INGURUMEN KRISIA: ASTEARI ZEHARKA BEGIRA Asiako hego-ekialdeak uko egin dio Bi ardatz Mendebaldearen zabortegi izateari > 4 PELLO OTXANDIANO > 11

2019ko ekainaren 15a | XIII. urtea • 624. zenbakia 0,50 euro

mila leiho zabalik www.gaur8.info

EUSKARAK, LEHEN MAILAKO BOSTEKOA

GIZONEZKOEN FUTBOLEKO LEHEN MAILAN BOST EUSKAL TALDE LEHIATUKO DIRA DATORREN DENBORALDIAN , BOST ENTRENATZAILE EUSKALDUNEN AGINDUETARA . B OSTAK , EUSKAL HIZTUNAK ETA EUSKARA MAITE DUTENAK . D ATUA , BEREZIAZ APARTE , AUKERAKOA IZAN DAITEKE ,

BEGI -BELARRI ASKO EGOTEN DIRELAKO FUTBOLA DEN PULPITU HORRI BEGIRA . > 12 Gorka RUBIO | FOKU Arduraduna: Amagoia Mujika Telleria. Erredakzioa: Xabier Izaga Gonzalez. Argitaratzailea: Astero. Lege Gordailua: SS-77/07. Helbidea: Portuetxe 23-2a. 20018 Donostia. P.K.: 1099. Tel.: 943 31 69 99 / Faxa: 943 31 69 98. e-posta: [email protected]. mila leiho zabalik Publizitatea: Euskal Prensa. Tel.: 94 424 72 06.

Asiako hego-ekialdeak uko egin SINADURAK: dio Mendebaldearen zabortegi izateari 04 03 Isidro Esnaola: Etorkizuneko Ikasleen sufrimendu psikologikoa, aurrekontuak , ongizatean aztergai Britainia Handian 08 4 oinarritutakoak Euskara, Lehen Mailako bost 10 Oier Gorosabel: Sorbaldako entrenatzaileren ahoan 12 luxazioak Matxismoaren eta kontsumoaren 11 Pello Otxandiano: Bi ardatz arteko lotura, «Fabricando 19 Nekane Zinkunegi mujeres» web interaktiboan 22 Barandiaran: Mozkorraldi itsua Sarean 26 19 Joxean Agirre: Gutunak In fraganti: Libana Taboada 28 20 Gorka Etxebarria Dueñas: Juantxo Egañaren behatxulotik 31 8 Testuingururik gabe 21 Joana Garmendia: Situazio- ironia sin estunentzat da 25 Unai Gaztelumendi 30 Itziar Elizondo Iriarte: «Free? lan? ce»

22 28

HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILAK (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZAK) DIRUZ LAGUNDUA 5 3

1

/ |

a 2 n hutsa i a • k e

8 |

, R , , . , 9 ------r a a a a k k k o o t l n n n i 1 r r e e z e a a a a a n i i t o U r a u r e o 0 a a d e e a r e t z i e t o z t z e u b a k

a i n e 2 A G z t k

i

n i e . a o z d m

u b m t u , H r t i u g a

o r n i s

i n G k t e k n

g u k s u i e t r r i e d i o . t i e r a r n t i e a r n n

n o a n a r g i k g t t a t z r l e k g n s e a e z n k r

g r r t t e e a n u u z e b a n o t E t a b e a

a B a b l u r i r o k

e z s z t s n a

r u e k b . u u r t b a a e u a o e i t u t a a

p

a h e t t n s z e e a t b a r u k 0 i

z i a

a p d d s s B

x e

g k l i t e r f ,

a u b a

t r

e d e t

a s i

0 e e d r a t t e i l n a o d l u a d z O r a n

a u a i d n o d i

a a o a e t s d a 0 b e k k n a u o u e . e a t

d e

t .

l k t l i b i t r a t b e s n o d B e a t k s b z m 5 b i i o s

n a a a e l i

n e

e

a

e i a a e n 2 r h e g k a a d k a o o e e k z d

g o k o r

o n h a i e z l t h 3 i g e

e i e o r b z z a i a a e r l i a a

k a

l e k

e e d

o z r r e o i b a

e z t g e g e e Z d e a r a o a e r u e k e e k a r e z

t l g a i t k r

r a n i t t n r h z t u u t , u n a o d Z e i i a

k r z o r r r a t u l r N u

a l e e n s u

d e o r n t

g a r r d a a e

a a e

, t o a d a m u

e a g n u

o r e r

a G i

,

i e a t

d n u e o t a o a

b k o e n u

o t r a d . n

k d n a k n r

i e a

b n m o g k d p d g i r s o a l id p e l t e n i o a t a e n a a a

b e e a

a a r m a i a

i

o n n t t z o b

o

z l i r a i k o e z k

r , n b a i i i i a s e i t e a r z r e b

n k i k a m u k e e l x e e a k t a i r r

r z i r z b d g i u t z o t a l e p a t z r a e a i r p

a e r r a o H

t o n

a t , a e k t

t m u h e o n e e

o k i o o g m r e z i a o

. a u u n b a a a z z g e

m d h i l l e a d a k n

k i

s

b u k a

h n b k n k k a u i r , j e a e i E p a z d e t l a 0 i a i u d a u e a e n o t

l s r i i r

t n h o z

t a t t a e s e r o b r i k a 0 n a a e r i i p z t u i

o a u r e g t r a o e

l n t i

o e r f ; r r d d s a e s 9 n e n k z a a

r l i A

k . u o e a o a k n z n n u a

m I r

e h E r a z e r 1 b d . i a o r t d t n

s h t k e g e e r p o

i

k r a l r . . o i

t a t

a o u e z r o n e e i r a r g h o r u a u e n o a t d e e n n a e d h r e k r a t k o u a r r

u e l z a t a s k a o n t

e n i

r e i b o e

l i t i m o e r i b g e

i z b n i k z h r u u

o a z l u

k n b k u o t , d

u d o e t a

t s m d e

i e

i d k o n

,

n e d u b e o a r

a a u , a h , t t r g h a n r

k o z

e b i r k

n

d l e

u

a o n l a u a g d e k i u a o l o o

u o z n e l n i r

a a e • o o a o a k o t i t

a k u

p t b e i e t t k e k a t a a r l n . o r o m H k

k k a l r a e u a z n t I d z a

e a i h e a k b u n k h e t t t e e .

m i e u g a u

e

e t

a i r z e a i u

e g o

a b a d i

e a l r i r e b d

d r d z n

n t

d u u o g b k i r p r k o t i r t t i i k a e a

u a r a i e l n n e n o s d a d e a d b a n i s r k t l

l r b z n a b e g l u h l i l o i k p u u a a e O l d e u a i n u e a o u a e a i a a u e a i a a s t k r e a o r r z z s n a z s i i k i a a m m t d A r b k H e r t s a t g e b b b l t e t t b l r t l i r o h m

r i e a k r

z . t ------r r r e e e

a a a k o o n n n n n n u u i e r r a s z z a e t o t r t e n e t e a u k k e e n e e l a e d

a e e e d e e d s e b e z k s o e z

t

s r d

a

r z e r t

n

h

i

x b i m i e a t e , t u a o r a n d z e i e a

t e k e u o o

o o i

d k n i l a b b t i l i b a t

u

k r a t o e a n d r i a g k i a u z a a a k s t a l u i

d k n a z k l n a e z d i d r t r e a d n n a i a e z b n t b e

u d t d i n e e a t e r r n

e r g

r e a e o i n

r i a a i r

r

u a k g

m u a k k a a n e h a e r r r d

n z e

a l a j t e a z e o i z r a m a z , n e a e

e d r d i e e a t r d t e i e t r k l l i g e i

d r n d

u n u r

g a k N s i t k r r o

n i a b e l u i r z a , a a

r

a r

d a a r a g A A a a . E r o e z

a z a

o d r u z

B b

e u a

e a u t z

a u t .

k u u

e t o u a a h n t i b a h z k o t . t r u g r u n a a n

t t a a n i i n t k t h a z t d a a

i i a k i n

a r l

n z r e d e o z

n u i b a t n f

d i

i s u i n n o o r n

t i d n i a o u

m i a e k e

z i b i

u z

B k a d b n d t

e a e z e , l k t r k z n e t d

i c e e e d i s r a n n s k o t

b

e r a r n a k t e e a a a t g r s o ,

H r a r E a r e J a –e m i z r s k i a t k o e o o h

e

o a l e n i i . n z , l a e r a

M r p n a a z n g s e g i r k

e a t

g t o

g a u b z t t .

e e n l e e a n u o

l r d u e a e a l i

a e s i p r a n a a t k o r ; e a u e r

o p

z u a b z n n r g i a t b m n m t o a b t r

a s

t k a i i n

d u t

u

a e

r i d

a u a o k k t a k r n a k g u u

u u u s k u r a - e - - - - - n s a z s n i F

a a a k k

a l n u u n k t a u u r u d a n

u a p G a d e a n i o o o b o i g u r i o u t . a k b z

r d

e

e t t u d e o

t g

e d r r a o r n

. b i , t d i , g a h p p g n l r h a o k r i e s a , n n

k e b r

o

u e e o t a z o i i n e e r r d z a o o n n u k s u k i b a a t r k e a r a b e a r o o

o r e i b k e r i r

d e l t d a d i o

i r s r a a z n

a d m e i e

p O i r g

a p g B e k

z z r a e P

i P r o l

u ,

e a e

t

.

h e r r a d

i o .

t a d n n e e e n n . m . n – a m

s d l s a d r e p u u n e r b a a b r a e i i z G i

e o b

a r o e

a , e

o d e z a a o i r u o

t t o e n

a e

a a a a n d n

d d a d r a r z i

r k t r n

n h r

a k

s s k b a a r r r , b n o n i n u i o i t

g r i a a

o n i r g a n o a d e

u a a o i n z

n z

i a a a o z

u k r o o k d g b a e l a m

g e b t

z a i l i t n e

i u d a e i , u n , l l e d r

o i g b l l e o b a k k e i s n

d r o b t l n e i

r

p z i l

n d

b h e z r e n e a

M u k e e

u , e

a e e u t a e r n

r o

a e k n n k e a a

b a e a a n u a n

a r e d h m t g h a d n a n z t i t a g a e e e u a e r z t

t a k o n

e x d u k i a a e z i n n i

s e

a t t

b i e g

r t t e e e

d n t B z k

u n e t n z z g b e n e

, z i a a

i a

u

z a e a r e m a r i t t e t e a t : e l n e e e e t a

z e

a b e l n l

e a d r t

p o o n , a

r i e g a r

o a n z i h n m , u k n : s e l z d d a a r

d e a o g e d t o z u a b d e o o , e e

a a h k

e o r t i e r o H t r n p r n ,

o z p r a e m n e z n a k k a

z

e e k i n n n

a B t g g e s , e n .

p A o a e

i t n u h n t

i e a e .

u ,

u i u b e l r . f e i z k a d n s e r a u a n r l n

n k z a s

e e r i d l z

t , g h a n e z d n , b t o d u d a s t t n u e z f r n

a t r u l e a r

r t e k e P O

a o e r i r a u e u e a d a l e e s a e u i u u r t z o z r u i u E i o u r e s e o l r a a

j k t e e p j r j s r e r s n t n h d I

s Z d d a i h t b d b p Z o E b o z r

d i i a s I

k z }

i r a

n

e

g r o r a i r r e z t a o

t

t n a a s t u d h

{

E o a a s s t t u u h h atzerria

INGURUMEN KRISIA Asiako hego-ekialdeak uko egin dio aiatza - Mendebaldearen zabortegi izateari tzea debekatu zuenetik, Asiako ren hego-ekialdeko estatuetara 30ean desbideratu zen negozio zikin Kanada - hori: Malaysiara, Thailandiara, ko Esta - b JENDARTEA / [email protected] Filipinetara eta Indonesiara tuak bi - batez ere. Thailandiak marka Mdalitako itsasontzi batek Asiako hego-ekialdeko herrialdeek birziklatu ezin diren guztiak hautsi eta aurreko sekulako hondakin pila karga - hondakin plastikoak hartzeari utzi egin diote eta kasu egoeran baino %1.000ko (on - tu zuen Filipinetan. Birziklatu batzuetan sortutako lurraldeetara bidali dituzte. Arazoa , do dago datua) hazkundea ezin diren edo toxikoak diren beraz, gehiegi kontsumitzen dugun herrietara itzul tzen izan zuen, inportatutako hon - 1.500 tona hondakin eraman ari da. Hondakinen inguruko orain arteko planteamendu dakin plastikoen kopuruari behar zituen berriz Amerike - asko okerrak zirela ederki asko frogatuta geratu da. dagokionez, Gaia izeneko tako herrialdera, 2013an eta aliantzak egin dituen kalku - 2014an legez kontra inportatu - luen arabera. takoak zirelako, Manilako riek geure ingurumen legea dioten titulua. «Birziklatzea - Greenpeace nazioarteko go - agintarien arabera. bortxatzen duten deklarazio ren aitzakiarekin, zaborra sale - bernuz kanpoko erakundeak Egun horietan ere, Malaysia - faltsuak aurkeztuta eta beste - rosten dute. Plastikoa erretze - emandako datuen arabera, ko Gobernuak tankerako ope - lako irregulartasunak eginda ak eragiten duen kalitate Herritarrak, New Delhi Txinaren debekuaz geroztik Indiako hiriburuko razio bat jarri zuen abian, sartu ziren herrialdera», adie - txarreko airea arnastu behar ekialdean dagoen Malaysiak askoz ere hondakin 3.000 tona hondakin sortuta - razi zuen Yeo Bee Yin Energia, dugu malaysiarrok eta horrek Ghazipureko zabortegi gehiago inportatu zuen. Iazko erraldoiaren aurrean . ko herrialdeetara itzultzeko. Zientzia, Teknologia, Inguru - osasun arazoak sortzen ditu», Datorren urtean zabortegia urtarriletik uztailera, Japonia, «Inportatutako hondakin plas - men eta Klima Aldaketako mi - erantsi zuen. Taj Mahal monumentua Ameriketako Estatu Batuak eta bera baino altuagoa izango tiko kutsatuak bueltatzen ja - nistroak. Oso esanguratsua da Txinak birziklatu ezin diren da, Nazio Batuen arabera. Britainia Handia izan ziren rraituko dugu. Kontainer ho - Gobernuko kide horri eman hondakin plastikoak inporta - Prakash SINGH | AFP tankerako esportazio gehien 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 4 / 5

egin zituzten herrialdeak. Ge - zi onartu dituen arauak. Eko - roztik Malaysiako Ingurumen logistek salatu dutenez, he - sailak zorroztu egin du espor - rrialde industrializatuek es - tazio ei buruzko araudia, birzi - portatutako hondakin ugari klatu ezin daitekeen plastiko - toxikoak, teknologikoak eta rik ez inportatzeko. Ondorioz, materia degradaezinetakoak Britainia Handiak, Herbehere - ziren. Aileen Lucero EcoWaste ek, Alemaniak, Singapur rek, gobernuz kanpoko erakunde - Norvegiak eta frantses Esta - ko koordina tzail earen arabe - tuak bidalitako hondakinek ra, «hondakin kutsakor horie - azterketa zailagoa pasa behar kin lan egin behar duten zuten herrialdera iritsi ahal langileak eta hondakinak ja - izateko. Erdian, Yeo Bee Yin , Malaysiako Energia, Zientzia, Teknologia, Ingurumen eta Klima Aldaketako ministroa. Mohd RASFAN | AFP sotzen dituzten komunitate - ak, normalean oso pobreak di - DUTERTEREN MEHATXUA renak, izaten dira egoera Hondakinak sortu diren he - rrera aldatzea erabaki zuten. horren biktima nagusiak». rrialdeetara itzultzea gatazka Eta hondakin horiek inporta - Nabarmentzen du hondakin diplomatiko baten azken kapi - tzeari ezetz esan zioten horiek bidaltzea legez kontra - tulua baino ez da. Herrialde 2018an. “Negozioa ” beste he - koa izan zela: «Filipinetako le - aberatsek hondakin gehiegi rrialdeetara joan zen. Asiako gediak gai toxikorik ez duten sortzen dute eta, normalean, hego-ekialdeko herrialdeak hondakin plastiko birziklaga - ez dute behar bezala jasotzen, «Mendebaldearen zabortegi» rriak inportatzea onartzen du, gai bakoitza ondo berei zi ta bihurtzen ari zirela salatu zu - baina hona benetan iritsi zena alegia. Asiako herrialdeek, Txi - ten adituek. sailkatu gabeko nahaspila zen: nak hasiera batean eta gero Gobernuek aurkako ahalegi - hondakin elektronikoak, era - hego-ekialdekoek, inportatu nak egin arren, birziklatzerik bilitako pixoihalak eta plasti - egiten zituzten hondakin ok, ez dauden hondakinak mun - kozko botilak, guztia ondo na - behar bezala prozesatzeko. Te - duko bazter hartara iristen se - hastuta». orian behintzat. gitu zuten. Teorian, herrialde Britainia Handiak, “The aberatsek Asiara bidaltzen zi - PORROT EGIN DUEN MITOA Guardian” egunkariak eman - tuzten birziklatzeko moduko Rodrigo Duterteren Gober - dako datuen arabera, urte ba - hondakinak, bertan prozesa nuak hilabete egin zuen Kana - kar batean, 2016an, 10.000 ditzaten: lanpostu ugari eta dakoa estutzen eta azkenean igerileku olinpiko betetzeko irabazi ederrak herrialde po - Justin Trudeau lehen minis - adina hondakin esportatu zi - breentzat. Mendebaldeko he - troak onartu zuen ontzi bat bi - tuen. Urte hartan, Txinak rrialdeak, gainera, birziklatze daltzea: 190.000 dolar gastatu mundu osoan esportatzen zi - kopuru hobeak aurkezteko ditu Ottawak 69 kontainer ren hondakin plastikoen erdia moduan geratzen ziren. Guz - «herriratzeko». Urteak egin zi - prozesatu zuen. Baina Pekingo tiak pozik, ustez behintzat. tuen Ameriketako Estatuak agintariek, ingurumen arloan Baina Estatua bera pobrea Manilari ezikusiarena egiten. oso irudi txarra zutela-eta, ja - baldin bada, ezin ditu beteara - Esaten zuten Chronic Plastics konpainiaren transakzio bat besterik ez zela, baina Duterte «Inportatutako hondakin plastiko kutsatuak ez zegoen horrelakoak berriz bueltatzen jarraituko dugu. Geure ingurumen entzuteko: «Gerra deklaratuko legea bortxatzen duten deklarazio faltsuak diegu. Kontainerrak itsasontzi batean kargatuko ditugu eta aurkeztuta sartu ziren herrialdera» Kanadari jakinaraziko diot be - re zaborra etxeko bidean dela, Asiako herrialdeek, Txinak hasiera batean eta sekulako ongietorria egin die - gero hego-ekialdekoek, inportatu egiten zaioten edo, nahi badute, hon - dakinak jateko». zituzten hondakinak, behar bezala Dutertek “gerra ” hitza erabi - prozesatzeko. Teorian behintzat li bazuen ere, ez zen horrela - atzerria

korik izan. Asiako herrialdeak arazoak eragiten dituzten Indonesiako Aceh dea zabortegi moduan ikus - Agintariek beraiek esplika - lurraldeko Meulaboheko Ameriketakoan dituen ordez - hondakin bakarrak, azken as - zabortegia gustukoa dute ten duten herri aldee i beren tutakoaren arabera, «ezkutuko kariekin hitz egin zuen, per - teotan Hego Korea, Hong bertako lertxunek eta hondakinak murrizteko ga - merkatu» bat sortu zen: legez tsonal diplomatikoaren zati Kong eta Australiako honda - behiek. raia iritsi zaie. Orain arteko kontrako zentroetara erama - Chaideer MAHYUDDIN | AFP bat etxera eraman zuen eta kinak dituzten kontainerrak birziklatzea porrot egin duen ten zuten zaborra eta bertan goi karguei Kanadara bidai a aurkitu baitituzte Misamis hi - mito bat da». erre egiten zuten, gizakion ofizialak egitea debekatu zien. riko portuan. «Zabor hori ez Aldi berean, ehunka lagunek da onartzeko modukoa. Era - protestak egin zituzten Kana - bat gaitzesgarria da. Herrialde COCA- COLA BOTILAK BAZTER dak Manilan duen enbaxada - aberatsen zabortegi izateari ren aurrean. uko egiten diogu –esan zuen GUZTIETAN AGERI DIRA Tentsioak gora egin zuen Abigail Aguilar Filipinetako baina gerrarik ez da hasi. Edo - Greenpeace erakundeko zu - Greenpeacek eta Break Free From Plastic mugimenduak nola ere, ez dira Kanadakoak zendariak–. Asiako hego-ekial - munduko 42 herrialdetan egin duten ikerketa baten arabera, Coca-Cola konpainiak ekoiztutako produktuen hondakinak aurkitu dituzte 40 herrialdetan. Ikerlariek Britainia Handiak, «The Guardian » egunkariak 187.000 hondakin zati aztertu zituzten eta ondorioztatu emandako datuen arabera, urte bakar batean, zuten PepsiCo eta Nestle konpainiako produktuen 2016an, 10.000 igerileku olinpiko betetzeko hondakinak ere oso zabalduta daudela. «Kutsadura adina hondakin esportatu zituen plastikoaren krisia betikotzeko konpainia horiek duten zereginaren froga ukaezina eskaintzen du geure kontu- ikuskapenak. Berreskuratu ezin diren plastikozko Asiara bidaltzen zituzten birziklatzeko moduko ontziak ekoiztuta, planeta eskala handian suntsitzearen hondakinak: lanpostu ugari eta irabazi ederrak errudun dira», adierazi du Von Hernandez kanpainako eledunak. Ur sakonenetan ere, Marianetako itsas hobian, nazio pobreentzat. Mendebaldea birziklatze plastikoa aurkitu berri dute ikerlariek 10.935 metroko kopuru hobeak aurkezteko moduan zen ! sakoneran, BBC kateak jakinarazi duenez. 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 6 / 7

osasunarentzat eta ingurume - «Hondakin kutsakor re kin lan egin behar USTE BAINO MIKROPLASTIKO narentzat oso kaltegarri dena. duten langileak eta hondakinak jasotzen Leku aberatsetan debekatuta dituzten komunitateak, oso pobreak direnak, GEHIAGO AURKITU DUTE dago horrelako hondakinak izaten dira egoera re n biktima nagusiak» erretzea, eragiten duten kea KALIFORNIAREN PAREAN oso toxikoa delako. Horrexe - gatik Mendebaldeko herrialde «Filipinetako legediak gai toxikorik ez duten Ameriketako Estatu Batu etako zientzialariek frogatu askok alternatibarik merkeena hondakin plastiko birziklagarriak inportatzea berri dute Kaliforniaren parean dagoen Monterrey aukeratu dute: Asiara bidali, badiako ur sakonetan, Ozeano Bareko erdialdean dagoen onartzen du, baina hona benetan iritsi zena bertako enpresa askok diru gu - «plastikozko uhartean» baino mikroplastiko gehiago txiren truke hondakinak onar - sailkatu gabeko nahaspila zen» dagoela. MBARI institutuak egin du ikerketa eta tzen baitituzte. Bost axola za - “Scientific Reports” aldizkariak eman ditu argitara bor horrekin zer egiten duten! emaitzak eta ondorioak. San Diegoko Kaliforniako Sistema gaizki funtziona - plastikoa birziklatzea zen kon - Unibertsitateak ere esku hartu du lanean. tzen ari da, Txinak hondaki - tua eta horren ondorioak da - Bost milimetro baino gutxiago duten plastiko zatiei nak ez inportatzea erabaki goeneko kalkulatuta dituzte mikroplastiko esaten diete adituek. Ikerlariek lehen aldiz zuenetik garbi ikusten denez. adituek. Europako Ingurumen berretsi dute Monterreyko eremu pelagikoan, sakonera Horrenbeste plastiko ekoiztea Agentziak egindako txosten ertaineko uretan alegia, orain arte uste zen baino eskatzen duen eredua aldatu batek onartu duenez, «birzi - mikroplastiko gehiago dagoela. Ikerlariek jakinarazi dute eta kalitate txarreko gaiak de - klatze helburuak ezarrita», Eu - plastiko zati horiek gizakiok kontsumitzen ditugun bekatu beharrean, «azken ha - ropar Batasunaren politikak produktuetatik sortutakoak direla eta dagoeneko markadotan egin duguna kon - hondakinak beste herrialdeta - itsasoko animalien dietan sartuta daudela, azaleko zein tsumoa bultzatzea izan da, ra eramatea bultzatu du. hondoko animaliek jan egiten dituztela. Eta arraina jaten birziklatzearen aitzakiarekin», Arazoa ez du konpondu, bai - dugun gizakiok, ere bai. Alodia Perez Lurraren Laguna - na urrutira eramanda, kon - GAUR8n «plastikozko uhartea» deitu genion Ozeano keko kideak salatu duenez. ponduta dagoela dirudi. 1995 Barekoari eta beste egile batzuek «Zazpigarren Europako Batzordeak, Euro - eta 2007 artean, birziklatzen kontinentea» esaten diote. Zientzialariek kalkulatu dute par Batasunaren “Exekutibo - ziren plastikozko ontzien ko - Plastiko zatiak itsasoan, une otan 3,4 milioi kilometro koadroko azalera duela ak ”, zerga bat jarri nahi du puruak gora egin zuen: 10 mi - Marse illa hiriko uretan. (Euskal Herrikoa 21.000koa da), Hawaii artxip elagoaren WWF erakundearen arabera, abian plastiko gutxiago kon - lioi tik 14 milioira. Epe berean, frantses Estatuak sortutako eta Kaliforniaren artean dagoela eta 100 milioi tonako tsumitu dezagun. Neurri hori Asiara bidaltzen zen plastikoz - 10.000 tona plastiko iristen pisua duela. Gaur egun zientzialariek badakite tankerako dira urtean Mediterraneo eraginkorra den ala ez aurrera - ko ontzi kopuruak %1.100eko itsasora. «uharteak» ozeano guztietan ditugula, eta itsaso jakin go ikusi beharko da. Orain arte hazkundea izan zuen. Boris HORVAT | AFP bateko «irla» txikienek handienarekin bat egiteko joera izaten dutela. «Geure aurkikuntzek gero eta ebidentzia zientifiko gehiagok esaten dutena indartu dute: planetako habitatik handiena diren ur sakonak hondakin plastiko txikien depositu rik handiena direla», jakinarazi du Anela Choy ikerlariak. Animaliek, karramarro gorri pelagikoek esaterako , azaletik gertu jan egiten dituzte mikroplastikoak eta hondora eraman, pieza horiek ur sakonetan duten proportzioa azaltzen laguntzen duena. Bost eta mila metro arteko sakoneran 26.000 lagine tik gora hartu zituzten ikerlariek, bertan bizi diren espezieek jaten dutena aztertzeaz gain. Karramarro horien barruan aurkitu dituzten mikroplastikoak edalontziak eta arropa egiteko erabiltzen den PET polietilen o tereftalatoa ziren, batez ere. Eremu fotikoaren (eguzki-argia hartzen duten azaleko urak) beheko aldean eta itsasertzetik urruti samar aurkitu dituzte plastiko kontzentraziorik handienak. Horrek esan nahi du, zientzialarien arabera, plastikoak itsasoetan eragindako kutsadura orain arte uste zena baino askoz ere larriagoa dela. Eta gizakiok leku askotan d it ugun joera k ikusita, kutsadura hori hazten ari dela. atzerria

HEZKUNTZA Ikasleen sufrimendu psikologikoari nengoen», adierazi du orain, begiak zabaldu dizkio Britainia Handiak 26 urte beteta dituenean. Bere kasua ez da bakarra, The Insight Network erakun - deko psikiatrek Erresuma Ba - b JENDARTEA / France-Presse tuko 37.500 gazterekin hitz egin ondoren nabarmendu du - «Osasun mentala zaintzeko bideratzen diren baliabideen tenez. Elkarrizketatu askok arloan ere munduko onenetakoak izatea nahiko nuke». onartu zuten legez kanpoko Britainiar ministro baten hitzak dira, ikasleen artean asko drogak eta alkohola kontsumi - hazten ari den sufrimenduarekin lotura zuzena dutenak. tu izan dituztela ikasle bizitza - Gehiegizko lehiak antsietatea eta depresioa eragiten ditu rekin lotutako «zailtasunei au - eta unibertsitateak horretara egokitzen saiatzen ari dira. rre egiteko». Eta ikerlarien galderak erantzun zituzten bost ikasletik batek onartu reg izeneko esan dionez, garai hartan aste - zuen ezagutu duten estu tasu - ikasleak ho - an lauzpabost aldiz ateratzen nak desoreka mentalak, depre - gei urte zi - zen gauean, « cannabisa erre - sioa eta antsietatea eragin diz - tuen 2013an, tzera eta edatera», beste mo - kietela . Ikerketa egiteko 140 Londres hiri - durik ez baitzuen lo egitea lor - Bristolgo Unibertsitateak unibertsitateko ikasleekin hitz ikasleei laguntzeko bi zerbitzu buruko uni - tzeko eta, aldi berean, ordu berezi jarri zituen abian egin zuten eta txostena joan bertsitate handi batean Enpre - batzuetan egunero jasaten suizidioen fenomenoak gora den martxoan argitaratu zen. G egin zuenean, 60ren bat sen Administrazioa ikasten ari zuen sufrimendu psikologikoa langilerekin. Dominique Thompson dok - zenean. Berak France Press i ahazteko. «Erabat deprimituta Geoff CADDICK | AFP toreak argit u du antsietatea 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 8 / 9

sufritzea «ez dela azterketen garaian zertxobait estresatuta urteotan unibertsitate askok egotea». Hogei urte an uniber - estrategia aldatzea erabaki du - tsitateetako ikasleekin lanean te. Mark Ames Bristolgo Uni - aritu ondoren, berak garbi bertsitateko ikasle zerbitzuen dauka antsietatea jasatea ira - zuzendariak azaldu duenez, kurtzeko gauza ere ez izatea «garai batean ikasleek lagun - dela; klasera joateko kemenik tza gehigarriren bat behar du - ez izatea eta logelatik ateratze - ten momentuan kontzentra - ko gai ez izatea da». Eta depre - tzeko joera izaten genuen». sioa jasateak suizidatzeko au - Baina 2016ko tragediak joera keran pentsatzea ekar dezake . hura hankaz gora bota zuen. Fenomenoaren berri badute Urte hartan bederatzi ikaslek agintariek. Britainiar Gober - beren burua hil zuten eta, on - nuak adierazi izan du erabat dorioz, unibertsitateak bi zer - kezkatuta dagoela ikasleen su - bitzu berezi jarri zituen abian frimenduarekin eta orain hila - irailean, 60ren bat langilere - bete batzuk iragarri zuen lan - kin. Ikasleei ongizatearen ga - ta lde bat eratuko duela arazoa rrantzia ulertzen laguntzen behar bezala aztertzeko. diete; esate bate rako, lo gehia - Lan talde horren asmoa litza - go egin dezaten animatu z. No- teke beren lehen ikasturtean tak jartzeko erabiltzen zuten gazteei laguntza ematea, urte sistema ere aldatu dute. Baita hori oso garrantzitsua izaten tzea eragin dezakete . zioa» eskaintzea, «arazo men - Ikasleei porrota kudeatzen azterketen maiztasuna bera erakustearen aldekoak dira baita unibertsitateko girora «Gaur egun diploma bat talen sintomak eta seinaleak espezialista asko, porrota ere. egokitzeko. edukitzea ez da nahikoa», ezagutzen ikas dezaten». saihestea ez baita beti posible adierazi du Dominique Hori teoria hutsa da Gregen - izaten. PROTOKOLO BERRIA GAUR8 PERFEKZIONISMOA Thompsonek. Adituaren iri - tzat. Berak laguntza eskatu Edonola ere, mugimendu ho - «Geure unibertsitateak punta- tziz, ikasleen artean desoreka zuen 2013an, baina arrakasta - riek ez dira nahikoa , Natasha puntakoak dira, munduko mentalek gora egitea nazioar - rik gabe. «Liburu batzuk ira - Abrahart ikaslearen gurasoen onenetakoak arlo guztietan. teko arazo bat da gaur egun, kurtzeko esan zidaten, zein te - iritziz : iazko apirilean urkatu Osasun mentala zaintzeko bi - «une honetan gauza guztiak lefono zenbakira deitu ere zuen bere burua, hogei urte zi - deratzen diren baliabideen ar - baitira lehia». adierazi zidaten, arazoari bu - tuela, erabat beldurtuta zeu - loan ere munduko onenetako - «Dibertigarria eta lasaiga - ruz hitz egitea proposatu… kan ahozko azterketa bat egin ak izatea nahiko nuke», esan rria izan daitekeen edozein Baina ez ziren nirekin harre - baino lehen. zuen Damian Hinds Hezkun - gauza une honetan txapelketa manetan gehiago jarri zortzi Birminghameko Unibertsi - tzako Estatu idazkariak. moduko zerbait bihurtu da sa - aste pasa ziren arte. Horrek tatean estrategia aldatzen hasi Andrew Hill -ek, Yorkeko St re sozialetan: pastel bat egitea, frustrazioa eragin zidan eta dira: kasu bakoitza aztertzen John Unibertsitateko ikasleen margotzea edo makillatzea ere azkenean esan nien dagoene - zuten lehen, eta orain «marko ongizateari buruzko ikerketa lehia bihurtu dira, eta egoera ko ez zitzaidala interesatzen», estrategiko» bat prestatzen ari taldeko zuzendariak , «perfek - horretan gazteek zazpi egune - kontatu du . dira. London School of Econo - zionismoa» ikusten du egoera tako 24 orduetan mikrosko - Egoera hori ikusita, azken mics fakultatea, berriz, proto - horren atzean dauden arra - pio tik begirat zen dietela senti - kolo bat egiten ari da. zoien artean. Bere ustez, errea - tzen dute». Gregi ondo iruditzen zaio litatean oinarrituta ez dauden Egoera gurasoek larriagotu «Ez ziren nirekin harremanetan gehiago jarri betiko joerak aldatzeko boron - gehiegizko itxaropenen eragi - dezakete. Kasu askotan aita zortzi aste pasa ziren arte. Horrek frustrazioa date hori. Berak bost urte egin nez, perfekzionismoa gero eta eta amaren pisua gehiegizkoa eragin zidan eta azkenean esan nien dagoeneko zituen ezer ikasi gabe, eta az - handiagoa da. «Ikasle ak aka - da ikasleen bizitzan, Thomp - ez zitzaidala interesatzen» kenean Geologia ikastera itzu - tsak egitear en beldur » dira . son doktorearen iritziz. Bera li zen unibertsitatera. Hori bai, Baita «besteek zure akatsa an - lehiazkoak ez diren jolasen eta beharrezkoa zuen laguntza tzematearen beldur ere», Hi - ikasleei porrota kudeatzen Ikerlarien galderak erantzun zituzten bost psikologikoa campusetik kan - llek France-Presseri jakinarazi erakustearen aldekoa da. ikasletik batek onartu zuen ezagutu duten po aurkitu zuen: astean bitan dionez. Beraz, porrot egitearen Andrew Hillek unibertsitate - joaten da osasun sistema pu - beldurrak eta autokritika zo - entzako gomendioa du: bere estu tasunak desoreka mentalak, depresioa eta blikoak eskaintzen dituen tal - rrotzak ikaslea erabat isola - langileei «oinarrizko forma - antsietatea eragin dizkietela de-terapietara. hutsa , . , : ; - - - - i i i ------s s z z e a a a a a a a k a o k l l n n n n n i i r r r r r i k e a a a t i l e a a i a i i r n n u i n u e t u u a l e e i r a e n k p i e l n e d e a e n e a r t r l g i b b r o e e i b u s n o b t u e l b t t p u

i z

r g a i z .

u

z r h o o l i r k n

t u h i

a u b l t a u g i d a e o d n d e h u a i z u u k g a e t a

n e i a a u e s u a

l f r p n

n r s a

e

t u n d k

r r s g a e a p m e

i i e d

n g

r b g , o t z

z a d i a

e a i e b . d k d

n

e a s z k i

r n e e g e i z

z e u

r r e e t

k l a t r a

l a i d t

e n

r i s n a a i t t a o k i r k e a u t , e t l e k u

b r f e a b k a t n a d r r a k e

o b O r e i r n k a

( o d

e

e a d u e a t a h i e d , z m e i g u e

a

o o i

a l u

i o h z t a a

i r t g i a

. a k k i b b r . o o z t a e e u a r

o t d t i a

i s i d k t

a e o e l , a m

h r e n t o z I

r n g e d u k i d u e e t k t

r g i e z u z i e

h

w z k t b e p e u e e o n e o

z s e i e u t b k r n n

z k e

o u t n o i a b

g a e n i t s t o b r o , n i

t l t

i r z , o k . b i w a m e e

h a a t r

s i b a z a i u a e t s a

k t r a e a

, u x o

a e u e H o o n t k j z r l a m z k a

u a o r i d u z s w o

t a i , b a o g s k b t k

a z i u z t l d . a a u n u r r g g

a r l

a

i

t H u z i h p t t

n a a a o a u m a l a i

i d o d , a

,

n n r

e g l o i i a e

u t

u k n a d . t e a t n z u k o b ) z k

, e k k t a t a a n e z

t n o d r i n e r o l a s

e d i r a h i a u t , a n n i u z b t i z r

z

e a e a o u e n i i t u d a l t , z t k a o l

u u e e n o t d n r o

l e l a e e

g m i r n i a o d i i r u

o s d e t e g e

o d t

b r e k r a k i u a e a a e k k r i a

l d o z r u e

r g e

t k d u g z a a i o r r a k t r s a o e i

g o g n t r o h l a z

a s a o

d e k e a s

a e a e g

a t

n e i e g e i a e o

p

a l

n a i m d g

u

t i a s a o r o t n , t t a x , i r b b n r s a d k n e z n r t a g n a r x e i

x e r r i t r d a s z r r r g a n e a u i p i l t a u e e e u a r e r a n o m

a b p o a l o l

e o o r e i e a a u r r t u d m u e o b a u z a

n e z

, r z

e m u l z

l o r

d , b x a e z L t s i b t e m i z e m h e b b n t H f e t g l s t i , i

o r e a

• o B o e ) k t r a h z t h t s k i k .

r u . a r

d L

s t e e

, o u

r m a a a e

e a . h o e a i l

t b i r n p k a n u a b i d

r e g b d

l n

e r e b

e e

n i

i a d i e i

u o r a z n r a r a h o n e r d n t k d o d k t d r

i r l k e e e k z a l a k a l

u o t o

k a z a o e i a s

o a r l r z a : t a

k b n g n d H i b b d u O z u u r

r l o n a n

r i . t o k e . i g a k

a z k o i e x ( r r a o

i k 8 e u

k r n s h b r a a g s

k l u R i

a e l

a d a r e

e n

z U e , e t

, a t a r i

A a b ) o n a e b

r o s k a

G e

a d l u r e s i a n o a

o a

b .

u t t

a k g d e u u

f a t u h i a d

s k a k t

o t r z a

i e s e z i i z

n a n e g a a g z a n n i a d d a b g e t

z z o r o a b l u n i t

l r i e t l e

r n o k i s r

a e

a i i m r e h z h l

a z o r

t g o e t o a n o j e ,

t a a

r e a e e a i a z k ,

k g a l z i t a r a a h i n n m b o o n

u l

e a n z i s r a k ( r e i a e s t r k a

n

p e o

a o u z a i z l d p e o

u

o o g t , e o n b

n

a h , u n

r n i r k g a p e k a r e , a a e a e e t m i e o h z g

u a z z a n a o k r h t i g t r e t d a b d e d g e o z a r a

n e , , - - ) ------a a e o i n i i i i a z a a e a n t i t o r l n u s a k d i u z z n a z d b e u g a a t u k e r i i

e t a

s

m

b “ a

i

h a o d r n e a z a b a n o u a l

a o x i

a o

l r a i i t u o o e k e d i r k z u a r p r n e l o k t d

k

i z l m n e t a r i

e s

k t a l k o r n a z o t n i i g l z u a r e e t a o k b u m k a t o z t

i r g t e i e e i e , r o l k i a e

u r

r h e

u ,

z g u b n a o f

d z d i r a

z

t u d o n t n s o , t d u n u n t o n k i

a u l e a k a i a a i i e e s l r a z r t h t r k t a

z e z a m

d r r ) t o t e a

e : u m e o z i b u i r g l

e n r a t

r d z r e a

u s

k u f i i u a a i t e t k b e t s z o a n u a t u r g a

z

g t e s e b n i e S o n

o e g

i e g

o u n

e a r

i

e a . d

e , i r i a k i r a h z

n o b i n a x z a ( i o t l

m a z h e n a

k e z i e m

a d

r e n e a h b u r i a a t a l . x

b

o a x i e u r s g r u x p a a t e u u

u a a t u

z a a e u u d i l a , i b r b e g m g l l

p t

L m r n

l a l r

K r g e l n a a a n o u

e n u u a e b e e o . n a

a

T b

n d s t a e a d s p

e m e n . h l z l

a a o m z o u a u r t e l i n e

t h e a a t o n s s k i z t s d r o - t l r z e k e o t k

e a s a d a r i t t l o l a e k , , , -

------o n

e t t e e ( e k i a a a

b k a a

i a n u t a i a i b t r b

a e

a e k t o o a i e o e r n u o a n l u u r t u n u e g b a r

s s a g n i t n a k d a a r r u g , t r t t

a t x u t

b e k u d a h e a k r e k e e o , r n u o g H i o

i e g g r u r a a n b

a n a s a a u a d i e

t s k u e i b

d

, T r h r z i e

b s

h a u a e k n , l e

i e h

e u . a a z

l s u d

o g r l n a n a t n s i

a

a a e l e o n

o a r n z a

m a

s i e a

u m a a n l

k s t a , a g n r @

n h m o

i u d b a

e e e o o g

i l k t e n e M

o n a o

i

z n , t r e

d o l r

a b r o d a s e a s h u n r o o i

- d a . k i

e u h t e d g u a s u g b r a t a e a n

a

r r i a a

s t p n a p u p z

s l z u k r t z z u a e .

o r e

d u k a , d l o

e u u n i d f

o t o b o o u d a u e t o l n t a i i ) t l e

a z ,

u z

e i a k a k e

a d i o g u g t t u t , r a , e k k l i k t g i

i k ” a e , l r a a

s k l k g

z n r t , i g a

a r o

o

n a k l

r k i

d d a a d i r k o

a z a a e n h k b o , i o t n :

i e n e t z l b

e

u

g i o u u

r o o n t a a n d a

e e r i o o h e s

, x

u z r

e n i a o p i

f b n n n e e k e o e d ; k o t a a r h t h a i d o n t a n k e

a n d r i o k k

z u e a h

u e z l i i t

o l a e b e s l

n t r

e i

r

e g p r n n e h e u a o t ; t s

i

a a z a s u g e e g i a e t o o z e z s o

e i t

a r e i d g

u n d e e o e o u u t e s r o u d t t t r e n s t a o t

x e n t l

o z - r k

s u

t s d l o

n a

t n e z k n i k i m a i b d

s

s a u e u , u o d , r n a p a k a t

o , u u t o

a e k m l

z z a i a r e p u a u a r l u l e d i l b t t p a e : k e

i n a d i M a l b e i a

t l O a d d o

H r e h z d a e i

o

g r r r r m n h a t : i z r r r e

t e

e

o a u a

a g s b

. e n

t t h e . . r k o a k ; u t n a e o n a b r a l

o u b i o

u

a z G a z k n o e e u n

a u o t u i o n a

e a , n u

l i t r r i a i u e

t g t k o t u

m t a t n g k e o i o s u

h e a a z i k z i . o l t a

k e s u d r a d b o r o d d r n d s i

o n s

j o z i p k i a o m i

l e t

a

e e n i a e a a g k n t a l

i r g

( m r a l a h n r

e z r e r

i z h r t a a p

r u a t r z a

a a x

G B I n n n i r i s i o a r o a t a o i i a e a o i e a o o o z e m a o u a e a r e a r e e e o e u u S p r b b t t g k g k e l t d k z z k t r d k l h m t z l d b p e b a m r g

k I t r l O F

: A D A R I G E B 3 a n u s a s o k a n a m e r r a h / a i d l a ) r ( o l n e r a i r i h / 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 10 / 11 h u t s a { asteari zeharka begira } Pello Otxandiano Bi ardatz

aur eratuko dira udalak Hego Euskal He - rull en azken hitzartzea entzun dut lerro hauek idaz - rrian. Iruñean dago interes fokua. San - ten hasi orduko. Biba zuek! chezek zer motako gobernua osatuko Bigarren ardatz bat ere indarrez ezarri da euskal gi - duen argitzeke dagoen garaian Nafarroa zartean: ardatz progresista-soberanista-errepublika - estatu auzia da beste behin. Ikusteke da - zalea. Mobilizazio sozialek erakusten dute gure meta - go estatu krisiaren zein kudeaketa molde bolismo komunitarioa bizirik iritsi dela XXI. Gnagusituko den azkenean, eta ondorioz zer motako mendera. Hauteskunde emaitz ok ere nabarmendu aliantzak bilatuko dituen PSOEk. Edozein kasutan, dute hori. 2011ko tsunamiaren boz kopurua gainditu hauteskunde emaitzek, datozen lau urteetako mapa du EH Bilduk. Hori izugarrizko emaitza da, are gehia - instituzionala argitzeaz gain, gizartearen argazki bat go orain hiru urte non zegoen kontutan izanik. Nafa - ere eman digute, argazki finko bat abiadura bizian al - rroara begiratuz gero, azken hamarraldietako emai - datzen ari den errealitate sozial batena; krisi-aro glo - tzen serieak erakusten du bigarren ardatz hau baleko euskal gizartea zertan den. indartuz doala eta lehena ahulduz. Emaitzok ikusita esango nuke ETAren ondorengo Atalai a onean jarri da EH Bildu etorkizuneko erron - euskal panorama soziopolitikoa argituz doala pixka - kei heltzeko. Esango nuke bi direla nagusiki . Batetik, naka. Bi ardatz nagusitan ari da konfiguratzen euskal egitasmo independentistaren (bir)definizioa. Manuel gizartea, globalizazioaren testuinguruan erabat txer - Castells ek esana da aste honetan Bilbon: Euskal He - tatuta baina bereizgarri batzuei tinko eutsi nahian. rrian eta Katalunian sortzen ari diren proiektu-identi - Ardatz kontserbadorea da lehena: krisia bizi dugu, zi - tateak dira neoliberalismoaren eta fundamentalismo - bilizazio krisi bat. Garai ziurgabeak dira eta asko dugu aren alternatiba, Europa berriaren oinarria. Bigarren, galtzeko maila indibidualean zein gizarte bezala. Jen - gorpuzte politiko-organizatibo bat beharko du hu - deak, daukana galtzeko beldurrez, nahiago du ez arris - rrengo hauteskunde zikloan jauzi kualitatibo bat katu eta gutxiagorekin gel - ditu. EAJk oso ondo irakurri du hori eta espazio kontser - badorearen erreferentzia Hauteskunde emaitzek gizartearen nagusia bilakatu da EAEn. Nafarroan, pultsio kontser - argazki bat ere eman digute, argazki badore hori eskuin espai - nolistak eta PSNk baliatu finko bat abiadura bizian aldatzen ari dute, eta bai, atera diote atarramendua. den errealitate sozial batena EAJri dagokionez, uste dut aurreko ziklo politiko - an hautu estatalista bat egiten zuten sektore kontser - emateko. Potentzial handia du garatu gabe oraindik. badoreak bereganatzea notizia ona dela herri ikuspegi Azken bi kanpainek erakutsi dute EH Bilduren indar -

a batetik. Euskal eskalarako desplazamendu bat gerta - gunea bere komunitate bizia dela: jende prestatuena,

i tzen ari da espazio soziologiko kontserbadorean, eta zintzoena eta konprometituena du. hori ona da. Hau da, gatazka armatuaren testuingu - Badu aukera EAJk espazio kontserbadorean lortu r ruan espainiar alderdi zentralista erasokor baten alde - duen transbertsalitate maila espazio progresistan

r koa zen jendea orain autogobernuan sakontzeari uko saiatzeko. Ez da lan erraza eta ez dago formula magi - egiten ez dion –estetikoki baino ez bada ere– euskal korik. Egitasmo emantzipatzaile baten eroale den bi -

e alderdi kontserbadore baten aldekoa da. Bada zerbait. tartean outsider gisa hartuko du establishment -ak, Penagarria dena da hori nola egiten ari diren. Fine - eta era guztietako botere baliabideak erabiliko ditu hutsa an, euskal gizartearen mehatxu nagusia EH Bildu dela bere kontra. Arazoa –edo mehatxua– ez baita iraga - h proiektatuz, noiz eta agintari katalanak Auzitegi Gore - na, etorkizuna baizik, Kataluniak ondotxo erakutsi nea n epaitzen ari diren garaian. Bide batez, Jordi Tu - duen legez. • hutsa hutsa herria

EUSKARA, LEHEN MAILAKOA Gizonezkoen Lehen Mailan bost euskal talde eta euskara darabilten bost entrenatzaile

b FUTBOLA /

Batzuen ustez kasualitatetik joeratik baino gehiago dauka eta badira ikuskera positiboa goarekin ikusten dutenak. Bata edo bestea, datua hor dago eta nabarmentzea merezi du; gizonezkoen futboleko Lehen Mailan bost euskal talde lehiatuko dira datorren denboraldian eta bostek entrenatzaile euskal herritarrak eta euskal hiztunak izango dituzte, hasieran, behinik behin. Bost entrenatzaileekin hitz egin dugu datu eder horri buruz eta bostek garbi daukate aprobetxatu beharreko egoera dela, begi eta belarri asko izaten direlako futbolaren pulpitura begira.

Aitor AGIRREZABAL pentsatutako zerbait izan JAGOBA ARRASATE zen? Berriatuan sortua 1978an, Ez zen aurretik pentsatutako jokalari urteetan Realaren OSASUNAKO ENTRENATZAILEA zerbait izan. Sorian ere bota gazte mailetatik Eibar B nuen bertsoren bat gazteleraz. talde ra egin zuen jauzi; eta Eta Elgoibarren ere, igo Lemoa, Beasain, Elgoibar, «Futbolak daukan oihartzuna baliatu ginenean. Pozik nagoenean, Amorebieta eta atera egiten zait . Egoera Portugaleterekin Bigarren B horretan zerbait normala da Mailan eta Hirugarren Mailan dezakegu gure hizkuntza zabaltzeko niretzako. Bertsoa beti egon jokatu zuen. 2007an da oso presente nire bizitzan. jokatzeari utzi eta herriko eta hedabideek erantzukizuna duzue» Lagunak bertsolariak ditut eta taldea entrenatzen hasi zen. iruditzen zait ospakizunetan Ostean, Elgoibarrekin igoera erabili daitekeen gauza bat lortu eta Realak harrobian dela. Udaletxean geunden eta entrenatzeko fitxatu zuen. pentsatu nuen unea zela, jakin Lehen talderaino iritsi, gabe gero z e oihartzun Soriatik pasa eta Iruñera iritsi edukiko zuen. Komunikatzeko zen iragan udan. Bederatzi beste era bat da bertsoa. hilabetean, taldea Lehen Mailara eraman du. Ulertzen duzu Iruñeko batentzat zer suposatzen Zorionak. Nolakoak izan duen euskaraz, Osasunaren dira igoeraren osteko entrenatzaileak, bertso bat egunak? botatzea udaletxetik? Ospakizun asko. Pila bat, Momentu horretan ez. Gero baina arrunt polita. Helburua bai, hasten zara mezuak lortzen duzunean, baina, jasotzen eta esaten dizute batez ere hainbeste jende hori, Iruñean, euskararentzat pozik ikusten duzunean, nolako bultzada den. zurekin ospatzeko asmotan, Momentuan ez nuen oso polita izaten da. Futbolak pentsatu ze ondorio izango daukan gauza politenetakoa zit uen. hori da, jendea zoriontsu egiten duzu eta haiekin Beste batzuetan, ospatu dezakezu. txupinazoa n kasu, txistuak izan dira euskara erabili Igoera ospatzen ari zinetela, denean. Kasu honetan, bertso bat bota zenuen baina, deigarria izan zen udaletxetik eta birala azken esaldia denek zurekin bilakatu zen. Aurretik Iñigo URIZ | FOKU abestu zute la . 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 12 / 13

«Bost entrenatzaileak euskaldunak eta euskal hiztunak Guk euskara oso kasuan zorte handia izan dut bagara , aukera euskaldunak izateak bultzada ETB2rako galdera ber dina normalizatuta daukagu. bai Realean bai Sorian bai polita daukagu hau bat ematen du, noski. gazteleraz egiten diote. Umeek Bigarren entrenatzailearekin Iruñean oso aldagela jatorrak Oier ikusten badute ETB2n [Bittor Alkiza ] euskaraz hitz aurkitu ditudalako eta izaera bultzatzeko. Askotan kritikatu ohi da gazteleraz, pentsatuko dute egiten dugu, Richard Sanzol horiek kudeatzea erraza izan Futbolak daukan futbola errealitatetik urrun erdalduna dela eta euskalduna [atezainen entrenatzailea ], da. Banakakoak gero eta oihartzuna baliatu bizi dela. Osasunak, baina, da. Hedabideek erantzu kizuna Oier kapitaina, kanpoko garrantzi gehiago dauka, sari aurrera pausoak eman ditu dute. Muga batzuk daude ez jokalari batzuk euskara ikasten indibidual ek kasu, eta hor guk dezakegu gure euskararen normalizazioan. digutenak uzten euskaldunoi ari dira eta ospakizunetan ere lan egin behar dugu jokalariari hizkuntza Futbolariak erreferenteak dira euskaraz egiten. Pena ematen erabili zuten … Guk gure artean erakusteko garrantzitsuena zabaltzeko» eta haiek esaten dutena toki dit ume bat Oierrengana oso presente daukagu. Agian taldea dela. Ni egon naizen askotara iritsi daiteke. Hala gerturatzea eta gazteleraz jendearentzako arraroa izan taldean etxeko jende asko izan ere, askotan ez digute egitea edo Aritz Adurizi edo, daiteke orain arte ez delako dugu eta etxeko jende asko adierazten uzten. bere garaian, Xabi Prietori horrela izan, baina guretzako egoteak badakar balore batzuk Prentsaurreko batean elkarrizketa k erdara z egitea. erabat normala da euskaraz hartuta izatea eta guretzako galderak oso sinpleak izaten aritzea. errazago a da. dira gehienetan. Askotan Eta taldeek zer egin galdera horiei erantzutera dezakete? Euskaltzale bezala agertu Harrobian egin beharreko mugatzen gara eta orduan ez Beno, bost entrenatzaileek zara, euskararen erabiltzaile zerbait da? «Euskara beti lotzen gara jendearengana iristen. [Jose Luis Mendilibar, Asier eta defendatzaile. Hori Nik argi daukat kanpoko talde da politikarekin, Nik eskertuko nuke, ez da-eta Garitano, Imanol Alguacil, globalizatutako futbol batean egon banintz agian gure gauza bakarrik, baizik Gaizka Garitano eta Jagoba mundu batean praktikara zailago izango zela. Baina baina nik uste kluba eta hedabideen ahalegin bat Arrasate bera ] zerbait egin eramate a ez da erreza azkenean %60 edo %70 zentzu horretan ere. Topikoetara jotzen dugu dezakegu. Euskaldunak eta izanen. etxekoak badira , formatuta busti egin dela eta beti eta zaila da beste zentzu euskal hiztunak bagara , Ez. Ikasi dugun dena, datoz eta kanpokoei batzuetara iristea. aukera polita daukagu hau aurrerapausoak kurtsoetan eta abar, beti erakusten diete zer den hau. bultzatzeko. Futbolak daukan gazteleraz izan da. Zentzu horretan eman dituela. Eta ez Futbolak daukan oihartzun oihartzuna baliatu dezakegu Kontzeptuak azaltzea -eta ez entrenatzaileak asko dauka ahoz bakarrik, hori erabiltzea? gure hizkuntza zabaltzeko. da erraza. Norberak eman irabazita. baizik eta Hori da. Azken egunetan behar dio itzulpena. Egia da ikusten ari gara Iruñeko haur Erreportaje hau Lehen badabilela jende bat Hau zer den erakusteko ekintzetan» guztiak Osasunaren Mailako bost euskal taldeek orain –Koikili futbolari ohia euskarak ere balio du? kamisetarekin eta jokalariek bost euskal entrenatzaile tartean – metodologia guztia Bai , eta uste dut Osasunak diotenak seguru daukala izanen dituztela oinarri euskarara itzultzen ari dena . zentzu horretan aurrera pauso garrantzi handia haur hartuta egingo dugu. Aurrera pausoak eman asko eman dituela. AEKrekin horientzako. Baina berriro Deigarria da historian lehen ematen dira, baina joera beti akordio bat sinatu du, aukera diot, beti berdinaren aldiz 2019-2020 izaten da erdalduna. ematen die Osasunaren talde inguruan galdetzen badigute, denboraldian gertatzea. ezberdinetako jokalari eta beti berdina erantzuten dugu. Euskal entrenatzaile pila dago. Futbolari eta entrenatzaile langile guztiei euskara Europan zehar ere. Beti egon izan zara Realean ere. Nola ikasteko, sare sozialak PP alderdiak Osasunaren da harrobi bat. Orain aldatu da egoera futbol ean euskaraz ere kudeatzen ditu .. . zuzendaritza kritikatu zuen euskararena balio erantsi bat jokatzen zenuenetik orain Beharrezkoa da. Iruñea da, «nazionalismoaren da. Ederra da bost euskal talde arte? Euskal Herria da eta euskal besoetan» erortzeagatik. Lehen Mailan egotea eta bost Futbola aldatzen doa. Gehiago izena duen talde bakarra da Eus kara beti lotzen da euskal hiztun gainera zaintzen dira jokalariak . Denek Osasuna . Harro egoteko politikarekin, baina nik uste entrenatzaile gisa. Polita dute entrenatzaile pertsonala, modukoa da klubak kluba zentzu horretan busti izanen da. Ea bostok pozik elikadura kontrolatzen dien euskararen alde eman duen egin dela eta aurrerapausoak amaitzen dugun. norbait, gorputza asko aurrera pausoa. eman dituela. Eta ez ahoz zaintzen dute. Horrek bakarrik, baizik eta ekintzetan. Oporrak noiz? Sanferminik kontrapuntu bat ere badauka. Entrenatzailea eta kapitaina Oraindik badugu hobetzeko , bai? Hainbeste zaintzen zara eta euskaldunak izateak ere batez ere hedabideekin egiten Uztailak 10-11 n hasiko gara eta gero taldearen zerbitzura jarri izango du bere garrantzia. dugun lanean. Adibidez , igual egunen bat harrapatuko behar duzu, eta hori da gure Azkenean bi erreferente dira. Oierrekin, elkarrizketa dut, baina ez uztailaren 6a . lana. Hori kudeatzea. Nire Lehen lerroko bi aurpegi euskaraz egin beharrean , Egondakoa naiz udaletxean. herria

GAIZKA GARITANO ATHLETICEKO ENTRENATZAILEA

«Irudi publiko bat daukagu eta euskararen etorkizunean gu ere garrantzitsuak gara»

Amagoia MUJIKA TELLERIA ere. Tokiaren arabera, euskarak euskaraz ez dakitenak. Baina plazaratzeko erantzukizun dut bizi naizen gizartean eta presentzia gehiago edo euskaraz dakitenekin euskaraz handia sentitzen dut. Niri nagoen klubean gazteleraz ere Derion jaioa, baserrian, 1975. gutxiago izan du niretzat egiten dut beti. Azalpen gustatuko litzaidake nire egin behar dudala. Baina, urtean. At hleticeko harrobian futbol alorrean. guztiak euskaraz ematen mezua euskaraz soilik modu naturalean, nik nahiago hazia, geroztik Eibarren, dizkiet. Baina, gero, talde plazaratzea, baina ulertzen dut euskaraz egin. Realean eta Alavesen aritu zen Zuretzat garrantzitsua da osoaren aurrean hitzaldiak jokalari. Baita Estatuko beste futbolean euskaraz aritu ematen ditudanean edo bideo- talde batzuetan ere. 2012an ahal izatea? gelan lan egiten dugunean, Eibarren entrenatzaile Zalantzarik gabe. Euskarak gazteleraz. laguntzaile bezala hasi eta harreman askoz estuagoa hurrengo denboraldian bertan lortzeko aukera ematen dizu, Modu naturalean sortzen da. entrenatzaile izatera pasatu konfiantzazkoa. Harreman Bai. Niretzat oso zaila edo ia zen. Azken bi denboraldietan berezia sortzen da bi euskal ezinezkoa da Mikel At hletic en ari da lanean . hiztunen artean futbolaren Balenziagarekin, Mikel San Euskaraz bizi da, euskara munduan eta, horregatik, nik Joserekin edo Adurizekin, arnasten du eta euskara maite nahiago dut euskaraz aritu. adibidez, gazteleraz hitz du. Horregatik, oso kontziente Gainera, lehen hitza beti egitea. Niretzat zaila da , eta , da oraintxe dagoen pulpitu euskaraz egiten dut. Gero, haientzat, berdin. Modu horretatik asko eman badakigu Euskal Herrian naturalean ateratzen zaigu diezaiok eela hain barruan erabat euskaraz bizitzea ez elkarrekin euskaraz aritzea. duen hizkuntzari. dela erraza gaur egun, badirela oraindik euskaraz ez Komunikabideekin izan Zer harreman daukazu dakitenak, eta horregatik duzu arazotxoren bat euskararekin? Euskara zer batzuetan ezinezkoa da euskaraz aritu izanagatik. da zure bizitzan? euskarari eustea. Almeriako kasua sonatua Dena da euskara niretzat. Ni izan zen. Derion jaio nintzen, baserrian, Futbol mundua gero eta Euskal Herrian ez dago arazo eta txikitatik euskaraz bizi euskaldunagoa al da? handirik, bi hizkuntzetan izan naiz; euskaraz berba egin, Ez zait iruditzen. Nire ustez aritzeko aukera izaten dugu. euskaraz ikasi, unibertsitatean orain kasualitatea da bost Espainia aldera joatean arazo ere euskaraz… Betidanik entrenatzaile euskaldun eta gehiago sortzen dira, hor ez da euskaraz bizi naiz, lagunekin, euskal hiztun izatea Le hen hain erraza izaten. Baina, alabekin… ahal dudan Mailan. Baina hori ez da orokorrean, gure guztiekin. ohikoena, ez da eguneroko hizkuntzarekiko errespetua errealitatearen isla . Pena da, dago eta ez dugu arazorik Futbol munduan, nolako baina horrela da. izaten. Guk prentsaurrekoak harremana izan duzu euskaraz eta gazteleraz egiten euskararekin? Batzuen begietara futbolak ditugu etxetik kanpo ere. Taldearen arabera. Nire urterik ez du balio gauza Batzuetan izan ditugu gehienak Euskal Herrian eman serioetarako. Eta futbola, arazoak, baina, aspaldian , ez. ditut futbol munduan. Jokalari egungo jendartean, gauza bezala, Eibarren eta Realean serioa omen. Zuek, entrenatzaile zein batez ere, euskaraz aritzeko Tira, euskarak denerako balio jokalari, komunikabideen aukera handia izan dut. Orain du. Estrategiak eta azalpenak aurrean euskaraz aritzea oso At hleticen ere jokalari jokalari guztien aurrean garrantzitsua da. askorekin euskaraz hitz egiten ematen ditudanean, gazteleraz Oso garrantzitsua da eta dut, baita langile askorekin egiten dut, taldean badirelako jakitun naiz. Nik euskara Luis JAUREGIALTZO | FOKU 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 14 / 15

«Nik konpromiso handi bat sentitzen JOSE LUIS MENDILIBAR dut euskararekin EIBARREKO ENTRENATZAILEA publikoki hitz egiten dudanean; ez sentitzen dut horrekin; ez bakarrik A thl eticen bakarrik At hleticen «Gero eta gehiago entzuten da entrenatzailea naizelako, baita entrenatzailea nire iza eragatik ere. naizelako, baita nire euskara futbol munduan» iza eragatik ere» Bost entrenatzaile euskal hiztunak izatea kasualitatea dela diozu. Tira, oso Amagoia MUJIKA TELLERIA «Ederra da bost Bere ibilbide luzean, kasualitate interesgarria da. entrenatzaileak aldaketak ikusi ditu Nola baliatu daiteke? Zaldibarren jaio zen , 1961an. hizkuntzaren erabileran, eta Ni prest nago edozertarako. Jokalari bezala bide oparoa euskal hiztunak aldaketa positiboak gainera. Publikoki esaten dut, egin ondoren, 1994az izatea. Ea «Iruditzen zait gazteek orain hemendik; norbaiti ze ozer geroztik entrenatzaile aprobetxatzen gehiago egiten dutela bururatzen bazaio euskarari bezala dabil lanean. Talde euskaraz. Lehen gaztelera dugun euskarari Bestetik, gustatzen zait nire bultzada bat emateko, ni beti asko gidatu ditu, tartean zen nagusi eta orain gero ingurukoek –lagunek, prest egongo naiz horren alde Euskal Herrikoak dezente, bultzada eta gehiago entzuten da etxekoek, alabek, ezagunek– egiteko. eta orain Eibarren ari da. emateko» euskara futbol munduan telebistan ateratzen naizenean Han hasiko du datorren ere». euskaraz egiten ikustea. Aprobetxatzeko moduko denboraldia ere. Jokalari euskaldunekin Niretzat hori da hitz egiteko egoera da, ezta? Futbolaren munduan, euskaraz egiten du . «Aurten , modurik naturalena eta nire Ez da inoiz gertatu eta ez dut ahal izan duen guztietan Eibarren , bi euskal hiztun ingurukoek badakite. Eta oso uste epe motzean askotan euskaraz egin du . «Euskal bakarrik izan dira taldean , garrantzitsua da, era berean, errepikatuko den gauza bat Herrian eta kanpoan ibili Asier Riesgo eta Anaitz gazteei begira. Haur eta denik. Nire ustez ez da joera naiz lanean. Kanpoan, oso Arbilla , eta biek ondo egiten gaztetxo asko gerturatzen bat. Pentsa, oso zaila da elitean gaitza izan da. Baina Euskal dute euskaraz. Haiekin zaizkit esanez, «Garitano, ¿me hainbeste entrenatzaile Herrian egin dugu euskaraz euskaraz egiten dut beti». firmas un autógrafo? ». Akaso euskaldun egotea eta aurten futbolean, badirelako Eta komunikabideen ez dute jakingo euskaraz gertatu egin da –Lopetegi eta euskaraz dakiten jokalariak, aurrera ere euskaraz dakidan edo ez… Nik beti Ernesto ere hor daude–. Guztira laguntzaileak eta bestelako agertzen da. «Normalean, bueltan galdetzen diet, «zuk ez zazpi euskal entrenatzaile langileak». Eibarren partidetan, bai dakizu euskaraz edo? ». Eta gaude elitean eta hori ere ez da etxean eta bai kanpoan, beti askotan euskarara ekartzen joera. Gertatu egin da eta izaten dira galderak dugu elkarrizketa. Jendaurrean aprobetxatu egin beharko da. euskaraz. P rentsaurrekoak edo gerturatzen zaizkidan beti euskaraz eta gazteleraz gaztetxo horien aurrean Inoiz zelairatu al da euskal egiten ditugu». euskaraz edo gazteleraz hiztunak diren hamaika Orain gertatu den egoera, aritzeak ondorio batzuk futbolarik osatuta Lehen Mailako gizonezkoen dakartza zalantzarik gabe. hamaikakoa? bost taldeetan bost euskal Ezetz esango nuke. Horretatik hiztun aritzea entrenatzaile, Euskarari prestigioa gertuen dagoen taldea pozteko modukoa dela deri - emateko modu bat da. At hletic da, guk jokatzen tzo. «Ederra da bost entrena - Nire ustez hori oso-oso dugulako jokalari tzaileak euskal hiztunak iza - garrantzitsua da eta zaindu euskaldunekin. Askotan tea. Lehenago izan dira egin behar da. Horregatik aukera horretatik gertu gizonezkoen Lehen Mailan saiatzen naiz ahal dudan egoten gara, baina erabat ez bost talde euskaldun, baina guztietan euskaraz egiten, bai dugu lortu. Hamaikakoan ez bost entrenatzaile euskal - publikoki agertzen naizenean askok egiten dute euskaraz, dun eta euskal hiztun. Oso eta baita ume bat gerturatzen baina, oraindik, guztiek ez. pozgarria da benetan. Ez da - zaidanean ere. Finean, gu asko Horretan lan egin beharko kit denok urte guztian agertzen gara telebistan, irudi dugu, etorkizunean gerta iraungo dugun edo ez, baina publiko bat daukagu eta dadin. Beste taldeetan zaila zalantzarik gabe pozik ego - euskararen etorkizunean gu ikusten dut, duten teko datua da eta ea aprobe - ere garrantzitsuak gara. Nik politikagatik, baina At hleticen txatzen dugun euskarari konpromiso handi bat gerta daiteke eta gertu gaude. Jaizki FONTANEDA | FOKU bultzada emateko». herria

J. ITURRIA- A. MUJIKA IMANOL AGUACIL Orion jaioa , 1971. urtean. Jokalari ibilbidea osatuta, 2011. REALEKO ENTRENATZAILEA urteaz geroztik lan egiten du Reale an . Harrobiko taldeetan aritu ostean, 2018ko abenduan «Taldean euskaldun asko daudenean, euskarak batu hartu zuen Lehen Mailako taldeko gidaritza eta hurrengo denboraldi a ere berak hasiko egiten du eta taldeari nortasuna ematen dio» du.

Euskararekin zer -nolako harremana duzu? Zein presentzia dauka euskarak zure bizitzan? Euskara nire ama hizkuntza da. Nik etxean jaso nuen euskara; amarekin, aiton- amonekin, familiarekin… Zazpi anai a-arreba gara eta eskolan ez nuen euskara jaso. Lagun kuadrillan, Orion bizita, euskara izan da nagusi. Eta gogoratzen naiz hamalau urtera arte mendi taldearen inguruan ibili nintzela. Asteburu ro Euskal Herriko mendiak bisitatzera joaten ginen eta beti giro euskaldunean mugitu izan naiz. Benito Lertxundiren eta Mikel Laboaren abestiekin hazitakoa naiz ni. Hala ere, gazteleraz ikasi dudanez, egoera batzuetan gehiago kostatzen zait euskaraz aritzea. Konturatzen Jon URBE | FOKU naiz egoera batzuetan gazteleraz pentsatzen dudala eta errazago moldatzen jokalari euskaldun gehiago eta errespetu osoz tratatu batzuetan abantaila ere bada, teknikoan seitik bost naizela hizkuntza horretan. euskaraz aritzen ginela gure gaituzte euskaraz ari tu kontrako taldekoek ez euskaldunak gara eta ia dena Hori egia da. artean. Pentsa, Vil a-realeko garenean . Egia esan, ez dut gaituztelako ulertzen. Baina euskaraz hitz egiten dugu, aldagel an euskara entzuten arazorik izan alderdi jokalari euskaldunei euskaraz kontu teknikoak eta Futbolaren munduan zen. Hiruzpalau jo kalari horretatik. ematen dizkiet aginduak beti. bestelakoak. euskara erabiltzeko modua euskaldun ginen eta euskaraz Gainera, euskaldun asko Gero, talde osoari zuzentzen izan al duzu normalean? abesten ere aritzen ginen Batzuetan badirudi euskara daude taldean eta modu naizenean, gazteleraz egiten Panorama aldatu al da askotan ! Burgosen ere jokalari ez dela erabilgarri gauza naturalean ateratzen zaigu dut. Baina euskara oso modu azken urteotan? euskaldunekin egin nuen topo serioetarako. gure artean euskaraz egitea. naturalean erabiltzen dugu. Egia esan futbolean euskara eta berdin Cartagenan. Nik ez dut horrela bizi. Euskaldunei euskaraz egiten Egunona ere euskaraz ematen erabiltzeko aukera izan dut, Kanpoan izan naizen talde Euskara naturaltasunez dizkiet zuzenketak eta, diet denei. bai Realean eta bai kanpoan. guztietan euskaraz hitz erabiltzen dut euskaraz gainera, esan bezala, horrela Gogoratzen naiz Vil a-realen egiteko aukera izan dut. Eta dakitenekin, baita aginduak arerioa ez da konturatzen Euskarak batzen al du jokatu nuenean bazirela talde horietan guztietan emateko ere. Gainera, zertaz ari garen. Staff aldagela? 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 16 / 17

«Pentsa, Vil a-realeko ASIER GARITANO aldagel an euskara ALAVESEKO ENTRENATZAILEA entzuten zen. Hiruzpalau jokalari Askotan , bai. Taldean euskaldun ginen eta euskaldun asko daudenean, «Faltan bota dut etxea , baina zaila da euskarak batu egiten du eta euskaraz abesten taldeari nortasuna ematen ere aritzen ginen dio , zalantzarik gabe. zuk nahi duzun lekuan entrenatzea» askotan. Burgosen Komunikabideekin , zer? ere jokalari Erdia eta erdia esango nuke. Ane URKIRI ANSOLA «Lehen Mailan garrantzia hartu zuen euskaldunekin egin Komunikabide batzuekin beti hartu zuen horrek , baina Bigarren B nuen topo eta euskaraz egiten dugu , eta , Amaitu berri den Mailan Leganes entrenatzen beste batzuekin, gazteleraz. denboraldian aurreneko garrantzia , baina nuenean ere Euskal Herriko berdin Cartagenan» Prentsaurrekoak beti euskaraz aldiz entrenatu zuen euskal Leganes talde batzuen aurka hasten ditugu, bai etxean eta talde bat Asier Garitanok Bigarren B Mailan jokatzea egokitu zitzaigun, bai etxetik kanpo ere . Eta (Bergara, 1969) . Hilabete multzo berean geundelako. entrenatzen inoiz ez dut arazorik izan. batzuk eman zituen ETB beti etortzen zen eta Normaltasunez joan da dena . Realean, Leganes Bigarren B nuenean euskal nik beti euskaraz hitz egiten Mailatik gorengo mailara taldeen aurka nuen. Gogoratzen naiz Dani Ederra da bost euskal igo eta mantentzea lortu jokatzen genuen Aranda Leganeseko prentsa taldeetako entrenatzaileak ondo ren . Euskal Herritik arduraduna askotan eta prentsa «Euskaldun asko euskaldunak izatea . kanpo bizi zenean ere, harrituta geratzen zela, ea Bai, egoera oso berezia eta oso Alacant edo Leganesen agerraldiak ze kristo esan ote nuen. daude taldean eta polita da . Batetik, adibidez , euskara beti izan euskaraz ere Ondoren galdetu egiten modu naturalean garrantzitsua da kirol arloan du presente . Hori bai, zidan. Bigarren Mailan ez izaten ziren, ateratzen zaigu Lehen Mailan hainbeste futbolean euskara erabiltzea nintzen asko aritu euskaraz entrenatzaile euskaldun «zaila» dela onartzen du, normaltasunez» prentsarekin, euskal talde gure artean egotea eta, noski, horretarako euskaraz bakarra Athletic B baitzen. euskaraz egitea. euskararentzat ere albiste mintzatzen diren jokalariak Lehen Mailan berriz hartu Euskaldunei aparta da. behar baitituzu. Aurten genuen ohitura hau. Baina euskaraz egiten Alavesen bakarra izango du, nahiko lasai eraman dut, Erreferentzia ederra da Martin Agirregabiria . Bada, normaltasunez. Ez dut dizkiet zuzenketak euskarari presentzia jada elkartrukatu dituzten eduki inongo arazorik. eta, gainera, horrela emateko. hitz bakanak euskaraz izan arerioa ez da Niretzat oso garrantzitsua da, dira. «Ez da normala» bost Orain jardunaldi bai hemen eta bai kanpoan, euskal talde maila gorenean ziur nago hitz, adiera edo bakoitze an izango dira konturatzen zertaz bost entrenatzaileak euskaraz egotea eta gainera aditz batzu k galdu egin euskarazko prentsaurreko ari garen» aritzea. Euskararentzat entrenatzaile den ak ditudala , baina euskara ugari . positiboa izango da , euskaldunak izatea: presente eduki dut beti nire Bai, partida askotan hitz zalantzarik gabe , publikoki gu «Aprobetxatu egin behar bizitzan. Hona etor tzea n, egingo dugu euskaraz ! euskaraz aritzea. dugu». ahal dudan gehienetan euskaraz aritzen naiz. Galdera gutxiago izaten Euskal Herrian jokalarien Urte askoan aritu zara dira euskaraz? harrobia ez ezik, Alacant aldean Zure ingurukoekin Normalean entrenatzaileena ere entrenatzaile, eta , euskaraz normaltasunez pren tsaurrekoetako badagoela erakutsi duzue. ondoren , Leganesen. aritzen zara, beraz. galderak oso antzerakoak Kasualitatea izan daiteke, Nolakoa presentzia zuen Bai, familia eta lagunekin izaten dira. Lehenengo baina zalantzarik gabe datu euskarak zure bizitzan ? bai. Niri euskaraz hitz egitea bizpahiru galdera izaten garrantzitsua da. Beti egon Ez da erraza euskara bizirik gustatzen zait. dira euskaraz eta ondoren dira Euskal Herrian mantentzea , baina zortea gazteleraz beste entrenatzaile onak eta orain, izan dut emaztea rekin eta Leganesen Lehen Mailan horrenbeste. Antze koak zortez eta egindako lanari familiarekin. Guk gure entrenatzaile zinenean, izaten dira. Normalean , esker, bost euskal taldeetako artean euskaraz hitz egiten zer suposatzen zuen gainera , aurreneko galdera entrenatzaileak bertakoak dugu eta horri esker zuretzat prentsaurrekoak horiek hartu eta gazteler ara gara. Harro egoteko arrazoiak mantendu dut. Urte mordoa euskaraz eskaintzeak? itzultzen dituzte. Lehen, badaude Euskal Herrian. eman ditut kanpoan, eta Lehen Mailan geundenean euskaraz egindako galderak herria

ostean gazteleraz ere bukatu du denboraldia erantzuten genituen , baina , Athleticekin eta niri Alaves Realean egon nintzen entrenatzeko aukera sortu denboran , ez zizkidaten zait. Orain aprobetxatu egin galdera berdinak egiten . behar dugu. Leganesen bai, han ez baitzuten eze r ulertzen eta Realean hilabete batzuk orduan erantzun bera egin zenituen, nola gazteleraz ere eskatzen laburbilduko zenuke? baitzidaten , baina Euskal Beste esperientzia bat izan zen. Herrian ez zait hori egokitu. Pentsatzen genuen urte asko rako izango zela, kontratua Futbole an egunerokoan urte asko rako baitzen , baina euskararen presentzia altua futbolak horrelako gauzak ditu. izatea zaila da? Motza izan da , baina pozik Bai, jokalari euskaldunik ez nago egindako ibilbidearekin. baduzu bai. Leganesen eduki Nire asmoa horixe zen. Gero ditut batzuk , eta batzuekin aldaketa bat eman zen. Futbola euskaraz gehiago aritzen etapak dira. Bat amaitu da eta nintzen. Baina ez da erraza orain beste bat hasten da. izaten. Euskara normaltasunez erabiltzen duten jokalariak Azken bi denboraldietan, behar dituzu. bukaera aldera, helburua izan da ea zein izaten zen Orain Alaves entrenatuko euskal talderik onena duzu. Bi euskal herritar sailkapenari dagokionez. daude taldean , baina Martin Zaila da Europarako sailkatzea. Agirregabiriak bakarrik Realak eta Athleticek eduki daki euskaraz. dituzte beraien au kerak, eta Bai, Manu Garciak ez daki. Alaves bera ere hor ibili da Martinekin [Agirregabiria] bukaeraraino. Azkenean, talde hitz egin nuen pixka bat. Ez bakoitzak bere helburuak ditu. ginen ezagutzen eta Hurrengo denboraldian, Alaves, hasieratik euskaraz aritu Eibar zein Osasunak ginen. Berari ere gustatzen mantentzeko helburua edukiko zaio , beraz, ondo egon zen dugu. Reala eta Athleticek , lehen kontaktu hura. Ez dakit agian , Europara sailkatzeko hemendik aurrera zenbat hitz Jaizki FONTANEDA | FOKU lehia n izan nahiko dute. Ikusiko egingo dugun euskaraz , baina beharko da denboraldia nola ziur nago berarekin hitz joaten den. Guztiok gogor egi tean , hasiera batean, edukitzeagatik soilik pozik entrenatzaileak euskal euskaldunak. Horregatik borrokatuko dugu, hori ziur. euskaraz zuzenduko egon zaitezke, oso nekeza da. herritarrak izatea? izango da berezia aurtengo natzaiola. Ni pozik egon naiz leku Horrelaxe gertatu da. Lehen denboraldia. Behin aurreneko helburua guztietan. Realean ere bai. Eta Mailan lana edukitzea ez da lortuta, nahikoa da Urte asko eman dituzu aurten gertatu behar dena, erraza izaten , eta , hori gutxi Aurten garrantzi gehiago euskaldun onena izateagatik Estatu espainolean, iaz Lehen Mailan bost talde balitz, entrenatzaile denok eman zaie etxekoei? borrokatzea? Euskal Herrira itzuli arte . egotea , bost entrenatzaile ak euskaldunak izatea eta Lan ona egin dute eta horrela Borroka hori ere edukiko dugu, Faltan botatzen zenuen? euskaldunak izatea eta Julen guztiok euskaraz jakitea are gertatu da. Jagoba Arrasatek bai. Baina aurreneko helburua Beti bota dut faltan. Baina Lopetegi bera ere Sevillan zailagoa da. Uste dut lehen igoera lortu du Osasunarekin, da maila mantentzea eta gero zaila izaten da zuk nahi duzun egotea, ez da normala. Polita aldia dela. Osasuna Lehen Mendilibar guztiz asentatuta bakoitzak ikusiko du nora tokian entrenatzea. izango da. Mailara igo zenean , duela hiru dago Eibarren, Imanol begiratu. Gora begiratzen Entrenatzailea izan eta zuk urte , ni Leganesen nengoen , Alguacil jada badoa badugu hobeto, eta ahal bada zeuk aukeratzea n on Zergatik uste duzu gertatu baina euskal taldee tako esperientzia hartzen Real ea n, euskal talde onena izatea, ba entrenatu , oso zaila da. Lana dela bost euskal taldee tako entrenatzaile guztiak ez ziren Gaizka Garitanok ondo askoz hobeto. 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 18 / 19

Mozkorraldi itsua

Nekane uskal Herriko eremu batean bera ere behartzeko tentaldira eraman Hain justu, gaur osatuko dira udal Zinkunegi behintzat, luze dirau azken bi gaituzte hainbat herritan. Egunotan, gehienetako udalbatzak eta egingo dira Barandiaran hauteskunde kanpain etako zenbat aldiz ez ote ditugu entzun Iru - alkatea hautatzeko bozketak. Albiste Emozkorraldiaren bestondoak. ñeko, Lizarrako, Durangoko, Andoaingo izango da, han edo hemen, lortutako bo - hutsa Besteak beste, Espainiako Gorteetarako edo Pasaiako alkatetza ahotan hartu to kopuruari esker izan ordez, bidelagu - hauteskundeen ondoren, presidente - duten politikarien hitzak. na konbentzitzeko gaitasunari esker iri - tzarako boto gehien bildu dituen hau - Etengabeko kanpainan bizi garela as - tsi dela norbait alkatetzara. Edo tagaiak ez duelako gehiengorik, eta go - kotan esaten dugu, eta hauteskunde arerioetako bat izorratzeagatik, hainbes - bernua osatzeko bazkide printzipala ondoren ere luzatzen ari den antzer - te gorroto ez duen arerioarekin bat egin izan daitekeenarekin gobernu hori no - kiak aspertu egiten gaitu. Aldi batetik duela auskalo nork. Eta gero herriaren la bataiatu hausnartzen ari den itxurak bestera, teorian, lau urteko tartea ego - ordezkari direla esango digute. Eta hau - egiten dituelako. ten da. Baina ikuskizunaren eta zirkua - teskunde aldirako mediatikoki aktibatu

Udal eta foru hauteskundeek, berriz, ren gizartean, atsedenik ez, ez kargu den herriak belarriak eta begiak estaliko

s t u matematikak egiteko eta ia aritmetika hartzeen aurretik ezta ondoren ere. ditu hurrengo hauteskundeetara arte. • h h u t s a 0Ghuutsa tunak

Joxean Agirre utuna da Internet aurreko be - izan da, beren pentsaeraren gotortasu - tuzten gisako gutun trukeak. Nik ez di - launaldikook aldez edo moldez na, beren burutazio, gogoeta eta pentsa - tut irakurri, baina famatuak dira Virgi - noizbait landu dugun literatura menduetan zalantzak zeinen leku gutxi nia Woolfek eta Vita Sacville-Westenek Ggenero bakarra. Autobiografia - duen ikusteak, alegia. trukatu zituztenak. ren adar xume, aitorpen intimo nahiz Behinola Jon Sarasuak eta Andoni Ega - Oraingo idazleek argitaratzeko asmo - bestelakoak egiteko leku eroso, gutunak ñak egindako “Zozoak beleari” parega - arekin idazten dituzte. Interesgarria da, igorlearen lekuan berehala jartzen gaitu. bea ekarri didate gogora edo, atzerago beste adibide bat aipatzearren, “Enemi - Egunotan irakurri ditut Garazi Goiak joanda, Andima Ibinagabeitia eta Jon gos públicos” (“Ennemis publics”), Ber - eta Goizalde Landabasok elkarri idatzi Miranderen arteko gutun truke harriga - nard-Henry Levy eta Michel Houllebecq- eta “1.362 km euri” liburuan bildutakoak rri hura. Azken hauek, nolabait esateko, en arteko posta elektronikoen trukea (izenburua, egia esan, ez zait oso inspi - benetakoagoak dira, intimoagoak. Ber - biltzen duen liburua. ratua iruditu). Etengabe lanean eta bi - tsolarienak literarioagoak izan zirela Generoak askorako ematen du. Hau - daiatzen ari diren emakumeak dira, pre - esango nuke eta idazle emakumeonak, teskunde emaitzen digestioa egin ezinik saka bizi direnak. Miresten dituzten borrokalariagoak. gabiltzan honetan pozik irakurriko nuke emakumeez mintzo dira batez ere, baita Etxetik kanpo ere bada adibide gogo - Atxagaren eta Larrionen arteko gutun beren lanaz, amatasunaz, irakurtzen di - angarririk. Bada Flauberten edo Kafka - truke bat edo Otegi eta Ibarretxeren ar - tuzten liburuez eta beren ametsez ere. ren gutunak beren obra “serioak” bezain teko bat. Aurreiritziak izango ditut, bai - Gutunak ederrak dira. Gehien harritu interesgarriak direla uste duen irakurle - na ez nuke erosiko Iñigo Urkullu eta nauena beren izaeraren irmotasuna rik. Lehen idazle guztiek gordetzen zi - Idoia Mendiaren artekorik. • hutsa . . . , , . . ------s e a a a a a a k k o o o l l n n n n n u u u i i i l a a s k a a k e e e a a a a a i t t o i o t n r r u n e s t r t t e k z k a e e e e e j e t t r p u r r e z a t a u i u e

i r b d e o x g a r e e a a

e u r t

r i m r a z t z e t

e

e

r i b t r u u u a m o m n r r r a k e r i e i k d a n

t

i i a b l d

r z a n o n u x i t a r t o u k a a t i r z i d u i e

n e r o a o z e a

i l a r p e i i h a t i d d a t l n j u o t A t n e n j e h a t k e e

k a h t r l b n o j b i i k r e k

r r z n o k u a i o n

j n i

l u

d t

u r i r s n o . r

i o

a o u • s

z g

u b a a e A x e

m e o

d g u i t g r k e s r e a z e k t e

o b g e a e a

. a s k

t k u r

a a a

u t . u o e r t

. t r r e a a d a h i a . i n , u n e a o u i k

a r a n

t u E a h i n g H l l u G

f r m

t E s k e a e t t t u z a r m k e

n a t

t a a

: e u n

u n e r h

r a e u d . e e

. e a b a a . a o e h a

a t r n o a r t r e a h h u u a a a

k a r u

a k O a a a s i k u

d b l n e n

r u b n b r e u a t a t a b d r z k , N e m

t n r i H a r t b a B s

a i g r

i r r l k e n u ,

o

k e

i a e r a i

i e n

e n

p r d a . t b u u a

i r - . n b r u

o j r e f

a k e r g a a n n i a r a e t b

z p r n o r i l r

t a e x a

i u

t i

a b b o r i i e g k a n h m k e r n u o u e i r p e e r t b o e r o g b s d

l e z a i o o i k z o

d r z e r o d r a r r E n e n h

n a B r e e

e b r a t D a k i i

d t i b e n y n g k o r

k

r g n k B a e o e S b g t e u n a s b

r t T i s a b p o u

i a

i e C k a e x n a z u e d

o u

z e r g t k . e a u P f t k e u a k m a E u

z

e n t g d

o e H 3

o j Z

e e e n e d z a i b

a

t

, i a U t

n u e

a a

h n r

r

z T i a l a i e

l

l

u r t g u x m k . a e r t

k t x n t r , a e k e e t o a r u

. m i e

e k a i n a a n o o a r k a i a o t k r n g

i a o l

k r a G l a

u u e r z e a t k n n T t o e z o

a V z d k n s h n k e p

i l r t k t a u K r t t r i a i e k

o i l o t r a s z o e r o n i a e i

a e s r a e s o r e z e

u i o e e a a a i a N z a r a n a a

d o l a l u

k t r a t i p e a k a l

e e t t l l E i

o d r t b

z u k n k H l e h n P e e r u k B a a a e a l b

a

z i

n i n i s E n i u z

b k z e e b e , n e a h a e

r l i . e o r i z s t f a c

x a i r

r

.

k h s e e z - e a a t S r u u l , g l

u n e k d l u t

e e n

t t g ek a a r

P e n r r e a a

r s a t n k e n e n b i n P e t e

g p n u o d a u u t o u z e n e n b

e k k . e o

a

a u a n a e n

r a b t h i

o e e u s z t

o N t l t b a e i a t e r k e e p r z a i k e u

k k b t o o e h

b t e e u r

n k

e p z G

u E r t

i a u a ,

t z n i

z u a a a a e a t e

i a

s a M

i d g e i k , u a a e e z b u

z n t r e t o b t z t o e n r )

n e r

t

l o

s n i z p e

g r t i B y , u

z u

e g , x z n i a t a h n k e r a k

e x i u k

a e b

a i z t g u o e i u a

o z u a V r

i

z . k u d n r r n e k s e e a l d n a d e 7 z t n t i g 9 t r e o t t r r t a r r a u d a e P r t t a n r z

r t e r

r i r e i i s a r r r t n k 7 G

a 7 t a r g l a k t n a

i o o a l o d r o a e u a e e e i a e n o o a z e k u g u n r s u e u i u a e a 9 9 s z a e C d o u a z k l h z G z E m g u a r t e d e z ( d C z k k G E t b a b H g i e d 1 t H k H b d z 1 f k t - - - - i ------t z e a a a a k o o n n i i r r a a e t o t a r u u u r t e z k k z r e u u t s t

u z e r t d g z o s e I e e a r

e

z

i s i g a e t m , k z e a p l r n z z G t t a

i z a e o n t b t a t a H n E n h a o s o

a r i

a i e i

e

u Z d a r e . l e t e t b e a r m b K n t r k n r R i a

a r z e

s l

i t t e , i n r

e e e a r e U i s

t i a

o e e n a k r a r

e r u a m o G s

e r i t i i b r n t e e , f k e r

G E u i r e s

z

H r r e n a r t a

s r e I n

m

. r A d t k g a t e r o a a o b A l e l B s e A i . e

T a e u

n

a a t i e k

o b a e . z i

N i K l k k .

k e E b d s

b H a s i i k b r

l O o o a n

z e

k a J . t m n i r r k z u i

s

l a l i g k

n e i z s r t t e n r :

e a i b n i n t e a t i t a s i u n t r a

e r e r o t a i t e a k o e z k k k o E o u r u r u r b n e r i a a p e e e

s

u s e u n e r z a e : t r r h a b g m u t n e n t z m e a u a i r z r

r o h i i h

r i

l g r n a g r d u t

E

t i a i i a b s z a t u a z i o e

a s

F t a i e d

a z n r n l

t e i i k z d b u u . a r n

n z n

l l d e

a a r a n n u z , a I r a t n e e a e u r e r r i a k l i n e r a b k o o t r

i h b k m e o e o e r n z a a e r i u

k u g u t i i o a a g i k g i r h e e z a a e d l e k

s

r n a u d r e

e f n e i M r z

m

a n n i k n r a

i o z T z a u p e

t n i ,

a a

o a n a i e s r

e r m . p d e i l

i b a a

n a

a b r r E u o u n e h n o a n d n

g

r l u a a o

i u s o e e r r

k e z e e r u o e

n e k a z n i a o i r s n e a z p z e a k r a r t i e

r r t m

z n e k o k E m i d a i e a e n s i a u o e u l u e a u u u n a z t m b k a b b a l e t a B r g i g k t t a b g

k , , , . ------a a a a k o i o n n n i i i a a k e a n i a i t o l u l u l e k i k e k a t b i e z t t i s o z a i k t z

r r h o a

. e e e e t i i i s t

s e t l t z n a r a a t k u r z p m i b i r e u i i u

t a E n a

r e r u a n k m t r r

z r s z

g z a u d i a i o r e b l u g k i e u i t u t t m s o t t

e a

l R

t k p

u s g e o i e

i H

r n n

k

o p a n , r a l

o a n i r g o r A s d a e a i l a t k o t l o

n r u n r

ñ e r e n t o e . r

o r i a o a r

e o g e s a r e a r n m r a m e h n o k k o

i k B o i e u n n e e

i y a

g r a

e s a i

l h z l e P u n , i a i h u t d o

a d s

e a h u

u e b i i . r l g n g

t k n i e o a r D n a u i r

h z E a a k i i u r

l g a a r

n k

k k

k a e r u r k n a i a L p l i a a z o a G M e i o a

n

a

r o g i i a i

d H

B r t e i . r n h i e k a

i e

r a n r k i G

n h r , z o i , a . n a t n r z r

s i e r

i e a t t t e . e s

o r

H n n n o i k B r i t a d r

k i a d u n a k n

e a e a B n l e l

s a r i b T t e b

a t t b a a r e b a . a

d b r

a a e s

s u u s r E l u t

e z i l z l a a i o

a u t e k a e t e i e K e i e r d k o e a

d b t v s l t u i n t d x i

e t i o

k e 9 r u s t a u M r r e a i l t n

a a 7 n u g t t l r r a E e E g i l a u E e o e

n 9 n d

i o a t a m

i k

r 1 j s a r

t z k

k n k i

i g

n o

a e z . s s u a e r u r a 9

r n e u n e B e e n t g n r a r 7 k e o

a p t t e . o a t e e e t

a l t n u r k 9 r m t , u r n k s g r p

e s a 1 d a e i o i a r a m e e u o l n e s i i a T T n r h k b z o e g z u r A m

a A e G H

: A D A R I G E B 3 a i d l a ) r ( o l n e r a i r i h / a n u s a s o k a n a m e r r a h / 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 20 / 21 h u t s a { koadernoa } Joana Garmendia Situazio-ironia sinestunentzat da

ronia aztertzen dudala jakitean, denek izaten oraindik, lehengusuak, pasadizo haren batere berri - dute prest adibideren bat, eta galdetzen didate rik izan gabe, esan zidanean sagardotegian ikasi ea ironia den, edo zergatik den ironia, edo nola zuela berak ardoa edaten. Ironiaren antz handiagoa esplika dezakedan nire teoriarekin. Batzuetan, zuen hark, inondik ere. Eta atzo, bodegara bixitan edo askotan, ez dira ironia-adibide garbiak iza - joan ez joan ari ginela, sagardo-ardo ironikoen hiru - ten. Umore beltza, komentario ingeniosoak, garren perla entzun nion lankide bati: sagardotegi hIitz-joko barregarriak, horiek denak sartzen ditugu batean edana omen du berak inoizko ardorik onena, ironiaren zakuan. Nahaspila hori txukundu eta gau - hara. za bakoitzari bere tokia ematea, antzekotasunak eta Mugak ez ditu oso argiak situazio-ironiak, edo ez aldeak argitara ekartzea eta mugak ondo zehaztea, dugu guk oraindik asmatu horiek zehazten. Bi ezau - horixe da ironia ikertzen dugunon lana. garri behintzat badituela dirudi: beti du oinarrian Ironia mota bat baino gehiago dago. Normalean nolabaiteko talka edo kontrastea, espero denaren hizkuntzarekin, zerbait esatearekin, lotzen dugu eta gertatu denaren artean, uste genuenaren eta be - ironia –hitzezko ironia da hori—. Baina, harrigarri - netan izan denaren artean, nahi genukeenaren eta ki, zerbait ironikoan pentsatzean, sarritan, beste izan denaren artean. Suak itzaltzearen eta sutan kis - mota bateko ironiaren adibideak etortzen zaizkigu kaltzearen artean bada talkarik, manifestazio bat burura. Situazio-ironia kasuak dira asko eta asko, zapuztu nahiaren eta manifestazioaren ikurra ma - gertaera ironikoak alegia. rraztearen artean kontraste nabarmena dago, sagar - Suhiltzaileen etxea sutan kiskalita, hori da situa - doa edatera joaten garen etxean ardoa edaten ikas - zio-ironiaren adibide klasikoa. Egunero-egunero bi - tea ez da berez espero zitekeena. zi ditugu gisa horretako gertaerak: euskaraz gaizki idatzia dagoen euskaltegiko kartela, kartzelan kon - GERTATU EGIN DEN ZERBAIT , NAHI GABE

k dena betetzen ari den Zigor presoa. Sinbolo bihurtu Situazio-ironiak, ironia denez, badu talka bat oina - den irudirik ere eman du situazio-ironiak: duela rrian, bada. Halaber, situaziozkoa denez, gertatu

a zenbait urte, Turkian, LGTB eskubideen aldeko ma - egin den zerbait da beti, nahi gabe, inoren ironia- nifestazioa geldiarazten saiatu zen polizia. Ur-ka - asmorik gabe. Hori du bigarren bereizgarri. Euskal - r noiak ireki zituztenean, jendea uxatzeko, manifes - tegikoek nahita egin badute okerra kartelean, hori

r tazioaren gainean harro zabaldu zen ostadarra ez da gertaera ironiko bat (izango da beste mota sortu zuen urak, geldiarazi nahi zuten harexen iku - bateko ironia, akaso). Zigorri ez zioten izena ironia-

a rra eder eta handi marraztuz. asmoz jarriko jaio zenean, baldinbaitere. Situazio- ironia, gertatu egiten da, ez du inork (nahita) sor -

t ZERK EGITEN DU EGOERA BAT IRONIKO ? tzen.

i Ez dago oso argi zerk egiten duen egoera bat ironi - Baina, gauzak zer diren, esango nuke gertaera ho - ko, edo ez gaude horretan ikertzaileak ados behin - rietan, soilik kasualitate huts bat, zerbait harriga - r tzat. Egunerokotasunean zerbaiti ironiko esaten rria, zerbait polita edo graziosoa, horrelako zerbait

r diogunean ere, lauso xamar erabiltzen dugu ironia - soilik ikusteko ordez, ironia atzematen dugula iru - ren ideia. Duela ez asko, sagardotegira joan ginen ditzen bazaigu, horregatik dela hain justu: gertaera

e lagunak. Sagardoa gustatzen ez, eta ardoa eskatu horri esanahia eman nahi diogulako, zerbaitegatik nuen nik bazkaritarako. «Horixe bai ironikoa, sagar - gertatu dela sumatzen dugulako, bizitzako keinu hutsa dotegian ardoa edatea!» esan zidan batek. Esango intentzionaltzat hartzen dugulako. Azken finean, h nuke ezetz, ironiaren mugaz bestaldeko zerbait dela zerbaitek eragin duela pentsatzetik gertu gabiltza - sagardotegian ardoa edatea. Hori gogoan nuen lako. Situazio-ironia sine stunentzat da. • hutsa hutsa herritarrak

«EMAKUME FABRIKA» Indarkeria matxistaren eta kontsumoaren ragan martxoan “Fa - arteko lotura ikusarazi eta salatzeko ekimena baina , esan bezala, ezohiko bricando mujeres” do - moduan. kumentalaren web plataforma abiatu b JENDARTEA / Xabier Izaga Gonzalez DOKUMENTALA zuen Setem Hego Hai - Emakume Fabrika irakurtzen zea gobernuz kanpo - den atea antzinako lantegi ba - Indarkeria matxistaren eta ohiko kontsumoaren arteko ko erakundeak. Dokumentala teko muntaketa-kate baterako I loturaren gaineko hausnarketak «Indarkeria kontsumitzen iragan azaroan estreinatu zuten, sarrera da. Uhal garraiatzaile eta haren segida da parte har - dugu? » izeneko ikerketa egitera bultzatu zuen Setem batean lo egiteko pastillak, ta - tzeko gune hori. Biak ere indar - Hego Haizea. Ikerketaren ondorioak ikus tarazteko, koiak, silikona litro bat, Barbie keria matxistaren eta ohiko dokumental bat egin zuten, eta oraindik orain dokumental panpina, txupetea, kristalak kontsumoaren arteko loturaren horren web interaktibo a abiatu dute, salaketak eta garbitzeko produktu bat eta eta horren aurrean egon daitez - proposamenak egiteko gune a, alegia. beste hainbat gauza ageri dira. keen alternatiben gaineko haus - Fabrika bitxia da, dokumen - narketaren ondorio dira, eta Se - talak salatu nahi duen egoera tem Hego Haizearen egitasmo tektatzea, naturalizatuta, bar - tzaien, sarritan ikerketak ez oso ondo irudikatzen duena: beraren parte. Haren gaineko neratu ta daudelako, nork bere baitira erakargarriak, Narvae - «Hona hemen Emakume Fa - informazio bila, Jon Narvaezen - gain hartzen dituelako, gure zek dioenez. Hartara, Al Borde brika. Bertan ekoizten dira ur - gana jo dugu. gizartean ohikoak direlako, Films ekoiztetxearekin harre - tero ‘emakume idealaren’ mi - Setem Hego Haiz ea erakunde - alegia. manetan jarri eta «bi mundu» lioika ale. Ekoizpena aurrera ko kideak d ioenez, lehen dabizi Ikerketa hura oinarri zutela, asmatu zituzten, Emakumeen eramateko erabiltzen den ere - “Indarkeria kontsumitzen du - dokumental bat egitea erabaki Fabrika eta Maiteren Lantegia. dua egungo eredu sozial nagu - gu?” ikerketa egin zuten, eta zuten jarraian , indarkeria ho - “Fabricando mujeres” doku - sira ongien egokitzen dena da, Maite, «Fabricando haren ondorioa zinez esangu - riek zeintzuk diren argitara - mentala Zinebi Festibalean mujeres» AKHk (Aliantza Kapitalista He - ratsua iruditu zitzaien. Izan tzeko eta emakume zkoe n bizi - aurkeztu eta ondoren aurkez - dokumentaleko teropatriarkala) agindutakoa, protagonista, bere ere, ikerketaren arabera, zaila tzetan dituzten ondorioak pen bira bat egin zuten. lantegian. hain zuzen », irakurgai dago da kontsumoan presente dau - ikus tarazteko. Baina modu ori - Filmak ikerketaren hainbat SETEM Hego Haizea «ongietorri» mezuan. Eta ja - den indarkeria matxistak de - ginalean egitea bururatu zi - ondorio agerian uzten ditu, rraitzen du: «Fabrikatik disei - natutako metodoa dela bide, sistema mantentzea ahalbide - tzen duen engranajeari ezin hobeki egokitzen zaizkio ema - kumeak, gehienbat lanaldi hi - rukoitzari esker: lanekoa, fa - miliakoa eta pertsonala. Lorpen handienetako bat izan da produktu emakumeak be - rak izatea estereotipoen azken kontsumitzaileak, hain natu - ralizatuak, sortuak izatearen kontzientzia ere ez baitute!». Estereotipo horiek kontsu - mitzeak eta integratzeak biga - rren mailako ondorio k eragin ditzakeela ohartara zten du: «Aukera dago zuk indarkeria senti dezazun kontsumoaren bidez. Publizitatearen eta bes - te zabalkunde-kanal sotilago eta sofistikatuago batzuen la - guntzaz, naturalizatu eta bar - neratu ahalko duzu». Maiteren Lantegian, berriz, filmeko protagonista Maite 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 22 / 23

ageri da, Itziar Aizpuru akto - reak antzeztua. Lantegiko hondarrak batzen ditu eta in - darkeria matxistarik gabeko kontsumoa sustatzen duten asmakizun eta proposamen eraldatzaileak egiten ditu. Maitek bideo kanal bat sortu du, «nire sorkuntza-lan artisti - koenak eta saltseroenak igo - tzeko», helburu berarekin. Filmak, halaber, hainbat la - gunekiko elkarrizketak eskain - tzen ditu.

WEB INTERAKTIBOA Gipuzkoa eta Bizkaiko aldun - dien, Garapenerako Lankide - tzaren Euskal Agentziaren, Ga - riza Films-en eta Emakunderen Goian, dokumentalaren re-ukituarekin; umore absur - fotograma bat. finantzazioa izan duen proiek - Eskuinean, kartela. doa, nik gustuko dudana», dio tu honen azken pausoa web in - SETEM Hego Haizea Maitek. teraktiboa izan da. Dokumenta - Liburutegi bat ere badago lean bezala, web ean ere bi gune eskuragarri, Maiteren «irakur - edo «bi mundu» daude, Fabrika gai kut unenak» partekatzeko: eta Maiteren Lantegia. Lehene - “Indarkeria kontsumitzen du - an sistema kapitalista irudika - gu?” ikerketa eta beste hainbat tzen da, eta bertan ekoizten di - eskuliburu, testu nahiz info - tuen ereduak agertzen dira. grafia ikusgai daude, kontsu - Gune horretan salaketak egite - mo-eredu kapitalista indarke - ko atal bat dago, Erreklamazio ria matxistak erabiltzeko Arloa, Twitter bidez #nos fabri - tresna bilakatzen duten ele - can traolarekin salaketak jaso - mentuen inguruan gogoeta tzen dituena: eguneroko kon - egiten laguntzen dutenak. tsumoan detektatzen diren Orain ikerketa luzatzen ari indarkeria matxisten salaketa dira. Izan ere, lehen partean bilduma. Bigarren gunean, hiru esparru aztertu zituzten: Maiteren Lantegian, Alternati - etxeko produktuak, kosmetika ben Laborategia dago, eta hor eta produktu pertsonalak , eta ere parte hartzeko toki bat da - gune publikoa. Orain esparru go, bideo, artikulu zein audio gehiago prestatzen ari dira. bidez alternatibak proposatze - Luze gabe plazaratuko dute ko. Edonork bidali ahal ditu in - ikerketaren bigarren parte ho - darkeria matxistarik gabeko ri. «Ez dugu eperik, baina bali - Bitxia da Emakume Fabrika, baina kontsumo bide bat eraikitzeko teke urte bukaerarako aur kez - ekarpenak. dokumentalak salatu nahi duen egoera oso tea», dio Narvaezek. Atal horretan bideo-joko ondo irudikatzen du: «Bertan ekoizten dira Web gun ean jende askok par - prototipoak, bideo -collageak urtero ‘emakume idealaren’ milioika ale» te hartzen duen galdetu diogu nahiz askotariko asmakizunak Narvaezi. Kostatzen dela dio; daude, sorkuntzarako material Maiteren Lantegian bideo, artikulu zein audio hala ere, alternatiben gunean gisa erabilgarri, indarkeria nabari dela parte hartze hori, bidez alternatibak proposatzeko aukera dago. matxisten eta kontsumoen ar - badaudela proposamenak. teko harremanaren inguruan Edonork bidal ditzake indarkeria matxistarik Edonola ere, parte hartzea are - gogoeta egiteko. «Dena umo - gabeko kontsumo bidea eraikitzeko ekarpenak agotu egin nahi dute. herritarrak

Marisol RAMIREZ | FOKU

C IKUSMIRA KIROLAK JOSTEN DITUEN «GU-AK»

Asmatzen duenean aulkian salto egitea. Huts egiten duenean aulkian salto egitea. Ezkerrarekin eman behar dionean zure esku ezkerra estutzea. Partida osoa han - ka puntetan gozatzea eta sufritzea. Ura edaten duenean zuk ere zintzurra freskatzen sentitzea. Haren izerdi tantak zure kopet an erortzen sumatzea. Kirolariaren eta zalearen arteko soka gauza bitxia da; azaltzeko zaila, samurragoa ulertzeko. Eta partida nola joaten den arabera, soka hori gehiago edo gutxiago korapilatu dai - teke; batzuk eta besteak elkarri txirikordatzeraino. Enpatiatik asko daukala esango nuke, bestearen azalean jartzetik. Tira, batzuetan azalean, zapati letan eta es - kuetan; begira dagoenak errazegi jakiten baitu jokatzen dagoenak zer egin behar duen. Irribarriaren besarkada kolektibo horrek asko esaten du kirolak sortzen eta josten duen «gu-az». Ez du hitzik behar. Eta «ni-a» hain modan dagoen egunotan, «gu-ak» beti dira pozerako. Amagoia Mujika Telleria 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 24 / 25 h u t s a }

Unai GAZT ELUMENDI

{ : A I Z T I R R i herritarrak

SARE N

> Osasungintzaren ajeak, ikasleen ahotik

nekologoei. Era berean, iaz arte transexualitatea Osasunaren Mundu Erakundea ren gaixota - sun mentalen zerrendan egon izana gogor deitoratu zuen . «Transexualitatea ez da gaixo - tasun mentala! Ez orain ez inoiz!», salatu zuen. Euskaraz ikasteko eta lan egi - teko eskubidea ere aldarrikatu zuen hitza hartu zuen ikasleak . Mediku zerbitzu gertuko eta kalitatezko bat eskaintzeko, gai - xoaren hizkuntzan egitearen garrantzia nabarmendu zuen. Haatik, ikasle euskaldunak EHUn bigarren mailako ikasle direla iritzi zion. «Hizkuntza ez da komunikatzeko tresna soil bat. Hizkuntzak gu egiten gai - tu, eta horrek kultura baten ba - rruan kokatzen gaitu. Gure hiz - kuntzaren kontrako edozein NAIZ+ jazarpen gure kontrakoa da», esan zuen. Medikuntzaren pri - batizazioa et a ikasleek eta ira - EHUko Medikuntza eta Erizain - mofobo, transfobo eta xenofo - kasleek praktikak egiteko di - tzako Fakultateko 605 ikasleen boak jaso dituztela gogor salatu tuzten baldintza «eskasak» ere graduazioa izan da eta aurten zuen hitza hartu zuen ikasleak. hizpide izan zituen. ere aldarrikapenak nagusi izan Sexu bidez kutsatzen diren gai - Osasungintza euskalduntze - dira mediku berrien ahotan. xotasunetan homosexualitatea ko Aintzat Hartu mugimen - Ikasketetan zein osasun zen - ez dela arrisku faktorea gogora duak hitzartze osoa jaso du bi - troetako praktiketan mezu ho - ekarri zien, ozen, munduko gi - deoan.

> Lizarrako alkatea, itzal handi ko Twitterreko erabiltzailea

Lizarrako alkate Koldo Leoz Es - «Nolatan uko egin dakioke hi - tatu espainolean Twitterren tzari protagonismoa ematea - eragin handien duen bo sga - ri? » rren alkatea bihurtu da PSN - Udalak osatzeko bezperan, ren eta EH Bilduren arteko el - Leozen hitzek txalo asko jaso karrizketaren aldeko hari bat dituzte Twitterren, eta @baro - argitaratu ondoren. Twitterre - metro Aytos Barometro Alcal - ko bere kontutik Pedro San - des kontuak, Leoz sare sozial chezi eskatu zion bere alder - horretan Estatu espainolean diak Nafarroako egoeraz EH eragin handien duten alkateen Bildurekin hitz egin deza la . bos garren postuan jarri du. 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 26 / 27

> Aniztasunaren aldeko ortzadar koloreko zebrabidea

Francis Vadilloren omenezko Errenteriako Udalak. Aurten - zebrabide koloretsua ez dute goa, baina, hitzordu berezia berriro margotuko, haren oroi - izan da, ez baitute berriz ortza - mena ez baita desagertuko. darra margotuko. LGTBI kolektiboari aitortza «Eskoletan gaia lantzen da egin eta Francis Vadilloren egun, aurrerapauso garrantzi - oroimena ez itzaltzeko margo - tsua da, eta naturaltasunez tu zuten lehen aldiz, duela sei hitz egiten da. Francisek bere urte, Errenteriako zebrabide lekua du hemen», aitortu zu - hori. Orduz geroztik, urteroko ten ekimena bukatutakoan. hitzordua izan dute EHGAM, Duela 40 urte Polizia bate k ti - Saretuz Proiektua, Iztietako roz hil zuen Francisco Vadillo Gurekin Auzo Elkartea eta Santamaria Francis trabestia.

> GARAren aldeko kontzertuko akordeen oihartzuna

Prentsa eta adierazpen askata - taldeak. Haientzako plaza be - sunaren alde Illunbe girotu rezia izan zen atzokoa eta hala zuten musika akordeek oihar - eskertu nahi izan zuten sare tzuna izan dute sare soziale - sozialetan. Fermin Muguruza tan . Oholtza gainean izandako abeslariak ezin izan zuen ber - artista eta taldeek, entzuleek tan egon, baina elkartasun eta GARA eta NAIZ egiten du - mezua zabaldu zuen sarean. ten langileek euren esker ona Jon Maiak ere eskertu zuen plazaratu dute haietan. izan dako oihartzuna. Hark be - Elkartasunak eztanda egin zala, herritar ezagun eta ezeza - zuen joan den igandean Do - gun askok zabaldu zuten eu - nostiako Illunbe plazan. Ha - ren esker ona sareetan. mar mila entzuleren aurrean GARA eta NAIZeko langileak denak emanda ibili ziren hiru ere pozarren agertu ziren sare oholtzetara igotako musika sozialetan.

> Lyme gaixotasuna dutenen alde, Hondarribitik Andorrara

570 kilometro egingo ditu Ibai tarrak. Egingo duen ibilbideko Iturria mendizale beratarrak kilometro guztiak diruz lagun - Lyme gaixotasuna dutenen eta tzen ahal dira, eta lortutako di - haien senideak biltzen dituen ru guztia Alyme elkartearen - Alyme elkartea diruz laguntze - tzat izango da. Kilometroko ko. Ostiralean abiatu zen , nahi den adinako ekarpena eta , hila k 23an, Pirinioak zehar - egin ahal da . Elkartearen kontu katzen dituen GR-11 ibilbidea zenbakia jakinarazi dute: ES09 eginda, Andorrara iritsiko da. 0138 0010 40 0020719877. Mendian eskarmentu handia Erran.eus atariak eman du du Ibai Iturria mendizale bera - egitasmo ar en berri. herritarrak

rreren ordezko izango da Orio - ko taldean . «Apaltasun guztiz, daukagun taldearekin, dena irabaztera joan behar dugu . San Juan ez da egongo eta guk gauzak ondo egitera irten be - har dugu. Horrela eginez gero, emaitza onak lortu beharko genituzke. Arraun Lagunak gertu ibiliko da : iaz jada tarte - ak murriztu zituen eta aurten ko ska bat gora egin duela diru - di. Interesgarria izango da».

ARRAUNEAN DENA IRABAZI DU Zumaiarekin Kontxako bande - ra bat eta hiru Liga irabazi zi - tuen. Irabazi beharreko guztia irabazi ostean, traineruaren de - sagerpena ere gertutik bizi izan zuen. «Bagenekien denbora ba - terako kontua izango zela. Niri izugarrizko pena eman zidan , baina ikusten zen atzetik ez ze - Zarauzko kiroldegian egiten du lan Libana Taboadak, koordinatzaile eta kirol orientatzaile moduan . Jon URBE | FOKU torrela odol berririk. Betikoak aritzen ginen eta , estropadara irtetean urduritasun puntu ho - nuela esan zidan. Bada, esan ri sumatzen ez duzunean, guz - in fraganti eta egin ere egin genuen. Hu - tia birpentsatu beharra duzu» . rrengo kontzertuan bi kantu - Gaur egun , adrenalina bi le - tan egin nituen koruak, hurren - kutan aurkitzen du Taboadak : LIBANA TABOADA goan lau tan... eta azkenerako agertoki gainean eta estropade - guztietan !». Ordutik, Taboadak tan. Sentsazio berarekin egiten eta Marinek bat egin dute ager - du topo agertokira igo eta au - Kirola d u pasio eta ofizio. Beste zaletasun batekin uztartzen toki gainean. rreneko akordeak entzuten di - du: musika . Lagun giroan abesten hasi eta agertoki gainera 2015ean, hain justu, arrauna tuenean eta estropada hasi igotzen da egun , Ibai Marin bakarlariarekin . Ez daki jasotzen utzi behar izan zuen denbora zain uretan itxoiten dagoene - dituzten txaloak nola kudeatu, bere habitat naturala uretan batez Taboadak . Ezinbestean , an: «Kontzertuetako lehen kan - baitago 2007an arraunak guztiz harrapatu zue netik. Lesio lesio baten eraginez. «Uda har - tua beti da ‘Bidean naiz ’. Instru - larri bat gainditu ostean, Orion ari da aurten, patroi lanetan. tan oso gaizki pasatu nuen» . mental a da hasieran eta gero Bada, patuaren kontuak edo, Ibai sartzen da; bada, bere es - «uda amaieran Ibai ezagutu trofa amaiezina iruditzen zait. aralelismo han - dak Zumaia n eta 2015ean ani - nuen eta, ondoren , Oriora eto - Estropad etako atzera kontake - dia dago entre - matu zen lehen aldiz abestera, rri nintzen bizitzera .Egin ni - ta ren parekoa da . Lehen nota namendu en eta Mutrikuko Saturraran hondar - tuen saiakera batzuk arraune - abeste an baretzen naiz». entseguen arte - tzako kantinan lagun artean ze - an ere , baina ezin nuen». Iaz Dena den, arrauna utzita pa - an», dio guztiz goela, tartean bakarkako ibilbi - itzuli zen arraunera, «baina troi lanetan dabilenetik, ez d u konbentzituta dea hasi berri zuen Ibai Marin trainerilleta ko hiru estropada jakiten nola askatu barnean LPibana Taboadak (Zarautz, abeslaria . «Zerbeza bat bestea - lehiatu nituen bakarrik ». duen adrenalina guztia. Lehen 1992). Arrauna ren eta kontzer - ren atzetik edaten ari ginen, Aurten jada lehentasuntzat arraun egiten askatzen zuen tuen arteko lotura aurkitzen eta, bat-batean , Ibai kgitarra du arrauna, berriro ere. Patroi baina orain taldea gidatzea saiatzen da, eta «konpromiso atera eta abesten hasi nintzen. lanetan aritu da trainerill a egokitzen zaio . Horretarako , mailan» egiten du. 2007an Harrituta geratu zen eta mikro - txapelket et an eta hastear den noski, oihu egin behar izaten eman zituen aurreneko pala - fonoarekin probatu behar ge - Euskotren Ligan Nadeth Agi - du sarri . Abeslaria izanik, edo 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 28 / 29

eta berak kutsatu baitzion zale - tasuna . «Su Ta Gar entzunez hazi naiz , eta , alde horretatik , eskerrak ematen di zki ot anaia - ri. Gurasoekin ere, kotxeko bi - daietan , Bob Marley entzuten joaten ginela oroitzen dut », azal du du irribarrez. Orain autoa n White Buffalo - ren kantuak entzuten ditu, bai - ta Los Cigarros, M-Clan edo Morgan musika taldeenak ere; eta, nola ez, Hirarenak. Ibai Ma - rinen azken disk oa ez du gehie - gi entzun .«Estudioan hainbes - te aldiz entzun genuen jada nahikoa dela ! Estudiotik kanpo agian ez nuen hamar aldiz ere entzungo. Oso arraroa egiten zait nire ahots a entzutea». Jada dozenaka kontzertu eman ditu eta oraindik ez daki zer egin, ze r aurpegi jarri edo non sartu ikus -entzuleak txalo - ka hasten direnean : «Oso gaizki eramaten dut». Arraunean edo kiroldegian 2015ean arrauna utzi zuen Libana Taboadak lesio baten ondorioz .Iaz «probatzen » hasi zen berriro eta aurten «serioago» dabil Orioko taldean. Jon URBE | FOKU dago bere benetako habitatean . Jarduera Fisikoaren eta Kirola - ren Zientzietako gradua atera «abeslari laguntzailea »–ez zaio ezinezkoa zen .Azkenean atze - hutsa rak «ahal duen guztietan » la - zuen eta , 2017 . urte tik, BPX port gustatzen abeslari gisa izenda - ratu egin behar izan genuen. guntzen diola, «badakidalako enpresaren eskutik , Zarauzko tzea – arazo bat izan daiteke. Eta Astebete itxaron genuen eta nire korua k lagungarri zaizkio - kiroldegiko koordinatzaile a eta elkarrizketa egin genuen egu - hiru kantu grabatu nituen», la . As ko gus tat zen zait , baina kirol orientatzailea da. «Orien - nean egiaztatu ahal izan ge - gogoratu du. Ibai ezagutu ez banu ez nintzen tatzailearen zerbitzu a Gipuzko - nuen: «Propoleo eta ezti apur Musika ren inoiz abeste - ako hemeretzi udalerri tako ki - batekin errekuperatzea espero eta arraun a- ra animatu - roldegi etan jarri dute. Goiza Musikarako zaletasuna anaiak kutsatu ziola dut... ». Patroi lanetan hasi zene - ren munduan ko». normalean kiroldegian igaro - tik, izan ere, ezinezko zaio aho - mugitzen da nabarmendu du Libana Taboadak. Libana txikia “Even if the tzen dut, bezero ekin . Batzuk tsa behar bezala zaintzea . «Es - bere bizitza zenean musika talde bat zuen anaiak eta egun skies gets anbulat orioe tatik datoz, bolan - kerrak maiatzean geldialditxo soziala. Arrau - Ibai Marin eta Libanarekin batera aritzen da rough” esal - tearekin ; beste batzuk , gizarte bat egin genuela justu traineri - naren bitartez dia du azale - zerbitzuetatik ; eta badira ere ll a txapelketekin bat... ». Euskal Herri - an tatuatuta, beraien kabuz etortzen dire - Arra ko kostaldea unean Zumaian eman zituen lehendabiziko besoan, Jason nak, orientazio bila. Printzipioz MUSIKAREKIKO ZALETASUNA ezagutu du , paladak, 2007an. Kontxako bandera bat eta hiru Mraz musi - mugimendu gutxiko pertsona k Behin bakarrik pasa zaio aho - eta , musikari Liga irabazi zituen. Iaz Orion «probatzen» hasi kariaren “I aktibatzen laguntzeko plan ak tsik gabe geratzea eta egun ba - esker ,barrual - zen eta aurten «serioago» itzuli dela onartu du Won’t Give dira , erretzeari utzi nahi diote - tetik besterako kontua izan dea. «Bi afizio Up” kantuko nei zuzenduta dauden progra - zen . Estudioan hiru abesti gra - oso ezberdin esaldia. De - men antzeko zerbait ». Lana eta batu behar zituzten egunean dira , baina asko betetzen naute netariko musika entzuten du, zaletasun a arazorik gabe uztar - gertatu zitzaion: «Ahotsik ga - biek », dio. Musikarekiko bene - «batez ere rock -and-r oll a, baina tzeko aukera du behintzat . «Eta be jaiki nintzen. Mutrikuko tako pasioa duena Ibai Marin musika ona oro har ». Txikitatik ez da gutxi!». • AME estudiora joan ginen, dela nabar mendu du –«ni k ki - du musikarekin lotura , anaiak probatzen saiatu ginen baina rola rekin duda n legez» –, eta be - musika talde bat izan baitzuen Ane Urkiri Ansola hutsa , , ------e a a a l u i i i i a s z e a o i a e o a r n r t i o s l d j b b u i z s n k k l u k i r b s t u

i r a p , s ,

l a i

z e s n a

g o r , x i r s n

i t a a t e k k u u x u t i n e i

a e n f a i r t t e s n g a e a « e

z i b

p o t n

a

, a

a u p r

e , e i t k a n e z a l k u t a

e a d i k a m u i o l • u r e k a a r k o s t

t a a i z l n

u l . g u g r i u s e i A l e i g t t u

i l

s d o k u

o e i l g z . g h g i e e ,

r r t . i

s i a k t . l a , m e e r u a r e n s r n o a n a k a z t a b r z g a i r a n u t a e t e

a

k o h

a o f t i l r h k s r o k

u t r u z a o k a I d g n , a t e l t i t

p

a

t a g u e a

i

i e . H r u l s e

s a r z t a i

e

a d a

b i

l i k

e a g o r r d k e e . u a a

t n e

r a o k e o d a s a r , u i a k i k

r o

m i k u t e n t n n i i i z t n i a

n r a i

s e n d e t n e e a e z a o g e a b d l t k i a o e k

t k t t

a g e o

n b a t o a r r e k z t o a n e

l i a i k o z u e z i n r a o

r e o i s d e n l u t n k d

o a a h l l i r r t n t

n i n i H e a e a i r o u i n a o a p a e t

t e

d i k e n

t l .

i g D s o d r n d ,

r , e

r

k e

o l e z u

g o r e a . h .

k o t u a i a t n n a

d e a u g a i u l t n z » e

r z d e n n

o t n t i a d

g e a i d t

a i i e u n o n

r r u a i

e … t a t o o s z a k e n a a k a e a i a o a i r o r i r z a z i a n a a n t J e t t t H a d z h p k t l r I t d n m m ------z e a a a n n n n n n u i r a e a a a o o a t r u e t k e e a e u e j a a r t a t z s i i r s u e r d n i z e r z z r z i g d i

e t o

g l t a . i a d t b

m o l e o e r r n t i n

a t r o

i u z n a t

s o a n a g r m l h o r e f e i t k i o t l t i

n a

b k r o e r i

r : u a i u a b a r

a g n o r

n l a 4 r t

k a s h o t i d n g e i k

e e i e a a z b 2 t s o

m r o e z

l

a a r n e

t e p l

a s u

l p n t o H a a u

k g a o r u e i

a

n

k t o g a

i e , t n l o r i n d o

a k a e i a k m , m a a a z n k a i u k o u e

z n i t i e , m s e r t o r r t r o r u o e g h e e 8 m h i t a i r e u s n e e

R u n

u e z l e s x s h C r

o U o B r d t i k b t

- t t m d o t u p « A u

e

u d i

r e t S . i r

G r s g , a r

n u n s g ,

m n a n b a b . e k a u a t h a a n l h d e

u o

e

a

n l e

i

» a

a s , b

s d e u

t z z n a n e

a n

e e k

. a a t a a u i e r e y t a e a e a t a a k l b o l e t

n a m s r i r n r e a d r B i k n

t a a s t i o k

e d

u a o i i m a h g l a g z i n s o o g z i a g k n

l z d n n g a h l e

z a t a n a i u

k m

d e a i a a i s o o a f

s L s t p i u a z

e r a t

i t t t u

s l g u t s d r u a e a n i . e

a

i b e r t o n n

d n e h

t e d o e d

z i e l x u k

r

a e a e , i e b r k e b n i e o d r a z o s j a d H i u e u g

e

e a a b e

k g p

g t l j b , . i t

d n u d u e r r z r p n a

r n n r

e r a

t e , k z d t a a n a i e n u z G e e e d t o

l a a a u u t r u i e u i o u a z z n a k r m n d d i a p k l b z I f m t t t t e r t z d a

n a e » t e a d i m . . , - e ------e k a k

o o k e n n n i i i

z s z s a e e n i n u a u t i k z k i l a e a u i t e u t o r d u u

i d i a s

r z t m c a r b z g e t z g t t

k e i a i k g b u e , r e

i e a a k t i l e a o r

d e e t a s n z l t z z k

i n b u k e r

g i l n t

g i

u t l t o n a u a f i a a r e a e o n t t i r d b b p n a l n n r r ? s r i o s r s t a d r

b e i i a a e a b

e

u

a e n a k e a o k r a a b r

l r

J z

h t a z r o

k n n i r o u p

e t n a p e i j . E g

a n » n l r s a o e o

n o

n e n l e i i e z u b a

e k e e p o u h n b z a a i n i a t r e s

a b e d

- s l c ,

o t l s t t t z d t e

i r t u i a a

a z r , n t i a n a n o t e n z e o r r k d

g a o a i t g t e a e l

k u e a l e i n b a e u e i l e

h i o

o z r l a e

s l i r

r i g

g p r n u g m a e k k

a n I e

r e r e

k

d a b

s

a

e e k k b z l t e

a

l n a e b n e u o i a e e z o n

a e ? n o r r

l a t u z o e a t n a e k l o

e o r e k f

t t r z

r t a e i i u k d a e d , e . g t o r l e z

a t a a t

n g e z b m « e a i H r a k n i u n

u z z z e a t g u z a k e r l n a A e i z t l l k i t e n t a

A o

i i e a i

t a u

g i a u m a l l l b z . n n

g t n d k r b o d e

i d i e n e p i

a

e l i e r e e u r n e a c e z r a r a r c n n a k z r n E E

d a i A z d d

r e l e

a

e d

l o n i a u l m

o n d l i i

r z a k b e k o a

z i b a a e t e

d l k

e d n a g s

a t F r r a i

u g z a

o e r e e i z r n e F k : t t

r n a t e k n E d z a o r m i a a u a a e r n l r a e a t « e d h t F p k a a l u t d k k e

n G I H

: A D A R I G E B 3 k a n a m e r r a h / a i d l a ) r ( o l n e r a i r i h / a n u s a s o 2019 | ekaina | 15 GAUR 8• 30 / 31

Juantxo EGAÑA

GERARDO ZARAGÜETA. NAFARROAKO MUSEOA

LA TAFALLESA, EMAKUMEZ BETETA, DUELA MENDE BAT

La Tafallesa joan den mendeko 20ko hamarkadan sortutako konpainia izan zen. Valero familiarena zen, zine areto baten eta kasinoaren jabe ere bazena. Tafallatik Iruñerako ibilbidea egiten zuen, eta alderantzizkoa, bi - de horretan dauden herri askotan geldialdia eginez, hala nola Erriberrin e ta Uxuen . Mugimendu handiko egu - netan gainaldean jarrita ere joaten zen jendea, merkantzien ondoan. Testua ilustratzen duen argazkian ema - kume talde bat ageri da La Tafallesako autobus batean, 20ko hamarkadaren amaieran. Horien janzkerak adierazten duenez, negua da. Irudiaren egilea Gerardo Zaragüeta iruindar argazkilaria da, besteak beste Es - tanislao Aranzadi eta Manuel Irujok fundatu zuten “La Voz de Navarra” egunkariko erredaktore grafikoa izan zena. Osasunako argazkilaria ere izan zen. Bere lanik pertsonalena Iruñean ardaztu zuen, batez ere hango paisaian eta, nola ez, sanferminetan, lanbide bereko beste lankide batzuen lorratzari jarraituta.