St Illtyd Church, Llantwit, nr. Tonna. nr. Llantwit, Church, Illtyd St ENVT1123
Front Cover image: Thomas Dadford along Neath Canal by Canal Neath along Dadford Thomas image: Cover Front
Neath Neath
Afon Nedd Afon 01639722 155 01639722
www.neath-tennant-canals.org.uk
Tafarn y Butchers Arms Butchers y Tafarn
neu ewch i ewch neu 426449 426449 or log onto www.neath-tennant-canals.org.uk onto log or
The Butchers Arms/ Butchers The
30 teithiau, ffoniwch Trevor Morgan ar 01792 01792 ar Morgan Trevor ffoniwch teithiau, please contact Trevor Morgan on 01792 426449 426449 01792 on Morgan Trevor contact please
Am fwy o wybodaeth am amserau a phrisiau'r phrisiau'r a amserau am wybodaeth o fwy Am For more information on trip times and fares, fares, and times trip on information more For 01639 722013 01639
17
Angel Inn/Tafarn yr Angel yr Inn/Tafarn Angel
29
mae'r cwch ar gael i grwpiau ei hurio hefyd. hurio ei grwpiau i gael ar cwch mae'r available.
archebu neu deithio. neu archebu
18 01639 720289 01639
cyhoedd yn rheolaidd trwy gydol misoedd yr haf ac ac haf yr misoedd gydol trwy rheolaidd yn cyhoedd the summer months and group hire is hire group and months summer the
wallau yn y llyfryn hwn. Dylech wirio a chadarnhau’r holl wybodaeth cyn cyn wybodaeth holl chadarnhau’r a wirio Dylech hwn. llyfryn y yn wallau
The Woolpack/Y Woolpack Woolpack/Y The
gallu cario hyd at 12 teithiwr. Cynhelir teithiau i'r i'r teithiau Cynhelir teithiwr. 12 at hyd cario gallu throughout regularly run trips Public passengers. Port Talbot warantu cywirdeb ac nid yw'n derbyn unrhyw gyfrifoldeb am am gyfrifoldeb unrhyw derbyn yw'n nid ac cywirdeb warantu Talbot Port 28
gyflwynwyd gan y Tîm Twristiaeth. Ni all Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Castell-nedd Sirol Bwrdeistref Cyngor all Ni Twristiaeth. Tîm y gan gyflwynwyd cwch 20 droedfedd a adeiladwyd yn bwrpasol yn yn bwrpasol yn adeiladwyd a droedfedd 20 cwch custom built 20 foot boat can carry up to 12 12 to up carry can boat foot 20 built custom
01639 721995 01639
Cyhoeddwyd yr wybodaeth yn y llyfryn hwn yn ddidwyll ar sail y manylion a a manylion y sail ar ddidwyll yn hwn llyfryn y yn wybodaeth yr Cyhoeddwyd
peiriannwr Camlas Nedd, Thomas Dadford, mae'r mae'r Dadford, Thomas Nedd, Camlas peiriannwr Neath Canal Engineer, Thomas Dadford, the the Dadford, Thomas Engineer, Canal Neath
Cadoxton
Cadoxton
Gwesty'r Lamb and Flag and Lamb Gwesty'r
Ymwadiad
8 archwilio'r amgylchedd naturiol. Wedi'i enwi ar ôl ôl ar enwi Wedi'i naturiol. amgylchedd archwilio'r explore the natural scenery. Named after the the after Named scenery. natural the explore
Lamb and Flag Hotel/ Flag and Lamb
27
3
Aberdulais, ffordd wych i ymwelwyr o bob oed oed bob o ymwelwyr i wych ffordd Aberdulais, Aberdulais, an ideal way visitors of all ages to to ages all of visitors way ideal an Aberdulais,
booking or travelling. or booking
9
01639 729904 01639 15
gwch a fydd yn mynd â chi ar hyd Camlas Nedd i i Nedd Camlas hyd ar chi â mynd yn fydd a gwch which will take you along the Neath Canal to to Canal Neath the along you take will which
Tonna Tonna errors in this brochure. Please check and confirm all information before before information all confirm and check Please brochure. this in errors Cilfrew
Cilfrew
Gwegaffi Java Bean Bean Java Gwegaffi
O B&Q yng Nghastell-nedd, gallwch fynd ar daith daith ar fynd gallwch Nghastell-nedd, yng B&Q From B&Q in Neath, embark on a boat trip trip boat a on embark Neath, in B&Q From Council cannot guarantee the accuracy of and accepts no responsibility for any any for responsibility no accepts and of accuracy the guarantee cannot Council
13
Aberdulais
Aberdulais
Java Bean Cyber Café/ Cyber Bean Java of details supplied to the Tourism Team. Neath Port Talbot County Borough Borough County Talbot Port Neath Team. Tourism the to supplied details of
26
14
10
Boat Trips Boat Mynd â Chi Chi â Mynd The information in this brochure has been published in good faith on the basis basis the on faith good in published been has brochure this in information The
01639 720364 01639
Disclaimer 11
Gwesty'r Halfway House Halfway Gwesty'r
Ganolfan Croeso ar 01639 636674. 01639 ar Croeso Ganolfan 100023392 2011 100023392
Halfway House Hotel/ House Halfway
25
All rights reserved Neath Port Talbot CBC Talbot Port Neath reserved rights All Ar agor drwy'r flwyddyn (penwythnosau’n unig o fis Tachwedd i fis Mawrth) fis i Tachwedd fis o unig (penwythnosau’n flwyddyn drwy'r agor Ar
Am fwy o wybodaeth am bethau i'w gwneud a lleoedd i aros, ffoniwch y y ffoniwch aros, i lleoedd a gwneud i'w bethau am wybodaeth o fwy Am
n copyright. n ow Cr ©
01639 720463 01639
information centre on 01639 636 674. 636 01639 on centre information
Open all year (weekends only November – March) – November only (weekends year all Open
The Crown Inn/Tafarn y Crown y Inn/Tafarn Crown The
24
For more information on things to do and places to stay call the tourist tourist the call stay to places and do to things on information more For River Neath River
01639 720365 01639 i www.traveline.info Mae gwybodaeth ar gael hefyd ar www.baytrans.co.uk ar hefyd gael ar gwybodaeth Mae www.traveline.info i
The Star Inn/Tafarn y Star y Inn/Tafarn Star The 01639 636 674 636 01639 I gael gwybodaeth am gludiant cyhoeddus ffoniwch 0871 200 22 33 neuch ewch ewch neuch 33 22 200 0871 ffoniwch cyhoeddus gludiant am gwybodaeth gael I
23 gynnig dihangfa wledig o drefi a dinasoedd prysur. dinasoedd a drefi o wledig dihangfa gynnig
Information is also available from www.baytrans.co.uk from available also is Information
01639 710212 01639 yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol Ymddiriedolaeth yr
wir, mae Cwm Nedd yn lle unigryw i ymweld ag ef, gan gan ef, ag ymweld i unigryw lle yn Nedd Cwm mae wir,
For public transport information call 0871 200 22 33 or visit www.traveline.info visit or 33 22 200 0871 call information transport public For
www.hafodwenholidaycottages.co.uk Tafarn y Vaughan Arms Vaughan y Tafarn
Canolfan Croeso Rhaeadr Aberdulais Rhaeadr Croeso Canolfan
16 ‘Thomas Dadford’ neu esgyn i'r awyr mewn gleider. Yn Yn gleider. mewn awyr i'r esgyn neu Dadford’ ‘Thomas
[email protected] The Vaughan Arms/ Vaughan The
22
trwy goed, mwynhau'r golygfeydd wrth deithio ar y cwch cwch y ar deithio wrth golygfeydd mwynhau'r goed, trwy
Tourist Information Centre Information Tourist
01639 644609 01639
01639 710969 01639
llwybrau halio tawel y gamlas, beicio ar hyd llwybrau llwybrau hyd ar beicio gamlas, y tawel halio llwybrau
National Trust Aberdulais Falls Aberdulais Trust National
13 Clyne Bwyty Shaan Tandoori Tandoori Shaan Bwyty Clyne Hafodwen
cwm. Hwyrach y byddwch yn dewis cerdded ar hyd hyd ar cerdded dewis yn byddwch y Hwyrach cwm.
Shaan Tandoori Restauarant/ Tandoori Shaan
21 Hunanarlwyo
Mae sawl ffordd wahanol o archwilio tirwedd brydferth y y brydferth tirwedd archwilio o wahanol ffordd sawl Mae
01639 710243 01639
Ar agor drwy'r flwyddyn (penwythnosau'n unig, mis Hydref tan y Pasg) y tan Hydref mis unig, (penwythnosau'n flwyddyn drwy'r agor Ar
Catering
)))
New Inn New
20
Open all year (weekends only October - Easter) Easter) - October only (weekends year all Open Hafodwen Self Hafodwen yn denu ymwelwyr yn ystod pob tymor. tymor. pob ystod yn ymwelwyr denu yn 11
01639 710264 01639
rhaeadrau niferus. Mae'r awyrgylch hamddenol a swynol swynol a hamddenol awyrgylch Mae'r niferus. rhaeadrau pontneddfechan[email protected]
Farmers Arms/Tafarn y Farmers Arms Farmers y Arms/Tafarn Farmers
19
gan ddenu ymwelwyr gyda'i golygfeydd godidog godidog golygfeydd gyda'i ymwelwyr ddenu gan 01639 721795 01639
01639 641874 01639
Mae harddwch yr ardal hon wedi parhau hyd heddiw, heddiw, hyd parhau wedi hon ardal yr harddwch Mae
7
www.neathvalleyview.com Bannau Brycheiniog Bannau
The Green Dragon Green The
18 Melincourt Melincourt 01639 633150 01639 Canolfan Geoparc Cenedlaethol Geoparc Canolfan
Alfred Russel Wallace (Biolegydd i Charles Darwin) 1845. Darwin) Charles i (Biolegydd Wallace Russel Alfred
01639 642145 01639
Valley View Valley
Geopark Information Centre Information Geopark
Nedd ' Nedd
Tafarn y Crown and Sceptre and Crown y Tafarn
Brecon Beacons National Beacons Brecon Hunanarlwyo Neath Hunanarlwyo
12
The Crown and Sceptre Inn/ Sceptre and Crown The
a chynifer o nodweddion diddorol ac arbennig â Chwm Chwm â arbennig ac diddorol nodweddion o chynifer a
17
Abergarwed Abergarwed
Self Catering Catering Self
)))) ehangder o wlad, gynifer o olygfeydd hardd a deniadol deniadol a hardd olygfeydd o gynifer wlad, o ehangder 01639 642681 01639
Neath Valley View Valley Neath Tafarn y Rock and Fountain and Rock y Tafarn 'Ni allaf feddwl am un cwm sy'n cynnwys, yn yr un un yr yn cynnwys, sy'n cwm un am feddwl allaf 'Ni Resolven 10 Resolven
The Rock and Fountain Inn/ Fountain and Rock The 16
www.cwmbachcottages.co.uk 20
01639 710264 01639
21
yma gyrraedd i Sut
19 Whittington Arms/Tafarn y Whittington Whittington y Arms/Tafarn Whittington
www.cwmbachcottages.co.uk
15
22
01639 639825 01639
01639 769629 01639
How to get here get to How Croeso 01639 639825 01639 Bythynnod Cwmbach Bythynnod
The Cilfrew Hotel/Gwesty'r Cilffriw Cilffriw Hotel/Gwesty'r Cilfrew The
14
Llety Hunanarlwyo Llety (â gwasanaeth) gwasanaeth) (â
Llety Cwmbach (1 & 2) & (1 Cwmbach Llety
))))
Self Catering Lodges Catering Self (1 & 2) 2) & (1 (Serviced) (Serviced) )))
Cwmbach Lodges Cwmbach Cwmbach Cottages Cwmbach
rural escape from busy towns and cities. and towns busy from escape rural 8 9
Vale of Neath is truly a unique place to visit, providing a a providing visit, to place unique a truly is Neath of Vale Your guide to the
Dadford’ boat trip or from the air within a glider. The The glider. a within air the from or trip boat Dadford’
routes, enjoy the passing views upon the ‘Thomas ‘Thomas the upon views passing the enjoy routes,
01639 720767 01639
idyllic canal towpaths, cycle through the tree line cycle cycle line tree the through cycle towpaths, canal idyllic Vale of Neath
Meadow View Meadow
www.neathvale.co.uk
landscape of the Vale. You may choose to walk along the the along walk to choose may You Vale. the of landscape
Bythynnod Hunanarlwyo Bythynnod
07801 596899 07801
There are many different ways to explore the beautiful beautiful the explore to ways different many are There Camlesi Canals/
))))
Catering Cottages Catering
Caffi a Tafarndai a Caffi
Cerdded ar hyd Camlas Nedd Camlas hyd ar Cerdded
Meadow View Self View Meadow
Waterside Cottage Waterside Café & Pubs/ & Café 6 7
Treftadaeth Treftadaeth
Heritage/ www.cottagessouthwales.com
Cwmgwrach
Cwmgwrach
enquiries@bunkhouse-south-wales.co.uk [email protected]
Llety
www.bunkhouse-south-wales.co.uk
23
01639 720035 01639
Accommodation/
01639 722930 01639
Stabl
Blaengwrach
Blaengwrach Gweithgaredd
Hunanarlwyo Yr Hen Yr Hunanarlwyo Bynciau Clyngwyn Bynciau T ŷ
Activities/
Catering Self
Bunkhouse ))))
))))
allwedd Key/
Clyngwyn Yr Hen Stabl, Hen Yr
2 4 5
27
24 information. wybodaeth.
28 www.aberdulaisgolf.co.uk
Please log onto www.nadac.co.uk for more more for www.nadac.co.uk onto log Please Ewch i www.nadac.co.uk i gael mwy o o mwy gael i www.nadac.co.uk i Ewch
6 01639 639111 01639
26
Glynneath
Glynneath
Pont Walby Pont Pont Walby Pont
5 (01639 711 729). 711 (01639 (01639 711 729). 711 (01639
29 Cwrs Gyrru Golff Aberdulais Golff Gyrru Cwrs
25 30
or the Trading Post in Resolven Resolven in Post Trading the or neu'r Trading Post yn Resolfen yn Post Trading neu'r
([email protected]) ([email protected]) Driving Range Driving
Farm in Aberdulais Aberdulais in Farm yn Aberdulais Aberdulais yn Walking along Neath Canal Neath along Walking Aberdulais Golf Aberdulais
3
Information Centre, Glyn-Y-Mul Centre, Information Genedlaethol, Fferm Glyn-y-Mul Glyn-y-Mul Fferm Genedlaethol,
during all seasons. all during
Trust Aberdulais Falls Tourist Tourist Falls Aberdulais Trust Aberdulais yr Ymddiriedolaeth Ymddiriedolaeth yr Aberdulais
Pontneddfechan
Pontneddfechan
available from the National National the from available Ganolfan Croeso Rhaeadr Rhaeadr Croeso Ganolfan The relaxing and charming atmosphere attracts visitors visitors attracts atmosphere charming and relaxing The
Dulais. Day permits are are permits Day Dulais. trwyddedau dydd ar gael o o gael ar dydd trwyddedau
visitors with splendid scenery and numerous waterfalls. waterfalls. numerous and scenery splendid with visitors
trout fishing on the nearby River River nearby the on fishing trout ar afon Dulais gyfagos. Mae Mae gyfagos. Dulais afon ar
12
www.glynneathgolfclub.co.uk
The area has retained its beauty to this day, indulging indulging day, this to beauty its retained has area The
www.valeofneathglidingclub.co.uk
on the River Neath and brown brown and Neath River the on Nedd a physgota brithyll brown brown brithyll physgota a Nedd
Country Country
01639 720452 01639
Hirwaun
Hirwaun sewin and brown trout fishing fishing trout brown and sewin sewin a brithyll brown ar afon afon ar brown brithyll a sewin
Waterfall Waterfall
01685 811023 01685 Alfred Russel Wallace (Biologist to Charles Darwin) 1845. Darwin) Charles to (Biologist Wallace Russel Alfred
1
Club (NADAC) offers salmon, salmon, offers (NADAC) Club (NADAC) yn cynnig pysgota eog, eog, pysgota cynnig yn (NADAC) Eich Arweiniad i
18 hole course / Cwrs 18 twll 18 Cwrs / course hole 18
Neath’. of Vale the as features
Mae Clwb Pysgota Nedd a Dulais Dulais a Nedd Pysgota Clwb Mae Angling Dulais and Neath The
4 Cwrs Golff Glyn-nedd Golff Cwrs
Clwb Gleidio Cwm Nedd Cwm Gleidio Clwb
picturesque scenery and so many interesting and special special and interesting many so and scenery picturesque
Pysogau Pysogau Fishing
Vale of Neath Gliding Club Gliding Neath of Vale
Glynneath Golf Club Golf Glynneath
2 1 extent of country compromises so much beautiful and and beautiful much so compromises country of extent
Banwen
Banwen Gwm Nedd
I cannot call to mind a single valley that in the same same the in that valley single a mind to call cannot I ‘
Vale of Neath Neath of Vale Gwm Nedd Gwm
Welcome www.visitnpt.co.uk Waterfall Country The beauty of the Vale Harddwch y Cwm History of the Canals Hanes y Camlesi North of the Vale Gwlad y Sgydau I'r Gogledd o'r Cwm
Known as ‘Waterfall Country’, the abundance of inspiring Craig Gwladus Country Park is situated on a wooded Mae Parc Gwledig Craig Gwladys ar lechwedd goediog ar The Vale of Neath was a major player during the on the Neath Canal came to an end in 1934 and on the From Pontwalby, you can explore and discover the and delightful waterfalls within such a small area cannot hillside at the south western border of the Vale, near the ffin de-orllewinol y Cwm, ger pentref bach Cilffriw. Mae'r Industrial Revolution. The air was once filled with smoke Tennant canal soon afterwards. Alexander Cordell’s novel fascinating geology and rich industrial history of Cwm be found anywhere else in Great Britain. Many of the falls small village of Cilfrew. Offering spectacular views of the parc, sy'n cynnig golygfeydd trawiadol o Gwm Nedd isaf, and noise as the local factories and mines produced ‘Song of the Earth’ was based specifically on the Neath Gwrelych, an internationally important Site of Special are spectacular and worth visiting more than once lower Neath Valley, the park has waymarked forest yn cynnwys llwybrau â chyfeirbwyntiau mewn millions of tons of produce. Canal and offers a wonderful insight into life on the Scientific Interest. Around the Gwrelych valley, the Cwm through the changing seasons, especially following a footpaths with splendid scenery, picnic areas and coedwigoedd gyda golygfeydd ysblennydd, ardaloedd canals throughout the changes of the industrial period. Gwrelych Geo Heritage Trail provides a wonderful heavy downpour! cascades. picnic a rhaeadrau. Completion of the Neath Canal in 1795 and the Tennant The Cordell walking trail on the Neath Canal identifies window into an ancient world where 300 million years Canal in 1824, led to a growth in coal mining in the Vale, the various locations in the narrative of the novel. ago, tropical forests flourished, coal formed and giant The walking trails leading to each waterfall vary in Aberdulais is home to the National Trust’s Aberdulais Mae Aberdulais yn gartref i Raeadr Aberdulais yr for these new waterways enabled distribution of vast dragonflies were top predators. distance and difficulty. To help you decide which trails are Falls which have been used for centuries to provide Ymddiriedolaeth Genedlaethol sydd wedi cael ei amounts of coal easily and quickly; an average of Over the last decade, much renovation work on the most suitable for you, a Waterfall Country guide has been energy to power a grist mill, where grain was ground into ddefnyddio ers canrifoedd i ddarparu ynni i yrru melin ŷd 200,000 tons of coal was carried annually over the canal canals has been carried out by the Neath Canal The small village of Pontneddfechan is the gateway to published which includes a trail card for each of the 10 flour and later for rolling tin in the tinplate works. Today, lle malwyd grawn yn flawd, ac yn ddiweddarach ar gyfer during the middle part of the 19th Century in addition to Navigation Company with support from Neath Port Waterfall Country and the Fforest Fawr Geopark. The varied walking routes. The cards provide directions on how to a waterwheel still generates electricity on the site and the rholio tun yn y gwaith tunplat. Heddiw, mae olwyn ddŵr other commodities. Meeting at the impressive ten arched Talbot County Borough Council and the Neath and and outstanding landscape of the Geopark is the result of get there, a map of the trail, route length, the trail Aberdulais waterfalls provide an inspiring backdrop to yn dal i gynhyrchu trydan ar y safle, ac mae rhaeadrau aqueduct at the Aberdulais Basin, the canals supported Tennant Canal Trust. The canal itself is an industrial nearly 500 million years of Earth history. This fascinating difficulty rating and historical information. the industrial ruins. Aberdulais yn gefndir ysbrydoledig i'r adfeilion diwydiannol. local industries for over 100 years and linked the top of heritage monument and all the associated historical area contains evidence of ancient seas, mountain building the Vale of Neath to Port Tennant docks in Swansea, structures have been carefully and faithfully restored. and climate change. Fforest Fawr Geopark is a member of The Waterfall Country guide is available to purchase for Located in the pretty village of Tonna, Tyn-yr-Heol Lock is Y loc cyntaf ar y gamlas yw loc Tŷ'n-yr-Heol ym mhentref where materials such as coal, iron ore, limestone, silica Today, it’s hard to see much evidence of the Vale’s both the European and Global Geoparks Networks. £3.50 at the Waterfalls Centre in Pontneddfechan, the first lock on the Neath Canal. The original Lock prydferth Tonna. Mae bwthyn gwreiddiol ceidwad y loc, rock and gunpowder were shipped to wider markets. industrial past as the ruined industrial buildings have Aberdulais Tourist Information Centre and local shops. Keeper’s Cottage situated alongside the lock dates to 1793 sydd gerllaw'r loc, yn dyddio'n ôl i 1793 ac roedd yn been reclaimed by nature and the area is now home to On the edge of Pontneddfechan is Dinas Rock, a large, Please note the walks featured in the Waterfall Country and was once the registered office of the Neath and swyddfa gofrestredig i Gwmni Camlesi Nedd a Thennant Both canals prospered into the 1880’s but competition an abundance of wildlife. imposing cliff, once exploited and quarried for its guide require thorough preparation before and care Tennant Canal Company, the company set up to build ar un adeg, sef y cwmni a sefydlwyd i adeiladu'r gamlas. from the newly built railways meant that waterway traffic limestone. The adjacent car park is a good starting point during the walk. the canal. had virtually ceased by the First World War. Navigation to get to Sgwd yr Eira Waterfall and the Sychryd All Ability Saif pentref Resolfen ar un o isafonydd yr afon Nedd, ac Trail to Bwa Maen, which, with the river on one side and yma gallwch weld rhaeadr drawiadol Melin-cwrt sy'n the rock face towering above on the other, makes for a Ruins within Craig Gwladus Country Park 80tr / 25metr o uchder, un o'r rhaeadrau hardd niferus spectacular short walk. This route is also close to the yn yr ardal. Mae detholiad bach o dafarnau a lleoedd Neath Canal Powder Trail, a scenic walk which passes the ruins of the Sgwd Gladys Waterfalls bwyta yn Resolfen, sy'n ei wneud yn fan delfrydol i gael former Gunpowder Works. The trail follows a former tram hoe ar ôl archwilio'r llwybrau mynyddig cyfagos. road in the wooded, Afon Mellte River gorge which is a designated special area of conservation. To help you Mae llwybr halio tawel y gamlas yng nghanol y cwm bring this site to life, pick up a copy of Explosive Times rhwng Castell-nedd a Glyn-nedd. Rhwng Llansawel ac from the Waterfalls Centre, this illustrated novel tells the Abergarwed, mae'r llwybr halio yn llwybr carreg sy'n story of life at the Gunpowder Works. addas ar gyfer yr anabl ac mae hefyd yn rhan o Lwybr Beicio Sustrans Cenedlaethol 47. Mae dwy filltir pellach o For more information on any of the above attractions, lwybr halio'r gamlas ar agor rhwng Resolfen a Glyn-nedd, please visit the Brecon Beacons National Park’s Waterfalls sydd eto'n addas i bobl anabl. Ceir seddau ar hyd y Centre in Pontneddfechan (01639 721795) or alternatively, llwybr fel y gall ymwelwyr ymlacio a mwynhau'r dirwedd please log onto www.breconbeacons.org. eithriadol o hardd. Dinas Rock Mae llwybr y gamlas yn arwain i dref fach Glyn-nedd sy'n Adfail ym Mharc Gwledig Craig Gwladys cynnwys dewis o siopau, tafarnau a bwytai. Mae gan Lyn-nedd dreftadaeth ddiwydiannol gyfoethog gan y bu'n gartref i'r diwydiant glo rhwng y bedwaredd ganrif The village of Resolven sits on a tributary of the River ar bymtheg a'r ugeinfed ganrif. Neath and here you can see the spectacular 80ft / 25 metre high Melincourt Falls, one of many beautiful I'r dwyrain o'r Cwm mae pentref Cwmgwrach a waterfalls in the area. There is a small selection of pubs Blaengwrach. Ystyr Cwmgwrach yw Cwm y Wrach ac mae Dinas Rock and eateries in Resolven, making it an ideal resting spot symbol gwrach ar yr arwydd fawr sy'n croesawu pobl i'r after exploring the nearby mountainous paths. pentref. Ucheldir ydyw'n bennaf, a cheir pwyntiau uchaf O Bontwalby, gallwch archwilio a darganfod daeareg 3 mynydd lleol yma, gyda golygfeydd trawiadol o'r cwm hynod ddiddorol a hanes diwydiannol cyfoethog Cwm The beautiful, serene canal towpath lies at the heart of isod. Gwrelych, Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig sy'n the valley between Neath and Glynneath. Between bwysig yn rhyngwladol. O gwmpas Cwm Gwrelych, mae Briton Ferry and Abergarwed, the towpath is an all Mae pentref bychan Pontneddfechan ar ben uchaf Cwm Llwybr Treftadaeth Geo Cwm Gwrelych yn ffenestr wych i weather stoned walkway which is suitable for disabled Nedd ac mae'n borth i Wlad y Sgydau a Geoparc Fforest fyd hynafol lle, 300 miliwn o flynyddoedd yn ôl, roedd access and is also part of the National Sustrans Cycle Fawr - tirwedd wedi'i llunio gan garreg. coedwigoedd trofannol yn ffynnu, glo yn ffurfio a Route 47. A further two miles of the canal towpath is gweision y neidr enfawr yn ysglyfaethwyr o fri. open between Resolven and Glynneath, which again is I gael mwy o wybodaeth am yr atyniadau a llwybrau suitable for disabled access. Seats are located along the cerdded yng Nghwm Nedd, ewch i Ganolfan Croeso Pentref bach Pontneddfechan yw'r porth i Wlad y Sgydau a Sgwd Gladys route so visitors can relax and enjoy the exceptionally Rhaeadr Aberdulais yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol Geoparc Fforest Fawr. Mae tirwedd amrywiol ac eithriadol beautiful landscape. (01639 636674) neu ewch i www.visitnpt.co.uk. Camlas Nedd y Geoparc yn ganlyniad i bron 500 miliwn o flynyddoedd o hanes y ddaear. Mae'r ardal hynodddiddorol hon yn A hithau'n cael ei hadnabod fel ‘Gwlad y Sgydau’, mae'r The canal path leads to the small valley town of cynnwys tystiolaeth o foroedd hynafol, adeiladu ardal yn cynnwys mwy o raeadrau hyfryd a thrawiadol Glynneath which has a good selection of shops, pubs and mynyddoedd a newid yn yr hinsawdd. Mae Geoparc nag sydd ar gael mewn unrhyw fan arall yng Nghymru. cafes. Glynneath has a rich industrial heritage having Roedd Cwm Nedd yn hynod flaenllaw yn ystod y golygu bod traffig y dyfrffyrdd wedi peidio i bob pwrpas Fforest Fawr yn aelod o'r Rhwydwaith Geoparciau Mae llawer o'r sgydau'n drawiadol ac yn werth eu gweld been home to the coal industry during the nineteenth Chwyldro Diwydiannol. Ar un adeg, llenwyd yr aer â erbyn y Rhyfel Byd Cyntaf. Daeth mordwyo ar Gamlas Ewropeaidd a'r Rhwydwaith Geoparciau Byd-eang. fwy nag unwaith wrth i'r tymhorau newid, yn enwedig ar and twentieth centuries. Aberdulais Falls mwg a sŵn wrth i ffatrïoedd a glofeydd lleol gynhyrchu Nedd i ben yn 1934 ac ar Gamlas Tennant yn fuan wedi ôl glaw trwm! miliynau o dunelli o gynnyrch. hynny. Seiliwyd nofel Alexander Cordell sef 'Song of the Mae Craig y Dinas ar ymyl Pontneddfechan, clogwyn To the east of the Vale are the villages of Cwmgwrach and Earth’ yn benodol ar Gamlas Nedd ac mae'n cynnig mawr trawiadol a gafodd ei ecsbloetio a'i chwarela am ei Mae'r llwybrau cerdded sy'n arwain i bob rhaeadr yn Blaengwrach. Cwmgwrach means ‘Valley of the Witch’ Cafwyd cynnydd mewn cloddio am lo yn y cwm o cipolwg gwych ar fywyd ar y camlesi drwy gydol galchfaen. Mae'r maes parcio cyfagos yn fan cychwyn da amrywio o ran pellter ac anhawster. I'ch helpu i and a witch symbol adorns the large sign welcoming ganlyniad i gwblhau Camlas Nedd yn 1795 a Chamlas newidiadau'r cyfnod diwydiannol. Mae trywydd cerdded i gyrraedd Rhaeadr Sgwd yr Eira a Llwybr Bob Gallu benderfynu pa lwybrau sydd fwyaf addas i chi, people to the village. Predominantly an upland area, the Tennant ym 1824, oherwydd bod y dyfrffyrdd newydd Cordell ar hyd Camlas Nedd yn nodi'r lleoliadau Sychryd i Fwa Maen, sydd, gyda'r afon ar un ochr ac cyhoeddwyd llyfryn Gwlad y Sgydau sy'n cynnwys highest points of 3 local mountains are located here hyn yn galluogi symiau anferth o lo i gael eu dosbarthu'n amrywiol yn naratif y nofel. wyneb y graig yn ymgodi uwchben y llwybr ar yr ochr cardiau trywydd ar gyfer pob un o'r 10 llwybr cerdded. offering spectacular views of the valley below. hawdd ac yn gyflym; cludwyd 200,000 tunnell o lo ar arall, yn daith gerdded ysblennydd. Mae'r llwybr hwn Mae'r cardiau'n cynnwys cyfeiriadau ar sut i'w cyrraedd, gyfartaledd bob blwyddyn ar y camlesi yn ystod canol y Dros y degawd diwethaf, cyflawnwyd llawer o waith adfer hefyd yn agos at Drywydd y Powdwr, tro hardd sy'n mynd map o'r trywydd, hyd y llwybr, pa mor anodd ydyw a The small village of Pontneddfechan is situated at the 19eg ganrif. Bu'r camlesi, sy'n cwrdd ger y draphont ar y camlesi gan Gwmni Mordwyo Camlas Nedd gyda heibio adfeilion yr hen Waith Powdwr Gwn. I'ch helpu i gwybodaeth hanesyddol. head of the Vale of Neath and is the gateway to Waterfall ddŵr deg bwa drawiadol ym Masn Aberdulais, yn cynnal chefnogaeth gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd roi bywyd i'r safle hwn, codwch gopi o Explosive Times o Country and Fforest Fawr Geopark - a landscape shaped y diwydiannau lleol am dros 100 o flynyddoedd ac yn Port Talbot ac Ymddiriedolaeth Camlesi Nedd a Ganolfan y Sgydau. Mae'r nofel ddarluniedig hon yn Mae'r llyfryn Gwlad y Sgydau ar gael i'w brynu am £3.50 by rock. cysylltu pen Cwm Nedd â dociau Port Tennant yn Thennant. Mae'r gamlas ei hun yn gofeb treftadaeth adrodd stori bywyd yn y Gwaith Powdwr Gwn. yng Nghanolfan y Sgydau ym Mhontneddfechan, Abertawe, lle cludwyd deunyddiau megis glo, mwyn ddiwydiannol ac mae'r holl adeileddau hanesyddol Canolfan Croeso Aberdulais a siopau lleol. Sylwer bod For further information on the attractions and walking haearn, calchfaen, carreg silica a phowdr gwn ar longau i cysylltiedig wedi cael eu hadfer yn ofalus. Heddiw, mae'n I gael mwy o wybodaeth am unrhyw un o'r atyniadau angen paratoi'n drylwyr cyn mynd ar y teithiau cerdded routes in the Vale of Neath, please visit the National Trust farchnadoedd ehangach. anodd gweld llawer o dystiolaeth o orffennol uchod, ewch i Ganolfan y Sgydau Parc Cenedlaethol a gynhwysir yn y llyfryn Gwlad y Sgydau, ac mae angen Aberdulais Falls Tourism Information Centre (01639 diwydiannol y Cwm gan fod natur wedi ailfeddiannu'r Bannau Brycheiniog ym Mhontneddfechan (01639 gofal yn ystod pob taith. 636674) or log onto www.visitnpt.co.uk. Ffynnodd y ddwy gamlas hyd at y 1880au ond roedd adeiladau diwydiannol adfeiledig ac mae'r ardal bellach 721795) neu ewch i www.breconbeacons.org. Rhaeadrau Aberdulais cystadleuaeth gan y rheilffyrdd newydd eu hadeiladu yn yn gartref i doreth o fywyd gwyllt. .