm Sterilizasy Yetkili ton/gün Belediyen Bulunduğ r k l u l u a on Firmanı in u İl n Aybastı X - X - 1 - - - - - X Trabzon Belediyesi Fatsa X - X - 1 - 74,332 - - - - - Belediyesi Gölköy - - - - - 2 15 - - X - - Belediyesi Gülyalı - X X - 1 - 0,32 - X - X Trabzon Belediyesi Ordu X - X - 1 - 1,94 - X - X Trabzon Belediyesi Çaybaşı - X - - - - - X - - - - Belediyesi Gürgentepe X - X - - - 0,03 - - - X Trabzon Belediyesi Korgan X - X - - - - X - - - - Belediyesi *Tıbbi atık taşıma aracı sayısı “adet” olarak belirtilecektir.

72

Çizelge C.23- İlimizdeki Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

2007 2008 2009 2010 2011 2012 Tıbbi Atık Miktarı - - 270 497,581 536,616 741,922 (ton)

C.14. Maden Atıkları

Çizelge C.24 – Maden Atıklarının Sınıflandırılması

Atık Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal Kategori Kodu işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar

01 01 Maden kazılarından kaynaklanan atıklar

01 03 Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak İşlenmesinden Kaynaklanan Atıklar

01 04 Metalik Olmayan Minerallerin Fiziki ve Kimyasal İşlemlerinden Kaynaklanan Atıklar

01 05 Sondaj Çamurları ve Diğer Sondaj Atıkları

Çizelge C.25– İlimizdeki (2012) Yılı Maden Zenginleştirme Tesislerinden Kaynaklanan Atık Miktarı (Kaynak, yıl)

Tesis Adı İşlenen Atık Bertaraf Depolama Cevherin Miktarı Yöntemi sınıfı Adı (ton/yıl)

İlimizde Maden Zenginleştirme tesisi bulunmamaktadır.

73

C.15. Sonuç ve Değerlendirme

İlimizin atıklar konusunda yaşadığı en büyük sıkıntı henüz bir düzenli deponi alanı bulunmamasıdır. Halen il genelinde vahşi depolama yapılmakta olup, atıkların düzenli olarak taşınması için bölgeler oluşturularak birlikler kurulmuştur. Ancak; bu birlikler ilimiz için yararlı olamamıştır. İl genelinde düzenli depolama alanı yapılacak saha belirlenmesi için çalışmalar devam etmektedir. İlçelerde de uygulama il merkezinden farksızdır. İl genelinde büyük sorun haline gelen evsel ve diğer atıkların bilimsel yöntemler dâhilinde bertaraf edilmesi için belediye ve ilgili kuruluşların proje çalışmaları devam etmektedir. İl merkezindeki çöp alanı ve atık depolama sorunu büyük ilçelerde de özellikle Ünye, Fatsa ilçelerinde de aynı durumdadır. Fatsa ilçe merkezinde taban suyunun yüksek olduğu çevre yolu kenarında bulunan alan depolama alanı olarak kullanılmakta olup üzeri toprakla örtülerek arsa kazanma çalışması yapılmaktadır. Ünye ilçesinde atıklar kıyı şeridine hiçbir ön işleme tabi tutulmadan yığılmaktadır. Diğer küçük ilçelerde atıklar genellikle dere yatakları ve vadi tabanlarına rastgele bırakılmaktadır.

Kaynaklar

- Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre Yönetimi ve ÇED İzin Denetim Şube Müdürlüğü, 2013. - Aybastı Belediyesi,2013. - Fatsa Belediyesi,2013. - Ordu Belediyesi,2013. - Gürgentepe Belediyesi,2013. - Çaybaşı Beledyesi,2013. - Gölköy Belediyesi,2013. - Gülyalı Belediyesi,2013. - Kabadüz Belediyesi,2013. - Kumru Belediyesi,2013. - Çatalpınar Belediyesi,2013. - Korgan Belediyesi,2013. - DOKAP,2013.

74

Ç. KİMYASALLARIN YÖNETİMİ

Ç.1. Büyük Endüstriyel Kazalar

İlimizde 2012 yılı içerisinde büyük endüstriyel kaza yaşanmamıştır. Bu nedenle Çizelge Ç.1 doldurulamamıştır.

Çizelge Ç.1 – İlimizdeki (2012) Yılı SEVESO Kuruluşlarının Sayısı (Kaynak, yıl)

KURULUŞ SAYISI Alt Seviye Üst Seviye TOPLAM

Ç.2. Sonuç ve Değerlendirme

Kaynaklar

75

D. DOĞA KORUMA VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

D.1. Ormanlar ve Milli Parklar

Ordu ili genelinde orman varlığı yayılışına bakıldığında farklı ekolojik değişimler görülmez. Ancak bazı bitki türlerinin yayılış bölgeleri sınırlarının il coğrafyasında bulunması nedeniyle istisna sayılacak ekolojik bazı değişiklikler görülür. Ülkemiz ormanlarının önemli meşçerelerinden, Doğu Ladininin meşçere sınırı olan Melet havzasının doğu kısmı il genelinin ekolojik yapısından farklılık arz eder. Ayrıca Tokat ve Sivas illerine yakın dağlık ve platoların oluşturduğu orman ekolojisi kıyı bandından farklı ekolojik yapıya sahiptir. Bu ekolojik çeşitlilikten dolayı il orman varlığı ve alt örtü diye tabir edilen otsu ve odunsu yapı çeşitlilik bakımından oldukça zengindir. Orman varlığı bakımından Ordu ili genelinde toplam orman varlığı 202.893 ha olup, yapısal çeşitliliği de Çizelge D.1’de verilmiştir.

Ordu ili genelinde orman alanlarının mülkiyeti devlete ait olup özel şahsa ait oluşan orman alanları yok denecek kadar azdır. Orman alanlarının mülkiyetiyle ilgili olarak Kadastro Genel Müdürlüğüne bağlı birimler ve Giresun Orman Bölge Müdürlüğüne ait elemanlarca ölçüm çalışmaları halen yürütülmektedir. Bu bağlamda orman alanlarının mülkiyet durumları ölçüm sonuçlarına göre daha iyi değerlendirilip mutlak bir sonuç verilebilecektir.

Çizelge D.1 – İlimizdeki (2012) yılı toplam orman alanı (Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müd., 2013)

ALAN BİRİMİ MİKTAR Toplam Orman Alanı Ha 202.893 Açıklık Alan Ha 384.211,6 Genel Toplam Ha 587.104,2

Ordu ilinde yayılışına bakıldığında ormanlar genel olarak kuzey batıda yayılış gösterirler. Deniz seviyesinden itibaren; Kızılağaç, Kayın, Gürgen, 1000-1800 arası ladin, Çam ve Meşe, Köknar karışık ormanları mevcuttur. Ordu ili orman varlığı haritası Harita D.1’de verilmiştir.

Harita D.1 – (2012) yılı Ordu ili Orman Varlığı (Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müd., 2013)

76

D.2. Çayır ve Mera

Dağlık bir bölge olan Ordu’da dağlardan sonra en geniş alanları plato ve yaylalar kaplamaktadır. Kuzey Anadolu Dağları’nın bir kolunu oluşturan Canik Dağları’nın akarsu ve vadilerle parçalanmış kesimlerinde yaylalar oluşmuştur. İlimizde 50.000 ha. çayır-mera alanı bulunmaktadır. Bu yaylaların deniz seviyesinden 2000-2500 m. yüksekliğinde dorukları bulunmaktadır. İlin başlıca yaylaları Çambaşı Yaylası, Keyif Alanı Yaylası ve Perşembe Yaylası’dır.

4342 sayılı Mera Kanunu çerçevesinde yaklaşık 50.000 ha. olan çayır, mera ve yaylalarımızda tespit ve tahdit çalışmaları tamamlanmıştır.

Bunların yanında tahdidi bitmiş ve sorunsuz olan 19 obada toplam 75.083 da alanda ıslah çalışmaları yapılmış, ıslah çalışmalarında gübreleme, otlatmayı kolaylaştırıcı yapılar (sıvat, koyun banyoluğu, gölgelik, tuzluk, kaşınma kazıkları) ve diri örtü (orman gülü) temizliği yapılmıştır. Çayırlar genellikle sulak alanlarda yetiştiğinden diğer yerlerdeki otlardan daha kuvvetli büyüyen, otu kesilip hayvancılık faaliyeti için kullanılan doğal ve yapay yem bitkileridir. Ordu ilinde çayır alanların ölçümüne yönelik herhangi bir veri bulunmamaktadır.

Meralar ise doğal olarak içerisinde birçok biogenetik rezervi barındıran doğal alanlardır. İl geneline bakıldığında mera sahaları 500m rakımdan itibaren başlamaktadır. Tarım il Müdürlüğü verileri göz önüne alındığında çayır ve mera toplam alanı yaklaşık il arazisinin % 8,45 (50000 ha)’ını oluşturmaktadır.

Ordu İli yaylaklarında yaklaşık 24,000 adet yapının olduğu bilinmektedir. Zaman içerisinde bu miktar artmaktadır. Bir şekilde yaylak içerisinde evi bulunan şahıslar gerek tarla ziraatı yapmak amacı ile gerek otlatma amaçlı yaylak alanlarını çevirgelerle kapatmaktadırlar. Bu çevirgeler 5 da. başlayıp, 200 da. kadar çıkmaktadır. Bunun doğal sonucu olarak hayvan hareketleri kısıtlanmaktadır. Çevirgelerin şahıslar arasında yasal olmayan yollarla satışı da yapılmaktadır.

Ordu ili genelinde mera varlığı ülke genelindeki mera varlığını tehdit eden sebeplerle benzerlik göstermektedir. Özellikle mera kanununun bazı maddelerin değiştirilip daha katı kurallar konması bu tehditleri biraz hafifletmektedir. Ancak her yerde olduğu gibi Ordu ilimizde de merayı en çok tehtid eden ve ekolojik zenginliğinin yok olmasına neden olan faktör, aşırı otlatma ve saha kazanma çalışmalarıdır. Mesudiye İlçesi Bayırköy Merası, Bölgemizdeki örnek meralar kapsamında değerlendirilmiş ve 2010 yılı Karadeniz Bölgesi 27.07.2010 tarihinde Mesudiye İlçesi ALTIN BAYRAK ödülünü almaya layık görülmüştür.

Çizelge D.2 – İlimizdeki (2012) yılı ilçeler bazında toplam mera alanı (Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müd., 2013)

İLÇE ADI ALANI ( m2) ÜNYE 8.740,000 ULUBEY 1.295.218,554 FATSA 18.393,000 MESUDİYE 147.602.382,340 AYBASTI 45.147.757,538 KORGAN 51.168.504,070 KUMRU 38.724.454,940 KABADÜZ 162.048.050,008 GÖLKÖY 35.177.771,963 AKKUŞ 12.746.379,310

TOPLAM 494.585.494,009

77

D.3. Sulak Alanlar

Ordu ili genelinde sulak alan olarak tabir edilen iki küçük göl bulunmaktadır. Bu göller ait bilgiler aşağıda verilmiştir.

Gaga gölü: Fatsa İlçesinin 10 km. güneydoğusunda Fatsa-Aybastı karayolu üzerinde ve Örencik Köyü sınırları ve çapı 250 metreyi bulan bu göl 60 dekar yüzeye sahiptir. Etrafı ağaçlarla kaplı olan bu gölün ortasında küçük bir adacık vardır. Bir dinlenme yeri olan bu gölde balık yetiştirilmektedir. Başbakanlık özel çevre koruma başkanlığınca özel çevre koruma bölgesi olarak ilan ilan edilmiştir.

Ulugöl : Gölköy İlçesine 15 km uzaklıktaki bu göl 80 dekarlık bir alanı kapsar. Bu zengin bir ekolojik çeşitlilik ihtiva etmez. Çevresi ormanlarla kaplıdır. Bu gölde yaban ördeği avı yapılır. Başbakanlık özel çevre koruma başkanlığınca özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilmiştir.

D.4. Flora

İl genelinde yapılan çalışmalar ve değişik literatür taramalarında Ordu ilinin zengin florası yaklaşık olarak oluşturulmaya çalışılmıştır. Araştırma amaçlı seçilen sahaların başında melet havzası, Akkuş ilçesi ve civarı, Fatsa-Ünye sahil şeridi seçilmiştir. Yapılan bu çalışma Ordu yöresinin bitki varlığını tam belirtmemekle birlikte büyük ölçüde istenilen sonuçları yansıtmaktadır. Çalışmanın temelini genel ormancılık uygulamalarında kullanılan zonlama sistemi seçilmiş olup türler yetiştiği yaşam zonlarına göre tanımlanmıştır. Bu zonlar; Lauretum (Defne-Karayemiş), Castanetum (Kestane), Fagetum (Kayın), Picetum (Çam), Alpinetum (Alpın zonu) olarak isimlendirilmiştir.

Louretum Zonu: Bu zon sahil şeridinden iç kısımlara doğru 300–400 m kadar uzanmakta olup barındırdığı tipik bitki örtüsünü, laurus nobilis, Prycantha cocineareum, Arbutus andachne, Rhus coriaria, olea europaea, gibi birçok maki formasyonuna ait bitkiyi görürüz. Maki bitkileri diye tanımlanan bu karakteristik türler maki ekosistemine benzer özellikte iklim de yetiştiğinden ancak aşırı isteklerinin değişiklik göstermesi nedeniyle pseudo maki olarak tanımlanmaktadırlar. Yaptığımız tanımlamaların ışığında bu zonda yetişen bitki türleri Çizelge D.3’de verilmiştir.

Çizelge D.3-Lauretum Zonunda Yetişen Çalı Türleri (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI

Laurus nobilis Defne

Pyrcanta cocinea Ateş dikeni

Arbutus andachne Sandal

Cistus creticus Tüylü laden

Cistus salviifolius Yapraklı laden-adaçayı

Ficus carıca İncir

Phillyrea latifolia Akçakesme

Pistacia terebinthus Ak menengiç

Rhus coriaria Derici sumağı

Juniperus oxycedrus Katran ardıcı

78

Erica arborea Ağaç fundası

Spartıum junceum Katır tırnağı

Cotinus coggygrira Peruka çalısı

Paliurus spina Kara çalı

Olea eurupea Zeytin

Cotoneaster nummularia Dağ muşmulası

Üst bölümde sıraladığımız çalı ve otsu bireylerden oluşan bitki topluluklarına yer yer nemi seven ve makiden ayrılan birçok taksonlar katılmaktadır. Yukarıda sıraladığımız çalı ve otsu bireylerden oluşan bitki toplumlarına yer yer nemi seven gerçek makiden ayrılan birçok taksonlar katılmaktadır. Çizelge D.4 -Nemi Seven, Makiden Ayrılan Taksonlar (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI

Ulmus minör Gürgen yapraklı karaağaç

Alnus glutinosa ssp.barbata Sakallı kızıl ağaç

Laurecerrasus officinalis Karayemiş

Carpinus oriantalis Doğu gürgeni

Cornus mas Kızılcık

Ilex colchica Çoban püskülü

Ligustrum vulgare Adi kurt bağrı

Fraxinus angustifolia ssp.oxycarpa Dişbudak

Epimedium pubigerim -

Acer campestre Akçaağaç

Clematis vitalba Asma

Scabiosa columbaria -

Viala odorata -

Prunella vulgaris -

Lotus corniculatus Gazal boynuzu

Helloborus oriantalis Noel gülü

Verbena oriantalis -

Arum maculatum Yılan yastığı

Psoralea btuminosa -

Vicia cracca Fiğ.

79

Castanetum Zonu:

Lauretum zonundan sonra gelen ve yapraklı orman formasyonunun ilk yarısını oluşturan bu zon, dar bir alanda (400 - 600m) bulunur. Bu zonun özelliklerini yansıtan tür kestane olup, bu toplumu oluşturan odunsu türler Çizelge D.5’de verilmiştir. Çizelge D.5- Odunsu Taksonlar (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI

Q.petrea Sapsız meşe

Frangula alnus Barut ağacı

Berberis vulgaris Kadın tuzluğu

Celtis australis Çitlembik

Tilia rubra Ihlamur

Mespilus germanica Adi Muşmula

Juniperus oxycedrus Katran ardıcı

Myricaria germanica -

Staphyllea pinnata Ağızlık çalısı

Platanus oriantalis Doğu çınarı

Juglans regia Adi ceviz

Hippohea rhamnoides Yalancı iğde

Corylus avellana Adi fındık

Salix alba Söğüt

Grategus microphyla Geyik dikeni

Diospyros lotus Trabzon hurması

Genista tinctoria -

Smilax excelsa Gıcır

Rubus discolor Böğürtlen

Alnus glutinosa Kızılağaç

Carpinus oriantalis Doğu gürgeni

Acer campestre Ova akça ağacı

Cornus mas Kızılcık

Ulmus minör Gürgen yapraklı karaağaç

Q.Hartwissiana Meşe

80

Fagetum Zonu: Yapraklı orman kesiminin ikinci kesimini oluşturan Fagetum zonu çoğunlukla (900-1000m) yükseltilere çıkmakta, bazen dere boylarında 1500m ye dek bu zonu temsil eden türler görülmektedir. Zonun asıl türü Fagus oriantalis lipsky. Olup bu tür çoğunlukla Çizelge D.6’da verilen odunsu taksonlarla meşçere oluşturur. Çizelge D.6- Fagetum Zonu Odunsu Taksonları (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013) LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI

Carpinus betulus Adi gürgen

Ulmus glabra Dağ karaağacı

Acer cappadocicum D.Karadeniz akçaağacı

Acer platanoides Çınar yapraklı akçaağaç

Taxus baccata Adi porsuk

Rhododendron ponticum Mor çiçekli orman gülü

Rhododendron luteum Sarı çiçekli orman gülü

Sambucus nigra Ağaç mürver

Euonymus europaeus Adi papaz külahı

Salix caprea Keçi söğüdü

Tilia rubra Ihlamur

Castaneum sativa Anadolu kestanesi

Alnus glutinosa Kızılağaç

Juglans regia Adi ceviz

Corylus avellana Ayı fındığı

Platanus oriantalis Çınar

Rubus discolor Böğürtlen

Staphyllea pinnata Ağızlık çalısı

Sorbus tormindis -

Ilex colchica Çoban püskülü

Frangula alnus ssp alnua -

Picetum Zonu:

Saf Picetum zonu 900 – 1000 m’ler den sonra başlamakta olup bu rakım bazı yerlerde istisnai olarak 600 m’ lere kadar inebilmektedir. Bu zonu oluşturan karakteristik bitki türü olan Picea oriantalis’ in yaşama alanı sınırı Melet havzasında sona ermesinden kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda melet havzasının doğu kısmında bu bitkinin oluşturduğu meşçereleri görebiliriz. Ancak bu gözlem melet havzasının batı kısmına geçtiğimizde yerini başka türlere bırakır. Ordu ili bitki çeşitliliğinin,

81

Doğu Karadeniz florasında ayrılma sınırı olarak kabul edilen Melet havzasının batı kısmından itibaren 700 m kottan yukarılara çıktığımızda bu zon içinde Çizelge D.7’de odunsu taksonları görebiliriz. Çizelge D.7-Picetum zonu odunsu taksonları (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI

Fagus oriantalis Doğu kayını

Picea oriantalis Doğu ladini

Pinus syvestris Sarıçam

Sorbus aucuparia Kuş üvezi

Vilburnum oriantalen Doğu kartopu

Rhododendron luteum Sarı çiçekli orman gülü

Lonicera caucasica Hanımeli

Cornus sangunea Kızılcık

Abies nordmanniana Karadeniz göknarı

Ribes ssp. Frenk üzümü

Populus tremula Kavak

Taxus baccata Porsuk

Ribes oriantale Doğu Frenk üzümü

Acer cappadocicum Akça ağaç

Carpinus betulus Adi gürgen

Tilia rubra Ihlamur

Acer trautvetteri Kayın gövdeli akçaağaç

Ulmus glabra Dağ karaağacı

Juglans regia Adi ceviz

Euonymus europeus Papaz külahı

Rhododendron ponticum Mor çiçekli orman gülü

Sambucus nigra Odunsu mürver

Daphne pontica Karadeniz defnesi

Alpinetum Zonu

Alp zonu genel anlamıyla orman sınırını bittiği bitkilerin özellikle ağaçların yaşama sınırının sonu olarak kabul edilmiştir. Alp zonu başlangıcı genel olarak 1900-2000m rakımlı alanlarda başlar. Bu zon genellikle dağlık yayla alanlarıyla kaplıdır. Bu zonda yetişen odunsu taksonlar Çizelge D.8’de verilmiştir.

82

Çizelge D.8-Alp Zonu Odunsu Taksonlar (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI

Betula browicziana Huş

Vaccinium myrtillus Ayı üzümü

Daphne glomerata Dafne

Sorbus subfusca Üvez

Vaccinium vitis Ayı üzümü

Juniperus excelsa Boylu ardıç

Sorbus aucuparia Kuş üvezi

Fagus oriantalis Kayın

Vaccinium arctostaphylos Trabzon çayı

Salix caprea Keçi söğüdü

Rhododendron luteum Sarı çiçekli orman gülü

Euonymus europaeas Papaz külahı

Corylus avellana Ayı fındığı

Ribes biebersteinii Frenk üzümü

Tüm bu zonların dahilinde ve diğer alanlarda yetişen otsu taksonlar ise Çizelge D.9’da verilmiştir.

Çizelge D.9-Otsu Taksonlar (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI

Anthemis triumfetti Papatya

Carpesium cernuum -

Circisum echinus Köy göçüren

Circisum hypoleucum Eşek dikeni

Dichroceohala integrifolia -

Eupotorium cannabium Sıtma otu

Gnaphalium sylvaticum -

Inula vulgaris Zimbit

Logfia gallicia -

Petasites albus Lapaza çiçeği

Picnomon acarna -

83

Senecio jacobaea Kanarya otu

Tekekia cardifolia Andız

Telekia speciosa Andız

Ajuga reptans Bodur ot

Mentha aquatica Su nanesi

Phlomis russelina Çalpa

Prunella vulgaris -

Salvia cryptantha Kara ot

Salvia forskahlei Şalba

Salvia glutinosa Ada çayı

Salvia tomentosa Büyük çiçekli adaçayı

Stachys byzantina Dağ çayı

Stachys iberica ssp.iberica -

Stachys iberica ssp.stenostacha -

Stachys macrantha Tokalı dağ çayı

Teucrium polium -

Teucrium chamaedrys. trapezunticum Kısamahmut otu

Ajuga oriantalis Bodur ot

Alchemilla caucasica Aslan peçesi

Aquilegia olympica Haseki küpesi

Astragalus viciifolius Geven

Astrantia maxima pallas ssp.maxima -

Betonica hirsuta -

Campanula tridentata Çıngırak otu

Carlina aculis -

Cerastium fortanum. -

Draba polytricha -

Gentiana pyrniaca Afat

Gentianella caucasica -

Helichrysum graveolens Güve otu

Hypericum pruinatum Kantaron

84

Josione pontica -

Leontodon danubialis -

Lolium rigidum -

Myosotis alpestris Boncuk otu

Pilosella hoppeana -

Polygonum bistorta Kurt pençesi

Potentilla rubrechtii -

Primula elatior Çuha çiçeği

Ranunculus caucasicus Düğün çiçeği

Saxifraga granulata -

Scorzonera laciniata Teke sakalı

Sedum spurium Sığır kulağı

Swertia haussknechtii -

Thymus polytrichus Kekik

Taraxacum crepidiforme -

Trifolium polyphyllum -

Veratrum lobellanum -

Vicia balansae -

Viola altaica ker.et.Gavl.ssp.oreades., -

Potamogeton ssp. Su sümbülü

Phragmites australis Kamış

Typha ssp. Saz

Juncus acutus Sivri hasır otu

Butamus umbellatus Çiçekli hasır sazı

Sparganium erectum Sığır sazı

Carex ssp. Ayak otları

Cyperus species Venüs otu

Nympha alba Nilüfer

Leucujum aestivum Göl soğanı

Juncus ssp. Hası otu

Cynodan dactylon Ayrık otu

85

Plantago ssp. Sinir otu

Potenilla ssp. Beş parmak otu

Euphorbia ssp. Sütleğen

Echium ssp. Engerek otu

Orchis laxiflora Orkide

D.5. Fauna

Türkiye florası yaklaşık olarak 9000 türden oluşmaktadır. Takson sayısı bakımından incelediğimizde bu rakam 10482’ye ulaşmaktadır. Ülkemizde mevcut 10482 takson; eğreltiler dahil 173 vasküler bitki familyasıyla temsil edilmektedir. Bu 173 familyanın 21’i eğreltilere ait, geri kalan 152’si ise tohumlu bitkilere aittir. Bu 152 familyanın 4’ü Gymnospermlere ait, 148 ‘i angiospermlere aittir. Angiospermlere ait 148 familyanın 121’i Dikotillere ait, 27’si ise monokotillere aittir.

Ordu ili hayvan varlığı bakımından oldukça zengindir. İlin denize dik vadileri ve yüksek platolar hayvan çeşitliliğinin zengin olmasının doğal bir nedenidir. Bölgede yapılan gezi ve incelemelerde, yöre halkının verdiği bilgiler doğrultusunda ayrıca Flora of Turkey adlı eserin taranmasında aşağıda yöresel ve bilimsel adı yazılı türlerin yaşadığı tespit edilmiştir. Derin vadi yatakları ve göletlerde ekolojik yapılarına uygun olarak, Sazan, Alabalık, Karabalık ve kaya balığı gibi balık çeşitleri de mevcuttur. Fakat bu türlerin birçoğu düzensiz avlanma ve gübre kullanımı (Taban suyunun kirlenmesi) gibi nedenlerden dolayı nesli tehlike altında bulunmaktadır.

İlimizde bozulmayan doğal yaşam alanlarında yaban domuzu, Karaca, Dağ Sülünü sıklıkla Ceylan da yer yer görülmektedir.

Resim D.1- Cygnus olor: Kuğu (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

Çizelge D.10 –Ordu ili genelinde tespit edilen memeli türleri (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013) LATİNCE ADI TÜRKÇE(YEREL) ADI Apedomus syivaticus Orman sıçanı Barbastella Basık burunlu Yarasa Canis Aureus Çakal

86

Canis lupus Kurt Cervus eleptus maral Maral geyiği Citellus citellus Tarla sincabı Copreolus carpelus Karaca Cuon alpinus hesperius Türkistan alp kurt ’u Drıyomis nitedula Orman ağaç faresi Elyomis quercinus Meşe faresi Erinaceus europeus Kirpi Lepus europeus Tavşan Lutra lutra Su samuru Males meles Porsuk Martes foina Kaya sansarı Martes martes Ağaç sansarı Microtis arvalis Adi tarla faresi Mus muculus Fare Muscardinus avellarus Fındık faresi Mustela nivalis Gelincik Mustela orientalis Kalkım Pipistrellus pipistrellus Cüce yarasa Ptymys subterraneus Küçük oyucu fare Rattus rattus Keme Rupicapra Çengel boynuzlu dağ keçisi Siciurus vulgaris Sincap Spalax leucodon Körfare Sus scrofa Yaban domuzu Talpa europa Köstebek Ursus arctos Bozayı Vulpes vulpes Tilki

Ordu ili genelinde yaygın kuş türleri Çizelge D.11’de verilmiştir.

87

Çizelge D.11-Ordu ili ve çevresinde yaşayan kuş türleri (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013)

LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI Ciconia ciconia Akleylek Passer domesticus Serçe Goriola Sp. Kırlangıç Streptopelia decaocta Kumru Sturnus vulgaris Sığırcık Carduelis carduelis Saka Columba livia Kaya güvercini Corvux corax Kara karga Cuturnix coturnix Bıldırcın Fringilla coelebs İspinoz Pica pica Saksağan Garrulus glandarius Alakarga Alectoris chucar Kınalı keklik Gallinago sp. Su çulluğu Anas platyrhynchus Yeşilbaş Turdus merula Karabatak Phalacrocorax corba Karatavuk Larus sp. Martı Cinclus cinclus Derekuşu Picus viridis Yeşil Ağaçkakan Dendrocopos major Orman alaca ağaçkakanı Ptyonoprogne rupestris Kaya kırlangıcı Bubo bubo Baykuş Alcedo atthis Yalıçapkını Falco sp Doğan Perdix perdix Çilkeklik Accipiternisus Atmaca Aquila sp. Kartal

88

Saxicola sp. Taşkuşu Ficedula sp. Sinekkapan Petronia petronia Serçe Cygnus olor* Kuğu* Streptopelia senegalensis Küçük kumru Streptopelia turtur Üveyik Asio otis Kulaklı orman baykuşu Bufo bufo Puhu Athena noctua Kukumav Apus apus Ebabil Merops apiaster Arı kuşu Upupo epops Çavuşkuşu Delichon urbica Pencere kırlangıcı Luscinia megarhynchos Bülbül Erithacus rubecula Kuyrukkakan Turdus iliacus Kızılardıç kuşu Sylvia melanocephala Karabaş küçük ötleğen Phylloscopus sibilatrix Orman söğüt bülbülü Regulus ıgniicapilus Sürmeli çalıkuşu Cettia cetti Setti bülbülü Parus lugubris Mahzun Baştankara Parus major Büyük baştankara Muscicapa striata Benekli sinekkapan Garrulus glandularis Kestane kargası Pica pica Saksağan Corvus Frugilecus Ekin kargası Paser montanus Dağ serçesi Rhodo pechys sanguinea Kızılşakrak Firingilla coeleps İspinoz Fringilla montifringilla Dağ ispinozu

89

Carduelis spinus Karabaş iskete Carduelis chloris Florya Emberiza cirlus Çit kirazkuşu Emberiza leucocephalus Alabaş kirazkuşu *Her yıl Ordu iline 30-40 adet Kuğu uğrayıp (Aralık-Nisan) konaklamaktadır.

Ordu ili genelinde yaşadığı tespit edilen Ampibia ve sürüngen türleri Çizelge D.12’de verilmiştir. Çizelge D.12-Ordu ili genelinde mevcut iki yaşamlı ve Sürüngen türleri (2011 yılı Çevre Durum Raporu, 2013) LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI Triturus vittatus ophryticus Bantlı taraklı semender Tiriturus karelini Pürtüklü semender Bufo bufo bufo Kara kurbağası Bufo viridis Gece kurbağası Hyla arborea Ağaç kurbağası Rana ridibunda Yeşil kurbağa Rana dalmatina Çevik kurbağa Testudo graeca Tosbağa Emys Orbicularis Benekli kaplumbağa Hemidactylus turcicus Geniş parmaklı keler Lacerta viridis meridionalis Küçük yeşil kertenkele Anguis fragalis Yılanımsı kertenkele Ophisaurus apodus apodus Oluklu kertenkele Typhops vermicularis Kör yılan Coronella austrciaca Güney yılanı Elaphe quatorlineata Sarı yılan Natrix natrix persa Yarı sucul yılan Natrix tesellata Su yılanı Lacerta saxicola Kaya kertenkele

90

D.6. Tabiat Varlıklarını Koruma Çalışmaları

İlimizde Milli Park bulunmamaktadır. İlimizde yer alan tabiat parkları ve bu parklara ait bilgiler aşağıda verilmiştir.

ULUGÖL TABİAT PARKI İlimiz Gölköy ilçesi sınırları içerisinde Ulugöl Mevkindeki 26.56 Ha. lık saha 10/03/2009 tarihinde Ulugöl A tipi Mesire Yeri olarak tescil edilmiş Mesire yeri 07/09/2009 tarihli Çevre ve Orman Bakanı Olurları ile Ulugöl Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir. Tabiat Parkımız Türkiye’nin 36. Tabiat Parkıdır. İlan edilmesindeki en büyük etken taşıdığı doğal kaynak değerlerinin ve rekreasyon değerlerinin yüksek olmasıdır. Tabiat Parkı Ordu il merkezine 74 km uzaklıkta olup, yolun 65 km asfalt, kalan 9 km’lik kısmı stabilizedir. Tabiat Parkı içerisinde topografik yapı ve toprak geçirgenliğinin az olması nedeniyle yer altı sularından oluşmuş 3 adet göl mevcuttur. 7 ha. Büyüklüğündeki en büyük göle DKMP Genel Müdürlüğümüzün uygulamaya koymuş olduğu “Doğal Alabalık üretimi, yetiştirilmesi, ormaniçi suların balıklandırılması” adlı projesi kapsamında 2007 yılında 15.000 adet Abant Alabalığı bırakılmıştır. Buradaki amaç ormaniçi sularda sportif olta balıkçılığının geliştirilmesi, yaygınlaştırılmasıdır. Göl içerisine bırakılan balıkların boyunun 35-40 cm’e, ağırlıklarının 600 grama ulaştıkları yapılan çalışmalar neticesinde anlaşılmıştır. Alan içerisindeki yapraklı orman Kayın, Kızılağaç,Gürgen ve Akçaağaç türlerinden oluşmaktadır. Yapraklı ormanın sonbahar renklenmesi seyretmeye değerdir. Alt flora sarı ve mor çiçekli Orman gülü, Yabani Karayemiş, Ayı Üzümü, Alıç, Porsuk gibi türlerden meydana gelmektedir. Alan içindeki yaban hayvanları Yaban Domuzu, sansar, gelincik türleri ile Sazan ve Abant alabalığından meydana gelmektedir. Halihazırda sahada günü birlik dinlence ihtiyaçlarını karşılayacak piknik üniteleri mevcuttur. Mesire yerinde mevcut olanlar 55 adet masa, çeşme, seyir terası, WC, yürüyüş yolları ve Çocuk Oyun alanıdır.

Resim D.2- Ulugöl Tabiat Parkı (Orman ve Su XI. Şube Müdürlüğü, 2013)

ÇINARSUYU TABİAT PARKI İlimiz Ünye ilçesi sınırları içerisinde bulunan 2003 yılında A Tipi Mesire Yeri olarak tescil edilen Çınarsuyu Mesire Yeri 11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Çevre ve Orman Bakanı Olurları ile Çınarsuyu Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir.

Tabiat Parkı Ordu-Samsun karayolu üzerinde Ünye ilçe merkezine 10 km mesafede, deniz kenarında 0-4 m rakımlar arasında yer almaktadır. Tabiat parkı içerisinde 8 adet bungalow, 1 adet Kır Gazinosu, 1 adet 4+4 WC, 1 adet 2+2 WC, 2 adet 2 musluklu çeşme, 1 adet 3 musluklu çeşme, 1 adet Bekçi Binası, 1 adet İdare Binası bulunmaktadır.

Tabiat Parkı ilçe merkezine yakın olması, kolay ulaşılır olması, deniz ve orman havasının birlikte yaşanabilmesi ve konaklama ünitelerinin olması sebebiyle çok caziptir.

91

Çınarsuyu Tabiat Parkı; tabiat parkı olarak ilan edilmesinden önce A Tipi Mesire Yeri olarak 28/04/2011 tarihinde yapılan işletme ihalesi sonucunda 87.000 TL işletme bedeli ile DE-HA İnş. Yat. Otel Turizm Tic. ve San. Anonim Şirketi’ne 5 yıl işletilmek üzere kiraya verilmiştir.

Resim D.3- Çınarsuyu Tabiat Parkı (Orman ve Su XI. Şube Müdürlüğü,2013)

Tabiat Anıtı Korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının tespit tescil hakkındaki yönetmelik kapsamında İlimizde Perşembe ilçesi Efirli Köyü Tepe Mahallesi Camii önünde bulunan Ihlamur ağacı ile İlimizin Çatalpınar İlçesi Orta köy Tikenoğlu Mahallesi Ortaköy mezarlığında bulunan Ihlamur ağacı tabiat anıtı olarak tescil edilmiştir. Tabiatı Koruma Alanları Aybastı ilçesi Perşembe Yaylası Tabiat Anıtı olarak Çevre ve Orman Bakanlığımıza teklif edilmiş halen cevap beklenmektedir. Perşembe İlçesi sınırları içerisinde Hoynat Adası olarak bilinen ada tepeli küçük karabatağın yaşam alanı olduğundan tabiat koruma sahası olarak teklif yapılmış, inceleme aşamasındadır. Orman İçi Dinlenme Tesisleri Orman rejiminde kalan, orman içi açıklıkları barındıran, önemlilik arz eden, halk tarafından piknik yeri olarak kullanıla gelen alanlar Mesire Yeri olarak ayrılmaktadır.

SAYACABAŞI MESİRE YERİ Mevki : Ulubey /Sayaca köyü Tipi : B Uzaklık : Ulubey ilçesine 7km.Gürgentepe Asfaltı Alanı : 6,4 Ha. Kullanım 2,4 Ha. Aktiviteler : 1 bungalov, 3 kamelya, 1 kır gazinosu, 1 fırın ve WC den oluşmaktadır. Gelişme planı dahilinde A tipine çevrilerek, 5 bungalow, 2inci bir kır gazinosu yapılması düşünülmektedir. Müstecir tarafından işletilmektedir.

Resim D.4- Sayacabaşı Mesire Yeri (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

92

SAVAH ÇİMENİ MESİRE YERİ

Mevki : Mesudiye Çavdar Köyü(Köykent projesi) Tipi : B Uzaklık : Mesudiyeye 26 km.Koyulhisar yoluna 16 km. Alanı : 20 Ha. Aktiviteler : 2 kamelya,2 çeşme, büfe, basketbol sahası, veleybol sahası, bulaşık yıkama tesisi, piknik üniteleri, wc ve çocuk oyun alanı mevcuttur. Köy tüzel kişiliği eliyle işletilmektedir.

Resim D.5- Savah Çimeni Mesire Yeri (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

ORTADAĞ MESİRE YERİ

Mevki : Mesudiye Ortadağ köyü, Taştekne yaylası Tipi : B Uzaklık : Mesudiyeye 30 km. Aktiviteler : 3 kamelya, 2 çeşme, büfe, otopark, çocuk oyun alanları, wc ve piknik üniteleri mevcut, Türkköyü, Çardaklı köyü ve Kışlaçık köyü tüzel kişilikleri eliyle işletilmektedir.

Resim D.6- Ortadağ Mesire Yeri (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

KABAKTEPE MESİRE YERİ:

Mevki :Aybastı Tokat karayolu üzerindedir. Tipi :A Uzaklık :Aybastı ilçesine 7 km Alanı : 5.78 Ha. Aktiviteler : 3 Kamelya, Çocuk oyun alanı, su deposu, 2 adet çeşme, Piknik üniteleri, 3+3 WC olup Mesire yerinin işletmeciliği Toygar Köyü Muhtarlığı tarafından yapılmaktadır.

93

Resim D.7- Kabaktepe Mesire Yeri (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

İTENİÇİ MESİRE YERİ

Mevkii :Korgan-Fatsa Karayolunun 29. Km. Tipi :A Uzaklık :Fatsa İlçesine 29Km Korgan İlçesine 9Km Alanı : 5 Ha. Aktiviteler : 3 Kamelya, Çocuk oyun alanı, su deposu, 2 adet çeşme, Piknik üniteleri, 3+3 WC olup Müstecir tarafından işletilmektedir.

Resim D.8- İteniçi Mesire Yeri (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

KÜÇÜK KERTİL MESİRE YERİ

Mevkii : Akkuş-Niksar karayolunun kenarında. Tipi : B Alanı : 5.46 Ha. Uzaklık : Akkuş ilçesine 1.5 Km.,Ünye ilçesine 45 Km., Aktiviteler : 3 kamelya,2 çeşme, büfe, otopark, çocuk oyun alanları, tuvalet ve piknik üniteleri bulunmaktadır. Mesire yeri müstecir eliyle işletilmektedir.

Resim D.9- Küçük Kertil Mesire Yeri (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

94

EMİNE PINARI MESİRE YERİ

Mevkii :Kabadüz ilçesi,Yokuşdibi Beldesi Tipi :A Alanı :30 Ha. Uzaklık :Kabadüz ilçesine 15 Km.,Ordu iline 33 Km. Aktiviteler :7 Kameriye, 10 seyir bankı, Büfe, otopark, çocuk oyun alanları, tuvalet ve piknik üniteleri bulunmaktadır. Mesire yeri müstecir eliyle işletilmektedir.

Resim D.10- Emine Pınarı Mesire Yeri (2011 yılı Çevre Durum Raporu,2013)

ÇETDAĞI MESİRE YERİ

Mevkii :Ünye ilçesi,İnkur Beldesi Tipi :B Alanı :19,4 Ha. Uzaklık :İnkur Beldesine 1 Km, Ünye İlçesine 13 Km., Aktiviteler :3 Kameriye,5 seyir bankı, büfe, otopark, çocuk oyun alanları, tuvalet ve piknik üniteleri mevcuttur. Mesire yerinin işletmeciliği İnkur Belediyesi tarafından yapılmaktadır.

ÇAYBAŞI MESİRE YERİ

Mevki : Çaybaşı ilçesi Tipi : B Alanı : 4,18 Ha. Uzaklık : Çaybaşı ilçesine 500 m, Ünye ilçesine 27 Km. Aktiviteler : Giriş kontrol ünitesi, tuvalet ve çocuk oyun grubu bulunmaktadır. Çaybaşı Belediyesi tarafından işletilmektedir.

ERİÇEK MESİRE YERİ

Mevki : Kumru ilçesi Eriçek Mevkii Tipi : A Alanı : 31,25 Ha. Uzaklık : Kumru ilçesine 5,5 Km, Ünye ilçesine 45 Km., Aktiviteler : Mesire yerinde herhangi bir tesis, bina mevcut değildir. İdarenin tasarrufu altındadır. Mesire yerinin işletmeciliği Kumru Belediyesi tarafından yapılmaktadır.

95

ÜNİVERSİTE MESİRE YERİ

Mevki : Kabadüz ilçesi Armutalan Yaylası Tipi : A Alanı : 5,7 Ha. Uzaklık : Kabadüz ilçesine 31 Km., Ordu İline 52 Km Aktiviteler : Mesire yerinde herhangi bir tesis, bina mevcut değildir. Mesire yerinin işletmeciliği Karlıbel Turizm İnş.Taah.Mim.İç ve Dış Tic.San.ltd.Şti. tarafından yapılmaktadır.

Doğal Sit Alanları

Ordu ilinde tescil edilen Doğal Sit Alanları ve Doğal mağaralar aşağıda yer almaktadır.

GAGA GÖLÜ DOĞAL SİT ALANI

Fatsa ilçesi, Örencik ve Yassıtaş Köyleri arasındaki Gaga gölü, Fatsa-Aybastı yolunun yaklaşık 10. kilometresinde yolun hemen kenarında yer almaktadır. Yaklaşık 150-200 yıllık olan göl içerisinde sazan balığı başta olmak üzere değişik cins balıklar yetişmektedir. 1999 yılında göl ve çevresine ait yaklaşık 21,5 ha lık alan 1. Derece, 125,1 ha lık alan 3. Derece olmak üzere toplam yaklaşık 146,6 ha alan Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiştir.

Resim D.11- Gaga Gölü Doğal Sit Alanı (Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü,2013)

KURUL KAYALIKLARI ARKEOLOJİK VE DOĞAL SİT ALANI

Ordu ili merkezine 13 km. mesafedeki Bayadı köyü sınırlarında bulunan sivri bir kaya üzerine kurulmuş antik bir yerleşme alanıdır. Arkeolojik olarak önem arz etmektedir. Yapılan çalışmalarda 2 metre kalınlığında duvar ortaya çıkarılmış, kurul kayalıklarının aslında kale olduğu düşünülmektedir. Bu alanda dehliz kazısı yapılmış 250 –300 adet merdiven gün ışığına çıkarılmıştır. Kaya üzerinde piknik alanları mevcuttur. Kazı esnasında bulunan pişmiş topraktan çatı kiremitleri duvar örgüsü seramik parçaları incelenmiş MÖ. V ve IV. yüzyılda yerleşme yapıldığı tespit edilmiştir. Yaklaşık 448,95 ha lık alan Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı olarak koruma altına alınmıştır.

96

Resim D.12- Kurul Kayalıkları Arkeolojik Doğal Sit Alanı (Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü,2013)

YASON BURNU ARKEOLOJİK VE DOĞAL SİT ALANI

Ordu ili, Perşembe ilçesi, Çaytepe Köyü, Yason mevkiinde yer alan Yason Burnu yarımadası, kuzeye doğru uzanan eski bir yerleşim alanıdır. 1. Derece Arkeolojik ve 2. Derece Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiştir.

Resim D.13- Yason Burnu Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı (Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü,2013)

97

BOĞAZİÇİ KÖYÜ MAĞARASI ARKEOLOJİK VE DOĞAL SİT ALANI

Ordu ili, Perşembe ilçesi, Boğaziçi Köyü, Kayaağzı Mevkiinde yer alan mağara 3x5 m lik bir açıklıktan girildikten sonra yaklaşık 250x300 m2 geniş bir alan ve tavanda oluşum halinde sarkıtlar mevcuttur. 2001 yılında 2. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiştir.

Resim D.14- Boğaziçi Köyü Mağarası Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı (Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü,2013)

GENÇAĞA KALESİ ARKEOLOJİK VE DOĞAL SİT ALANI Ordu ili, İkizce ilçesi, Ağcakale Köyü sınırları içerisinde bulunan kale, doğal kayalıklar üzerinde iki bölüm halinde yapılmıştır. Yüksekliği ve konumu itibariyle İkizce, Ünye ve Terme ilçelerini görebilecek konumdadır. 1998 yılında 1. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiştir.

Resim D.15- Gençağa Kalesi Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı (Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü,2013)

98

YAZKONAĞI MAĞARASI

Ordu ili, Ünye ilçesi, Yazkonağı Köyü sınırları içerisinde bulunan Yazkonağı Mağarası korunması gerekli taşınmaz tabiat varlığı olarak 2005 yılında tescil edilmiştir.

Resim D.16- Yazkonağı Mağarası (Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü,2013)

D.7. Sonuç ve Değerlendirme

İlimiz doğal güzellikleri ve yaşama alanı açısından oldukça güzel bir Karadeniz ilidir. İlimizde pek çok sit alanı, tabiat parkı, mesire yerleri mevcuttur. İlimizdeki tabiat parkları ve doğal sit alanlarıyla ilgili bilgiler konuyla ilgili başlıkta verilmiştir. İlimizin daha çok gelişmesi ve insanlarda farkındalık yaratması için çalışmalar yapılarak Ordu ilinin daha çok tanınması sağlanabilir.

Kaynaklar

—Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013. —Orman ve Su İşleri XI. Şube Müdürlüğü,2013. —Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 2011 yılı Çevre Durum Raporu. —Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü,2013.

99

E. ARAZİ KULLANIMI

E.1. Arazi Kullanım Verileri

İlimizde I., II. ve III. alt bölgelerde arazinin eğimli ve düz alanların sınırlı olması, tarımsal faaliyetleri büyük ölçüde kısıtlamaktadır. Bu koşullar altında makinalı tarım da zor olduğundan, tarımsal faaliyetler çoğunlukla insan gücüne dayanmaktadır. Bu alt bölgelerde yıllık yağış genellikle yeterli olmaktadır. Bu nedenlerden dolayı hakim ürün fındıktır. IV. Alt bölgede ise yıllık yağış toplamının azlığı ve mevsimlere göre dağılışındaki dengesizlik nedeniyle kuru tarım sistemi hakimdir. Bu bölgede bitkisel üretim tahıllar üzerinde yoğunlaşmıştır. I.Sınıf Arazi toprakları toprakların, kullanılmalarını kısıtlayan, hafif derecede bir veya iki sınıflandırması olabilir. Topografyaları hemen hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyona zararı yok veya çok azdır. Toprak derinliği fazla drenajları iyidir. Tuzluluk, So- diklik (Alkalilik) veya taşlılık gibi sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyi olup, gübrelemeye iyi cevap verirler. Çok üretken, geniş bir bitki seçim aralığına sahiptirler, kültür bitkileri yetiştirilmesinde olduğu kadar çayır, mera ve orman içinde güvenli olarak kullanılabilirler. Topraklar kolay işlenmekte olup, gübreleme kireçleme, yeşil gübreleme, bitki artıkları ve hayvan gübrelerinin toprağa verilmesi, adapte olmuş bitkilerin münavebeye alınması gibi, olağan amonajman işlemlerinden bir veya bir kaçına uygulanmasına ihtiyaç gösterirler. II. Sınıf Arazileri oluşturan topraklar kötüleşmeyi önlemek veya toprak işleme sırasında hava ve su ilişkilerini iyileştirmek için yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir idaresini gerektirir. Sınırlandırmalar az ve kolayca yerine getirilebilir cinstendir. Bu sınıftaki topraklar gerek bitki türü seçimi ve gerekse amenajman uygulamaları bakımından 1. sınıf topraklardan daha az serbestlik sağlar. Bu gurup topraklar özel toprak koruyucu, bitki yetiştirme sistemleri, toprak koruma uygulamaları, su kontrol yapıları veya kültür, bitkileri için kullandıklarında uygun işleme yöntemi getirirler. İkinci sınıf arazilerin 1861 hektarında kuru tarım 975 hektarında sulu tarım, 3005 hektarında özel ürün (Fındık tarımı), 256 hektarı çayır mera ve 1059 hektarı orman ve funda arazisi olarak kullanılmaktadır. III. Sınıf Arazi toprakları 11 sınıf topraklardan daha fazla sınırlandırmalara sahiptir. Kültür bitkileri tarımına alınabilecekleri gibi çayır, mera ve orman arazisi olarak da kullanılabilirler. Fakat sınırlandırmalar bitki seçimini, ekim, dikim, hasat zamanını ve ürün miktarını etkiler. IV. Sınıf Araziler bu sınıfta, toprakların kullanılmasındaki kısıtlamalar III sınıftakinden daha fazla ve bitki seçimi daha sınırlıdır. İşlendiklerinde daha dikkatli bir idare gerektirirler. Koruma önlemlerinin alınması ve muhafazası daha da zordur. Çayır mera ve orman için kullanılabilecekleri gibi, gerekli önlemlerin alınması halinde iklime adapte olmuş tarla ve bahçe bitkilerinden bazıları içinde kullanılabilirler.

100

Tarım Orman-Funda Çayır-Mera Diğer(yerleşim vb.)

14% 8% 44%

34%

Grafik E.1 – İlimizin (2012) Yılı Arazi Kullanım Durumu (Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müd., 2013)

Çizelge E.1 –İlimizin (2012) Yılı Arazilerinin Kullanımına Göre Arazi Sınıflandırılması (Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müd., 2013)

Arazi SINIFI Alanı (ha) (%) Tarım 257918 43,57 Orman-Funda 202893 34,28 Çayır-Mera 50000 8,45 Diğer(yerleşim vb.) 81110 13,70 TOPLAM 591921 100

E.2. Mekânsal Planlama

E.2. Mekânsal Planlama

Ordu ili genelinde yerleşmelerin formunu deniz, göller, akarsular, engebeli yeryüzü şekilleri, tarım, orman arazileri, arazinin jeolojik durumu gibi doğal eşikler belirlemektedir. İl genelinde en yoğun yerleşmeler kıyı kesimde yer almaktadır. Kuzeyde yer alan Karadeniz sınırlayıcı bir faktör olduğundan Ordu ilinin sahil ilçelerinde yerleşmeler, Samsun-Giresun güzergâhı yönünde ilerlemektedir. Yatırımlar ve planlamalar bu güzergâh üzerinde yoğunlaşmaktadır. İç kesimde yer alan yerleşmeler ise daha çok engebeli arazilere, akarsulara göre şekillenmiş, çok fazla büyüme imkanı bulamamıştır. İlimizin kırsal kesimde, engebeli arazilerin varlığına bağlı olarak dağınık yerleşmeler çoğunluktadır. Ordu ilinin ilk kuruluş yeri Boztepe’nin doğuya bakan yamaçlarıdır. 1927 yılından günümüze kadar Ordu’da birçok plan yapılmış ve plan kararları alınmıştır, bu kararlar Ordu’nun gelişim yönünü belirlemiştir. Ordu ili Merkez ilçenin bilinen en eski planı 1927 yılında yapılmış plandır. 1949 yılında yapılan imar planında; yerleşme özelliği bakımından ikinci bölge, şehrin bugünkü ticaret merkezi olan Düz Mahalle ve Şarkiye Mahallesi olarak karşımıza çıkmıştır. Ticaret alanı kentin düz alanına konumlanmış, ızgara sistemine benzer, birbirini kesen yollar şeklinde planlanmıştır. Ulaşım konusunda sahil kesimindeki yol (günümüzdeki Karadeniz sahil yolunun Ordu-Samsun kolu) ana arter olarak görülmüştür. Planda sahil ve kıyı kullanımının yanı sıra sanayi alanlarına dair

101 herhangi bir oluşum gözlenmemekte iken kentin daha çok günümüzdeki merkez alanının (Şarkiye mahallesinin) batısında geliştiği görülmüştür. 1961 yılında yapılan imar planı ile kentin Civil Deresi yakınlarına kadar genişlediği gözlemlenmiş olup bir önceki plana göre bu alanların da imara açıldığı ve kentin gelişme yönünün doğuya doğru kaydığı görülmektedir. Bu gelişmede günümüzdeki Ordu-Giresun yolunun önerilmesinin etkisi büyüktür. Plan kentin imarlı büyümesine kısmen cevap verebilmiş olup diğer planda eksikliği hissedilen kıyı kesimindeki atıl alanlar yerini bu planla birlikte turistik tesislere bırakmış ve dolayısıyla kıyı kesimine bir işlev yüklenmiştir. 1983 yılında yapılan imar planı, kenti doğu ve batı doğrultusunda gelişmeye yöneltmiştir. Bu planın Ordu’nun imarlı büyümesine en iyi cevap veren plan olduğu gözlenmektedir. Sahil kesimi bir önceki plandaki gibi rekreasyon ve turistik alanlara ayrılmış ve sahil boyunca uzanan bir koridor şeklinde planlanmıştır. 1992 yılında onaylanan imar planında önceki imar planı ana kararları aynen korunmuş olmakla birlikte, oldukça geniş alanların ilave imar planı yapılmıştır. Bu planla birlikte toplam planlama alanı yaklaşık olarak 2400 ha’yı bulmuştur.

Harita E.1 – Planlara göre Ordu ili Merkez ilçesinin gelişimi (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Ayrıca, ile ait koruma amaçlı imar planı, kıyı kesimi uygulama imar planı, organize sanayi bölgesi planı bulunmaktadır. Ordu genelinde bütün ilçelerin 1/000 ölçekli Uygulama İmar Planı mevcuttur. Ancak, ilçelerin birçoğunun 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı bulunmamaktadır. Günümüzde Ordu için hazırlanan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli İlave ve Revizyon İmar Planı çalışmaları devam etmekte olup onay aşamasına gelinmiştir. Ayrıca, İlin kıyıda yer alan turizm merkezlerini korumaya ve geliştirmeye yönelik Ordu-Bolaman Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı çalışmaları devam etmektedir. Günümüzde plan kararları doğrultusunda Ordu Merkez ilçesi batı, doğu ve güney yönde gelişim göstermektedir. Yapımı devam eden Or-Gi Havaalanı ve güneyden geçen çevreyolu da kentin gelişme yönünü etkileyici ve hızlandırıcı faktörler arasındadır.

102

E.2.1. Çevre düzeni planı

İlimizin de içerisinde yer aldığı Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Mülga Çevre ve Orman Bakanlığınca 24.06.2011 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Planın amacı, Planlama Bölgesinin ulusal ve uluslararası önemini arttıracak, çevre korumayı öncelik olarak seçmiş, bölgesel dengesizlikleri gidermeye yönelik, bilgi toplumunun gereklerine uygun ve toplumsal meşruiyeti olan bir iktisadi kalkınma modeli çerçevesinde yerel kaynakların optimum ve sürdürülebilir gelişimini/kullanımını sağlayacak, geleceğe yönelik arazi kullanım kararlarını uygulama politikaları ile birlikte geliştirmektir. İlimiz genelinde özellikle turizm ve tarım sektörlerinin kalkındırılması ve geliştirilmesi öncelikli hedefler arasında yer almaktadır. Çevre Düzeni Planı plan kararları ile Ordu ilini bölgenin kültür ve turizm merkezi haline getirmek, mevcut hammaddelere ve yenilikçi sektörlere yönelik sanayi gelişimini desteklemek, ulaşım ve altyapı olanaklarını artırmak, orman ve özel ürün tarım arazisi (fındık) olarak tahsisli alanların sürdürülebilirliğini sağlamak, kırsalda hayvancılık ve tarım sektörünü kalkındırmak hedeflenmektedir.

103

Harita E.2 – Ordu İli 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

104

E.3. Sonuç ve Değerlendirme

Ordu ili Karadeniz Bölgesi’nde yer aldığı için eğimli ve dağlık bir arazi yapısına sahiptir. İl genelinde en yoğun yerleşmeler kıyı kesimde yer almaktadır. Yerleşmeler iç kesimlerde dağınık yerleşmeler şeklinde görülmektedir. Arazilerin büyük oranı tarım arazisi olarak kullanılmakta, çok az bir kısmı ise endüstri alanı olarak kullanılmaktadır.

Kaynaklar

- Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü İmar ve Planlamadan Sorumlu Şube Müdürlüğü,2013. - Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013.

105

F. ÇED, ÇEVRE İZİN VE LİSANS İŞLEMLERİ

F.1. ÇED İşlemleri

Çizelge F.1 – İlimizde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından (2012) Yılı İçerisinde Alınan ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararlarının Sektörel Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Karar Maden Enerji Sanayi Tarım- Atık- Ulaşım- Turizm- TOPLAM Gıda Kimya Kıyı Konut

ÇED Gerekli 29 5 2 3 3 1 2 45 Değildir ÇED Olumlu - 4 - - - - - 4 Kararı

16% Maden 3% 19%

Enerji 9%

53% Sanayi

Grafik F.1 – İlimizde(2000-2013) Yılı ÇED Olumlu Kararı Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

İlimizde 2000-2013 yılları arasında toplamda 32 tane ÇED olumlu kararı verilmiştir. ÇED olumlu kararlarının sektörel bazda dağılımı ve sayıları Grafik F.1’de verilmiştir.

106

3% 3% 5% Maden 2% 6% Enerji

9% Sanayi 72% Tarım-Gıda

Atık-Kimya

Grafik F.2 – İlimizde (2000-2013) Yılı ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

İlimizde 2000-2013 yılları arasında toplamda 357 tane ÇED gerekli değildir kararı verilmiştir. ÇED gerekli değildir kararlarının sektörel bazda dağılımı ve sayıları Grafik F.2’de verilmiştir.

F.2. Çevre İzin ve Lisans İşlemleri

Çizelge F.2 – İlimizde (2012) Yılında ÇŞİM Tarafından Verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belgesi Sayıları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

TOPLAM Geçici Faaliyet Belgesi 140 İzin Lisans Belgesi 40 TOPLAM 180

107

4% 2% 4% Maden 2% 10% Enerji 40% Sanayi

Yol 34% Gıda 4% Geri Kazanım

Grafik F.3 – İlimizde (2012) Yılında Verilen Geçici Faaliyet Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

14% 5% Atıksu Gürültü 81% Hava

Grafik F.4 - İlimizde (2012) Yılında Verilen Çevre İzni Konuları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

108

33% 67% Geri Kazanım İşleme

Grafik F.5- İlimizde (2012) Yılında Verilen Lisansların Konuları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

F.3. Sonuç ve Değerlendirme

İlimizde son yıllarda OR-Gi havaalanı yapım aşamasında olduğundan daha çok maden sektörüne yönlenme olmuştur. İlimizde kırma eleme tesisleri faaliyeti için (ÇED gerekli değildir kararı) Müdürlüğümüze başvurular olmaktadır. Ordu’nun gelişen bir olması dolayısıyla pek çok proje yapımı yıl içerisinde gerçekleşmiştir. Bu faaliyetlere ilişkin ÇED kararları ve İzin Lisans konuları mevzuatlarımız dahilinde takip edilmektedir.

Kaynaklar

- Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre Yönetimi ve ÇED İzin Denetim Şube Müdürlüğü, 2013.

109

G. ÇEVRE DENETİMLERİ VE İDARİ YAPTIRIM UYGULAMALARI

G.1. Çevre Denetimleri

Bu rapor kapsamında denetim faaliyetleri değerlendirilirken, gerçekleştirilen denetimler planlı (rutin) ve ani (plansız-rutin olmayan) denetimler olarak ikiye ayrılmıştır. Planlı denetimler, bir ya da çok yıllık bir program çerçevesinde il müdürlüğümüz tarafından haberli veya habersiz olarak gerçekleştirilen denetimlerdir. Plansız denetimler ise; • izin yenileme prosedürünün bir parçası olarak, • yeni izin alma prosedürünün bir parçası olarak, • kaza ve olaylar sonrasında (yangın ve aniden ortaya çıkan kirlilikler gibi), • mevzuata uygunsuzluğun fark edildiği durumlarda, • Bakanlık ya da ÇŞİM tarafından gerek görülen durumlarda, • ihbar veya şikâyet sonrasında ani olarak gerçekleşen ve herhangi bir programa bağlı kalınmaksızın ÇŞİM tarafından yapılan denetimlerdir.

Çizelge G.1 -İlimizde (2012) Yılında ÇŞİM Tarafından Gerçekleştirilen Denetimlerin Sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Derin Birleş Hav S Topra Atı Kimya Gürül ÇED Denetimle Deniz Toplam ik a u k k -sallar tü r Deşarjı İzin

Planlı - - 20 - 28 - 32 - 68 148 denetimler Ani (plansız) - - - - 16 - - - - 16 denetimler Genel - - 20 - 44 - 32 - 68 164 toplam

13% 26%

Atık Gürültü 20% ÇED İzin 41% Atık Su

Grafik G.1 - İlimizde ÇŞİM Tarafından(2012) Yılında Gerçekleştirilen Tüm Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

110

G.2. Şikâyetlerin Değerlendirilmesi

Çizelge G.2 – İlimizde (2012) Yılında ÇŞİM’e Gelen Tüm Şikâyetler ve Bunların Değerlendirilme Durumları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Şikayetler Hava Su Toprak Atık Kimyasallar Gürültü ÇED TOPLAM Şikâyet sayısı - 20 - 28 - 32 - 58

Denetimle sonuçlanan - 20 - 28 - 32 68 158 şikâyet sayısı

Şikâyetleri denetimle - %100 - %100 - %100 - - sonuçlanma (%)

G.3. İdari Yaptırımlar

Çizelge G.3 – İlimizde (2012) Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan Ceza Miktarları ve Sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

Kimyasall Hava Su Toprak Atık Gürültü ÇED TOPLAM ar

Ceza Miktarı 1567 188944 - 75392 - 37694 125640 429237 (TL)

Uygulana n Ceza 1 6 - 2 - 2 8 19 Sayısı

111

6%

43% 31% Hava Su Atık 10% 10% Gürültü ÇED

Grafik G.2 – İlimizde (2012) Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan İdari Para Cezalarının Konulara Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

G.4. Çevre Kanunu Uyarınca Durdurma Cezası Uygulamaları

İlimizde 2012 yılına ait herhangi bir tesisi durdurma kararı alınmamıştır.

G.5. Sonuç ve Değerlendirme

İlimizde daha çok Müdürlüğümüze gelen şikayetler doğrultusunda işlem yapılmaktadır. Ayrıca planlı ve plansız yapılan ani denetimler de yapılmakta olup mevzuatlarımız dahilinde işlem yapılmaktadır.

Kaynaklar

- Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre Yönetimi ve ÇED İzin Denetim Şube Müdürlüğü, 2013.

112

H. ÇEVRE EĞİTİMLERİ

İlimizde 5 Haziran Çevre Günü ve Haftası kapsamında Yoroz Kent Ormanı’nda etkinlikler düzenlenmiş olup burada çevre yürüyüşü gerçekleştirilmiştir. Ayrıca takip eden günlerde de sahil şeridinin kıyıdan ve denizden temizlenmesi, Çocuk Esirgeme Kurumuyla birlikte piknik şenliği gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kurumumuzun Kardeş Okulu olan Karacaömer İlköğretim Okulu’nda ‘‘Geri Dönüşümün Önemi’’ konulu eğitim düzenlenerek öğrencilere atıklarla ilgili bilinç kazandırılmaya çalışılmıştır. Yine çevre günü etkinlikleri kapsamında ‘‘İklim Değişikliği ve Su’’ isimli resim yarışması ilimizdeki ilköğretim okulları arasında düzenlenmiş olup dereceye giren öğrencilere çeşitli hediyeler verilmiştir.

I. İL BAZINDA ÇEVRESEL GÖSTERGELER • GENEL

• NÜFUS

NÜFUS GÖSTERGE: Nüfus artış hızı TANIM: Belirli bir dönemde, İl için nüfus büyüklüğünün ortalama yıllık artışıdır.

Kaynak: TUİK

Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: 1990-2012 dönemi İl nüfus artış hızı (%), Nüfus yoğunluğu (kişi/km2) Durum ve eğilimler;

Veri formatı Yıllar 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2001 2002 2003 Nüfus (Milyon Kişi) 830105 - - - - 887765 - 889143 890126 Nüfus Artış Hızı (%) ------0,11 Yıllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Nüfus (Milyon Kişi) 890716 890916 - 715409 719278 723507 719183 714390 741371 Nüfus Artış Hızı (%) - 0,022 - - 0,54 0,56 -0,59 3,08 3,77

Değerlendirme ve Sonuçlar Ordu ilinde nüfus 2007-2008 yılları arasında %0,54 lük artış hızı göstermiştir. Ancak 2009-2010 yılları için nüfus artış hızı %0,59 azalma göstermiştir. Nüfusta azalma görülmektedir. Bu duruma il dışına verilen göçler sebep olmuştur. 2010-2011 yılları arasında nüfus artış hızı %3,08 olmuş ve nüfus 2011 yılında 714390 kişiye ulaşmıştır. 2011-2012 yıllarını değerlendirdiğimizde nüfus artış hızı %3,77 oranında artarak Ordu ili 2012 yılı nüfusu 741371 kişiye ulaşmıştır. Bu nüfusun 423295 kişisi il ve ilçe merkezlerinde yer almakta 318076 kişi ise belde ve köylerde yaşamaktadır. NÜFUS GÖSTERGE: Kentsel nüfus oranı TANIM: Belirli bir tarihte kentsel alan olarak tanımlanmış 20.001 ve üzeri nüfusa sahip yerleşim yerlerinde yaşayan nüfusun toplam nüfus içindeki oranıdır. Kaynak: TUİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: 2007-2012 dönemi yıllık kırsal ve kentsel nüfus oranı (%)

113

Durum ve eğilimler: Veri formatı Ordu İli İl ve İlçe Merkezleri (%) Belde ve Köyler (%) 2007 %52,41 %47,59 2008 %53,39 %46,61 2009 %55,15 %44,85 2010 %56,22 %43,78 2011 %57,29 %42,7 2012 %57,09 %42,91

Değerlendirme ve Sonuçlar İlimizde 2007-2012 yılı nüfus göstergeleri değerlendirildiğinde il nüfusunun yarısından fazlasının il ve ilçe merkezlerinde toplandığı görülmektedir. Köyden kente göçler her geçen yılla birlikte artmıştır. Bu durum üzerinde kent merkezlerinin sosyal, kültürel, eğitim, sağlık vb. açısından daha gelişmiş olmasının etkisi oldukça fazladır. • SANAYİ

SANAYİ GÖSTERGE: Sanayi Bölgeleri TANIM: Sanayinin belli alanlarda yapılanmasını sağlamak, kentleşmeyi yönlendirmek, çevre sorunlarını önlemek gibi amaçlarla mal ve hizmet üretim bölgeleri olarak hizmet sunmayı amaçlayan organize sanayi bölgeleri vb. sanayi bölgelerinin sayısının, toplam alanlarının ve ildeki planlı sanayileşme oranının zaman serisinde ifade edilmesidir. Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde bulunan sanayi kuruluşlarının sayısı, sektörlerine göre sanayi bölgelerinin (Organize Sanayi Bölgeleri, Küçük Sanayi Siteleri, Endüstri İhtisas Bölgesi ilan edilmiş alanlar, Büyük Sanayi Siteleri vb.) sayısı, kapasitesi, alanı (ha), OSB ve diğer sanayi alanlarında yeralan sanayi kuruluşlarının sayısının ildeki tüm sanayi kuruluşları sayısına oranı (%) Durum ve eğilimler

ALAN (HA) Fatsa OSB; 26% Ünye OSB; 44% Merkez OSB; 30%

İlimizdeki Küçük Sanayi Siteleri

Adı Faaliyete Toplam Toplam Dolu İşyeri Boş İşyeri Doluluk Başladığı Alanı(ha) İşyeri Sayısı Sayısı Oranı Yıl Sayısı Ordu 1982 63.328 350 350 - %100 Merkez Ordu 1999 46.382 194 194 - %100 Merkez Ata Sanayi Fatsa İlçesi 1991 19.186 300 300 - %100 Ünye İlçesi 1991 19.600 255 233 22 %91

114

Mesudiye 2010 0.821 22 12 10 %55 İlçesi Korgan Arsa Alımı Aşamasında İlçesi

Faaliyet Alanlarına Göre Sanayi İşletme Sayısı ve İstihdam Durumu Sektör Grubu İşletme Sayısı (adet) Çalışan kişi Sayısı Gıda İçki ve Tütün 81 4041 Dokuma Giyim Eşyası ve Deri 30 2263 Orman Ür. Ve Mobil. San. 30 817 Kağıt Ürün. Ve Basım San. 2 35 Kimya, Petrol, Kömür, Kauçuk, Plastik San. 8 231 Maden, Mermer, Hazır Beton 60 1565 Metal Eşya, Makine Teçhizat, Ulaşım Aracı, 15 167 İlmi ve Mesleki Ölçme Alet. San. Diğer İmalat Sanayi 24 464 TOPLAM 282 10553

Değerlendirme ve Sonuçlar: Sanayi sektörü GSYİH içinde % 8.8 ‘lik küçük bir değere sahiptir. Tarımsal ürünlerin işlenmesine yönelik sanayi faaliyetleri gelişmiştir. İlde fındığın işlenmesine yönelik sanayi kuruluşları gelişmiştir. Fındığı işleyerek pazarlara ürün olarak süren en önemli sanayi kuruluşu Sagra Tesisleridir. Bunun dışında un ve yem tesisleri, lastik ve ayakkabı fabrikası, 10 çimento fabrikası, soya fabrikası, tuğla fabrikası ve kereste fabrikaları faaliyet göstermektedirler. İmalat sanayinin, diğer faaliyet kollarına göre sağladığı istihdam değeri daha yüksektir. İmalat sanayinde ürün profili fındık başta olmak üzere süt ve süt ürünleri, un ve unlu mamulleri, giyim sanayi ve orman ürünleri imalatından oluşmaktadır. Ordu ili ölçeğinde kentsel planlama yapılırken düşünülen sanayi bölgesi alanları, Şehir içinde kalan 1. sanayi sitesinin ihtiyaca cevap verememesi üzerine Karapınar Mahallesinde 2. sanayi sitesinin güney kısmındaki arazi kamulaştırılarak Organize Sanayi Bölgesi kurulmuştur. İlimizde sanayi sektörü henüz gelişme aşamasında olmakla birlikte ilde ülkemizin sayılı sanayi kuruluşları arasında yer alan işletmeler de mevcuttur. SANAYİ GÖSTERGE: Madencilik TANIM: Bu gösterge, İlde yer alan farklı ruhsatlandırma grubuna göre verilen bir yılda kayıt altına alınmış maden ocakları, zenginleştirme tesisleri ve depolama alanlarının miktarının yıllara göre değişimini gösterir. Kaynak: İl Özel İdare, MİGEM Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Türlerine göre maden ocağı ve tesisi sayısı, alanları (ha) ve yıllara göre değişimleri (%), Durum ve eğilimler; İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA (GSM) RUHSATI DÜZENLENEN MADEN SAHALARI ORDU İL ÖZEL İDARESİ GSM RUHSATI DÜZENLENEN MADEN SAHALARI LİSTESİ GS M VERİLİ GSM S.N SİCİL NO FAALİYE DÜZENLEY İŞ YERİ ÜNVANI Alan MEVKİİ Ş SINIF O - ER NO T ALANI EN KURUM ı TARİHİ I (ha) S:9999027 II.grup 28 Hızarbaşı- Andezit 18.01.201 90 Ünye Kaymakamlığı ER:318950 2 Kumarlı / İl Özel İdaresi 2.Sınıf Ocağı 2 0 (52/2008- ÜNYE (H.Ü.İ.) 02) S:80861 II.grup Işıklar İnş. Malz. San. Yokuşdibi / 14.03.201 92 ER:327693 7,31 Bazalt İl Özel İdaresi 2.Sınıf ve Tic. A.Ş. KABADÜZ 2 2 Ocağı

115

Demiryolları Limanlar S:9999076 ve Hava Meydanları II.grup 99 İnşaatı Genel Kasaplı / Bazalt 26.04.201 93 ER:327861 2,93 İl Özel İdaresi 2.Sınıf Müdürlüğü Adına GÜLYALI Ocağı 2 2 (52/2012- Cengiz-İçtaş Adi (H.Ü.İ.) 01) Ortaklığı

Demirten S:80613 II.grup Sefaköy / 26.04.201 94 İnş.Turz.Nak.Taah.Tic. ER:327313 14,8 Kalker İl Özel İdaresi 2.Sınıf FATSA 2 A.Ş. 0 Ocağı

Karayolları 7.Böl.Md. S:52/2011- I-A grubu Adına İskay 09 Ariyet 04.05.201 95 0,62 İnkur / ÜNYE İl Özel İdaresi 2.Sınıf İnş.Tur.Taah.San.ve Tic. ER:327784 Ocağı 2 Ltd.Şti. 3 (H.Ü.İ.) S:9999073 II.grup 97 Kumru Belediye Güneycik / Kalker 22.05.201 96 ER:327285 1,54 İl Özel İdaresi 2.Sınıf Başkanlığı KUMRU Ocağı 2 2 (52/2011- (H.Ü.İ.) 05) S:9999077 Karayolları 7.Böl.Md. II.grup 83 Hızarbaşı- Adına İskay Bazalt 30.05.201 97 ER:328813 1,94 Günlük / İl Özel İdaresi 2.Sınıf İnş.Tur.Taah.San.ve Tic. Ocağı 2 9 (52/2012- ÜNYE Ltd.Şti. (H.Ü.İ.) 03) S:22938 IV.grup Bentaş Bentonit Çalboğazı / 13.06.201 98 ER:115144 4,41 Bentonit İl Özel İdaresi 2.Sınıf Mad.San.ve Tic.Ltd.Şti. ÜNYE 2 5 Ocağı II. grup S:81847 Bazalt Salman Belediye Salman / 09.07.201 101 ER:328290 1,37 Ocağı ve İl Özel İdaresi 2.Sınıf Başkanlığı AKKUŞ 2 2 Konkasör Tesisi II. grup S:9999075 Bazalt 28 Akören / Gürgentepe Belediye Ocağı ve 09.08.201 103 ER:327846 9,82 GÜRGENTE İl Özel İdaresi 2.Sınıf Başkanlığı Konkasör 2 9 (52/2011- PE Tesisi 07) (H.Ü.İ.) Matkim S:47889 17,5 Alınca / IV.grup 16.08.201 104 Mad.Tes.Kim.ve ER:200811 İl Özel İdaresi 2.Sınıf 0 MERKEZ İllit Ocağı 2 Müh.Tic.Ltd.Şti. 5 IV.grup Matkim S:77150 Yukarıtepe - 24,5 Kompleks 16.08.201 105 Mad.Tes.Kim.ve ER:323676 Sudere / İl Özel İdaresi 2.Sınıf 3 Cevher 2 Müh.Tic.Ltd.Şti. 2 FATSA Ocağı S:9999072 II.grup 94 Korgan Belediye Yazlık / Andezit 05.09.201 106 ER:326815 1,13 İl Özel İdaresi 2.Sınıf Başkanlığı KORGAN Ocağı 2 1 (52/2011- (H.Ü.İ.) 03) S:9999004 II.grup 29 Karayolları 7.Bölge Refahiye / Bazalt 15.11.201 107 ER:306302 4,13 İl Özel İdaresi 2.Sınıf Müdürlüğü ULUBEY Ocağı 2 1 (52/2005- (H.Ü.İ.) 11) S:52/2010- I-A grubu Fatsa Kaymakamlığı 06 Bacanak / Ariyet 15.11.201 108 Köylere Hizmet 9,56 İl Özel İdaresi 2.Sınıf ER:324583 FATSA Ocağı 2 Götürme Birliği 9 (H.Ü.İ.) Matkim S:77910 IV.grup 24,7 Sarayköy / 18.12.201 109 Mad.Tes.Kim.ve ER:324438 Bentonit İl Özel İdaresi 2.Sınıf 3 PERŞEMBE 2 Müh.Tic.Ltd.Şti. 9 Ocağı

116

S:9999075 Karayolları 7.Böl.Md. II.grup 65 Adına Nurol-Yüksel- Ayrılık / Bazalt 28.12.201 110 ER:327973 7,25 İl Özel İdaresi 2.Sınıf Özka-Doruk Adi GÜLYALI Ocağı 2 3 (52/2011- Ortaklığı (H.Ü.İ.) 09)

Hammadde Üretim İzin Sahaları (1-a Grubu Ariyet) S.No Ruhsat Sahibi İlçe Köy-Mevkii Sicil No Erişim H.Ü.İ H.Ü.İ. Bitiş H.Ü.İ. No Veriliş Tarihi Alanı Tarihi (Hektar) 1 Akkuş Köylere Akkuş Yeşilgüneycik 52/2012- 3268860 24.01.2012 24.01.2015 8,36 Hizmet 01 Götürme Birliği 2 Akkuş Köylere Akkuş Koçcuğaz 52/2012- 3268861 24.01.2012 24.01.2015 9,92 Hizmet 02 Götürme Birliği 3 Akkuş Köylere Akkuş Karaçal 52/2012- 3270769 24.01.2012 24.01.2015 8,00 Hizmet 03 Götürme Birliği 4 Gölköy Gölköy Çatak - 52/2012- 3282242 09.04.2012 09.04.2015 6,76 Köylere Pörnecik 04 Hizmet Götürme Birliği 5 Gölköy Gölköy Kale - 52/2012- 3282186 09.04.2012 09.04.2015 8,55 Köylere Ömerarpası 05 Hizmet Götürme Birliği 6 Korgan Korgan Tatarcık 18 3214583 31.10.2012 31.10.2015 7,23 Kaymakamlığı

Değerlendirme ve Sonuçlar. 3213 Sayılı Maden Kanunu, Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği ve I-a Grubu Madenlerle İlgili Uygulama Yönetmeliği kapsamında I-a Grubu madenler (kum+çakıl+ariyet) ile ilgili maden işletme ruhsatları İl Özel İdareleri tarafından, 3213 Sayılı Maden Kanunu ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği kapsamında diğer grup madenlerin (I-b Grup, II. Grup , III. Grup, IV. Grup, V. Grup, VI. Grup) işletme ruhsatları ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğünce düzenlenmektedir. 10.08.2005 tarih ve 25902 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri doğrultusunda gayrisıhhî müesseseler kapsamına giren maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları İl Özel İdareleri tarafından düzenlenmektedir. Modern madencilik yaklaşımı çerçevesinde maden sahası rehabilitasyonunun işletme ile birlikte başlaması gerekmektedir. İşletme öncesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulan maden kapatma ve rehabilitasyon planına göre maden işletme faaliyetleri tamamlandıktan sonra maden sahası terk edilmeden önce ilgili müdürlüklerle (Orman Genel Müdürlüğü ve DSİ) yapılan sözleşmelere uygun olarak rehabilite edilmek zorundadır. Bu tür alanlar dağlık arazilerde düz bir alan oluşturması nedeniyle kapatma sonrasında tarım veya mera alanı olarak kullanılabilmektedir.

117

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

GÖSTERGE: Sıcaklık

TANIM: Gösterge, ildeki yıllık ortalama sıcaklık değişimi ve Türkiye ortalamalarıyla karşılaştırılmasını ifade etmektedir.

Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl için 1970-2012 yılları arası yıllık ortalama sıcaklık değerleri (⁰C), Türkiye Ortalama Değerleri Durum ve eğilimler;

Veri formatı 1970 1980 1990 1995 2000 2005 2009 2010 2011 2012 Türkiye ort. ------Sıcaklık - - (°C) İlin ort. Sıcaklık 18,2 17,9 18,6 18,8 18,5 19,5 19,4 20,9 26,22 16,33 (°C)

SICAKLIK DEĞERLENDİRME GRAFİSİ

2012 yılı Türkiye ortalama sıcaklıkları 14.2°C1 ile 1971-2000 ortalaması olan 13.2°C’nin 1.0°C üzerinde gerçekleşmiştir. Türkiye ortalama sıcaklıklarında 1994 yılından bu yana (1997 yılı hariç) pozitif sıcaklık anomalileri mevcuttur. En sıcak yıl ise 2.3°C anomali ile 2010 yılı olmuştur. 2012 yılında ülkemizde en düşük sıcaklık 3 Şubat 2012 tarihinde -35°C ile Erzurum’da, en yüksek sıcaklık ise 24 Temmuz 2012 tarihinde 47.0 °C ile Ceylanpınar’da gerçekleşmiştir. 122 merkezde tropik günler (maksimum sıcaklık > 30°C) yaşanırken; 46 merkezde günlük maksimum sıcaklıklar 40°C’nin de üzerine çıkmıştır.

118

Küresel sıcaklık anomalisi (mavi La Nina yılı)

Değerlendirme ve Sonuçlar.

2012 yılı okyanus ve karaların küresel ortalama sıcaklıkları 1961-1990 ortalaması olan 14.0°C’nin 0.57°C üzerinde gerçekleşmiştir. Bu sonuçla 2012 yılı 1880’den beri 10. sıcak yıl, karasal sıcaklıklar açısından ise 0.9°C anomali ile 7. sıcak yıl olarak kayıtlara geçmiştir. 2012 yılı ayrıca sıcaklıkların normallerinin üzerinde olduğu 36. ardışık yıldır. 2012 yılı dünyada LaNina’lı yıllar arasında ise en sıcak yıl olarak kayıtlara geçmiştir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

GÖSTERGE: Yağış

TANIM: Birim alana düşen ortalama yağış miktarının zaman serisinde ifade edilmesidir.

Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl için 1970-2012 yılları arası yıllık ortalama yağış miktarları (mm) Durum ve eğilimler; Veri formatı

1970 1975 1980 1990 1995 2000 2009 2010 2011 2012

ortalama (mm) 72,35 84,125 86,13 76,89 85,59 76,75 99,35 81,64 105,95 77,67

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimize düşen yıllık ortalama yağış miktarı mm olarak yıllar bazında verilmiştir. Bu değerlere baktığımızda yağış miktarının yıllar içerisinde dalgalanmalar yaptığını görüyoruz. 2012 yılı değerlerini yorumladığımızda en az yağışın nisan ayında düştüğünü (23,4 mm) olduğunu en fazla yağışın ise aralık ayında düştüğünü (132,4) görüyoruz. Yıllar bazında değerlendirirsek Ordu ili için en fazla yağışın düştüğü mevsim olarak aralık ve kasım ayları olduğunu, en az yağışın ise ilkbahar döneminde düştüğünü söyleyebiliriz.

119

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERGE: Deniz suyu yüzey sıcaklığı TANIM: Bu gösterge, deniz suyu yüzey sıcaklığının 1975’ten bu yana yıllık değişimini ifade eder.

Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Denize kıyısı olan iller için 1975’ten bu yana uzun yıllar ortalama deniz suyu yüzey sıcaklığı değerleri (⁰C) Durum ve eğilimler; Veri formatı

1975 1980 1990 1995 2000 2005 2009 2011 2012 Yıllık Ortalama (°C) 16,24 15,24 14,32 14,23 15,35 15 13,4 15,408 16,46

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde yıllara bağlı olarak deniz suyu yüzey sıcaklığı değerleri verilmiştir. Bu değerlerin birbirine yakın değerler olduğunu görmekteyiz. Deniz suyu yüzey sıcaklığında çok fazla bir artış veya azalış yıllar bazında görülmemiştir. 3.HAVA KALİTESİ

HAVA KALİTESİ GÖSTERGE: Hava Kirleticileri TANIM: Bu gösterge; havadaki SO2 ve PM10 konsantrasyon miktarını göstermektedir. (SO2 yakıtların doğal olarak yapısında bulunan kükürt bileşiklerinin yanma esnasında açığa çıkmasıyla oluşan kirletici, boğucu, renksiz ve asidik gazdır. Partikül maddeler, gaz halindeki emisyonların kimyasal dönüşümü ve yığın halinde şekillenmesi ile oluşur. 5-10 mikrometre çaplı partiküler, asılı partikül olarak tanımlanır. Genel olarak heterojen karışımları içerir ve karakteristikleri bir yerden bir başka yere önemli değişiklik gösterir. Çapı 10 mikrometre altındaki partiküler maddelere PM10 denir.) Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde oluşan SO2 ve PM10 miktarları ortalamalarının yıllara göre değişimi ve yıllık olarak aşım gün sayısı değişimi (İldeki ölçüm istasyonlarının kurulma tarihinden itibaren)

Durum ve eğilimler; İlimizde Merkez İstasyonu PM10 [µgr/m3] Parametresi Günlük Ortalama Değer

120

3 İlimiz Merkez İstasyonu SO2 [µgr/m ] Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde hava kalitesi üzerinde etkili olan kaynaklar; sanayi, ısınma ve motorlu araçlardan kaynaklanmaktadır. Bu kaynaklardan, motorlu araçlardan kaynaklı hava kirliliği ve sanayi kaynaklı hava kirliliğinin hava kalitemiz üzerindeki etkisi yıl içerisinde pek değişmese de ısınma kaynaklı hava kirliliğinin hava kalitesi üzerindeki etkisi yaz ve kış dönemlerinde çok büyük farklılık göstermektedir. Hava kalite istasyonunun aylık verileri incelediğinde de açıkça görüleceği üzere hava kirlilik değerleri kış döneminde yükseliş göstermektedir. Bu durumun sebebi kuşkusuzdur ki ısınma kaynaklı hava kirliliğidir. Bu kirliliğin temel nedenleri; kalitesiz katı yakıt kullanımı, ısı yalıtımının yok denecek kadar az olması, yakma tekniklerinin yanlış tatbik edilmesi, bireysel ısınmanın daha yoğun olması, doğalgazın yaygınlaşmaması ve baca temizliğinin düzenli yapılmamasıdır. 4. SU-ATIKSU

SU-ATIKSU GÖSTERGE: Su Kullanımı

TANIM: Bu gösterge belediye, sulama, içme ve kullanma, sanayi olmak üzere sektörel bazda kaynaklardan çekilen toplam su miktarını gösterir. Kaynak: DSİ, TUİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Veri Formatı 1990 2004 2008 2012 2030 milyar m3 % milyar m3 % milyar m3 % milyar m3 % milyar m3 % Toplam Sulama

Bu Konu hakkında veri bulunmamaktadır.

İçme- Kullanma Sanayi Değerlendirme ve Sonuçlar.

121

SU-ATIKSU GÖSTERGE: Belediye İçme Kullanma Suyu Kaynakları TANIM: Belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu temin edilen baraj, kuyu, doğal kaynak, göl ve gölet olmak üzere çekilen suyun kaynaklarına göre oranını ifade etmektedir. Kaynak: TUİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde 1990 ve sonrasında, baraj, kuyu, doğal kaynak, göl ve göletlerden çekilen su miktarı, toplam çekilen su miktarı, (%) Durum ve eğilimler; Veri Formatı Belediye İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İçin Kaynaklara Göre Çekilen Su (%) Baraj Kuyu Kaynak Akarsu Göl-Gölet 1990 …….

……. Bu konu hakkında veri bulunmamaktadır. …….

……. 2012

Değerlendirme ve Sonuçlar. SU-ATIKSU GÖSTERGE: Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Veren Belediyeler TANIM: Bu gösterge atıksu arıtma tesisi ile hizmet veren belediye sayısını ve atıksu arıtma tesislerine bağlı nüfusun yüzdelik oranını ifade eder. Kaynak: TUİK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki 1994 yılı ve sonrası atıksu arıtma tesislerine bağlı nüfus, tüm il nüfusu, oranları (%) Durum ve eğilimler; Veri Formatı YILLAR 1994 1998 2002 2004 2006 2008 2010 2011 2012 Atıksu Arıtma Tesisi ile Hizmet ------5 - 8 Veren Belediye Sayısı

100% 88,50% Ünye Belediyesi 100% 100% Kaynartaş Belediyesi

100% 100% Çaybaşı Belediyesi 100% Tekkiraz Belediyesi Çamlı Belediyesi

Değerlendirme ve Sonuçlar. Çizelgede Atıksu Arıtma tesisi ile hizmet veren nüfusun belediye nüfusu içerisindeki oranları verilmiştir. İlimizde 2012 yılı itibariyle 8 adet atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır. Ayrıca Ordu ve Fatsa Belediyelerine ait Derin Deniz Deşarjı da bulunmaktadır. Ayrıca Ordu Belediyesi’nin

122

Bakanlığımız ve AB delegasyonuyla ortaklaşa yürüttüğü Atıksu Arıtma Tesisi de inşaat aşamasında olup en kısa zamanda işletmeye alınacaktır. SU-ATIKSU GÖSTERGE: Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayıları ve nüfusu

TANIM: Bu gösterge 1994 yılı ve sonrası kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı ve bağlı nüfus, Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Kaynak: TUİK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki 1994 yılı ve sonrası kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı ve bağlı nüfus, Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Durum ve eğilimler; Veri Formatı YILLAR 2004 2006 2008 2010 Kanalizasyon şebekesi ile hizmet - - - verilen belediye 59 sayısı Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun 67 70 72 69 belediye nüfusu içindeki oranı (%)

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde 2010 yılı için kanalizasyon şebekesiyle hizmet verilen belediye sayısı 59 olup kanalizasyon hizmeti verilen nüfusun toplam nüfus içerisindeki oranı %69 dur. İlimizde toplamda 72 belediye bulunmaktadır. 2012 yılına ait güncel veriler elde edilemediğinden 2012 yılına ait kanalizasyon şebekesi ile hizmet veren belediye sayısı ile ilgili yorum yapılamamıştır. SU-ATIKSU GÖSTERGE: Sanayiden Kaynaklanan Atıksu ve Bertarafı TANIM: Bu gösterge yıllar itibariyle sanayi faaliyetlerinden kaynaklanan atıksu miktarları, atıksu arıtma tesisi ile hizmet veren sanayi bölgeleri ve oluşan atıksuyun arıtılma oranını ifade eder. Kaynak: TUİK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre, ildeki sanayi bölgelerinden ve diğer sanayiden kaynaklanan atıksu miktarı, arıtma tesisi sayısı ve arıtılan atıksuyun kısmının toplam atıksu miktarına oranı (%) Durum ve eğilimler; İlimizdeki (2012) Yılı OSB’lerde Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu OSB Adı Mevcut Kapasitesi AAT AAT Deşarj Deşarj Durumu (ton/gün) Türü Çamuru Ortamı Koordinatları Miktarı (ton/gün) Ordu OSB Faaliyette - - - Ordu - Belediyesi Kanalına Fatsa OSB Faaliyette - - - Fatsa Derin - Deniz Deşarjı Ünye OSB İnşaat - - - - - aşamasında

Değerlendirme ve Sonuçlar. Ordu ili Organize Sanayi Bölgesi’ndeki atıksular kanalizasyon hattı ile toplanmaktadır. Fatsa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki atıksular ise Fatsa Belediyesi Doğu Derin Deniz Deşarjına

123

verilmektedir. Her iki OSB’ye ait bağlantı kontrol izin belgesi mevcut olup Müdürlüğümüze sunulmuştur.

5. ARAZİ KULLANIMI

ARAZİ KULLANIMI GÖSTERGE: Arazi Kullanımı

TANIM: Bu gösterge CORINE Arazi Örtüsü kategorilerine göre göreceli arazi örtüsü dağılımını gösterir. Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi:1990, 2000 ve 2006 yılları arazi kullanımlarının miktarı (ha) ve değişim oranı (%).

Durum ve eğilimler; Veri Formatı ALAN BÜYÜKLÜĞÜ ALANDA ARTIŞ(+) /AZALIŞ 1990 2000 2006 (-) Arazi Sınıfı km2 % km2 % km2 % (m2) 1. Yapay Bölgeler 2. Tarımsal Alanlar 3. Orman ve Yarı BU KONU HAKKINDA VERİ Doğal Alanlar BULUNMAMAKTADIR. 4. Sulak Alanlar 5. Su Yapıları TOPLAM

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimize ait 1990, 2000 ve 2006 yıllarına ait arazi kullanımları hakkında bilgi bulunamadığı için veri girişi yapılamamıştır. 6. TARIM

TARIM GÖSTERGE: Kişi Başına Tarım Alanı

TANIM: Toplam ekilebilir tarım arazisinin, toplam nüfusa oranı olarak ifade edilir.

Kaynak: Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Ekilebilir arazi toplamı (ha) ve toplam nüfus (kişi), kişi başına tarım arazisi (ha/kişi) İlimizde toplam tarım arazisi alanı 257918 ha’dır. Bu miktar ilimizdeki tüm arazi miktarları içerisinde %43,57’lik bir paya sahiptir. 2012 yılı nüfusumuz 741371 kişidir. İlimizdeki kişi başına düşen tarım arazisi miktarı 0,34 ha’dır. Durum ve eğilimler;

Nüfus Tarım arazisi alanı(ha) Kişi başına düşen tarım arazisi 741371 kişi 257918 0,34 ha/kişi

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizin arazi dağılımına bakıldığında toplam arazi alanı içerisinde (591.921 ha), tarım arazileri alanı 257918 ha’dır. Bu durum tüm arazi alanı içerisinde ekilebilir arazi miktarının %43,57’lik bir paya sahip olduğunu göstermektedir. İlimiz 2012 yılı nüfusu TÜİK bilgilerine göre 741371 kişidir.

124

Tarım arazisi miktarıyla ilimizin nüfusu değerlendirildiğinde kişi başına düşen tarım arazisi miktarının 0,34 ha olduğu görülmektedir. TARIM GÖSTERGE: Kimyasal Gübre Tüketimi

TANIM: Tarımsal alanlarda kullanılan gübre miktarını ve hektar başına kullanılan mineral azot, fosfor ve potas miktarını gösterir. Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık toplam gübre tüketimi (ton), toplam tarımsal alan (ha), hektar başına kullanılan gübre ve mineral azot, fosfor ve potas miktarı (ton/ha)

2012 yılında ilimizde kullanılan toplam gübre miktarı 293872,8 tondur. İlimizdeki toplam tarımsal alan 257918 ha’dır. Buna göre ha başına kullanılan gübre miktarı 0,87 ha/ton’dur. Hektar başına kullanılan mineral azot miktarı 50,66 ve hektar başına kullanılan fosfor miktarı 152,99’dır.

Durum ve eğilimler; 2012 toplam gübre Tarımsal alan Hektar başına mineral Hektar başına fosfor tüketimi azot miktarı miktarı 293872,8 ton 257918 ha 50,66 152,99

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde gübre kullanımı daha çok bitkisel üretimde daha kaliteli ve daha bol ürün almak için kullanılmaktadır. Gübreleme; bitkinin ihtiyacı olan besin maddelerinin toprağa verilmesi için yapılmaktadır. İlimizde ekonomik ve faydalı bir gübreleme yapılması amacıyla toprak analizleri yaptırmanın önemi anlatılmaktadır. Toprak analizi yaptıran çiftçilere dekar başına toprak analizi desteği ödemesi yapılmaktadır.

TARIM GÖSTERGE: Tarım İlacı Kullanımı

TANIM: Toplam tarım ilacı kullanımını (ton birimiyle aktif bileşen) ve hektar başına düşen tarım ilacı miktarıdır. Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık toplam tarım ilacı tüketimi (ton), toplam tarımsal alan (ha), hektar başına düşen tarım ilacı (ton/ha)

İlimizde 2012 yılında kullanılan bitki koruma ürünleri insektisit, pestisit, fungisit, herbisitler, fumigantlar, rodentisitlerdir. İlimizin toplam tarımsal alanı 257918 ha’dır. Toplamda kullanılan tarım ilacı miktarı 146134,31 kg’dır. Hektar başına düşen tarım ilacı 0,00056 ton/ha’dır. Durum ve eğilimler;

Tarım alanı (ha) Yıllık tarım ilacı Hektar başına düşen tüketimi(ton) tarım ilacı (ton/ha) 257918 146,135 0,00056

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde toplam tarım alanı, yıllık kullanılan bitki koruma ürünleri ve hektar başına düşen tarım ilacı miktarı yukarıda belirtilmiştir. bu konuyla ilgili olarak 2010 yılında ilimizde bitki sağlığı uygulamaları çiftçi eğitim çalışmaları, fındık hastalık ve zararlıları, fındıkta entegre mücadele ve sebze hastalık ve zararlıları ile ilgili eğitim çalışmaları yapılmış olup çiftçilere konumlarına göre liflet, broşür, ve çiftçi mektubu dağıtılmıştır.

125

TARIM GÖSTERGE: Organik Tarım

TANIM: Toplam kullanılan tarımsal alanın oranı olarak organik tarım alanı (organik olarak ekilen mevcut alanların ve organik tarıma geçiş sürecinde olan alanların toplamı) payıdır.

Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Organik alanların toplam alanı (ha), Toplam tarım alanına oranı (%), Türkiye toplam organik tarım alanı içerisindeki oranı (%), Organik Tarım Alanında Toplam Üretim Miktarı (ton)

ilimizde 2012 yılına ait organik tarım alanı ile ilgili olarak veri elde edilememiştir. Bu nedenle değerlendirme yapılamamıştır.

Durum ve eğilimler;

Veri Formatı Yıl Toplam üretim Üretim miktarı Alan Artış* Miktar ( ton) Artış* (Ha) (%) (%) 2010 1214,970 16114 - -

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde organik tarımla ilgili olarak 2010 yılında 256 çiftçi 16114 ha alanda toplam 1215000 kg organik ürün elde etmiştir. Bu üretimin 2000 kg organik mısır, 900 kg organik fasulye, 500 kg organik kivi, 450 kg organik elma, 100 kg organik ceviz ve 1211020 kg organik fındık ürününden oluşmaktadır. Organik tarımın yaygınlaştırılması amacıyla eğitim çalışmalarına ağırlık verilmiş ve üreticiler bilgilendirilmiştir.

7. ORMAN

ORMAN GÖSTERGE: Ormanlık Alanlar

TANIM: Orman alanlarının toplam büyüklüğünü ve yıllara göre değişimini ifade eder. Kaynak: Orman Bölge Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki toplam orman alanı (ha), yıllık değişimi (ha/yıl), Orman vasfına göre dağılımı (%), ağaç türleri, sayıları ve oranları (sayı, %) Durum ve eğilimler; 2012 yılı itibariyle ilimizin toplam arman alanı (ha) ALAN BİRİMİ MİKTAR Toplam Orman Alanı Ha 202.893 Açıklık Alan Ha 384.211,6 Genel Toplam Ha 587.104,2 Ordu İli Orman Varlığı Haritası

126

Değerlendirme ve Sonuçlar. Ordu ilinde yayılışına bakıldığında ormanlar genel olarak kuzey batıda yayılış gösterirler. Deniz seviyesinden itibaren; Kızılağaç, Kayın, Gürgen, 1000-1800 arası ladin, Çam ve Meşe, Köknar karışık ormanları mevcuttur.

8. BALIKÇILIK GÖSTERGE: Balıkçılık TANIM: Her yıl, denizlerde avcılığı yapılan balıklar (denize kıyısı olan iller için), kabuklu deniz ürünleri ve yumuşakçalar ile iç sularda avlanan tatlı su ürünleri ile yetiştiricilik ürünleri olmak üzere üretilen balık miktarını gösterir. Üretime ilişkin veri yakalandığı zamanki ağırlığı olan canlı ağırlık ile ifade edilir.

Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Kıyı şeridi uzunluğu (km), deniz alanı ve iç su alanı (ha), Su ürünleri üretimi (bin ton) ve yillara göre değişimi (%), Balık türlerinin dağilimi (%) Durum ve eğilimler; Veri Formatı YILLAR 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 İçsu Avcılığı Deniz Balıkları Avcılığı BU KONUYLA İLGİLİ Yetiştiricilik VERİ Ürünleri BULUNMAMAKTADIR.

(birim:bin ton)

Değerlendirme ve Sonuçlar.

127

9. ALTYAPI VE ULAŞTIRMA

ALTYAPI VE ULAŞTIRMA GÖSTERGE: Karayolu ve Demiryolu Ağı TANIM: İldeki toplam karayolu (otoyollar, devlet yolları, il yolları) ve demiryolu gelişimi ve uzunluğunu ifade eder. Kaynak: Karayolları 77. Şube Müdürlüğü -ORDU Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre karayolu ve demiryolu uzunlukları (km)

İlimize ait 2012 yılı itibariyle karayolu uzunluğu 924 km’dir. İlimizde demir yolu ağı bulunmamaktadır. Durum ve eğilimler; Veri Formatı 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Karayolu Ağ 810 837 837 876 903 907 907 907 904 904 924 Uzunluğu(km)

Değerlendirme ve Sonuçlar: İlimize ait 2012 yılı itibariyle karayolu uzunluğu 924 km’dir. İlimizde demir yolu ağı bulunmamaktadır. 2002 ve 2012 yılları arasında karayolu ağındaki km artışı çizelgede yer almaktadır. ALTYAPI VE ULAŞTIRMA GÖSTERGE: Motorlu Kara Taşıtı Sayısı TANIM: İldeki, Otomobil (arazi taşıtı dahil), Minibüs, Otobüs, Kamyonet, Kamyon, Motosiklet, Özel Amaçlı Taşıtlar, Yol ve İş Makinaları ve Traktör toplamından ibaret motorlu kara taşıt sayısını ifade eder. Kaynak: İl Emniyet Müdürlüğü-ORDU Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre motorlu kara taşıtı sayısı, taşıt kategorileri ve toplam araç sayısı içerisindeki oranları (%), İldeki kişi başına düşen araç sayısı.

Durum ve eğilimler; motorsiklet otomobil minibüs otobüs kamyonet kamyon traktör çekici Perşembe 61 1276 325 16 660 79 12 9 Akkuş 55 542 380 17 293 146 123 4 Aybastı 78 1726 339 28 755 199 123 24 Fatsa 865 9052 1560 159 4109 633 476 125 Gölköy 46 1478 454 21 1028 250 214 13 Gürgentepe 19 524 284 2 353 67 17 3 Korgan 154 1300 409 7 612 70 81 4 Kumru 103 1248 364 1 564 76 50 5 Mesudiye 9 407 178 6 230 41 142 1 Ordu 1866 21060 3407 192 10326 1578 370 222 Ulubey 23 542 266 1 362 48 37 4 Ünye 844 7439 2072 153 3936 868 360 203

Değerlendirme ve Sonuçlar. 2012 yılı için motorlu kara taşıtı sayısı 93.090’dır. İlimizde daha çok motosiklet, otomobil, minibüs otobüs, kamyonet, kamyon, traktör, çekici, tanker taşıtları bulunmaktadır. Motorsiklet sayısı ilimiz genelinde 4205, otomobil sayısı 46594, minibüs sayısı 10038, otobüs sayısı 603, kamyonet sayısı 23268, kamyon sayısı 4055, traktör sayısı 1954, çekici sayısı 617’dir. Toplam araç sayısı içerisindeki oranları; -motorsiklet % 4.5, -kamyon % 4.3,

128

-otomobil % 50, -minibüs % 10.78, -otobüs % 0.64, -kamyonet % 24.995, -traktör % 2,099, -çekici % 0,662 ‘dir. 10. ATIK GÖSTERGE: Belediyeler Tarafından ya da Belediye Adına Toplanan Atık ve Bertarafı

TANIM: Bu gösterge, il içinde, belediyeler tarafından ya da belediyeler adına toplanan katı atıkların miktarı ve düzenli depolama oranını ifade eder. Belediye atıklarının en önemli miktarı haneler tarafından üretilen atıklardır. Ayrıca alım-satım ve ticaret kuruluşları, ofis binaları, kurum ve küçük işyeri atıklarını da kapsamaktadır. Kaynak: TUİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık olarak belediyelerce ya da belediye adına toplanan katı atıklar (Ton), Düzenli Depolanan Katı Atık Miktarı (ton) ve oranı (%) Durum ve eğilimler; 2004 2006 2008 2010 Atık Hizmeti Verilen 63 74 76 81 Belediye Nüfusunun Belediye Nüfusuna Oranı % Belediye Tarafından 158 543 472 500 Toplanan ya da Toplatılan Atık Miktarı 8bin ton/yıl) Kişi başı Ortalama 1,05 1,05 0,92 0,96 Atık Miktarı kg/kişi.gün İlimizde (2012) Yılı İçin İl/İlçe Belediyelerince Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu İl/İlçe Birlik Nüfus Toplana Geri Kişi Başına Atık Kompozisyonu Belediy ise n Kazanılan Üretilen Yıllık ort. % e veya birliğe Ortalam Atık Ort. Katı Birlik üye a Katı Miktarı(ton/ Atık Mik. Adı olan Atık gün) (kg/gün) belediy Miktarı eler (ton/gün) Yaz Kış Ya Kı Yaz Kış Yaz Kış Or ka ca met plas kü z ş g. ğıt m al tik l Kumru FATCE 2500 1300 50 27 - - 28 15 ------Belediy P 0 0 40 00 esi Çatalpı - 1000 5194 10 5 - - 1 1 ------nar 0 Belediy esi Gölköy - 11800 15 8 15 8 ------Belediy esi Ordu - 1837 1837 18 16 2500 2300 - - 59, 7,9 4, 0,5 17,7 7, Belediy 80 80 0 0 7 76 2 17 esi Kabadü - 1000 3000 70 25 - - 14,2 1,2 20 25 5 10 25 15 z 0 0 0 Belediy esi Çaybaşı - 1000 5000 2 1 - - 0,2 0,1 ------Belediy 0

129

esi

Gürgen - 7500 20 10 - - 72 24 ------tepe 00 00 Belediy esi Kabataş - 6000 4000 2 2 0,22 0,22 0,40 0,40 70 8 1 3 2 14 Belediy esi Aybastı - 2000 1400 25 10 - - 1,25 0,7 ------Belediy 0 0 esi Fatsa - 7460 7460 80 65 0,01 0,01 0,01 0,00 75 7 6 5 7 - Belediy 0 0 57 57 07 87 esi Korgan - 2000 1281 10 6 ------Belediy 0 4 esi

Değerlendirme ve Sonuçlar. Ordu ilinin en büyük sorunlarının başında çöp sorunu gelmektedir. İl merkezinde evsel atıklar hiçbir ön işleme tabi tutulmadan Melet ırmağının denize döküldüğü kıyı şeridine bırakılmaktadır. Çöp bırakılan alanın yerleşim alanı içi ve deniz kenarında olmasından dolayı büyük kirlenmelere sebebiyet vermektedir. Katı atıkların kontrolsüz bir şekilde biriktirilmesi sonucunda birçok hastalığın kolayca yayıldığı bilinmektedir.

ATIK GÖSTERGE: Katı Atıkların Düzenli Depolanması

TANIM: İldeki katı atık tesisi sayısı ve hizmet verilen nüfus oranını ifade eder.

Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki katı atık tesis sayısı, katı atık düzenli depolama hizmeti veren belediye sayısı ve nüfus, hizmet verilen nüfusun tüm il nüfusuna oranı (%) Durum ve eğilimler; İlimizde katı atık düzenli depolama tesisi bulunmamaktadır. Değerlendirme ve Sonuçlar. ATIK GÖSTERGE: Tıbbi Atıklar TANIM: İl için, Ayrı olarak toplanan tıbbi atık miktarlarının yıllık olarak belirtilmesi ve toplanan tıbbi atıkların bertaraf yöntemlerinin oransal olarak ifade edilmesidir. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Toplanan tıbbi atık miktarı (ton), yöntemlerine göre bertaraf oranları (%) ve bertaraf tesisi sayısı Durum ve eğilimler; (2012) Yılında İlimiz İl Sınırları İçindeki Belediyelerde Toplanan Tıbbi Atıklar Top lan Tıbbi Tıbbi Tıbbi an Atık Bertaraf Atık Atıkların tıbb Bertaraf Taşıma Tesisi Sterilizasyon/ Yöneti Taşınma i Yöntemi İl/ilçe Aracı Yakma m Planı sı atık Belediy Sayısı * mik esinin tarı Adı Tesis Ö K Ö K Ya V Y Steril Yet in z a z a ton/ k Bele a o izasy kili Bulu e m e m gün m diye r k on Fir nduğ l u l u a nin ma u İl

130

nın Aybastı Belediy X - X - 1 - - - - - X Trabzon esi Fatsa Belediy X - X - 1 - 74,332 - - - - - esi Gölköy Belediy - - - - - 2 15 - - X - - esi Gülyalı Belediy - X X - 1 - 0,32 - X - X Trabzon esi Ordu Belediy X - X - 1 - 1,94 - X - X Trabzon esi Çaybaşı Belediy - X - - - - - X - - - - esi Gürgen tepe X - X - - - 0,03 - - - X Trabzon Belediy esi Korgan Belediy X - X - - - - X - - - - esi *Tıbbi atık taşıma aracı sayısı “adet” olarak belirtilecektir.

İlimizdeki Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarı 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Tıbbi Atık Miktarı - - 270 497,581 536,616 741,922 (ton)

Değerlendirme ve Sonuçlar.

İlimizin atıklar konusunda yaşadığı en büyük sıkıntı henüz bir düzenli deponi alanı bulunmamasıdır. Halen il genelinde vahşi depolama yapılmakta olup, atıkların düzenli olarak taşınması için bölgeler oluşturularak birlikler kurulmuştur. Ancak; bu birlikler ilimiz için yararlı olamamıştır. İl genelinde düzenli depolama alanı yapılacak saha belirlenmesi için çalışmalar devam etmektedir. ATIK GÖSTERGE: Atık Yağlar

TANIM: İl içinde toplanan atık yağların miktarını ve geri kazanım ya da bertaraf oranlarını ifade eder. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllar itibariyle ilde toplanan atık yağın türlerine göre miktarı (ton), bertarafa ve geri kazanıma ilişkin oranları (%) Durum ve eğilimler; Değerlendirme ve Sonuçlar. 2012 yılında ilimizde toplanan atık yağ miktarı 104554 kg’dır. ATIK GÖSTERGE: Bitkisel Atık Yağlar

TANIM: İl içinde toplanan bitkisel atık yağların miktarını ve geri kazanım-bertaraf oranlarını ifade eder. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllar itibariyle ilde toplanan bitkisel atık yağın türlerine göre miktarı (ton), bertarafa ve geri kazanıma ilişkin oranları (%) Durum ve eğilimler;

131

İlimizdeki Atık Yağ Toplama Yıl Bitkisel Atık Yağ Miktar (kg) 2009 1540 2010 20215 2011 3530 2012 1860

7% 6% 13% 2009 74% 2010 2011 2012

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde Ulusal Atık Yağ Taşıma Formu ile 2012 yılı itibariyle 1860 kg atık yağ beyanı yapılmıştır.

ATIK GÖSTERGE: Ambalaj Atıkları TANIM: İl içerisinde oluşan ambalaj atıklarının miktarlarını ve geri kazanımına ilişkin bilgileri içerir. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre; Üretilen toplam ambalaj atık miktarı ve ambalaj cinsi (ton), geri kazanılan toplam ambalaj atık miktarı (ton), piyasaya sürülen ambalaj miktarı (ton), hedeflenen geri kazanım oranları (%), geri kazanılması gereken miktar (ton), kayıtlı ekonomik tesis sayısı ve lisanslı tesisi sayısı Durum ve eğilimler; İlimizdeki (2012) Yılı Ambalaj Ve Ambalaj Atıkları İstatistik Sonuçları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013)

Ambalaj Üretilen Piyasaya Geri Geri Geri Gerçekleşen Cinsi Ambalaj Sürülen Kazanım Kazanılması Kazanılan Geri Miktarı Ambalaj Oranları Gereken Miktar Kazanım (kg) Miktarı (%) Miktar (kg) (kg) Oranı (%) (kg) Plastik 195504 179868 - - 67737 - Metal ------Kompozit ------Kağıt - - - - - Karton Cam ------Ahşap 907737 907737 - - - - Toplam 1103241 1087605 - - - -

132

1% 2% Ambalaj Üreticisi

97% Piyasaya Sürenler Tedarikçi

Değerlendirme ve Sonuçlar. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Ek V’e göre ambalaj atıklarını piyasaya süren işletme sayısı 2012 yılı itibariyle 93 adet olup 2013 yılının ilk altı ayıyla beraber toplamda bu sayı 108 adet olmuştur. Ambalaj üreticileri sayısı ise 2012 yılında 2 adettir. ATIK GÖSTERGE: Ömrünü Tamamlamış Lastikler TANIM: Ömrünü tamamlamış lastiklerin toplanma miktarları, geri kazanım tesisleri ve çimento fabrikalarında ek yakıt olarak kullanılan miktarını ifade eder. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre, ömrünü tamamlamış lastiklerin toplanma miktarları ve geri kazanım tesislerinde ve çimento fabrikalarında ek yakıt olarak kullanılan miktarları (ton) Durum ve eğilimler; Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde 2012 yılı ömrünü tamamlamış lastik miktarı 35670 adettir. ATIK GÖSTERGE: Ömrünü Tamamlamış Araçlar TANIM: İl genelinde yıllar itibariyle hurdaya ayrılan araç sayısını vb. bilgileri ifade eder. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllar itibariyle hurdaya ayrılan araç sayısı Durum ve eğilimler; Değerlendirme ve Sonuçlar. Bu konuda herhangi bir veri elde edilememiştir. ATIK Atık Elektrikli -Elektronik Eşyalar TANIM: Atık elektrikli ve elektronik eşya toplama miktarları ve işleme tesis sayılarını ifade eder. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Atık elektrikli ve elektronik eşya toplama miktarı (ton) ve işleme tesis sayısı Durum ve eğilimler;

Değerlendirme ve Sonuçlar. 2012 yılında ilimizde toplanan atık pil miktarı 3009 kg ve atık akü miktarı 2450 kg’dir. ATIK Maden Atıkları TANIM: İl genelinde, cevher tiplerine göre, zenginleştirme tesisi sayısı ve zenginleştirme proses atıklarının dağılımını ifade eder.

Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllar itibariyle cevher tiplerine göre zenginleştirme tesisi

133 sayısı, zenginleştirme proses atıkları miktarları (ton)

Durum ve eğilimler; Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde maden zenginleştirme tesisi bulunmamaktadır. ATIK Tehlikeli Atıklar TANIM: İl genelinde, yıllar itibariyle toplanan tehlikeli atıkların miktarı ile geri kazanımı, yakma ve nihai bertaraf edilenlerin miktarlarını ifade eder. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl içinde toplanan tehlikeli atıkların miktarı (ton), ara depolama geri kazanım, yakma ve nihai bertaraf miktarları (ton) ve geri kazanım türlerine göre oranları (%) Durum ve eğilimler; İlimizdeki (2012) Yılında Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikeli Atıklarla İlgili Veriler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) (2012) Yılı Geri Aktivite Atık Atık Geri Geri Bertaraf Kazanım Bertaraf Bertaraf kodu* Kodu** Miktarı Kazanım Kazanım Miktarı Miktarı %’ si Yöntemi (kg/yıl) %’ si Yöntemi (kg/yıl) (kg/yıl) 13 130208 74143 69382 93 - 350 0,4 - 13 130206 26800 26800 100 - - - - 13 130113 36714 36500 99 - - - - 13 130703 3805 255 6 - 1995 52 - 13 130110 1270 stok 9 090104 20110 19560 97 - - - - 15 150110 12090 10948 90 - 9 0,01 - 15 150202 2920 2454 94 - 54 2 - 16 160107 6013 5763 95 - - - - 18 180103 290299 14560 6 - 275739 94 - 20 200126 400 400 100 - - - - 20 200121 340 301 98 - - 3 - 8 080113 2520 1820 72 - - - - 8 08011 800 800 100 - - - - 13 130101 100 - - - 100 100 - 17 170410 5250 5250 100 - - - - 18 180108 20 - 50 - - - - 11 110109 20460 20460 100 - - - - 19 190101 235 - - - 235 100 - 18 180106 485 485 100 - - - - 16 160101 500 500 100 - - - - 16 160602 25 - - - 25 100 - 19 190108 20 - 50 - - - - 19 190106 485 485 100 - - - - 16 160101 500 500 100 - - - - 13 130205 1980 1980 100 - - - - 13 130403 6300 stok ------19 190110 1 kg stok ------17 170503 310 - - - 310 100 - 8 080317 97 97 100 - - -

Değerlendirme ve Sonuçlar. İldeki Tehlikeli Atık Beyan sistemine kayıtlı lisanslı tesis bulunmamaktadır. 2012 yılında Müdürlüğümüze 68182,4 kg tehlikeli atık beyanı yapılmış ve 2013 yılının ilk altı ayında da 74930 kg tehlikeli atık beyanı yapılmıştır.

134

11.TURİZM

TURİZM Yabancı Turist Sayıları TANIM: Bu gösterge, il düzeyinde bir yılda giriş çıkış yapan yerli ve yabancı turist sayısının yıllara göre değişimini ifade eder. Kaynak: Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü-ORDU Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl düzeyinde 2000 yılı ve sonrasındaki yıllarda giriş yapan yerli ziyaretçi sayısı (kişi), yabancı ziyaretçi sayısı, bu sayıların yıllara göre değişimi (%), bir önceki yıl için ziyaretçi sayısının aylara göre dağılımı.

İlimize 2012 yılı itibariyle giriş yapan yerli turist sayısı 241.678, yabancı turist sayısı 15.219 kişidir. 2012 yılında Ordu iline gelen toplam turist sayısı 256.891’dir. 2010, 2011 ve 2012 verilerini kıyasladığımızda çok belirgin bir şekilde gelen turist sayısında artış olduğunu söyleyebiliriz. 2010 ve 2011 yıllarında %28 oranında, 2011 ve 2012 yılları arasında % 20 civarında artış olduğu görülmüştür.

Durum ve eğilimler; İlimize gelen ziyaretçi sayıları son 8 yıl (kişi) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 217806 150568 234738 158339 120775 166746 214306 256891

İlimize gelen ziyaretçi sayıları son 3 yıl (yerli ve yabancı turist sayıları) Yerli turist sayısı Yabancı turist sayısı 2010 122.980 43.766 2011 205.265 15.213

Değerlendirme ve Sonuçlar. Ordu iline son sekiz yılda toplam 1.520.823 turist gelmiş olup elde edilen verilere göre her geçen yıl gelen turist sayısında artış olduğu görülmüş olup ilimize ait turizm potansiyelinin her geçen yıl daha iyiye gittiğini söyleyebiliriz.

TURİZM Mavi Bayrak Uygulamaları TANIM: (Denize Kıyısı Olan İller İçin) Gerekli standartları taşıyan nitelikli plaj ve marinalara verilen uluslararası bir çevre ödülü olan mavi bayrağın, Türkiye’de 1997 yılından itibaren verildiği plaj ve marinaların yıllar itibari ile toplam sayılarının belirtilmesidir. Kaynak: Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Durum ve eğilimler; Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde mavi bayrak almaya hak kazanmış plaj ya da marina bulunmamaktadır.

135

EK-1: 2012 YILINA AİT İL ÇEVRE SORUNLARI VE ÖNCELİKLERİ ANKET FORMU

AÇIKLAMALAR:

İl Çevre Sorunları ve Öncelikleri Anketi, illerimizin çevre sorunlarının ve önceliklerinin neler olduğunu ortaya koyan, aynı zamanda bu sorunların kaynaklarını, nedenlerini, sorunun çözümü için ne tür tedbirler alındığı ya da alınması gerektiğini belirten önemli bir çalışmadır. İl Çevre Sorunları ve Öncelikleri Anketi, çevre konusunda karar vericilere ve halka çevresel bilgi sağlamakta, böylece karar verme sürecini desteklemekte ve halkın çevresel konularda bilincini artırmaktadır.

Form doldurulurken;

• Anket formunda doldurulan bilgilerin, “Çevre Durum Raporu” ve “Göstergeler” bölümü verileriyle tutarlı olmasına dikkat edilecektir. • Anket formu doldurulurken, başlıklar altındaki açıklamalara dikkat edilecektir. • Öncelik sıralaması istenen bütün başlıklarda (I.2., I.4., II.4., III.1., III.2., IV.1.), önceki yıla ait anket formuyla, yeni doldurulan yıldaki anket formunun ilgili başlıklarının karşılaştırılması yapılarak, değişiklik olmuşsa nedenlerinin belirtilmesi istenmektedir. Ancak, “GEÇEN YILKİ ÖNEM SIRANIZ” ve “ÖNEM SIRASINDA DEĞİŞİKLİK YAPTIYSANIZ SEBEBİNİ AÇIKLAYINIZ” kısımları “2012” yılından sonraki anket formlarında doldurulacaktır. Bu başlıklarda, 2012 yılında sadece “BU YILKİ ÖNEM SIRANIZ” sütunu doldurulacaktır. • Anket formunun tüm bölümleri eksiksiz ve doğru olarak bilgisayar ortamında hazırlanacaktır. • Herhangi bir konuyla ilgili olarak veri ve bilgi temin edilememişse bunun nedeninin belirtilmesi gerekmektedir. Her bir çizelgenin altında yararlanılan kaynak/kaynaklar verilmelidir.

BÖLÜM I.HAVA KİRLİLİĞİ

I.1. Hava Kalitesi İndeksine göre sınıflandırma

SO2 NO2 CO O3 PM10 Hava Kalitesi 1 saatlik ortalama 24 saatlik 24 saatlik 1 saatlik ortalama 24 saatlik İndeksi ortalama ortalama ortalama [µg/m³] [µg/m³] [µg/m³] [µg/m³] [µg/m³] 1 (Çok İyi) 0 -50 0 - 45 0 – 1,9 0 - 35 0 - 25 2 (İyi) 51-199 46 - 89 2,0 – 7,9 36 - 89 26-69 3 (Yeterli) 200-399 90 - 179 8,0 – 10,9 90 - 179 70-109 4 (Orta) 400-899 180 - 299 11 – 13,9 180 - 239 110-139 5 (Kötü) 900-1499 300- 699 14,0 - 39,9 240 - 359 140-599 6 (Çok Kötü) >1500 > 700 > 40,0 > 360 > 600

136

I.1.1. İlinize ait yıl içindeki aylık ortalama ölçüm değerlerini yukarıdaki Hava Kalitesi İndeksine göre sınıflandırarak, aşağıdaki çizelgede uygun sınıfı “X” ile işaretleyiniz.

Aylık Ortama (μg/m3) Olarak Hava Kalitesi İndeksine (*) Göre Sınıflandırma AYLAR SO2 PM10 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 OCAK X X ŞUBAT X X MART X X NİSAN X X MAYIS X X HAZİRAN X X TEMMUZ X X AĞUSTOS X X EYLÜL X X EKİM X X KASIM X X ARALIK X X * Hava Kalitesi İndeksi: 1 (çok iyi) , 2 (iyi) , 3 (yeterli), 4 (orta), 5 (kötü), 6 (çok kötü)

Kaynak: http://www.havaizleme.gov.tr

I.1.2. İlinize ait Kış sezonu ortalama ölçüm değerlerini (2011 yılı Ekim- 2012 Mart arası ortalama) Hava Kalitesi İndeksine göre sınıflandırarak uygun sınıfı “X” ile işaretleyiniz.

Kış Sezonu (Ekim-Mart) 6 Aylık Ortama (μg/m3) Olarak Hava Kalitesi İndeksine (*) Göre Sınıflandırma SO2 PM10 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 Kış Sezonu (Ekim-Mart) X X * Hava Kalitesi İndeksi: 1 (çok iyi) , 2 (iyi) , 3 (yeterli), 4 (orta), 5 (kötü), 6 (çok kötü)

Kaynak: http://www.havaizleme.gov.tr

I.1.3. İlinize ait Yaz sezonu ortalama ölçüm değerlerini (2012 yılı Nisan-Eylül arası 6 aylık ortalama) Hava Kalitesi İndeksine göre sınıflandırarak uygun sınıfı “X” ile işaretleyiniz.

Yaz Sezonu (Nisan-Eylül) 6 Aylık Ortama (μg/m3) Olarak Hava Kalitesi İndeksine (*) Göre Sınıflandırma SO2 PM10 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 Yaz Sezonu (Nisan-Eylül) X X * Hava Kalitesi İndeksi: 1 (çok iyi) , 2 (iyi) , 3 (yeterli), 4 (orta), 5 (kötü), 6 (çok kötü)

Kaynak: http://www.havaizleme.gov.tr

I.2. İlinizde hava kirliliğine neden olan kaynakları önem sırasına göre rakam* ile belirtiniz.

I.2.’de ilinizde hava kirliliğine neden olan kaynakları önem sırasına göre en önemliden az önemliye doğru 1,2,3,.... şeklinde numaralandırmanız istenmektedir. Varsa “e. Diğer Sanayi Faaliyetleri” ve “g. Diğer Kaynaklar” ın ne olduğu ayrıca belirtilmelidir. Çevre Durum Raporunun

137

“Hava” bölümündeki SO2, PM, NOX, CO gibi ölçüm sonuçlarının il bazındaki aylık ortalaması veya konsantrasyonu en yüksek olan istasyonun aylık ortalama değerleri esas alınır.

ÖNEM GEÇEN SIRASINDA BU YILKİ YILKİ DEĞİŞİKLİK KAYNAK ÖNEM ÖNEM YAPTIYSANIZ SIRANIZ SIRANIZ SEBEBİNİ AÇIKLAYINIZ • Evsel ısınma 1 1 • İmalat Sanayi İşletmeleri 2 2 • Termik Santraller 0 0 • Karayolu Trafik 3 3

I.3. Hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla yıl içinde il/ilçelerde alınan tedbirleri “X” ile işaretleyiniz.

I.3.’de, hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla yıl içinde, il sınırları içerisinde ne tür tedbirler alındığı bilgisi istenmektedir. Çizelgede her bir tedbir için belirtilen numara altında, alınan tedbirler için işaretleme yapılması istenmektedir.

ALINAN TEDBİR/TEDBİRLER YERLEŞİM YERİNİN ADI a b c d e f g H i İL 1.Merkez İlçe x x x x x x X MERKEZİ İLÇELER 1.Akkuş x x x X 2.Aybastı x x x X 3.Çatalpınar x x x X 4.Çamaş x x x X 5.Çaybaşı x x x X 6.Fatsa x x x x x X 7.Gölköy x x x X 8.Gürgentepe x x x X 9.Gülyalı x x x X 10.İlküvez x x x X 11.Kabadüz x x x X 12.Kabataş x x x X 13.Korgan x x x X 14.Kumru x x x x X 15.Mesudiye x x x X 16.Perşembe x x x X 17.Ulubey x x x X 18.Ünye x x x x x X Kaynaklar: İşaretlemeye ilişkin verinin nereden alındığı

Tedbirler: • Kaliteli katı/sıvı yakıt kullanımı • Doğalgaz kullanımı • Bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları • Ağaçlandırma çalışmaları/orman alanlarının, yeşil alanların artırılması • Motorlu taşıtların egzoz gazı ölçümleri

138

• Sanayi kuruluşlarının emisyon izni almaları • Sanayi tesislerinin yerleşim yeri dışına çıkarılmaları • Denetim • Diğer ( Varsa yukarıya ayrılan bölümde belirtiniz).

I.4. Hava kirliliğinin giderilmesinde, yıl içerisinde, il/ilçelerde karşılaşılan güçlükleri önem sırasına göre rakam ile belirtiniz.

I.4.’de hava kirliliğinin önlenmesinde, yıl içinde, İlinizde karşılaşılan güçlüklerin önem sırasına göre en önemliden az önemliye doğru 1,2,3,4.... şeklinde numaralandırmanız istenmektedir. “Karşılaşılan güçlükler” altında belirtilen maddelerin hepsinin işaretlenmesi zorunlu olmayıp, ilinize uygun maddelerin numaralandırılması gerekmektedir. Bunların haricinde “diğer” olarak belirtilmesi gereken husus varsa, ayrıca belirtilmelidir. ÖNEM GEÇEN SIRASINDA BU YILKİ YILKİ DEĞİŞİKLİK Karşılaşılan Güçlükler ÖNEM ÖNEM YAPTIYSANIZ SIRANIZ* SIRANIZ SEBEBİNİ AÇIKLAYINIZ • Yeterli denetim yapılamaması 6 6 • Ateşçilerin eğitimsiz veya bilinçsiz olması 3 3 • Halkın alım gücünün düşük olmasından dolayı kalitesiz 2 2 yakıt kullanılması • Kaliteli yakıt temininde zorluklar 7 7 • Kurumsal ve yasal eksiklikler 8 8 • Toplumda bilinç eksikliği 1 1 • Meteorolojik faktörler 5 5 • Topografik faktörler 4 4 En önemliden az önemliye doğru 1,2,3,4,… şeklinde numaralandırınız. Seçeneklerin hepsinin numaralanması zorunlu olmayıp, ilinize uygun seçenekleri numaralandırınız.

BÖLÜM II.SU KİRLİLİĞİ

II.1. İl sınırları içerisinde bulunan su kaynaklarının kalite değerlendirmesi

II.1.1. İl sınırlarında bulunan yüzey sularının kalite sınıflarını Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde belirtiniz ve muhtemel kirlenme nedenlerini işaretleyiniz.

Kalite Kirlenme Nedenleri sınıfı a b c d e f g h i Yüze Zirai Sana y Evs İlaç yi Sana Maden Denizc Suyu Evsel el ve Hayvan Diğer 1 2 3 4 Kayn yi cilik ilik Adı Atıks Katı Gübr Yetiştiri (Belirt aklı Atık Faaliye Faaliye ular Atık e ciliği iniz) Atıks ları tleri tleri lar Kulla ular nımı Mele X X X t Bola X X X man Civil X X X

139

Kaynaklar: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013.

II.1.2. İl sınırlarında bulunan yeraltı sularının kalite sınıflarını Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik çerçevesinde belirtiniz ve muhtemel kirlenme nedenlerini işaretleyiniz.

Yeraltı Su Kirlenme Nedenleri Kalite Sınıfı Yeralt a b c d e f g h i ı Zirai suyun Sana Deni Yet Evs İlaç un İ yi San Made z Za erli Evsel el ve Hayvan Diğer bulun y Kayn ayi ncilik Suy yıf veri Atıks Katı Gübr Yetiştir (Belirt duğu i aklı Atık Faaliy u yok ular Atık e iciliği iniz) bölge Atıks ları etleri Giri lar Kulla ular şimi nımı

BU KONU HAKKINDAKİ VERİLERE ULAŞILAMAMIŞTIR.

Kaynaklar: Verinin nereden alındığı

II.1.3. İl sınırlarında bulunan yüzme sularının kalite sınıflarını Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği çerçevesinde belirtiniz ve muhtemel kirlenme nedenlerini işaretleyiniz.

Yüzme Mavi Suyu Yüzme Bayrak Kirlenme Nedenleri Kalite Suyunu Ödülü Sınıfı (*) n a b c d e f g bulund Evse Sanayi Zirai uğu Sana Deniz/G V Yo Evsel l Kayna İlaç ve Diğer bölge/p A B C D yi öl ar k Atıksu Katı klı Gübre (Belirti laj Atıkl Taşımac lar Atıkl Atıksu Kullan niz) arı ılığı ar lar ımı Gülyalı X X Perşem X X be Ünye X X Fatsa X X Merkez X X (*) A sınıfı çok iyi/mükemmel, B sınıfı iyi kalite, C sınıfı kötü kalite ve D sınıfı çok kötü kalite/yasaklanması gereken olarak kalite kategorilerini temsil etmektedir. Kaynaklar: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013.

II.2. Yıl İçinde, İl sınırları içindeki il/ilçelerde atıksuların yol açtığı kirlenmenin nedenlerini uygun seçenekleri “X” ile işaretleyerek belirtiniz.

II.2.’de, il sınırları içerisindeki yerleşim merkezlerinde (il merkezi ve ilçelerin her biri için) atıksulardan kaynaklanan kirliliğin nedenlerinin çizelgenin altında belirtilen maddeler dikkate

140 alınmak ve (X) koymak suretiyle işaretlenmesi istenmektedir. Çizelgede geçen “İl Merkezi” ifadesiyle, İliniz Büyükşehir Belediyesi ise, Büyükşehir Belediyesine bağlı ilçeler, değilse merkez ilçe kastedilmektedir.

Atık Sulardan Kaynaklanan Kirliliğin Nedenleri Yerleşim Yerinin Adı a b c d e f g h i j k l m İl 1.Merkez X X Merkezi İlçeler 1.Fatsa X X X X X X X 2.Ünye X X X X X X X 3.Aybastı X X X X X X 4.Gülyalı X X X X X X 5.Perşembe X X X X X X 6.Gölköy X X X X X X 7.Korgan X X X X X X 8.Gürgentepe X X X X X X 9.Kumru X X X X X X 10.Ulubey X X X X X X 11.Akkuş X X X X X X 12.Kabadüz X X X X X X 13.Kabataş X X X X X X 14.Mesudiye X X X X X X 15.Çatalpınar X X X X X X 16.Çaybaşı X X X X X X 17.İkizce X X X X X X 18.Çamaş X X X X X X Kaynaklar: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013.

Kirlilik Nedenleri: • Kanalizasyon şebekesinin olmaması veya yetersiz olması • Yerleşim yerlerinde evsel nitelikli atıksuların arıtılmaması • Büyük sanayi kuruluşlarının atıksularını arıtmaması • Küçük sanayilerde toplu arıtmanın olmaması • Foseptik çukurların sağlıklı şekilde inşa edilmemesi • Foseptik atıkların vidanjörlerle çekildikten sonra gelişigüzel yerlere boşaltılması • Zirai mücadele ilaçlarının kullanımı • Kimyasal gübre kullanımı • Arıtma tesisi kapasite ve verimlerinin yetersiz olması • Arıtma tesisinde görevli olan personelin yetersiz olması • Hayvancılık atıkları • Maden atıkları • Diğer (Yukarıda ayrılan bölümde belirtiniz). II.3. Su kirliliğinin önlenmesi amacıyla alıcı ortamlarda aşağıdaki tedbirlerden hangilerinin alındığını çizelgede (x) işareti koyarak belirtiniz.

II.3.’de, su kirliliğinin önlenmesi amacıyla her bir alıcı su ortamı için, çizelgenin altında belirtilen maddelerin dikkate alınarak tedbirlerin çizelgede işaretlenmesi istenmektedir.

Su Kirliliğinin Önlenmesi Amacıyla Alınan Alıcı Ortamın Adı Tedbirler a b c d e f g h i Deniz 1.Karadeniz X X X

141

2.Sulak Alanlar (Akarsular) X X X X X 3.Diğer Alıcı Su Ortamları X X X Kaynaklar: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013.

Alınan Tedbirler: • Kanalizasyon şebekesinin yapılması ya da yenilenmesi • Arıtma tesisi /deniz deşarjı /depolama alanları yapılması • Yerleşim merkezinde foseptik kullanılması • Tarımsal faaliyetlerde kullanılan zirai mücadele ilacı ve gübrenin aşırı ve yanlış kullanımının önlenmesi • Yönetmelikler çerçevesinde denetim yapılması • Deniz araçlarının atıklarını boşaltabilmeleri için uygun yerlerin hazırlanması • Sanayi kuruluşlarının atıksuları için deşarj izni alması • Toplumsal bilgilendirilme ve bilinçlendirme faaliyetleri • Diğer (Yukarıda ayrılan bölümde belirtiniz).

II.4. Su kirliliğinin giderilmesinde/önlenmesinde il sınırları içerisinde karşılaşılan güçlükleri en önemliden az önemliye doğru numara vererek (1,2,3,…) işaretleyiniz.

II.4’de su kirliliğinin giderilmesinde/önlenmesinde il sınırları içerisinde karşılaşılan güçlüklerin önem sırasına göre en önemliden az önemliye doğru 1,2,3,.... şeklinde numaralandırmanız istenmektedir. “Karşılaşılan güçlükler” altında belirtilen maddelerin hepsinin işaretlenmesi zorunlu olmayıp, ilinize uygun maddelerin numaralandırılması gerekmektedir.

ÖNEM GEÇEN BU SIRASINDA YILKİ YILKİ DEĞİŞİKLİK KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER ÖNEM ÖNEM YAPTIYSANI SIRANI SIRANIZ Z SEBEBİNİ Z * AÇIKLAYINI Z • Yeterli denetim yapılamaması 4 4 • Mali imkansızlıklar nedeniyle arıtma tesislerinin 3 3 kurulamaması • Kurumsal ve yasal eksiklikler 2 2 • Toplumda bilinç eksikliği 1 1 • Diğer (Belirtiniz)...... En önemliden az önemliye doğru 1,2,3,…şeklinde numaralandırınız. Seçeneklerin hepsinin numaralanması zorunlu olmayıp, ilinize uygun seçenekleri numaralandırınız.

142

BÖLÜM III. TOPRAK KİRLİLİĞİ

III.1. İlinizde toprak kirliliğine neden olan kaynakları önem sırasına göre rakam ile işaretleyerek* belirtiniz.

ÖNEM GEÇEN SIRASINDA BU YILKİ YILKİ DEĞİŞİKLİK ÖNEM Kirlenme Kaynağı ÖNEM YAPTIYSANI SIRANIZ SIRANI Z SEBEBİNİ * Z AÇIKLAYINI Z • Sanayi kaynaklı atık boşaltımı 3 3 • Madencilik atıkları • Vahşi depolanan evsel katı atıklar 1 1 • Vahşi depolanan tehlikeli atıklar 2 2 • Plansız kentleşme 4 4 • Aşırı gübre kullanımı 5 5 • Aşırı tarım ilacı kullanımı 6 6 • Hayvancılık atıkları • Diğer (Belirtiniz)………………………………………… …… En önemliden az önemliye doğru 1,2,3,4,… şeklinde numaralandırınız. Seçeneklerin hepsinin numaralanması zorunlu olmayıp, ilinize uygun seçenekleri numaralandırınız. Kaynaklar: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013.

III.2. Toprak kirliliğinin önlenmesi amacıyla il sınırları içerisinde, aşağıdaki tedbirlerden hangilerinin alındığını önem sırasına göre rakam* ile belirtiniz.

ÖNEM GEÇEN BU SIRASINDA YILKİ YILKİ DEĞİŞİKLİK ALINAN TEDBİRLER ÖNEM ÖNEM YAPTIYSANI SIRANI SIRANI Z SEBEBİNİ Z Z * AÇIKLAYINI Z • Sanayi/Madencilik tesislerinin sıvı, katı ve gaz atıklarının mevzuata uygun olarak bertarafının 1 1 sağlanması • Kentleşmenin Çevre Düzeni Planlarına uygun olarak 2 2 gerçekleştirilmesi • Mevzuata uygun olarak gübreleme, ilaçlama ve 3 3 sulamanın yapılması • Erozyon mücadele çalışmaları 5 5 • Geri dönüşüm/yeniden kullanım uygulamaları 4 4 • Diğer (Belirtiniz)...... En önemliden az önemliye doğru 1,2,3,4,… şeklinde numaralandırınız. Seçeneklerin hepsinin numaralanması zorunlu olmayıp, ilinize uygun seçenekleri numaralandırınız.

143

BÖLÜM IV.ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNLARI

IV.1. Aşağıdaki Konu Başlıklarını Dikkate Alarak, yıl sonu itibariyle, İl Sınırları İçinde Görülen Çevre Sorunlarını Önem ve Önceliklerine Göre Rakam (Önem sırasına göre en önemliden az önemliye doğru 1,2,3,4,5,...... şeklinde numaralandırınız) Vererek Sıralayınız. Tüm sorunları numaralandırmak zorunlu olmayıp, iliniz için geçerli olan sorunları öncelik sırasına göre numaralandırmanız yeterlidir.

ÖNEM BU GEÇEN SIRASINDA YILKİ YILKİ DEĞİŞİKLİK ÇEVRE SORUNLARI ÖNEM ÖNEM YAPTIYSANIZ SIRANIZ SIRANIZ SEBEBİNİ * AÇIKLAYINIZ • Hava kirliliği 3 3 • Su kirliliği 2 2 • Toprak kirliliği • Atıklar 1 1 • Gürültü kirliliği • Erozyon • Doğal çevrenin tahribatı (Orman, Mera, Sulak alan, Kıyı, Biyolojik çeşitlilik ve habitat kaybı) En önemliden az önemliye doğru 1,2,3,4,… şeklinde numaralandırınız. Seçeneklerin hepsinin numaralanması zorunlu olmayıp, ilinize uygun seçenekleri numaralandırınız.

IV.2. İl Sınırları İçerisinde IV.1’de Tespit Edilen Her Bir Öncelikli Çevre Sorunu ile İlgili Olarak; Yukarıda IV.1’de Belirlemiş Olduğunuz Öncelik Sırasına Göre;

IV.2’de, IV.1’de sıralanan her bir öncelikli çevre sorunları dikkate alınarak;

• Çevre sorununun nedenlerini, • Bu nedenlerde daha çok hangi faktör veya sektörlerin etkili olduğunu, • Çevreye vermiş olduğu olumsuz etkilerini • Bu sorunların giderilmesinde karşılaşılan güçlüklerini, • Bu sorunları gidermek amacıyla alınan, alınması planlanan veya alınması gereken tedbirlerin neler olduğunu, • Ayrıca bu başlık altında yer almasını istediğiniz diğer görüşlerinizi belirten bilgi notunu, sistematik ve yeterli seviyede açıklayınız.

I. ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNU ATIKLAR Vahşi depolanan evsel katı atıklar ilimizin öncelikli çevre sorunu nedenidir. Katı Atıkların Düzenli depolanması için arazi seçimi çalışmaları devam etmektedir.

II. ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNU SU KİRLİLİĞİ Yerleşim yerlerinde evsel nitelikli atıksuların arıtılmaması ikinci öncelikli çevre sorunumuzdur. Bir

144

çok belde ve ilçe belediyesine Bakanlığımız tarafından atıksu arıtma tesisi kurmaları için yardım yapılmaktadır.

III. ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNU HAVA KİRLİĞİ İlimizde hava kalitesi üzerinde etkili olan kaynaklar; sanayi, ısınma ve motorlu araçlardan kaynaklanmaktadır. Isınma kaynaklı hava kirliliğini daha aza indirebilmek için; -Kaliteli yakıt kullanımı, -Binalara ısı yalıtımının yapılması, -Soba ve kaloriferlerin doğru yakma teknikleri ile yakılması, -Bireysel ısınmadan merkezi ısıtma sistemlerine geçilmesi, -Doğalgaz kullanımının teşvik edilmesi, -Kalorifer ve bacaların temizliğinin rutin olarak yapılması, önlemleri alınarak hava kirliliği minimum seviyeye indirilmeye çalışılmaktadır.

145